TEDxYouth@Manchester
Julian Baggini: Is there a real you?
Джуліан Багіні: А ці ёсць сапраўдны ты?
Filmed:
Readability: 3.2
1,394,856 views
Што робіць цябе самім сабой? Тое, як ты думаеш пра сябе, як астатнія думаюць пра цябе, ці нешта зусім іншае? У гэтай прамове Джуліан Баггіні дае дзіўны адказ, абапіраючыся на філасофію і нейранавуку.
Julian Baggini - Philosopher
Julian Baggini is a journalist and philosopher who studies the complexities of personal identity. He is the editor-in-chief of the Philosophers' Magazine. Full bio
Julian Baggini is a journalist and philosopher who studies the complexities of personal identity. He is the editor-in-chief of the Philosophers' Magazine. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Is there a real you?
0
891
1097
А ці ёсць сапраўдны ты?
00:13
This might seem to you
like a very odd question.
like a very odd question.
1
1988
2350
Гэтае пытанне можа здацца
даволі незвычайным.
даволі незвычайным.
00:16
Because, you might ask,
2
4338
2559
Таму што, вы можаце спытаць,
00:18
how do we find the real you,
3
6897
2328
як можна знайсці сапраўднага сябе,
00:21
how do you know what the real you is?
4
9225
2034
як можна зразумець, які ты -- сапраўдны?
00:23
And so forth.
5
11259
964
І гэтак далей.
00:24
But the idea that there must be a real you,
6
12223
3368
Але ідэя таго, што ёсць ты сапраўдны,
00:27
surely that's obvious.
7
15591
1043
даволі відавочная.
00:28
If there's anything real
in the world, it's you.
in the world, it's you.
8
16634
3261
Калі ў свеце ёсць нешта
рэальнае, то гэта ты.
рэальнае, то гэта ты.
00:31
Well, I'm not quite sure.
9
19895
1945
Толькі я не вельмі ўпэўнены.
00:33
At least we have to understand
a bit better what that means.
a bit better what that means.
10
21840
2617
Прынамсі нам трэба лепш зразумець,
што гэта значыць.
што гэта значыць.
00:36
Now certainly, I think there are
lots of things in our culture around us
lots of things in our culture around us
11
24457
3834
Вядома, я думаю, што ў нашай культуры
нас акаляе шмат рэчаў,
нас акаляе шмат рэчаў,
00:40
which sort of reinforce the idea
12
28291
2207
якія нейкім чынам падтрымліваюць ідэю,
00:42
that for each one of us,
we have a kind of a core, an essence.
we have a kind of a core, an essence.
13
30498
3751
што ў кожнага з нас ёсць ядро,
свая сутнасць.
свая сутнасць.
00:46
There is something about what it means
to be you which defines you,
to be you which defines you,
14
34249
3434
Ёсць нешта, што вызначае цябе,
00:49
and it's kind of permanent and unchanging.
15
37683
2320
і гэта быццам пастаяннае і нязменнае.
00:52
The most kind of crude way
in which we have it,
in which we have it,
16
40003
1810
Самы просты гэтаму прыклад --
00:53
are things like horoscopes.
17
41813
1294
рэчы накшталт гараскопаў.
00:55
You know, people are very wedded
to these, actually.
to these, actually.
18
43107
3040
Ведаеце, людзі ім вельмі адданыя.
00:58
People put them on their Facebook profile
19
46147
1964
Яны посцяць іх у сваім Фэйсбуку,
01:00
as though they are meaningul,
20
48111
1483
як быццам у іх ёсць нейкі сэнс,
01:01
you even know
your Chinese horoscope as well.
your Chinese horoscope as well.
21
49594
2677
вы нават ведаеце і
свой кітайскі гараскоп.
свой кітайскі гараскоп.
01:04
There are also
more scientific versions of this,
more scientific versions of this,
22
52271
2453
У гэтага ёсць больш навуковыя версіі,
01:06
all sorts of ways of profiling
personality type,
personality type,
23
54724
3057
розныя варыянты апісання тыпу асобы,
01:09
such as the Myers-Briggs tests,
for example.
for example.
24
57781
2673
напрыклад, тэсты Маерса-Брыгза.
01:12
I don't know if you've done those.
25
60454
1381
Не ведаю, ці рабілі вы іх.
01:13
A lot of companies
use these for recruitment.
use these for recruitment.
26
61835
1904
Імі карыстаюцца пры наборы персаналу.
01:15
You answer a lot of questions,
27
63739
3297
Вы адказваеце на пытанні,
01:19
and this is supposed to reveal
something about your core personality.
something about your core personality.
28
67036
3756
і гэта павінна нешта сказаць
пра вашу індывідуальнасць.
пра вашу індывідуальнасць.
01:22
And of course, the popular fascination
with this is enormous.
with this is enormous.
29
70792
3301
І, вядома, захопленасць гэтым
проста паўсюдная.
проста паўсюдная.
01:26
In magazines like this, you'll see,
30
74093
1668
У часопісах можна ўбачыць,
01:27
in the bottom left corner,
they'll advertise in virtually every issue
they'll advertise in virtually every issue
31
75761
3462
як амаль у кожным нумары
злева ўнізе рэкламуюць
злева ўнізе рэкламуюць
01:31
some kind of personality thing.
32
79223
2110
нешта, звязанае з індывідуальнасцю.
01:33
And if you pick up one of those magazines,
33
81333
1780
І калі вы возьмеце такі часопіс,
01:35
it's hard to resist, isn't it?
34
83113
1248
супраціўляцца цяжка, так?
01:36
Doing the test to find
what is your learning style,
what is your learning style,
35
84361
2865
Прайсці тэст, каб выявіць,
як вы вучыцеся,
як вы вучыцеся,
01:39
what is your loving style,
or what is your working style?
or what is your working style?
36
87226
3128
як кахаеце ці як працуеце?
01:42
Are you this kind of person or that?
37
90354
2600
Вы такі чалавек ці іншы?
01:44
So I think that we have a common-sense idea
38
92954
4033
Такім чынам я думаю, ёсць
даволі распаўсюджаная ідэя,
даволі распаўсюджаная ідэя,
01:48
that there is a kind of core
or essence of ourselves
or essence of ourselves
39
96987
2647
што мы маем нейкае ядро, сваю сутнасць,
01:51
to be discovered.
40
99634
1534
якія трэба адкрыць.
01:53
And that this is kind of a permanent truth
about ourselves,
about ourselves,
41
101168
3256
І што гэта нязменная ісціна пра нас,
01:56
something that's the same throughout life.
42
104424
2440
нешта, што не змяняецца цягам жыцця.
01:58
Well, that's the idea I want to challenge.
43
106864
3751
І з гэтым я б хацеў паспрачацца.
02:02
And I have to say now,
I'll say it a bit later,
I'll say it a bit later,
44
110615
1842
І трэба зараз сказаць, і крыху пазней,
02:04
but I'm not challenging this
just because I'm weird,
just because I'm weird,
45
112457
2828
але я гэта раблю не толькі
таму, што я дзівак,
таму, што я дзівак,
02:07
the challenge actually has a very,
very long and distinguished history.
very long and distinguished history.
46
115285
3797
у гэтай спрэчкі даволі доўгая гісторыя.
02:11
Here's the common-sense idea.
47
119082
2169
Гэтая распаўсюджаная думка наступная.
02:13
There is you.
48
121251
1036
Ёсць вы.
02:14
You are the individuals you are,
and you have this kind of core.
and you have this kind of core.
49
122287
3308
Вы індывідуальнасці са сваёй сутнасцю.
02:17
Now in your life, what happens
is that you, of course,
is that you, of course,
50
125595
4632
І ў сваім жыцці вы, вядома,
02:22
accumulate different experiences
and so forth.
and so forth.
51
130227
2219
назапашваеце нейкі досвед і гэтак далей.
02:24
So you have memories,
52
132446
2270
У вас ёсць успаміны,
02:26
and these memories help
to create what you are.
to create what you are.
53
134716
2250
і яны дапамагаюць вам быць самімі сабой.
02:28
You have desires, maybe for a cookie,
54
136966
2657
Вы чагосьці жадаеце, магчыма, печыва,
02:31
maybe for something
that we don't want to talk about
that we don't want to talk about
55
139623
2795
магчыма, нешта, пра што не
хочацца размаўляць
хочацца размаўляць
02:34
at 11 o'clock in the morning
in a school.
in a school.
56
142418
1875
аб 11 гадзіне раніцы ў школе.
02:36
You will have beliefs.
57
144293
1981
У вас будуць перакананні.
02:38
This is a number plate
from someone in America.
from someone in America.
58
146274
1913
Гэта нечы рэгістрацыйны знак у Амерыцы.
02:40
I don't know whether this number plate,
which says "messiah 1,"
which says "messiah 1,"
59
148187
2772
Не ведаю, ці гэты знак, на якім
напісана messiah 1,
напісана messiah 1,
02:42
indicates that the driver
believes in the messiah,
believes in the messiah,
60
150959
2292
значыць, што кіроўца верыць
у Месію,
у Месію,
02:45
or that they are the messiah.
61
153251
2194
ці што ён і ёсць Месія.
02:47
Either way, they have beliefs
about messiahs.
about messiahs.
62
155445
2713
У любым выпадку, у яго ёсць
перакананні наконт Месіі.
перакананні наконт Месіі.
02:50
We have knowledge.
63
158158
1462
У нас ёсць веды.
02:51
We have sensations and experiences as well.
64
159620
2258
Таксама ёсць адчуванні і перажыванні.
02:53
It's not just intellectual things.
65
161878
2517
Гэта не толькі інтэлектуальныя рэчы.
02:56
So this is kind of
the common-sense model, I think,
the common-sense model, I think,
66
164395
2603
Гэта такая распаўсюджаная мадэль,
02:58
of what a person is.
67
166998
1152
таго, што уяўляе чалавек
03:00
There is a person who has all the things
that make up our life experiences.
that make up our life experiences.
68
168150
6291
Чалавек з усім тым, што
складае жыццёвы вопыт.
складае жыццёвы вопыт.
03:06
But the suggestion
I want to put to you today
I want to put to you today
69
174441
2519
Але тое, што я прапаную сёння вам,
03:08
is that there's something
fundamentally wrong with this model.
fundamentally wrong with this model.
70
176960
3435
цалкам супярэчыць гэтай мадэлі.
03:12
And I can show you what's wrong
with one click.
with one click.
71
180395
2458
І я магу паказаць, што не так,
адным клікам.
адным клікам.
03:14
Which is there isn't actually a "you"
at the heart of all these experiences.
at the heart of all these experiences.
72
182853
6855
Справа ў тым, што ў цэнтры ўсіх
гэтых уражанняў няма ніякага "вы".
гэтых уражанняў няма ніякага "вы".
03:21
Strange thought?
Well, maybe not.
Well, maybe not.
73
189708
1613
Дзіўная думка? Магчыма, не.
03:23
What is there, then?
74
191321
1758
Што ж тады там?
03:25
Well, clearly there are memories,
desires, intentions, sensations,
desires, intentions, sensations,
75
193079
3269
Дакладна, гэта ўспаміны, жаданні,
намеры, адчуванні,
намеры, адчуванні,
03:28
and so forth.
76
196348
1943
і гэтак далей.
03:30
But what happens is
these things exist,
these things exist,
77
198291
2258
Але адбываецца так,
што ўсё гэта разам
што ўсё гэта разам
03:32
and they're kind of all integrated,
78
200549
2069
нібыта аб'ядноўваецца,
03:34
they're overlapped, they're connected
in various different ways.
in various different ways.
79
202618
3789
перакрываецца, звязваецца
ўсімі магчымымі спосабамі.
ўсімі магчымымі спосабамі.
03:38
They're connecting partly,
and perhaps even mainly,
and perhaps even mainly,
80
206407
2590
Яны звязваюцца часткова,
магчыма, шмат у чым,
магчыма, шмат у чым,
03:40
because they all belong to one body
and one brain.
and one brain.
81
208997
3327
бо яны належаць аднаму целу
і аднаму мозгу.
і аднаму мозгу.
03:44
But there's also a narrative,
a story we tell about ourselves,
a story we tell about ourselves,
82
212324
3063
Да таго ж ёсць аповед, гісторыя,
якую мы распавядаем пра сябе,
якую мы распавядаем пра сябе,
03:47
the experiences we have
when we remember past things.
when we remember past things.
83
215387
2895
уражанні, якія пакінулі мінулыя рэчы.
03:50
We do things because of other things.
84
218282
2232
На пэўныя учынкі нас матывуюць
розныя рэчы.
розныя рэчы.
03:52
So what we desire
is partly a result of what we believe,
is partly a result of what we believe,
85
220514
3612
Таму нашыя жаданні -- часткова
вынік нашых перакананняў,
вынік нашых перакананняў,
03:56
and what we remember is also
informing us what we know.
informing us what we know.
86
224126
3566
і нашы ўспаміны таксама кажуць
пра нашыя веды.
пра нашыя веды.
03:59
And so really, there are all these things,
87
227692
2662
Такім чынам, ёсць усе гэтыя рэчы,
04:02
like beliefs, desires,
sensations, experiences,
sensations, experiences,
88
230354
3039
як перакананні, жаданні,
адчуванні, уражанні,
адчуванні, уражанні,
04:05
they're all related to each other,
89
233393
2430
яны звязаныя адное з адным,
04:07
and that just is you.
90
235823
3548
і разам ствараюць вас.
04:11
In some ways, it's a small difference
from the common-sense understanding.
from the common-sense understanding.
91
239371
4837
З аднаго боку, адрозненне ад
распаўсюджанай думкі маленькае.
распаўсюджанай думкі маленькае.
04:16
In some ways, it's a massive one.
92
244208
2254
З іншага, яно вялікае.
04:18
It's the shift between thinking of yourself
93
246462
2176
Гэта розніца ў тым, ці думаць пра сябе
04:20
as a thing which has
all the experiences of life,
all the experiences of life,
94
248638
3396
як пра нешта асобнае, што мае
разнастайны жыццёвы досвед,
разнастайны жыццёвы досвед,
04:24
and thinking of yourself
as simply that collection
as simply that collection
95
252034
2943
ці як пра сам збор
04:26
of all experiences in life.
96
254977
2022
рознага жыццёвага досведу.
04:28
You are the sum of your parts.
97
256999
2848
Вы -- сума вашых частак.
04:31
Now those parts are also physical parts,
of course,
of course,
98
259847
2122
Яны таксама ўключаюць
вашыя фізічныя часткі:
вашыя фізічныя часткі:
04:33
brains, bodies and legs and things,
99
261969
1902
мозг, цела, ногі і ўсё такое, --
04:35
but they aren't so important, actually.
100
263871
2303
але на самой справе яны не такія важныя.
04:38
If you have a heart transplant,
you're still the same person.
you're still the same person.
101
266174
2673
Пасля трансплантацыі сэрца
вы ўсё яшчэ той самы чалавек.
вы ўсё яшчэ той самы чалавек.
04:40
If you have a memory transplant,
are you the same person?
are you the same person?
102
268847
2380
Ці будзеце вы такім пасля
трансплантацыі ўспамінаў?
трансплантацыі ўспамінаў?
04:43
If you have a belief transplant,
would you be the same person?
would you be the same person?
103
271227
3375
Пасля трансплантацыі перакананняў?
04:46
Now this idea, that what we are,
the way to understand ourselves,
the way to understand ourselves,
104
274602
4899
Так, гэтая ідэя, што мы -- самі,
спосаб зразумець сябе --
спосаб зразумець сябе --
04:51
is as not of some permanent being,
which has experiences,
which has experiences,
105
279501
4461
гэта не нязменная з'ява, у
якой ёсць пэўны досвед,
якой ёсць пэўны досвед,
04:55
but is kind of a collection of experiences,
106
283962
2398
а з'яўляецца самой калекцыяй
гэтага досведу,
гэтага досведу,
04:58
might strike you as kind of weird.
107
286360
2611
можа здацца даволі дзіўнай.
05:00
But actually, I don't think
it should be weird.
it should be weird.
108
288971
2084
Але насамрэч, я не думаю,
што яна дзіўная.
што яна дзіўная.
05:03
In a way, it's common sense.
109
291055
1859
У пэўным сэнсе, яна разумная.
05:04
Because I just invite you
to think about, by comparison,
to think about, by comparison,
110
292914
4301
Таму што я прапаноўваю падумаць
для параўнання
для параўнання
05:09
think about pretty much anything else
in the universe,
in the universe,
111
297215
2957
пра ўсё што заўгодна ў свеце,
05:12
maybe apart from the
very most fundamental forces or powers.
very most fundamental forces or powers.
112
300172
2750
магчыма акрамя самых фундаментальных сіл.
05:14
Let's take something like water.
113
302922
2735
Напрыклад, пра ваду.
05:17
Now my science isn't very good.
114
305657
2541
Я ў навуцы не вельмі сільны.
05:20
We might say something like
water has two parts hydrogen
water has two parts hydrogen
115
308198
3015
Можна сказаць, што ў вады ёсць
дзве малекулы вадароду
дзве малекулы вадароду
05:23
and one parts oxygen, right?
116
311213
1886
і адна кіслароду, так?
05:25
We all know that.
117
313099
1648
Мы ўсе гэта ведаем.
05:26
I hope no one in this room
thinks that what that means
thinks that what that means
118
314747
3465
Спадзяюся, тут ніхто не думае,
што гэта значыць,
што гэта значыць,
05:30
is there is a thing called water,
and attached to it
and attached to it
119
318212
4202
што існуе такая рэч, як вада,
да якой прымацаваныя
да якой прымацаваныя
05:34
are hydrogen and oxygen atoms,
120
322414
2637
атамы вадароду і кіслароду,
05:37
and that's what water is.
121
325051
1193
і што гэта і ёсць вада.
05:38
Of course we don't.
122
326244
855
Мы так не думаем.
05:39
We understand, very easily,
very straightforwardly,
very straightforwardly,
123
327099
3252
Мы вельмі лёгка, проста разумеем,
05:42
that water is nothing more
124
330351
1732
што вада -- гэта нішто іншае,
05:44
than the hydrogen and oxygen molecules
suitably arranged.
suitably arranged.
125
332083
5034
як малекулы вадароду і кіслароду,
арганізаваныя ў пэўным парадку.
арганізаваныя ў пэўным парадку.
05:49
Everything else in the universe is the same.
126
337117
1913
Гэта тычыцца і ўсяго астатняга ў свеце.
05:51
There's no mystery about my watch,
for example.
for example.
127
339030
4169
Вакол майго гадзінніка таксама
няма ніякай таямніцы.
няма ніякай таямніцы.
05:55
We say the watch has a face, and hands,
128
343199
3363
Мы кажам, што ў гадзінніку
ёсць цыферблат, стрэлкі,
ёсць цыферблат, стрэлкі,
05:58
and a mechanism and a battery,
129
346562
1800
механізм, батарэя.
Але мы маем на ўвазе, што
06:00
But what we really mean is,
130
348362
1161
06:01
we don't think
there is a thing called the watch
there is a thing called the watch
131
349523
1605
мы не лічым, быццам
ёсць гадзіннік,
ёсць гадзіннік,
06:03
to which we then attach all these bits.
132
351128
2733
да якога прымацаваныя гэтыя часткі.
06:05
We understand very clearly
that you get the parts of the watch,
that you get the parts of the watch,
133
353861
3036
Мы разумеем, што ёсць
часткі гадзінніка,
часткі гадзінніка,
06:08
you put them together,
and you create a watch.
and you create a watch.
134
356897
2097
якія складаюцца разам і
ствараюць гадзіннік.
ствараюць гадзіннік.
06:10
Now if everything else
in the universe is like this,
in the universe is like this,
135
358994
2644
Тады калі гэта тычыцца
ўсяго ў свеце,
ўсяго ў свеце,
06:13
why are we different?
136
361638
2306
то чым адрозніваемся мы?
06:15
Why think of ourselves
137
363944
1564
Навошта думаць пра сябе
06:17
as somehow not just being
a collection of all our parts,
a collection of all our parts,
138
365508
3952
не проста як пра калекцыю
нашых частак,
нашых частак,
06:21
but somehow being a separate,
permanent entity which has those parts?
permanent entity which has those parts?
139
369460
4868
а як пра асобную нязменную рэч,
да якой далучаныя гэтыя часткі?
да якой далучаныя гэтыя часткі?
06:26
Now this view is not particularly new,
actually.
actually.
140
374328
3110
Такі погляд не цалкам новы, насамрэч.
06:29
It has quite a long lineage.
141
377438
1675
У яго даволі доўгая гісторыя.
06:31
You find it in Buddhism,
142
379113
1350
Яго можна знайсці ў Будызме,
06:32
you find it in 17th,
18th-century philosophy
18th-century philosophy
143
380463
2546
у філасофіі 17, 18 стагоддзяў,
06:35
going through to the current day,
people like Locke and Hume.
people like Locke and Hume.
144
383009
3595
аж да нашых дзён, да такіх людзей,
як Локк і Юм.
як Локк і Юм.
06:38
But interestingly, it's also a view
145
386604
2083
Таксама цікава, што гэтую думку
06:40
increasingly being heard reinforced
by neuroscience.
by neuroscience.
146
388687
4044
ўсё больш падтрымлівае нейранавука.
06:44
This is Paul Broks,
he's a clinical neuropsychologist,
he's a clinical neuropsychologist,
147
392731
3644
Гэта Пол Брокс,
клінічны нейрапсіхолаг,
клінічны нейрапсіхолаг,
06:48
and he says this:
148
396375
1199
і ён кажа наступнае:
06:49
"We have a deep intuition
that there is a core,
that there is a core,
149
397574
2382
"У нас ёсць глыбокае чуццё,
што існуе ядро,
што існуе ядро,
06:51
an essence there,
and it's hard to shake off,
and it's hard to shake off,
150
399956
2549
сутнасць, і ад гэтага
цяжка пазбавіцца,
цяжка пазбавіцца,
06:54
probably impossible to shake off,
I suspect.
I suspect.
151
402505
3011
нават немагчыма, як я мяркую.
06:57
But it's true that neuroscience shows
that there is no centre in the brain
that there is no centre in the brain
152
405516
3927
Але праўда ў тым, што нейранавука паказвае
адсутнасць у мазгу цэнтра,
адсутнасць у мазгу цэнтра,
07:01
where things do all come together."
153
409443
2290
які б аб'ядноўваў усе часткі".
07:03
So when you look at the brain,
154
411733
2470
Таму калі вы звернеце ўвагу на мозг,
07:06
and you look at how the brain
makes possible a sense of self,
makes possible a sense of self,
155
414203
4017
і на тое, як робіцца магчымым
самасвядомасць,
самасвядомасць,
07:10
you find that there isn't
a central control spot in the brain.
a central control spot in the brain.
156
418220
3784
вы зразумееце, што ў мозгу няма
цэнтральнай кантралюючай зоны.
цэнтральнай кантралюючай зоны.
07:14
There is no kind of center
where everything happens.
where everything happens.
157
422004
3299
Няма цэнтра, у якім бы ўсё адбывалася.
07:17
There are lots of different processes
in the brain,
in the brain,
158
425303
2585
У мозгу адбываецца шмат розгых працэсаў,
07:19
all of which operate, in a way,
quite independently.
quite independently.
159
427888
3099
якія, у вядомым сэнсе, даволі незалежныя.
07:22
But it's because of the way
that they relate
that they relate
160
430987
3110
Але дзякуючы таму, як яны звязаныя,
07:26
that we get this sense of self.
161
434097
2861
мы можам адчуваць сябе.
07:28
The term I use in the book,
I call it the ego trick.
I call it the ego trick.
162
436958
3489
Тэрмін, які я выкарыстоўваю ў кнізе,
я называю хітрасцю эга.
я называю хітрасцю эга.
07:32
It's like a mechanical trick.
163
440447
4659
Яна быццам неўсвядомленая.
07:37
It's not that we don't exist,
164
445106
2480
Справа не ў тым, што мы не існуем,
07:39
it's just that the trick is
to make us feel that inside of us
to make us feel that inside of us
165
447586
3284
а ў тым, што яна прымушае нас думаць,
што глыбока ўнутры
што глыбока ўнутры
07:42
is something more unified
than is really there.
than is really there.
166
450870
3486
ёсць нешта больш аб'яднанае,
чым на самой справе.
чым на самой справе.
07:46
Now you might think
this is a worrying idea.
this is a worrying idea.
167
454356
3137
Гэтая ідэя можа выклікаць неспакой.
07:49
You might think that if it's true,
168
457493
2332
Вы можаце падумаць, што калі гэта праўда,
07:51
that for each one of us there is
no abiding core of self,
no abiding core of self,
169
459825
3751
то ніхто з нас не мае нязменнага ядра,
07:55
no permanent essence,
170
463576
1985
пастаяннай сутнасці,
07:57
does that mean that really,
the self is an illusion?
the self is an illusion?
171
465561
3932
ці значыць гэта, што "я" -- гэта ілюзія?
08:01
Does it mean that we really don't exist?
172
469493
2314
Ці значыць гэта, што нас насамрэч няма?
08:03
There is no real you.
173
471807
1808
Сапраўднага цябе няма.
08:05
Well, a lot of people actually do use
this talk of illusion and so forth.
this talk of illusion and so forth.
174
473615
3081
Так, шмат людзей кажуць пра існаванне
такой ілюзіі.
такой ілюзіі.
08:08
These are three psychologists,
Thomas Metzinger, Bruce Hood,
Thomas Metzinger, Bruce Hood,
175
476696
3978
Тры псіхолагі -- Томас Метцынгер,
Брус Худ,
Брус Худ,
08:12
Susan Blackmore,
176
480674
2304
Сьюзан Блэкмор --
08:14
a lot of these people do talk
the language of illusion,
the language of illusion,
177
482978
2985
сапраўды кажуць пра ілюзію,
08:17
the self is an illusion, it's a fiction.
178
485963
2066
ілюзію свайго "я".
08:20
But I don't think this is
a very helpful way of looking at it.
a very helpful way of looking at it.
179
488029
3046
Але я не думаю, што гэты
погляд нам можа дапамагчы.
погляд нам можа дапамагчы.
08:23
Go back to the watch.
180
491075
777
І зноў гадзіннік.
08:23
The watch isn't an illusion,
because there is nothing to the watch
because there is nothing to the watch
181
491852
4052
Гадзіннік не ілюзія, бо гэта
нішто іншае,
нішто іншае,
08:27
other than a collection of its parts.
182
495904
2248
як калекцыя ўласных частак.
08:30
In the same way,
we're not illusions either.
we're not illusions either.
183
498152
1957
Такім жа чынам, мы таксама
не ілюзіі.
не ілюзіі.
08:32
The fact that we are, in some ways,
just this very, very complex collection,
just this very, very complex collection,
184
500109
5443
Тое, што ў некаторым родзе мы вельмі,
вельмі складаная калекцыя,
вельмі складаная калекцыя,
08:37
ordered collection of things,
185
505552
1585
спарадкаваная калекцыя рэчаў,
08:39
does not mean we're not real.
186
507137
1875
не значыць, што мы не рэальныя.
08:41
I can give you
a very sort of rough metaphor for this.
a very sort of rough metaphor for this.
187
509012
2899
Прывяду спрошчаную метафару.
08:43
Let's take something like a waterfall.
188
511911
2605
Возьмем нешта накшталт вадаспаду.
08:46
These are the Iguazu Falls, in Argentina.
189
514516
3607
Гэта -- вадаспады Ігуазу ў Аргентыне.
08:50
Now if you take something like this,
190
518123
2502
З дапамогай гэтага прыкладу
08:52
you can appreciate the fact
that in lots of ways,
that in lots of ways,
191
520625
3294
вы зможаце зразумець той факт,
што ў многіх адносінах
што ў многіх адносінах
08:55
there's nothing permanent about this.
192
523919
2110
у іх няма нічога нязменнага.
08:58
For one thing, it's always changing.
193
526029
1433
З аднаго боку, яны змяняюцца.
08:59
The waters
are always carving new channels.
are always carving new channels.
194
527462
2847
Плынь вады заўсёды стварае новыя каналы.
09:02
with changes and tides and the weather,
195
530309
2291
са зменамі, прылівамі, умовамі надвор'я,
09:04
some things dry up,
new things are created.
new things are created.
196
532600
4424
нешта высыхае, замест з'яўляецца новае.
09:09
Of course the water that flows
through the waterfall
through the waterfall
197
537024
3487
Вядома, вада ў вадаспадах
09:12
is different every single instance.
198
540511
2902
розная кожнае імгненне.
09:15
But it doesn't mean that
the Iguazu Falls are an illusion.
the Iguazu Falls are an illusion.
199
543413
2752
Але гэта не значыць, што
вадаспады Ігуазу -- ілюзія.
вадаспады Ігуазу -- ілюзія.
09:18
It doesn't mean it's not real.
200
546165
1633
Не значыць, што яны не рэальныя.
09:19
What it means is we have
to understand what it is
to understand what it is
201
547798
3334
Гэта значыць, што мы павінны зразумець,
што яны --
што яны --
09:23
as something which has a history,
202
551132
2229
гэта нешта са сваёй гісторыяй,
09:25
has certain things that keep it together,
203
553361
2642
з часткамі, што разам іх складаюць,
09:28
but it's a process, it's fluid,
it's forever changing.
it's forever changing.
204
556003
2796
але гэта працэс, які пастаянна змяняецца.
09:30
Now that, I think, is a model
for understanding ourselves,
for understanding ourselves,
205
558799
3732
Гэта я лічу мадэллю, якая дапаможа
зразумець сябе.
зразумець сябе.
09:34
and I think it's a liberating model.
206
562531
1664
і я думаю, гэта вызваленчая мадэль.
09:36
Because if you think that you have
this fixed, permanent essence,
this fixed, permanent essence,
207
564195
3036
Бо калі вы думаеце, што вашая
сутнасць зафіксаваная, пастаянная,
сутнасць зафіксаваная, пастаянная,
09:39
which is always the same,
throughout your life, no matter what,
throughout your life, no matter what,
208
567231
3006
і не змяняецца цягам жыцця,
нягледзячы ні на што,
нягледзячы ні на што,
09:42
in a sense you're kind of trapped.
209
570237
2570
у пэўным сэнсе вы ў пастцы.
09:44
You're born with an essence,
210
572807
2611
Вы нарадзіліся са сваёй сутнасцю,
09:47
that's what you are until you die,
211
575418
2683
вы такія да смерці,
09:50
if you believe in an afterlife,
maybe you continue.
maybe you continue.
212
578101
3029
калі верыце ў замагільнае жыццё,
то і пасля смерці.
то і пасля смерці.
09:53
But if you think of yourself
as being, in a way,
as being, in a way,
213
581130
2970
Але калі вы думаеце пра сябе
як пра сутнасць,
як пра сутнасць,
09:56
not a thing as such,
but a kind of a process,
but a kind of a process,
214
584100
3780
не як пра рэч, а як пра нейкі працэс,
09:59
something that is changing,
215
587880
1527
нешта, што змяняецца,
10:01
then I think that's quite liberating.
216
589407
1537
то тады я лічу, гэта дае волю.
10:02
Because unlike the the waterfalls,
217
590944
2868
Бо ў адрозненні ад вадаспадаў,
10:05
we actually have the capacity to channel
218
593812
2495
у нас ёсць магчымасць
10:08
the direction of our development for ourselves
to a certain degree.
to a certain degree.
219
596307
3622
у пэўнай ступені змяняць напрамак
свайго развіцця.
свайго развіцця.
10:11
Now we've got to be careful here, right?
220
599929
2373
Таму трэба быць асцярожнымі, ці не так?
10:14
If you watch the X-Factor too much,
you might buy into this idea
you might buy into this idea
221
602302
3090
Калі вы зашмат глядзіце X-Factor,
можна сур'ёзна паверыць,
можна сур'ёзна паверыць,
10:17
that we can all be whatever we want to be.
222
605392
2329
што ўсе мы можам быць тымі, кім мы хочам.
10:19
That's not true.
223
607721
1318
Гэта не так.
10:21
I've heard some fantastic musicians
this morning,
this morning,
224
609039
2170
Раніцай я пачуў нейкіх
фантастычных музыкаў,
фантастычных музыкаў,
10:23
and I am very confident
that I could in no way be as good as them.
that I could in no way be as good as them.
225
611209
3718
і я цалкам упэўнены, што ніколі
не змог бы стаць такім, як яны.
не змог бы стаць такім, як яны.
10:26
I could practice hard
and maybe be good,
and maybe be good,
226
614927
2397
Я мог бы шмат практыкавацца і
стаць добрым музыкам,
стаць добрым музыкам,
10:29
but I don't have
that really natural ability.
that really natural ability.
227
617324
3004
але ў мяне няма сапраўдных
прыродных здольнасцяў.
прыродных здольнасцяў.
10:32
There are limits to what we can achieve.
228
620328
2657
У таго, што мы можам дасягнуць,
ёсць межы.
ёсць межы.
10:34
There are limits to what
we can make of ourselves.
we can make of ourselves.
229
622985
2475
У таго, кім мы можам стаць,
ёсць межы.
ёсць межы.
10:37
But nevertheless, we do have
this capacity
this capacity
230
625460
2662
Але тым не менш у нас ёсць магчымасць,
10:40
to, in a sense, shape ourselves.
231
628122
3990
у пэўным сэнсе, змяніць сябе.
10:44
The true self, as it were then,
232
632112
2256
Мы сапраўдныя -- гэта
10:46
is not something that is just there
for you to discover,
for you to discover,
233
634368
4061
не тое, што можна для сябе адкрыць,
10:50
you don't sort of look into your soul
and find your true self,
and find your true self,
234
638429
3649
вы не заглядваеце ў сваю душу
і не знаходзіце там сябе.
і не знаходзіце там сябе.
10:54
What you are partly doing, at least,
235
642078
1821
Тое, што вы робіце, прынамсі, --
10:55
is actually creating your true self.
236
643899
2391
гэта ствараеце сапраўдных сябе.
10:58
And this, I think, is very,
very significant,
very significant,
237
646290
1923
І гэта, я лічу, вельмі, вельмі важна,
11:00
particularly at this stage of life you're at.
238
648213
1966
асабліва на гэтым жыццёвым этапе.
11:02
You'll be aware of the fact
239
650179
1399
Вы даведаецеся,
11:03
how much of you changed over recent years.
240
651578
2554
як вы змяніліся цягам апошніх год.
11:06
If you have any videos of yourself,
three or four years ago,
three or four years ago,
241
654132
3239
Калі ў вас ёсць нейкія відэа сябе,
зробленыя 3-4 гады таму,
зробленыя 3-4 гады таму,
11:09
you probably feel embarrassed
because you don't recognize yourself.
because you don't recognize yourself.
242
657371
3280
вам, магчыма, сорамна, бо
вы сябе не пазнаяце.
вы сябе не пазнаяце.
11:12
So I want to get that message over,
that what we need to do
that what we need to do
243
660651
2881
Я хачу данесці да вас, што трэба
ўспрымаць сябе
ўспрымаць сябе
11:15
is think about ourselves as things
that we can shape,
that we can shape,
244
663532
3060
як нешта,
што можна сфармаваць,
што можна сфармаваць,
11:18
and channel and change.
245
666592
1053
накіраваць і змяніць.
11:19
This is the Buddha, again:
246
667645
1296
І зноў Будда:
11:20
"Well-makers lead the water,
247
668941
2419
"Будаўнікі каналаў пускаюць ваду,
11:23
fletchers bend the arrow,
248
671360
1401
лучнікі выгінаюць стралу,
11:24
carpenters bend a log of wood,
249
672761
2465
цесляры падпарадкоўваюць сабе дрэва,
11:27
wise people fashion themselves."
250
675226
3774
мудрацы робяць саміх сябе."
11:31
And that's the idea
I want to leave you with,
I want to leave you with,
251
679000
1461
І з гэтым я хачу вас пакінуць:
11:32
that your true self is not something
that you will have to go searching for,
that you will have to go searching for,
252
680461
7207
вашая сутнасць не тое, што
трэба пайсці шукаць,
трэба пайсці шукаць,
11:39
as a mystery, and maybe never ever find.
253
687668
3205
як таямніцу, і можа ніколі не знайсці.
11:42
To the extent you have a true self,
254
690873
1701
Ваша сапраўдная сутнасць --
11:44
it's something that you in part discover,
255
692574
2734
гэта нешта, што вы часткова знаходзіце,
11:47
but in part create.
256
695308
2393
але часткова ствараеце.
11:49
and that, I think,
is a liberating and exciting prospect.
is a liberating and exciting prospect.
257
697701
4496
І такая перспектыва, здаецца,
вызваляе і хвалюе.
вызваляе і хвалюе.
11:54
Thank you very much.
258
702197
2116
Вялікі дзякуй.
ABOUT THE SPEAKER
Julian Baggini - PhilosopherJulian Baggini is a journalist and philosopher who studies the complexities of personal identity. He is the editor-in-chief of the Philosophers' Magazine.
Why you should listen
Julian Baggini is the author of several books including Welcome to Everytown: A Journey into the English Mind, Complaint and The Ego Trick, as well as the recent Really, Really Big Questions about Faith. He has written for numerous newspapers and magazines including the Guardian, the Financial Times, Prospect and the New Statesman, as well as for the think tanks The Institute of Public Policy Research and Demos. He is founding editor of The Philosophers’ Magazine. He has been writer-in-residence for the National Trust at the White Cliffs of Dover and philosopher-in-residence at the Cheltenham Literature Festival and Wellington College. He has also appeared as a cameo in two Alexander McCall-Smith novels.
More profile about the speakerJulian Baggini | Speaker | TED.com