TED2015
Stephen Petranek: Your kids might live on Mars. Here's how they'll survive
Stephen Petranek: Wasze dzieci będą mogły żyć na Marsie. Oto jak przetrwają
Filmed:
Readability: 3.9
5,768,369 views
Choć brzmi to jak science-fiction, dziennikarz Stephen Petranek uważa to za fakt: za 20 lat ludzie będą żyć na Marsie. W tej prowokacyjnej prelekcji Petranek twierdzi, że staniemy się gatunkiem podróżującym w przestrzeni kosmicznej. Szczegółowo opowiada, jak uczynimy Marsa naszym nowym domem. "Ludzie przetrwają niezależnie od tego, co stanie się na Ziemi", dodaje Petranek. "Nigdy nie będziemy ostatnimi w swoim gatunku".
Stephen Petranek - Technology forecaster
Stephen Petranek untangles emerging technologies to predict which will become fixtures of our future lives -- and which could potentially save them. Full bio
Stephen Petranek untangles emerging technologies to predict which will become fixtures of our future lives -- and which could potentially save them. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Strap yourselves in,
0
1480
1896
Zapnijcie pasy,
00:15
we're going to Mars.
1
3400
1976
lecimy na Marsa.
00:17
Not just a few astronauts --
2
5400
2096
Nie tylko kilku astronautów,
00:19
thousands of people
are going to colonize Mars.
are going to colonize Mars.
3
7520
3136
ale tysiące ludzi skolonizuje Marsa.
00:22
And I am telling you
that they're going to do this soon.
that they're going to do this soon.
4
10680
3120
Zrobią to niebawem.
00:26
Some of you will end up
working on projects on Mars,
working on projects on Mars,
5
14640
2896
Niektórzy z was będą pracować
w projektach na Marsie
w projektach na Marsie
00:29
and I guarantee that some
of your children will end up living there.
of your children will end up living there.
6
17560
3360
i gwarantuję, że niektóre
z waszych dzieci zamieszkają tam.
z waszych dzieci zamieszkają tam.
00:33
That probably sounds preposterous,
7
21760
2376
To pewnie brzmi absurdalnie,
00:36
so I'm going to share with you
how and when that will happen.
how and when that will happen.
8
24160
2880
więc powiem wam,
jak i kiedy to się stanie.
jak i kiedy to się stanie.
00:39
But first I want to discuss
the obvious question:
the obvious question:
9
27760
3216
Ale najpierw chciałbym
omówić oczywiste pytanie:
omówić oczywiste pytanie:
00:43
Why the heck should we do this?
10
31000
1479
dlaczego do licha mielibyśmy to robić?
00:45
12 years ago,
11
33640
1216
12 lat temu
00:46
I gave a TED talk on 10 ways
the world could end suddenly.
the world could end suddenly.
12
34880
3816
wygłosiłem prelekcję TED
o 10 przyczynach nagłego końca świata.
o 10 przyczynach nagłego końca świata.
00:50
We are incredibly vulnerable
to the whims of our own galaxy.
to the whims of our own galaxy.
13
38720
4776
Jesteśmy bezbronni wobec
kaprysów własnej galaktyki.
kaprysów własnej galaktyki.
00:55
A single, large asteroid
could take us out forever.
could take us out forever.
14
43520
3576
Jedna duża asteroida
może zmieść nas na zawsze.
może zmieść nas na zawsze.
00:59
To survive we have to reach
beyond the home planet.
beyond the home planet.
15
47120
3456
Aby przetrwać, musimy
sięgnąć poza własną planetę.
sięgnąć poza własną planetę.
01:02
Think what a tragedy it would be
16
50600
2216
Pomyślicie, jaka byłaby to tragedia,
01:04
if all that humans have accomplished
were suddenly obliterated.
were suddenly obliterated.
17
52840
3000
gdyby wszystkie ludzkie osiągnięcia
zostały nagle unicestwione.
zostały nagle unicestwione.
Jest jeszcze jeden powód,
dla którego trzeba tam lecieć:
dla którego trzeba tam lecieć:
01:08
And there's another reason we should go:
18
56720
2016
01:10
exploration is in our DNA.
19
58760
2936
odkrywanie jest w naszym DNA.
01:13
Two million years ago
humans evolved in Africa
humans evolved in Africa
20
61720
3456
Ludzie wyewoluowali w Afryce
dwa miliony lat temu,
dwa miliony lat temu,
01:17
and then slowly but surely
spread out across the entire planet
spread out across the entire planet
21
65200
4816
a potem stopniowo, lecz pewnie
rozprzestrzenili się po całej planecie,
rozprzestrzenili się po całej planecie,
01:22
by reaching into the wilderness
that was beyond their horizons.
that was beyond their horizons.
22
70040
3496
sięgając w głąb dziczy,
daleko poza własne horyzonty.
daleko poza własne horyzonty.
01:25
This stuff is inside us.
23
73560
1600
To jest w nas.
01:27
And they prospered doing that.
24
75840
1680
Dobrze im się powodziło.
01:30
Some of the greatest advances
in civilization and technology
in civilization and technology
25
78240
3896
Niektóre z wielkich osiągnięć
cywilizacji i technologii
cywilizacji i technologii
01:34
came because we explored.
26
82160
1920
pojawiły się dzięki eksploracjom.
Moglibyśmy zrobić wiele dobrego
01:37
Yes, we could do a lot of good
27
85080
1456
01:38
with the money it will take
to establish a thriving colony on Mars.
to establish a thriving colony on Mars.
28
86560
3720
za pieniądze potrzebne do założenia
prosperującej kolonii na Marsie.
prosperującej kolonii na Marsie.
01:42
And yes we should all be taking
far better care of our own home planet.
far better care of our own home planet.
29
90880
4560
Owszem, należy lepiej
dbać o naszą własną planetę.
dbać o naszą własną planetę.
01:48
And yes, I worry we could screw up Mars
the way we've screwed up Earth.
the way we've screwed up Earth.
30
96120
4960
Owszem, martwię się, że zniszczymy
Marsa, tak jak zniszczyliśmy Ziemię.
Marsa, tak jak zniszczyliśmy Ziemię.
Ale zastanówcie się
przez chwilę, co się działo,
przez chwilę, co się działo,
01:54
But think for a moment,
31
102320
1616
01:55
what we had when John F. Kennedy
told us we would put a human on the moon.
told us we would put a human on the moon.
32
103960
4936
gdy John F. Kennedy ogłosił,
że człowiek stanie na Księżycu.
że człowiek stanie na Księżycu.
02:00
He excited an entire generation to dream.
33
108920
3400
Poderwał całe pokolenie do marzeń.
02:05
Think how inspired we will be
to see a landing on Mars.
to see a landing on Mars.
34
113400
2936
Pomyślcie, jak inspirujące
będzie lądowanie na Marsie.
będzie lądowanie na Marsie.
02:08
Perhaps then we will look back at Earth
35
116360
2736
Może wtedy spojrzymy na Ziemię
02:11
and see that that is
one people instead of many
one people instead of many
36
119120
3376
i zobaczymy tam jedną ludzkość,
wspólnotę ludzi, zamiast wielu,
wspólnotę ludzi, zamiast wielu,
02:14
and perhaps then
we will look back at Earth,
we will look back at Earth,
37
122520
2536
może wtedy, próbując przetrwać na Marsie,
02:17
as we struggle to survive on Mars,
38
125080
2416
spojrzymy na Ziemię
02:19
and realize how precious
the home planet is.
the home planet is.
39
127520
2720
i zdamy sobie sprawę, jak cenna
jest nasza rodzima planeta.
jest nasza rodzima planeta.
02:23
So let me tell you about the extraordinary
adventure we're about to undertake.
adventure we're about to undertake.
40
131520
4920
Opowiem o niezwykłej
przygodzie, która nas czeka.
przygodzie, która nas czeka.
02:29
But first,
41
137040
1256
Ale najpierw
02:30
a few fascinating facts
about where we're going.
about where we're going.
42
138320
2600
kilka fascynujących faktów
o tym, gdzie zmierzamy.
o tym, gdzie zmierzamy.
02:34
This picture actually represents
the true size of Mars compared to Earth.
the true size of Mars compared to Earth.
43
142040
4376
To zdjęcie pokazuje rzeczywiste
wymiary Marsa w porównaniu do Ziemi.
wymiary Marsa w porównaniu do Ziemi.
02:38
Mars is not our sister planet.
44
146440
1896
Mars nie jest naszą siostrzaną planetą.
02:40
It's far less than half
the size of the Earth,
the size of the Earth,
45
148360
2776
Jest ponad połowę mniejszy niż Ziemia,
02:43
and yet despite the fact
that it's smaller,
that it's smaller,
46
151160
2016
a mimo to powierzchnia,
02:45
the surface area of Mars
that you can stand on
that you can stand on
47
153200
2696
na której można stanąć,
02:47
is equivalent to the surface area
of the Earth that you can stand on,
of the Earth that you can stand on,
48
155920
3936
jest równa tej, na której
można stanąć na Ziemi,
można stanąć na Ziemi,
02:51
because the Earth
is mostly covered by water.
is mostly covered by water.
49
159880
2320
bo Ziemię w większości pokrywa woda.
02:55
The atmosphere on Mars is really thin --
50
163000
2296
Atmosfera na Marsie jest bardzo cienka.
02:57
100 times thinner than on Earth --
51
165320
2576
100 razy cieńsza niż na Ziemi
02:59
and it's not breathable,
it's 96 percent carbon dioxide.
it's 96 percent carbon dioxide.
52
167920
4000
i nie można w niej oddychać,
w 96% składa się z dwutlenku węgla.
w 96% składa się z dwutlenku węgla.
03:04
It's really cold there.
53
172760
1616
Jest tam bardzo zimno.
03:06
The average temperature
is minus 81 degrees,
is minus 81 degrees,
54
174400
2976
Średnia temperatura
to minus 63 stopnie Celsjusza,
to minus 63 stopnie Celsjusza,
03:09
although there is
quite a range of temperature.
quite a range of temperature.
55
177400
3160
choć wahania temperatur są dość spore.
Dzień na Marsie jest prawie
tak długi jak na Ziemi,
tak długi jak na Ziemi,
03:13
A day on Mars is about as long
as a day on Earth,
as a day on Earth,
56
181320
2576
03:15
plus about 39 minutes.
57
183920
1920
plus około 39 minut.
03:18
Seasons and years on Mars
are twice as long as they are on Earth.
are twice as long as they are on Earth.
58
186440
5040
Pory roku i lata na Marsie
są dwa razy dłuższe niż na Ziemi.
są dwa razy dłuższe niż na Ziemi.
03:24
And for anybody who wants to strap
on some wings and go flying one day,
on some wings and go flying one day,
59
192000
4656
Jeśli chcielibyście kiedyś
rozwinąć skrzydła i polecieć,
rozwinąć skrzydła i polecieć,
03:28
Mars has a lot less gravity than on Earth,
60
196680
2816
Mars ma znacznie mniejszą
grawitację niż Ziemia,
grawitację niż Ziemia,
03:31
and it's the kind of place
61
199520
1256
to miejsce,
03:32
where you can jump over your car
instead of walk around it.
instead of walk around it.
62
200800
2800
gdzie można przeskoczyć
nad samochodem zamiast go obejść.
nad samochodem zamiast go obejść.
03:36
Now, as you can see,
Mars isn't exactly Earth-like,
Mars isn't exactly Earth-like,
63
204120
3656
Mars jest nie zbyt podobny do Ziemi,
03:39
but it's by far the most livable
other place in our entire solar system.
other place in our entire solar system.
64
207800
4760
ale jest jednym z najodpowiedniejszych
miejsc do życia w Układzie Słonecznym,
miejsc do życia w Układzie Słonecznym,
03:45
Here's the problem.
65
213360
1496
Gdzie tkwi problem?
03:46
Mars is a long way away,
66
214880
2176
Mars jest daleko,
03:49
a thousand times farther away
from us than our own moon.
from us than our own moon.
67
217080
4840
tysiąc razy dalej niż Księżyc.
03:54
The Moon is 250,000 miles away
68
222560
3776
Księżyc oddalony jest o 405 000 km,
03:58
and it took Apollo astronauts
three days to get there.
three days to get there.
69
226360
3640
załodze Apolla dotarcie tam zajęło 3 dni.
04:02
Mars is 250 million miles away
70
230720
3136
Mars jest 405 milionów km stąd.
04:05
and it will take us
eight months to get there --
eight months to get there --
71
233880
2256
Dotarcie do niego zajęłoby 8 miesięcy,
04:08
240 days.
72
236160
1280
240 dni.
04:10
And that's only if we launch
on a very specific day,
on a very specific day,
73
238080
2576
I to tylko, jeśli wylecimy
w bardzo konkretnym dniu
w bardzo konkretnym dniu
04:12
at a very specific time,
74
240680
1736
i czasie.
04:14
once every two years,
75
242440
1976
Raz na dwa lata,
04:16
when Mars and the Earth
are aligned just so,
are aligned just so,
76
244440
3176
gdy Mars i Ziemia są tak ustawione,
04:19
so the distance that the rocket
would have to travel will be the shortest.
would have to travel will be the shortest.
77
247640
3920
że dystans do pokonania jest najkrótszy.
04:24
240 days is a long time to spend
trapped with your colleagues in a tin can.
trapped with your colleagues in a tin can.
78
252640
5080
240 dni to długi czas do spędzenia
z kolegami w wąskiej puszce.
z kolegami w wąskiej puszce.
04:30
And meanwhile, our track record
of getting to Mars is lousy.
of getting to Mars is lousy.
79
258800
4056
Na razie nasze doświadczenie
w lotach na Marsa nie jest imponujące.
w lotach na Marsa nie jest imponujące.
04:34
We and the Russians,
the Europeans, the Japanese,
the Europeans, the Japanese,
80
262880
2816
My, Rosjanie, Europejczycy, Japończycy,
04:37
the Chinese and the Indians,
81
265720
1336
Chińczycy i Hindusi
04:39
have actually sent 44 rockets there,
82
267080
2576
wysłaliśmy tam 44 rakiety,
04:41
and the vast majority of them
have either missed or crashed.
have either missed or crashed.
83
269680
3536
większość z nich zaginęła
albo się rozbiła.
albo się rozbiła.
04:45
Only about a third of the missions
to Mars have been successful.
to Mars have been successful.
84
273240
3600
Tylko około jedna trzecia misji
zakończyła się powodzeniem.
zakończyła się powodzeniem.
04:49
And we don't at the moment have
a rocket big enough to get there anyway.
a rocket big enough to get there anyway.
85
277760
4360
Obecnie nie mamy rakiety
na tyle dużej, by tam dotrzeć.
na tyle dużej, by tam dotrzeć.
04:55
We once had that rocket, the Saturn V.
86
283080
2096
Kiedyś taką mieliśmy, Saturn V.
04:57
A couple of Saturn Vs
would have gotten us there.
would have gotten us there.
87
285200
2616
Kilka rakiet tego typu zabrałoby nas tam.
04:59
It was the most magnificent
machine ever built by humans,
machine ever built by humans,
88
287840
3456
Była to najwspanialsza maszyna
kiedykolwiek zbudowana przez ludzi,
kiedykolwiek zbudowana przez ludzi,
05:03
and it was the rocket
that took us to the Moon.
that took us to the Moon.
89
291320
2200
ta rakieta zabrała nas na Księżyc.
05:06
But the last Saturn V was used in 1973
to launch the Skylab space station,
to launch the Skylab space station,
90
294120
5016
Ale ostatni Saturn V posłużył w 1973 roku,
do uruchomienia stacji kosmicznej Skylab.
05:11
and we decided to do
something called the shuttle
something called the shuttle
91
299160
3096
Postanowiliśmy zbudować coś,
co nazywamy wahadłowcem,
co nazywamy wahadłowcem,
05:14
instead of continuing on to Mars
after we landed on the Moon.
after we landed on the Moon.
92
302280
3640
zamiast kontynuować misję na Marsa,
po wylądowaniu na Księżycu.
po wylądowaniu na Księżycu.
Największa rakieta, jaką mamy obecnie,
05:18
The biggest rocket we have now
93
306680
1456
05:20
is only half big enough
to get us anything to Mars.
to get us anything to Mars.
94
308160
3000
jest o połowę za mała, by lecieć na Marsa.
05:24
So getting to Mars is not going to be easy
95
312200
3016
Dotarcie tam nie będzie łatwe,
05:27
and that brings up
a really interesting question ...
a really interesting question ...
96
315240
3160
nasuwa się interesujące pytanie:
05:31
how soon will the first humans
actually land here?
actually land here?
97
319560
4200
jak szybko pierwszy człowiek
rzeczywiście tam wyląduje?
rzeczywiście tam wyląduje?
05:37
Now, some pundits think
if we got there by 2050,
if we got there by 2050,
98
325160
4336
Niektórzy eksperci uważają,
że jeśli dotrzemy tam do 2050,
że jeśli dotrzemy tam do 2050,
05:41
that'd be a pretty good achievement.
99
329520
1720
to będzie to całkiem dobre osiągnięcie.
05:43
These days, NASA seems to be saying
that it can get humans to Mars by 2040.
that it can get humans to Mars by 2040.
100
331840
5880
Obecnie NASA twierdzi,
że zabierze tam ludzi do 2040 roku,
że zabierze tam ludzi do 2040 roku,
05:50
Maybe they can.
101
338280
1200
Może i tak.
05:52
I believe that they can get
human beings into Mars orbit by 2035.
human beings into Mars orbit by 2035.
102
340600
5096
Uważam, że mogą zabrać ludzi
na orbitę Marsa do 2035.
na orbitę Marsa do 2035.
05:57
But frankly,
103
345720
1256
Ale szczerze,
05:59
I don't think they're going to bother
in 2035 to send a rocket to Mars,
in 2035 to send a rocket to Mars,
104
347000
4736
nie sądzę by w 2035 roku zawracali
sobie głowę wysyłaniem rakiety na Marsa,
sobie głowę wysyłaniem rakiety na Marsa,
06:03
because we will already be there.
105
351760
1976
bo już tam będziemy.
06:05
We're going to land on Mars in 2027.
106
353760
2960
Wylądujemy na Marsie w 2027 roku.
06:10
And the reason is
107
358280
1216
A powodem jest
człowiek zdeterminowany, by to zrobić.
06:11
this man is determined
to make that happen.
to make that happen.
108
359520
2056
06:13
His name is Elon Musk,
he's the CEO of Tesla Motors and SpaceX.
he's the CEO of Tesla Motors and SpaceX.
109
361600
5480
Nazywa się Elon Musk,
jest dyrektorem Tesla Motors i SpaceX.
jest dyrektorem Tesla Motors i SpaceX.
06:19
Now, he actually told me
that we would land on Mars by 2025,
that we would land on Mars by 2025,
110
367920
5056
Powiedział, że wylądujemy
na Marsie do 2025 roku,
na Marsie do 2025 roku,
06:25
but Elon Musk is more
optimistic than I am --
optimistic than I am --
111
373000
2896
ale Elon Musk jest
większym optymistą niż ja,
większym optymistą niż ja,
06:27
and that's going a ways --
112
375920
1496
i dzięki naszemu podobieństwu,
06:29
so I'm giving him
a couple of years of slack.
a couple of years of slack.
113
377440
2640
daję mu kilka lat na zapas.
06:32
Still ...
114
380960
1416
Mimo to,
06:34
you've got to ask yourself,
115
382400
1336
trzeba zadać sobie pytanie,
06:35
can this guy really do this
by 2025 or 2027?
by 2025 or 2027?
116
383760
3880
czy ten facet rzeczywiście
zrobi to do 2025 czy 2027 roku?
zrobi to do 2025 czy 2027 roku?
06:40
Well, let's put a decade with Elon Musk
into a little perspective.
into a little perspective.
117
388760
3680
Spójrzmy perspektywicznie
na dokonania Muska w ostatniej dekadzie.
na dokonania Muska w ostatniej dekadzie.
06:45
Where was this 10 years ago?
118
393200
1480
Na jakim etapie był 10 lat temu?
06:47
That's the Tesla electric automobile.
119
395360
2256
To pojazd elektryczny Tesla.
06:49
In 2005, a lot of people
in the automobile industry were saying,
in the automobile industry were saying,
120
397640
3656
W 2005 roku wielu ludzi
z przemysłu samochodowego mówiło,
z przemysłu samochodowego mówiło,
06:53
we would not have
a decent electric car for 50 years.
a decent electric car for 50 years.
121
401320
3440
że nie będziemy mieć przyzwoitego
samochodu elektrycznego przez 50 lat.
samochodu elektrycznego przez 50 lat.
07:00
And where was that?
122
408280
1280
Kiedy to było?
07:02
That is SpaceX's Falcon 9 rocket,
123
410120
3176
To Falcon 9, rakieta firmy SpaceX,
07:05
lifting six tons of supplies
to the International Space Station.
to the International Space Station.
124
413320
4376
wynosząca 6 ton zapasów
na Międzynarodową Stację Kosmiczną.
na Międzynarodową Stację Kosmiczną.
07:09
10 years ago,
125
417720
1216
10 lat temu,
07:10
SpaceX had not launched anything,
or fired a rocket to anywhere.
or fired a rocket to anywhere.
126
418960
4560
SpaceX nie wystrzeliwał żadnych rakiet.
07:16
So I think it's a pretty good bet
127
424600
2536
Myślę, że można się założyć,
07:19
that the person who is revolutionizing
the automobile industry
the automobile industry
128
427160
3056
że osoba rewolucjonizująca
przemysł samochodowy
przemysł samochodowy
07:22
in less than 10 years
129
430240
1216
w mniej niż 10 lat,
07:23
and the person who created an entire
rocket company in less than 10 years
rocket company in less than 10 years
130
431480
5816
która tworzy firmę rakietową
w mniej niż 10 lat,
w mniej niż 10 lat,
07:29
will get us to Mars by 2027.
131
437320
2240
jest w stanie zabrać nas
na Marsa do 2027 roku.
na Marsa do 2027 roku.
07:32
Now, you need to know this:
132
440760
2976
Musicie wiedzieć,
07:35
governments and robots
no longer control this game.
no longer control this game.
133
443760
3640
że rządy i roboty
już nie kontrolują tej gry.
już nie kontrolują tej gry.
07:40
Private companies are leaping into space
134
448040
2376
Prywatne firmy skaczą w kosmos
07:42
and they will be happy
to take you to Mars.
to take you to Mars.
135
450440
2440
i z przyjemnością wezmą was na Marsa.
07:45
And that raises a really big question.
136
453800
2960
Tu pojawia się wielkie pytanie.
07:49
Can we actually live there?
137
457400
2000
Czy na prawdę możemy tam mieszkać?
07:52
Now, NASA may not be able
to get us there until 2040,
to get us there until 2040,
138
460680
4176
Może NASA nie weźmie nas tam do 2040 roku,
07:56
or we may get there
a long time before NASA,
a long time before NASA,
139
464880
2096
może dotrzemy tam na długo przed nimi,
07:59
but NASA has taken a huge responsibility
in figuring out how we can live on Mars.
in figuring out how we can live on Mars.
140
467000
4960
ale podjęli się rozwiązania,
jak można tam przetrwać.
jak można tam przetrwać.
08:04
Let's look at the problem this way.
141
472880
2016
Spójrzmy na ten problem z tej strony.
08:06
Here's what you need to live on Earth:
142
474920
1856
Co jest potrzebne, by przeżyć na Ziemi?
08:08
food, water, shelter and clothing.
143
476800
3416
Jedzenie, woda, schronienie, odzież.
08:12
And here's what you need to live on Mars:
144
480240
2496
A na Marsie?
08:14
all of the above, plus oxygen.
145
482760
2200
To samo, co wyżej, plus tlen.
08:18
So let's look at the most
important thing on this list first.
important thing on this list first.
146
486160
4096
Spójrzmy na najważniejszą rzecz na liście.
08:22
Water is the basis
of all life as we know it,
of all life as we know it,
147
490280
3016
Woda jest podstawą każdego znanego życia,
08:25
and it's far too heavy for us to carry
water from the Earth to Mars to live,
water from the Earth to Mars to live,
148
493320
4576
jest za ciężka do transportu
z Ziemi na Marsa.
z Ziemi na Marsa.
08:29
so we have to find water
if our life is going to succeed on Mars.
if our life is going to succeed on Mars.
149
497920
4640
Trzeba znaleźć wodę,
by życie tam się powiodło.
by życie tam się powiodło.
08:35
And if you look at Mars,
it looks really dry,
it looks really dry,
150
503840
2496
Mars wygląda na bardzo suchy,
08:38
it looks like the entire
planet is a desert.
planet is a desert.
151
506360
2816
jakby cała planeta była pustynią.
08:41
But it turns out that it's not.
152
509200
2016
Ale okazuje się, że nie jest.
08:43
The soil alone on Mars
contains up to 60 percent water.
contains up to 60 percent water.
153
511240
5216
Sama gleba składa się nawet w 60% z wody.
08:48
And a number of orbiters that we still
have flying around Mars have shown us --
have flying around Mars have shown us --
154
516480
4936
Sondy latające wokół Marsa pokazują,
08:53
and by the way,
that's a real photograph --
that's a real photograph --
155
521440
2536
to prawdziwe zdjęcie,
08:56
that lots of craters on Mars
have a sheet of water ice in them.
have a sheet of water ice in them.
156
524000
4136
że wiele kraterów ma w środku lód.
09:00
It's not a bad place to start a colony.
157
528160
2200
To niezłe miejsce, by zacząć kolonie.
09:03
Now, here's a view of a little dig
the Phoenix Lander did in 2008,
the Phoenix Lander did in 2008,
158
531855
4161
To mała dziura, którą zrobił
Lądownik Phoenix w 2008 roku,
Lądownik Phoenix w 2008 roku,
09:08
showing that just below
the surface of the soil is ice --
the surface of the soil is ice --
159
536040
3536
widać, że zaraz pod powierzchnią jest lód.
09:11
that white stuff is ice.
160
539600
2256
To białe to lód.
09:13
In the second picture,
161
541880
1256
Na drugim zdjęciu,
09:15
which is four days later
than the first picture,
than the first picture,
162
543160
2256
zrobionym 4 dni po pierwszym,
09:17
you can see that
some of it is evaporating.
some of it is evaporating.
163
545440
2040
część tego wyparowało.
09:20
Orbiters also tell us
164
548040
1376
Sondy pokazują też,
09:21
that there are huge amounts
of underground water on Mars
of underground water on Mars
165
549440
3416
że jest dużo podziemnej wody na Marsie,
09:24
as well as glaciers.
166
552880
2056
a także lodowce.
09:26
In fact, if only the water ice
at the poles on Mars melted,
at the poles on Mars melted,
167
554960
4256
Gdyby lód z biegunów na Marsie stopniał,
09:31
most of the planet
would be under 30 feet of water.
would be under 30 feet of water.
168
559240
2760
większość planety znalazłaby się
10 metrów pod wodą.
10 metrów pod wodą.
09:34
So there's plenty of water there,
169
562960
2096
Jest tam więc dużo wody,
09:37
but most of it's ice,
most of it's underground,
most of it's underground,
170
565080
2536
ale większość znajduje się pod ziemią,
09:39
it takes a lot of energy to get it
and a lot of human labor.
and a lot of human labor.
171
567640
3360
potrzeba dużo energii i pracy,
by się do niej dostać.
by się do niej dostać.
09:44
This is a device cooked up
at the University of Washington
at the University of Washington
172
572040
2736
To urządzenie stworzone
na Uniwersytecie w Waszyngtonie
na Uniwersytecie w Waszyngtonie
09:46
back in 1998.
173
574800
1480
w 1998 roku.
09:48
It's basically a low-tech dehumidifier.
174
576840
3056
To prosty osuszacz.
09:51
And it turns out the Mars atmosphere
is often 100 percent humid.
is often 100 percent humid.
175
579920
4056
Okazuje się, że wilgotność atmosfery
na Marsie wynosi często 100%.
na Marsie wynosi często 100%.
09:56
So this device can extract
all the water that humans will need
all the water that humans will need
176
584000
4376
To urządzenie może wyciągnąć
całą wodę potrzebną ludziom,
całą wodę potrzebną ludziom,
10:00
simply from the atmosphere on Mars.
177
588400
2400
po prostu z atmosfery Marsa.
10:04
Next we have to worry
about what we will breathe.
about what we will breathe.
178
592160
2976
Następny problem to czym oddychać.
10:07
Frankly, I was really shocked
179
595160
1896
Bylem zszokowany na wieść,
10:09
to find out that NASA
has this problem worked out.
has this problem worked out.
180
597080
2560
że NASA już rozpracowała ten problem.
10:12
This is a scientist at MIT
named Michael Hecht.
named Michael Hecht.
181
600280
2960
To naukowiec z MIT, Michael Hecht.
10:16
And he's developed this machine, Moxie.
182
604120
2496
Opracował maszynę o nazwie Moxie.
10:18
I love this thing.
183
606640
1216
Kocham to urządzenie.
10:19
It's a reverse fuel cell, essentially,
184
607880
2576
To odwrócone ogniwo paliwowe,
10:22
that sucks in the Martian atmosphere
and pumps out oxygen.
and pumps out oxygen.
185
610480
3160
które wsysa atmosferę marsjańską
i wypompowuje tlen.
i wypompowuje tlen.
10:26
And you have to remember that CO2 --
186
614280
1976
Pamiętajcie, że CO2,
10:28
carbon dioxide, which is
96 percent of Mars' atmosphere --
96 percent of Mars' atmosphere --
187
616280
3856
dwutlenek węgla, stanowiący
96% atmosfery na Marsie,
96% atmosfery na Marsie,
10:32
CO2 is basically 78 percent oxygen.
188
620160
2800
składa się w 78% z tlenu.
10:35
Now, the next big rover
that NASA sends to Mars in 2020
that NASA sends to Mars in 2020
189
623920
4336
Następny łazik, który NASA
wyśle na Marsa w 2020 roku,
wyśle na Marsa w 2020 roku,
10:40
is going to have one
of these devices aboard,
of these devices aboard,
190
628280
2216
będzie mieć takie urządzenie na pokładzie.
10:42
and it will be able
to produce enough oxygen
to produce enough oxygen
191
630520
2696
wyprodukuje wystarczającą ilość tlenu
10:45
to keep one person alive indefinitely.
192
633240
2696
dla jednej osoby do końca życia.
10:47
But the secret to this --
193
635960
2136
Ale sekretem jest,
10:50
and that's just for testing --
194
638120
1696
a mowa tylko o testach,
10:51
the secret to this is that this thing
was designed from the get-go
was designed from the get-go
195
639840
3296
że urządzenie od razu zaprojektowano tak,
10:55
to be scalable by a factor of 100.
196
643160
2640
żeby dało się powiększyć 100-krotnie.
10:58
Next, what will we eat?
197
646840
2216
Dalej, co będziemy jeść?
11:01
Well, we'll use hydroponics to grow food,
198
649080
2936
Do uprawy użyjemy hydroponiki,
11:04
but we're not going to be able to grow
199
652040
1856
ale nie da się wyhodować tam
11:05
more than 15 to 20 percent
of our food there,
of our food there,
200
653920
2136
więcej niż 15 do 20% jedzenia,
11:08
at least not until water is running
on the surface of Mars
on the surface of Mars
201
656080
3496
przynajmniej dopóki woda
nie będzie płynąć na powierzchni
nie będzie płynąć na powierzchni
11:11
and we actually have the probability
and the capability of planting crops.
and the capability of planting crops.
202
659600
4320
i będzie można uprawiać zboże.
11:16
In the meantime,
203
664680
1256
Do tego czasu większość jedzenia
11:17
most of our food will arrive from Earth,
204
665960
2096
będzie dostarczana z Ziemi
11:20
and it will be dried.
205
668080
1200
i suszona.
11:22
And then we need some shelter.
206
670480
2080
Będzie potrzebne schronienie.
11:25
At first we can use inflatable,
pressurized buildings
pressurized buildings
207
673120
3616
Na początku użyjemy
dmuchanych konstrukcji,
dmuchanych konstrukcji,
11:28
as well as the landers themselves.
208
676760
2256
a także samych lądowników.
11:31
But this really only works
during the daytime.
during the daytime.
209
679040
2976
Ale to zadziała tylko za dnia.
11:34
There is too much solar radiation
and too much radiation from cosmic rays.
and too much radiation from cosmic rays.
210
682040
5096
Na Marsie jest za dużo promieniowania
słonecznego i kosmicznego.
słonecznego i kosmicznego.
11:39
So we really have to go underground.
211
687160
2176
Dlatego trzeba zejść pod ziemię.
11:41
Now, it turns out that the soil on Mars,
212
689360
2696
Okazuje się, że gleba na Marsie
11:44
by and large,
is perfect for making bricks.
is perfect for making bricks.
213
692080
2976
jest idealna do robienia cegieł.
11:47
And NASA has figured this one out, too.
214
695080
2216
NASA rozpracowało i to.
11:49
They're going to throw
some polymer plastic into the bricks,
some polymer plastic into the bricks,
215
697320
2856
Chcą dodać tworzywo polimerowe do cegieł,
11:52
shove them in a microwave oven,
216
700200
1776
wsadzić do mikrofalówki,
11:54
and then you will be able to build
buildings with really thick walls.
buildings with really thick walls.
217
702000
3256
aby budować naprawdę grube ściany.
11:57
Or we may choose to live underground
in caves or in lava tubes,
in caves or in lava tubes,
218
705280
5976
Możemy też mieszkać pod ziemią
w jaskiniach lub jaskiniach lawowych,
w jaskiniach lub jaskiniach lawowych,
12:03
of which there are plenty.
219
711280
1280
których jest tam mnóstwo.
12:06
And finally there's clothing.
220
714040
1520
Wreszcie ubranie.
12:08
On Earth we have miles
of atmosphere piled up on us,
of atmosphere piled up on us,
221
716120
3216
Na Ziemi mamy kilometry
atmosfery nad sobą,
atmosfery nad sobą,
12:11
which creates 15 pounds of pressure
on our bodies at all times,
on our bodies at all times,
222
719360
3296
powodujące stale
prawie 7 kg nacisk na ciało,
prawie 7 kg nacisk na ciało,
12:14
and we're constantly
pushing out against that.
pushing out against that.
223
722680
2143
któremu nieustannie stawiamy opór.
12:16
On Mars there's hardly
any atmospheric pressure.
any atmospheric pressure.
224
724847
2920
Na Marsie prawie nie ma ciśnienia.
12:20
So Dava Newman,
225
728720
1896
Dlatego Dava Newman,
12:22
a scientist at MIT,
226
730640
1456
naukowiec z MIT,
12:24
has created this sleek space suit.
227
732120
3056
zaprojektowała ten elegancki kombinezon.
12:27
It will keep us together,
228
735200
1496
Będzie nas chronić,
12:28
block radiation and keep us warm.
229
736720
2240
blokować promieniowanie i trzymać ciepło.
12:32
So let's think about this for a minute.
230
740160
1896
Zastanówmy się przez chwilę.
12:34
Food, shelter, clothing, water, oxygen ...
231
742080
3000
Jedzenie, schronienie,
ubranie, woda, tlen...
ubranie, woda, tlen...
12:37
we can do this.
232
745960
1200
da się to zrobić.
12:39
We really can.
233
747600
1200
Naprawdę się da.
12:41
But it's still a little complicated
and a little difficult.
and a little difficult.
234
749720
3120
Choć nadal jest to skomplikowane i trudne.
12:45
So that leads to the next big --
235
753800
2816
To prowadzi do kolejnego dużego,
12:48
really big step --
236
756640
1576
bardzo dużego kroku:
12:50
in living the good life on Mars.
237
758240
1816
jak dobrze żyć na Marsie.
12:52
And that's terraforming the planet:
238
760080
1800
Terraformowanie planety,
12:54
making it more like Earth,
239
762600
1856
czyli upodobnienie jej do Ziemi,
12:56
reengineering an entire planet.
240
764480
2840
projektowanie od nowa całej planety.
13:00
That sounds like a lot of hubris,
241
768160
1856
To brzmi trochę arogancko,
13:02
but the truth is
242
770040
1216
ale prawdą jest,
13:03
that the technology to do everything
I'm about to tell you already exists.
I'm about to tell you already exists.
243
771280
3880
że odpowiednie technologie już istnieją.
13:08
First we've got to warm it up.
244
776200
1720
Najpierw musimy podgrzać planetę.
13:10
Mars is incredibly cold
because it has a very thin atmosphere.
because it has a very thin atmosphere.
245
778400
4696
Mars jest nieprawdopodobnie zimny,
bo ma bardzo cienką atmosferę.
bo ma bardzo cienką atmosferę.
13:15
The answer lies here, at the south pole
and at the north pole of Mars,
and at the north pole of Mars,
246
783120
4336
Odpowiedź znajdziemy na północnym
i południowym biegunie Marsa,
i południowym biegunie Marsa,
13:19
both of which are covered
247
787480
1256
oba są pokryte
13:20
with an incredible amount
of frozen carbon dioxide --
of frozen carbon dioxide --
248
788760
3176
niewiarygodną ilością
zamrożonego dwutlenku węgla,
zamrożonego dwutlenku węgla,
13:23
dry ice.
249
791960
1456
suchego lodu.
13:25
If we heat it up,
250
793440
1336
Jeśli go podgrzejemy,
13:26
it sublimes directly into the atmosphere
251
794800
2576
wzniesie się bezpośrednio do atmosfery
13:29
and thickens the atmosphere
the same way it does on Earth.
the same way it does on Earth.
252
797400
2816
i zagęści ją, tak jak na Ziemi.
13:32
And as we know,
253
800240
1216
Jak wiemy,
13:33
CO2 is an incredibly
potent greenhouse gas.
potent greenhouse gas.
254
801480
3640
CO2 jest niezwykle silnym
gazem cieplarnianym.
gazem cieplarnianym.
13:37
Now, my favorite way of doing this
is to erect a very, very large solar sail
is to erect a very, very large solar sail
255
805840
5936
Mój ulubiony sposób na dokonanie tego,
to wzniesienie dużego żagla słonecznego
to wzniesienie dużego żagla słonecznego
13:43
and focus it --
256
811800
1216
i skupienie go
13:45
it essentially serves as a mirror --
257
813040
1736
niczym lustro,
13:46
and focus it on the south pole
of Mars at first.
of Mars at first.
258
814800
2376
najpierw na biegunie południowym.
13:49
As the planet spins, it will heat up
all that dry ice, sublime it,
all that dry ice, sublime it,
259
817200
4016
Wraz z obrotem planety,
podgrzeje cały suchy lód,
podgrzeje cały suchy lód,
13:53
and it will go into the atmosphere.
260
821240
2256
który zmieni się w gaz
i poleci do atmosfery.
i poleci do atmosfery.
13:55
It actually won't take long
261
823520
1496
Niebawem temperatura na Marsie
13:57
for the temperature
on Mars to start rising,
on Mars to start rising,
262
825040
2256
zacznie się podnosić,
13:59
probably less than 20 years.
263
827320
2560
pewnie szybciej niż w 20 lat,
14:02
Right now,
264
830560
1216
Obecnie
14:03
on a perfect day at the equator,
265
831800
1976
w idealny dzień na równiku,
14:05
in the middle of summer on Mars,
266
833800
2096
w środku lata na Marsie,
14:07
temperatures can
actually reach 70 degrees,
actually reach 70 degrees,
267
835920
2456
temperatura może sięgnąć 20 stopni,
14:10
but then they go down
to minus 100 at night.
to minus 100 at night.
268
838400
2416
ale potem spaść do minus 73 w nocy.
14:12
(Laughter)
269
840840
1576
(Śmiech)
14:14
What we're shooting for
is a runaway greenhouse effect:
is a runaway greenhouse effect:
270
842440
3640
Planujemy niekontrolowany
efekt cieplarniany:
efekt cieplarniany:
14:18
enough temperature rise
to see a lot of that ice on Mars --
to see a lot of that ice on Mars --
271
846800
3816
wystarczający wzrost temperatury,
by roztopić większość lodu na Marsie,
by roztopić większość lodu na Marsie,
14:22
especially the ice in the ground -- melt.
272
850640
2440
zwłaszcza ten pod ziemią.
14:26
Then we get some real magic.
273
854000
1400
Wtedy następuje prawdziwa magia.
14:28
As the atmosphere gets thicker,
everything gets better.
everything gets better.
274
856000
3176
Gdy atmosfera staje się gęstsza,
wszystko staje się lepsze.
wszystko staje się lepsze.
14:31
We get more protection from radiation,
275
859200
2616
Jest większa ochrona
przed promieniowaniem,
przed promieniowaniem,
14:33
more atmosphere makes us warmer,
makes the planet warmer,
makes the planet warmer,
276
861840
3096
więcej atmosfery ociepla nas i planetę,
14:36
so we get running water
277
864960
1696
otrzymujemy bieżącą wodę,
14:38
and that makes crops possible.
278
866680
1600
a uprawa staje się możliwa.
14:40
Then more water vapor goes into the air,
forming yet another potent greenhouse gas.
forming yet another potent greenhouse gas.
279
868920
4976
Więcej pary wodnej unosi się,
tworząc kolejny gaz cieplarniany.
tworząc kolejny gaz cieplarniany.
14:45
It will rain and it will snow on Mars.
280
873920
3440
Na Marsie zacznie padać śnieg i deszcz.
14:50
And a thicker atmosphere
will create enough pressure
will create enough pressure
281
878160
3256
Gęstsza atmosfera stworzy
wystarczające ciśnienie,
wystarczające ciśnienie,
14:53
so that we can
throw away those space suits.
throw away those space suits.
282
881440
2536
by wyrzucić te skafandry.
14:56
We only need about five pounds
of pressure to survive.
of pressure to survive.
283
884000
3376
Wystarczy nam 2,5 kg nacisku, by przeżyć.
14:59
Eventually, Mars will be made
to feel a lot like British Columbia.
to feel a lot like British Columbia.
284
887400
5280
W końcu Mars zacznie
przypominać Kolumbię Brytyjską.
przypominać Kolumbię Brytyjską.
15:06
We'll still be left
with the complicated problem
with the complicated problem
285
894040
2336
Pozostanie skomplikowany problem,
15:08
of making the atmosphere breathable,
286
896400
1736
stworzenia atmosfery,
w której można oddychać,
w której można oddychać,
15:10
and frankly that could take
1,000 years to accomplish.
1,000 years to accomplish.
287
898160
2960
i to może zająć jakieś 1000 lat.
15:13
But humans are amazingly smart
and incredibly adaptable.
and incredibly adaptable.
288
901800
4136
Ale ludzie są niezwykle inteligentni
i szybko się przystosowują.
i szybko się przystosowują.
15:17
There is no telling what our future
technology will be able to accomplish
technology will be able to accomplish
289
905960
4976
Nie wiadomo, co technologia przyszłości
będzie w stanie osiągnąć
będzie w stanie osiągnąć
15:22
and no telling what we can do
with our own bodies.
with our own bodies.
290
910960
2770
ani co będziemy mogli zrobić
z własnym organizmem.
z własnym organizmem.
15:25
In biology right now,
291
913750
2506
Obecnie w biologii
15:28
we are on the very verge of being
able to control our own genetics,
able to control our own genetics,
292
916280
5216
jesteśmy na granicy kontrolowania genów,
15:33
what the genes
in our own bodies are doing,
in our own bodies are doing,
293
921520
2536
ich działania w organizmie,
15:36
and certainly,
294
924080
2136
jak również
15:38
eventually, our own evolution.
295
926240
1880
kontroli naszej ewolucji.
15:40
We could end up with a species
of human being on Earth
of human being on Earth
296
928920
3616
Możliwe, że ostatecznie
gatunek ludzi żyjący na Ziemi,
gatunek ludzi żyjący na Ziemi,
15:44
that is slightly different
from the species of human beings on Mars.
from the species of human beings on Mars.
297
932560
4040
będzie różny od tego żyjącego na Marsie.
15:50
But what would you do there?
How would you live?
How would you live?
298
938280
2256
Ale co tam robić? Jak żyć?
15:52
It's going to be
the same as it is on Earth.
the same as it is on Earth.
299
940560
2440
Będzie tak samo, jak na Ziemi.
15:55
Somebody's going to start a restaurant,
300
943560
2256
Ktoś otworzy restaurację,
15:57
somebody's going to build an iron foundry.
301
945840
2120
ktoś inny odlewnię żeliwa.
16:00
Someone will make
documentary movies of Mars
documentary movies of Mars
302
948800
2256
Ktoś będzie kręcić filmy
dokumentalne o Marsie
dokumentalne o Marsie
16:03
and sell them on Earth.
303
951080
1400
i sprzedawać je na Ziemi.
16:06
Some idiot will start a reality TV show.
304
954560
3016
Jakiś idiota zacznie reality show.
16:09
(Laughter)
305
957600
1440
(Śmiech)
16:11
There will be software companies,
306
959680
2256
Będą firmy komputerowe,
16:13
there will be hotels, there will be bars.
307
961960
2400
hotele, bary.
16:17
This much is certain:
308
965760
1416
To jest pewne:
16:19
it will be the most disruptive
event in our lifetimes,
event in our lifetimes,
309
967200
4216
będzie to najbardziej przełomowe
wydarzenie w naszym życiu
wydarzenie w naszym życiu
16:23
and I think it will be the most inspiring.
310
971440
2360
i najbardziej inspirujące.
16:26
Ask any 10-year-old girl
if she wants to go to Mars.
if she wants to go to Mars.
311
974800
4056
Zapytajcie dowolną 10-latkę,
czy chce lecieć na Marsa.
czy chce lecieć na Marsa.
16:30
Children who are now in elementary school
are going to choose to live there.
are going to choose to live there.
312
978880
4320
Dzieci, które są teraz w podstawówce,
zdecydują, czy chcą tam mieszkać.
zdecydują, czy chcą tam mieszkać.
16:36
Remember when we landed
humans on the Moon?
humans on the Moon?
313
984280
2400
Pamiętacie, jak człowiek
wylądował na Księżycu?
wylądował na Księżycu?
16:39
When that happened,
people looked at each other and said,
people looked at each other and said,
314
987320
2776
Ludzie patrzyli na siebie i mówili:
16:42
"If we can do this, we can do anything."
315
990120
2680
"Jeśli możemy to zrobić, możemy wszystko".
16:45
What are they going to think
when we actually form a colony on Mars?
when we actually form a colony on Mars?
316
993760
4120
Co pomyślą, kiedy stworzymy
kolonię na Marsie?
kolonię na Marsie?
16:50
Most importantly,
317
998920
1376
Co najważniejsze
16:52
it will make us a spacefaring species.
318
1000320
3376
staniemy się przez to gatunkiem
podróżującym w przestrzeni kosmicznej.
podróżującym w przestrzeni kosmicznej.
16:55
And that means humans will survive
no matter what happens on Earth.
no matter what happens on Earth.
319
1003720
5456
To oznacza, że ludzie przetrwają
niezależnie od tego, co będzie na Ziemi.
niezależnie od tego, co będzie na Ziemi.
17:01
We will never be the last of our kind.
320
1009200
3096
Nigdy nie będziemy
ostatnimi w swoim gatunku.
ostatnimi w swoim gatunku.
17:04
Thank you.
321
1012320
1216
Dziękuję.
17:05
(Applause)
322
1013560
3580
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Stephen Petranek - Technology forecasterStephen Petranek untangles emerging technologies to predict which will become fixtures of our future lives -- and which could potentially save them.
Why you should listen
Writer and technologist Stephen Petranek became a reluctant doomsayer when his earliest TED Talk (“10 ways the world could end”) racked up 1.5 million views. But Petranek is in fact an optimist who believes that humanity will escape its predicaments -- literally. Within a century, he predicts that humans will have established a city of 80,000 on Mars: and that not only is that plausible, but it’s also inevitable.
Petranek is the editor-in-chief of the Breakthrough Technology Alert, a technology newsletter that ties scientific breakthroughs to investment opportunities. He's the author of the TED Book How We'll Live on Mars.
More profile about the speakerPetranek is the editor-in-chief of the Breakthrough Technology Alert, a technology newsletter that ties scientific breakthroughs to investment opportunities. He's the author of the TED Book How We'll Live on Mars.
Stephen Petranek | Speaker | TED.com