TEDxMidAtlantic
Kakenya Ntaiya: A girl who demanded school
Kakenya Ntaiya: Dziewczyna, która chciała do szkoły
Filmed:
Readability: 2.5
2,655,648 views
Kakenya Ntaiya umówiła się ze swoim ojcem: podda się tradycyjnemu masajskimu rytuałowi przejścia - obrzezaniu, jeśli będzie mogła kontynuować edukację. Ntaiya opowiada o walce o wyjazd na studia i o stworzeniu wraz z wioskową starszyzną szkoły dla dziewcząt w rodzinnej wiosce. Śmiałość i upór jednej kobiety zmieniły życie 125 masajskich dziewcząt.
(Sfilmowano podczas TEDxMidAtlantic.)
Kakenya Ntaiya - Educator and activist
Kakenya Ntaiya refused to accept the continued oppression of women in her Maasai village -- so she built a school that's shifting gender expectations in her community. Full bio
Kakenya Ntaiya refused to accept the continued oppression of women in her Maasai village -- so she built a school that's shifting gender expectations in her community. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
There's a group of people in Kenya.
0
473
4608
W Kenii mieszka pewien lud.
00:20
People cross oceans to go see them.
1
5081
4004
Ludzie przemierzają oceany,
by go zobaczyć.
by go zobaczyć.
00:24
These people are tall.
2
9085
2034
Jego członkowie są wysocy.
00:27
They jump high. They wear red.
3
11119
4507
Wysoko skaczą.
Noszą czerwone ubrania.
Noszą czerwone ubrania.
00:31
And they kill lions.
4
15626
2112
I zabijają lwy.
00:33
You might be wondering, who are these people?
5
17738
3057
Zastanawiacie się, kim oni są?
00:36
These are the Maasais.
6
20795
2594
To Masajowie.
00:39
And you know what's cool? I'm actually one of them.
7
23389
5902
Wiecie, co jest super?
Jestem jedną z nich.
Jestem jedną z nich.
00:45
The Maasais, the boys are brought up to be warriors.
8
29291
4360
Masajskich chłopców
wychowuje się na wojowników,
wychowuje się na wojowników,
00:49
The girls are brought up to be mothers.
9
33651
3247
a dziewczynki na matki.
00:52
When I was five years old,
10
36898
2528
Gdy miałam pięć lat
00:55
I found out that I was engaged
11
39426
2568
dowiedziałam się,
że jestem zaręczona
że jestem zaręczona
00:57
to be married as soon as I reached puberty.
12
41994
3086
i wezmę ślub,
gdy osiągnę dojrzałość.
gdy osiągnę dojrzałość.
01:00
My mother, my grandmother, my aunties,
13
45080
2986
Moja matka, babcia, moje ciocie
01:03
they constantly reminded me that
14
48066
2178
nieustannie przypominały mi,
01:06
your husband just passed by.
15
50244
2720
że tamten chłopak
zostanie moim mężem.
zostanie moim mężem.
01:08
(Laughter) Cool, yeah?
16
52964
4946
(Śmiech) Super, prawda?
01:13
And everything I had to do from that moment
17
57910
3165
Moim jedynym zadaniem
01:16
was to prepare me to be a perfect woman at age 12.
18
61075
4631
było przygotowanie się do zostania
idealną 12-letnią żoną.
idealną 12-letnią żoną.
01:21
My day started at 5 in the morning,
19
65706
3577
Mój dzień zaczynał się o 5 rano.
01:25
milking the cows, sweeping the house,
20
69283
2157
Doiłam krowy, zamiatałam podłogi,
01:27
cooking for my siblings, collecting water, firewood.
21
71440
4539
gotowałam, chodziłam
po wodę i drewno na opał.
po wodę i drewno na opał.
01:31
I did everything that I needed to do
22
75979
3242
Robiłam wszystko, co konieczne,
01:35
to become a perfect wife.
23
79221
3627
by zostać perfekcyjną żoną.
01:38
I went to school not because the Maasais'
24
82848
3064
Poszłam do szkoły nie dlatego,
01:41
women or girls were going to school.
25
85912
2641
że wszystkie Masajki chodziły do szkoły.
01:44
It's because my mother was denied an education,
26
88553
3157
Poszłam, bo mojej matce
odmówiono edukacji
odmówiono edukacji
01:47
and she constantly reminded me and my siblings that
27
91710
3469
i ciągle mówiła mi
i mojemu rodzeństwu,
i mojemu rodzeństwu,
01:51
she never wanted us to live the life she was living.
28
95179
3948
że chce, by nasze życie było inne.
01:55
Why did she say that?
29
99127
2529
Dlaczego tak mówiła?
01:57
My father worked as a policeman in the city.
30
101656
3328
Mój ojciec pracował w
mieście jako policjant.
mieście jako policjant.
02:00
He came home once a year.
31
104984
1630
Przyjeżdżał do domu raz w roku.
02:02
We didn't see him for sometimes even two years.
32
106614
3357
Czasami nie widzieliśmy go dwa lata.
02:05
And whenever he came home, it was a different case.
33
109971
3888
I z każdym jego powrotem,
wszystko się zmieniało.
wszystko się zmieniało.
02:09
My mother worked hard in the farm
34
113859
2005
Moja matka ciężko pracowała na roli,
02:11
to grow crops so that we can eat.
35
115864
1866
by mieć nas czym nakarmić.
02:13
She reared the cows and the goats
36
117730
2103
Hodowała krowy i kozy,
02:15
so that she can care for us.
37
119833
2015
by nam niczego nie brakowało.
02:17
But when my father came, he would sell the cows,
38
121848
2830
Ale ojciec, gdy przyjeżdżał,
sprzedawał krowy,
sprzedawał krowy,
02:20
he would sell the products we had,
39
124678
2383
produkty, które wytworzyła mama
02:22
and he went and drank with his friends in the bars.
40
127061
4195
i szedł do baru pić ze swoimi kolegami.
02:27
Because my mother was a woman,
41
131256
1393
Ponieważ moja matka była kobietą,
02:28
she was not allowed to own any property,
42
132649
3001
nie miała prawa posiadać
niczego na własność.
niczego na własność.
02:31
and by default, everything in my family anyway
43
135650
2494
Wszystko w mojej rodzinie
02:34
belongs to my father, so he had the right.
44
138144
2672
należało do ojca
i on o wszystkim decydował.
i on o wszystkim decydował.
02:36
And if my mother ever questioned him,
45
140816
2289
Jeżeli mama się sprzeciwiła,
02:39
he beat her, abused her, and really it was difficult.
46
143105
6788
bił ją i dręczył.
To była trudna sytuacja.
To była trudna sytuacja.
02:45
When I went to school, I had a dream.
47
149893
3006
Kiedy poszłam do szkoły,
zaczęłam marzyć
zaczęłam marzyć
02:48
I wanted to become a teacher.
48
152899
2405
o zostaniu nauczycielką,
02:51
Teachers looked nice.
49
155304
1806
Nauczycielki ładnie wyglądały.
02:53
They wear nice dresses, high-heeled shoes.
50
157110
2253
Nosiły ładne sukienki
i buty na wysokim obcasie.
i buty na wysokim obcasie.
02:55
I found out later that they are uncomfortable, but I admired it.
51
159363
3103
Później odkryłam, że są niewygodne,
ale podziwiałam je.
ale podziwiałam je.
02:58
(Laughter)
52
162466
3255
(Śmiech)
03:01
But most of all, the teacher was just writing on the board --
53
165721
3501
Ale przede wszystkim
nauczycielka tylko pisała na tablicy.
nauczycielka tylko pisała na tablicy.
03:05
not hard work, that's what I thought,
54
169222
3074
Myślałam,
że to nie jest ciężka praca
że to nie jest ciężka praca
03:08
compared to what I was doing in the farm.
55
172296
2880
w porównaniu z tym,
co robiłam na farmie.
co robiłam na farmie.
03:11
So I wanted to become a teacher.
56
175176
1947
Chciałam więc zostać nauczycielką.
03:13
I worked hard in school, but when I was in eighth grade,
57
177123
3903
Dobrze się uczyłam.
Ale kiedy byłam w ósmej klasie,
Ale kiedy byłam w ósmej klasie,
03:16
it was a determining factor.
58
181026
2404
zdarzyło się coś ważnego.
03:19
In our tradition, there is a ceremony
59
183430
2573
Tradycyjna masajska ceremonia,
03:21
that girls have to undergo to become women,
60
186003
2833
podczas której dziewczynka
staje się kobietą -
staje się kobietą -
03:24
and it's a rite of passage to womanhood.
61
188836
2581
rytuał przejścia do kobiecości.
03:27
And then I was just finishing my eighth grade,
62
191417
3568
Kończyłam ósmą klasę
03:30
and that was a transition for me to go to high school.
63
194985
2551
i mogłam pójść do szkoły średniej.
03:33
This was the crossroad.
64
197536
1581
Byłam na rozdrożu.
03:35
Once I go through this tradition, I was going to become a wife.
65
199117
5522
Po ceremonii miałam wyjść za mąż.
03:40
Well, my dream of becoming a teacher will not come to pass.
66
204639
4242
Nie mogłabym zostać nauczycielką.
03:44
So I talked -- I had to come up with a plan
67
208881
2515
Musiałam coś wymyślić,
03:47
to figure these things out.
68
211396
2564
stworzyć jakiś plan.
03:49
I talked to my father. I did something that most girls have never done.
69
213960
4136
Poszłam do ojca. Większość dziewcząt
nigdy by się nie odważyła.
nigdy by się nie odważyła.
03:53
I told my father, "I will only go through this ceremony
70
218096
3200
Powiedziałam mu,
że wezmę udział w ceremonii,
że wezmę udział w ceremonii,
03:57
if you let me go back to school."
71
221296
2580
jeśli pozwoli mi się dalej uczyć.
03:59
The reason why, if I ran away,
72
223876
2588
Gdybym uciekła,
04:02
my father will have a stigma, people will be calling him
73
226464
3446
mój ojciec zostałby naznaczony,
wytykano by go palcami,
wytykano by go palcami,
04:05
the father of that girl who didn't go through the ceremony.
74
229910
3041
to ten, którego córka
nie przeszła przez inicjację.
nie przeszła przez inicjację.
04:08
It was a shameful thing for him to carry the rest of his life.
75
232951
4019
Wstydziłby się do końca życia.
04:12
So he figured out. "Well," he said, "okay,
76
236970
2852
Stwierdził więc:
"Dobrze, wrócisz do szkoły".
"Dobrze, wrócisz do szkoły".
04:15
you'll go to school after the ceremony."
77
239822
3333
Stwierdził więc:
"Dobrze, wrócisz do szkoły".
"Dobrze, wrócisz do szkoły".
04:19
I did. The ceremony happened.
78
243155
2620
Wzięłam udział w rytuale.
04:21
It's a whole week long of excitement.
79
245775
3581
To był tydzień pełen emocji.
04:25
It's a ceremony. People are enjoying it.
80
249356
2165
Źródło radości dla wszystkich.
04:27
And the day before the actual ceremony happens,
81
251521
2968
Dzień przed ceremonią
04:30
we were dancing, having excitement,
82
254489
2488
były tańce, ekscytacja,
04:32
and through all the night we did not sleep.
83
256977
3923
nie spałyśmy całą noc.
04:36
The actual day came, and we walked out of the house
84
260900
3330
W dniu inicjacji
wyszłyśmy z domu, tańcząc.
wyszłyśmy z domu, tańcząc.
04:40
that we were dancing in. Yes, we danced and danced.
85
264230
2154
Tańczyłyśmy bez końca.
04:42
We walked out to the courtyard, and there were a bunch of people waiting.
86
266384
3869
Tańcząc wyszłyśmy na plac,
gdzie czekała grupa ludzi.
gdzie czekała grupa ludzi.
04:46
They were all in a circle.
87
270253
2611
Stali w kręgu.
04:48
And as we danced and danced,
88
272864
1659
Tańcząc i tańcząc,
04:50
and we approached this circle of women,
89
274523
2845
zbliżyłyśmy się do tego kręgu
04:53
men, women, children, everybody was there.
90
277368
3151
kobiet i mężczyzn, dzieci,
wszystkich mieszkańców wioski,
wszystkich mieszkańców wioski,
04:56
There was a woman sitting in the middle of it,
91
280519
2568
W środku siedziała kobieta,
04:58
and this woman was waiting to hold us.
92
283087
4538
miała nas trzymać.
05:03
I was the first. There were my sisters and a couple of other girls,
93
287625
3675
Byłam pierwsza,
za mną moje siostry i kilka innych.
za mną moje siostry i kilka innych.
05:07
and as I approached her,
94
291300
2994
Zbliżyłam się do niej.
05:10
she looked at me, and I sat down.
95
294294
2719
Spojrzała na mnie, usiadłam.
05:12
And I sat down, and I opened my legs.
96
297013
3578
Rozłożyłam nogi.
05:16
As I opened my leg, another woman came,
97
300591
3468
Przyszła inna kobieta,
05:19
and this woman was carrying a knife.
98
304059
3356
w ręku miała nóż.
05:23
And as she carried the knife, she walked toward me
99
307415
3584
Zbliżyła się do mnie z nożem,
05:26
and she held the clitoris, and she cut it off.
100
310999
4389
chwyciła moją łechtaczkę i ją odcięła.
05:31
As you can imagine, I bled. I bled.
101
315388
5263
Krwawiłam bez końca.
05:36
After bleeding for a while, I fainted thereafter.
102
320651
5098
Krwawiłam, aż w końcu zemdlałam.
05:41
It's something that so many girls --
103
325749
2123
Wiele dziewcząt umiera.
05:43
I'm lucky, I never died -- but many die.
104
327872
3898
Miałam szczęście - przeżyłam.
05:47
It's practiced, it's no anesthesia, it's a rusty old knife,
105
331770
6411
Bez znieczulenia,
starym, zardzewiałym nożem,
starym, zardzewiałym nożem,
05:54
and it was difficult.
106
338181
2801
nie jest łatwo.
05:56
I was lucky because one, also, my mom did something
107
340982
2737
Miałam szczęście
też dlatego, że moja mama,
też dlatego, że moja mama,
05:59
that most women don't do.
108
343719
2997
co rzadko się zdarza,
06:02
Three days later, after everybody has left the home,
109
346716
2827
trzy dni później,
gdy nikogo nie było w domu,
gdy nikogo nie było w domu,
06:05
my mom went and brought a nurse.
110
349543
1722
przyprowadziła pielęgniarkę.
06:07
We were taken care of.
111
351265
1854
Zajęła się nami.
06:09
Three weeks later, I was healed, and I was back in high school.
112
353119
4593
Trzy tygodnie później
mogłam wrócić do szkoły.
mogłam wrócić do szkoły.
06:13
I was so determined to be a teacher now
113
357712
3471
Byłam zdeterminowana,
by zostać nauczycielką,
by zostać nauczycielką,
06:17
so that I could make a difference in my family.
114
361183
4000
zmienić swoją rodzinę.
06:21
Well, while I was in high school, something happened.
115
365183
3767
Jednak w szkole coś się wydarzyło.
06:24
I met a young gentleman from our village
116
368950
2614
Spotkałam chłopaka z mojej wioski,
06:27
who had been to the University of Oregon.
117
371564
2233
który studiował w Oregonie.
06:29
This man was wearing a white t-shirt, jeans, camera,
118
373797
5876
Nosił biały T-shirt i dżinsy,
miał aparat,
miał aparat,
06:35
white sneakers -- and I'm talking about white sneakers.
119
379673
3296
tenisówki - białe tenisówki.
06:38
There is something about clothes, I think, and shoes.
120
382969
3927
Jest coś takiego
w ubraniach i butach.
w ubraniach i butach.
06:42
They were sneakers, and this is in a village
121
386896
3463
Miał tenisówki, a w wiosce
06:46
that doesn't even have paved roads. It was quite attractive.
122
390359
4070
nie ma nawet utwardzonej drogi.
Był atrakcyjny.
Był atrakcyjny.
06:50
I told him, "Well, I want to go to where you are,"
123
394429
4987
Powiedziałam mu:
"Też chcę tam wyjechać".
"Też chcę tam wyjechać".
06:55
because this man looked very happy, and I admired that.
124
399416
4248
Wyglądał na szczęśliwego
i podziwiałam to.
i podziwiałam to.
06:59
And he told me, "Well,
125
403664
2265
Odpowiedział mi:
07:01
what do you mean, you want to go?
126
405929
1134
"Jak to wyjechać?"
07:02
Don't you have a husband waiting for you?"
127
407063
2320
Nie czeka na ciebie mąż?"
07:05
And I told him, "Don't worry about that part.
128
409383
2805
Powiedziałam, że to nie problem,
07:08
Just tell me how to get there."
129
412188
3158
niech mi tylko powie, jak to zrobić.
07:11
This gentleman, he helped me.
130
415346
2602
Pomógł mi.
07:13
While I was in high school also, my dad was sick.
131
417948
2847
Gdy byłam w szkole średniej,
mój tato zachorował.
mój tato zachorował.
07:16
He got a stroke, and he was really, really sick,
132
420795
3268
Miał zawał i był w ciężkim stanie.
07:19
so he really couldn't tell me what to do next.
133
424063
3320
Nie mógł mi niczego nakazać.
07:23
But the problem is, my father is not the only father I have.
134
427383
3691
Problem w tym,
że nie miałam tylko jednego ojca.
że nie miałam tylko jednego ojca.
07:26
Everybody who is my dad's age, male in the community,
135
431074
3445
Każdy starszy mężczyzna w wiosce
07:30
is my father by default --
136
434519
1644
był moim ojcem;
07:32
my uncles, all of them -- and they dictate what my future is.
137
436163
4183
wszyscy wujowie mogli
decydować o mojej przyszłości.
decydować o mojej przyszłości.
07:36
So the news came, I applied to school
138
440346
3133
Nadeszła wiadomość,
07:39
and I was accepted to Randolph-Macon Woman's College in Lynchburg, Virginia,
139
443479
4232
że dostałam się
do żeńskiej uczelni w Wirginii.
do żeńskiej uczelni w Wirginii.
07:43
and I couldn't come without the support of the village,
140
447711
4440
Potrzebowałam wsparcia wioski,
07:48
because I needed to raise money to buy the air ticket.
141
452151
1992
pieniędzy na bilet -
07:50
I got a scholarship but I needed to get myself here.
142
454143
3280
dostałam stypendium,
ale musiałam się tam dostać.
ale musiałam się tam dostać.
07:53
But I needed the support of the village,
143
457423
2688
Potrzebowałam wsparcia wioski,
07:56
and here again, when the men heard,
144
460111
3582
ale gdy mężczyźni się dowiedzieli,
07:59
and the people heard that a woman had gotten an opportunity to go to school,
145
463693
4077
że kobieta ma możliwość
wyjazdu na studia,
wyjazdu na studia,
08:03
they said, "What a lost opportunity.
146
467770
2425
mówili: "Stracona szansa.
08:06
This should have been given to a boy. We can't do this."
147
470195
3645
To powinien być chłopak.
Nie możemy jej pomóc".
Nie możemy jej pomóc".
08:09
So I went back and I had to go back to the tradition.
148
473840
4327
Musiałam więc zaakceptować tradycję.
08:14
There's a belief among our people
149
478167
2318
Wierzymy, że poranek
08:16
that morning brings good news.
150
480485
3370
przynosi dobre wieści.
08:19
So I had to come up with something to do with the morning,
151
483855
2862
Musiałam więc coś wymyślić,
08:22
because there's good news in the morning.
152
486717
2402
by ranek przyniósł dobrą wiadomość.
08:25
And in the village also, there is one chief, an elder,
153
489119
4204
W wiosce jest naczelnik,
08:29
who if he says yes, everybody will follow him.
154
493323
3652
osoba, której wszyscy posłuchają.
08:32
So I went to him very early in the morning, as the sun rose.
155
496975
3655
Poszłam do niego o wschodzie słońca.
08:36
The first thing he sees when he opens his door is, it's me.
156
500630
3761
Byłam pierwszą rzeczą,
którą ujrzał rano.
którą ujrzał rano.
08:40
"My child, what are you doing here?"
157
504391
2549
"Co tu robisz, dziecko?"
08:42
"Well, Dad, I need help. Can you support me to go to America?"
158
506940
4275
"Ojcze, potrzebuję pomocy.
Pomożesz mi wyjechać do Ameryki?"
Pomożesz mi wyjechać do Ameryki?"
08:47
I promised him that I would be the best girl,
159
511215
2232
Obiecałam, że będę tam najlepsza
08:49
I will come back, anything they wanted after that,
160
513447
3234
i że wrócę, i zrobię wtedy
wszystko, co mi nakażą,
wszystko, co mi nakażą,
08:52
I will do it for them.
161
516681
2159
zrobię dla nich wszystko.
08:54
He said, "Well, but I can't do it alone."
162
518840
2094
Powiedział:
"Nie mogę tego zrobić sam".
"Nie mogę tego zrobić sam".
08:56
He gave me a list of another 15 men that I went --
163
520934
3547
Podał mi imiona 15 mężczyzn,
09:00
16 more men -- every single morning
164
524481
2537
odwiedzałam ich każdego ranka.
09:02
I went and visited them.
165
527018
1584
Chodziłam do nich.
09:04
They all came together.
166
528602
1741
W końcu wszyscy razem,
09:06
The village, the women, the men, everybody came together
167
530343
2990
cała wioska, wszyscy zgodzili się
09:09
to support me to come to get an education.
168
533333
3319
pomóc mi zdobyć wykształcenie.
09:12
I arrived in America. As you can imagine, what did I find?
169
536652
4763
Poleciałam do Ameryki,
Co tam znalazłam?
Co tam znalazłam?
09:17
I found snow!
170
541415
3209
Śnieg!
09:20
I found Wal-Marts, vacuum cleaners,
171
544624
3158
Supermarkety, odkurzacze,
09:23
and lots of food in the cafeteria.
172
547782
3076
mnóstwo jedzenia w barach,
09:26
I was in a land of plenty.
173
550858
2653
to była kraina obfitości.
09:29
I enjoyed myself, but during that moment while I was here,
174
553511
5765
Podobało mi się,
ale podczas tego pobytu
ale podczas tego pobytu
09:35
I discovered a lot of things.
175
559276
2632
dokonałam kilku odkryć.
09:37
I learned that that ceremony that I went through
176
561908
3041
Dowiedziałam się,
że rytuał, przez który przeszłam,
że rytuał, przez który przeszłam,
09:40
when I was 13 years old, it was called female genital mutilation.
177
564949
5195
gdy miałam 13 lat,
jest nazywany obrzezaniem kobiet.
jest nazywany obrzezaniem kobiet.
09:46
I learned that it was against the law in Kenya.
178
570144
3674
Że zakazuje go prawo Kenii.
09:49
I learned that I did not have to trade part of my body
179
573818
3952
Że nie musiałam oddać kawałka ciała,
09:53
to get an education. I had a right.
180
577770
4078
by zasłużyć na edukację.
Miałam do niej prawo.
Miałam do niej prawo.
09:57
And as we speak right now, three million girls
181
581848
3439
W tym momencie
trzem milionom dziewcząt w Afryce
trzem milionom dziewcząt w Afryce
10:01
in Africa are at risk of going through this mutilation.
182
585287
5341
grozi obrzezanie.
10:06
I learned that my mom had a right to own property.
183
590628
3175
Dowiedziałam się, że moja mama
miała prawo własności,
miała prawo własności,
10:09
I learned that she did not have to be abused
184
593803
2889
że nie musiała tolerować przemocy
10:12
because she is a woman.
185
596692
2443
z powodu swojej płci.
10:15
Those things made me angry.
186
599135
3087
Rozgniewało mnie to.
10:18
I wanted to do something.
187
602222
1901
Chciałam coś zrobić.
10:20
As I went back, every time I went,
188
604123
2569
Za każdym razem, gdy wracałam,
10:22
I found that my neighbors' girls were getting married.
189
606692
2968
zastawałam swoje koleżanki w rolach żon
10:25
They were getting mutilated, and here,
190
609660
2074
i kolejne poddawane obrzezaniu.
10:27
after I graduated from here, I worked at the U.N.,
191
611734
3536
Gdy skończyłam studia,
pracowałam w ONZ.
pracowałam w ONZ.
10:31
I went back to school to get my graduate work,
192
615270
2523
Kontynuowałam naukę,
10:33
the constant cry of these girls was in my face.
193
617793
4110
ciągle słysząc krzyk tych dziewcząt.
10:37
I had to do something.
194
621903
2826
Musiałam coś zrobić.
10:40
As I went back, I started talking to the men,
195
624729
2920
Wróciłam i rozmawiałam z mężczyznami
10:43
to the village, and mothers, and I said,
196
627649
1587
w wiosce, i z matkami.
10:45
"I want to give back the way I had promised you
197
629236
2020
Powiedziałam: jak obiecałam,
chcę wam podziękować.
chcę wam podziękować.
10:47
that I would come back and help you. What do you need?"
198
631256
2712
Obiecałam, że wrócę i zrobię dla was wszystko.
Czego wam potrzeba?
Czego wam potrzeba?
10:49
As I spoke to the women, they told me,
199
633968
2118
Kobiety mówiły mi:
10:51
"You know what we need? We really need a school for girls."
200
636086
1976
"Potrzebujemy szkoły dla dziewcząt".
10:53
Because there had not been any school for girls.
201
638062
2756
Brakowało szkół dla dziewcząt.
10:56
And the reason they wanted the school for girls
202
640818
1813
Chciały szkoły dla dziewcząt,
10:58
is because when a girl is raped when she's walking to school,
203
642631
3626
bo jeśli dziewczyna zostanie zgwałcona
w drodze do szkoły,
w drodze do szkoły,
11:02
the mother is blamed for that.
204
646257
2208
obwinia się matkę.
11:04
If she got pregnant before she got married,
205
648465
3412
Jeśli niezamężna dziewczyna
zajdzie w ciążę,
zajdzie w ciążę,
11:07
the mother is blamed for that, and she's punished.
206
651877
2369
winiona i karana jest matka.
11:10
She's beaten.
207
654246
1641
Jest bita.
11:11
They said, "We wanted to put our girls in a safe place."
208
655887
3735
Mówiły: "Chcemy ich bezpieczeństwa".
11:15
As we moved, and I went to talk to the fathers,
209
659622
2643
Rozmawiałam potem z ojcami
11:18
the fathers, of course, you can imagine what they said:
210
662265
2373
i jak łatwo zgadnąć, mówili:
11:20
"We want a school for boys."
211
664638
2403
"Chcemy szkoły dla chłopców".
11:22
And I said, "Well, there are a couple of men from my village
212
667041
3304
Odpowiedziałam: "Kilku mężczyzn z wioski
11:26
who have been out and they have gotten an education.
213
670345
2672
wyjechało i uczyło się.
11:28
Why can't they build a school for boys,
214
673017
2072
Dlaczego oni nie mogą
zbudować szkoły dla chłopców,
zbudować szkoły dla chłopców,
11:30
and I'll build a school for girls?"
215
675089
2297
a ja dla dziewcząt?"
11:33
That made sense. And they agreed.
216
677386
3275
To miało sens. Zgodzili się.
11:36
And I told them, I wanted them to show me a sign of commitment.
217
680661
4659
Powiedziałam, że chcę
jakiegoś znaku poparcia.
jakiegoś znaku poparcia.
11:41
And they did. They donated land where we built the girls' school.
218
685320
4792
Oddali mi ziemię na budowę szkoły.
11:46
We have.
219
690112
1459
I zbudowaliśmy.
11:47
I want you to meet one of the girls in that school.
220
691571
3132
Chcę wam przedstawić jedną z uczennic.
11:50
Angeline came to apply for the school,
221
694703
2640
Angeline zgłosiła się do szkoły,
11:53
and she did not meet any criteria that we had.
222
697343
3600
ale nie spełniała kryteriów przyjęcia.
11:56
She's an orphan. Yes, we could have taken her for that.
223
700943
2743
Jest sierotą, ale to nie przeszkoda.
11:59
But she was older. She was 12 years old,
224
703686
2744
Ale miała 12 lat,
12:02
and we were taking girls who were in fourth grade.
225
706430
3112
a my przyjmowaliśmy czwartoklasistki.
12:05
Angeline had been moving from one place --
226
709542
1795
Angeline ciągle wędrowała -
12:07
because she's an orphan, she has no mother, she has no father --
227
711337
2341
nie miała rodziców,
12:09
moving from one grandmother's house to another one,
228
713678
2354
krążyła między domami swoich babć,
12:11
from aunties to aunties. She had no stability in her life.
229
716032
3634
ciotek, nie miała niczego na stałe.
12:15
And I looked at her, I remember that day,
230
719666
2588
Spojrzałam na nią,
pamiętam doskonale,
pamiętam doskonale,
12:18
and I saw something beyond what I was seeing in Angeline.
231
722254
4532
i zobaczyłam w niej coś więcej.
12:22
And yes, she was older to be in fourth grade.
232
726786
2896
Była trochę za duża,
12:25
We gave her the opportunity to come to the class.
233
729682
2970
ale pozwoliliśmy jej
przychodzić na lekcje.
przychodzić na lekcje.
12:28
Five months later, that is Angeline.
234
732652
3227
Oto Angeline pięć miesięcy później.
12:31
A transformation had begun in her life.
235
735879
2766
Zmieniło się jej życie.
12:34
Angeline wants to be a pilot so she can fly around the world
236
738645
2742
Chce zostać pilotem,
latać po całym świecie
latać po całym świecie
12:37
and make a difference.
237
741387
1733
i go zmieniać.
12:39
She was not the top student when we took her.
238
743120
1800
Na początku nie uczyła się najlepiej,
12:40
Now she's the best student, not just in our school,
239
744920
2496
dziś jest najlepszą uczennicą
12:43
but in the entire division that we are in.
240
747416
3149
w całym okręgu.
12:46
That's Sharon. That's five years later.
241
750565
4321
To Sharon. Pięć lat później.
12:50
That's Evelyn. Five months later, that is the difference that we are making.
242
754886
7169
Evelyn. Pięć miesięcy później.
Oto, co robimy.
Oto, co robimy.
12:57
As a new dawn is happening in my school,
243
762055
3275
Nowy świt wstaje w mojej szkole,
13:01
a new beginning is happening.
244
765330
2259
nowy początek,
13:03
As we speak right now, 125 girls will never be mutilated.
245
767589
5344
125 dziewcząt nie zostanie obrzezanych.
13:08
One hundred twenty-five girls will not be married when they're 12 years old.
246
772933
4696
Nie zostaną żonami w wieku 12 lat.
13:13
One hundred twenty-five girls are creating and achieving their dreams.
247
777629
5968
125 dziewcząt tworzy
marzenia i za nimi podąża.
marzenia i za nimi podąża.
13:19
This is the thing that we are doing,
248
783597
2273
Tym się właśnie zajmujemy:
13:21
giving them opportunities where they can rise.
249
785870
3327
otwieramy im drogę.
13:25
As we speak right now, women are not being beaten
250
789197
3655
W tej chwili kobiety nie są bite
13:28
because of the revolutions we've started in our community.
251
792852
3546
dzięki rewolucji,
którą rozpoczęłyśmy.
którą rozpoczęłyśmy.
13:32
(Applause)
252
796398
7680
(Brawa)
13:39
I want to challenge you today.
253
804078
2835
Rzucam wam wyzwanie.
13:42
You are listening to me because you are here,
254
806913
2904
Słuchacie mnie tu dzisiaj
13:45
very optimistic.
255
809817
2444
z optymizmem.
13:48
You are somebody who is so passionate.
256
812261
3514
Macie w sobie pasję.
13:51
You are somebody who wants to see a better world.
257
815775
3847
Pragniecie lepszego jutra.
13:55
You are somebody who wants to see that war ends, no poverty.
258
819622
4506
Chcecie końca wojen i biedy.
14:00
You are somebody who wants to make a difference.
259
824128
2749
Chcecie zmienić świat.
14:02
You are somebody who wants to make our tomorrow better.
260
826877
3566
Chcecie stworzyć lepsze jutro.
14:06
I want to challenge you today that to be the first,
261
830443
3778
Rzucam wam wyzwanie:
wskażcie kierunek,
wskażcie kierunek,
14:10
because people will follow you.
262
834221
2497
a ludzie pójdą za wami.
14:12
Be the first. People will follow you.
263
836718
2224
Bądźcie przewodniczkami,
a inni podążą.
a inni podążą.
14:14
Be bold. Stand up. Be fearless. Be confident.
264
838942
5283
Śmiało. Bez strachu. Odważnie.
14:20
Move out, because as you change your world,
265
844225
3280
Działajcie,
bo jeśli zmienicie świat,
bo jeśli zmienicie świat,
14:23
as you change your community,
266
847505
2439
zmienicie swoje społeczności,
14:25
as we believe that we are impacting one girl, one family,
267
849944
4800
zmieniajcie życie
jednej dziewczyny, jednej rodziny,
jednej dziewczyny, jednej rodziny,
14:30
one village, one country at a time.
268
854744
3320
jednej wioski, jednego kraju naraz.
14:33
We are making a difference, so if you change your world,
269
858064
2865
Jeśli zmienicie swoje otoczenie,
14:36
you are going to change your community,
270
860929
2049
zmienicie swoją społeczność,
14:38
you are going to change your country,
271
862978
1792
zmienicie swój kraj.
14:40
and think about that. If you do that, and I do that,
272
864770
2967
Jeśli zrobisz to ty i zrobię to ja,
14:43
aren't we going to create a better future for our children,
273
867737
3600
stworzymy lepszy świat
dla naszych dzieci,
dla naszych dzieci,
14:47
for your children, for our grandchildren?
274
871337
2235
dla dzieci i wnuków.
14:49
And we will live in a very peaceful world. Thank you very much.
275
873572
4205
Będziemy żyć we wspaniałym świecie.
Dziękuję.
Dziękuję.
14:53
(Applause)
276
877777
17152
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Kakenya Ntaiya - Educator and activistKakenya Ntaiya refused to accept the continued oppression of women in her Maasai village -- so she built a school that's shifting gender expectations in her community.
Why you should listen
Kakenya Ntaiya was set to follow the traditional path of girls born in the small village of Enoosaen, Kenya. Engaged at the age of 5, she was to participate in a female circumcision ceremony as a young teenager and then be married. But she had a different plan. First, she negotiated with her father and willingly agree to be circumcised -- only if he would allow her to finish high school. Later, when she was accepted to Randolph-Macon Women's College in Viriginia, she negotiated with her village elders to do what no girl had ever done before: leave her village to go to college in the United States.
She didn’t leave forever, though. Deeply proud of her heritage and of her community, Ntaiya returned to the village after school and worked with her elders to establish a school for girls there. The Kakenya Center for Excellence was established in 2009 with 32 students. A primary grade boarding school just for girls, the curriculum focuses on academics, leadership and female empowerment, along with cultural preservation and life skills. While families that can afford tuition do, Ntaiya also works with donors to provide scholarships for others.
In addition to her work with the school, Ntaiya is also a National Geographic emerging explorer.
Kakenya Ntaiya | Speaker | TED.com