TEDGlobal 2011
Tim Harford: Trial, error and the God complex
Tim Harford: Phép thử, sai sót và God complex
Filmed:
Readability: 4.3
2,044,503 views
Nhà kinh tế học Tim Harford nghiên cứu về những hệ thống phức tạp -- và tìm ra một mối liên hệ bất ngờ giữa những hệ thống thành công: Chúng được xây dựng thông qua phép thử và sai sót. Trong bài phát biểu từ TEDGlobal 2011, Tim Harford yêu cầu chúng ta phải nắm lấy những sự ngẫu nhiên và bắt đầu phạm những sai lầm tốt hơn.
Tim Harford - Economist, journalist, broadcaster
Tim Harford's writings reveal the economic ideas behind everyday experiences. Full bio
Tim Harford's writings reveal the economic ideas behind everyday experiences. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
It's the Second World War.
0
0
2000
Đó là Chiến Tranh Thế Giới Thứ 2
00:17
A German prison camp.
1
2000
3000
tại một trại tù binh ở Đức
00:20
And this man,
2
5000
3000
và người đàn ông này
00:23
Archie Cochrane,
3
8000
3000
Archie Cochrane
00:26
is a prisoner of war and a doctor,
4
11000
3000
là một tù binh chiến tranh đồng thời là bác sĩ,
00:29
and he has a problem.
5
14000
3000
và ông ấy gặp phải vấn đề.
00:32
The problem is that the men under his care
6
17000
3000
Đó là những người ông ta chăm sóc
00:35
are suffering
7
20000
2000
đang phải chịu đựng
00:37
from an excruciating and debilitating condition
8
22000
3000
trạng thái đau đớn và suy nhược
00:40
that Archie doesn't really understand.
9
25000
3000
mà Archie không thực sự hiểu được.
00:43
The symptoms
10
28000
2000
Triệu chứng ở đây
00:45
are this horrible swelling up of fluids under the skin.
11
30000
3000
là sự sưng phồng lên của những mô mềm dưới da.
00:48
But he doesn't know whether it's an infection, whether it's to do with malnutrition.
12
33000
3000
Nhưng ông ta không biết rằng đó là do bệnh truyền nhiễm hay thiếu chất dinh dưỡng.
00:51
He doesn't know how to cure it.
13
36000
2000
Ông ấy cũng không biết chữa trị nó như thế nào cả.
00:53
And he's operating in a hostile environment.
14
38000
3000
Và ông ta đang hoạt động trong nơi ở của kẻ địch.
00:56
And people do terrible things in wars.
15
41000
2000
Và người ta làm những điều tồi tệ trong chiến tranh.
00:58
The German camp guards, they've got bored.
16
43000
3000
Những tên lính canh gác người Đức, họ cảm thấy buồn chán.
01:01
They've taken to just firing into the prison camp at random
17
46000
2000
Họ xả súng vào trại tù nhân một cách ngẫu nhiên
01:03
for fun.
18
48000
2000
để giải trí.
01:05
On one particular occasion,
19
50000
2000
Trong một dịp nọ,
01:07
one of the guards threw a grenade into the prisoners' lavatory
20
52000
3000
Một trong những người lính gác đã ném một quả lựu đạn vào phòng vệ sinh của tù nhân
01:10
while it was full of prisoners.
21
55000
3000
trong khi tất cả họ đang ở đó.
01:13
He said he heard suspicious laughter.
22
58000
2000
Anh ta nói rằng đã nghe thấy giọng cười khả nghi.
01:15
And Archie Cochrane, as the camp doctor,
23
60000
3000
Và Archie Cochrane, với tư cách là bác sĩ của trại,
01:18
was one of the first men in
24
63000
2000
đã là một trong những người đầu tiên
01:20
to clear up the mess.
25
65000
2000
dọn dẹp đống lộn xộn.
01:22
And one more thing:
26
67000
2000
Chúng ta cũng nên biết thêm một điều là:
01:24
Archie was suffering from this illness himself.
27
69000
3000
chính Archie bản thân cũng đang phải trải qua căn bệnh này.
01:27
So the situation seemed pretty desperate.
28
72000
3000
Cho nên mọi chuyện có vẻ hơi tuyệt vọng.
01:30
But Archie Cochrane
29
75000
2000
Nhưng Archie Cochrane
01:32
was a resourceful person.
30
77000
3000
là một người có khả năng xoay xở tốt.
01:35
He'd already smuggled vitamin C into the camp,
31
80000
3000
Chính ông đã từng lén đưa vitamin C vào trong trại,
01:38
and now he managed
32
83000
2000
và bây giờ ông quyết định
01:40
to get hold of supplies of marmite
33
85000
2000
nắm giữ nguồn cung cấp marmite
01:42
on the black market.
34
87000
2000
trên thị trường chợ đen.
01:44
Now some of you will be wondering what marmite is.
35
89000
3000
Hẳn là bây giờ các bạn sẽ đang thắc mắc marmite là gì.
01:47
Marmite is a breakfast spread beloved of the British.
36
92000
3000
Thực ra nó là một loại bơ yêu thích cho bữa sáng của người Anh.
01:50
It looks like crude oil.
37
95000
2000
Nó nhìn giống như dầu thô.
01:52
It tastes ...
38
97000
2000
Và có vị ...
01:54
zesty.
39
99000
2000
kích thích.
01:56
And importantly,
40
101000
2000
Nhưng quan trọng hơn cả,
01:58
it's a rich source
41
103000
2000
đó là nguồn cung cấp dồi dào
02:00
of vitamin B12.
42
105000
2000
vitamin B12
02:02
So Archie splits the men under his care as best he can
43
107000
3000
Chính vì thế, Archie cố hết sức để chia những bệnh nhân
02:05
into two equal groups.
44
110000
2000
thành 2 nhóm bằng nhau.
02:07
He gives half of them vitamin C.
45
112000
2000
Ông đưa nhóm đầu tiên vitamin C.
02:09
He gives half of them vitamin B12.
46
114000
3000
B12 cho nhóm còn lại.
02:12
He very carefully and meticulously notes his results
47
117000
3000
Và rất cẩn thận, tỉ mỉ ghi chép kết quả
02:15
in an exercise book.
48
120000
2000
vào một cuốn sổ tay.
02:17
And after just a few days,
49
122000
2000
Chỉ vài ngày sau,
02:19
it becomes clear
50
124000
2000
mọi thứ đã dần sáng sủa
02:21
that whatever is causing this illness,
51
126000
3000
rằng cho dù cái gì gây ra căn bệnh đi chăng nữa,
02:24
marmite is the cure.
52
129000
3000
thì marmite chính là thuốc chữa.
02:27
So Cochrane then goes to the Germans who are running the prison camp.
53
132000
3000
Vì thế ngay sau đó Cochrane chạy đến gặp những người Đức đang quản lý nhà tù.
02:30
Now you've got to imagine at the moment --
54
135000
2000
Và bây giờ bạn có thể tưởng tượng và thời điểm đó --
02:32
forget this photo, imagine this guy
55
137000
2000
quên tấm hình này đi, và tưởng tượng gã đàn ông này
02:34
with this long ginger beard and this shock of red hair.
56
139000
3000
với bộ râu quai nón và bộ tóc đỏ bù xù.
02:37
He hasn't been able to shave -- a sort of Billy Connolly figure.
57
142000
3000
Ông ấy không thể cạo râu -- một hình mẫu của Billy Connolly.
02:40
Cochrane, he starts ranting at these Germans
58
145000
2000
Cochrane bắt đầu huênh hoang với những người Đức
02:42
in this Scottish accent --
59
147000
2000
với giọng Scottish --
02:44
in fluent German, by the way, but in a Scottish accent --
60
149000
3000
trôi chảy bằng tiếng Đức, nhưng vẫn là giọng Scottish
02:47
and explains to them how German culture was the culture
61
152000
3000
và giải thích với họ cái cách mà nền văn hóa của người Đức đã là như vậy
02:50
that gave Schiller and Goethe to the world.
62
155000
2000
cái mà đã đưa Schiller và Goethe đến với thế giới.
02:52
And he can't understand
63
157000
2000
Và ông ta không thể hiểu rằng
02:54
how this barbarism can be tolerated,
64
159000
2000
làm sao những hành động man rợ này có thể được tha thứ.
02:56
and he vents his frustrations.
65
161000
3000
Sau khi trút hết sự thất vọng của mình.
02:59
And then he goes back to his quarters,
66
164000
3000
Ông ấy quay trở lại về nơi đóng quân của mình,
03:02
breaks down and weeps
67
167000
3000
suy sụp và khóc
03:05
because he's convinced that the situation is hopeless.
68
170000
3000
bởi vì ông ấy tin rằng mọi thứ đã trở nên vô vọng.
03:10
But a young German doctor
69
175000
3000
Nhưng một bác sĩ trẻ người Đức
03:13
picks up Archie Cochrane's exercise book
70
178000
3000
vô tình nhặt được quyển sổ ghi chép của Archie Cochrane
03:16
and says to his colleagues,
71
181000
4000
và nói với những đồng nghiệp của mình rằng,
03:20
"This evidence is incontrovertible.
72
185000
5000
"Bằng chứng này là không thể chối cãi được.
03:25
If we don't supply vitamins to the prisoners,
73
190000
3000
nếu chúng ta không cung cấp vitamin cho tù nhân,
03:28
it's a war crime."
74
193000
2000
thì đó đúng là một tội ác chiến tranh."
03:30
And the next morning,
75
195000
2000
Sáng hôm sau,
03:32
supplies of vitamin B12 are delivered to the camp,
76
197000
3000
Vitamin B12 đã đuợc chuyển tới trại,
03:35
and the prisoners begin to recover.
77
200000
3000
và những bệnh nhân bắt đầu hồi phục.
03:39
Now I'm not telling you this story
78
204000
2000
Tôi không kể các bạn câu chuyện này
03:41
because I think Archie Cochrane is a dude,
79
206000
2000
vì tôi nghĩ Archie Cochrane là một gã công tử bột
03:43
although Archie Cochrane is a dude.
80
208000
4000
mặc dù ông ấy chính là như vậy.
03:47
I'm not even telling you the story
81
212000
2000
Và tôi thậm chí cũng không kể cho các bạn nghe câu chuyện này
03:49
because I think we should be running
82
214000
2000
bởi vì tôi nghĩ chúng ta nên tiến hành
03:51
more carefully controlled randomized trials
83
216000
2000
những thí nghiệm ngẫu nhiên trong tầm kiểm soát một cách cẩn thận
03:53
in all aspects of public policy,
84
218000
2000
trong tất cả lĩnh vực của chính sách xã hội,
03:55
although I think that would also be completely awesome.
85
220000
4000
mặc dù tôi nghĩ điều đó hoàn toàn tuyệt vời.
03:59
I'm telling you this story
86
224000
2000
mà tôi kể cho các bạn nghe câu chuyện này
04:01
because Archie Cochrane, all his life,
87
226000
3000
bởi vì Archie Cochrane, cả cuộc đời ông ấy,
04:04
fought against a terrible affliction,
88
229000
4000
đấu tranh chống lại nỗi đau đớn.
04:08
and he realized it was debilitating to individuals
89
233000
4000
để rồi nhận ra rằng nó làm suy nhược cá thể
04:12
and it was corrosive to societies.
90
237000
2000
và hủy hoại cộng đồng.
04:14
And he had a name for it.
91
239000
2000
Và rồi đặt tên cho nó.
04:16
He called it the God complex.
92
241000
3000
Ông ấy gọi nó là God complex.
04:19
Now I can describe the symptoms of the God complex very, very easily.
93
244000
4000
Bây giờ tôi có thể diễn tả những triệu chứng của God complex một cách rất, rất dễ dàng.
04:23
So the symptoms of the complex
94
248000
3000
Những triệu chứng đó
04:26
are, no matter how complicated the problem,
95
251000
3000
là, cho dù vấn đề có phức tạp đến đâu đi chăng nữa,
04:29
you have an absolutely overwhelming belief
96
254000
3000
bạn chắc chắn phải có một niềm tin mãnh liệt
04:32
that you are infallibly right in your solution.
97
257000
4000
rằng bạn đúng một cách không thể sai về giải pháp của mình.
04:36
Now Archie was a doctor,
98
261000
2000
Archie đã từng là một bác sĩ.
04:38
so he hung around with doctors a lot.
99
263000
2000
Nên ông ấy qua lại với những bác sĩ khác rất nhiều.
04:40
And doctors suffer from the God complex a lot.
100
265000
3000
Và rất nhiều trong số bác sĩ cũng đều phải chịu đựng God complex.
04:43
Now I'm an economist, I'm not a doctor,
101
268000
2000
Tôi bây giờ là một nhà kinh tế học, không phải là bác sĩ,
04:45
but I see the God complex around me all the time
102
270000
2000
nhưng tôi lúc nào cũng có thể thấy được God complex xung quanh
04:47
in my fellow economists.
103
272000
2000
ở những đồng nghiệp của tôi.
04:49
I see it in our business leaders.
104
274000
2000
Tôi thấy nó ở những nhà kinh doanh của chúng ta.
04:51
I see it in the politicians we vote for --
105
276000
2000
Tôi thấy nó ở những nhà chính trị gia mà chúng ta bầu --
04:53
people who, in the face of an incredibly complicated world,
106
278000
4000
Những người mà, đối diện với thế giới siêu phức tạp,
04:57
are nevertheless absolutely convinced
107
282000
3000
nhưng bị thuyết phục tuyệt đối
05:00
that they understand the way that the world works.
108
285000
3000
rằng họ hiểu cách mà thế giới vận hành.
05:03
And you know, with the future billions that we've been hearing about,
109
288000
3000
Và bạn có biết, với cái tương lai hàng tỉ năm mà chúng ta vẫn nghe nói đến
05:06
the world is simply far too complex
110
291000
2000
thế giới đơn giản là quá phức tạp
05:08
to understand in that way.
111
293000
2000
để hiểu như thế.
05:10
Well let me give you an example.
112
295000
2000
Để tôi cho bạn một ví dụ.
05:12
Imagine for a moment
113
297000
2000
Hãy tưởng tượng một lúc
05:14
that, instead of Tim Harford in front of you,
114
299000
2000
rằng, thay vì Tim Harford đang trước mặt bạn,
05:16
there was Hans Rosling presenting his graphs.
115
301000
3000
mà là Hans Rosling đang thuyết trình về biểu đồ của anh ta .
05:19
You know Hans:
116
304000
2000
Bạn biết Hans chứ
05:21
the Mick Jagger of TED.
117
306000
2000
một Mick Jagger của TED.
05:23
(Laughter)
118
308000
2000
(Tiếng cười)
05:25
And he'd be showing you these amazing statistics,
119
310000
2000
Và ông ấy có thể đưa ra những thống kê đầy ấn tượng,
05:27
these amazing animations.
120
312000
2000
những diễn xuất hoạt hình tuyệt vời.
05:29
And they are brilliant; it's wonderful work.
121
314000
2000
Và chúng đều phi thường, đó là thành quả thần kỳ.
05:31
But a typical Hans Rosling graph:
122
316000
2000
Nhưng một kiểu biểu đồ của Hans Rosling:
05:33
think for a moment, not what it shows,
123
318000
3000
hãy nghĩ một chút, đó không phải là cái mà nó đưa ra,
05:36
but think instead about what it leaves out.
124
321000
3000
nhưng thay vào đó hãy nghĩ về cái mà nó để lại.
05:39
So it'll show you GDP per capita,
125
324000
3000
Nó cho ta biết GDP,
05:42
population, longevity,
126
327000
2000
dân số, tuổi thọ,
05:44
that's about it.
127
329000
2000
đó chỉ là vậy.
05:46
So three pieces of data for each country --
128
331000
2000
Ba dữ liệu của mỗi quốc gia --
05:48
three pieces of data.
129
333000
2000
ba dữ liệu.
05:50
Three pieces of data is nothing.
130
335000
2000
Ba dữ liệu đó không là gì cả.
05:52
I mean, have a look at this graph.
131
337000
2000
Ý của tôi là, hãy nhìn vào biểu đồ này xem.
05:54
This is produced by the physicist Cesar Hidalgo.
132
339000
2000
Nó được làm bởi nhà vật lý học Cesar Hidalgo.
05:56
He's at MIT.
133
341000
2000
Ông ta đang ở MIT.
05:58
Now you won't be able to understand a word of it,
134
343000
2000
Và bạn sẽ không thể hiểu được thậm chí là 1 chút,
06:00
but this is what it looks like.
135
345000
2000
nhưng đó là cái cách mà nó xuất hiện.
06:02
Cesar has trolled the database
136
347000
2000
Cesar đã tạo ra cơ sở dữ liệu
06:04
of over 5,000 different products,
137
349000
3000
của hơn 5,000 sản phẩm khác nhau,
06:07
and he's used techniques of network analysis
138
352000
5000
và ông đã dùng kĩ thuật của hệ thống phân tích
06:12
to interrogate this database
139
357000
2000
để tìm hiểu cơ sở dữ liệu này
06:14
and to graph relationships between the different products.
140
359000
2000
và vẽ biểu đồ thể hiện mối quan hệ giữa những sản phẩm khác nhau.
06:16
And it's wonderful, wonderful work.
141
361000
2000
Và đó là một thành quả tuyệt vời.
06:18
You show all these interconnections, all these interrelations.
142
363000
3000
Bạn chỉ ra tất cả những mối quan hệ nối kết, tất cả những mối tương quan này.
06:21
And I think it'll be profoundly useful
143
366000
2000
Và tôi nghĩ nó hết sức hữu dụng
06:23
in understanding how it is that economies grow.
144
368000
3000
trong việc tìm hiểu cách mà nền kinh tế tăng trưởng.
06:26
Brilliant work.
145
371000
2000
Một thành quả lỗi lạc.
06:28
Cesar and I tried to write a piece for The New York Times Magazine
146
373000
2000
Cesar và tôi đã cố để viết một phần cho tờ New York Times
06:30
explaining how this works.
147
375000
2000
để giải thích cách mà nó vận hành.
06:32
And what we learned
148
377000
2000
Và những gì chúng tôi học được
06:34
is Cesar's work is far too good to explain
149
379000
2000
là thành quả của Cesar quá dễ để giải thích
06:36
in The New York Times Magazine.
150
381000
2000
trong tạp chí New York Times.
06:40
Five thousand products --
151
385000
3000
5,000 sản phẩm --
06:43
that's still nothing.
152
388000
2000
vẫn chưa là gì cả.
06:45
Five thousand products --
153
390000
2000
5,000 sản phẩm --
06:47
imagine counting every product category
154
392000
2000
tưởng tượng bạn đang đếm mỗi loại sản phẩm
06:49
in Cesar Hidalgo's data.
155
394000
2000
trong dữ liệu của Cesar Hidalgo.
06:51
Imagine you had one second
156
396000
2000
Tưởng tượng bạn có một giây
06:53
per product category.
157
398000
2000
cho mỗi loại sản phẩm.
06:55
In about the length of this session,
158
400000
3000
Trong khoảng thời gian đó,
06:58
you would have counted all 5,000.
159
403000
2000
bạn có lẽ đếm được hết 5,000.
07:00
Now imagine doing the same thing
160
405000
2000
Bây giờ hãy tưởng tượng bạn làm điều tương tự
07:02
for every different type of product on sale in Walmart.
161
407000
3000
cho mỗi loại sản phẩm bày bán khác nhau ở Walmart.
07:05
There are 100,000 there. It would take you all day.
162
410000
3000
Có khoảng 100,000 loại. Bạn sẽ tốn cả ngày.
07:08
Now imagine trying to count
163
413000
2000
Bây giờ hãy tưởng tượng để đếm
07:10
every different specific product and service
164
415000
3000
mỗi sản phẩm và dịch vụ khác nhau
07:13
on sale in a major economy
165
418000
2000
đang được bán ở một nền kinh tế lớn
07:15
such as Tokyo, London or New York.
166
420000
2000
như Tokyo, London hay New York.
07:17
It's even more difficult in Edinburgh
167
422000
2000
Nó thậm chí còn khó hơn ở Edinburgh
07:19
because you have to count all the whisky and the tartan.
168
424000
3000
bởi vì bạn phải đếm tất cả whisky và vải tartan.
07:22
If you wanted to count every product and service
169
427000
2000
Nếu bạn muốn đếm từng sản phảm và dịch vụ
07:24
on offer in New York --
170
429000
2000
được yêu cầu ở New York --
07:26
there are 10 billion of them --
171
431000
2000
nó là 10 tỉ --
07:28
it would take you 317 years.
172
433000
3000
điều này sẽ khiến bạn tốn 317 năm.
07:31
This is how complex the economy we've created is.
173
436000
3000
Và đó là sự phức tạp của nền kinh tế mà chúng ta đã tạo nên.
07:34
And I'm just counting toasters here.
174
439000
2000
Và tôi chỉ mới đang đếm những lò nướng bánh ở đây.
07:36
I'm not trying to solve the Middle East problem.
175
441000
2000
Chứ chưa thử để giải quyết vấn đề ở Trung Đông.
07:39
The complexity here is unbelievable.
176
444000
3000
Sự phức tạp ở đây là không thể tin được.
07:42
And just a piece of context --
177
447000
2000
Và đó mới chỉ là 1 phần nhỏ của bối cảnh này --
07:44
the societies in which our brains evolved
178
449000
2000
cái xã hội mà bộ não của chúng ta mở ra
07:46
had about 300 products and services.
179
451000
2000
có khoảng 300 sản phẩm và dịch vụ.
07:48
You could count them in five minutes.
180
453000
3000
Bạn có thể đếm chúng trong vòng 5 phút.
07:51
So this is the complexity of the world that surrounds us.
181
456000
3000
Và điều này chính là sự phức tạp của thế giới quanh chúng ta.
07:54
This perhaps is why
182
459000
2000
Có lẽ đó là lý do tại sao
07:56
we find the God complex so tempting.
183
461000
3000
chúng ta thấy rằng God complex quá cám dỗ.
07:59
We tend to retreat and say, "We can draw a picture,
184
464000
3000
Chúng ta có xu hướng rút lui và nói rằng, "Chúng tôi có thể vẽ một bức tranh,
08:02
we can post some graphs,
185
467000
2000
vài biểu đồ,
08:04
we get it, we understand how this works."
186
469000
3000
và hiểu nó, chúng tôi đã hiểu nó vận hành thế nào."
08:07
And we don't.
187
472000
2000
Chúng ta không hiểu.
08:09
We never do.
188
474000
2000
Không bao giờ hiểu.
08:11
Now I'm not trying to deliver a nihilistic message here.
189
476000
2000
Tôi không có gắng để truyền tải một thông điệp vô hình ở đây.
08:13
I'm not trying to say we can't solve
190
478000
2000
Và tôi cũng không nói rằng chúng ta không thể giải quyết
08:15
complicated problems in a complicated world.
191
480000
2000
những vấn đề phức tạp trong cái thế giới phức tạp này.
08:17
We clearly can.
192
482000
2000
Rõ ràng là chúng ta có thể.
08:19
But the way we solve them
193
484000
2000
Nhưng cái cách để giải quyết chúng
08:21
is with humility --
194
486000
2000
là với sự nhún nhường --
08:23
to abandon the God complex
195
488000
2000
để loại bỏ đi God complex
08:25
and to actually use a problem-solving technique that works.
196
490000
3000
và sử dụng những kỹ thuật giải quyết vấn đề hiệu quả.
08:28
And we have a problem-solving technique that works.
197
493000
3000
Và chúng ta có một giải pháp sẽ có hiệu quả.
08:31
Now you show me
198
496000
2000
Bây giờ các bạn hãy cho tôi xem
08:33
a successful complex system,
199
498000
2000
một hệ thống phức tạp thành công,
08:35
and I will show you a system
200
500000
3000
và tôi sẽ cho các bạn thấy một hệ thống
08:38
that has evolved through trial and error.
201
503000
2000
mà được rút ra từ phép thử và sai sót.
08:40
Here's an example.
202
505000
2000
Đây là một ví dụ.
08:42
This baby was produced through trial and error.
203
507000
3000
Đứa bé này là sản phẩm của phép thử và sai sót.
08:46
I realize that's an ambiguous statement.
204
511000
3000
Tôi nhận ra rằng đó là một phát biểu tối nghĩa.
08:49
Maybe I should clarify it.
205
514000
2000
Có lẽ tôi nên làm rõ điều này.
08:51
This baby is a human body: it evolved.
206
516000
3000
Đứa bé này là một cơ thể con người: nó đã tiến hóa.
08:54
What is evolution?
207
519000
2000
Sự tiến hóa ở đây là gì?
08:56
Over millions of years, variation and selection,
208
521000
3000
Sau hàng triệu năm, đa dạng và chọn lọc,
08:59
variation and selection --
209
524000
3000
đa dạng và chọn lọc --
09:02
trial and error,
210
527000
2000
thử và sai sót,
09:04
trial and error.
211
529000
3000
thử và sai sót.
09:07
And it's not just biological systems
212
532000
2000
Và nó không chỉ là hệ thống sinh học
09:09
that produce miracles through trial and error.
213
534000
2000
mà tạo ra phép màu qua phép thử và sai sót.
09:11
You could use it in an industrial context.
214
536000
2000
Bạn có thể dùng nó trong một bối cảnh công nghiệp.
09:13
So let's say you wanted to make detergent.
215
538000
2000
Vì vậy hãy nói rằng bạn muốn tạo chất tẩy rửa.
09:15
Let's say you're Unilever
216
540000
2000
Hãy nói bạn là Unilever
09:17
and you want to make detergent in a factory near Liverpool.
217
542000
3000
và bạn muốn làm sạch một nhà máy ở gần Liverpool.
09:20
How do you do it?
218
545000
2000
Bạn làm điều đó như thế nào?
09:22
Well you have this great big tank full of liquid detergent.
219
547000
3000
Bây giờ bạn có một thùng lớn này chứa đầy chất tẩy dạng lỏng.
09:25
You pump it at a high pressure through a nozzle.
220
550000
2000
Bạn bơm nó bằng một cái vòi dưới một áp suất cao.
09:27
You create a spray of detergent.
221
552000
3000
Và tạo ra bình phun thuốc tẩy.
09:30
Then the spray dries. It turns into powder.
222
555000
2000
Sau khi bình phun khô đi, nó sẽ đọng lại thành bột.
09:32
It falls to the floor.
223
557000
2000
Chúng rơi xuống sàn nhà.
09:34
You scoop it up. You put it in cardboard boxes.
224
559000
2000
Bạn bốc nó lên. Và bạn đặt nó vào những cái thùng các-tông.
09:36
You sell it at a supermarket.
225
561000
2000
Bạn bán nó tại siêu thị.
09:38
You make lots of money.
226
563000
2000
Kiếm thật nhiều tiền.
09:40
How do you design that nozzle?
227
565000
3000
Làm cách nào bạn thiết kế cái vòi đó?
09:43
It turns out to be very important.
228
568000
3000
Điều đó trở nên rất quan trọng.
09:46
Now if you ascribe to the God complex,
229
571000
2000
Bây giờ nếu bạn đổ tại cho God complex,
09:48
what you do is you find yourself a little God.
230
573000
3000
cái mà bạn làm là bạn thấy mình là một vị thần nhỏ.
09:51
You find yourself a mathematician; you find yourself a physicist --
231
576000
3000
Bạn phát hiện ra bản thân mình là nhà toán học, bạn phát hiện ra mình là nhà vật lý --
09:54
somebody who understands the dynamics of this fluid.
232
579000
3000
ai đó hiểu được động lực của chất lỏng này.
09:57
And he will, or she will,
233
582000
3000
Và anh ta hoặc cô ấy sẽ,
10:00
calculate the optimal design of the nozzle.
234
585000
3000
tính toán hình dáng tốt nhất của chiếc vòi.
10:03
Now Unilever did this and it didn't work --
235
588000
2000
Và bây giờ Unilever đã làm điều đó và nó không hoạt động --
10:05
too complicated.
236
590000
2000
quá phức tạp.
10:07
Even this problem, too complicated.
237
592000
3000
Thậm chí vấn đề này, quá phức tạp.
10:10
But the geneticist Professor Steve Jones
238
595000
3000
Nhưng giáo sư di truyền học Steve Jones
10:13
describes how Unilever actually did solve this problem --
239
598000
3000
đã mô tả cái cách mà Unilever thực sự đã giải quyết vấn đề này --
10:16
trial and error,
240
601000
2000
phép thử và sai sót,
10:18
variation and selection.
241
603000
2000
đa dạng và chọn lọc.
10:20
You take a nozzle
242
605000
2000
Bạn lấy một cái vòi
10:22
and you create 10 random variations on the nozzle.
243
607000
4000
và tạo 10 kiểu dáng ngẫu nhiên từ chiếc vòi đó
10:26
You try out all 10; you keep the one that works best.
244
611000
3000
Bạn thử hết tất cả 10 cái, rồi giữ lại cái hoạt động tốt nhất.
10:29
You create 10 variations on that one.
245
614000
2000
Bạn tạo 10 cái khác nhau từ cái vòi đó.
10:31
You try out all 10. You keep the one that works best.
246
616000
3000
Thử hết 10. Bạn giữ lại cái hoạt động tốt nhất.
10:34
You try out 10 variations on that one.
247
619000
2000
Bạn thử hết 10 cái khác nhau từ cái cái đó
10:36
You see how this works, right?
248
621000
2000
Bạn thấy cách mà nó hoạt động, đúng không.
10:38
And after 45 generations,
249
623000
2000
Và sau 45 thế hệ,
10:40
you have this incredible nozzle.
250
625000
2000
bạn sẽ có chiếc vòi không thể tin được.
10:42
It looks a bit like a chess piece --
251
627000
2000
Nó trông giống ô cờ một chút --
10:44
functions absolutely brilliantly.
252
629000
3000
hoạt động tuyệt đối phi thường.
10:47
We have no idea
253
632000
2000
Chúng ta không có một chút ý kiến nào
10:49
why it works,
254
634000
2000
về việc tại sao nó lại hoạt động,
10:51
no idea at all.
255
636000
2000
không một chút nào.
10:53
And the moment you step back from the God complex --
256
638000
2000
Và khoảnh khác mà bạn lùi lại một bước từ God complex --
10:55
let's just try to have a bunch of stuff;
257
640000
2000
hãy thử tạo cho mình một đống việc,
10:57
let's have a systematic way of determining what's working and what's not --
258
642000
3000
và hãy dùng một cách có hệ thống để quyết định xem cái nào hoạt động và cái nào không --
11:00
you can solve your problem.
259
645000
2000
bạn có thể giải quyết vấn đề của bạn.
11:02
Now this process of trial and error
260
647000
2000
Bây giờ quá trình phép thử và sai sót
11:04
is actually far more common in successful institutions
261
649000
3000
quả thực phổ biến hơn cả trong những tổ chức thành công
11:07
than we care to recognize.
262
652000
2000
hơn là chúng ta quan tâm để nhận ra.
11:09
And we've heard a lot about how economies function.
263
654000
3000
Và chúng ta đã được nghe nhiều về cái cách mà những nền kinh tế hoạt động.
11:12
The U.S. economy is still the world's greatest economy.
264
657000
4000
Nền kinh tế Mỹ vẫn là nền kinh tế lớn nhất thế giới.
11:16
How did it become the world's greatest economy?
265
661000
3000
Làm cách nào mà nó trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới?
11:19
I could give you all kinds of facts and figures
266
664000
2000
Tôi có thể đưa cho các bạn đủ loại số liệu và sự kiện
11:21
about the U.S. economy,
267
666000
2000
về nền kinh tế Mỹ,
11:23
but I think the most salient one is this:
268
668000
3000
nhưng tôi nghĩ cái dễ thấy nhất là:
11:26
ten percent of American businesses
269
671000
3000
10% của những công ty tập đoàn Mỹ
11:29
disappear every year.
270
674000
3000
biến mất hằng năm.
11:32
That is a huge failure rate.
271
677000
3000
Đó là một tỉ lệ thất bại khổng lồ.
11:35
It's far higher than the failure rate of, say, Americans.
272
680000
2000
Phải nói là nó cao hơn rất nhiều so với tỉ lệ thất bại của người Mỹ.
11:37
Ten percent of Americans don't disappear every year.
273
682000
3000
10% người Mỹ không biến mất mỗi năm.
11:40
Which leads us to conclude
274
685000
2000
Điều đó dẫn chúng ta đến kết luận
11:42
American businesses fail faster than Americans,
275
687000
3000
Các công ty Mỹ đi xuống nhanh hơn cả người Mỹ,
11:45
and therefore American businesses are evolving faster than Americans.
276
690000
3000
và vì vậy họ phát triển nhanh hơn người Mỹ.
11:48
And eventually, they'll have evolved to such a high peak of perfection
277
693000
3000
Để rồi cuối cùng, họ đã phát triển đến đỉnh cao của sự hoàn mỹ
11:51
that they will make us all their pets --
278
696000
3000
mà họ sẽ khiến chúng ta thành những con vật cưng --
11:54
(Laughter)
279
699000
2000
(Tiếng cười)
11:56
if, of course, they haven't already done so.
280
701000
3000
dĩ nhiên là nếu họ không làm như vậy.
11:59
I sometimes wonder.
281
704000
3000
Đôi lúc tôi vẫn băn khoăn.
12:02
But it's this process of trial and error
282
707000
2000
Nhưng đó là quá trình của phép thử và sai sót
12:04
that explains this great divergence,
283
709000
4000
giải thích cho sự phân kỳ tuyệt vời này,
12:08
this incredible performance of Western economies.
284
713000
3000
thành quả phi thường này của các nền kinh tế phương Tây.
12:11
It didn't come because you put some incredibly smart person in charge.
285
716000
3000
Nó đã không đến vì lý do bạn bỏ vào đó những con người thông minh tuyệt đỉnh để đảm nhiệm.
12:14
It's come through trial and error.
286
719000
2000
Nó tới thông qua phép thử và sai sót.
12:16
Now I've been sort of banging on about this
287
721000
2000
Bây giờ tôi có vẻ nói nhiều về điều này
12:18
for the last couple of months,
288
723000
2000
trong vài tháng qua
12:20
and people sometimes say to me,
289
725000
2000
và mọi người thỉnh thoảng nói với tôi,
12:22
"Well Tim, it's kind of obvious.
290
727000
2000
"Tim à, điều đó là hiển nhiên.
12:24
Obviously trial and error is very important.
291
729000
2000
Rõ ràng là phép thử và sai sót rất quan trọng.
12:26
Obviously experimentation is very important.
292
731000
2000
Thí nghiệm hiển nhiên là rất quan trọng.
12:28
Now why are you just wandering around saying this obvious thing?"
293
733000
3000
Tại sao bạn cứ phải nói quanh quẩn về những điều rất hiển nhiên này?"
12:31
So I say, okay, fine.
294
736000
2000
Vì vậy tôi nói, được, ổn thôi.
12:33
You think it's obvious?
295
738000
2000
Bạn nghĩ nó rõ ràng?
12:35
I will admit it's obvious
296
740000
2000
Tôi sẽ thừa nhận nó rõ ràng
12:37
when schools
297
742000
2000
Khi trường học
12:39
start teaching children
298
744000
3000
bắt đầu dạy những đứa trẻ
12:42
that there are some problems that don't have a correct answer.
299
747000
3000
rằng có những vấn đề không có một câu trả lời chính xác
12:45
Stop giving them lists of questions
300
750000
3000
Hãy dừng việc đưa cho chúng danh sách những câu hỏi
12:48
every single one of which has an answer.
301
753000
2000
mà mỗi câu đều có một câu trả lời.
12:50
And there's an authority figure in the corner
302
755000
2000
Và có một người thông thái ở trong góc
12:52
behind the teacher's desk who knows all the answers.
303
757000
2000
đằng sau bàn giáo viên và biết tất cả đáp án.
12:54
And if you can't find the answers,
304
759000
2000
Và nếu bạn không thể tìm ra câu trả lời,
12:56
you must be lazy or stupid.
305
761000
2000
rõ ràng là bạn lười biếng hoặc ngu ngốc.
12:58
When schools stop doing that all the time,
306
763000
2000
Khi nào trường học dừng làm thế trong mọi lúc,
13:00
I will admit that, yes,
307
765000
2000
tôi sẽ thừa nhận rằng, đúng vậy,
13:02
it's obvious that trial and error is a good thing.
308
767000
2000
nó quá rõ ràng để thấy phép thử và sai sót là một điều tốt.
13:04
When a politician stands up
309
769000
3000
Khi một nhà chính trị gia đứng dậy
13:07
campaigning for elected office
310
772000
2000
vận động cho văn phòng bầu cử
13:09
and says, "I want to fix our health system.
311
774000
2000
và nói, "Tôi muốn chỉnh sửa lại hệ thống chăm sóc sức khỏe của chúng ta.
13:11
I want to fix our education system.
312
776000
2000
Tôi muốn chỉnh sửa lại hệ thống giáo dục của chúng ta.
13:13
I have no idea how to do it.
313
778000
3000
Tôi chẳng có biết sẽ thực hiện điều đó như thế nào.
13:16
I have half a dozen ideas.
314
781000
2000
Tôi có một nửa tá ý tưởng.
13:18
We're going to test them out. They'll probably all fail.
315
783000
3000
Chúng ta sẽ thử nghiệm chúng. Và tất cả có lẽ sẽ thất bại.
13:21
Then we'll test some other ideas out.
316
786000
2000
Sau đó chúng ta lại thử nghiệm một vài ý tưởng khác.
13:23
We'll find some that work. We'll build on those.
317
788000
2000
Chúng ta sẽ tìm ra cái gì đó hiệu quả. Và sẽ xây dựng dựa trên đó.
13:25
We'll get rid of the ones that don't." --
318
790000
2000
Chúng ta sẽ loại bỏ những cái mà không hiệu quả.
13:27
when a politician campaigns on that platform,
319
792000
3000
Khi một nhà chính trị vận động trên nền tảng đó,
13:30
and more importantly, when voters like you and me
320
795000
3000
và quan trọng hơn cả, khi những người bầu cử như bạn và tôi
13:33
are willing to vote for that kind of politician,
321
798000
2000
sẵn sàng bỏ phiếu cho kiểu chính trị gia như vậy,
13:35
then I will admit
322
800000
2000
thì khi đó tôi sẽ thừa nhận
13:37
that it is obvious that trial and error works, and that -- thank you.
323
802000
3000
rằng nó quá rõ ràng để phép thử và sai sót vận hành, và như thế - cảm ơn.
13:40
(Applause)
324
805000
4000
(Tiếng vỗ tay)
13:44
Until then, until then
325
809000
3000
Cho tới lúc đó, cho tới lúc đó
13:47
I'm going to keep banging on about trial and error
326
812000
2000
Tôi sẽ vẫn nói về phép thử và sai sót
13:49
and why we should abandon the God complex.
327
814000
3000
và tại sao chúng ta nên loại bỏ God complex.
13:52
Because it's so hard
328
817000
3000
Bởi vì thật khó
13:55
to admit our own fallibility.
329
820000
2000
để thừa nhận khả năng gây ra sai lầm của chính chúng ta.
13:57
It's so uncomfortable.
330
822000
2000
Điều đó thật khó chịu.
13:59
And Archie Cochrane understood this as well as anybody.
331
824000
3000
Và Archie Cochrane đã hiểu điều đó cũng như ai khác.
14:02
There's this one trial he ran
332
827000
2000
Đây là phép thử mà ông ấy đã làm
14:04
many years after World War II.
333
829000
2000
nhiều năm sau Chiến Tranh Thế Giới Thứ 2
14:06
He wanted to test out
334
831000
3000
Ông ấy muốn thử nó
14:09
the question of, where is it
335
834000
2000
và câu hỏi là, nó đâu rồi
14:11
that patients should recover
336
836000
2000
những người bệnh nhân đó nên bình phục
14:13
from heart attacks?
337
838000
2000
từ những cơn đau tim?
14:15
Should they recover in a specialized cardiac unit in hospital,
338
840000
3000
Liệu họ nên bình phục trong một phòng đặc trị về tim tại bệnh viện,
14:18
or should they recover at home?
339
843000
3000
hay họ nên bình phục tại nhà?
14:21
All the cardiac doctors tried to shut him down.
340
846000
3000
Tất cả những bác sĩ tim đều cố gắng để bắt ông ấy im lặng.
14:24
They had the God complex in spades.
341
849000
3000
Họ đều có God complex.
14:27
They knew that their hospitals were the right place for patients,
342
852000
3000
Họ biết rằng bệnh viện của họ là nơi tốt cho những bệnh nhân.
14:30
and they knew it was very unethical
343
855000
2000
Và họ biết điều đó là trái với đạo đức
14:32
to run any kind of trial or experiment.
344
857000
3000
để tiến hành bất kì phép thử hay thí nghiệm nào.
14:35
Nevertheless, Archie managed to get permission to do this.
345
860000
2000
Tuy nhiên, Archie đã sắp xếp để có sự cho phép làm điều này.
14:37
He ran his trial.
346
862000
2000
Ông ấy đã tiến hành phép thử của mình.
14:39
And after the trial had been running for a little while,
347
864000
2000
Và sau khi thí nghiệm được vận hành một thời gian,
14:41
he gathered together all his colleagues
348
866000
2000
ông ấy tập hợp tất cả đồng nghiệp của mình lại
14:43
around his table,
349
868000
2000
quanh bàn làm việc của mình,
14:45
and he said, "Well, gentlemen,
350
870000
2000
và nói, "vâng, thưa các ngài,
14:47
we have some preliminary results.
351
872000
2000
chúng ta có một vài kết quả sơ bộ.
14:49
They're not statistically significant.
352
874000
2000
Chúng không có ý nghĩa về mặt thống kê.
14:51
But we have something.
353
876000
3000
Nhưng chúng ta có thứ này.
14:54
And it turns out that you're right and I'm wrong.
354
879000
3000
Hóa ra là các bạn đúng và tôi sai.
14:57
It is dangerous for patients
355
882000
2000
Điều đó nguy hiểm cho những bệnh nhân
14:59
to recover from heart attacks at home.
356
884000
2000
để hồi phục từ những cơn đau tim tại nhà.
15:01
They should be in hospital."
357
886000
3000
Họ nên ở bệnh viện."
15:04
And there's this uproar, and all the doctors start pounding the table
358
889000
2000
Mọi người ồn lên, và các bác sĩ bắt đầu đập bàn
15:06
and saying, "We always said you were unethical, Archie.
359
891000
3000
và nói, "Chúng tôi đã luôn nói ông là trái với đạo đức, Arichie.
15:09
You're killing people with your clinical trials. You need to shut it down now.
360
894000
3000
Ông giết những con người đó với những thử nghiệm lâm sàn. Ông cần phải dừng điều đó lại ngay lập tức.
15:12
Shut it down at once."
361
897000
2000
Dừng nó lại ngay bây giờ"
15:14
And there's this huge hubbub.
362
899000
2000
Và có một sự náo loạn.
15:16
Archie lets it die down.
363
901000
2000
Archie để đám đông lặng xuống.
15:18
And then he says, "Well that's very interesting, gentlemen,
364
903000
2000
Và rồi ông ta lại nói, "Quả thực điều đó rất thú vị, thưa quý ông,
15:20
because when I gave you the table of results,
365
905000
3000
bởi vì khi thôi đưa ra bảng kết quả,
15:23
I swapped the two columns around.
366
908000
4000
Tôi đã hoán đổi hai cột lại với nhau.
15:27
It turns out your hospitals are killing people,
367
912000
2000
Và điều này thành ra chính bệnh viện của các ông mới đang giết chết mọi người,
15:29
and they should be at home.
368
914000
2000
và họ đáng lẽ ra nên ở nhà.
15:31
Would you like to close down the trial now,
369
916000
3000
Các ông muốn dừng những thử nghiệm ngay lập tức,
15:34
or should we wait until we have robust results?"
370
919000
3000
hay chúng ta nên đợi cho đến khi có những kết quả chính xác hơn?"
15:38
Tumbleweed
371
923000
2000
Sự trầm lắng
15:40
rolls through the meeting room.
372
925000
3000
chạy khắp căn phòng họp.
15:43
But Cochrane would do that kind of thing.
373
928000
3000
Nhưng Cochrane phải làm việc đó.
15:46
And the reason he would do that kind of thing
374
931000
2000
Và lý do để ông ấy làm cái việc như vậy
15:48
is because he understood
375
933000
2000
là vì ông ấy hiểu
15:50
it feels so much better
376
935000
2000
sẽ cảm thấy tốt hơn rất nhiều
15:52
to stand there and say,
377
937000
2000
khi đứng đó và nói rằng,
15:54
"Here in my own little world,
378
939000
2000
"Đây là thế giới nhỏ bé của tôi,
15:56
I am a god, I understand everything.
379
941000
2000
Tôi là chúa, tôi hiểu mọi thứ.
15:58
I do not want to have my opinions challenged.
380
943000
2000
Tôi không muốn những quan điểm của tôi được thử thách.
16:00
I do not want to have my conclusions tested."
381
945000
3000
Tôi không muốn những kết luận của tôi được kiểm tra."
16:03
It feels so much more comfortable
382
948000
2000
Điều đó cảm thấy thoải mái hơn hẳn
16:05
simply to lay down the law.
383
950000
3000
đơn giản là hãy bỏ đi những luật lệ.
16:08
Cochrane understood
384
953000
2000
Cochrane hiểu rằng
16:10
that uncertainty, that fallibility,
385
955000
2000
sự không chắc chắn đó, sai lầm đó,
16:12
that being challenged, they hurt.
386
957000
2000
mà đang được thử thách, họ sẽ bị tổn thương.
16:14
And you sometimes need to be shocked out of that.
387
959000
4000
Và thỉnh thoảng bạn cần phải sốc vì điều đó.
16:18
Now I'm not going to pretend that this is easy.
388
963000
3000
Bây giờ tôi sẽ không giả bộ mà nói rằng điều này là dễ dàng.
16:21
It isn't easy.
389
966000
2000
Nó không dễ.
16:23
It's incredibly painful.
390
968000
2000
Thậm chí còn rất đau đớn.
16:25
And since I started talking about this subject
391
970000
2000
Và từ khi tôi bắt đầu nói về chủ đề này
16:27
and researching this subject,
392
972000
2000
và tìm hiểu nó,
16:29
I've been really haunted by something
393
974000
2000
Tôi thực sự bị ám ảnh bởi cái gì đó
16:31
a Japanese mathematician said on the subject.
394
976000
2000
một nhà toán học người Nhật Bản đã nói về chủ đề này.
16:33
So shortly after the war,
395
978000
2000
Một thời gian ngắn sau chiến tranh,
16:35
this young man, Yutaka Taniyama,
396
980000
3000
người đàn ông trẻ này, Yutaka Taniyama,
16:38
developed this amazing conjecture
397
983000
2000
đã phát triển sự phỏng đoán phi thường này
16:40
called the Taniyama-Shimura Conjecture.
398
985000
2000
gọi là sự phỏng đoán Taniyama-Shimura
16:42
It turned out to be absolutely instrumental
399
987000
3000
Hóa ra nó đã trở thành công cụ thực sự
16:45
many decades later
400
990000
2000
cho nhiều thập kỉ sau này
16:47
in proving Fermat's Last Theorem.
401
992000
2000
trong việc chứng minh định lý cuối cùng của Fermat.
16:49
In fact, it turns out it's equivalent
402
994000
2000
Thực tế, nó thành ra là tương đương
16:51
to proving Fermat's Last Theorem.
403
996000
2000
với việc chứng minh học thuyết cuối cùng của Fermat.
16:53
You prove one, you prove the other.
404
998000
4000
Bạn chứng minh cái này, bạn chứng minh cái khác.
16:57
But it was always a conjecture.
405
1002000
3000
Nhưng nó vẫn luôn là một sự phỏng đoán.
17:00
Taniyama tried and tried and tried
406
1005000
3000
Taniyama đã cố, cố và cố
17:03
and he could never prove that it was true.
407
1008000
3000
và ông ấy đã không bao giờ có thể chứng minh nó là đúng.
17:06
And shortly before his 30th birthday in 1958,
408
1011000
3000
Không lâu sau sinh nhật lần thứ 30 của ông vào năm 1958,
17:09
Yutaka Taniyama killed himself.
409
1014000
4000
Yutaka Taniyama đã tự tử.
17:13
His friend, Goro Shimura --
410
1018000
2000
Bạn của ông ấy, Goro Shimura --
17:15
who worked on the mathematics with him --
411
1020000
2000
người cùng làm việc với ông ấy --
17:17
many decades later, reflected on Taniyama's life.
412
1022000
3000
một vài thập kỉ sau, dựa trên cuộc đời của Taniyama.
17:22
He said,
413
1027000
3000
Ông ấy nói,
17:25
"He was not a very careful person
414
1030000
2000
"Anh ta không phải là một con người cẩn thận
17:27
as a mathematician.
415
1032000
2000
dưới tư cách là một nhà toán học.
17:29
He made a lot of mistakes.
416
1034000
3000
Anh ta phạm rất nhiều lỗi.
17:32
But he made mistakes in a good direction.
417
1037000
4000
Nhưng anh ta lại phạm những lỗi đó theo một hướng đi tốt.
17:36
I tried to emulate him,
418
1041000
3000
Tôi luôn cố để cạnh tranh với anh ta,
17:39
but I realized
419
1044000
2000
nhưng tôi nhận ra rằng
17:41
it is very difficult
420
1046000
2000
điều đó rất là khó
17:43
to make good mistakes."
421
1048000
3000
để phạm phải một lỗi tốt."
17:46
Thank you.
422
1051000
2000
Xin cảm ơn.
17:48
(Applause)
423
1053000
12000
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Tim Harford - Economist, journalist, broadcasterTim Harford's writings reveal the economic ideas behind everyday experiences.
Why you should listen
In the Undercover Economist column he writes for the Financial Times, Tim Harford looks at familiar situations in unfamiliar ways and explains the fundamental principles of the modern economy. He illuminates them with clear writing and a variety of examples borrowed from daily life.
His book, Adapt: Why Success Always Starts With Failure, argues that the world has become far too unpredictable and complex for today's challenges to be tackled with ready-made solutions and expert opinions. Instead, Harford suggests, we need to learn to embrace failure and to constantly adapt, to improvise rather than plan, to work from the bottom up rather than the top down. His next book, Messy: Thriving in a Tidy-Minded World will be published in September 2016.
Harford also presents the BBC radio series More or Less, a rare broadcast program devoted, as he says, to "the powerful, sometimes beautiful, often abused but ever ubiquitous world of numbers."
He says: "I’d like to see many more complex problems approached with a willingness to experiment."
Tim Harford | Speaker | TED.com