TED2007
David Gallo: Underwater astonishments
Давид Галло: Су асты ғажайыптары
Filmed:
Readability: 3.6
15,797,194 views
Давид Галло теңіз асты жануарларының, мәселен, түсін өзгерте алатын балық, терісін айналасындағы ортаға бейімдейтін сегізаяқ пен теңіз астында сәуле шашатын балықтардың адам сенгісіз ерекшеліктерін көрсетеді.
David Gallo - Oceanographer
A pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land. Full bio
A pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
We're going to go on a dive to the deep sea,
0
0
3000
Мұхит әлемінің тереңіне саяхат жасаймыз
00:21
and anyone that's had that lovely opportunity knows
1
3000
4000
әрі мұндай мүмкіндікке қолы жеткендер
00:25
that for about two and half hours on the way down,
2
7000
2000
2 сағат сүңгігеннен кейін
00:27
it's a perfectly positively pitch-black world.
3
9000
4000
мүлдем қараңғы әлем басталатынын біледі.
00:31
And we used to see the most mysterious animals out the window
4
13000
2000
Ғажайыпты сырттай тамашалаймыз.
00:33
that you couldn't describe: these blinking lights --
5
15000
2000
Оларды сөзбен сипаттай алмаймыз.
00:35
a world of bioluminescence, like fireflies.
6
17000
2000
Биолюминесценция
жарық қоңызға ұқсайды.
жарық қоңызға ұқсайды.
00:37
Dr. Edith Widder -- she's now at the Ocean Research and Conservation Association --
7
19000
4000
Доктор Идит Уитер, Мұхитты зерттеу мен
қорғау ассосациясында жұмыс істейді
қорғау ассосациясында жұмыс істейді
00:41
was able to come up with a camera
8
23000
2000
ол камера ойлап тапты,
00:43
that could capture some of these incredible animals,
9
25000
3000
камерасы ерекше жануарларды
түсіре алады,
түсіре алады,
00:46
and that's what you're seeing here on the screen.
10
28000
3000
оларды экраннан көріп тұрсыздар.
00:49
That's all bioluminescence. So, like I said: just like fireflies.
11
31000
2000
Бұл биолюминесценция.
Жарық қоңыздар сияқты
Жарық қоңыздар сияқты
00:51
There's a flying turkey under a tree. (Laughter)
12
33000
3000
Мынау ағаш астындағы күркетауық.
00:54
I'm a geologist by training. But I love that.
13
36000
5000
Негізгі мамандығым геолог. Бірақ
осы істі жақсы көремін.
осы істі жақсы көремін.
01:01
And you see, some of the bioluminescence
14
43000
2000
Биолюминесценцияны
өздерін қорғау үшін
01:03
they use to avoid being eaten,
15
45000
1000
01:04
some they use to attract prey,
16
46000
2000
қорегін өзіне қарату үшін жасайды.
01:06
but all of it, from an artistic point of view, is positively amazing.
17
48000
4000
Мұның бәрі шеберлік тұрғысынан қарасақ,
өте керемет!
өте керемет!
01:10
And a lot of what goes on inside ...
18
52000
2000
Бұның көбі жануардың ішінде болады...
01:12
there's a fish with glowing eyes, pulsating eyes.
19
54000
2000
Мынау көздері діріл қаққан балық.
01:14
Some of the colors are designed to hypnotize,
20
56000
3000
Кейбір түстер гипноздау үшін жасалған,
01:17
these lovely patterns. And then this last one,
21
59000
4000
бұл әдемі өрнектер. Ал мынау соңғысы
01:21
one of my favorites, this pinwheel design.
22
63000
3000
ең сүйіктім, мынау айналып тұрғаны.
01:24
Just absolutely amazing, every single dive.
23
66000
3000
Тереңдеген сайын тамаша!
01:27
That's the unknown world, and today we've only explored about 3 percent
24
69000
3000
Бұл белгісіз әлемнің тек 3 пайызын ғана
танып үлгердік
танып үлгердік
01:30
of what's out there in the ocean.
25
72000
2000
көз алдымыздағы мұхиттың.
01:32
Already we've found the world's highest mountains,
26
74000
2000
Әлемнің ең биік тауын таптық,
01:34
the world's deepest valleys,
27
76000
3000
Ең терең құзын да таптық,
01:37
underwater lakes, underwater waterfalls --
28
79000
2000
су асты көлдері мен сарқырамалары да
01:39
a lot of that we shared with you from the stage.
29
81000
2000
осы сахнада көрсетілді.
01:41
And in a place where we thought no life at all,
30
83000
3000
Ал біз тіршілік жоқ деп ойлаған жерлерде
01:44
we find more life, we think, and diversity and density
31
86000
2000
ғажайып, әртүрлі өмір белгісін көрдік.
01:46
than the tropical rainforest, which tells us that
32
88000
2000
Тропикалық жаңбырдың өзі планетамыз
01:48
we don't know much about this planet at all.
33
90000
2000
туралы аз білетінімізді көрсетті.
01:50
There's still 97 percent, and either that 97 percent is empty or just full of surprises.
34
92000
5000
Біз білмейтін 97 % бар және бұл 97 %
бос немесе таңғажайыпқа толы.
бос немесе таңғажайыпқа толы.
01:55
But I want to jump up to shallow water now
35
97000
2000
Бірақ қазір таяз суды көрсетпекпін,
01:57
and look at some creatures that are positively amazing.
36
99000
3000
әрі ғажайып тіршілікті таныстырамын.
02:00
Cephalopods -- head-foots. As a kid I knew them as calamari, mostly. (Laughter)
37
102000
5000
Бұл - цефалопод. Кішкентай кезімде
кальмар еді. (Күлкі)
кальмар еді. (Күлкі)
02:05
This is an octopus --
38
107000
2000
Мынау - сегізаяқ,
02:07
this is the work of Dr. Roger Hanlon at the Marine Biological Lab --
39
109000
2000
Мұхитты зерттеуші
Роджер Ханлон түсірген.
Роджер Ханлон түсірген.
02:09
and it's just fascinating how cephalopods can,
40
111000
4000
Цефалопадтың көздері ерекше,
02:13
with their incredible eyes, sense their surroundings,
41
115000
2000
көзімен айналаны сезеді.
02:15
look at light, look at patterns.
42
117000
2000
Түсіне, өрнектеріне қараңызшы,
02:17
Here's an octopus moving across the reef,
43
119000
3000
сегізаяқ құз бойымен кетіп барады.
02:20
finds a spot to settle down, curls up and then disappears into the background.
44
122000
5000
Ыңғайлы жерге оралып отыра қалып,
айналасына сіңісіп кетті.
айналасына сіңісіп кетті.
02:25
Tough thing to do.
45
127000
2000
Адам сенгісіз!
02:27
In the next bit, we're going to see a couple squid.
46
129000
2000
Енді екі кальмарды көреміз.
02:29
These are squid. Now males, when they fight,
47
131000
2000
Мынау - кальмарлар. Еркектері шайқасқанда
02:31
if they're really aggressive, they turn white.
48
133000
1000
ағарып кетеді.
02:32
And these two males are fighting,
49
134000
2000
Мына екеуі шайқасып жатыр.
02:34
they do it by bouncing their butts together,
50
136000
2000
Арқаларын сүйкеп алысады.
02:36
which is an interesting concept. Now, here's a male on the left
51
138000
3000
Қызық тәсіл. Сол жағындағы еркегі
02:39
and a female on the right,
52
141000
2000
оң жағындағысы ұрғашысы.
02:41
and the male has managed to split his coloration
53
143000
3000
еркегі өзінің түсін басқара алады.
02:44
so the female only always sees the kinder gentler squid in him.
54
146000
2000
Ұрғашы оның жылы түсін көреді.
02:46
And the male ... (Laughter) We're going to see it again.
55
148000
5000
Ал еркегі (күлкі). Қайталап көрелік.
02:51
Let's take a look at it again. Watch the coloration:
56
153000
3000
Түсті қалай басқарғанын көрелік:
02:54
white on the right, brown on the left.
57
156000
3000
оң жағы - ақ, сол жағы - қоңыр.
02:57
He takes a step back -- so he's keeping off the other males
58
159000
4000
Кері жүрді. Өзге еркектерден бөліну үшін
03:01
by splitting his body -- and comes up on the other side ...
59
163000
3000
түсін өзгертті. Басқа жағынан шықты.
03:04
Bingo! Now I'm told that's
60
166000
2000
Тамаша! Бұл еркектерде ғана емес
03:06
not just a squid phenomenon with males, but I don't know.
61
168000
2000
басқаларда да болатын құбылыс дейді.
03:08
(Laughter)
62
170000
2000
(Күлкі)
03:11
Cuttlefish. I love cuttlefish. This is a Giant Australian Cuttlefish.
63
173000
3000
Теңізқұрт. Оларды жақсы көремін.
Австралиялық үлкен теңізқұрт.
Австралиялық үлкен теңізқұрт.
03:14
And there he is, his droopy little eyes up here.
64
176000
3000
Мынау төңкерілген кішкентай көздері.
03:17
But they can do pretty amazing things, too.
65
179000
3000
Ақылға сыймайтын нәрсе жасай алады.
03:20
Here we're going to see one backing into a crevice, and
66
182000
4000
Ойыққа қарап кері шегініп барады,
03:24
watch his tentacles --
67
186000
2000
мынаны қараңыз
03:26
he just pulls them in, makes them look just like algae.
68
188000
3000
балдырдың кейпіне еніп кетті.
03:29
Disappears right into the background.
69
191000
3000
Айналамен бітісіп, көзден таса болды.
03:32
Positively amazing. Here's two males fighting.
70
194000
2000
Тамаша! Екеуі шайқасып келе жатыр.
03:34
Once again, they're smart enough, these cephalopods;
71
196000
3000
Мына целафоподтардың ақылдары сұмдық.
03:37
they know not to hurt each other.
72
199000
2000
Жарақаттамаудың тәсілін біледі.
03:39
But look at the patterns that they can do with their skin.
73
201000
3000
Терісін қалай өзгертетінін қараңыз.
03:42
That's an amazing thing.
74
204000
2000
Адам сенгісіз!
03:44
Here's an octopus. Sometimes they don't want to be seen when they move
75
206000
3000
Мынау - сегізаяқ. Жүріп-тұрғанын
көрсеткісі келмейді.
көрсеткісі келмейді.
03:47
because predators can see them.
76
209000
2000
Жем болғысы келмейді.
03:49
Here, this guy actually can make himself look like a rock,
77
211000
2000
Өзін мына тастың түсіне ауыстырды,
03:51
and, looking at his environment,
78
213000
3000
айналасымен бітісіп кетті,
03:54
can actually slide across the bottom,
79
216000
2000
төменде сырғып барады,
03:56
using the waves and the shadows so he can't be seen.
80
218000
3000
толқын мен көлеңкені жақсы қолданады.
03:59
His motion blends right into the background --
81
221000
5000
Қозғалысы айналасымен жымдасып кетті,
04:04
the moving rock trick. So, we're learning lots new from the shallow water.
82
226000
5000
тастарға ұқсайды. Таяз судан да
үйренеріміз көп.
үйренеріміз көп.
04:09
Still exploring the deep,
83
231000
2000
Тұңғиықтың сыры әлі көп,
04:11
but learning lots from the shallow water.
84
233000
1000
таяз судың өзінде де.
04:12
There's a good reason why: the shallow water's
85
234000
2000
Оның себебі де түсінікті: таяз су
04:14
full of predators -- here's a barracuda --
86
236000
2000
жыртқыштарға толы. Мәселен, баракуда
04:16
and if you're an octopus or a cephalopod,
87
238000
2000
сегізаяқ пен цефалоподтан
04:18
you need to really understand how to use your surroundings to hide.
88
240000
3000
жасырыну тәсілін білуі керек.
04:21
In the next scene, you're going to see a nice coral bottom.
89
243000
2000
Қазір әдемі маржан тастарды көресіз.
04:23
And you see that an octopus would stand out
90
245000
2000
Енді мына сегізаяққа назар аударыңыз.
04:25
very easily there if you couldn't use your camouflage,
91
247000
3000
Терісінің түсі мен өрнектерін оңай
04:28
use your skin to change color and texture.
92
250000
2000
өзгертіп, бейімделе қалды.
04:30
Here's some algae in the foreground ...
93
252000
4000
Мына жерде балдырлар мен сегізаяқ тұр.
04:34
and an octopus. Ain't that amazing? Now, Roger spooked him
94
256000
7000
Адам сенгісіз, ә? Роджер оны қорқытып
04:41
so he took off in a cloud of ink, and when he
95
263000
3000
жіберген соң, тығылып қалды. Сегізаяқ:
04:44
lands the octopus says, "Oh, I've been seen.
96
266000
3000
"Көрініп қалған екенмін, барынша
04:47
The best thing to do is to get as big as I can get."
97
269000
2000
үлкен болып көрінейін", -дейді.
04:49
That big brown makes his eyespot very big.
98
271000
3000
Мына үлкен қоңыр көздерін үлкейтті.
04:52
So, he's bluffing. Let's do it backwards --
99
274000
2000
Мақтанып жатыр. Тағы көрелік.
04:54
I thought he was joking when he first showed it to me.
100
276000
2000
Алғаш рет көрсеткенде қалжыңы болар дедім.
04:56
I thought it was all graphics -- so here it is in reverse.
101
278000
2000
Графика деп ойладым. Артқа айналдырайық.
04:58
Watch the skin color; watch the skin texture.
102
280000
3000
Терісінің түсін қараңыз. Өрнектерін.
05:01
Just an amazing animal, it can change color and texture
103
283000
3000
Сұмдық жануар. Түсі мен өрнегін
05:04
to match the surroundings. Watch him blend right into this algae.
104
286000
4000
жасырыну үшін өзгертеді.
Балдырға ұқсап кетті ғой.
Балдырға ұқсап кетті ғой.
05:08
One, two, three. (Applause)
105
290000
2000
Бір, екі, үш (Қол шапалақ)
05:13
And now he's gone, and so am I. Thank you very much.
106
295000
4000
Енді кетіп қалды. Мен де қайтайын. Рақмет.
ABOUT THE SPEAKER
David Gallo - OceanographerA pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land.
Why you should listen
David Gallo works to push the bounds of oceanic discovery. Active in undersea exploration (sometimes in partnership with legendary Titanic-hunter Robert Ballard), he was one of the first oceanographers to use a combination of manned submersibles and robots to map the ocean world with unprecedented clarity and detail. He was a co-expedition leader during an exploration of the RMS Titanic and the German battleship Bismarck, using Russian Mir subs.
On behalf of the Woods Hole labs, he appears around the country speaking on ocean and water issues. Most recently he co-led an expedition to create the first detailed and comprehensive map of the RMS Titanic and he co-led the successful international effort to locate the wreck site of Air France flight 447. He is involved in planning an international Antarctic expedition to locate and document the wreckage of Ernest Shackleton’s ship, HMS Endurance.
David Gallo | Speaker | TED.com