TEDMED 2016
Sue Klebold: My son was a Columbine shooter. This is my story
Sue Klebold: Mijn zoon was een van de Columbine schutters. Dit is mijn verhaal
Filmed:
Readability: 4
10,022,839 views
Sue Klebold is de moeder van Dylan Klebold, één van de twee schutters die een bloedbad hebben aangericht op de Columbine High School, ze vermoordden 12 studenten en 1 leraar. Ze heeft jarenlang elk detail van haar familieleven onderzocht, om zo te proberen te begrijpen wat ze had kunnen doen om het geweld van haar zoon te voorkomen. In deze moeilijke, schokkende talk verkent Sue het punt waar geestelijke gezondheid en geweld samenkomen en pleit ze ervoor dat ouders en professionals doorgaan met het onderzoek naar het verband tussen suïcidaal en moorddadig denken.
Sue Klebold - Activist
Sue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention. Full bio
Sue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
The last time I heard my son's voice
0
1080
2496
De laatste keer dat ik de stem
van mijn zoon hoorde,
van mijn zoon hoorde,
00:28
was when he walked out the front door
1
3600
2336
was toen hij de voordeur uit liep
00:30
on his way to school.
2
5960
1280
op weg naar school.
00:33
He called out one word in the darkness:
3
8480
2200
Hij riep nog één woord in het donker:
00:36
"Bye."
4
11320
1200
"Doei."
00:38
It was April 20, 1999.
5
13000
3000
Het was 20 april 1999.
00:41
Later that morning,
at Columbine High School,
at Columbine High School,
6
16880
3056
Later die ochtend,
op de Columbine High School,
op de Columbine High School,
00:44
my son Dylan and his friend Eric
7
19960
2936
hebben mijn zoon Dylan en zijn vriend Eric
00:47
killed 12 students and a teacher
8
22920
2320
12 studenten en een leraar vermoord
00:51
and wounded more than 20 others
before taking their own lives.
before taking their own lives.
9
26280
3680
en hebben ze ruim 20 anderen verwond
voor ze zichzelf van het leven beroofden.
voor ze zichzelf van het leven beroofden.
00:56
Thirteen innocent people were killed,
10
31160
3056
Dertien onschuldige mensen zijn overleden,
00:59
leaving their loved ones
in a state of grief and trauma.
in a state of grief and trauma.
11
34240
3200
hun geliefden bleven achter
in een staat van verdriet en trauma.
in een staat van verdriet en trauma.
01:03
Others sustained injuries,
12
38320
1856
Anderen liepen verwondingen op,
01:05
some resulting in disfigurement
and permanent disability.
and permanent disability.
13
40200
4040
sommigen waren voorgoed
verminkt of gehandicapt.
verminkt of gehandicapt.
Maar hoe afschuwelijk
deze tragedie echt was,
deze tragedie echt was,
01:10
But the enormity of the tragedy
14
45840
1816
01:12
can't be measured only by the number
of deaths and injuries that took place.
of deaths and injuries that took place.
15
47680
4120
kan niet alleen uitgedrukt worden
in het aantal doden en gewonden.
in het aantal doden en gewonden.
01:17
There's no way to quantify
the psychological damage
the psychological damage
16
52720
3416
Het is onmogelijk om de
psychologische schade te kwantificeren
psychologische schade te kwantificeren
01:21
of those who were in the school,
17
56160
1936
van de mensen in de school,
01:23
or who took part
in rescue or cleanup efforts.
in rescue or cleanup efforts.
18
58120
3360
of van degenen die betrokken waren
bij de hulpverlening en het schoonmaken.
bij de hulpverlening en het schoonmaken.
01:27
There's no way to assess
the magnitude of a tragedy like Columbine,
the magnitude of a tragedy like Columbine,
19
62280
3640
Het is onmogelijk de omvang
van een tragedie als deze vast te stellen,
van een tragedie als deze vast te stellen,
01:31
especially when it can be a blueprint
20
66680
2256
helemaal als het kan dienen
als blauwdruk
als blauwdruk
01:33
for other shooters who go on
to commit atrocities of their own.
to commit atrocities of their own.
21
68960
3440
voor andere schutters die zelf
wreedheden willen gaan plegen.
wreedheden willen gaan plegen.
01:38
Columbine was a tidal wave,
22
73600
1840
Columbine was een vloedgolf,
01:41
and when the crash ended,
23
76200
1256
en toen die voorbij was,
01:42
it would take years
for the community and for society
for the community and for society
24
77480
3936
zou het nog jaren duren voordat
de gemeenschap en de maatschappij
de gemeenschap en de maatschappij
01:46
to comprehend its impact.
25
81440
1720
de impact konden bevatten.
01:49
It has taken me years
to try to accept my son's legacy.
to try to accept my son's legacy.
26
84720
4120
Het heeft mij jaren gekost de nalatenschap
van mijn zoon te proberen te accepteren.
van mijn zoon te proberen te accepteren.
01:54
The cruel behavior
that defined the end of his life
that defined the end of his life
27
89760
3136
Het wrede gedrag dat het einde
van zijn leven heeft gedefiniëerd,
van zijn leven heeft gedefiniëerd,
01:57
showed me that he was a completely
different person from the one I knew.
different person from the one I knew.
28
92920
3560
heeft mij duidelijk gemaakt dat hij
een heel ander persoon was dan ik kende.
een heel ander persoon was dan ik kende.
02:02
Afterwards people asked,
29
97600
2376
Naderhand vroegen mensen:
02:05
"How could you not know?
30
100000
1760
"Hoe kan je dit niet geweten hebben?
02:07
What kind of a mother were you?"
31
102560
1560
Wat was jij nou voor moeder?"
02:10
I still ask myself those same questions.
32
105240
2640
Ik stel mezelf nog steeds
diezelfde vragen.
diezelfde vragen.
02:14
Before the shootings,
I thought of myself as a good mom.
I thought of myself as a good mom.
33
109080
2880
Vóór de schietpartijen
vond ik mezelf een goede moeder.
vond ik mezelf een goede moeder.
02:17
Helping my children become caring,
34
112760
2456
Het opvoeden van mijn kinderen
tot meelevende,
tot meelevende,
02:20
healthy, responsible adults
35
115240
2336
gezonde, verantwoordelijke volwassenen
02:22
was the most important role of my life.
36
117600
3480
was de belangrijkste rol van mijn leven.
02:26
But the tragedy convinced me
that I failed as a parent,
that I failed as a parent,
37
121760
3320
Maar de tragedie heeft me ervan overtuigd
dat ik gefaald heb als ouder
dat ik gefaald heb als ouder
02:30
and it's partially this sense of failure
that brings me here today.
that brings me here today.
38
125840
3720
en dat is gedeeltelijk
waarom ik hier vandaag ben.
waarom ik hier vandaag ben.
02:36
Aside from his father,
39
131240
1256
Behalve zijn vader
02:37
I was the one person
who knew and loved Dylan the most.
who knew and loved Dylan the most.
40
132520
3560
was ik degene die Dylan het beste kende
en het meest van hem hield.
en het meest van hem hield.
02:41
If anyone could have known
what was happening,
what was happening,
41
136800
2256
Als iemand had kunnen weten
wat er aan de hand was,
wat er aan de hand was,
02:44
it should have been me, right?
42
139080
1720
dan zou ik dat toch zijn?
02:47
But I didn't know.
43
142000
1200
Maar ik wist het niet.
Ik ben hier vandaag
om de ervaring te delen
om de ervaring te delen
02:50
Today, I'm here to share the experience
44
145440
1896
02:52
of what it's like to be the mother
of someone who kills and hurts.
of someone who kills and hurts.
45
147360
3720
van hoe het is om de moeder te zijn
van iemand die moordt en pijn veroorzaakt.
van iemand die moordt en pijn veroorzaakt.
02:57
For years after the tragedy,
I combed through memories,
I combed through memories,
46
152200
3856
Na de tragedie heb ik jarenlang
mijn geheugen gepijnigd,
mijn geheugen gepijnigd,
03:01
trying to figure out
exactly where I failed as a parent.
exactly where I failed as a parent.
47
156080
3600
om te begrijpen waar ik
als ouder gefaald had.
als ouder gefaald had.
03:05
But there are no simple answers.
48
160280
2736
Maar er zijn geen eenvoudige antwoorden.
03:08
I can't give you any solutions.
49
163040
1920
Ik kan jullie geen oplossingen bieden.
03:10
All I can do
50
165520
1200
Het enige dat ik kan doen,
03:12
is share what I have learned.
51
167760
2360
is delen wat ik heb geleerd.
03:16
When I talk to people
who didn't know me before the shootings,
who didn't know me before the shootings,
52
171440
3616
Als ik met mensen spreek
die mij niet kenden voor de schietpartij,
die mij niet kenden voor de schietpartij,
03:20
I have three challenges to meet.
53
175080
1800
heb ik drie uitdagingen.
03:22
First, when I walk into a room like this,
54
177640
3200
De eerste, als ik een ruimte
als deze binnenkom,
als deze binnenkom,
03:26
I never know if someone there
has experienced loss
has experienced loss
55
181480
3576
weet ik niet of een van de aanwezigen
een verlies heeft geleden
een verlies heeft geleden
03:30
because of what my son did.
56
185080
1720
door wat mijn zoon heeft gedaan.
Ik vind het nodig om het leed
te erkennen dat is veroorzaakt
te erkennen dat is veroorzaakt
03:33
I feel a need to acknowledge the suffering
caused by a member of my family
caused by a member of my family
57
188080
4136
door een familielid
dat dat zelf niet meer kan doen.
dat dat zelf niet meer kan doen.
03:37
who isn't here to do it for himself.
58
192240
2200
03:40
So first, with all of my heart,
59
195080
2560
Dus eerst, vanuit de grond van mijn hart:
03:43
I'm sorry if my son has caused you pain.
60
198320
3240
het spijt me als mijn zoon u
verdriet heeft gedaan.
verdriet heeft gedaan.
03:48
The second challenge I have
61
203640
1760
De tweede uitdaging die ik heb,
03:51
is that I must ask for understanding
and even compassion
and even compassion
62
206040
3720
is dat ik begrip moet vragen,
en zelfs medeleven,
en zelfs medeleven,
03:55
when I talk about
my son's death as a suicide.
my son's death as a suicide.
63
210560
3240
als ik over de dood van mijn zoon
praat als zelfmoord.
praat als zelfmoord.
03:59
Two years before he died,
64
214480
2136
Twee jaar voor zijn dood
04:01
he wrote on a piece of paper in a notebook
65
216640
2216
schreef hij op een blaadje in een kladblok
04:03
that he was cutting himself.
66
218880
1560
dat hij zichzelf sneed.
04:06
He said that he was in agony
67
221200
1616
Hij zei dat hij gekweld was
04:07
and wanted to get a gun
so he could end his life.
so he could end his life.
68
222840
2640
en dat hij een pistool wilde
om zijn leven te beëindigen.
om zijn leven te beëindigen.
04:11
I didn't know about any of this
until months after his death.
until months after his death.
69
226160
3760
Ik wist hier niets van
tot maanden na zijn dood.
tot maanden na zijn dood.
04:15
When I talk about his death as a suicide,
70
230720
3416
Als ik over zijn dood praat als zelfmoord,
04:19
I'm not trying to downplay the viciousness
he showed at the end of his life.
he showed at the end of his life.
71
234160
4040
probeer ik de wreedheid aan het eind
van zijn leven niet af te zwakken.
van zijn leven niet af te zwakken.
04:23
I'm trying to understand
72
238840
1976
Ik probeer te begrijpen
04:25
how his suicidal thinking
73
240840
2096
hoe zijn suïcidale gedachten
04:27
led to murder.
74
242960
1440
geleid hebben tot moord.
04:30
After a lot of reading
and talking with experts,
and talking with experts,
75
245080
3216
Na veel lezen en gesprekken met experts
04:33
I have come to believe
76
248320
1656
ben ik ervan overtuigd
04:35
that his involvement in the shootings
was rooted not in his desire to kill
was rooted not in his desire to kill
77
250000
4720
dat zijn betrokkenheid bij de schietpartij
niet kwam omdat hij wilde moorden,
niet kwam omdat hij wilde moorden,
04:40
but in his desire to die.
78
255480
1680
maar omdat hij zelf dood wilde.
04:43
The third challenge I have
when I talk about my son's murder-suicide
when I talk about my son's murder-suicide
79
258320
5296
De derde uitdaging die ik heb als ik praat
over de moord/zelfmoord van mijn zoon,
over de moord/zelfmoord van mijn zoon,
04:48
is that I'm talking about mental health --
80
263640
2920
is dat ik praat over mentale gezondheid --
04:52
excuse me --
81
267680
1216
excuus --
04:53
is that I'm talking about mental health,
82
268920
2616
is dat ik praat over mentale gezondheid,
04:56
or brain health, as I prefer to call it,
because it's more concrete.
because it's more concrete.
83
271560
4176
of hersengezondheid zoals ik het zelf
liever noem, omdat dat tastbaarder is.
liever noem, omdat dat tastbaarder is.
05:00
And in the same breath,
I'm talking about violence.
I'm talking about violence.
84
275760
3736
En tegelijkertijd heb ik het over geweld.
05:04
The last thing I want to do
is to contribute to the misunderstanding
is to contribute to the misunderstanding
85
279520
3576
Het laatste wat ik wil doen
is bijdragen aan de misverstanden
is bijdragen aan de misverstanden
05:08
that already exists around mental illness.
86
283120
3216
die er al zijn rondom
mentale aandoeningen.
mentale aandoeningen.
05:11
Only a very small percent of those
who have a mental illness
who have a mental illness
87
286360
4776
Slechts een heel klein percentage
van de mensen met mentale problemen
van de mensen met mentale problemen
05:16
are violent toward other people,
88
291160
2240
zijn gewelddadig naar andere mensen.
05:19
but of those who die by suicide,
89
294800
3136
Maar van degenen die door zelfmoord
om het leven komen,
om het leven komen,
05:22
it's estimated that about 75
to maybe more than 90 percent
to maybe more than 90 percent
90
297960
4216
wordt geschat dat ongeveer
75 tot misschien meer dan 90 procent
75 tot misschien meer dan 90 procent
05:27
have a diagnosable
mental health condition of some kind.
mental health condition of some kind.
91
302200
3400
een mentale aandoening
hebben die te diagnostiseren is.
hebben die te diagnostiseren is.
05:31
As you all know very well,
92
306680
1256
Zoals jullie goed weten,
05:32
our mental health care system
is not equipped to help everyone,
is not equipped to help everyone,
93
307960
2960
is ons mentaal zorgsysteem
niet in staat om iedereen te helpen,
niet in staat om iedereen te helpen,
05:37
and not everyone with destructive thoughts
94
312000
2496
en niet iedereen met
destructieve gedachten
destructieve gedachten
05:39
fits the criteria
95
314520
1736
voldoet aan de criteria
05:41
for a specific diagnosis.
96
316280
2160
voor een specifieke diagnose.
05:44
Many who have ongoing feelings
97
319200
2016
Veel mensen met constante gevoelens
05:46
of fear or anger or hopelessness
98
321240
3736
van angst of boosheid of hopeloosheid
05:50
are never assessed or treated.
99
325000
1880
worden nooit onderzocht of behandeld.
05:52
Too often, they get our attention
only if they reach a behavioral crisis.
only if they reach a behavioral crisis.
100
327640
4640
Te vaak krijgen ze pas onze aandacht
als ze een gedragscrisis krijgen.
als ze een gedragscrisis krijgen.
05:58
If estimates are correct
101
333400
2056
Als de schattingen kloppen
06:00
that about one
to two percent of all suicides
to two percent of all suicides
102
335480
2936
dat een á twee procent
van alle zelfmoorden
van alle zelfmoorden
06:03
involves the murder of another person,
103
338440
2080
gepaard gaan met de moord op een ander,
06:07
when suicide rates rise,
as they are rising for some populations,
as they are rising for some populations,
104
342080
3920
dan zal als de zelfmoorden toenemen,
zoals bij meerdere groepen het geval is,
zoals bij meerdere groepen het geval is,
06:11
the murder-suicide rates
will rise as well.
will rise as well.
105
346720
2680
ook het aantal
moord/zelfmoorden toenemen.
moord/zelfmoorden toenemen.
06:15
I wanted to understand what was going on
in Dylan's mind prior to his death,
in Dylan's mind prior to his death,
106
350520
5496
Ik wilde begrijpen wat er voor zijn dood
gebeurde in het hoofd van Dylan,
gebeurde in het hoofd van Dylan,
06:21
so I looked for answers
from other survivors of suicide loss.
from other survivors of suicide loss.
107
356040
3720
dus ik zocht naar antwoorden bij
andere nabestaanden van zelfmoordenaars.
andere nabestaanden van zelfmoordenaars.
06:26
I did research and volunteered
to help with fund-raising events,
to help with fund-raising events,
108
361640
4536
Ik heb onderzoek gedaan
en hielp bij inzamelingsacties,
en hielp bij inzamelingsacties,
06:31
and whenever I could,
109
366200
1776
en waar ik kon,
06:33
I talked with those who had
survived their own suicidal crisis
survived their own suicidal crisis
110
368000
4496
heb ik gesproken met mensen
die een zelfmoordcrisis hebben overleefd,
die een zelfmoordcrisis hebben overleefd,
06:37
or attempt.
111
372520
1200
of een poging daartoe.
06:39
One of the most helpful
conversations I had
conversations I had
112
374840
2216
Een gesprek wat me erg heeft geholpen,
06:42
was with a coworker
113
377080
1456
was met een collega
06:43
who overheard me talking to someone else
114
378560
1905
die me met iemand anders hoorde praten
06:45
in my office cubicle.
115
380489
1200
op mijn werkplek.
06:47
She heard me say
that Dylan could not have loved me
that Dylan could not have loved me
116
382760
3416
Ze hoorde me zeggen dat het niet kon
dat Dylan van me had gehouden
dat Dylan van me had gehouden
06:51
if he could do something
as horrible as he did.
as horrible as he did.
117
386200
2760
als hij zoiets wreeds kon doen.
06:55
Later, when she found me alone,
118
390000
1800
Toen ze me later alleen trof,
06:57
she apologized for overhearing
that conversation,
that conversation,
119
392760
2456
verontschuldigde ze zich
omdat ze had geluisterd,
omdat ze had geluisterd,
07:00
but told me that I was wrong.
120
395240
1560
maar ze zei dat ik fout zat.
07:02
She said that when she was
a young, single mother
a young, single mother
121
397880
2616
Ze zei dat toen zij een jonge,
alleenstaande moeder was
alleenstaande moeder was
07:05
with three small children,
122
400520
1440
met drie kleine kinderen,
07:07
she became severely depressed
and was hospitalized to keep her safe.
and was hospitalized to keep her safe.
123
402600
4640
ze erg depressief was en werd opgenomen
voor haar eigen veiligheid.
voor haar eigen veiligheid.
07:13
At the time, she was certain
124
408000
2296
Ze was er op dat moment van overtuigd
07:15
that her children
would be better off if she died,
would be better off if she died,
125
410320
3256
dat haar kinderen beter af zouden zijn
als zij dood zou zijn,
als zij dood zou zijn,
07:18
so she had made a plan to end her life.
126
413600
2240
dus ze maakte een plan
om haar leven te beëindigen.
om haar leven te beëindigen.
07:21
She assured me that a mother's love
was the strongest bond on Earth,
was the strongest bond on Earth,
127
416880
4056
Ze verzekerde me dat moederliefde
de sterkste band op aarde was
de sterkste band op aarde was
07:25
and that she loved her children
more than anything in the world,
more than anything in the world,
128
420960
3040
en dat ze meer van haar kinderen hield
dan van wat dan ook,
dan van wat dan ook,
07:29
but because of her illness,
129
424640
2216
maar dat ze door haar ziekte
07:31
she was sure that they
would be better off without her.
would be better off without her.
130
426880
2840
er zeker van was
dat ze beter af waren zonder haar.
dat ze beter af waren zonder haar.
07:36
What she said and what
I've learned from others
I've learned from others
131
431680
2376
Wat zij vertelde en wat
ik van anderen heb geleerd,
ik van anderen heb geleerd,
07:39
is that we do not make
the so-called decision or choice
the so-called decision or choice
132
434080
4736
is dat we de zogenaamde
beslissing of keuze
beslissing of keuze
07:43
to die by suicide
133
438840
1576
om door suïcide te sterven
07:45
in the same way
that we choose what car to drive
that we choose what car to drive
134
440440
2856
niet maken op de manier
waarop we een auto kiezen,
waarop we een auto kiezen,
07:48
or where to go on a Saturday night.
135
443320
2120
of waar we naartoe gaan
op een zaterdagavond.
op een zaterdagavond.
07:51
When someone is
in an extremely suicidal state,
in an extremely suicidal state,
136
446360
3096
Mensen die extreem suïcidaal zijn,
07:54
they are in a stage four
medical health emergency.
medical health emergency.
137
449480
4520
zijn een medisch noodgeval 'fase vier'.
07:59
Their thinking is impaired and they've
lost access to tools of self-governance.
lost access to tools of self-governance.
138
454680
4480
Ze denken niet helder
en zijn hun zelfbeheersing kwijt.
en zijn hun zelfbeheersing kwijt.
08:05
Even though they can
make a plan and act with logic,
make a plan and act with logic,
139
460320
3176
En ondanks dat ze een plan kunnen maken
en zich logisch gedragen,
en zich logisch gedragen,
08:08
their sense of truth
is distorted by a filter of pain
is distorted by a filter of pain
140
463520
3936
is hun waarheidsbesef vervormd
door een filter van pijn
door een filter van pijn
08:12
through which they
interpret their reality.
interpret their reality.
141
467480
2600
dat hun interpretatie
van de realiteit dicteert.
van de realiteit dicteert.
08:15
Some people can be very good
at hiding this state,
at hiding this state,
142
470880
3656
Sommige mensen zijn erg goed
in het verbergen van deze toestand
in het verbergen van deze toestand
08:19
and they often have
good reasons for doing that.
good reasons for doing that.
143
474560
2360
en vaak hebben ze daar
een goede reden voor.
een goede reden voor.
08:23
Many of us have
suicidal thoughts at some point,
suicidal thoughts at some point,
144
478840
3176
Velen van ons hebben op enig moment
suïcidale gedachten gehad,
suïcidale gedachten gehad,
08:27
but persistent,
ongoing thoughts of suicide
ongoing thoughts of suicide
145
482040
3496
maar hardnekkige, voortdurende,
suïcidale gedachten
suïcidale gedachten
08:30
and devising a means to die
146
485560
2216
en het verzinnen
van manieren om te sterven
van manieren om te sterven
08:32
are symptoms of pathology,
147
487800
2336
zijn symptomen van een ziekte,
08:35
and like many illnesses,
148
490160
1896
en zoals vele ziekten,
08:37
the condition has to be
recognized and treated
recognized and treated
149
492080
2760
moet deze toestand onderkend
en behandeld worden
en behandeld worden
08:40
before a life is lost.
150
495520
1520
voordat het een leven kost.
08:43
But my son's death
was not purely a suicide.
was not purely a suicide.
151
498600
2840
Maar mijn zoon's dood
was niet alleen een zelfmoord.
was niet alleen een zelfmoord.
08:47
It involved mass murder.
152
502200
1760
Het was een massamoord.
08:50
I wanted to know how his
suicidal thinking became homicidal.
suicidal thinking became homicidal.
153
505080
5880
Ik wilde weten hoe zijn suïcidale
gedachten moorddadig werden.
gedachten moorddadig werden.
08:56
But research is sparse
and there are no simple answers.
and there are no simple answers.
154
511920
3160
Maar er is weinig onderzoek
en er zijn geen eenvoudige antwoorden.
en er zijn geen eenvoudige antwoorden.
09:01
Yes, he probably had ongoing depression.
155
516240
2919
Ja, hij was waarschijnlijk depressief.
09:05
He had a personality
that was perfectionistic and self-reliant,
that was perfectionistic and self-reliant,
156
520679
5561
Zijn persoonlijkheid was perfectionistisch
en hij vertrouwde alleen op zichzelf,
en hij vertrouwde alleen op zichzelf,
09:12
and that made him less likely
to seek help from others.
to seek help from others.
157
527120
3760
en dat maakte dat hij niet snel
om hulp van anderen zou vragen.
om hulp van anderen zou vragen.
09:16
He had experienced
triggering events at the school
triggering events at the school
158
531880
3456
Hij had een aantal dingen
meegemaakt op school
meegemaakt op school
09:20
that left him feeling
debased and humiliated and mad.
debased and humiliated and mad.
159
535360
5400
waardoor hij zich minderwaardig,
vernederd en boos voelde.
vernederd en boos voelde.
09:27
And he had a complicated friendship
160
542160
3256
En hij had een ingewikkelde vriendschap
09:30
with a boy who shared his feelings
of rage and alienation,
of rage and alienation,
161
545440
4336
met een jongen die zijn gevoelens
van woede en vervreemding deelde,
van woede en vervreemding deelde,
09:34
and who was seriously disturbed,
162
549800
3096
en die ernstig gestoord,
09:37
controlling and homicidal.
163
552920
1880
controlerend en moorddadig was.
09:41
And on top of this period in his life
164
556280
2856
En in deze periode in zijn leven
09:44
of extreme vulnerability and fragility,
165
559160
3160
waarin hij uiterst kwetsbaar
en breekbaar was,
en breekbaar was,
09:48
Dylan found access to guns
166
563280
2376
had Dylan toegang tot wapens,
09:50
even though we'd never
owned any in our home.
owned any in our home.
167
565680
2160
ook al hebben we ze nooit in huis gehad.
09:53
It was appallingly easy
for a 17-year-old boy to buy guns,
for a 17-year-old boy to buy guns,
168
568800
5216
Het was verbazingwekkend eenvoudig
voor een 17-jarige om wapens te kopen,
voor een 17-jarige om wapens te kopen,
09:59
both legally and illegally,
without my permission or knowledge.
without my permission or knowledge.
169
574040
4640
zowel legaal als illegaal,
of ik het nu wist of goedvond of niet.
of ik het nu wist of goedvond of niet.
10:04
And somehow, 17 years
and many school shootings later,
and many school shootings later,
170
579880
4520
En op een of andere manier, 17 jaar
en vele schietincidenten op scholen later,
en vele schietincidenten op scholen later,
10:10
it's still appallingly easy.
171
585080
1800
is het nog steeds zo makkelijk.
10:14
What Dylan did that day broke my heart,
172
589160
2720
Wat Dylan die dag heeft gedaan,
heeft mijn hart gebroken,
heeft mijn hart gebroken,
10:18
and as trauma so often does,
173
593240
1856
en -- zoals zo vaak na een trauma --
10:20
it took a toll on my body and on my mind.
174
595120
2960
heeft zijn sporen nagelaten
op mijn lichaam en geest.
op mijn lichaam en geest.
10:24
Two years after the shootings,
I got breast cancer,
I got breast cancer,
175
599360
2440
Twee jaar na de schietpartij
kreeg ik borstkanker
kreeg ik borstkanker
10:28
and two years after that,
I began to have mental health problems.
I began to have mental health problems.
176
603200
3360
en nog twee jaar later
begon ik mentale problemen te krijgen.
begon ik mentale problemen te krijgen.
10:33
On top of the constant, perpetual grief
177
608480
3416
Bovenop het constante, oneindige verdriet,
10:36
I was terrified that I would run
into a family member
into a family member
178
611920
3576
was ik doodsbenauwd
dat ik een familielid zou tegenkomen
dat ik een familielid zou tegenkomen
10:40
of someone Dylan had killed,
179
615520
2056
van iemand die door Dylan vermoord was,
10:42
or be accosted by the press
180
617600
2376
of dat ik overvallen
zou worden door de pers
zou worden door de pers
10:45
or by an angry citizen.
181
620000
1480
of door een boze burger.
10:47
I was afraid to turn on the news,
182
622920
2576
Ik durfde het nieuws niet aan te zetten,
10:50
afraid to hear myself being called
a terrible parent or a disgusting person.
a terrible parent or a disgusting person.
183
625520
4960
omdat ik bang was om een slechte ouder
of walgelijk persoon te worden genoemd.
of walgelijk persoon te worden genoemd.
10:58
I started having panic attacks.
184
633320
2040
Ik kreeg paniek-aanvallen.
11:02
The first bout started
four years after the shootings,
four years after the shootings,
185
637240
4176
De eerste kwamen
vier jaar na de schietpartij,
vier jaar na de schietpartij,
tijdens de voorbereidingen
op de getuigenverklaringen,
op de getuigenverklaringen,
11:06
when I was getting ready
for the depositions
for the depositions
186
641440
2536
11:09
and would have to meet
the victims' families face to face.
the victims' families face to face.
187
644000
2800
waar ik de nabestaanden
onder ogen zou moeten komen.
onder ogen zou moeten komen.
11:12
The second round started
six years after the shootings,
six years after the shootings,
188
647600
3376
De tweede serie kwam
zes jaar na de schietpartij,
zes jaar na de schietpartij,
toen ik me voorbereidde
om voor het eerst openbaar te spreken
om voor het eerst openbaar te spreken
11:16
when I was preparing
to speak publicly about murder-suicide
to speak publicly about murder-suicide
189
651000
3456
over moord/zelfmoord op een congres.
11:19
for the first time at a conference.
190
654480
2000
11:22
Both episodes lasted several weeks.
191
657520
2400
Beide series duurden een aantal weken.
11:27
The attacks happened everywhere:
192
662160
2136
Ze gebeurden overal:
11:29
in the hardware store, in my office,
193
664320
3296
bij de bouwmarkt, op kantoor,
11:32
or even while reading a book in bed.
194
667640
2040
of zelfs als ik in bed een boek las.
11:35
My mind would suddenly lock
into this spinning cycle of terror
into this spinning cycle of terror
195
670600
5056
Mijn gedachten zaten plotseling vast
in een neerwaardse spiraal van angst
in een neerwaardse spiraal van angst
11:40
and no matter how I hard I tried
196
675680
2096
en hoe hard ik ook probeerde
11:42
to calm myself down
or reason my way out of it,
or reason my way out of it,
197
677800
4056
om mijzelf te kalmeren
of mezelf eruit te redeneren,
of mezelf eruit te redeneren,
11:46
I couldn't do it.
198
681880
1280
het lukte me niet.
Het voelde alsof mijn brein
me probeerde te vermoorden.
me probeerde te vermoorden.
11:49
It felt as if my brain
was trying to kill me,
was trying to kill me,
199
684440
2560
11:52
and then, being afraid of being afraid
200
687920
2576
De angst voor de angst
werd toen het enige
werd toen het enige
11:55
consumed all of my thoughts.
201
690520
1800
waar ik nog aan kon denken.
11:58
That's when I learned firsthand
202
693200
1896
Toen heb ik persoonlijk ondervonden
12:00
what it feels like
to have a malfunctioning mind,
to have a malfunctioning mind,
203
695120
2440
hoe het was om een storing
in de hersenen te hebben
in de hersenen te hebben
12:03
and that's when I truly
became a brain health advocate.
became a brain health advocate.
204
698640
3480
en toen ben ik een echte pleitbezorger
geworden voor hersen-gezondheid.
geworden voor hersen-gezondheid.
12:08
With therapy and medication and self-care,
205
703760
2976
Door therapie en medicatie
en door voor mezelf te zorgen,
en door voor mezelf te zorgen,
12:11
life eventually returned
206
706760
1816
kreeg ik mijn gewone leven weer terug,
12:13
to whatever could be thought of
as normal under the circumstances.
as normal under the circumstances.
207
708600
3480
zo gewoon als kon onder de omstandigheden.
12:18
When I looked back
on all that had happened,
on all that had happened,
208
713240
2056
Toen ik terugkeek
op alles wat er gebeurd was,
op alles wat er gebeurd was,
12:20
I could see that my son's
spiral into dysfunction
spiral into dysfunction
209
715320
3560
zag ik hoe de neerwaartse spiraal
waarin mijn zoon terecht kwam
waarin mijn zoon terecht kwam
12:24
probably occurred
over a period of about two years,
over a period of about two years,
210
719680
3496
waarschijnlijk twee jaar heeft geduurd,
12:28
plenty of time to get him help,
211
723200
2160
genoeg tijd om hulp voor hem te krijgen,
12:31
if only someone had known
that he needed help
that he needed help
212
726280
3016
als iemand maar had geweten
dat hij hulp nodig had
dat hij hulp nodig had
en wist wat er moest gebeuren.
12:34
and known what to do.
213
729320
1320
12:40
Every time someone asks me,
214
735680
2576
Telkens als iemand me vraagt:
12:43
"How could you not have known?",
215
738280
2456
"Hoe kan je dit niet geweten hebben?",
12:45
it feels like a punch in the gut.
216
740760
2000
voelt het als een stomp in mijn maag.
12:48
It carries accusation
and taps into my feelings of guilt
and taps into my feelings of guilt
217
743840
4536
Het voelt als een beschuldiging
en voedt mijn schuldgevoelens,
en voedt mijn schuldgevoelens,
12:53
that no matter how much therapy I've had
218
748400
2496
die ik ondanks alle therapie
die ik heb gehad
die ik heb gehad
12:55
I will never fully eradicate.
219
750920
1920
altijd met me mee zal dragen.
12:58
But here's something I've learned:
220
753880
1620
Maar wat ik wel heb geleerd:
13:01
if love were enough
221
756720
1856
als liefde genoeg zou zijn
13:03
to stop someone who is suicidal
222
758600
2136
om iemand met suïcidale
gedachten te stoppen
gedachten te stoppen
13:05
from hurting themselves,
223
760760
1440
zichzelf pijn te doen,
13:08
suicides would hardly ever happen.
224
763000
2200
zouden er bijna nooit zelfmoorden zijn.
13:11
But love is not enough,
225
766320
1800
Maar liefde is niet genoeg
13:14
and suicide is prevalent.
226
769240
1760
en er zijn voortdurend zelfmoorden.
13:16
It's the second leading cause of death
227
771680
2816
Het is de op één na
meest voorkomende doodsoorzaak
meest voorkomende doodsoorzaak
13:19
for people age 10 to 34,
228
774520
2200
onder mensen tussen de 10 en 34,
13:22
and 15 percent of American youth
229
777640
2656
en 15 procent van de Amerikaanse jeugd
13:25
report having made a suicide plan
230
780320
2736
heeft een zelfmoordplan gemaakt
13:28
in the last year.
231
783080
1200
in het afgelopen jaar.
13:31
I've learned that no matter
how much we want to believe we can,
how much we want to believe we can,
232
786160
4120
Ik heb geleerd dat,
hoe graag we het ook willen geloven,
hoe graag we het ook willen geloven,
13:36
we cannot know or control
233
791000
2816
we niet alles kunnen weten of controleren
13:38
everything our loved ones think and feel,
234
793840
1960
wat onze geliefden denken en voelen.
13:41
and the stubborn belief
that we are somehow different,
that we are somehow different,
235
796760
3120
En het koppige geloof dat wij
op de een of andere manier anders zijn,
op de een of andere manier anders zijn,
13:45
that someone we love
would never think of hurting themselves
would never think of hurting themselves
236
800560
3416
dat een geliefde er nooit
aan zou denken zichzelf te kwetsen,
aan zou denken zichzelf te kwetsen,
13:49
or someone else,
237
804000
1200
of iemand anders,
13:51
can cause us to miss
238
806080
2016
kan ervoor zorgen dat we niet zien
13:53
what's hidden in plain sight.
239
808120
1800
wat ons in het gezicht staart.
13:56
And if worst case scenarios
do come to pass,
do come to pass,
240
811840
3440
En als de allerslechtste scenarios
daadwerkelijk gebeuren,
daadwerkelijk gebeuren,
14:01
we'll have to learn
to forgive ourselves for not knowing
to forgive ourselves for not knowing
241
816520
3896
moeten we ervan leren en onszelf
vergeven dat we er niet van wisten
vergeven dat we er niet van wisten
14:05
or for not asking the right questions
242
820440
2696
of dat we niet de juiste
vragen hebben gesteld
vragen hebben gesteld
14:08
or not finding the right treatment.
243
823160
2720
of niet de juiste behandeling
hebben gevonden.
hebben gevonden.
14:12
We should always assume
244
827240
1256
We moeten altijd aannemen
14:13
that someone we love may be suffering,
245
828520
2640
dat iemand van wie we houden,
misschien lijdt,
misschien lijdt,
14:16
regardless of what they say
246
831880
2616
zelfs als ze iets anders zeggen
14:19
or how they act.
247
834520
1240
of zich niet zo gedragen.
14:21
We should listen with our whole being,
248
836720
2120
We moeten met ons hele wezen luisteren,
14:24
without judgments,
249
839800
1200
zonder te oordelen
14:26
and without offering solutions.
250
841680
2120
of oplossingen te bieden.
14:32
I know that I will live with this tragedy,
251
847360
3216
Ik weet dat ik met deze tragedie,
14:35
with these multiple tragedies,
252
850600
1936
met al deze tragedies, moet leven,
14:37
for the rest of my life.
253
852560
1560
voor de rest van mijn leven.
14:40
I know that in the minds of many,
254
855320
2000
Ik weet dat veel mensen zullen denken
14:46
what I lost can't compare
to what the other families lost.
to what the other families lost.
255
861080
3760
dat mijn verlies niet te vergelijken is
met het verlies van andere families.
met het verlies van andere families.
14:51
I know my struggle
doesn't make theirs any easier.
doesn't make theirs any easier.
256
866240
2600
Ik weet dat mijn strijd
de hunne niet vergemakkelijkt.
de hunne niet vergemakkelijkt.
14:56
I know there are even some who think
I don't have the right to any pain,
I don't have the right to any pain,
257
871000
5376
Ik weet ook dat er mensen zijn die vinden
dat ik geen recht heb om te lijden,
dat ik geen recht heb om te lijden,
15:01
but only to a life of permanent penance.
258
876400
2840
maar alleen levenslang berouw mag hebben.
15:06
In the end what I know comes down to this:
259
881800
2680
Uiteindelijk komt het
op het volgende neer:
op het volgende neer:
15:10
the tragic fact is that even
the most vigilant and responsible of us
the most vigilant and responsible of us
260
885320
6176
het tragische feit is
dat zelfs de meest oplettenden
en verantwoordelijken onder ons
en verantwoordelijken onder ons
15:16
may not be able to help,
261
891520
1920
soms niet kunnen helpen,
15:19
but for love's sake,
262
894840
2176
maar in de naam van liefde,
15:22
we must never stop trying
263
897040
2176
moeten we altijd blijven proberen
15:24
to know the unknowable.
264
899240
1480
het onbekende te weten.
15:26
Thank you.
265
901560
1216
Dankjewel.
15:27
(Applause)
266
902800
2160
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Sue Klebold - ActivistSue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention.
Why you should listen
Sue Klebold is the mother of Dylan Klebold, one of the two shooters at Columbine High School in 1999. Since the massacre, Sue has spent years excavating every detail of her family life, and trying to understand what she could have done to prevent it. In 2016, after years of evading public scrutiny, Klebold published A Mother's Reckoning: Living In the Aftermath of Tragedy, a powerful memoir in which she explores the crucial intersection between mental health and violence. As a passionate advocate for brain health awareness and intervention, she is donating any profits from the book to mental health charities, research and suicide prevention, hoping for solutions that will help parents and professionals spot and thwart signs of trouble.
Sue Klebold | Speaker | TED.com