TED2007
David Gallo: Underwater astonishments
Давид Галло: Усан доорх гайхамшиг
Filmed:
Readability: 3.6
15,797,194 views
Давид Галло та бүхэнд өнгөө өөрчилөх сепида, бүрмөсөн өнгөлөн далдлагдсан наймаалж, далайн гүн харанхуйн загаснаас гарах Times Square-н чансаааны өнгөт гэрэл зэрэг тэнгисийн гайхамшигт амьтдын дүрс бичлэгийг үзүүлэх болно.
David Gallo - Oceanographer
A pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land. Full bio
A pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
We're going to go on a dive to the deep sea,
0
0
3000
Бид далайн гүнрүү шумбах болно.
Тийм завшаан таарсан
хүн болгон мэднэ байх.
хүн болгон мэднэ байх.
00:21
and anyone that's had that lovely opportunity knows
1
3000
4000
Шумбаж байхад
2 цаг хагасын турш
2 цаг хагасын турш
00:25
that for about two and half hours on the way down,
2
7000
2000
00:27
it's a perfectly positively pitch-black world.
3
9000
4000
тас харанхуй ертөнц байдаг.
Бид тайлбарлахын аргагүй
00:31
And we used to see the most mysterious animals out the window
4
13000
2000
хамгийн ер бусын
амьтдыг хардаг.
амьтдыг хардаг.
00:33
that you couldn't describe: these blinking lights --
5
15000
2000
Эдгээр анивчиж буй гэрэл,
цох шиг амьд биеийн гэрэл.
цох шиг амьд биеийн гэрэл.
00:35
a world of bioluminescence, like fireflies.
6
17000
2000
00:37
Dr. Edith Widder -- she's now at the Ocean Research and Conservation Association --
7
19000
4000
Доктор Эдит Виддер, тэр Далайн судалгаа,
Хамгааллын Нийгэмлэгт ажилладаг.
Хамгааллын Нийгэмлэгт ажилладаг.
00:41
was able to come up with a camera
8
23000
2000
Тэрээр таны дэлгэцэн дээр харж буй
00:43
that could capture some of these incredible animals,
9
25000
3000
эдгээр гайхамшигт амьтдын
дүрсийг буулгаж чадах
дүрсийг буулгаж чадах
00:46
and that's what you're seeing here on the screen.
10
28000
3000
камерыг бүтээсэн.
Энэ тэр чигтээ
амьд биеийн гэрэл.
амьд биеийн гэрэл.
00:49
That's all bioluminescence. So, like I said: just like fireflies.
11
31000
2000
00:51
There's a flying turkey under a tree. (Laughter)
12
33000
3000
Өмнө хэлсэнчлэн яг л цох шиг.
Энд модон доор нисэж буй
цацагт хяруул байна.
цацагт хяруул байна.
00:54
I'm a geologist by training. But I love that.
13
36000
5000
(Инээд)
Би геологич мэргэжлээр суралцсан.
Гэхдээ би үүнд хайртай.
Тэд идүүлэхгүй байхын тулд,
01:01
And you see, some of the bioluminescence
14
43000
2000
өгөөшөө татахын тулд
01:03
they use to avoid being eaten,
15
45000
1000
01:04
some they use to attract prey,
16
46000
2000
өөрөөсөө гэрэл ялгаруулдаг.
01:06
but all of it, from an artistic point of view, is positively amazing.
17
48000
4000
Гэхдээ уран сайхны
үүднээс харвал
үүднээс харвал
энэ туйлын гайхалтай.
01:10
And a lot of what goes on inside ...
18
52000
2000
Энд гэрэлтсэн нүдтэй загас байна.
01:12
there's a fish with glowing eyes, pulsating eyes.
19
54000
2000
01:14
Some of the colors are designed to hypnotize,
20
56000
3000
Зарим өнгө нь
ховсдох зориулалттай.
ховсдох зориулалттай.
01:17
these lovely patterns. And then this last one,
21
59000
4000
Эдгээр сайхан хээ.
01:21
one of my favorites, this pinwheel design.
22
63000
3000
Тэгээд хамгийн сүүлийнх нь
миний дуртай
салхин сэнсний загвар.
салхин сэнсний загвар.
01:24
Just absolutely amazing, every single dive.
23
66000
3000
Шумбалт болгон
үнэхээр гайхамшигтай.
үнэхээр гайхамшигтай.
01:27
That's the unknown world, and today we've only explored about 3 percent
24
69000
3000
Энэ бол тайлагдаагүй ертөнц.
Өнөөдөр бид далайн
ердөө гурван хувийг л судалсан.
ердөө гурван хувийг л судалсан.
01:30
of what's out there in the ocean.
25
72000
2000
01:32
Already we've found the world's highest mountains,
26
74000
2000
Бид аль хэдийн хамгийн өндөр уул,
01:34
the world's deepest valleys,
27
76000
3000
хамгийн гүн хөндий,
усан доорх гол,
хүрхрээг олсон.
хүрхрээг олсон.
01:37
underwater lakes, underwater waterfalls --
28
79000
2000
Ихэнхийг нь та бүхэнтэй
тайзнаас хуваалцсан.
тайзнаас хуваалцсан.
01:39
a lot of that we shared with you from the stage.
29
81000
2000
Халуун орны ойтой харьцуулан
01:41
And in a place where we thought no life at all,
30
83000
3000
амьдрал байхгүй гэж бодсон газраас бид
01:44
we find more life, we think, and diversity and density
31
86000
2000
хамаагүй их амьдрал,
өвөрмөц байдал, нягтралыг олсон нь
өвөрмөц байдал, нягтралыг олсон нь
01:46
than the tropical rainforest, which tells us that
32
88000
2000
бид энэ гарагийн талаар юу ч
мэддэггүйг харуулж байна.
мэддэггүйг харуулж байна.
01:48
we don't know much about this planet at all.
33
90000
2000
01:50
There's still 97 percent, and either that 97 percent is empty or just full of surprises.
34
92000
5000
Цаана нь 97 хувь байгаа.
Тэр 97 хувь нь нэг бол хоосон,
эсвэл гэнэтийн зүйлээр дүүрэн байгаа.
эсвэл гэнэтийн зүйлээр дүүрэн байгаа.
01:55
But I want to jump up to shallow water now
35
97000
2000
Одоо би гүехэн ус руу ороод
01:57
and look at some creatures that are positively amazing.
36
99000
3000
үнэхээр гайхамшигтай
амьтдыг харуулна.
амьтдыг харуулна.
02:00
Cephalopods -- head-foots. As a kid I knew them as calamari, mostly. (Laughter)
37
102000
5000
Толгой хөлтөн.
Багадаа хоол гэдгээр нь мэддэг байлаа.
02:05
This is an octopus --
38
107000
2000
(Инээд)
Энэ бол наймаалж.
02:07
this is the work of Dr. Roger Hanlon at the Marine Biological Lab --
39
109000
2000
Энэ бол Далайн Биологийн Лабораторийн
эрдэмтэн Рожер Ханлоны ажил.
эрдэмтэн Рожер Ханлоны ажил.
02:09
and it's just fascinating how cephalopods can,
40
111000
4000
Толгой хөлтнүүд
хэрхэн нүдээрээ
хэрхэн нүдээрээ
02:13
with their incredible eyes, sense their surroundings,
41
115000
2000
эргэн тойрноо мэдэрдэг нь гайхалтай.
02:15
look at light, look at patterns.
42
117000
2000
Гэрлийг мөн дүрсийг харна.
02:17
Here's an octopus moving across the reef,
43
119000
3000
Энд хадан дундуур
наймаалж явж байна.
наймаалж явж байна.
02:20
finds a spot to settle down, curls up and then disappears into the background.
44
122000
5000
Газар олоод, тэндээ атираад
алга болж байна.
алга болж байна.
Хийхэд хэцүү зүйл.
02:25
Tough thing to do.
45
127000
2000
Дараа нь бид хэдэн
каламар харах болно.
каламар харах болно.
02:27
In the next bit, we're going to see a couple squid.
46
129000
2000
02:29
These are squid. Now males, when they fight,
47
131000
2000
Эрэгчингүүд зодолдохоо
үнэхээр догшин байвал
цагаан болдог.
цагаан болдог.
02:31
if they're really aggressive, they turn white.
48
133000
1000
02:32
And these two males are fighting,
49
134000
2000
Энэ 2 эрэгчин зодолдож байна.
02:34
they do it by bouncing their butts together,
50
136000
2000
Тэд бөгсөө мөргөлдүүлж
зодолддог.
зодолддог.
02:36
which is an interesting concept. Now, here's a male on the left
51
138000
3000
Хачирхалтай зарчим.
Зүүн талд эрэгчин,
баруун талд эмэгчин байна.
баруун талд эмэгчин байна.
02:39
and a female on the right,
52
141000
2000
Эрэгчин нь өнгөө хуваан
өөрчилж байна.
өөрчилж байна.
02:41
and the male has managed to split his coloration
53
143000
3000
Тэгснээр эмэгчин нь зөвхөн
эелдэг, зөөлөн талыг нь харна.
эелдэг, зөөлөн талыг нь харна.
02:44
so the female only always sees the kinder gentler squid in him.
54
146000
2000
02:46
And the male ... (Laughter) We're going to see it again.
55
148000
5000
(Инээд)
Дахиад харцгаая.
Өнгийг нь хараарай.
Өнгийг нь хараарай.
02:51
Let's take a look at it again. Watch the coloration:
56
153000
3000
Баруун нь цагаан,
зүүн нь бор.
зүүн нь бор.
02:54
white on the right, brown on the left.
57
156000
3000
02:57
He takes a step back -- so he's keeping off the other males
58
159000
4000
Тэр алхам хойшилж,
биеэ хувааснаар
бусад эрэгчинг холдуулж,
бусад эрэгчинг холдуулж,
03:01
by splitting his body -- and comes up on the other side ...
59
163000
3000
нөгөө талд ирнэ.
03:04
Bingo! Now I'm told that's
60
166000
2000
Бинго!
Энэ зөвхөн эрэгчин
каламарын үзэгдэл биш гэж сонссон.
каламарын үзэгдэл биш гэж сонссон.
03:06
not just a squid phenomenon with males, but I don't know.
61
168000
2000
03:08
(Laughter)
62
170000
2000
(Инээд)
Каракатиц.
Би үүнд хайртай.
Би үүнд хайртай.
03:11
Cuttlefish. I love cuttlefish. This is a Giant Australian Cuttlefish.
63
173000
3000
Энэ бол Австралын үлэмж сепида.
03:14
And there he is, his droopy little eyes up here.
64
176000
3000
Гунигласан жижиг
нүд нь тэнд байна.
нүд нь тэнд байна.
03:17
But they can do pretty amazing things, too.
65
179000
3000
Гэхдээ тэд ч гэсэн
гайхалтай зүйл хийж чадна.
гайхалтай зүйл хийж чадна.
03:20
Here we're going to see one backing into a crevice, and
66
182000
4000
Хавцал руу эргэж буй нэгийг харж байна.
03:24
watch his tentacles --
67
186000
2000
Тэмтрүүлийг нь хараарай.
Тэр тэмтрүүлээ татаад,
яг л замаг шиг харагдана.
яг л замаг шиг харагдана.
03:26
he just pulls them in, makes them look just like algae.
68
188000
3000
Дэвсгэртээ уусаад алга болно.
03:29
Disappears right into the background.
69
191000
3000
Гайхамшигтай.
03:32
Positively amazing. Here's two males fighting.
70
194000
2000
Зодолдож буй
2 эрэгчин байна.
2 эрэгчин байна.
03:34
Once again, they're smart enough, these cephalopods;
71
196000
3000
Дахин хэлэхэд, эдгээр толгой
хөлтнүүд их ухаантай.
хөлтнүүд их ухаантай.
03:37
they know not to hurt each other.
72
199000
2000
Тэд нөгөөгөө өвтгөхгүй
байхыг мэднэ.
байхыг мэднэ.
03:39
But look at the patterns that they can do with their skin.
73
201000
3000
Гэхдээ арьсан дээрх
дүрсийг хар даа.
дүрсийг хар даа.
03:42
That's an amazing thing.
74
204000
2000
Гайхамшигтай.
03:44
Here's an octopus. Sometimes they don't want to be seen when they move
75
206000
3000
Энд наймаалж байна.
Заримдаа тэд мэдэгдэхгүйгээр
хөдлөхийг хүсдэг.
хөдлөхийг хүсдэг.
03:47
because predators can see them.
76
209000
2000
Учир нь араатан харчихна.
03:49
Here, this guy actually can make himself look like a rock,
77
211000
2000
Энэ залуу өөрийгөө
чулуу шиг харагдуулж чадна.
чулуу шиг харагдуулж чадна.
03:51
and, looking at his environment,
78
213000
3000
Эргэн тойрноо хараад,
03:54
can actually slide across the bottom,
79
216000
2000
ёроолоор гулсаж,
03:56
using the waves and the shadows so he can't be seen.
80
218000
3000
долгион, сүүдрийг ашиглан
харагдахгүй явж байна.
харагдахгүй явж байна.
03:59
His motion blends right into the background --
81
221000
5000
Түүний хөдөлгөөн
дэвсгэртээ шууд уусаж байна.
дэвсгэртээ шууд уусаж байна.
Хөдөлж буй чулуун заль.
04:04
the moving rock trick. So, we're learning lots new from the shallow water.
82
226000
5000
Бид гүехэн уснаас ихийг сурж байна.
04:09
Still exploring the deep,
83
231000
2000
Гүнийг шинжилж байгаа ч
гүехэн уснаас ихийг олсоор байна.
гүехэн уснаас ихийг олсоор байна.
04:11
but learning lots from the shallow water.
84
233000
1000
04:12
There's a good reason why: the shallow water's
85
234000
2000
Нэг шалтгаан нь:
гүехэн усанд араатан их байдаг.
Энэ баракуд байна.
Энэ баракуд байна.
04:14
full of predators -- here's a barracuda --
86
236000
2000
04:16
and if you're an octopus or a cephalopod,
87
238000
2000
Хэрвээ та наймаалж
эсвэл толгой хөлтөн бол
эсвэл толгой хөлтөн бол
04:18
you need to really understand how to use your surroundings to hide.
88
240000
3000
та эргэн тойрноо хэрхэн ашиглахыг
мэдэх хэрэгтэй.
мэдэх хэрэгтэй.
04:21
In the next scene, you're going to see a nice coral bottom.
89
243000
2000
Дараагийн дүрсэнд та
сайхан шүрэн ёроолыг харах болно.
сайхан шүрэн ёроолыг харах болно.
04:23
And you see that an octopus would stand out
90
245000
2000
Хэрвээ наймаалж өнгөлөн
далдлалтаа ашиглахгүй бол
далдлалтаа ашиглахгүй бол
04:25
very easily there if you couldn't use your camouflage,
91
247000
3000
өөрийн арьсны өнгө,
чанараа өөрчлөхгүй бол
чанараа өөрчлөхгүй бол
04:28
use your skin to change color and texture.
92
250000
2000
түүнийг танихад амархан байна.
04:30
Here's some algae in the foreground ...
93
252000
4000
Энд нүүрэн талд замаг,
04:34
and an octopus. Ain't that amazing? Now, Roger spooked him
94
256000
7000
мөн наймаалж байна.
Гайхалтай биш гэж үү?
Рожер түүнийг айлгасан тул
тэр бэхэн үүл гаргаад зугтаж байна.
тэр бэхэн үүл гаргаад зугтаж байна.
04:41
so he took off in a cloud of ink, and when he
95
263000
3000
04:44
lands the octopus says, "Oh, I've been seen.
96
266000
3000
Тэгээд наймаалж зогссоноо хэлнэ.
"Би харагдчихлаа.
"Би харагдчихлаа.
Миний хийж чадах зүйл бол
байдгаараа том болох"
байдгаараа том болох"
04:47
The best thing to do is to get as big as I can get."
97
269000
2000
04:49
That big brown makes his eyespot very big.
98
271000
3000
Бор нь түүний нүдний
толбыг маш том болгож байна.
толбыг маш том болгож байна.
04:52
So, he's bluffing. Let's do it backwards --
99
274000
2000
Тэр айлгаж байна.
Үүнийг ухрааж үзий.
Үүнийг ухрааж үзий.
04:54
I thought he was joking when he first showed it to me.
100
276000
2000
Анх үзээд түүнийг
тоглож байна гэж бодсон.
тоглож байна гэж бодсон.
04:56
I thought it was all graphics -- so here it is in reverse.
101
278000
2000
Би үүнийг график гэж бодсон.
Энд урвуу нь байна.
Энд урвуу нь байна.
04:58
Watch the skin color; watch the skin texture.
102
280000
3000
Арьсны өнгө, ширхэгийг хараарай.
05:01
Just an amazing animal, it can change color and texture
103
283000
3000
Гайхимшигтай амьтан.
Эргэн тойрондоо уусахын тулд
Эргэн тойрондоо уусахын тулд
05:04
to match the surroundings. Watch him blend right into this algae.
104
286000
4000
өнгө, бүтцээ
өөрчилж чадна.
өөрчилж чадна.
Замагтай хэрхэн уусахыг хараарай.
05:08
One, two, three. (Applause)
105
290000
2000
1, 2, 3.
(Алга ташилт)
05:13
And now he's gone, and so am I. Thank you very much.
106
295000
4000
Тэр алга болчихлоо. Би ч мөн адил.
Маш их баярлалаа.
Маш их баярлалаа.
(Алга ташилт)
ABOUT THE SPEAKER
David Gallo - OceanographerA pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land.
Why you should listen
David Gallo works to push the bounds of oceanic discovery. Active in undersea exploration (sometimes in partnership with legendary Titanic-hunter Robert Ballard), he was one of the first oceanographers to use a combination of manned submersibles and robots to map the ocean world with unprecedented clarity and detail. He was a co-expedition leader during an exploration of the RMS Titanic and the German battleship Bismarck, using Russian Mir subs.
On behalf of the Woods Hole labs, he appears around the country speaking on ocean and water issues. Most recently he co-led an expedition to create the first detailed and comprehensive map of the RMS Titanic and he co-led the successful international effort to locate the wreck site of Air France flight 447. He is involved in planning an international Antarctic expedition to locate and document the wreckage of Ernest Shackleton’s ship, HMS Endurance.
David Gallo | Speaker | TED.com