TEDxWomen 2012
Shabana Basij-Rasikh: Dare to educate Afghan girls
Շաբանա Բասիժ-Ռասիխ: Պայքար Աֆղանստանում իգական սեռի` կրթության իրավունքի համար
Filmed:
Readability: 3.1
1,085,179 views
Պատկերացրեք մի երկիր, որտեղ աղջիկները պետք է ծպտվեն դպրոց գնալու համար, իսկ բռնվելու դեպքում մահացու հեևանքներ են սպառնում նրանց: Այսպիսին էր Աֆղանստանը թալիբների ժամանակ, և այս վտանգի հետքերը դեռ գոյություն ունեն այսօր: 22 ամյա Շաբանա Բասիժ – Ռասիխը Աֆղանստանում ղեկավարում է աղջիկների համար նախատեսված մի դպրոց: Նա հպարտանում է այն ընտանիքներով, որոնք գնահատում և հավատում են իրենց աղջիկներին, և պատմում է մի խիզախ հոր պատմություն, ով կանգնել է տեղական իշխանությունների սպառնալիքների դեմ: (Նկարահանված է TEDxWomen-ում):
Shabana Basij-Rasikh - Educator
Shabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education. Full bio
Shabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
When I was 11,
0
964
1440
Հիշում եմ, թե ինչպես մի անգամ՝ 11 տարեկան հասակում,
00:18
I remember waking up one morning to the sound of joy in my house.
1
2404
4562
առավոտյան արթնացա մեր տանը լսվող ուրախության ձայներից:
00:22
My father was listening to BBC News
2
6966
2471
Հայրս BBC-ի նորություններն էր լսում
00:25
on his small, gray radio.
3
9437
4174
իր փոքրիկ մոխրագույն ռադիոյով:
00:29
There was a big smile on his face which was unusual then,
4
13611
2876
Նա լայն ժպտում էր, որը տարօրինակ էր այդ պահին,
00:32
because the news mostly depressed him.
5
16487
3971
քանի որ նորությունները նրան միշտ տխրեցնում էին վերջերս:
00:36
"The Taliban are gone!" my father shouted.
6
20458
4885
Հայրս գոռաց,- "Թալիբները գնացին":
00:41
I didn't know what it meant,
7
25343
2588
Ես չգիտեի՝ ինչ էր դա նշանակում,
00:43
but I could see that my father was very, very happy.
8
27931
5186
բայց տեսնում էի, որ հայրս շատ-շատ երջանիկ էր:
00:49
"You can go to a real school now," he said.
9
33117
8511
"Հիմա դու կարող ես իսկական դպրոց գնալ",- ասաց նա:
00:57
A morning that I will never forget.
10
41628
5169
Երբեք չեմ մոռանա այդ առավոտը:
01:02
A real school.
11
46797
5168
Իսկական դպրոց:
01:07
You see, I was six when the Taliban took over Afghanistan
12
51965
3108
Ես 6 տարեկան էի, երբ Թալիբները գրավեցին Աֆղանստանը,
01:10
and made it illegal for girls to go to school.
13
55073
3523
և օրենքով աղջիկներին արգելվեց դպրոց գնալ:
01:14
So for the next five years, I dressed as a boy
14
58596
3108
Այսպիսով, հաջորդ 5 տարիների ընթացքում ես տղայի նման էի հագնվում,
01:17
to escort my older sister, who was no longer allowed
15
61704
2511
որպեսզի գաղտնի դպրոց ուղեկցեմ իմ ավագ քրոջը,
01:20
to be outside alone, to a secret school.
16
64215
5414
ում այլևս չէր թույլատրվում միայնակ դուրս գալ տնից:
01:25
It was the only way we both could be educated.
17
69629
4625
Դա միակ ճանապարհն էր, որի միջոցով երկուսս էլ կարող էինք կրթություն ստանալ:
01:30
Each day, we took a different route
18
74254
3234
Ամեն օր մենք տարբեր ճանապարհներով էինք գնում,
01:33
so that no one would suspect where we were going.
19
77488
4023
որպեսզի ոչ ոք չկասկածեր, թե ուր ենք գնում:
01:37
We would cover our books in grocery bags
20
81511
2194
Մենք մեր գրքերը թաքցնում էինք մթերային պայուսակների մեջ,
01:39
so it would seem we were just out shopping.
21
83705
6136
իբրև թե առևտուր էինք անում:
01:45
The school was in a house,
22
89841
2376
Դպրոցը մի տան մեջ էր,
01:48
more than 100 of us packed in one small living room.
23
92217
5663
և մենք ավելի քան 100 հոգով նստում էինք մի փոքր հյուրասենյակում:
01:53
It was cozy in winter but extremely hot in summer.
24
97880
5850
Ձմռաը հարմար էր, բայց ամռանը՝ անտանելի շոգ:
01:59
We all knew we were risking our lives --
25
103730
2521
Մենք բոլորս՝ ուսուցիչը, աշակերտները և մեր ծնողները, գիտեինք,
02:02
the teacher, the students and our parents.
26
106251
4354
որ վտանգում ենք մեր կյանքը:
02:06
From time to time, the school would suddenly be canceled
27
110605
2373
Երբեմն դպրոցը հանկարծ փակվում էր մի շաբաթով,
02:08
for a week because Taliban were suspicious.
28
112978
3916
քանի որ թալիբները կասկածներ ունեին:
02:12
We always wondered what they knew about us.
29
116894
2780
Մենք միշտ ուզում էինք իմանալ, թե նրանք ինչ գիտեն մեր մասին:
02:15
Were we being followed?
30
119674
3032
Արդյոք մեզ հետևո՞ւմ էին:
02:18
Do they know where we live?
31
122706
3532
Գիտեի՞ն, թե որտեղ ենք ապրում:
02:22
We were scared,
32
126238
2658
Մենք վախենում էինք,
02:24
but still, school was where we wanted to be.
33
128896
6926
բայց միևնույն է, ուզում էինք գնալ դպրոց:
02:31
I was very lucky to grow up in a family
34
135822
3740
Ես բախտավոր եմ, որ մեծացել եմ մի ընտանիքում,
02:35
where education was prized and daughters were treasured.
35
139562
6247
որտեղ կրթությունը բարձր էր գնահատվում, իսկ աղջիկներին գանձերի պես էին վերաբերվում:
02:41
My grandfather was an extraordinary man for his time.
36
145809
5151
Պապս իր ժամանակների համար տարօրինակ մարդ էր:
02:46
A total maverick from a remote province of Afghanistan,
37
150960
3479
Լինելով Աֆղանստանի հեռավոր գավառացի արկածախնդիր`
02:50
he insisted that his daughter, my mom,
38
154439
3496
նա պնդել էր, որ իր աղջիկը՝ իմ մայրը,
02:53
go to school, and for that he was disowned by his father.
39
157935
6413
դպրոց հաճախի, ինչի պատճառով մերժվել էր իր հոր կողմից:
03:00
But my educated mother became a teacher.
40
164348
3510
Բայց իմ կրթված մայրիկը դարձավ ուսուցչուհի:
03:03
There she is.
41
167858
3026
Ահա նա:
03:06
She retired two years ago, only to turn our house
42
170884
2667
Նա երկու տարի առաջ դուրս եկավ աշխատանքից, որպեսզի
03:09
into a school for girls and women in our neighborhood.
43
173551
5378
մեր տունը դպրոց դարձներ հարևան կանանց և աղջիկների համար:
03:14
And my father -- that's him --
44
178929
4388
Իսկ իմ հայրը, ահա նա,
03:19
he was the first ever in his family to receive an education.
45
183317
6901
իր ընտանիքում առաջինն է եղել, որ կրթություն է ստացել:
03:26
There was no question that his children
46
190218
2109
Անկասկած էր, որ իր երեխաները՝ ներառյալ աղջիկները,
03:28
would receive an education, including his daughters,
47
192327
5089
պետք է կրթություն ստանան,
03:33
despite the Taliban, despite the risks.
48
197416
4420
չնայած թալիբներին և վտանգներին:
03:37
To him, there was greater risk in not educating his children.
49
201836
8346
Իր կարիծիքով ավելի մեծ վտանգ էր իր երեխաներին կրթություն չտալը:
03:46
During Taliban years, I remember
50
210182
3128
Հիշում եմ, որ թալիբյան ժամանակներում
03:49
there were times I would get so frustrated by our life
51
213310
5093
լինում էին պահեր, երբ այնքան էի հհիասթափվում կյանքից,
03:54
and always being scared and not seeing a future.
52
218403
3952
միշտ վախեցած լինելուց և ապագա չտեսնելուց:
03:58
I would want to quit,
53
222355
3054
Շատ անգամ ուզեցել եմ հանձնվել,
04:01
but my father,
54
225409
3136
բայց հայրս
04:04
he would say,
55
228545
2509
ասում էր,-
04:06
"Listen, my daughter,
56
231054
2105
"Լսի'ր, աղջի'կս,
04:09
you can lose everything you own in your life.
57
233159
3316
դու կարող ես ամեն ինչ կորցնել կյանքում:
04:12
Your money can be stolen. You can be forced to leave your home during a war.
58
236475
4205
Քո փողերը կարող են գողանալ: Հնարավոր է` ստիպված լինես պատերազմի ընթացքում լքել քո տունը :
04:16
But the one thing that will always remain with you
59
240680
2781
Բայց միակ բանը, որ միշտ կմնա քեզ հետ,
04:19
is what is here,
60
243461
3308
այն է, ինչ այստեղ է,
04:22
and if we have to sell our blood to pay your school fees,
61
246769
4916
և եթե մենք ստիպված լինենք վաճառել մեր արյունը քո դպրոցի վճարների համար,
04:27
we will.
62
251685
3221
մենք կանենք դա:
04:30
So do you still not want to continue?"
63
254906
5082
Դու դեռ չե՞ս ուզում շարունակել":
04:35
Today I am 22.
64
259988
3128
Այսօր ես 22 տարեկան եմ:
04:39
I was raised in a country that has been destroyed
65
263116
2770
Ես մեծացել եմ մի երկրում, որն ավիրվել է
04:41
by decades of war.
66
265886
3170
տասնամյակներ ձգվող պատերազմից:
04:44
Fewer than six percent of women my age have made it beyond high school,
67
269056
5141
Իմ տարիքի կանանց 6% ից պակասն են ավարտել ավագ դպրոցը,
04:50
and had my family not been so committed to my education,
68
274197
2465
և եթե իմ ընտանիքում իմ կրթությունը մեծ տեղ չունենար,
04:52
I would be one of them.
69
276662
2604
ես կլինեի նրանցից մեկը:
04:55
Instead, I stand here a proud graduate of Middlebury College.
70
279266
5315
Փոխարենը ես կանգնած եմ այստեղ ու հպարտ եմ, որ ավարտել եմ Միդլբըրի քոլեջը:
05:00
(Applause)
71
284581
10013
Ծափահարություններ
05:10
When I returned to Afghanistan, my grandfather,
72
294594
2948
Երբ վերադարձա Աֆղանստան, պապս, ում արտաքսել էին իր տնից,
05:13
the one exiled from his home for daring to educate his daughters,
73
297542
4579
քանի որ նա համարձակվել էր կրթության տալ իր աղջիկներին,
05:18
was among the first to congratulate me.
74
302121
3494
առաջիններից մեկն էր, որ ինձ շնորհավորեց:
05:21
He not only brags about my college degree,
75
305615
2630
Նա հպարտանում է ոչ միայն իմ քոլեջի աստիճանով,
05:24
but also that I was the first woman,
76
308245
2209
այլ նաև նրանով, որ ես առաջին կինն էի,
05:26
and that I am the first woman
77
310454
1722
և հիմա էլ առաջին կինն եմ,
05:28
to drive him through the streets of Kabul.
78
312176
3502
որ իրեն ավտոմեքենայով ման է տալիս Քաբուլի փողոցներով:
05:31
(Applause)
79
315678
5362
Ծափահարություններ:
05:36
My family believes in me.
80
321040
2649
Իմ ընտանիքը հավատում է ինձ:
05:39
I dream big, but my family dreams even bigger for me.
81
323689
4950
Ես մեծ երազանքներ ունեմ, իսկ իմ ընտանիքը նույնիսկ ավելի մեծ երազանքներ ունի կապված ինձ հետ:
05:44
That's why I am a global ambassador for 10x10,
82
328639
4467
Ահա թե ինչու ես 10x10-ի կազմակերպության միջազգային դեսպանն եմ,
05:49
a global campaign to educate women.
83
333106
2764
միջազգային կազմակերպություն, որն ուղղված է կանանց կրթությանը:
05:51
That's why I cofounded SOLA,
84
335870
2579
Ահա թե ինչու եմ ես հանդիսանում SOLA-յի համահիմնադիր՝
05:54
the first and perhaps only boarding school
85
338449
2467
առաջին և գուցե միակ գիշերօթիկ դպրոցը
05:56
for girls in Afghanistan,
86
340916
1729
Աֆղանստանի աղջիկների համար՝
05:58
a country where it's still risky for girls to go to school.
87
342645
5637
մի երկիր, որտեղ աղջիկների համար դեռ վտանգավոր է դպրոց գնալը:
06:04
The exciting thing is that I see students at my school
88
348282
3765
Հուզիչ է, երբ տեսնում եմ, թե ինչպես են իմ դպրոցի աղջիկները
06:07
with ambition grabbing at opportunity.
89
352047
5628
ձգտում օգտագործել իրենց ընձեռված հնարավորությունը:
06:13
And I see their parents and their fathers
90
357675
2927
Եվ տեսնում եմ նրանց ծնողներին, նրանց հայրիկներին,
06:16
who, like my own, advocate for them,
91
360602
4578
ովքեր իմ հոր նման աջակցում են իրենց աղջիկներին,
06:21
despite and even in the face of daunting opposition.
92
365180
8932
նույնիսկ ամենադաժան ընդդիմության դեպքում:
06:30
Like Ahmed. That's not his real name,
93
374112
2706
Ինչպես որ Ահմեդը: Դա նրա իսկական անունը չէ,
06:32
and I cannot show you his face,
94
376818
2628
և ես չեմ կարող ցույց տալ նրա դեմքը,
06:35
but Ahmed is the father of one of my students.
95
379446
3645
բայց Ահմեդը իմ աշակերտուհիներից մեկի հայրն է:
06:38
Less than a month ago, he and his daughter
96
383091
3836
Մոտ մի ամիս առաջ նա և իր աղջիկը
06:42
were on their way from SOLA to their village,
97
386927
3334
SOLA-յից իրենց գյուղ վերադառնալու ճանապարհին
06:46
and they literally missed being killed
98
390261
6493
բառացիորեն րոպեների տարբերությամբ հազիվ են փրկվել
06:52
by a roadside bomb by minutes.
99
396754
4782
ճանապարհի հարակից ռումբի պայթյունից:
06:57
As he arrived home, the phone rang,
100
401536
3403
Երբ նա հասել է տուն, նրան զանգել են,
07:00
a voice warning him
101
404939
2695
և սպառնացել , որ եթե
07:03
that if he sent his daughter back to school,
102
407634
3395
նա իր աղջկան կրկին դպրոց ուղարկի,
07:06
they would try again.
103
411029
2777
նրանք կրկին կփորձեն:
07:09
"Kill me now, if you wish," he said,
104
413806
3902
"Հենց հիմա սպանեք ինձ, եթե ուզում եք", - ասել է նա,-
07:13
"but I will not ruin my daughter's future
105
417708
3894
"բայց ես չեմ խորտակի իմ աղջկա ապագան
07:17
because of your old and backward ideas."
106
421602
4832
ձեր հետամնաց գաղափարների պատճառով":
07:22
What I've come to realize about Afghanistan,
107
426434
2369
Աֆղանստանի վերաբերյալ ես հասկացել եմ մի բան,
07:24
and this is something that is often dismissed in the West,
108
428803
3520
որի վրա հաճախ աչք են փակում արևմուտքում,
07:28
that behind most of us who succeed
109
432323
3223
որ մեզնից շատերի թիկունքին, ովքեր հաջողության են հասել,
07:31
is a father who recognizes the value in his daughter
110
435546
7363
հայր է կանգնած, ով գիտի իր աղջկա արժանիքները,
07:38
and who sees that her success is his success.
111
442909
4627
և ով կարծում է , որ իր աղջկա հաջողությունը իր հաջողությունն է:
07:43
It's not to say that our mothers aren't key in our success.
112
447536
3938
Ես ի նկատի չունեմ, որ մեր մայրերը կարևոր դեր չեն խաղում մեր հաջողության մեջ:
07:47
In fact, they're often the initial and convincing negotiators
113
451474
4536
Իրականում, հենց նրանք են իրենց աղջիկների փայլուն ապագայի համար
07:51
of a bright future for their daughters,
114
456010
3340
առաջնային և համոզիչ բանակցողները:
07:55
but in the context of a society like in Afghanistan,
115
459350
3411
Բայց այնպիսի հասարակությունների համատեքստում, ինչպիսին Աֆղանստանում է,
07:58
we must have the support of men.
116
462761
3420
մենք պետք է ունենանք տղամարդկանց աջակցությունը:
08:02
Under the Taliban, girls who went to school
117
466181
3550
Թալիբների ժամանակ դպրոց հաճախող աղջիկները
08:05
numbered in the hundreds --
118
469731
1792
թվով մի քանի հարյուրն էին,
08:07
remember, it was illegal.
119
471523
2338
հիշեք` դա ապօրինի էր:
08:09
But today, more than three million girls are in school in Afghanistan.
120
473861
5492
Բայց այսօր Աֆղանստանում 3 միլիոնից ավել աղջիկներ են հաճախում դպրոց:
08:15
(Applause)
121
479353
7247
Ծափահարություններ
08:22
Afghanistan looks so different from here in America.
122
486600
6151
Այստեղից՝ Ամերիկայից Աֆղանստանը լրիվ այլ տեսք ունի:
08:28
I find that Americans see the fragility in changes.
123
492751
4972
Կարծում եմ, որ ամերիկացիները մտածում են, թե այս փոփոխությունները երկարատև չեն լինելու:
08:33
I fear that these changes will not last
124
497723
3050
Ես վախենում եմ, որ այս փոփոխությունները երկար կյանք չեն ունենա
08:36
much beyond the U.S. troops' withdrawal.
125
500773
4492
ամերիկյան բանակի դուրսբերումից հետո:
08:41
But when I am back in Afghanistan,
126
505265
3653
Բայց երբ ես Աֆղանստանում եմ,
08:44
when I see the students in my school
127
508918
4785
երբ տեսնում եմ իմ դպրոցի աղջիկներին
08:49
and their parents who advocate for them,
128
513703
2640
և նրանց ծնողներին, ովքեր աջակցում են իրենց երեխաներին,
08:52
who encourage them, I see a promising future
129
516343
4467
ես խոստումնալից ապագա
08:56
and lasting change.
130
520810
3300
և երկարատև փոփոխություն եմ տեսնում:
09:00
To me, Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities,
131
524110
8467
Իմ կարծիքով Աֆղանստանը հույսի և անսահման հնարավորությունների երկիր է,
09:08
and every single day
132
532577
3412
և ամեն օր
09:11
the girls of SOLA remind me of that.
133
535989
3408
SOLA-յի աղջիկները ինձ հիշեցնում են դրա մասին:
09:15
Like me, they are dreaming big.
134
539397
3207
Ինձ նման, նրանք էլ մեծ երազանքներ ունեն:
09:18
Thank you.
135
542604
1711
Շնորհակալություն:
09:20
(Applause)
136
544315
10877
Ծափահարություններ:
ABOUT THE SPEAKER
Shabana Basij-Rasikh - EducatorShabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education.
Why you should listen
Shabana Basij-Rasikh was born and raised in Kabul, Afghanistan. Under the Taliban, she dressed as a boy to escort her older sister to a secret school -- with dire consequences if they were caught. She attended a high school in America under the YES exchange program, and graduated from Middlebury College in Vermont. During college, she founded HELA, a nonprofit organization dedicated to empowering Afghan women through education. She also raised funds through foundations and public talks across the US to build a high school for girls in her ancestral village, and to build wells on the outskirts of Kabul to give communities access to clean drinking water.
An enthusiast of systemic change and community impact, Basij-Rasikh was selected as one of Glamour's Top 10 College Women of 2010, and was awarded the Vermont Campus Compact 2011 Kunin Public Award for outstanding public service, effective leadership and community-building. Now, Shabana has joined 10×10 as a Global Ambassador, supporting a global action campaign that links nonprofits, corporations, philanthropists, policy leaders, global influencers and grassroots activists in a movement to support girls’ education. She is managing director of SOLA (School of Leadership, Afghanistan), a nonprofit that helps exceptional young Afghan women access education worldwide and jobs back home.
Shabana Basij-Rasikh | Speaker | TED.com