TED2015
Dan Ariely: How equal do we want the world to be? You'd be surprised
chúng ta mong muốn một thế giới công bằng ở mức độ thế nào? Bạn sẽ ngạc nhiến đấy.: How equal do we want the world to be? You'd be surprised
Filmed:
Readability: 3.3
1,928,125 views
Những tin tức về sự bất bình đẳng ngày càng gia tăng khiến tất cả chúng ta lo lắng. Nhưng tại sao ? Dan Ariely sẽ công bố những thông tin mới và đáng kinh ngạc về những gì chúng ta nghĩ là công bằng, sự phân chia tài sản trong xã hội ở mức như thế nào...sau đó cho thấy sự phân chia trên các số liệu thống kê thực tế ra sao.
Dan Ariely - Behavioral economist
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Có một cái nhìn khách quan trong cuộc sống là điều tốt,
ở nhiều phương diện.
ở nhiều phương diện.
00:12
It would be nice to be
objective in life,
objective in life,
0
926
2645
00:15
in many ways.
1
3571
2022
Và vấn đề là chúng ta nhìn nhận qua
những lăng kính đa màu sắc
những lăng kính đa màu sắc
00:17
The problem is that we have
these color-tinted glasses
these color-tinted glasses
2
5593
3378
00:20
as we look at all kinds of situations.
3
8971
4679
khi nhìn vào mọi tình huống.
Ví dụ như, hãy nghĩ đến một thứ đơn giản
như bia chẳng hạn.
như bia chẳng hạn.
00:25
For example, think about
something as simple as beer.
something as simple as beer.
4
13650
3716
Nếu tôi cho bạn nếm thử vài cốc bia
00:29
If I gave you a few beers to taste
5
17366
2182
00:31
and I asked you to rate them
on intensity and bitterness,
on intensity and bitterness,
6
19548
3808
và tôi muốn bạn đánh giá về
độ mạnh và vị đắng của chúng,
độ mạnh và vị đắng của chúng,
00:35
different beers would occupy
different space.
different space.
7
23356
3697
các loại bia khác nhau sẽ đứng ở
những vị trí khác nhau.
những vị trí khác nhau.
Nhưng nếu chúng ta thử
đánh giá khách quan về nó?
đánh giá khách quan về nó?
00:39
But what if we tried
to be objective about it?
to be objective about it?
8
27053
2757
00:41
In the case of beer,
it would be very simple.
it would be very simple.
9
29810
2160
Trường hợp của bia thì khá đơn giản.
00:43
What if we did a blind taste?
10
31970
2152
Sẽ như thế nào nếu chúng ta thực hiện
một thử nghiệm "bịt mắt" về mùi vị ?
một thử nghiệm "bịt mắt" về mùi vị ?
00:46
Well, if we did the same thing,
you tasted the same beer,
you tasted the same beer,
11
34122
2724
Nếu ta làm điều tương tự,
thử cùng 1 loại bia,
thử cùng 1 loại bia,
thì trong thử nghiệm "bịt mắt",
nhiều thứ sẽ hơi khác một chút.
nhiều thứ sẽ hơi khác một chút.
00:48
now in the blind taste,
things would look slightly different.
things would look slightly different.
12
36846
3971
00:52
Most of the beers will go into one place.
13
40817
2222
Hầu hết các loại bia sẽ được xếp về cùng một vị trí .
00:55
You will basically not
be able to distinguish them,
be able to distinguish them,
14
43039
2445
Căn bản là bạn sẽ không thể
phân biệt được chúng,
phân biệt được chúng,
00:57
and the exception, of course,
will be Guinness.
will be Guinness.
15
45484
3089
và trường hợp ngoại lệ, dĩ nhiên sẽ là
Kỷ lục Guinness
Kỷ lục Guinness
01:00
(Laughter)
16
48573
2228
(cười)
01:02
Similarly, we can think about physiology.
17
50801
2786
Tương tự khi ta nghĩ về sinh lý học.
01:05
What happens when people expect
something from their physiology?
something from their physiology?
18
53587
3042
Điều gì xảy ra khi người ta đặt kỳ vọng
dựa vào tâm lý của họ?
dựa vào tâm lý của họ?
01:08
For example, we sold people
pain medications.
pain medications.
19
56629
2508
Ví dụ như khi bán thuốc giảm đau.
01:11
Some people, we told them
the medications were expensive.
the medications were expensive.
20
59137
2739
Chúng tôi nói với một vài người rằng
thuốc này rất đắt.
thuốc này rất đắt.
01:13
Some people, we told them it was cheap.
21
61876
1881
Và lại nói với vài người
thuốc này rẻ.
thuốc này rẻ.
01:15
And the expensive
pain medication worked better.
pain medication worked better.
22
63757
2972
Và thuốc giảm đau đắt tiền
thì có tác dụng tốt hơn.
thì có tác dụng tốt hơn.
01:18
It relieved more pain from people,
23
66729
2554
Nó giúp giảm đau tốt hơn,
01:21
because expectations
do change our physiology.
do change our physiology.
24
69283
3504
bởi sự kỳ vọng có tác động
thay đổi tâm lý của chúng ta
thay đổi tâm lý của chúng ta
01:24
And of course, we all know that in sports,
25
72787
2062
Và dĩ nhiên, ta đều biết
trong thể thao,
trong thể thao,
01:26
if you are a fan of a particular team,
26
74849
1818
nếu bạn là người hâm mộ
của 1 đội nào đó,
của 1 đội nào đó,
01:28
you can't help but see the game
27
76667
2369
bạn sẽ không thể tránh khỏi việc
01:31
develop from the perspective of your team.
28
79036
3505
nhìn nhận trận đấu theo góc độ của đội mình.
01:34
So all of those are cases in which
our preconceived notions
our preconceived notions
29
82541
4176
Vậy nên những trường hợp đó,
định kiến và mong đợi
định kiến và mong đợi
01:38
and our expectations color our world.
30
86717
3440
ảnh hưởng đến việc nhìn nhận
thế giới của mỗi chúng ta.
thế giới của mỗi chúng ta.
01:42
But what happened
in more important questions?
in more important questions?
31
90157
3402
Nhưng điều gì xảy ra
đối với những câu hỏi quan trọng hơn?
đối với những câu hỏi quan trọng hơn?
01:45
What happened with questions
that had to do with social justice?
that had to do with social justice?
32
93559
3552
Điều gì xảy ra với những câu hỏi
liên quan đến công bằng xã hội?
liên quan đến công bằng xã hội?
01:49
So we wanted to think about
what is the blind tasting version
what is the blind tasting version
33
97111
3405
Vì vậy chúng tôi muốn xem
thử nghiệm "bịt mắt" ở đây là gì
thử nghiệm "bịt mắt" ở đây là gì
01:52
for thinking about inequality?
34
100516
3065
để suy luận về sự bất bình đẳng?
vì vậy chúng tôi bắt đầu
xem xét về sự bất bình đẳng?
xem xét về sự bất bình đẳng?
01:55
So we started looking at inequality,
35
103581
2299
01:57
and we did some large-scale surveys
36
105880
1950
chúng tôi đã làm một số
cuộc khảo sát quy mô lớn
cuộc khảo sát quy mô lớn
01:59
around the U.S. and other countries.
37
107830
2554
khắp nước Mỹ và những quốc gia khác.
02:02
So we asked two questions:
38
110384
1951
Và chúng tôi đặt ra 2 câu hỏi:
02:04
Do people know what kind of
level of inequality we have?
level of inequality we have?
39
112335
3366
Liệu con người có biết
mức độ bất bình đẳng ta có không?
mức độ bất bình đẳng ta có không?
02:07
And then, what level of inequality
do we want to have?
do we want to have?
40
115701
4111
Và sau đó, mức độ bất bình đẳng nào
mà chúng ta muốn có?
mà chúng ta muốn có?
02:11
So let's think about the first question.
41
119812
2414
Hãy nghĩ về câu hỏi thứ nhất.
02:14
Imagine I took all the people in the U.S.
42
122226
2113
Hãy tưởng tượng nếu tôi lấy tổng thể
là tất cả người ở Mỹ
là tất cả người ở Mỹ
02:16
and I sorted them from
the poorest on the right
the poorest on the right
43
124339
2925
và phân loại từ nghèo nhất nằm bên phải
02:19
to the richest on the left,
44
127264
2392
đến giàu nhất nằm bên trái,
02:21
and then I divided them into five buckets:
45
129656
2662
rồi chia họ thành 5 nhóm:
02:24
the poorest 20 percent,
the next 20 percent,
the next 20 percent,
46
132318
2298
20% nghèo nhất
20% tiếp theo,
20% tiếp theo,
02:26
the next, the next,
and the richest 20 percent.
and the richest 20 percent.
47
134616
2856
tiếp theo, tiếp theo
và 20% giàu nhất.
và 20% giàu nhất.
02:29
And then I asked you to tell me
how much wealth do you think
how much wealth do you think
48
137472
2996
Tôi muốn hỏi bạn rằng
bạn nghĩ mức độ giàu có
bạn nghĩ mức độ giàu có
02:32
is concentrated in each of those buckets.
49
140468
2949
tập trung trong mỗi nhóm này
là bao nhiêu.
là bao nhiêu.
Hãy đơn giản hóa bằng cách
tưởng tượng tôi hỏi bạn rằng,
tưởng tượng tôi hỏi bạn rằng,
02:35
So to make it simpler,
imagine I ask you to tell me,
imagine I ask you to tell me,
50
143417
2461
bạn nghĩ mức độ tài sản
tập trung ở hai nhóm cuối là bao nhiêu?
tập trung ở hai nhóm cuối là bao nhiêu?
02:37
how much wealth do you think
is concentrated
is concentrated
51
145878
2260
02:40
in the bottom two buckets,
52
148138
2260
40% người nghèo nhất ?
02:42
the bottom 40 percent?
53
150398
2261
Suy nghĩ trong 1giây. Nghĩ về nó
và đưa ra 1 con số.
và đưa ra 1 con số.
02:44
Take a second. Think about it
and have a number.
and have a number.
54
152659
2692
02:47
Usually we don't think.
55
155351
1904
Thường thi ta không nghĩ.
Hãy nghĩ trong 1 giây,
có 1 con số thực sự trong đầu.
có 1 con số thực sự trong đầu.
02:49
Think for a second,
have a real number in your mind.
have a real number in your mind.
56
157255
2485
Bạn đã có chưa?
02:51
You have it?
57
159740
1625
Được rồi, đây là điều mà
nhiều người Mỹ đã trả lời.
nhiều người Mỹ đã trả lời.
02:53
Okay, here's what lots
of Americans tell us.
of Americans tell us.
58
161365
3065
02:56
They think that the bottom 20 percent
59
164430
1927
Họ nghĩ rằng 20% nhóm cuối cùng
02:58
has about 2.9 percent of the wealth,
60
166357
2322
nắm giữ khoảng 2.9% tổng tài sản
03:00
the next group has 6.4,
61
168679
2183
nhóm tiếp theo là 6.4%
03:02
so together it's slightly more than nine.
62
170862
2507
vậy cộng lại cao hơn 9% một chút
03:05
The next group, they say, has 12 percent,
63
173369
3413
Nhóm tiếp theo, họ cho rằng nắm 12%,
03:08
20 percent,
64
176782
1649
20%,
03:10
and the richest 20 percent, people think
has 58 percent of the wealth.
has 58 percent of the wealth.
65
178431
4644
và 20% giàu nhất, họ nghĩ rằng sở hữu 58% tổng tài sản.
03:15
You can see how this relates
to what you thought.
to what you thought.
66
183075
3135
Bạn có thể thấy mức độ liên quan
đến điều bạn đã nghĩ.
đến điều bạn đã nghĩ.
Và sự thật thì như thế nào?
03:18
Now, what's reality?
67
186210
1741
Thực tế thì có khác đôi chút.
03:19
Reality is slightly different.
68
187951
1811
20% nhóm nghèo nhất chiếm 0.1% tổng tài sản
03:21
The bottom 20 percent
has 0.1 percent of the wealth.
has 0.1 percent of the wealth.
69
189762
3813
03:25
The next 20 percent
has 0.2 percent of the wealth.
has 0.2 percent of the wealth.
70
193575
3251
nhóm tiếp theo sở hữu 0.2% tổng tài sản.
03:28
Together, it's 0.3.
71
196826
2113
tổng cộng lại là 0.3
03:30
The next group has 3.9,
72
198939
3529
và nhóm kế tiếp sở hữu 3.9
03:34
11.3,
73
202468
2183
11.3
03:36
and the richest group
has 84-85 percent of the wealth.
has 84-85 percent of the wealth.
74
204651
5741
và nhóm giàu nhất sở hữu 84-85% tổng tài sản.
03:42
So what we actually have
and what we think we have
and what we think we have
75
210392
2966
vậy là điều chúng ta thực sự có
và điều chúng ta nghĩ
và điều chúng ta nghĩ
03:45
are very different.
76
213358
1973
quá khác nhau.
03:47
What about what we want?
77
215331
2090
Thế còn những gì chúng ta mong muốn?
làm thế nào để tìm ra con số này?
03:49
How do we even figure this out?
78
217421
1997
03:51
So to look at this,
79
219418
1411
Để xem xét điều này,
xem xét điều mà chúng ta thực sự muốn,
03:52
to look at what we really want,
80
220829
1578
chúng tôi nghĩ đến
nhà triết học John Rawls
nhà triết học John Rawls
03:54
we thought about
the philosopher John Rawls.
the philosopher John Rawls.
81
222407
3065
03:57
If you remember John Rawls,
82
225472
1835
Nếu bạn nhớ John Rawls,
03:59
he had this notion
of what's a just society.
of what's a just society.
83
227307
3250
ông đã đưa khái niệm về một xã hội công bằng.
04:02
He said a just society
84
230557
1482
Ông chỉ ra rằng một xã hội công bằng
04:04
is a society that if
you knew everything about it,
you knew everything about it,
85
232039
2715
là một xã hội mà
nếu bạn biết tất cả về nó,
nếu bạn biết tất cả về nó,
bạn sẽ luôn sẵn sàng hòa nhập
vào xã hội đó dù ở bất kỳ đâu
vào xã hội đó dù ở bất kỳ đâu
04:06
you would be willing
to enter it in a random place.
to enter it in a random place.
86
234754
2433
04:09
And it's a beautiful definition,
87
237187
1524
Và đó là một khái niệm tuyệt vời phải không
bởi vì nếu bạn giàu có,
bởi vì nếu bạn giàu có,
04:10
because if you're wealthy,
you might want the wealthy
you might want the wealthy
88
238711
2478
bạn càng muốn sở hữu nhiều tài sản
để càng sinh lời
để càng sinh lời
04:13
to have more money, the poor to have less.
89
241189
2037
và người nghèo sẽ ngày càng nghèo hơn
Nếu bạn nghèo khó,
bạn sẽ càng muốn công bằng hơn.
bạn sẽ càng muốn công bằng hơn.
04:15
If you're poor, you might
want more equality.
want more equality.
90
243226
2109
Nhưng nếu bạn hòa nhập vào xã hội đó
trong mọi hoàn cảnh có thể,
trong mọi hoàn cảnh có thể,
04:17
But if you're going
to go into that society
to go into that society
91
245335
2004
04:19
in every possible situation,
and you don't know,
and you don't know,
92
247339
3320
và bạn không biết chắc chắn,
bạn phải xem xét tất cả các khía cạnh.
bạn phải xem xét tất cả các khía cạnh.
04:22
you have to consider all the aspects.
93
250659
2206
điều đó hơi giống với thử nghiệm "bịt mắt",
04:24
It's a little bit like blind tasting
in which you don't know
in which you don't know
94
252865
2926
tại đó bạn không biết được kết quả sẽ
như thế nào khi bạn đưa ra một quyết định
như thế nào khi bạn đưa ra một quyết định
04:27
what the outcome will be
when you make a decision,
when you make a decision,
95
255791
2670
04:30
and Rawls called this
the "veil of ignorance."
the "veil of ignorance."
96
258461
3715
và Rawls gọi đó là "bức màn vô minh"
04:34
So, we took another group,
a large group of Americans,
a large group of Americans,
97
262176
3607
vì vậy, chúng tôi lấy một nhóm khác lớn hơn, đến từ Mỹ
04:37
and we asked them the question
in the veil of ignorance.
in the veil of ignorance.
98
265783
2755
và hỏi họ những câu hỏi được dùng trong
thử nghiệm "bức màn vô minh"
thử nghiệm "bức màn vô minh"
Những đặc điểm nào của một đất nước
khiến bạn muốn sống ở đó?
khiến bạn muốn sống ở đó?
04:40
What are the characteristics of a country
that would make you want to join it,
that would make you want to join it,
99
268538
4110
04:44
knowing that you could end
randomly at any place?
randomly at any place?
100
272648
3158
biết chắc rằng bạn có thể chọn bất kỳ đâu
Và đây là kết quả thu được.
04:47
And here is what we got.
101
275806
1479
04:49
What did people want to give
to the first group,
to the first group,
102
277285
2259
họ muốn nhóm đầu tiên sở hữu bao nhiêu?
04:51
the bottom 20 percent?
103
279544
2183
nhóm 20% nghèo nhất
Họ muốn đưa cho nhóm ấy 10% tổng tài sản
04:53
They wanted to give them
about 10 percent of the wealth.
about 10 percent of the wealth.
104
281727
2694
Nhóm tiếp theo, 14% tổng tài sản
04:56
The next group, 14 percent of the wealth,
105
284421
2600
04:59
21, 22 and 32.
106
287021
5363
21,22 và 32.
bây giờ, không một ai muốn
sự công bằng hoàn toàn.
sự công bằng hoàn toàn.
05:04
Now, nobody in our sample
wanted full equality.
wanted full equality.
107
292384
3506
05:07
Nobody thought that socialism
is a fantastic idea in our sample.
is a fantastic idea in our sample.
108
295890
4433
Không ai nghĩ rằng xã hội chủ nghĩa là
một ý tưởng tuyệt vời trong phép thử của chúng tôi
một ý tưởng tuyệt vời trong phép thử của chúng tôi
05:12
But what does it mean?
109
300323
1288
Nhưng điều đó nghĩa là gì?
05:13
It means that we have this knowledge gap
110
301611
2038
Nó có nghĩa là chúng ta có khoảng trống kiến thức
05:15
between what we have
and what we think we have,
and what we think we have,
111
303649
2658
giữa cái chúng ta có và cái chúng ta nghĩ là ta có,
nhưng khoảng cách đó khá lớn
05:18
but we have at least as big a gap
between what we think is right
between what we think is right
112
306307
3715
giữa cái chúng ta nghĩ là đúng
và cái chúng ta nghĩ là ta có
và cái chúng ta nghĩ là ta có
05:22
to what we think we have.
113
310022
2798
05:24
Now, we can ask these questions,
by the way, not just about wealth.
by the way, not just about wealth.
114
312820
3192
Chúng tôi hỏi thêm những câu như ,
không hẳn chỉ về sự giàu có
mà có thể về những vấn đề khác.
mà có thể về những vấn đề khác.
05:28
We can ask it about other things as well.
115
316012
2415
05:30
So for example, we asked people
from different parts of the world
from different parts of the world
116
318427
4203
Ví dụ như, chúng tôi hỏi những người
từ các quốc gia khác nhau trên thế giới
từ các quốc gia khác nhau trên thế giới
05:34
about this question,
117
322630
1718
những câu hỏi này,
cả những người theo chủ nghĩa tự do
và bảo thủ
và bảo thủ
05:36
people who are liberals and conservatives,
118
324348
2343
05:38
and they gave us basically
the same answer.
the same answer.
119
326691
2044
về cơ bản, họ có cùng một câu trả lời
05:40
We asked rich and poor,
they gave us the same answer,
they gave us the same answer,
120
328735
2482
cả người giàu và nghèo,
họ đều có cùng câu trả lời
họ đều có cùng câu trả lời
05:43
men and women,
121
331217
1301
đàn ông và phụ nữ,
Thính giả của NPR và cả độc giả của Forbes
05:44
NPR listeners and Forbes readers.
122
332518
2693
chúng tôi khảo sát người ở Anh, Úc, Mỹ.
05:47
We asked people in England,
Australia, the U.S. --
Australia, the U.S. --
123
335211
3229
05:50
very similar answers.
124
338440
1717
những câu trả lời khá giống nhau.
thậm chí chúng tôi khảo sát ở các khoa khác nhau
tại các trường đại học
tại các trường đại học
05:52
We even asked different
departments of a university.
departments of a university.
125
340157
2771
05:54
We went to Harvard and we checked
almost every department,
almost every department,
126
342928
2758
chúng tôi đến bởi Harvard
và khảo sát hầu hết từng khoa tại đây
và khảo sát hầu hết từng khoa tại đây
05:57
and in fact, from Harvard Business School,
127
345686
2012
và thực tế, tại Havard Business School ,
05:59
where a few people wanted the wealthy
to have more and the [poor] to have less,
to have more and the [poor] to have less,
128
347698
3712
nơi mà một vài người muốn nắm giữ
nhiều tài sản hơn và ít người giàu hơn,
nhiều tài sản hơn và ít người giàu hơn,
06:03
the similarity was astonishing.
129
351410
2540
sự tương đồng đáng kinh ngạc
06:05
I know some of you went
to Harvard Business School.
to Harvard Business School.
130
353950
2824
Tôi biết rằng một vài người ở đây
học ở Harvard Business School.
học ở Harvard Business School.
Chúng tôi cũng hỏi những câu tương tự
về các vấn đề khác
về các vấn đề khác
06:08
We also asked this question
about something else.
about something else.
131
356774
3346
Như tỳ số chênh lệch lương giữa CEO
và lao động phổ thông là bao nhiêu
và lao động phổ thông là bao nhiêu
06:12
We asked, what about the ratio
of CEO pay to unskilled workers?
of CEO pay to unskilled workers?
132
360120
4969
bạn có thể thấy, đây là tỷ số mà mọi người nghĩ
06:17
So you can see what
people think is the ratio,
people think is the ratio,
133
365089
3157
06:20
and then we can ask the question,
what do they think should be the ratio?
what do they think should be the ratio?
134
368246
3901
rồi chúng tôi đặt ra câu hỏi,
tỷ số đó nên là bao nhiêu?
tỷ số đó nên là bao nhiêu?
06:24
And then we can ask, what is reality?
135
372147
2627
rồi đặt ra câu hỏi, sự thật là bao nhiêu?
06:26
What is reality? And you could say,
well, it's not that bad, right?
well, it's not that bad, right?
136
374774
3278
Điều gì trên thực tế? và bạn có thể nói rằng,
nó không tệ như vậy, phải không?
nó không tệ như vậy, phải không?
Phần màu đỏ và vàng không khác nhau như vậy chứ.
06:30
The red and the yellow
are not that different.
are not that different.
137
378052
2153
Nhưng trên thực tế, tôi không vẽ chúng
theo cùng một thước đo
theo cùng một thước đo
06:32
But the fact is, it's because
I didn't draw them on the same scale.
I didn't draw them on the same scale.
138
380205
3920
khá khó để nhìn ra, đây là phần màu vàng
và phần màu xanh tại đây.
và phần màu xanh tại đây.
06:38
It's hard to see, there's yellow
and blue in there.
and blue in there.
139
386105
3910
Vậy những kết luận khác của sự giàu có thì sao?
06:42
So what about other outcomes of wealth?
140
390015
2345
Sự giàu có không chỉ là về của cải.
06:44
Wealth is not just about wealth.
141
392360
1695
chúng tôi đặt ra câu hỏi
còn những thứ khác như sức khỏe thì sao ?
còn những thứ khác như sức khỏe thì sao ?
06:46
We asked, what about things like health?
142
394055
2624
06:48
What about availability
of prescription medication?
of prescription medication?
143
396679
4133
Về lợi ích của các dược phẩm chữa bệnh ?
Về tuổi thọ trung bình con người thì sao?
06:52
What about life expectancy?
144
400812
2020
Tuổi thọ trung bình của trẻ sơ sinh?
06:54
What about life expectancy of infants?
145
402832
2415
Chúng ta muốn phân chia như thế nào?
06:57
How do we want this to be distributed?
146
405247
2345
Về nền giáo dục cho lớp trẻ thì sao?
06:59
What about education for young people?
147
407592
2809
còn cho người lớn tuổi thì sao?
07:02
And for older people?
148
410401
1870
07:04
And across all of those things,
what we learned was that people
what we learned was that people
149
412271
2983
Trong tất cả những điều đó,
Những gì ta học được là
Những gì ta học được là
Con người không thích sự bất công về tài sản,
07:07
don't like inequality of wealth,
150
415254
3158
nhưng có nhưng thứ bất công khác
là hệ quả của bất bình đảng tài sản,
là hệ quả của bất bình đảng tài sản,
07:10
but there's other things where inequality,
which is an outcome of wealth,
which is an outcome of wealth,
151
418412
3506
và thậm chí ngày càng bị phản đối
07:13
is even more aversive to them:
152
421918
2043
như bất công trong vấn đề sức khỏe và giáo dục
07:15
for example, inequality
in health or education.
in health or education.
153
423961
3971
Chúng ta học được rằng
07:19
We also learned that people
are particularly open
are particularly open
154
427932
2461
mọi người sẵn sàng thay đổi tính công bằng
khi người đó có ít quyền hơn
khi người đó có ít quyền hơn
07:22
to changes in equality
when it comes to people
when it comes to people
155
430393
2554
07:24
who have less agency --
156
432947
2044
như trẻ em và trẻ sơ sinh chẳng hạn,
07:26
basically, young kids and babies,
157
434991
2345
bởi vì chúng ta không nghĩ
07:29
because we don't think of them
as responsible for their situation.
as responsible for their situation.
158
437336
4667
chúng phải chịu trách nhiệm
cho hoàn cảnh của chính mình.
cho hoàn cảnh của chính mình.
Vậy bài học ở đây là gì?
07:34
So what are some lessons from this?
159
442003
2345
Chúng ta có hai khoảng trống:
07:36
We have two gaps:
160
444348
1160
07:37
We have a knowledge gap
and we have a desirability gap
and we have a desirability gap
161
445508
2580
Là khoảng cách kiến thức và
sự khoảng cách mong muốn
sự khoảng cách mong muốn
07:40
And the knowledge gap
is something that we think about,
is something that we think about,
162
448088
2622
Khoảng cách kiến thức là
những gì mà chúng ta nghĩ
những gì mà chúng ta nghĩ
Làm thế nào để giáo dục cho mọi người?
07:42
how do we educate people?
163
450710
1370
Làm thế nào để mọi người nghĩ khác
về sự bất bình đẳng
về sự bất bình đẳng
07:44
How do we get people to think
differently about inequality
differently about inequality
164
452080
2716
07:46
and the consequences of inequality
in terms of health, education,
in terms of health, education,
165
454796
3762
và hậu quả cũa bất bình đẳng,
như sức khỏe, giáo dục
như sức khỏe, giáo dục
sự đố kỵ, tỷ lệ tội phạm...?
07:50
jealousy, crime rate, and so on?
166
458558
2391
Và chúng ta cũng có khoảng cách về sự mong muốn
07:52
Then we have the desirability gap.
167
460949
1881
07:54
How do we get people to think differently
about what we really want?
about what we really want?
168
462830
3823
Làm thế nào để mọi người nghĩ khác về
điều mà chúng ta thực sự muốn
điều mà chúng ta thực sự muốn
07:58
You see, the Rawls definition,
the Rawls way of looking at the world,
the Rawls way of looking at the world,
169
466653
3375
bạn thấy đấy, định nghĩa của Rawls,
cách Rawls đánh giá thế giới,
cách Rawls đánh giá thế giới,
08:02
the blind tasting approach,
170
470028
1742
Thử nghiệm"bịt mắt"
loại bỏ động lực ích kỷ
khỏi bức tranh tổng thể
khỏi bức tranh tổng thể
08:03
takes our selfish motivation
out of the picture.
out of the picture.
171
471770
2925
Làm sao để chúng ta áp dụng nó
08:06
How do we implement that
to a higher degree
to a higher degree
172
474695
2577
ở mức độ cao hơn và quy mô rộng hơn
08:09
on a more extensive scale?
173
477272
2624
và cuối cùng là khoảng cách về hành động
08:11
And finally, we also have an action gap.
174
479896
2856
08:14
How do we take these things
and actually do something about it?
and actually do something about it?
175
482752
2949
Làm thế nào để dùng những kiến thức này
và làm điều gì đó?
và làm điều gì đó?
08:17
I think part of the answer
is to think about people
is to think about people
176
485701
2902
Tôi nghĩ của câu trả lời là
nghĩ về những người như trẻ em và trẻ sơ sinh,
chúng không có nhiều quyền,
chúng không có nhiều quyền,
08:20
like young kids and babies
that don't have much agency,
that don't have much agency,
177
488603
3112
bởi vì mọi người sẵn sàng
làm điều đó.
làm điều đó.
08:23
because people seem to be
more willing to do this.
more willing to do this.
178
491715
3808
08:27
To summarize, I would say,
next time you go to drink beer or wine,
next time you go to drink beer or wine,
179
495523
5270
Để đưa ra kết luận, tôi muốn nói rằng,
lần tới nếu bạn uống bia hoặc rượu,
lần tới nếu bạn uống bia hoặc rượu,
08:32
first of all, think about, what is it
in your experience that is real,
in your experience that is real,
180
500793
4087
đầu tiên, điều gì là trải nghiệm thật sự
08:36
and what is it in your experience
that is a placebo effect
that is a placebo effect
181
504880
3274
điều gì là hiệu ứng giả dược do sự kỳ vọng
08:40
coming from expectations?
182
508154
1604
Hãy nghĩ về điều gì là cốt lõi của
những quyết định khác trong cuộc sống của bạn
những quyết định khác trong cuộc sống của bạn
08:41
And then think about what it also means
for other decisions in your life,
for other decisions in your life,
183
509758
3529
và cho những câu hỏi mang tính chính trị
08:45
and hopefully also for policy questions
184
513287
2075
ảnh hưởng đến tất cả chúng ta
08:47
that affect all of us.
185
515362
1305
Xin cảm ơn rất nhiều
08:48
Thanks a lot.
186
516667
1727
08:50
(Applause)
187
518394
2337
ABOUT THE SPEAKER
Dan Ariely - Behavioral economistThe dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why.
Why you should listen
Dan Ariely is a professor of psychology and behavioral economics at Duke University and a founding member of the Center for Advanced Hindsight. He is the author of the bestsellers Predictably Irrational, The Upside of Irrationality, and The Honest Truth About Dishonesty -- as well as the TED Book Payoff: The Hidden Logic that Shapes Our Motivations.
Through his research and his (often amusing and unorthodox) experiments, he questions the forces that influence human behavior and the irrational ways in which we often all behave.
Dan Ariely | Speaker | TED.com