ABOUT THE SPEAKER
Jason deCaires Taylor - Sculptor
Jason deCaires Taylor's underwater installations offer views of another world, where the artistic efforts of man meet the vivifying power of nature.

Why you should listen

Born in 1974 to an English father and Guyanese mother, Taylor grew up in Europe and Asia, where he spent much of his early childhood exploring the coral reefs of Malaysia. Educated in the South East of England, Taylor graduated from the London Institute of Arts in 1998 with a BA Honours in Sculpture and went on to become a fully qualified diving instructor and underwater naturalist. With over 20 years diving experience under his belt, Taylor is also an award winning underwater photographer, famous for his dramatic images, which capture the metamorphosing effects of the ocean on his evolving sculptures.

In 2006, Taylor founded and created the world’s first underwater sculpture park. Situated off the west coast of Grenada in the West Indies, it is now listed as one of the Top 25 Wonders of the World by National Geographic and was instrumental in the creation of a national marine protected area by the local government. In 2009, he co-founded MUSA (Museo Subacuático de Arte), a monumental museum with a collection of over 500 of his sculptural works, submerged off the coast of Cancun, Mexico. Both of these ambitious, permanent public works have a practical, functional aspect, facilitating positive interactions between people and fragile underwater habitats while at the same relieving pressure on natural resources.

Taylor's pioneering public art projects are not only examples of successful marine conservation but also works of art that seek to encourage environmental awareness, instigate social change and lead us to appreciate the breathtaking natural beauty of the underwater world. He is currently based in Lanzarote part of the Canary Islands where he is working on a major new underwater museum for the Atlantic Ocean.

More profile about the speaker
Jason deCaires Taylor | Speaker | TED.com
Mission Blue II

Jason deCaires Taylor: An underwater art museum, teeming with life

Jason deCaires Taylor: သက်ရှိတွေနဲ့ သက်ရှိတွေနဲ့ ဖွေးဖွေးလှုပ်နေတဲ့ ရေအောက် အနုပညာပြတိုက်

Filmed:
1,650,316 views

ပန်းပုပညာရှင် Jason deCaires Taylor အတွက်တော့ သမုဒ္ဒရာဟာ စျာန်ဝင်စားမှုဆိုတာထက်ပိုပါတယ်။ ဒါဟာ ပြပွဲကျင်းပတဲ့နေရာနဲ့ ပြတိုက်တစ်ခုပါ။ Taylor ဟာ မြေပြင်မှာရှိတဲ့ လူသားပုံတွေနဲ့ သာမန်ဘဝရဲ့ ပန်းပုရုပ်ထုတွေကို ဖန်တီးပြီး ပင်လယ်ထဲမှာ နှစ်မြှုပ်ပါတယ်။ အဲဒီမှာ ၎င်းတို့ဟာ ပင်လယ်ရဲ့ ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းတာကိုခံရပြီး သက်မဲ့ကျောက်တုံးအဖြစ်ကနေ သန္တာကောင်တွေ၊ အခွံမာ ရေနေသတ္တဝါတွေနဲ့ အခြားသတ္တဝါတွေ အတွက် တက်ကြွတဲ့ နေထိုင်ရာဘုံတွေအဖြစ် ပြောင်းသွားပါတယ်။ ရလဒ်က ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မတည်မြဲတဲ့ ဖြစ်တည်ခြင်း၊ သမုဒ္ဒရာရဲ့ လေးစားမြတ်နိုးအပ်မှုနဲ့ ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ကောင်းတဲ့ ပြန်လည်သန်စွမ်းမှုအစွမ်းအကြောင်း ပဟေဠိဆန်တဲ့၊ ညှို့ယူဖမ်းစားပြီး အရောင်စုံတဲ့ ရှင်းလင်းချက်တွေပါ။
- Sculptor
Jason deCaires Taylor's underwater installations offer views of another world, where the artistic efforts of man meet the vivifying power of nature. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Ten years ago,
0
1142
1152
လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်နှစ်
00:14
I had my first exhibition here.
1
2318
1896
ဒီမှာ ပထမဆုံး ပြပွဲကျင်းပခဲ့တယ်။
00:16
I had no idea if it would work
or was at all possible,
2
4638
4016
ဒါက အလုပ်ဖြစ်မဖြစ် (သို့)
ဖြစ်နိုင်ခြေရှိမရှိ မသိခဲ့ပါဘူး။
00:20
but with a few small steps
and a very steep learning curve,
3
8678
3413
ဒါပေမဲ့ အဆင့်အနည်းငယ်နဲ့ အင်မတန်မှ
မြှုပ်နှံထားတဲ့ သင်ယူမှုနဲ့အတူ
00:24
I made my first sculpture,
called "The Lost Correspondent."
4
12115
3243
"The Lost Correspondent" လို့ခေါ်တဲ့
ပထမဆုံး ပန်းပုကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။
00:28
Teaming up with a marine biologist
and a local dive center,
5
16406
3417
အဏ္ဏဝါ ဇီဝပညာရှင်တစ်ဦးနဲ့
ဒေသခံ ရေငုပ်ဋ္ဌာနတစ်ခုနဲ့ အသင်းဖွဲ့ပြီး
00:31
I submerged the work
off the coast of Grenada,
6
19847
2669
ဒီလက်ရာကို Grenada ကမ်းလွန်မှာ
မြှုပ်လိုက်တယ်၊
00:34
in an area decimated by Hurricane Ivan.
7
22540
2655
ဟာရီကိန်း Ivan ကြောင့်ပျက်စီးခဲ့တဲ့
နေရာတစ်ခုပါ။
00:37
And then this incredible thing happened.
8
25957
2126
အဲဒီနောက် ဒီမယုံနိုင်စရာ ဖြစ်ခဲ့တယ်၊
00:40
It transformed.
9
28554
1369
လက်ရာက ပြောင်းလဲသွားတယ်။
00:43
One sculpture became two.
10
31675
1780
ပန်းပုလက်ရာတစ်ခုက နှစ်ခုဖြစ်လာတယ်။
00:46
Two quickly became 26.
11
34955
2199
နှစ်ခုကနေ အလျှင်အမြန်ပဲ ၂၆ ခုဖြစ်လာတယ်။
00:50
And before I knew it,
12
38756
1151
ကျွန်တော် မသိလိုက်ခင်မှာ
00:51
we had the world's first
underwater sculpture park.
13
39931
2842
ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ရေအောက်
ပန်းပုဥယျာဉ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့တယ်။
00:56
In 2009, I moved to Mexico
and started by casting local fisherman.
14
44730
4847
၂၀၀၉ ခုမှာ Mexico ကို ပြောင်းခဲ့ကာ
ဒေသခံတံငါသည် ရုပ်သွန်းရင်း စတင်ခဲ့တယ်။
01:02
This grew to a small community,
15
50950
1840
ဒါဟာ လူမှုအဖွဲ့အစည်းလေးတစ်ခုကနေ
01:06
to almost an entire movement of people
in defense of the sea.
16
54218
3668
ပင်လယ်ကာကွယ်ရေးမှာ လူတွေရဲ့လှုပ်ရှားမှု
တစ်ရပ်လို ကြီးထွားလာခဲ့တယ်။
01:11
And then finally, to an underwater museum,
17
59228
2693
ဒီနောက် နောက်ဆုံး ရှင်သန်နေတဲ့
ပန်းပုရုပ်ထု ၅၀၀ ကျော်နဲ့
01:13
with over 500 living sculptures.
18
61945
2053
ရေအောက်ပြတိုက် တစ်ခုအဖြစ်ပေါ့။
01:18
Gardening, it seems,
is not just for greenhouses.
19
66076
2858
ဥယျာဉ်ပျိုးခြင်းဟာ ဖန်လုံအိမ်တွေ
အတွက်ပဲ ဟုတ်ပုံမရပါဘူး။
01:23
We've since scaled up the designs:
20
71375
2642
ဒီဇိုင်းတွေကို စကေးဆွဲထားပြီးပါပြီ။
01:26
"Ocean Atlas," in the Bahamas,
rising 16 feet up to the surface
21
74041
4110
"Ocean Atlas" ဆိုရင် Bahamas မှာ၊
မျက်နှာပြင်အထိ ၁၆ ပေ ထိုးထွက်နေပြီး
01:30
and weighing over 40 tons,
22
78175
1722
အလေးချိန် တန် ၄၀ ကျော်လေးပါတယ်၊
01:33
to now currently in Lanzarote,
23
81825
1788
လောလောဆယ်မှာတော့ ကျွန်တော် ရေအောက်
01:35
where I'm making
an underwater botanical garden,
24
83637
3135
ရုက္ခဗေဒဥယျာဉ်တစ်ခု ဖန်တီးနေတဲ့
Lanzarote မှာပါ။
01:38
the first of its kind
in the Atlantic Ocean.
25
86796
2306
Atlantic သမုဒ္ဒရာထဲမှာတော့ ပထမဆုံးပါပဲ။
01:42
Each project, we use materials
and designs that help encourage life;
26
90834
4250
ပရောဂျက်တိုင်း သက်ရှိကို ထောက်ကူအားပေးတဲ့
ပစ္စည်းတွေသုံးပြီး ဒီဇိုင်းထုတ်ပါတယ်၊
01:47
a long-lasting pH-neutral cement
provides a stable and permanent platform.
27
95108
5797
တာရှည်ခံ pH ကြားနေရှိတဲ့ အင်္ဂတေဟာ
ခိုင်ခံ့ပြီး အမြဲတမ်းအခင်းကို ထောက်ပံ့တယ်။
01:53
It is textured to allow
coral polyps to attach.
28
101398
2864
သန္တာ သတ္တဝါလေးတွေ
တွယ်လို့ရအောင် ဖွဲ့စည်းထားပါတယ်။
01:57
We position them down current
from natural reefs
29
105262
2717
ဒါတွေကို သဘာဝကျူပင်တွေရဲ့
စီးကြောင်းအောက်မှာ ချထားတယ်။
02:00
so that after spawning,
there's areas for them to settle.
30
108003
3442
သူတို့ပေါက်ဖွားပြီးနောက်မှာ
အခြေချဖို့နေရာရှိအောင်ပါ။
02:05
The formations are all configured
so that they aggregate fish
31
113937
2898
သူတို့တွေ ငါးတွေနဲ့ ပေါင်းနိုင်အောင်
ပုံစံတွေကို
02:08
on a really large scale.
32
116859
1657
သီးသန့် စီစဉ်ထားပါတယ်။
02:12
Even this VW Beetle
has an internal living habitat
33
120918
3561
ဒီ VW Beetle ကားမှာတောင်
ကျောက်ပုဇွန်နဲ့ သံပခြုပ်လို
02:16
to encourage crustaceans
such as lobsters and sea urchins.
34
124503
3962
အခွံမာသတ္တဝါတွေကို အားပေးဖို့
အတွင်းပိုင်း နေထိုင်ရာ ရှိပါတယ်။
02:22
So why exhibit my work in the ocean?
35
130733
2740
ဒီတော့ ကျွန်တော့လက်ရာကို
သမုဒ္ဒရာထဲမှာ ဘာလို့ပြတာလဲ။
02:25
Because honestly, it's really not easy.
36
133497
2538
အကြောင်းက အမှန်ပြောရရင်
တကယ့်ကို မလွယ်ပါဘူး၊
02:28
When you're in the middle of the sea
under a hundred-foot crane,
37
136059
3205
ပင်လယ်ထဲမှာနေပြီး ပေတစ်ရာမြင့်တဲ့
ကရိန်းအောက်မှာ
02:31
trying to lower eight tons
down to the sea floor,
38
139288
3095
ရှစ်တန်အလေးကို ပင်လယ်
အောက်ကြမ်းပြင်ကိုချတဲ့အခါ၊
02:34
you start to wonder whether I shouldn't
have taken up watercolor painting instead.
39
142407
3929
ဒီအစား ရေဆေးပန်းချီကားကို
မ'မတင်ခဲ့သင့်ဘူးလားလို့ စတွေးမိတာမို့ပါ။
02:38
(Laughter)
40
146360
1001
(ရယ်သံများ)
02:39
But in the end, the results
always blow my mind.
41
147385
2713
ဒါပေမဲ့ အဆုံးမှာတော့ ရလဒ်တွေက
အမြဲကို ဘဝင်ခိုင်စေပါတယ်။
02:42
(Music)
42
150122
3980
(ဂီတသံ)
03:04
The ocean is the most
incredible exhibition space
43
172791
2920
သမုဒ္ဒရာဟာ ပန်းပုပညာရှင်တစ်ယောက်
တောင့်တလို့ရနိုင်တဲ့
03:07
an artist could ever wish for.
44
175735
1671
မယုံနိင်စရာအကောင်းဆုံး ပြပွဲနေရာပါ။
03:09
You have amazing lighting effects
changing by the hour,
45
177430
3353
အံ့ဩစရာကောင်းတဲ့ နာရီအလိုက်
အလင်း၊အမှောင် ပြောင်းလဲချက်တွေ၊
03:12
explosions of sand covering
the sculptures in a cloud of mystery,
46
180807
4317
လျှို့ဝှက်မှု အမှောင်ထဲက ရုပ်ထုတွေကို
ဖုံးနေတဲ့ သဲမှုန်တွေရဲ့ ပေါက်ကွဲခြင်းတွေ၊
03:17
a unique timeless quality
47
185148
1904
ထူးခြားတဲ့ ကာလမဲ့ အရည်အသွေးနဲ့
03:19
and the procession
of inquisitive visitors,
48
187076
2040
သိချင်စိတ်ရှိတဲ့ လည်ပတ်သူတွေရဲ့ ဖြစ်စဉ်၊
03:21
each lending their own
special touch to the site.
49
189140
2733
တစ်ဦးစီရဲ့ အထူးတွေ့ထိမှုက
ဒီနေရာကို အားဖြည့်ပေးနေတယ်။
03:23
(Music)
50
191897
4268
(ဂီတသံ)
03:51
But over the years,
51
219288
1151
ဒါပေမဲ့ နှစ်တွေကြာလာတော့
03:52
I've realized that the greatest
thing about what we do,
52
220463
3359
သဘောပေါက်မိတာက ကျွန်တော်တို့လုပ်တာရဲ့
အကြီကျယ်ဆုံးအရာက
03:55
the really humbling thing about the work,
53
223846
2499
အလုပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး တကယ်ကို
နှိမ့်ချလိုက်တဲ့အရာဟာ
03:58
is that as soon as we
submerge the sculptures,
54
226369
2213
ပန်းပုရုပ်တွေကို မြှုပ်လိုက်တာနဲ့
တစ်ပြိုင်နက်
04:00
they're not ours anymore,
55
228606
1526
ဒါတွေဟာ ကိုယ့်ဟာ မဟုတ်တော့တာပါ။
04:02
because as soon as we sink them,
56
230156
1548
အကြောင်းက နှစ်လိုက်ပြီဆိုတာနဲ့
04:03
the sculptures, they belong to the sea.
57
231728
2261
ပန်းပုရုပ်တွေကို ပင်လယ်က ပိုင်သွားလို့ပါ။
04:06
As new reefs form, a new world
literally starts to evolve,
58
234013
4019
ကျူပင်အသစ်တွေ ဖြစ်လာတယ်၊ တကယ့်ကို
ကမ္ဘာသစ်တစ်ခု စတင် ပြောင်းလဲတယ်ပေါ့။
04:10
a world that continuously amazes me.
59
238056
2201
ကိုယ့်ကို အစဉ်မပြတ်
အံ့အားသင့်စေတဲ့ ကမ္ဘာပါ။
04:12
It's a bit of a cliché,
but nothing man-made
60
240750
2468
လူလုပ်တဲ့ ဘယ်အရာကမှ
သဘာဝရဲ့ ဖန်တီးမှုအစွမ်းကို
04:15
can ever match the imagination of nature.
61
243242
2491
မယှဉ်နိုင်ဘူးဆိုတာက နည်းနည်း
ဖန်တစ်ရာတေနေတာပေါ့၊
04:18
Sponges look like veins across the faces.
62
246591
2920
ရေမြှုပ်တွေဟာ မျက်နှာပြင်တွေပေါ်က
သွေးကြောတွေလို့ပါ။
04:22
Staghorn coral morphs the form.
63
250478
2825
သန္တာကျောက်ခက်တွေက ပုံကို
နူးညံ့စွာပြောင်းလိုက်တယ်။
04:26
Fireworms scrawl white lines as they feed.
64
254567
3410
မီးလင်းတီကောင်တွေဟာ စားသောက်ရင်း
အဖြူမျဉ်းတွေမှာ တွားသွားကြတယ်။
04:31
Tunicates explode from the faces.
65
259557
3174
ကျူနီကိတ်တွေက မျက်နှာတွေကနေ ပေါက်ကွဲကြတယ်။
04:36
Sea urchins crawl across
the bodies feeding at night.
66
264597
3412
သံပခြုပ်တွေက ညဘက်မှာ ကျွေးနေတဲ့
ကိုယ်တွေကိုဖြတ်ပြီး တွားသွားတယ်။
04:42
Coralline algae applies
a kind of purple paint.
67
270752
3189
သန္တာ​ရေညှိက ခရမ်းရောင် ဆေးသုတ်လိုက်တယ်။
04:47
The deepest red I've ever seen
in my life lives underwater.
68
275671
3613
ကျွန်တော့ဘဝမှာ မြင်ဖူးတဲ့ အရင့်ဆုံး
အနီရောင်ဟာ ရေအောက်မှာ ရှင်သန်ပါတယ်။
04:54
Gorgonian fans oscillate with the waves.
69
282235
2716
Gorgonian ယပ်တောင်တွေဟာ
လှိုင်းတွေနဲ့ လှုပ်ခတ်နေတယ်။
04:59
Purple sponges breathe water like air.
70
287002
2717
ခရမ်းရောင် ရေမြှုပ်တွေဟာ
ရေကို လေလို ရှူသွင်းတယ်။
05:03
And grey angelfish
glide silently overhead.
71
291221
3306
မီခိုးရောင်ငါးတွေဟာ ခေါင်းထက်မှာ
ဆိတ်ငြိမ်စွာ လျှောတိုက်နေတယ်။
05:08
And the amazing response
we've had to these works
72
296832
2361
ရရှိထားတဲ့ လက်ရာတွေအပေါ်
အံ့ဖွယ် ပြန်ကြားချက်က
05:11
tells me that we've managed
to plug into something really primal,
73
299217
4153
ကျွန်တော်တို့ဟာ တကယ့်ရှေးကျမှုမှာ
တစ်ခုခုကို တပ်ဆင်နိုင်ပြီတဲ့၊
05:15
because it seems that these images
translate across the world,
74
303394
3825
အကြောင်းက ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာ
ဒီပုံရိပ်တွေဟာ အနက်ပြန်ပြီး
05:19
and that's made me focus
on my responsibility as an artist
75
307243
3841
ကျွန်တော့ကို ပန်းပုပညာရှင်အနေနဲ့
ကိုယ့်တာဝန်နဲ့ကိုယ်အောင်မြင်ဖို့
05:23
and about what I'm trying to achieve.
76
311108
2134
ကြိုးစားနေတာကိုအာရုံစိုက်စေလို့ပါ။
05:25
I'm standing here today on this boat
in the middle of the ocean,
77
313917
3622
သမုဒ္ဒရာ အလယ်တွင် ဒီလှေပေါ်မှာ
ကျွန်တော် ဒီနေ့ ရပ်နေပြီး
05:29
and this couldn't be a better place
78
317563
1723
ကျွန်တော့ရဲ့ အလုပ်ရဲ့ တကယ့်ကို
05:31
to talk about the really,
really important effect of my work.
79
319310
4127
အရေးပါတဲ့ သက်ရောက်မှု အကြောင်းပြောဖို့
ဒီထက်ပိုကောင်းတဲ့နေရာ မရှိနိုင်ပါဘူး။
05:35
Because as we all know,
80
323461
1660
အကြောင်းက အားလုံးသိတဲ့အတိုင်း
05:37
our reefs are dying,
and our oceans are in trouble.
81
325145
3046
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကျူပင်တွေ သေနေပြီး
သမုဒ္ဒရာဟာ ဒုက္ခရောက်နေတယ်။
05:41
So here's the thing:
82
329160
1270
ဒီတော့ ဟောဒီမှာ တစ်ခုပါ။
05:42
the most used, searched and shared image
83
330454
2763
အများဆုံး အသုံးပြု ရှာဖွေပြီး မျှဝေတဲ့
ကျွန်တော့ရဲ့ လက်ရာ
05:45
of all my work thus far is this.
84
333241
2880
အားလုံးထဲက ဒီလောက်ထိတာသွားတဲ့ တစ်ခုပါ။
05:49
And I think this is for a reason,
85
337256
2150
ဒါဟာ အကြောင်းတစ်ခုရှိမယ် ထင်တယ်၊ ဒါမှမဟုတ်
05:51
or at least I hope it is.
86
339430
1519
အနည်းဆုံးတော့ မျှော်လင့်ပါတယ်
05:53
What I really hope is that people
are beginning to understand
87
341560
3140
လူတွေစပြီး သဘောပေါက်ဖို့
တကယ်မျှော်လင့်မိတာက
05:56
that when we think of the environment
and the destruction of nature,
88
344724
3668
ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ သဘာဝပျက်စီးခြင်းကို
တွေးမိတဲ့အခါ
06:00
that we need to start thinking
about our oceans, too.
89
348416
2866
သမုဒ္ဒရာ အကြောင်းကိုလည်း
လူတွေတွေးမိဖို့လိုတယ်ဆိုတာပါ။
06:03
Since building these sites,
we've seen some phenomenal
90
351684
2531
ဒီနေရာတွေ စဆောက်ကတည်းက
ထူးကဲပြီး မျှော်လင့်မထားတဲ့
06:06
and unexpected results.
91
354239
1575
ရလဒ်တွေကို မြင်ထားတာပါ။
06:08
Besides creating over 800 square meters
of new habitats and living reef,
92
356260
5149
မီတာ ၈၀၀ စတုရန်းကျော်ရှိတဲ့ နေရာသစ်တွေ
နဲ့ ကျူပင်အရှင်တွေ ဖန်တီးတာအပြင်
06:13
visitors to the marine park in Cancun
now divide half their time
93
361433
4024
Cancun ကအဏ္ဏဝါဥယျာဉ်ကို လည်ပတ်သူ
တွေဟာ အခုတော့ သဘာဝကျကာ အင်မတန်
06:17
between the museum and the natural reefs,
94
365481
2532
အလေးထားတဲ့နေရာတွေအတွက်
သိသာတဲ့ အနားယူမှုပေးတဲ့
06:20
providing significant rest
for natural, overstressed areas.
95
368037
3973
ပြတိုက်နဲ့ သဘာဝကျူပင်တွေအကြား
အချိန်ကို တစ်ပိုင်းစီခွဲပါတယ်။
06:24
Visitors to "Ocean Atlas"
in the Bahamas highlighted a leak
96
372859
3867
Bahamas က "Ocean Atlas" ကိုလာလည်သူ
တွေကလအနီးနားက ရေနံချက်စက်ရုံက
06:28
from a nearby oil refinery.
97
376750
1809
ဆီယိုမှုတစ်ခုကို အလေးအနက်ထောက်ပြကြတယ်။
06:31
The subsequent international media
forced the local government
98
379251
3325
နောက်ဆက်တွဲ နိုင်ငံတကာ မီဒီယာတွေက
ကမ်းရိုးတန်း သန့်ရှင်းရေးတွေအတွက်
06:34
to pledge 10 million dollars
in coastal cleanups.
99
382600
2849
ဒေသတွင်းအစိုးရကို ဒေါ်လာ ၁၀ သန်း
ကတိပေးဖို့ ဖိအားပေးတယ်။
06:38
The sculpture park in Grenada
was instrumental
100
386154
2374
Grenada က ပန်းပုဥယာဉ်ဟာ
"အဏ္ဏဝါ ကာကွယ်ရေး ဥယျာဉ်"
06:40
in the government designating a spot --
a marine-protected area.
101
388552
4267
ဆိုတဲ့ နေရာတစ်ခု ပုံစံထုတ်ဖို့
အစိုးရအတွက် အခရာဖြစ်ခဲ့တယ်။
06:44
Entrance fees to the park
now help fund park rangers
102
392843
3359
ဥယျာဉ် ဝင်ကြေးတွေဟာ ဥယျာဉ်အမှုထမ်းတွေ
ခရီးသွားလုပ်ငန်းနဲ့ ငါးခွဲတမ်း
06:48
to manage tourism and fishing quotas.
103
396226
2586
စီမံဖို့ ရံပုံငွေထောက်ပံ့ပါတယ်။
06:51
The site was actually listed
as a "Wonder of the World"
104
399293
2608
ဒီနေရာကို National Geographic ကနေ
"ကမ္ဘာ့အံ့ဖွယ်နေရာ"
06:53
by National Geographic.
105
401925
1239
အဖြစ် စာရင်းသွင်းခံရတယ်။
06:56
So why are we all here today in this room?
106
404297
2580
ဒီတော့ ဘာဖြစ်လို့ ခင်ဗျားတို့ အားလုံး
ဒီကိုရောက်နေတာလဲ။
06:58
What do we all have in common?
107
406901
2001
ကျွန်တော်တို့ အားလုံမှာ တူညီနေတာက ဘာလဲ။
07:01
I think we all share a fear
108
409560
1635
သမုဒ္ဒရာတွေကို အလုံလောက် မကာကွယ်
07:03
that we don't protect our oceans enough.
109
411219
2134
မိဘူးဆိုတဲ့ ပူပန်မှုရှိနေတာလို့ ထင်ပါတယ်။
07:05
And one way of thinking about this
110
413837
1647
ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး တွေးနည်းတစ်ခုက
07:07
is that we don't regard
our oceans as sacred,
111
415508
3345
ကျွန်တော်တို့ဟာ သမုဒ္ဒရာတွေကို
အလေးအမြတ်ထားသင့်သလောက်
07:10
and we should.
112
418877
1238
မထားကြဘူးဆိုတာပါ။
07:12
When we see incredible places --
113
420572
1563
မယုံနိုင်လောက်တဲ့ နေရာတွေကို
07:14
like the Himalayas
or the La Sagrada Família,
114
422159
3938
မြင်တဲ့အခါ ဟိမဝန္တာ ဒါမှမဟုတ်
La Sagrada Familia လို
07:18
or the Mona Lisa, even --
115
426121
1661
ဒါမှမဟုတ် Mona Liza တောင်မှ
07:19
when we see these incredible
places and things,
116
427806
2889
ဒီမယုံနိုင်စရာ နေရာတွေနဲ့
အရာဝတ္ထုတွေကို တွေ့တဲ့အခါ
07:22
we understand their importance.
117
430719
2045
သူတို့ရဲ့ အရေးပါမှုကို နားလည်ကြတယ်။
07:24
We call them sacred,
118
432788
1390
အလေးအမြတ်ထားရာလို့ ခေါ်ကြပြီး
07:26
and we do our best
to cherish them, to protect them
119
434202
3657
ဒါတွေကို ချစ်မြတ်နိူးဖို့၊ ကာကွယ်ဖို့၊
ဘေးကင်းစေဖို့
07:29
and to keep them safe.
120
437883
1594
အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်ကြတယ်။
07:31
But in order to do that,
121
439970
1215
ဒါပေမဲ့ ဒါလုပ်ဖို့
07:33
we are the ones that have
to assign that value;
122
441209
3330
ဒီတန်ဖိုး သတ်မှတ်ဖို့ လိုသူတွေက
ကျွန်တော်တို့ပါ၊
07:36
otherwise, it will be desecrated
123
444563
1533
အဲလိုမဟုတ်ရင် ဒီလိုတန်ဖိုးကို
07:38
by someone who doesn't
understand that value.
124
446120
2624
နားမလည်သူ တစ်ယောက်ယောက်ရဲ့
မတော်မလျော်ပြုတာ ခံရမှာပါ။
07:41
So I want to finish up tonight
by talking about sacred things.
125
449549
3835
ဒီတော့ ဒီည ဒီအလေးအမြတ်ထားရာတွေ
အကြောင်း ပြောရင်းနဲ့ အဆုံးသတ်ချင်ပါတယ်။
07:45
When we were naming the site in Cancun,
126
453408
2154
Cancun က နေရာကို အမည်ပေးတဲ့အခါ
07:47
we named it a museum for a very
important and simple reason:
127
455586
4318
အရမ်းအရေးကြီးပြီး ရိုးရှင်းတဲ့
အကြောင်းပြချက်နဲ့ ပြတိုက်လို့ ခေါ်ခဲ့တယ်၊
07:51
museums are places of preservation,
128
459928
2427
ပြတိုက်တွေဟာ ထိန်းသိမ်း၊ စောင့်ရှောက်
07:54
of conservation and of education.
129
462379
2794
ပညာပေးတဲ့ နေရာတွေပါ။
07:57
They're places where we keep
objects of great value to us,
130
465524
3436
ကျွန်တော်တို့ အရမ်းတန်ဖိုးထားတဲ့
ပစ္စည်းတွေထားတဲ့နေရာတွေ၊
08:00
where we simply treasure them
for them being themselves.
131
468984
3109
၎င်းတို့ဘာသာရှိနေခြင်းအတွက် သက်သက်ကို
အမြတ်တနိုးထားတဲ့နေရာပါ။
08:04
If someone was to throw
an egg at the Sistine Chapel,
132
472966
2787
Sistine Chapel ကို လူတစ်ယောက်က
ကြက်ဥနဲ့ ပစ်ပေါက်လိုက်ရင်
08:07
we'd all go crazy.
133
475777
1530
ကျွန်တော်တို့ ရူးသွားလိမ့်မယ်။
08:09
If someone wanted
to build a seven-star hotel
134
477704
2466
လူတစ်ယောက်က Grand Canyon
အခြေမှာ ကြယ်ခုနှစ်ပွင့်
08:12
at the bottom of the Grand Canyon,
135
480194
1815
ဟိုတယ် ဆောက်ချင်တယ်ဆိုရင် သူတို့ကို
08:14
then we would laugh them out of Arizona.
136
482033
2128
Arizona ကနေ ဟားတိုက်ထုတ်လိုက်မိမယ်။
08:16
Yet every day we dredge, pollute
and overfish our oceans.
137
484494
4409
ဒါပေမဲ့ နေ့စဉ် သမုဒ္ဒရာမှာ သောင်တူးလိုက်၊
ညစ်ညမ်းစေလိုက်၊ အဆမတန်ငါးဖမ်းလိုက်ပါ။
08:20
And I think it's easier for us to do that,
138
488927
2406
ဒါလုပ်ဖို့က ပိုလွယ်တယ်လို့ ထင်မိတယ်၊
08:23
because when we see the ocean,
139
491357
2096
အကြောင်းက သမုဒ္ဒရာကိုတွေ့တဲ့အခါ ကိုယ်က
08:25
we don't see the havoc we're wreaking.
140
493477
1928
ဗြောင်းဆန်အောင်လုပ်တာတွေ မမြင်လို့ပါ။
08:27
Because for most people,
141
495429
1570
အကြောင်းက လူအများစု အတွက်
08:29
the ocean is like this.
142
497023
1500
သမုဒ္ဒရာဟာ အဲဒီလိုပါ။
08:30
And it's really hard
143
498980
1151
အရမ်း ရိုးစင်းပြီး
08:32
to think of something that's just
so plain and so enormous, as fragile.
144
500155
5418
ကြီးမားသလို အထိမခံတဲ့ အရာတစ်ခုကို
တွေးကြည့်ဖို့ဟာ တော်တော် ခက်ခဲပါတယ်။
08:37
It's simply too massive,
too vast, too endless.
145
505597
3353
အင်မတန်ကို ထုထည်ကြီးမား၊
ကျယ်ပြန့်ကာ အဆုံးမဲ့ ဖြစ်နေရုံပါ။
08:41
And what do you see here?
146
509387
1223
ဒီမှာ ဘာကိုတွေ့မိကြလဲဗျာ။
08:42
I think most people actually
look past to the horizon.
147
510634
2689
အများစုက မိုးကုတ်စက်ဝိုင်းကို
ကျော်ကြည့်ကြတယ် ထင်တယ်။
08:45
So I think there's a real danger
148
513713
1689
ဒီတော့ ဒါက ပင်လယ်ပြင်မှာ တစ်ခါမှ
08:47
that we never really see the sea,
149
515426
2887
မမြင်ဖူးတဲ့ တကယ့် အန္တရာယ်လို့ ထင်တယ်။
08:50
and if we don't really see it,
150
518337
1509
ဒါကို တကယ်ပဲ မတွေ့ဘူးဆိုရင်၊
08:51
if it doesn't have its own iconography,
151
519870
2399
၎င်းရဲ့ ကိုယ်ပိုင် လက္ခဏာ မရှိဘူးဆိုရင်
08:54
if we miss its majesty,
152
522293
2012
၎င်းရဲ့ ခံ့ညားမှုနဲ့ လွဲနေတယ်ဆိုရင်
08:56
then there's a big danger
that we take it for granted.
153
524329
2998
ကျွန်တော်တို့ အမြဲမှတ်ယူရမယ့်
တကယ့် အန္တရာယ်ကြီး တစ်ခုပါ။
09:00
Cancun is famous for spring break,
154
528772
3317
Cancun ဟာ ၎င်းရဲ့ နွေဦးနားရက်၊
09:04
tequila and foam parties.
155
532113
2259
tequila အရက်နဲ့ ဗလုံစီပါတီတွေနဲ့
ကျော်ကြားတာပါ။
09:06
And its waters are where frat boys
can ride around on Jet Skis
156
534396
3543
၎င်းရဲ့ ရေထုတစ်ဝိုက်ဟာ လူငယ်တွေ
စက်တပ် စကီးနဲ့ ငှက်ပျောလှေတွေ
09:09
and banana boats.
157
537963
1262
စီးနိုင်တဲ့ နေရာပါ။
09:11
But because of our work there,
there's now a little corner of Cancun
158
539590
4013
ဒါပေမဲ့ အခုတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့
လုပ်ရပ်ကြောင့် ၎င်းဘာသာရှိနေခြင်းအတွက်
09:15
that is simply precious for being itself.
159
543627
2682
အဖိုးတန်တဲ့ Cancun ရဲ့ ထောင့်လေး
တစ်ခုဖြစ်သွားပါတယ်။
09:19
And we don't want to stop in Grenada,
160
547071
2631
Cancun၊ Grenada ဒါမှမဟုတ် Bahamas မှာ
09:21
in Cancun or the Bahamas.
161
549726
2310
မရပ်ချင်ပါဘူး။
09:24
Just last month, I installed
these Four Horsemen of the Apocalypse
162
552496
3891
ပြီးခဲ့တဲ့လကပဲ ဒီ Apocalypse ရဲ့
Four Horsemen ကို
09:28
in the Thames River,
163
556411
1500
လွှတ်တော်အဆောက်အဦရှေ့တည့်တည့်
09:31
in central London, right in front
of the Houses of Parliament,
164
559062
3502
London မြို့လယ်ခေါင်က Thames
မြစ်ထဲမှာ တပ်ဆင်ပြသခဲ့ပါတယ်။
09:34
putting a stark message
about climate change
165
562588
2957
ရာသီဥတု ပြောင်းလဲတဲ့အကြောင်း
သိသာတဲ့ မှာကြားချက်တစ်ခုကို
09:37
in front of the people that have
the power to help change things.
166
565569
3824
အကြောင်းရပ်တွေ ပြောင်းရာမှာ ကူညီဖို့
ဩဇာရှိတဲ့ လူတွေရဲ့ရှေ့မှာ တပ်လိုက်တာပါ။
09:43
Because for me, this is just
the beginning of the mission.
167
571049
3038
အကြောင်းက ကျွန်တော့အတွက်တော့
ဒါဟာ အထူးတာဝန်ရဲ့ နိဒါန်းပါပဲ။
09:46
We want to team up with other inventors,
168
574111
2506
သမုဒ္ဒရာတွေအတွက် ပိုကောင်းတဲ့
အနာဂတ်တွေမြင်ရဖို့
09:48
creators, philanthropists,
educators, biologists,
169
576641
3921
အခြားသော ဖန်တီးသူတွေ၊ ပရဟိတ
ဒါနရှင်တွေ၊ ပညာပေးသူတွေ၊ ဇီဝဗေဒ
09:52
to see better futures for our oceans.
170
580586
2374
ပညာရှင်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းချင်ပါတယ်။
09:54
And we want to see beyond sculpture,
171
582984
2548
ပန်းပုရုပ်ရဲ့ ဟိုမှာဘက်၊
အနုပညာရဲ့ ဟိုမှာဘက်ကို
09:57
beyond art, even.
172
585556
1408
တောင်မှ မြင်ချင်ပါသေးတယ်။
09:59
Say you're a 14-year-old kid from the city,
173
587995
2418
ခင်ဗျားဟာ မြို့ထဲက ၁၄ နှစ်ကလေးဖြစ်ပြီး
သမုဒ္ဒရာကို
10:02
and you've never seen the ocean.
174
590437
1722
တစ်ခါမှ မမြင်ဖူးဘူး ဆိုပါစို့။
10:04
And instead of getting taken
to the natural history museum
175
592476
3593
သဘာဝသမိုင်းပြတိုက် (သို့) ငါးပြတိုက်ကို
10:08
or an aquarium,
176
596093
1588
လိုက်ပို့ခိုင်းမယ့်အစား
10:09
you get taken out to the ocean,
177
597705
2522
သမုဒ္ဒရာကိုထွက်ပြီး ရေအောက်က
10:12
to an underwater Noah's Ark,
178
600251
2761
Noah's Ark ကို ပို့ခိုင်းလိုက်ပါ။
10:15
which you can access
through a dry-glass viewing tunnel,
179
603036
3970
ခြောက်သွေ့တဲ့ ကြည့်ရှုရာ ဖန်လိုဏ်ခေါင်း
ကိုဖြတ်ပြီး ရောက်သွားနိုင်တာက
10:19
where you can see
all the wildlife of the land
180
607030
2402
ကုန်းပေါ်က တောရိုင်းကောင်
အားလုံးဟာ သမုဒ္ဒရာက
10:21
be colonized by the wildlife of the ocean.
181
609456
2349
အကောင်တွေရဲ့ သိမ်းပိုက်ခံရတာ
မြင်ရတဲ့နေရာပါ။
10:24
Clearly, it would blow your mind.
182
612290
1926
သေချာတာက ခင်ဗျားတို့ကို ဘဝင်ခိုက်စေမှာပါ
10:27
So let's think big and let's think deep.
183
615290
2961
ဒီတော့ ကြီးကြီးနဲ့ နက်နက်လေး
တွေးရအောင်ဗျာ။
10:30
Who knows where our imagination
and willpower can lead us?
184
618569
3436
စိတ်ကူးနဲ့ စိတ်စွမ်းအားက ဘယ်ကို
ခေါ်သွားနိုင်တယ်ဆိုတာ ဘယ်သူသိမှာလဲ။
10:34
I hope that by bringing
our art into the ocean,
185
622029
2948
မျှော်လင့်တာက ပန်းပုပညာကို သမုဒ္ဒရာထဲကို
ယူဆောင်ခြင်းအားဖြင့်
10:37
that not only do we take advantage
of amazing creativity
186
625001
3529
အံ့ဖွယ်ဖန်တီးမှုအစွမ်း၊ ရှုခင်းရဲ့
စက္ခုပိုင်း သက်ရောက်မှုကို
10:40
and visual impact of the setting,
187
628554
2135
ကောင်းစွာ အသုံးပြုရုံမကပဲ
10:42
but that we are also
giving something back,
188
630713
2446
တစ်ခုခု ပြန်ပေးရင်း၊
10:45
and by encouraging
new environments to thrive,
189
633183
3358
ပတ်ဝန်းကျင်အသစ်တွေ
ရှင်သန်ဖို့အားပေးခြင်းနဲ့
10:48
and in some way opening up a new --
or maybe it's a really old way
190
636565
5069
တနည်းနည်းနဲ့ ပင်လယ်တွေကို ကြည့်ခြင်းရဲ့
နည်းလမ်းသစ် ဒါမှမဟုတ် တကယ့်
10:53
of seeing the seas:
191
641658
2067
နည်းလမ်းဟောင်းလည်း ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာပါ။
10:55
as delicate, precious places,
192
643749
3530
သိမ်မွေ့ပြီး အဖိုးတန်တဲ့ နေရာတွေ အဖြစ်၊
10:59
worthy of our protection.
193
647303
1769
ကာကွယ်ထိုက်တာ အဖြစ်ပေါ့။
11:01
Our oceans are sacred.
194
649896
1755
သမုဒ္ဒရာတွေဟာ အလေးထားအပ်ပါတယ်။
11:03
Thank you.
195
651675
1501
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
11:05
(Applause)
196
653200
2934
(လက်ခုပ်သံများ)
Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jason deCaires Taylor - Sculptor
Jason deCaires Taylor's underwater installations offer views of another world, where the artistic efforts of man meet the vivifying power of nature.

Why you should listen

Born in 1974 to an English father and Guyanese mother, Taylor grew up in Europe and Asia, where he spent much of his early childhood exploring the coral reefs of Malaysia. Educated in the South East of England, Taylor graduated from the London Institute of Arts in 1998 with a BA Honours in Sculpture and went on to become a fully qualified diving instructor and underwater naturalist. With over 20 years diving experience under his belt, Taylor is also an award winning underwater photographer, famous for his dramatic images, which capture the metamorphosing effects of the ocean on his evolving sculptures.

In 2006, Taylor founded and created the world’s first underwater sculpture park. Situated off the west coast of Grenada in the West Indies, it is now listed as one of the Top 25 Wonders of the World by National Geographic and was instrumental in the creation of a national marine protected area by the local government. In 2009, he co-founded MUSA (Museo Subacuático de Arte), a monumental museum with a collection of over 500 of his sculptural works, submerged off the coast of Cancun, Mexico. Both of these ambitious, permanent public works have a practical, functional aspect, facilitating positive interactions between people and fragile underwater habitats while at the same relieving pressure on natural resources.

Taylor's pioneering public art projects are not only examples of successful marine conservation but also works of art that seek to encourage environmental awareness, instigate social change and lead us to appreciate the breathtaking natural beauty of the underwater world. He is currently based in Lanzarote part of the Canary Islands where he is working on a major new underwater museum for the Atlantic Ocean.

More profile about the speaker
Jason deCaires Taylor | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee