ABOUT THE SPEAKER
Sue Klebold - Activist
Sue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention.

Why you should listen

Sue Klebold is the mother of Dylan Klebold, one of the two shooters at Columbine High School in 1999. Since the massacre, Sue has spent years excavating every detail of her family life, and trying to understand what she could have done to prevent it. In 2016, after years of evading public scrutiny, Klebold published A Mother's Reckoning: Living In the Aftermath of Tragedy, a powerful memoir in which she explores the crucial intersection between mental health and violence. As a passionate advocate for brain health awareness and intervention, she is donating any profits from the book to mental health charities, research and suicide prevention, hoping for solutions that will help parents and professionals spot and thwart signs of trouble.

More profile about the speaker
Sue Klebold | Speaker | TED.com
TEDMED 2016

Sue Klebold: My son was a Columbine shooter. This is my story

Sue Klebold: Mijn zoon was een van de Columbine schutters. Dit is mijn verhaal

Filmed:
10,022,839 views

Sue Klebold is de moeder van Dylan Klebold, één van de twee schutters die een bloedbad hebben aangericht op de Columbine High School, ze vermoordden 12 studenten en 1 leraar. Ze heeft jarenlang elk detail van haar familieleven onderzocht, om zo te proberen te begrijpen wat ze had kunnen doen om het geweld van haar zoon te voorkomen. In deze moeilijke, schokkende talk verkent Sue het punt waar geestelijke gezondheid en geweld samenkomen en pleit ze ervoor dat ouders en professionals doorgaan met het onderzoek naar het verband tussen suïcidaal en moorddadig denken.
- Activist
Sue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:26
The last time I heardgehoord my son'szoon van voicestem
0
1080
2496
De laatste keer dat ik de stem
van mijn zoon hoorde,
00:28
was when he walkedwandelde out the frontvoorkant doordeur-
1
3600
2336
was toen hij de voordeur uit liep
00:30
on his way to schoolschool-.
2
5960
1280
op weg naar school.
00:33
He calledriep out one wordwoord in the darknessduisternis:
3
8480
2200
Hij riep nog één woord in het donker:
00:36
"ByeBye."
4
11320
1200
"Doei."
00:38
It was AprilApril 20, 1999.
5
13000
3000
Het was 20 april 1999.
00:41
LaterLater that morningochtend-,
at ColumbineColumbine HighHoge SchoolSchool,
6
16880
3056
Later die ochtend,
op de Columbine High School,
00:44
my sonzoon DylanDylan and his friendvriend EricEric
7
19960
2936
hebben mijn zoon Dylan en zijn vriend Eric
00:47
killedgedood 12 studentsstudenten and a teacherleraar
8
22920
2320
12 studenten en een leraar vermoord
00:51
and woundedverwond more than 20 othersanderen
before takingnemen theirhun owneigen liveslevens.
9
26280
3680
en hebben ze ruim 20 anderen verwond
voor ze zichzelf van het leven beroofden.
00:56
ThirteenDertien innocentonschuldig people were killedgedood,
10
31160
3056
Dertien onschuldige mensen zijn overleden,
00:59
leavingverlaten theirhun lovedgeliefde onesdegenen
in a statestaat of griefverdriet and traumatrauma.
11
34240
3200
hun geliefden bleven achter
in een staat van verdriet en trauma.
01:03
OthersAnderen sustainedvolgehouden injuriesverwondingen,
12
38320
1856
Anderen liepen verwondingen op,
01:05
some resultingAls gevolg in disfigurementverminking
and permanentblijvend disabilityhandicap.
13
40200
4040
sommigen waren voorgoed
verminkt of gehandicapt.
Maar hoe afschuwelijk
deze tragedie echt was,
01:10
But the enormityafschuwelijkheid of the tragedytragedie
14
45840
1816
01:12
can't be measuredafgemeten only by the numberaantal
of deathssterfgevallen and injuriesverwondingen that tooknam placeplaats.
15
47680
4120
kan niet alleen uitgedrukt worden
in het aantal doden en gewonden.
01:17
There's no way to quantifykwantificeren
the psychologicalpsychologisch damageschade
16
52720
3416
Het is onmogelijk om de
psychologische schade te kwantificeren
01:21
of those who were in the schoolschool-,
17
56160
1936
van de mensen in de school,
01:23
or who tooknam partdeel
in rescueredden or cleanupopruimen effortsinspanningen.
18
58120
3360
of van degenen die betrokken waren
bij de hulpverlening en het schoonmaken.
01:27
There's no way to assessschatten
the magnitudeomvang of a tragedytragedie like ColumbineColumbine,
19
62280
3640
Het is onmogelijk de omvang
van een tragedie als deze vast te stellen,
01:31
especiallyvooral when it can be a blueprintblauwdruk
20
66680
2256
helemaal als het kan dienen
als blauwdruk
01:33
for other shootersschutters who go on
to commitplegen atrocitieswreedheden of theirhun owneigen.
21
68960
3440
voor andere schutters die zelf
wreedheden willen gaan plegen.
01:38
ColumbineColumbine was a tidalgetij- waveGolf,
22
73600
1840
Columbine was een vloedgolf,
01:41
and when the crashneerstorten endedbeëindigde,
23
76200
1256
en toen die voorbij was,
01:42
it would take yearsjaar
for the communitygemeenschap and for societymaatschappij
24
77480
3936
zou het nog jaren duren voordat
de gemeenschap en de maatschappij
01:46
to comprehendbegrijpen its impactbotsing.
25
81440
1720
de impact konden bevatten.
01:49
It has takeningenomen me yearsjaar
to try to acceptaccepteren my son'szoon van legacynalatenschap.
26
84720
4120
Het heeft mij jaren gekost de nalatenschap
van mijn zoon te proberen te accepteren.
01:54
The cruelwreed behaviorgedrag
that definedbepaald the endeinde of his life
27
89760
3136
Het wrede gedrag dat het einde
van zijn leven heeft gedefiniëerd,
01:57
showedtoonden me that he was a completelyhelemaal
differentverschillend personpersoon from the one I knewwist.
28
92920
3560
heeft mij duidelijk gemaakt dat hij
een heel ander persoon was dan ik kende.
02:02
AfterwardsDaarna people askedgevraagd,
29
97600
2376
Naderhand vroegen mensen:
02:05
"How could you not know?
30
100000
1760
"Hoe kan je dit niet geweten hebben?
02:07
What kindsoort of a mothermoeder were you?"
31
102560
1560
Wat was jij nou voor moeder?"
02:10
I still askvragen myselfmezelf those samedezelfde questionsvragen.
32
105240
2640
Ik stel mezelf nog steeds
diezelfde vragen.
02:14
Before the shootingsopnames,
I thought of myselfmezelf as a good mommam.
33
109080
2880
Vóór de schietpartijen
vond ik mezelf een goede moeder.
02:17
HelpingHelpende my childrenkinderen becomeworden caringzorgzaam,
34
112760
2456
Het opvoeden van mijn kinderen
tot meelevende,
02:20
healthygezond, responsibleverantwoordelijk adultsvolwassenen
35
115240
2336
gezonde, verantwoordelijke volwassenen
02:22
was the mostmeest importantbelangrijk rolerol of my life.
36
117600
3480
was de belangrijkste rol van mijn leven.
02:26
But the tragedytragedie convincedovertuigd me
that I failedmislukt as a parentouder,
37
121760
3320
Maar de tragedie heeft me ervan overtuigd
dat ik gefaald heb als ouder
02:30
and it's partiallygedeeltelijk this sensezin of failuremislukking
that bringsbrengt me here todayvandaag.
38
125840
3720
en dat is gedeeltelijk
waarom ik hier vandaag ben.
02:36
AsideOpzij from his fathervader,
39
131240
1256
Behalve zijn vader
02:37
I was the one personpersoon
who knewwist and lovedgeliefde DylanDylan the mostmeest.
40
132520
3560
was ik degene die Dylan het beste kende
en het meest van hem hield.
02:41
If anyoneiedereen could have knownbekend
what was happeninggebeurtenis,
41
136800
2256
Als iemand had kunnen weten
wat er aan de hand was,
02:44
it should have been me, right?
42
139080
1720
dan zou ik dat toch zijn?
02:47
But I didn't know.
43
142000
1200
Maar ik wist het niet.
Ik ben hier vandaag
om de ervaring te delen
02:50
TodayVandaag, I'm here to sharedelen the experienceervaring
44
145440
1896
02:52
of what it's like to be the mothermoeder
of someoneiemand who killskills and hurtsdoet pijn.
45
147360
3720
van hoe het is om de moeder te zijn
van iemand die moordt en pijn veroorzaakt.
02:57
For yearsjaar after the tragedytragedie,
I combedgekamd throughdoor memoriesherinneringen,
46
152200
3856
Na de tragedie heb ik jarenlang
mijn geheugen gepijnigd,
03:01
tryingproberen to figurefiguur out
exactlyprecies where I failedmislukt as a parentouder.
47
156080
3600
om te begrijpen waar ik
als ouder gefaald had.
03:05
But there are no simpleeenvoudig answersantwoorden.
48
160280
2736
Maar er zijn geen eenvoudige antwoorden.
03:08
I can't give you any solutionsoplossingen.
49
163040
1920
Ik kan jullie geen oplossingen bieden.
03:10
All I can do
50
165520
1200
Het enige dat ik kan doen,
03:12
is sharedelen what I have learnedgeleerd.
51
167760
2360
is delen wat ik heb geleerd.
03:16
When I talk to people
who didn't know me before the shootingsopnames,
52
171440
3616
Als ik met mensen spreek
die mij niet kenden voor de schietpartij,
03:20
I have threedrie challengesuitdagingen to meetontmoeten.
53
175080
1800
heb ik drie uitdagingen.
03:22
First, when I walklopen into a roomkamer like this,
54
177640
3200
De eerste, als ik een ruimte
als deze binnenkom,
03:26
I never know if someoneiemand there
has experiencedervaren lossverlies
55
181480
3576
weet ik niet of een van de aanwezigen
een verlies heeft geleden
03:30
because of what my sonzoon did.
56
185080
1720
door wat mijn zoon heeft gedaan.
Ik vind het nodig om het leed
te erkennen dat is veroorzaakt
03:33
I feel a need to acknowledgeerkennen the sufferinglijden
causedveroorzaakt by a memberlid of my familyfamilie
57
188080
4136
door een familielid
dat dat zelf niet meer kan doen.
03:37
who isn't here to do it for himselfzichzelf.
58
192240
2200
03:40
So first, with all of my hearthart-,
59
195080
2560
Dus eerst, vanuit de grond van mijn hart:
03:43
I'm sorry if my sonzoon has causedveroorzaakt you painpijn.
60
198320
3240
het spijt me als mijn zoon u
verdriet heeft gedaan.
03:48
The secondtweede challengeuitdaging I have
61
203640
1760
De tweede uitdaging die ik heb,
03:51
is that I mustmoet askvragen for understandingbegrip
and even compassionmededogen
62
206040
3720
is dat ik begrip moet vragen,
en zelfs medeleven,
03:55
when I talk about
my son'szoon van deathdood as a suicidezelfmoord.
63
210560
3240
als ik over de dood van mijn zoon
praat als zelfmoord.
03:59
Two yearsjaar before he diedging dood,
64
214480
2136
Twee jaar voor zijn dood
04:01
he wroteschreef on a piecestuk of paperpapier in a notebookNotebook
65
216640
2216
schreef hij op een blaadje in een kladblok
04:03
that he was cuttingsnijdend himselfzichzelf.
66
218880
1560
dat hij zichzelf sneed.
04:06
He said that he was in agonyAgony
67
221200
1616
Hij zei dat hij gekweld was
04:07
and wanted to get a gungeweer
so he could endeinde his life.
68
222840
2640
en dat hij een pistool wilde
om zijn leven te beëindigen.
04:11
I didn't know about any of this
untiltot monthsmaanden after his deathdood.
69
226160
3760
Ik wist hier niets van
tot maanden na zijn dood.
04:15
When I talk about his deathdood as a suicidezelfmoord,
70
230720
3416
Als ik over zijn dood praat als zelfmoord,
04:19
I'm not tryingproberen to downplaybagatelliseren the viciousnesskwaadaardigheid
he showedtoonden at the endeinde of his life.
71
234160
4040
probeer ik de wreedheid aan het eind
van zijn leven niet af te zwakken.
04:23
I'm tryingproberen to understandbegrijpen
72
238840
1976
Ik probeer te begrijpen
04:25
how his suicidalsuïcidale thinkinghet denken
73
240840
2096
hoe zijn suïcidale gedachten
04:27
led to murdermoord.
74
242960
1440
geleid hebben tot moord.
04:30
After a lot of readinglezing
and talkingpratend with expertsexperts,
75
245080
3216
Na veel lezen en gesprekken met experts
04:33
I have come to believe
76
248320
1656
ben ik ervan overtuigd
04:35
that his involvementbetrokkenheid in the shootingsopnames
was rootedingeworteld not in his desireverlangen to killdoden
77
250000
4720
dat zijn betrokkenheid bij de schietpartij
niet kwam omdat hij wilde moorden,
04:40
but in his desireverlangen to diedood gaan.
78
255480
1680
maar omdat hij zelf dood wilde.
04:43
The thirdderde challengeuitdaging I have
when I talk about my son'szoon van murder-suicidemoord-zelfmoord
79
258320
5296
De derde uitdaging die ik heb als ik praat
over de moord/zelfmoord van mijn zoon,
04:48
is that I'm talkingpratend about mentalgeestelijk healthGezondheid --
80
263640
2920
is dat ik praat over mentale gezondheid --
04:52
excuseexcuus me --
81
267680
1216
excuus --
04:53
is that I'm talkingpratend about mentalgeestelijk healthGezondheid,
82
268920
2616
is dat ik praat over mentale gezondheid,
04:56
or brainhersenen healthGezondheid, as I preferverkiezen to call it,
because it's more concretebeton.
83
271560
4176
of hersengezondheid zoals ik het zelf
liever noem, omdat dat tastbaarder is.
05:00
And in the samedezelfde breathadem,
I'm talkingpratend about violencegeweld.
84
275760
3736
En tegelijkertijd heb ik het over geweld.
05:04
The last thing I want to do
is to contributebijdragen to the misunderstandingmisverstand
85
279520
3576
Het laatste wat ik wil doen
is bijdragen aan de misverstanden
05:08
that alreadynu al existsbestaat around mentalgeestelijk illnessziekte.
86
283120
3216
die er al zijn rondom
mentale aandoeningen.
05:11
Only a very smallklein percentprocent of those
who have a mentalgeestelijk illnessziekte
87
286360
4776
Slechts een heel klein percentage
van de mensen met mentale problemen
05:16
are violentgewelddadig towardin de richting van other people,
88
291160
2240
zijn gewelddadig naar andere mensen.
05:19
but of those who diedood gaan by suicidezelfmoord,
89
294800
3136
Maar van degenen die door zelfmoord
om het leven komen,
05:22
it's estimatedgeschatte that about 75
to maybe more than 90 percentprocent
90
297960
4216
wordt geschat dat ongeveer
75 tot misschien meer dan 90 procent
05:27
have a diagnosablediagnosticeerbare
mentalgeestelijk healthGezondheid conditionstaat of some kindsoort.
91
302200
3400
een mentale aandoening
hebben die te diagnostiseren is.
05:31
As you all know very well,
92
306680
1256
Zoals jullie goed weten,
05:32
our mentalgeestelijk healthGezondheid carezorg systemsysteem
is not equippeduitgerust to help everyoneiedereen,
93
307960
2960
is ons mentaal zorgsysteem
niet in staat om iedereen te helpen,
05:37
and not everyoneiedereen with destructivedestructieve thoughtsgedachten
94
312000
2496
en niet iedereen met
destructieve gedachten
05:39
fitspast bij the criteriacriteria
95
314520
1736
voldoet aan de criteria
05:41
for a specificspecifiek diagnosisdiagnose.
96
316280
2160
voor een specifieke diagnose.
05:44
ManyVeel who have ongoingvoortdurende feelingsgevoelens
97
319200
2016
Veel mensen met constante gevoelens
05:46
of fearangst or angerboosheid or hopelessnesshopeloosheid
98
321240
3736
van angst of boosheid of hopeloosheid
05:50
are never assessedbeoordeeld or treatedbehandelde.
99
325000
1880
worden nooit onderzocht of behandeld.
05:52
Too oftenvaak, they get our attentionaandacht
only if they reachberijk a behavioralgedrags crisiscrisis.
100
327640
4640
Te vaak krijgen ze pas onze aandacht
als ze een gedragscrisis krijgen.
05:58
If estimatesramingen are correctcorrect
101
333400
2056
Als de schattingen kloppen
06:00
that about one
to two percentprocent of all suicideszelfmoorden
102
335480
2936
dat een á twee procent
van alle zelfmoorden
06:03
involvesimpliceert the murdermoord of anothereen ander personpersoon,
103
338440
2080
gepaard gaan met de moord op een ander,
06:07
when suicidezelfmoord ratesprijzen risestijgen,
as they are risingstijgende lijn for some populationspopulaties,
104
342080
3920
dan zal als de zelfmoorden toenemen,
zoals bij meerdere groepen het geval is,
06:11
the murder-suicidemoord-zelfmoord ratesprijzen
will risestijgen as well.
105
346720
2680
ook het aantal
moord/zelfmoorden toenemen.
06:15
I wanted to understandbegrijpen what was going on
in Dylan'sDylans mindgeest priorvoorafgaand to his deathdood,
106
350520
5496
Ik wilde begrijpen wat er voor zijn dood
gebeurde in het hoofd van Dylan,
06:21
so I lookedkeek for answersantwoorden
from other survivorsoverlevenden of suicidezelfmoord lossverlies.
107
356040
3720
dus ik zocht naar antwoorden bij
andere nabestaanden van zelfmoordenaars.
06:26
I did researchOnderzoek and volunteeredvrijwilliger
to help with fund-raisingfondsenwerving eventsevents,
108
361640
4536
Ik heb onderzoek gedaan
en hielp bij inzamelingsacties,
06:31
and whenevertelkens als I could,
109
366200
1776
en waar ik kon,
06:33
I talkedgesproken with those who had
survivedoverleefd theirhun owneigen suicidalsuïcidale crisiscrisis
110
368000
4496
heb ik gesproken met mensen
die een zelfmoordcrisis hebben overleefd,
06:37
or attemptpoging.
111
372520
1200
of een poging daartoe.
06:39
One of the mostmeest helpfulnuttig
conversationsconversaties I had
112
374840
2216
Een gesprek wat me erg heeft geholpen,
06:42
was with a coworkercollega
113
377080
1456
was met een collega
06:43
who overheardafgeluisterd me talkingpratend to someoneiemand elseanders
114
378560
1905
die me met iemand anders hoorde praten
06:45
in my officekantoor cubiclekast.
115
380489
1200
op mijn werkplek.
06:47
She heardgehoord me say
that DylanDylan could not have lovedgeliefde me
116
382760
3416
Ze hoorde me zeggen dat het niet kon
dat Dylan van me had gehouden
06:51
if he could do something
as horribleverschrikkelijk as he did.
117
386200
2760
als hij zoiets wreeds kon doen.
06:55
LaterLater, when she foundgevonden me alonealleen,
118
390000
1800
Toen ze me later alleen trof,
06:57
she apologizedverontschuldigde zich for overhearingOverhearing
that conversationgesprek,
119
392760
2456
verontschuldigde ze zich
omdat ze had geluisterd,
07:00
but told me that I was wrongfout.
120
395240
1560
maar ze zei dat ik fout zat.
07:02
She said that when she was
a youngjong, singlesingle mothermoeder
121
397880
2616
Ze zei dat toen zij een jonge,
alleenstaande moeder was
07:05
with threedrie smallklein childrenkinderen,
122
400520
1440
met drie kleine kinderen,
07:07
she becamewerd severelystreng depressedterneergeslagen
and was hospitalizedhet ziekenhuis to keep her safeveilig.
123
402600
4640
ze erg depressief was en werd opgenomen
voor haar eigen veiligheid.
07:13
At the time, she was certainzeker
124
408000
2296
Ze was er op dat moment van overtuigd
07:15
that her childrenkinderen
would be better off if she diedging dood,
125
410320
3256
dat haar kinderen beter af zouden zijn
als zij dood zou zijn,
07:18
so she had madegemaakt a planplan to endeinde her life.
126
413600
2240
dus ze maakte een plan
om haar leven te beëindigen.
07:21
She assuredverzekerd me that a mother'smoeder love
was the strongeststerkste bondobligatie on EarthAarde,
127
416880
4056
Ze verzekerde me dat moederliefde
de sterkste band op aarde was
07:25
and that she lovedgeliefde her childrenkinderen
more than anything in the worldwereld-,
128
420960
3040
en dat ze meer van haar kinderen hield
dan van wat dan ook,
07:29
but because of her illnessziekte,
129
424640
2216
maar dat ze door haar ziekte
07:31
she was sure that they
would be better off withoutzonder her.
130
426880
2840
er zeker van was
dat ze beter af waren zonder haar.
07:36
What she said and what
I've learnedgeleerd from othersanderen
131
431680
2376
Wat zij vertelde en wat
ik van anderen heb geleerd,
07:39
is that we do not make
the so-calledzogenaamd decisionbesluit or choicekeuze
132
434080
4736
is dat we de zogenaamde
beslissing of keuze
07:43
to diedood gaan by suicidezelfmoord
133
438840
1576
om door suïcide te sterven
07:45
in the samedezelfde way
that we chooseKiezen what carauto to driverijden
134
440440
2856
niet maken op de manier
waarop we een auto kiezen,
07:48
or where to go on a SaturdayZaterdag night.
135
443320
2120
of waar we naartoe gaan
op een zaterdagavond.
07:51
When someoneiemand is
in an extremelyuiterst suicidalsuïcidale statestaat,
136
446360
3096
Mensen die extreem suïcidaal zijn,
07:54
they are in a stagestadium fourvier
medicalmedisch healthGezondheid emergencynoodgeval.
137
449480
4520
zijn een medisch noodgeval 'fase vier'.
07:59
TheirHun thinkinghet denken is impairedverzwakt and they'veze hebben
lostde weg kwijt accesstoegang to toolsgereedschap of self-governancezelfbestuur.
138
454680
4480
Ze denken niet helder
en zijn hun zelfbeheersing kwijt.
08:05
Even thoughhoewel they can
make a planplan and acthandelen with logiclogica,
139
460320
3176
En ondanks dat ze een plan kunnen maken
en zich logisch gedragen,
08:08
theirhun sensezin of truthwaarheid
is distortedvervormd by a filterfilter of painpijn
140
463520
3936
is hun waarheidsbesef vervormd
door een filter van pijn
08:12
throughdoor whichwelke they
interpretinterpreteren theirhun realityrealiteit.
141
467480
2600
dat hun interpretatie
van de realiteit dicteert.
08:15
Some people can be very good
at hidingverbergen this statestaat,
142
470880
3656
Sommige mensen zijn erg goed
in het verbergen van deze toestand
08:19
and they oftenvaak have
good reasonsredenen for doing that.
143
474560
2360
en vaak hebben ze daar
een goede reden voor.
08:23
ManyVeel of us have
suicidalsuïcidale thoughtsgedachten at some pointpunt,
144
478840
3176
Velen van ons hebben op enig moment
suïcidale gedachten gehad,
08:27
but persistentpersistent,
ongoingvoortdurende thoughtsgedachten of suicidezelfmoord
145
482040
3496
maar hardnekkige, voortdurende,
suïcidale gedachten
08:30
and devisingopstellen a meansmiddelen to diedood gaan
146
485560
2216
en het verzinnen
van manieren om te sterven
08:32
are symptomssymptomen of pathologypathologie,
147
487800
2336
zijn symptomen van een ziekte,
08:35
and like manyveel illnessesziekten,
148
490160
1896
en zoals vele ziekten,
08:37
the conditionstaat has to be
recognizederkend and treatedbehandelde
149
492080
2760
moet deze toestand onderkend
en behandeld worden
08:40
before a life is lostde weg kwijt.
150
495520
1520
voordat het een leven kost.
08:43
But my son'szoon van deathdood
was not purelypuur a suicidezelfmoord.
151
498600
2840
Maar mijn zoon's dood
was niet alleen een zelfmoord.
08:47
It involvedbetrokken massmassa- murdermoord.
152
502200
1760
Het was een massamoord.
08:50
I wanted to know how his
suicidalsuïcidale thinkinghet denken becamewerd homicidalmoorddadige.
153
505080
5880
Ik wilde weten hoe zijn suïcidale
gedachten moorddadig werden.
08:56
But researchOnderzoek is sparsesparse
and there are no simpleeenvoudig answersantwoorden.
154
511920
3160
Maar er is weinig onderzoek
en er zijn geen eenvoudige antwoorden.
09:01
Yes, he probablywaarschijnlijk had ongoingvoortdurende depressiondepressie.
155
516240
2919
Ja, hij was waarschijnlijk depressief.
09:05
He had a personalitypersoonlijkheid
that was perfectionisticperfectionistisch and self-reliantzelfstandig,
156
520679
5561
Zijn persoonlijkheid was perfectionistisch
en hij vertrouwde alleen op zichzelf,
09:12
and that madegemaakt him lessminder likelywaarschijnlijk
to seekzoeken help from othersanderen.
157
527120
3760
en dat maakte dat hij niet snel
om hulp van anderen zou vragen.
09:16
He had experiencedervaren
triggeringtriggering eventsevents at the schoolschool-
158
531880
3456
Hij had een aantal dingen
meegemaakt op school
09:20
that left him feelinggevoel
debasedgedevalueerd and humiliatedvernederd and madboos.
159
535360
5400
waardoor hij zich minderwaardig,
vernederd en boos voelde.
09:27
And he had a complicatedingewikkeld friendshipvriendschap
160
542160
3256
En hij had een ingewikkelde vriendschap
09:30
with a boyjongen who sharedgedeelde his feelingsgevoelens
of ragewoede and alienationvervreemding,
161
545440
4336
met een jongen die zijn gevoelens
van woede en vervreemding deelde,
09:34
and who was seriouslyernstig disturbedverstoord,
162
549800
3096
en die ernstig gestoord,
09:37
controllinghet controleren and homicidalmoorddadige.
163
552920
1880
controlerend en moorddadig was.
09:41
And on toptop of this periodperiode in his life
164
556280
2856
En in deze periode in zijn leven
09:44
of extremeextreem vulnerabilitykwetsbaarheid and fragilitykwetsbaarheid,
165
559160
3160
waarin hij uiterst kwetsbaar
en breekbaar was,
09:48
DylanDylan foundgevonden accesstoegang to gunsgeweren
166
563280
2376
had Dylan toegang tot wapens,
09:50
even thoughhoewel we'dwij hadden never
ownedIn Bezit any in our home.
167
565680
2160
ook al hebben we ze nooit in huis gehad.
09:53
It was appallinglybeestachtig easygemakkelijk
for a 17-year-old-jaar oud boyjongen to buykopen gunsgeweren,
168
568800
5216
Het was verbazingwekkend eenvoudig
voor een 17-jarige om wapens te kopen,
09:59
bothbeide legallyjuridisch and illegallyillegaal,
withoutzonder my permissiontoestemming or knowledgekennis.
169
574040
4640
zowel legaal als illegaal,
of ik het nu wist of goedvond of niet.
10:04
And somehowhoe dan ook, 17 yearsjaar
and manyveel schoolschool- shootingsopnames laterlater,
170
579880
4520
En op een of andere manier, 17 jaar
en vele schietincidenten op scholen later,
10:10
it's still appallinglybeestachtig easygemakkelijk.
171
585080
1800
is het nog steeds zo makkelijk.
10:14
What DylanDylan did that day brokekapot gegaan my hearthart-,
172
589160
2720
Wat Dylan die dag heeft gedaan,
heeft mijn hart gebroken,
10:18
and as traumatrauma so oftenvaak does,
173
593240
1856
en -- zoals zo vaak na een trauma --
10:20
it tooknam a tolltol on my bodylichaam and on my mindgeest.
174
595120
2960
heeft zijn sporen nagelaten
op mijn lichaam en geest.
10:24
Two yearsjaar after the shootingsopnames,
I got breastborst cancerkanker,
175
599360
2440
Twee jaar na de schietpartij
kreeg ik borstkanker
10:28
and two yearsjaar after that,
I beganbegon to have mentalgeestelijk healthGezondheid problemsproblemen.
176
603200
3360
en nog twee jaar later
begon ik mentale problemen te krijgen.
10:33
On toptop of the constantconstante, perpetualeeuwigdurende griefverdriet
177
608480
3416
Bovenop het constante, oneindige verdriet,
10:36
I was terrifieddoodsbang that I would runrennen
into a familyfamilie memberlid
178
611920
3576
was ik doodsbenauwd
dat ik een familielid zou tegenkomen
10:40
of someoneiemand DylanDylan had killedgedood,
179
615520
2056
van iemand die door Dylan vermoord was,
10:42
or be accostedaangeklampt by the presspers
180
617600
2376
of dat ik overvallen
zou worden door de pers
10:45
or by an angryboos citizeninwoner.
181
620000
1480
of door een boze burger.
10:47
I was afraidbang to turnbeurt on the newsnieuws,
182
622920
2576
Ik durfde het nieuws niet aan te zetten,
10:50
afraidbang to hearhoren myselfmezelf beingwezen calledriep
a terribleverschrikkelijk parentouder or a disgustingwalgelijk personpersoon.
183
625520
4960
omdat ik bang was om een slechte ouder
of walgelijk persoon te worden genoemd.
10:58
I startedbegonnen havingmet panicpaniek attacksaanvallen.
184
633320
2040
Ik kreeg paniek-aanvallen.
11:02
The first boutbout startedbegonnen
fourvier yearsjaar after the shootingsopnames,
185
637240
4176
De eerste kwamen
vier jaar na de schietpartij,
tijdens de voorbereidingen
op de getuigenverklaringen,
11:06
when I was gettingkrijgen readyklaar
for the depositionsdepositie
186
641440
2536
11:09
and would have to meetontmoeten
the victims'slachtoffers familiesgezinnen facegezicht to facegezicht.
187
644000
2800
waar ik de nabestaanden
onder ogen zou moeten komen.
11:12
The secondtweede roundronde startedbegonnen
sixzes yearsjaar after the shootingsopnames,
188
647600
3376
De tweede serie kwam
zes jaar na de schietpartij,
toen ik me voorbereidde
om voor het eerst openbaar te spreken
11:16
when I was preparingvoorbereidingen treffen
to speakspreken publiclyopenbaar about murder-suicidemoord-zelfmoord
189
651000
3456
over moord/zelfmoord op een congres.
11:19
for the first time at a conferenceconferentie.
190
654480
2000
11:22
BothBeide episodesafleveringen lastedduurde severalverscheidene weeksweken.
191
657520
2400
Beide series duurden een aantal weken.
11:27
The attacksaanvallen happenedgebeurd everywhereoveral:
192
662160
2136
Ze gebeurden overal:
11:29
in the hardwarehardware storeop te slaan, in my officekantoor,
193
664320
3296
bij de bouwmarkt, op kantoor,
11:32
or even while readinglezing a bookboek in bedbed.
194
667640
2040
of zelfs als ik in bed een boek las.
11:35
My mindgeest would suddenlyplotseling lockslot
into this spinningspinnen cyclefiets of terrorterreur
195
670600
5056
Mijn gedachten zaten plotseling vast
in een neerwaardse spiraal van angst
11:40
and no matterer toe doen how I hardhard I triedbeproefd
196
675680
2096
en hoe hard ik ook probeerde
11:42
to calmkalmte myselfmezelf down
or reasonreden my way out of it,
197
677800
4056
om mijzelf te kalmeren
of mezelf eruit te redeneren,
11:46
I couldn'tkon het niet do it.
198
681880
1280
het lukte me niet.
Het voelde alsof mijn brein
me probeerde te vermoorden.
11:49
It feltvoelde as if my brainhersenen
was tryingproberen to killdoden me,
199
684440
2560
11:52
and then, beingwezen afraidbang of beingwezen afraidbang
200
687920
2576
De angst voor de angst
werd toen het enige
11:55
consumedgeconsumeerd all of my thoughtsgedachten.
201
690520
1800
waar ik nog aan kon denken.
11:58
That's when I learnedgeleerd firsthanduit de eerste hand
202
693200
1896
Toen heb ik persoonlijk ondervonden
12:00
what it feelsvoelt like
to have a malfunctioningdefect mindgeest,
203
695120
2440
hoe het was om een storing
in de hersenen te hebben
12:03
and that's when I trulywerkelijk
becamewerd a brainhersenen healthGezondheid advocatepleiten voor.
204
698640
3480
en toen ben ik een echte pleitbezorger
geworden voor hersen-gezondheid.
12:08
With therapybehandeling and medicationgeneesmiddel and self-carezelfzorg,
205
703760
2976
Door therapie en medicatie
en door voor mezelf te zorgen,
12:11
life eventuallytenslotte returnedteruggekeerd
206
706760
1816
kreeg ik mijn gewone leven weer terug,
12:13
to whateverwat dan ook could be thought of
as normalnormaal underonder the circumstancessituatie.
207
708600
3480
zo gewoon als kon onder de omstandigheden.
12:18
When I lookedkeek back
on all that had happenedgebeurd,
208
713240
2056
Toen ik terugkeek
op alles wat er gebeurd was,
12:20
I could see that my son'szoon van
spiralspiraal into dysfunctiondysfunctie
209
715320
3560
zag ik hoe de neerwaartse spiraal
waarin mijn zoon terecht kwam
12:24
probablywaarschijnlijk occurredheeft plaatsgevonden
over a periodperiode of about two yearsjaar,
210
719680
3496
waarschijnlijk twee jaar heeft geduurd,
12:28
plentyovervloed of time to get him help,
211
723200
2160
genoeg tijd om hulp voor hem te krijgen,
12:31
if only someoneiemand had knownbekend
that he needednodig help
212
726280
3016
als iemand maar had geweten
dat hij hulp nodig had
en wist wat er moest gebeuren.
12:34
and knownbekend what to do.
213
729320
1320
12:40
EveryElke time someoneiemand asksvraagt me,
214
735680
2576
Telkens als iemand me vraagt:
12:43
"How could you not have knownbekend?",
215
738280
2456
"Hoe kan je dit niet geweten hebben?",
12:45
it feelsvoelt like a punchPunch in the gutdarm.
216
740760
2000
voelt het als een stomp in mijn maag.
12:48
It carriesdraagt accusationbeschuldiging
and tapskranen into my feelingsgevoelens of guiltschuld
217
743840
4536
Het voelt als een beschuldiging
en voedt mijn schuldgevoelens,
12:53
that no matterer toe doen how much therapybehandeling I've had
218
748400
2496
die ik ondanks alle therapie
die ik heb gehad
12:55
I will never fullygeheel eradicateuitroeien.
219
750920
1920
altijd met me mee zal dragen.
12:58
But here'shier is something I've learnedgeleerd:
220
753880
1620
Maar wat ik wel heb geleerd:
13:01
if love were enoughgenoeg
221
756720
1856
als liefde genoeg zou zijn
13:03
to stop someoneiemand who is suicidalsuïcidale
222
758600
2136
om iemand met suïcidale
gedachten te stoppen
13:05
from hurtingkwetsen themselveszich,
223
760760
1440
zichzelf pijn te doen,
13:08
suicideszelfmoorden would hardlynauwelijks ever happengebeuren.
224
763000
2200
zouden er bijna nooit zelfmoorden zijn.
13:11
But love is not enoughgenoeg,
225
766320
1800
Maar liefde is niet genoeg
13:14
and suicidezelfmoord is prevalentheersend.
226
769240
1760
en er zijn voortdurend zelfmoorden.
13:16
It's the secondtweede leadingleidend causeoorzaak of deathdood
227
771680
2816
Het is de op één na
meest voorkomende doodsoorzaak
13:19
for people ageleeftijd 10 to 34,
228
774520
2200
onder mensen tussen de 10 en 34,
13:22
and 15 percentprocent of AmericanAmerikaanse youthjeugd
229
777640
2656
en 15 procent van de Amerikaanse jeugd
13:25
reportrapport havingmet madegemaakt a suicidezelfmoord planplan
230
780320
2736
heeft een zelfmoordplan gemaakt
13:28
in the last yearjaar.
231
783080
1200
in het afgelopen jaar.
13:31
I've learnedgeleerd that no matterer toe doen
how much we want to believe we can,
232
786160
4120
Ik heb geleerd dat,
hoe graag we het ook willen geloven,
13:36
we cannotkan niet know or controlcontrole
233
791000
2816
we niet alles kunnen weten of controleren
13:38
everything our lovedgeliefde onesdegenen think and feel,
234
793840
1960
wat onze geliefden denken en voelen.
13:41
and the stubbornkoppig beliefgeloof
that we are somehowhoe dan ook differentverschillend,
235
796760
3120
En het koppige geloof dat wij
op de een of andere manier anders zijn,
13:45
that someoneiemand we love
would never think of hurtingkwetsen themselveszich
236
800560
3416
dat een geliefde er nooit
aan zou denken zichzelf te kwetsen,
13:49
or someoneiemand elseanders,
237
804000
1200
of iemand anders,
13:51
can causeoorzaak us to missmissen
238
806080
2016
kan ervoor zorgen dat we niet zien
13:53
what's hiddenverborgen in plainvlakte sightzicht.
239
808120
1800
wat ons in het gezicht staart.
13:56
And if worstslechtst casegeval scenariosscenario's
do come to passslagen voor,
240
811840
3440
En als de allerslechtste scenarios
daadwerkelijk gebeuren,
14:01
we'llgoed have to learnleren
to forgivevergeven ourselvesonszelf for not knowingwetende
241
816520
3896
moeten we ervan leren en onszelf
vergeven dat we er niet van wisten
14:05
or for not askingvragen the right questionsvragen
242
820440
2696
of dat we niet de juiste
vragen hebben gesteld
14:08
or not findingbevinding the right treatmentbehandeling.
243
823160
2720
of niet de juiste behandeling
hebben gevonden.
14:12
We should always assumeuitgaan van
244
827240
1256
We moeten altijd aannemen
14:13
that someoneiemand we love maymei be sufferinglijden,
245
828520
2640
dat iemand van wie we houden,
misschien lijdt,
14:16
regardlessachteloos of what they say
246
831880
2616
zelfs als ze iets anders zeggen
14:19
or how they acthandelen.
247
834520
1240
of zich niet zo gedragen.
14:21
We should listen with our wholegeheel beingwezen,
248
836720
2120
We moeten met ons hele wezen luisteren,
14:24
withoutzonder judgmentsoordelen,
249
839800
1200
zonder te oordelen
14:26
and withoutzonder offeringoffer solutionsoplossingen.
250
841680
2120
of oplossingen te bieden.
14:32
I know that I will liveleven with this tragedytragedie,
251
847360
3216
Ik weet dat ik met deze tragedie,
14:35
with these multiplemeerdere tragediestragedies,
252
850600
1936
met al deze tragedies, moet leven,
14:37
for the restrust uit of my life.
253
852560
1560
voor de rest van mijn leven.
14:40
I know that in the mindsgeesten of manyveel,
254
855320
2000
Ik weet dat veel mensen zullen denken
14:46
what I lostde weg kwijt can't comparevergelijken
to what the other familiesgezinnen lostde weg kwijt.
255
861080
3760
dat mijn verlies niet te vergelijken is
met het verlies van andere families.
14:51
I know my struggleworstelen
doesn't make theirshunne any easiergemakkelijker.
256
866240
2600
Ik weet dat mijn strijd
de hunne niet vergemakkelijkt.
14:56
I know there are even some who think
I don't have the right to any painpijn,
257
871000
5376
Ik weet ook dat er mensen zijn die vinden
dat ik geen recht heb om te lijden,
15:01
but only to a life of permanentblijvend penanceboetedoening.
258
876400
2840
maar alleen levenslang berouw mag hebben.
15:06
In the endeinde what I know comeskomt down to this:
259
881800
2680
Uiteindelijk komt het
op het volgende neer:
15:10
the tragictragisch factfeit is that even
the mostmeest vigilantwaakzaam and responsibleverantwoordelijk of us
260
885320
6176
het tragische feit is
dat zelfs de meest oplettenden
en verantwoordelijken onder ons
15:16
maymei not be ablein staat to help,
261
891520
1920
soms niet kunnen helpen,
15:19
but for love'sLove's sakesake,
262
894840
2176
maar in de naam van liefde,
15:22
we mustmoet never stop tryingproberen
263
897040
2176
moeten we altijd blijven proberen
15:24
to know the unknowableonkenbaar.
264
899240
1480
het onbekende te weten.
15:26
Thank you.
265
901560
1216
Dankjewel.
15:27
(ApplauseApplaus)
266
902800
2160
(Applaus)
Translated by Annika Brouwer
Reviewed by Peter Van de Ven

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Sue Klebold - Activist
Sue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention.

Why you should listen

Sue Klebold is the mother of Dylan Klebold, one of the two shooters at Columbine High School in 1999. Since the massacre, Sue has spent years excavating every detail of her family life, and trying to understand what she could have done to prevent it. In 2016, after years of evading public scrutiny, Klebold published A Mother's Reckoning: Living In the Aftermath of Tragedy, a powerful memoir in which she explores the crucial intersection between mental health and violence. As a passionate advocate for brain health awareness and intervention, she is donating any profits from the book to mental health charities, research and suicide prevention, hoping for solutions that will help parents and professionals spot and thwart signs of trouble.

More profile about the speaker
Sue Klebold | Speaker | TED.com