TED2011
Kathryn Schulz: On being wrong
Քեթրին Շուլց․ Սխալ լինելու մասին
Filmed:
Readability: 3.5
4,826,828 views
Մեզանից շատերը կանեն ամեն բան, որպեսզի խուսափեն սխալ լինելուց։ Բայց ի՞նչ եթե մենք սխալվում ենք այդ առումով։ «Սխալաբան» Քեթրին Շուլցը համոզում է մեզ ոչ միայն ընդունել մեր սխալները, այլ նաև ողջունել դրանք։
Kathryn Schulz - Wrongologist
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So it's 1995,
0
0
3000
1995 թ․-ին,
00:18
I'm in college,
1
3000
2000
ես սովորում էի համալսարանում,
00:20
and a friend and I go on a road trip
2
5000
3000
և իմ ընկերուհու հետ ճամփորդում էի
00:23
from Providence, Rhode Island
3
8000
2000
Պրովիդենս, Ռոդ Այլենդից դեպի
00:25
to Portland, Oregon.
4
10000
2000
Պորտլենդ, Օրեգոն։
00:27
And you know, we're young and unemployed,
5
12000
3000
Գիտեք, մենք երիտասարդ էինք ու գործազուրկ,
00:30
so we do the whole thing on back roads
6
15000
2000
այդ պատճառով ընտրել էինք ճանապարհ, որն անցնում էր
00:32
through state parks
7
17000
2000
նահանգային այգիների և
00:34
and national forests --
8
19000
3000
ազգային անտառների միջով,
00:37
basically the longest route we can possibly take.
9
22000
3000
կարճ ասած` ընտրել էինք հնարավոր ամենաերկար ճանապարհը։
00:41
And somewhere in the middle of South Dakota,
10
26000
3000
Հարավային Դակոտայում ինչ-որ տեղ,
00:44
I turn to my friend
11
29000
3000
ես շրջվում եմ դեպի իմ ընկերուհին,
00:47
and I ask her a question
12
32000
2000
և տալիս մի հարց,
00:49
that's been bothering me
13
34000
2000
որն ինձ տանջում էր
00:51
for 2,000 miles.
14
36000
3000
3000 կմ-ի ընթացքում։
00:55
"What's up with the Chinese character I keep seeing by the side of the road?"
15
40000
4000
«Ի՞նչ է նշանակում այդ չինական հիերոգլիֆը, որ անընդհատ տեսնում եմ ճանապարհին»։
01:02
My friend looks at me totally blankly.
16
47000
4000
Իմ ընկերուհին ապշած նայում է ինձ վրա։
01:06
There's actually a gentleman in the front row
17
51000
2000
Առաջին շարքում նստած պարոնը
01:08
who's doing a perfect imitation of her look.
18
53000
3000
կատարյալ ընդօրինակում է այդ հայացքը։
01:11
(Laughter)
19
56000
3000
(Ծիծաղ)
01:14
And I'm like, "You know,
20
59000
2000
Ես շարունակում եմ․ «Դե գիտես,
01:16
all the signs we keep seeing
21
61000
2000
բոլոր այն նշանները, որ մենք տեսնում ենք,
01:18
with the Chinese character on them."
22
63000
3000
որոնց վրա չինական հիերոգլիֆ է պատկերված»։
01:22
She just stares at me for a few moments,
23
67000
3000
Նա շարունակում է զարմացած նայել ինձ վրա մի քանի վայրկյան,
01:25
and then she cracks up,
24
70000
3000
և ապա սկսում է ծիծաղել,
01:28
because she figures out what I'm talking about.
25
73000
2000
քանի որ հասկանում է, թե ինչի մասին եմ խոսում։
01:30
And what I'm talking about is this.
26
75000
3000
Եվ ահա թե ինչի մասին էի ես խոսում։
01:33
(Laughter)
27
78000
6000
(Ծիծաղ)
01:39
Right, the famous Chinese character for picnic area.
28
84000
4000
Ահա, պիկնիկի տարածք խորհրդանշող հայտնի չինական հիերոգլիֆը։
01:43
(Laughter)
29
88000
2000
(Ծիծաղ)
01:45
I've spent the last five years of my life
30
90000
4000
Ես անցկացրել եմ իմ կյանքի վերջին հինգ տարին,
01:49
thinking about situations
31
94000
2000
մտածելով այն իրավիճակների մասին,
01:51
exactly like this --
32
96000
3000
որոնք սրան շատ նման են․
01:54
why we sometimes misunderstand
33
99000
2000
թե ինչու ենք մենք երբեմն սխալ մեկնաբանում
01:56
the signs around us,
34
101000
2000
մեր շուրջն եղած նշանները,
01:58
and how we behave when that happens,
35
103000
3000
և ինչպես ենք մենք վարվում, երբ դա տեղի է ունենում,
02:01
and what all of this can tell us about human nature.
36
106000
4000
և ինչ է այդ ամենն ասում մեր մարդկային էության մասին։
02:05
In other words, as you heard Chris say,
37
110000
2000
Այլ կերպ ասած` ինչպես Քրիսն է ասում,
02:07
I've spent the last five years
38
112000
2000
ես անցկացրել եմ իմ վերջին հինգ տարին
02:09
thinking about being wrong.
39
114000
3000
սխալ լինելու մասին մտածելով։
02:12
This might strike you as a strange career move,
40
117000
3000
Դուք կարող եք զարմանալ, որ ես այսպիսի տարօրինակ կարիերայի ուղի եմ բռնել,
02:15
but it actually has one great advantage:
41
120000
3000
բայց իրականում ես մեծ առավելություն ունեմ՝
02:18
no job competition.
42
123000
2000
մրցակցության բացակայություն։
02:20
(Laughter)
43
125000
2000
(Ծիծաղ)
02:22
In fact, most of us do everything we can
44
127000
3000
Իրականում, մեզանից շատերն ամեն բան անում են,
02:25
to avoid thinking about being wrong,
45
130000
3000
որպեսզի խուսափեն սխալ լինելու մասին մտածելուց,
02:28
or at least to avoid thinking about the possibility
46
133000
2000
կամ առնվազն խուսափեն այն մասին մտածելուց,
02:30
that we ourselves are wrong.
47
135000
2000
որ մենք ինքներս կարող է սխալ լինենք։
02:32
We get it in the abstract.
48
137000
2000
Տեսականորեն մենք շատ լավ դա հասկանում ենք։
02:34
We all know everybody in this room makes mistakes.
49
139000
2000
Մենք բոլորս գիտենք, որ այս սենյակում բոլորը սխալներ են գործում։
02:37
The human species, in general, is fallible -- okay fine.
50
142000
3000
Մարդկային տեսակը, ընդհանուր առմամբ, սխալվում է, դա նորմալ է։
02:41
But when it comes down to me, right now,
51
146000
3000
Բայց երբ հերթը հասնում է ինձ, հենց այս պահին,
02:44
to all the beliefs I hold,
52
149000
2000
բոլոր այն համոզմունքներին, որ ես ունեմ,
02:46
here in the present tense,
53
151000
3000
այստեղ ներկա ժամանակում,
02:49
suddenly all of this abstract appreciation of fallibility
54
154000
4000
տեսականորեն սխալ լինելու մասին հանկարծակիորեն
02:53
goes out the window --
55
158000
3000
հօդս են ցնդում,
02:56
and I can't actually think of anything I'm wrong about.
56
161000
3000
և ես չեմ կարող անգամ պատկերացնել մի բան, որի մասին սխալվում եմ։
03:00
And the thing is, the present tense is where we live.
57
165000
3000
Եվ ահա թե ինչում է խնդիրը, մենք բոլորս ապրում ենք ներկա ժամանակում։
03:03
We go to meetings in the present tense;
58
168000
3000
Մենք գնում ենք հանդիպումների ներկա ժամանակում,
03:06
we go on family vacations in the present tense;
59
171000
2000
մենք արձակուրդ ենք գնում ներկա ժամանակում,
03:08
we go to the polls and vote in the present tense.
60
173000
4000
մենք ընտրությունների ենք գնում և քվեարկում ներկա ժամանակում։
03:12
So effectively, we all kind of wind up traveling through life,
61
177000
3000
Փաստացիորեն, մենք բոլորս ապրում ենք մեր կյանքը,
03:15
trapped in this little bubble
62
180000
2000
պարփակված մեր սեփական իրավացիության
03:17
of feeling very right about everything.
63
182000
3000
մի փոքր փուչիկի մեջ։
03:21
I think this is a problem.
64
186000
2000
Կարծում եմ, որ դա խնդիր է։
03:23
I think it's a problem for each of us as individuals,
65
188000
3000
Կարծում եմ, որ դա խնդիր է մեզանից յուրաքանչյուրի համար, որպես անհատ,
03:26
in our personal and professional lives,
66
191000
3000
մեր անձնական և մասնագիտական կյանքում,
03:29
and I think it's a problem for all of us collectively as a culture.
67
194000
3000
ինչպես նաև մեզ բոլորիս համար, միասին վերցրած` որպես հասարակություն։
03:32
So what I want to do today
68
197000
2000
Այսպիսով, այսօր ես ուզում եմ,
03:34
is, first of all, talk about why we get stuck
69
199000
3000
նախ, խոսել այն մասին, թե ինչու ենք մենք պարփակված
03:37
inside this feeling of being right.
70
202000
2000
սեփական իրավացիության համոզմունքի մեջ։
03:39
And second, why it's such a problem.
71
204000
3000
Եվ ապա, թե ինչու է դա խնդիր հանդիսանում։
03:42
And finally, I want to convince you
72
207000
2000
Եվ վերջապես, ես ուզում եմ համոզել ձեզ,
03:44
that it is possible
73
209000
2000
որ միանգամայն հնարավոր է,
03:46
to step outside of that feeling
74
211000
2000
հաղթահարել այդ զգացմունքը,
03:48
and that if you can do so,
75
213000
2000
և եթե դուք կարողանաք անել դա,
03:50
it is the single greatest
76
215000
2000
դա կլինի ամենահիանալի,
03:52
moral, intellectual and creative leap you can make.
77
217000
3000
բարոյական, ինտելեկտուալ և ստեղծագործական քայլը, որը դուք կարող եք անել։
03:57
So why do we get stuck
78
222000
2000
Ինչու՞ ենք մենք պարփակված
03:59
in this feeling of being right?
79
224000
2000
սեփական իրավացիության զգացմունքի մեջ։
04:01
One reason, actually, has to do with a feeling of being wrong.
80
226000
3000
Պատճառներից մեկը կապ ունի սխալ լինելու զգացմունքների հետ։
04:04
So let me ask you guys something --
81
229000
2000
Թուլ տվեք մի բան հարցնել ձեզ,
04:06
or actually, let me ask you guys something, because you're right here:
82
231000
4000
կամ թույլ տվեք մի բան հարցնել ձեզ, քանի որ դուք հենց այստեղ եք։
04:10
How does it feel -- emotionally --
83
235000
3000
Ինչպե՞ս ես դուք ձեզ զգում
04:13
how does it feel to be wrong?
84
238000
3000
երբ սխալվում եք։
04:16
Dreadful. Thumbs down.
85
241000
3000
Ահավոր։ Շատ վատ։
04:19
Embarrassing. Okay, wonderful, great.
86
244000
2000
Շփոթված։ Լավ, հիանալի է։
04:21
Dreadful, thumbs down, embarrassing --
87
246000
2000
Սարսափելի, շատ վատ, շփոթված,
04:23
thank you, these are great answers,
88
248000
3000
շնորհակալ եմ, դրանք հրաշալի պատասխաններ են,
04:26
but they're answers to a different question.
89
251000
3000
բայց դրանց մեկ այլ հարցի պատասխաններ են։
04:29
You guys are answering the question:
90
254000
2000
Դուք պատասխանում եք հետևյալ հարցին․
04:31
How does it feel to realize you're wrong?
91
256000
3000
Ի՞նչ եք զգում, երբ գիտակցում եք, որ սխալ եք։
04:34
(Laughter)
92
259000
4000
(Ծիծաղ)
04:38
Realizing you're wrong can feel like all of that and a lot of other things, right?
93
263000
3000
Գիտակցումը, որ դուք սխալ եք, կարող է ձեզ ստիպել զգալ այդ ամենը և էլի ուրիշ բաներ էլ, ճի՞շտ է։
04:41
I mean it can be devastating, it can be revelatory,
94
266000
3000
Նկատի ունեմ, դա կարող է լինել կործանիչ, բացահայտման նման,
04:44
it can actually be quite funny,
95
269000
2000
այն կարող է իրականում զվարճալի լինել,
04:46
like my stupid Chinese character mistake.
96
271000
3000
ինչպես օրինակ չինական հիերոգլիֆի իմ հիմար սխալը։
04:49
But just being wrong
97
274000
3000
Բայց պարզապես սխալ լինելը
04:52
doesn't feel like anything.
98
277000
2000
որևէ զգացմունք չի առաջացնում։
04:54
I'll give you an analogy.
99
279000
3000
Ահա մի անալոգիա։
04:57
Do you remember that Loony Tunes cartoon
100
282000
2000
Հիշում եք Loony Tunes-ի այն մուլտֆիլմը,
04:59
where there's this pathetic coyote
101
284000
2000
որտեղ մի խեղճ դաշտագայլ
05:01
who's always chasing and never catching a roadrunner?
102
286000
2000
միշտ հետապանդում է բայց երբեք չի կարողանում հասնել մի թռչնակի։
05:03
In pretty much every episode of this cartoon,
103
288000
3000
Մուլտֆիլմի գրեթե բոլոր դրվագներում,
05:06
there's a moment where the coyote is chasing the roadrunner
104
291000
2000
մի պահ կա, երբ դաշտագայլը վազում է թռչունի հետևից,
05:08
and the roadrunner runs off a cliff,
105
293000
2000
և թռչունը վազում է ժայռից անդին,
05:10
which is fine -- he's a bird, he can fly.
106
295000
3000
ինչը նորմալ է, քանի որ նա թռչուն է և կարող է թռնել։
05:13
But the thing is, the coyote runs off the cliff right after him.
107
298000
4000
Բայց դաշտագայլը իր հետևից է վազում։
05:17
And what's funny --
108
302000
2000
Եվ ահա թե ինչն է զվարճալի,
05:19
at least if you're six years old --
109
304000
2000
համենայն դեպս երբ դուք վեց տարեկան եք,
05:21
is that the coyote's totally fine too.
110
306000
2000
որ դաշտագայլը նույնպես խնդիր չունի։
05:23
He just keeps running --
111
308000
2000
Նա շարունակում է վազել,
05:25
right up until the moment that he looks down
112
310000
2000
մինչ այն պահը, երբ ներքև է նայում
05:27
and realizes that he's in mid-air.
113
312000
3000
և գիտակցում է, որ օդում է գտնվում։
05:30
That's when he falls.
114
315000
3000
Հենց այդ ժամանակ էլ նա վայր է ընկնում։
05:34
When we're wrong about something --
115
319000
2000
Երբ մենք սխալվում ենք,
05:36
not when we realize it, but before that --
116
321000
3000
բայղ դեռ չենք գիտակցել դա,
05:39
we're like that coyote
117
324000
3000
մենք նման ենք այդ դաշտագայլին,
05:42
after he's gone off the cliff and before he looks down.
118
327000
3000
երբ նա վազում է օդում, բայց դեռ ներքև չի նայել։
05:46
You know, we're already wrong,
119
331000
3000
Մենք արդեն սխալվել ենք,
05:49
we're already in trouble,
120
334000
2000
մենք արդեն խնդիր ունենք,
05:51
but we feel like we're on solid ground.
121
336000
3000
բայց մենք զգում ենք կարծես ամեն բան լավ է։
05:55
So I should actually correct something I said a moment ago.
122
340000
3000
Բայց ես պետք է իրականում ուղղեմ իմ մի քիչ առաջ ասածը։
05:58
It does feel like something to be wrong;
123
343000
3000
Սխալ լինելը նման է մի բանի,
06:01
it feels like being right.
124
346000
3000
այն նման է իրավացի լինելուն։
06:04
(Laughter)
125
349000
3000
(Ծիծաղ)
06:07
So this is one reason, a structural reason,
126
352000
3000
Այսպիսով, դա մեկ պատճառ է, կառուցվածքային պատճառ,
06:10
why we get stuck inside this feeling of rightness.
127
355000
2000
որը ստիպում է մեզ պարփակված մնալ սեփական իրավացիության համոզմունքի մեջ։
06:12
I call this error blindness.
128
357000
2000
Ես անվանում եմ դա սխալների հանդեպ կուրություն։
06:14
Most of the time,
129
359000
2000
Դեպքերի մեծամասնությունում
06:16
we don't have any kind of internal cue
130
361000
3000
մենք չունենք որևէ ներքին ազդանշան,
06:19
to let us know that we're wrong about something,
131
364000
2000
որը կհուշի մեզ, որ մենք սխալվում ենք,
06:21
until it's too late.
132
366000
3000
քանի դեռ շատ ուշ չէ։
06:24
But there's a second reason that we get stuck inside this feeling as well --
133
369000
3000
Բայց կա նաև երկրորդ պատճառը, որը ստիպում է մեզ միշտ իրավացի գտնվելու համոզմունքն ունենալ,
06:27
and this one is cultural.
134
372000
2000
և այն վերաբերում է մեր հասարակության մշակույթին։
06:30
Think back for a moment to elementary school.
135
375000
3000
Հիշեք մի պահ ձեր դպրոցական տարիները։
06:33
You're sitting there in class,
136
378000
2000
Դուք նստած եք դասարանում,
06:35
and your teacher is handing back quiz papers,
137
380000
3000
և ձեր ուսուցիչը բաժանում է ստուգողական աշխատանքները,
06:38
and one of them looks like this.
138
383000
2000
և դրանցից մեկն այսպիսի տեսք ունի։
06:40
This is not mine, by the way.
139
385000
2000
Սա իմը չէ, ի դեպ։
06:42
(Laughter)
140
387000
2000
(Ծիծաղ)
06:44
So there you are in grade school,
141
389000
3000
Եվ ահա դուք դպրոցում եք,
06:47
and you know exactly what to think
142
392000
2000
և դուք հստակ գիտեք, թե ինչպիսի կարծիք կազմել
06:49
about the kid who got this paper.
143
394000
3000
այն երեխայի մասին, ով գրել է այդ ստուգողական աշխատանքը։
06:52
It's the dumb kid, the troublemaker,
144
397000
3000
Նա հիմար է, անախորժություններ է ստեղծում,
06:55
the one who never does his homework.
145
400000
3000
երբեք չի անում իր տնային աշխատանքը։
06:58
So by the time you are nine years old,
146
403000
3000
Եվ այդպես, մինչ դուք դառնում եք իննը տարեկան,
07:01
you've already learned, first of all,
147
406000
2000
դուք արդեն սովորրում եք, նախ,
07:03
that people who get stuff wrong
148
408000
2000
որ մարդիկ, ովքեր սխալներ են անում
07:05
are lazy, irresponsible dimwits --
149
410000
3000
ծույլ, անպատասխանատու հիմարներ են,
07:08
and second of all,
150
413000
2000
և երկրորդ,
07:10
that the way to succeed in life
151
415000
2000
որ կյանքում հաջողության հասնելու գրավականը
07:12
is to never make any mistakes.
152
417000
3000
սխալներից զերծ մնալն է։
07:16
We learn these really bad lessons really well.
153
421000
4000
Մենք շատ լավ սովորում ենք այդ վատ դասը։
07:21
And a lot of us --
154
426000
2000
Եվ մեզանից շատերը,
07:23
and I suspect, especially a lot of us in this room --
155
428000
4000
և ես կասկածում եմ, որ մեզանից շատերը, հատկապես այս սենյակում,
07:27
deal with them by just becoming
156
432000
2000
այդ դասից քաղում են այն միտքը, որ պետք է դառնալ
07:29
perfect little A students,
157
434000
2000
կատարյալ միայն հինգերով սովորող աշակերտ,
07:31
perfectionists, over-achievers.
158
436000
3000
պերֆեկցիոնիստ, գերազանցիկ։
07:34
Right,
159
439000
2000
Ճի՞շտ եմ ասում,
07:36
Mr. CFO, astrophysicist, ultra-marathoner?
160
441000
4000
պր․ Գլխավոր տնօրեն, աստրոֆիզիկ, մարաթոնային վազքի մասնակից։
07:40
(Laughter)
161
445000
7000
(Ծիծաղ)
07:47
You're all CFO, astrophysicists, ultra-marathoners, it turns out.
162
452000
4000
Ինչպես պարզվում է, դուք բոլորդ գլխավոր տնօրեններ, աստրոֆիզիկներ և մարաթոնային վազքի մասնակիցներ եք։
07:51
Okay, so fine.
163
456000
2000
Շատ լավ։
07:53
Except that then we freak out
164
458000
3000
Բայց այդ դեպքում մենք սկսում ենք սարսափել
07:56
at the possibility that we've gotten something wrong.
165
461000
2000
նույնիսկ այն մտքից, որ ինչ-որ տեղ սխալվել ենք։
07:58
Because according to this,
166
463000
3000
Քանի որ, մենք գիտենք,
08:01
getting something wrong
167
466000
2000
որ սխալվելը
08:03
means there's something wrong with us.
168
468000
3000
նշանակում է, որ մեզ հետ ինչ-որ բան այն չէ։
08:06
So we just insist that we're right,
169
471000
2000
Այդպիսով, մենք պարզապես պնդում ենք, որ մենք ճիշտ ենք,
08:08
because it makes us feel smart and responsible
170
473000
2000
քանի որ դա նշանակում է, որ մենք խելացի ենք, պատասխանատու,
08:10
and virtuous and safe.
171
475000
3000
ողջախոհ և հուսալի։
08:14
So let me tell you a story.
172
479000
2000
Թույլ տվեք մի պատմություն պատմել։
08:16
A couple of years ago,
173
481000
2000
Մի քանի տարի առաջ,
08:18
a woman comes into Beth Israel Deaconess Medical Center for a surgery.
174
483000
3000
մի կին դիմեց Beth Israel Deaconess բժշկական կենտրոն` վիրահատության համար։
08:21
Beth Israel's in Boston.
175
486000
2000
Beth Israel-ը Բոստոնում է։
08:23
It's the teaching hospital for Harvard --
176
488000
2000
Այն Հարվարդի հիվանդանոցն է,
08:25
one of the best hospitals in the country.
177
490000
2000
երկրում ամենալավ հիվանդանոցներից մեկն է։
08:27
So this woman comes in and she's taken into the operating room.
178
492000
3000
Այսպիսով, այդ կնոջը վիրահատում են։
08:30
She's anesthetized, the surgeon does his thing --
179
495000
2000
Նրան անզգայացնում են, վիրաբույժը կատարում է իր աշխատանքը,
08:32
stitches her back up, sends her out to the recovery room.
180
497000
3000
դնում է կարերը և ուղարկում հիվանդին իր սենյակ՝ ապաքինման։
08:35
Everything seems to have gone fine.
181
500000
3000
Ամեն բան կարծես թե լավ է։
08:38
And she wakes up, and she looks down at herself,
182
503000
3000
Կինն արթնանում է, նայում է ինքն իրեն,
08:41
and she says, "Why is the wrong side of my body in bandages?"
183
506000
4000
և հարցնում․ «Ինչու՞ է իմ մարմնի սխալ կողմը վիրակապերի մեջ»։
08:45
Well the wrong side of her body is in bandages
184
510000
3000
Իսկ վիրակապված է նրա սխալ կողմն այն պատճառով,
08:48
because the surgeon has performed a major operation
185
513000
2000
որովհետև վիրաբույժը վիրահատել է
08:50
on her left leg instead of her right one.
186
515000
3000
նրա ձախ ոտքը, աջի փոխարեն։
08:54
When the vice president for health care quality at Beth Israel
187
519000
3000
Երբ հիվանդանոցի առողջապահության որակի փոխնախագահը
08:57
spoke about this incident,
188
522000
3000
պատահարի մասին ելույթ ունեցավ,
09:00
he said something very interesting.
189
525000
3000
նա ասաց մի շատ հետաքրքիր բան։
09:03
He said, "For whatever reason,
190
528000
3000
Նա ասաց․ «Ինչ-ինչ պատճառով,
09:06
the surgeon simply felt
191
531000
2000
վիրաբույժը համոզված է եղել,
09:08
that he was on the correct side of the patient."
192
533000
2000
որ նա հիվանդի ճիշտ կողմում է գտնվում»։
09:10
(Laughter)
193
535000
3000
(Ծիծաղ)
09:15
The point of this story
194
540000
2000
Այս պատմությունը ցույց է տալիս,
09:17
is that trusting too much in the feeling
195
542000
3000
որ վստահելը մեր այն համոզմունքին,
09:20
of being on the correct side of anything
196
545000
3000
որ մենք ինչ-որ բանի ճիշտ կողմում ենք գտնվում,
09:23
can be very dangerous.
197
548000
3000
կարող է շատ վտանգավոր լինել։
09:26
This internal sense of rightness
198
551000
3000
Իրավացի լինելու ներքին համոզմունքը,
09:29
that we all experience so often
199
554000
2000
որ մենք բոլորս հաճախ ունենում ենք,
09:31
is not a reliable guide
200
556000
2000
վստահելի խորհրդատու չէ
09:33
to what is actually going on in the external world.
201
558000
3000
արտաքին աշխարհում կատարվող իրադարձությունների համար։
09:36
And when we act like it is,
202
561000
2000
Բայց մենք գործում ենք դրան հակառակ,
09:38
and we stop entertaining the possibility that we could be wrong,
203
563000
4000
և բացառում ենք այն հնարավորությունը, որ մենք կարող ենք սխալվել,
09:42
well that's when we end up doing things
204
567000
2000
և այդ ժամանակ կատարում ենք այնպիսի արարքներ, ինչպես օրինակ,
09:44
like dumping 200 million gallons of oil into the Gulf of Mexico,
205
569000
4000
Մեքսիկայի ծոց ավելի քան 750 միլիոն լիտր նավթ արտանետումը
09:48
or torpedoing the global economy.
206
573000
3000
կամ համաշխարհային տնտեսության ոչնչացումը։
09:52
So this is a huge practical problem.
207
577000
3000
Այսպիսով, սա հսկայական գործնական խնդիր է։
09:55
But it's also a huge social problem.
208
580000
3000
Բայց սա նաև հսկայական սոցիալական խնդիր է։
09:58
Think for a moment about what it means to feel right.
209
583000
4000
Մի պահ պատկերացրեք, թե ինչ է նշանակում միշտ իրավացի զգալ։
10:02
It means that you think that your beliefs
210
587000
2000
Դա նշանակում է, որ ըստ ձեզ, ձեր համոզմունքները
10:04
just perfectly reflect reality.
211
589000
3000
լիովին արտացոլում են իրականությունը։
10:07
And when you feel that way,
212
592000
2000
Եվ երբ դուք այդպես եք մտածում,
10:09
you've got a problem to solve,
213
594000
2000
խնդիր է առաջանում, այն է՝
10:11
which is, how are you going to explain
214
596000
2000
ինչպես կարող եք բացատրել այն փաստը,
10:13
all of those people who disagree with you?
215
598000
3000
որ որոշ մարդիկ չեն համաձայնվում ձեզ հետ։
10:16
It turns out, most of us explain those people the same way,
216
601000
3000
Պարզվում է, մեզանից շատերը բացատրում են դա նույն կերպ՝
10:19
by resorting to a series of unfortunate assumptions.
217
604000
3000
մի շարք չարաբաստիկ ենթադրություններ անելով։
10:23
The first thing we usually do when someone disagrees with us
218
608000
3000
Առաջին հերթին, երբ ինչ-որ մեկը հայտնում է իր անհամաձայնությունը,
10:26
is we just assume they're ignorant.
219
611000
3000
մենք պարզապես ենթադրում ենք, որ նա անտեղյակ է։
10:29
They don't have access to the same information that we do,
220
614000
2000
Նա չունի այն տեղեկատվությունը, որը մենք ունենք,
10:31
and when we generously share that information with them,
221
616000
3000
և երբ մենք տրամադրենք նրան այդ տեղեկատվությունը,
10:34
they're going to see the light and come on over to our team.
222
619000
3000
նա կտեսնի ճշմարտությունը և կմիանա մեր համախոհների բանակին։
10:37
When that doesn't work,
223
622000
3000
Երբ դա տեղի չի ունենում,
10:40
when it turns out those people have all the same facts that we do
224
625000
2000
երբ պարզվում է, որ մարդիկ ունեն նույն փաստերն ինչ մենք,
10:42
and they still disagree with us,
225
627000
2000
բայց միևնույն է տարբեր կարծիք ունեն,
10:44
then we move on to a second assumption,
226
629000
2000
մենք անում ենք մեր երկրորդ ենթադրությունը,
10:46
which is that they're idiots.
227
631000
2000
այն է՝ նրանք հիմար են։
10:48
(Laughter)
228
633000
2000
(Ծիծաղ)
10:50
They have all the right pieces of the puzzle,
229
635000
2000
Նրանք ունեն ամբողջական պատկերն իրենց առաջ,
10:52
and they are too moronic to put them together correctly.
230
637000
3000
բայց չափազանց հիմար են, որպեսզի ճիշտ եզրակացություն անեն։
10:55
And when that doesn't work,
231
640000
2000
Երբ դա էլ տեղի չի ունենում,
10:57
when it turns out that people who disagree with us
232
642000
3000
երբ պարզվում է, որ մարդիկ, ովքեր համաձայն չեն մեզ հետ,
11:00
have all the same facts we do
233
645000
2000
ունեն նույն փաստերը ինչ մենք,
11:02
and are actually pretty smart,
234
647000
3000
և իրենք իրականում բավականին խելացի են,
11:05
then we move on to a third assumption:
235
650000
3000
մենք անում ենք մեր երրորդ ենթադրությունը․
11:08
they know the truth,
236
653000
3000
նրանք գիտեն ճշմարտությունը,
11:11
and they are deliberately distorting it
237
656000
2000
և նրանք դիտավորյալ խեղաթյուրում են այն
11:13
for their own malevolent purposes.
238
658000
3000
իրենց չարամիտ նպատակների համար։
11:17
So this is a catastrophe.
239
662000
2000
Այդպիսով, սա սարսափելի է։
11:19
This attachment to our own rightness
240
664000
3000
Ճշմարիտ լինելու մեր կախումը
11:22
keeps us from preventing mistakes
241
667000
2000
խոչնդոտում է մեզ կանխելու սխալներ,
11:24
when we absolutely need to
242
669000
2000
երբ դա այնքան անհրաժեշտ է մեզ,
11:26
and causes us to treat each other terribly.
243
671000
3000
ինչը ստիպում է, որ մենք միմյանց հանդեպ սարսափելի վարվենք։
11:30
But to me, what's most baffling
244
675000
2000
Բայց ինձ համար ամենատարօրինակն
11:32
and most tragic about this
245
677000
3000
ու ամենաողբերգականն այն է,
11:35
is that it misses the whole point of being human.
246
680000
4000
որ դրա հետ միասին կորում է մարդկային էակ լինելու ամբողջ իմաստը։
11:39
It's like we want to imagine
247
684000
2000
Կարծես մենք ուզում ենք պատկերացնել,
11:41
that our minds are just these perfectly translucent windows
248
686000
3000
որ մեր ուղեղը նման է թափանցիկ պատուհանի,
11:44
and we just gaze out of them
249
689000
2000
և մենք դուրս ենք նայում այդ պատուհանից
11:46
and describe the world as it unfolds.
250
691000
3000
և նկարագրում ենք կյանքը։
11:49
And we want everybody else to gaze out of the same window
251
694000
2000
Մենք ուզում ենք, որ բոլորը նայեն դուրս նույն պատուհանից
11:51
and see the exact same thing.
252
696000
2000
և նույն բանը տեսնեն:
11:53
That is not true,
253
698000
2000
Դա այդպես չէ,
11:55
and if it were, life would be incredibly boring.
254
700000
3000
և եթե այդպես լիներ` կյանքը շատ ձանձրալի կլիներ:
11:58
The miracle of your mind
255
703000
3000
Ձեր միտքը հրաշալի է ոչ թե նրանով,
12:01
isn't that you can see the world as it is.
256
706000
3000
որ դուք տեսնում եք աշխարհն այնպես, ինչպես այն կա,
12:05
It's that you can see the world as it isn't.
257
710000
3000
այլ նրանով, որ դուք տեսնում եք աշխարհը յուրահատուկ կերպով:
12:09
We can remember the past,
258
714000
2000
Մենք կարող ենք հիշել անցյալը,
12:11
and we can think about the future,
259
716000
3000
և մենք կարող ենք մտածել ապագայի մասին,
12:14
and we can imagine what it's like
260
719000
2000
և մենք կարող ենք պատկերացնել մեզ
12:16
to be some other person in some other place.
261
721000
3000
մեկ ուրիշ մարդու տեղը մեկ ուրիշ վայրում:
12:19
And we all do this a little differently,
262
724000
2000
Եվ մենք բոլորս դա տարբեր կերպ ենք անում,
12:21
which is why we can all look up at the same night sky
263
726000
2000
ահա թե ինչու մենք բոլորս կարող ենք նայել նույն գիշերային երկնքին
12:23
and see this
264
728000
2000
և տեսնել սա,
12:25
and also this
265
730000
2000
ու նաև սա,
12:27
and also this.
266
732000
3000
և սա։
12:30
And yeah, it is also why we get things wrong.
267
735000
3000
Եվ այո, այդ նույն պատճառով, մենք նաև սխալվում ենք։
12:34
1,200 years before Descartes said his famous thing
268
739000
2000
Հազար երկու հարյուր տարի առաջ Դեկարտն ասել է իր հայտնի խոսքերը․
12:36
about "I think therefore I am,"
269
741000
2000
«Ես մտածում եմ, հետևաբար ես գոյություն ունեմ»։
12:38
this guy, St. Augustine, sat down
270
743000
2000
Սուրբ Ավգուստինը, մտածել
12:40
and wrote "Fallor ergo sum" --
271
745000
3000
և գրել է հետևյալը․ "Fallor ergo sum",
12:43
"I err therefore I am."
272
748000
4000
«Ես սխալվում եմ, հետևաբար ես գոյություն ունեմ»։
12:47
Augustine understood
273
752000
2000
Ավգուստինը հասկացել է,
12:49
that our capacity to screw up,
274
754000
2000
որ մեր սխալվելու ունակությունը
12:51
it's not some kind of embarrassing defect
275
756000
2000
ինչ-որ ամոթալի թերություն չէ
12:53
in the human system,
276
758000
2000
մարդկային համակարգում,
12:55
something we can eradicate or overcome.
277
760000
3000
այն մի բան չէ, որը մենք կարող ենք ոչնչացնել կամ հաղթահարել։
12:58
It's totally fundamental to who we are.
278
763000
3000
Այն հիմնովին բնութագրում է մեզ, որպես մարդկանց։
13:01
Because, unlike God,
279
766000
2000
Որովհետև, ի տարբերության Աստծուն,
13:03
we don't really know what's going on out there.
280
768000
3000
մենք չգիտենք, թե ինչ է իրականում տեղի ունենում։
13:06
And unlike all of the other animals,
281
771000
3000
Եվ ի տարբերություն մյուս բոլոր էակների,
13:09
we are obsessed with trying to figure it out.
282
774000
4000
մենք մոլեգնորեն փորձում ենք գտնել դրա պատասխանը։
13:13
To me, this obsession
283
778000
2000
Իմ կարծիքով, այդ մոլեգին փնտրտուքը
13:15
is the source and root
284
780000
2000
մեր արդյունավետության և ստեղծարարության
13:17
of all of our productivity and creativity.
285
782000
3000
աղբյուրն ու արմատն է։
13:20
Last year, for various reasons,
286
785000
3000
Անցյալ տարի, որոշ պատճառներից դրդված,
13:23
I found myself listening to a lot of episodes
287
788000
2000
ես շատ հաճախ լսում էի
13:25
of the Public Radio show This American Life.
288
790000
2000
հանրային ռադիո ալիքի This American Life կոչվող հաղորդումը:
13:27
And so I'm listening and I'm listening,
289
792000
3000
Ես լսում ու լսում էի,
13:30
and at some point, I start feeling
290
795000
3000
և ինչ-որ մի պահ, ես սկսեցի մտածել,
13:33
like all the stories are about being wrong.
291
798000
3000
որ բոլոր պատմությունները սխալ լինելու մասին են:
13:37
And my first thought was,
292
802000
2000
Եվ իմ առաջին միտքը հետևյալն է․
13:39
"I've lost it.
293
804000
2000
«Ես գժվել եմ։
13:41
I've become the crazy wrongness lady.
294
806000
2000
Ես վերածվել եմ սխալներով տարված մի գիժ կնոջ։
13:43
I just imagined it everywhere,"
295
808000
2000
Ես ամեն տեղ տեսնում եմ սխալներ»,
13:45
which has happened.
296
810000
2000
ինչն այդպես էլ կա իրականում։
13:47
But a couple of months later,
297
812000
2000
Բայց մի քանի ամիս անց,
13:49
I actually had a chance to interview Ira Glass, who's the host of the show.
298
814000
2000
ես հնարավորություն ունեցա հարցազրույց անցկացնել Իռա Գլասի հետ, ով այդ հաղորդումն է վարում։
13:51
And I mentioned this to him,
299
816000
2000
Ես ակնարկեցի այդ մասին նրան,
13:53
and he was like, "No actually, that's true.
300
818000
3000
և նա ասաց․ «Չէ, դու ճիշտ ես։
13:56
In fact," he says,
301
821000
2000
Իրականում,
13:58
"as a staff, we joke
302
823000
2000
մենք մեր անձնակազմով կատակում ենք,
14:00
that every single episode of our show
303
825000
2000
որ մեր հաղորդման յուրաքանչյուր դրվագ
14:02
has the same crypto-theme.
304
827000
3000
ունի նույն կառուցվածքը,
14:05
And the crypto-theme is:
305
830000
2000
և այն հետևյալն է՝
14:07
'I thought this one thing was going to happen
306
832000
3000
«Ես կարծում էի, որ այս մի բանը պետք է տեղի ունենա,
14:10
and something else happened instead.'
307
835000
3000
բայց դրա փոխարեն տեղի է ունենում մեկ այլ բան»։
14:13
And the thing is," says Ira Glass, "we need this.
308
838000
3000
«Եվ բանը նրանում է», ասում է Իռա Գլասը, «որ մենք դրա կարիքն ունենք։
14:16
We need these moments
309
841000
2000
Մեզ պետք են այդ պահերը,
14:18
of surprise and reversal and wrongness
310
843000
2000
զարմանքի և բացահայտման և սխալ գտնվելու պահերը,
14:20
to make these stories work."
311
845000
2000
որպեսզի ունենանք այդ պատմությունները»։
14:22
And for the rest of us, audience members,
312
847000
2000
Եվ մնացած մարդիկ,
14:24
as listeners, as readers,
313
849000
3000
մեր ունկնդիրները և ընթերցողները,
14:27
we eat this stuff up.
314
852000
2000
նրանք կուլ են տալիս այդ պատմությունները։
14:29
We love things like plot twists
315
854000
3000
Մենք սիրում ենք սյուժեի անսպասելի փոփոխություններ,
14:32
and red herrings and surprise endings.
316
857000
3000
շեղող հանգամանքներ և անակնկալ վերջաբաններ։
14:35
When it comes to our stories,
317
860000
3000
Երբ խոսքը գնում է պատմությունների մասին,
14:38
we love being wrong.
318
863000
3000
մենք սիրում ենք սխալվել։
14:41
But, you know, our stories are like this
319
866000
2000
Բայց գիտեք, մեր պատմություններն այդպիսին են,
14:43
because our lives are like this.
320
868000
3000
որովհետև մեր կյանքն այդպիսին է։
14:46
We think this one thing is going to happen
321
871000
3000
Մենք կարծում ենք, որ տեղի է ունենալու մի բան,
14:49
and something else happens instead.
322
874000
3000
բայց դրա փոխարեն մեկ այլ բան է տեղի ունենում։
14:52
George Bush thought he was going to invade Iraq,
323
877000
2000
Ջորջ Բուշը կարծում էր, որ նա գրավելու է Իրաքը,
14:54
find a bunch of weapons of mass destruction,
324
879000
2000
գտնելու է զանգվածային ոչնչացման զենք,
14:56
liberate the people and bring democracy to the Middle East.
325
881000
3000
ազատագրելու է մարդկանց և ժողովրդավարություն է բերելու Միջին Արևելք։
15:00
And something else happened instead.
326
885000
2000
Բայց դրա փոխարեն մեկ այլ բան տեղի ունեցավ։
15:03
And Hosni Mubarak
327
888000
2000
Եվ Հոսնի Մուբարակը
15:05
thought he was going to be the dictator of Egypt for the rest of his life,
328
890000
2000
մտածում էր, որ լինելու է Եգիպտոսի բռնակալը իր ամբողջ կյանքի ընթացքում,
15:07
until he got too old or too sick
329
892000
2000
մինչ նա կամ շատ ծեր կդառնա կամ կհիվանդանա
15:09
and could pass the reigns of power onto his son.
330
894000
3000
և կփոխանցի իշխանությունն իր որդուն։
15:12
And something else happened instead.
331
897000
3000
Բայց դրա փոխարեն մեկ այլ բան տեղի ունեցավ։
15:16
And maybe you thought
332
901000
2000
Եվ միգուցե դուք մտածում էիք,
15:18
you were going to grow up and marry your high school sweetheart
333
903000
2000
որ մեծանալու եք և ամուսնանաք դպրոցական տարիների ձեր սիրած աղջկան,
15:20
and move back to your hometown and raise a bunch of kids together.
334
905000
3000
և միասին երեխաներ դաստիարակեք։
15:24
And something else happened instead.
335
909000
3000
Բայց դրա փոխարեն մեկ այլ բան տեղի ունեցավ։
15:27
And I have to tell you
336
912000
2000
Եվ պետք է ասեմ ձեզ,
15:29
that I thought I was writing an incredibly nerdy book
337
914000
2000
որ ես մտածում էի, որ գրում եմ մի շատ ձանձրալի գիրք,
15:31
about a subject everybody hates
338
916000
2000
մի բանի մասին, որ բոլորն ատում են
15:33
for an audience that would never materialize.
339
918000
3000
մարդկանց մի նեղ խմբի համար, որը երբեք այդպես էլ չի կազմավորվի։
15:36
And something else happened instead.
340
921000
2000
Եվ դրա փոխարեն մեկ այլ բան տեղի ունեցավ։
15:38
(Laughter)
341
923000
2000
(Ծիծաղ)
15:40
I mean, this is life.
342
925000
2000
Նկատի ունեմ, դա կյանք է։
15:42
For good and for ill,
343
927000
2000
Չգիտեմ լավ է դա թե վատ,
15:44
we generate these incredible stories
344
929000
3000
բայց մենք ստեղծում ենք այս բոլոր զարմանալի պատմությունները
15:47
about the world around us,
345
932000
2000
աշխարհի մասին,
15:49
and then the world turns around and astonishes us.
346
934000
3000
և ապա աշխարհը զարմացնում է մեզ։
15:55
No offense, but this entire conference
347
940000
3000
Մի նեղացեք, բայց այս կոնֆերանսը
15:58
is an unbelievable monument
348
943000
2000
մեր սխալ գտնվելու ունակության
16:00
to our capacity to get stuff wrong.
349
945000
2000
մի անհավատալի հուշարձան է։
16:02
We just spent an entire week
350
947000
2000
Մենք անցկացնում ենք մի ամբողջ շաբաթ
16:04
talking about innovations and advancements
351
949000
2000
խոսելով նորարարությունների և առաջխաղացման
16:06
and improvements,
352
951000
2000
և բարելավումների մասին,
16:08
but you know why we need all of those innovations
353
953000
3000
բայց գիտեք թե ինչու՞ են մեզ անհրաժեշտ այս բոլոր նորարարությունները,
16:11
and advancements and improvements?
354
956000
2000
առաջխաղացումները և բարելավումները։
16:13
Because half the stuff
355
958000
2000
Որովհետև այն ամենի կեսը,
16:15
that's the most mind-boggling and world-altering --
356
960000
3000
բոլոր այն հրաշալի բաների կեսը, որոնք պիտի փոխեին աշխարհը,
16:18
TED 1998 --
357
963000
2000
TED 1998 թ-ին,
16:20
eh.
358
965000
2000
էհ,
16:22
(Laughter)
359
967000
4000
(Ծիծաղ)
16:26
Didn't really work out that way, did it?
360
971000
2000
իրականում այնպես չաշխատեցին, ինչպես մտածված էր։
16:28
(Laughter)
361
973000
2000
(Ծիծաղ)
16:30
Where's my jet pack, Chris?
362
975000
3000
Ու՞ր է իմ թռչող սարքը, Քրիս։
16:33
(Laughter)
363
978000
4000
(Ծիծաղ)
16:37
(Applause)
364
982000
5000
(Ծափահարություններ)
16:42
So here we are again.
365
987000
3000
Եվ ահա մենք կրկին այստեղ ենք։
16:45
And that's how it goes.
366
990000
2000
Եվ ամեն բան այդպես էլ տեղի է ունենում։
16:47
We come up with another idea.
367
992000
2000
Մենք մեկ այլ գաղափարով ենք հանդես գալիս։
16:49
We tell another story.
368
994000
3000
Մեկ այլ պատմություն ենք պատմում։
16:52
We hold another conference.
369
997000
3000
Մեկ այլ կոնֆերանս կազմակերպում։
16:55
The theme of this one,
370
1000000
2000
Այս կոնֆերանսի թեման,
16:57
as you guys have now heard seven million times,
371
1002000
2000
ինչպես դուք արդեն հազար անգամ լսել եք,
16:59
is the rediscovery of wonder.
372
1004000
2000
հրաշքի վերաբացահայտումն է։
17:01
And to me,
373
1006000
2000
Իմ կարծիքով,
17:03
if you really want to rediscover wonder,
374
1008000
3000
եթե դուք իսկապես ուզում եք բացահայտել հրաշալին,
17:06
you need to step outside
375
1011000
2000
դուք պետք է դուրս գաք
17:08
of that tiny, terrified space of rightness
376
1013000
6000
այդ փոքրիկ սեփական իրավացիության պարփակված տարածքից,
17:14
and look around at each other
377
1019000
3000
նայեք միմյանց,
17:17
and look out at the vastness
378
1022000
3000
նայեք տիեզերքի անսահմանությանը,
17:20
and complexity and mystery
379
1025000
3000
բարդությանը և
17:23
of the universe
380
1028000
3000
խորհրդավորությանը,
17:26
and be able to say,
381
1031000
3000
և կարողանաք ասել․
17:29
"Wow, I don't know.
382
1034000
4000
«Ահ, ես չգիտեմ։
17:33
Maybe I'm wrong."
383
1038000
2000
Միգուցե ես սխալվում եմ»։
17:35
Thank you.
384
1040000
2000
Շնորհակալություն։
17:37
(Applause)
385
1042000
3000
(Ծափահարություններ)
17:40
Thank you guys.
386
1045000
2000
Շնորհակալություն։
17:42
(Applause)
387
1047000
3000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Kathryn Schulz - WrongologistKathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error."
Why you should listen
Kathryn Schulz is a journalist, author, and public speaker with a credible (if not necessarily enviable) claim to being the world's leading wrongologist. She is the author of Being Wrong: Adventures in the Margin of Error. She was previously the book critic for New York Magazine; her writing has also appeared in the New York Times Magazine, Rolling Stone, TIME Magazine, the Boston Globe, the "Freakonomics" blog of The New York Times, The Nation, Foreign Policy, and the New York Times Book Review, among other publications. She is the former editor of the online environmental magazine Grist, and a former reporter and editor for The Santiago Times, of Santiago, Chile, where she covered environmental, labor, and human rights issues. She was a 2004 recipient of the Pew Fellowship in International Journalism (now the International Reporting Project), and has reported from throughout Central and South America, Japan, and, most recently, the Middle East. A graduate of Brown University and a former Ohioan, Oregonian and Brooklynite, she currently lives in New York's Hudson Valley.
Kathryn Schulz | Speaker | TED.com