TED2012
Tali Sharot: The optimism bias
Tali Sharot: Njëanshmëria e optimizmit
Filmed:
Readability: 4.4
2,387,106 views
A jemi të lindur të jemi optimistë, në vend se realistë? Tali Sharot ndan me ne hulumtime të reja që sugjerojnë se truri ynë është i programuar të shohi anën pozitive -- dhe se si kjo mund të jetë e dobishme dhe e rrezikshme në të njëjtën kohë.
Tali Sharot - Cognitive neuroscientist
Tali Sharot studies why our brains are biased toward optimism. Full bio
Tali Sharot studies why our brains are biased toward optimism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm going to talk to you about optimism --
0
148
3382
Do të ju flasë per optimizmin ---
00:19
or more precisely, the optimism bias.
1
3530
2483
ose më saktësisht, njëanshmërinë e optimizmit.
00:21
It's a cognitive illusion
2
6013
1645
Eshtë një iluzion kognitiv
00:23
that we've been studying in my lab for the past few years,
3
7658
2742
të cilin e kemi studiuar në laboratorin tim prej disa vitesh,
00:26
and 80 percent of us have it.
4
10400
1735
dhe 80% prej nesh e kanë.
00:28
It's our tendency to overestimate
5
12135
2734
Ne jemi të prirur të mbivlerësojmë
00:30
our likelihood of experiencing good events in our lives
6
14869
2923
gjasat tona për të përjetuar ndodhi të mira ne jetë
00:33
and underestimate our likelihood of experiencing bad events.
7
17792
4108
dhe nënvleresojmë gjasat tona për të përjetuar raste të këqija.
00:37
So we underestimate our likelihood of suffering from cancer,
8
21900
3017
Ne këtë mënyrë ne nënvlerësojmë gjasat e të vuajturit nga kanceri,
00:40
being in a car accident.
9
24917
1506
ose të qenurit në një aksident rrugor.
00:42
We overestimate our longevity, our career prospects.
10
26423
3186
Në mbivlerësojme jetëgjatësinë, perspektivat e karrierës.
00:45
In short, we're more optimistic than realistic,
11
29609
3445
Thënë shkurt, ne jemi me optimist sesa realist.
00:48
but we are oblivious to the fact.
12
33054
2162
mirëpo jemi të pavëmendshëm ndaj këtij fakti.
00:51
Take marriage for example.
13
35216
2227
Marrim martesën si shembull.
00:53
In the Western world, divorce rates are about 40 percent.
14
37443
3534
Ne botën Perëndimore, shkalla e divorceve është rreth 40 përqind.
00:56
That means that out of five married couples,
15
40977
3469
Kjo do të thotë që prej 5 çifteve të martuara,
01:00
two will end up splitting their assets.
16
44446
2721
2 do të përfundojnë në ndarjen e pronësisë.
01:03
But when you ask newlyweds about their own likelihood of divorce,
17
47167
3375
Mirëpo kur i pyesim të posamartuarit per gjasat e divorcit mes tyre,
01:06
they estimate it at zero percent.
18
50542
3692
ata vlerësoj zeronë qe ato gjasa nuk ekzistojnë, janë zero.
01:10
And even divorce lawyers, who should really know better,
19
54234
3729
Madje, edhe avokatët e divorceve, të cilë duhet të kenë njohuri më të mira,
01:13
hugely underestimate their own likelihood of divorce.
20
57963
3849
jashtëzakonisht nënvlerësojnë gjasat e tyre të divorcit.
01:17
So it turns out that optimists are not less likely to divorce,
21
61812
3126
Keshtu që delm se optimistët nuk është se kanë më pak gjasa të divorcohen,
01:20
but they are more likely to remarry.
22
64938
2530
por kanë më shumë gjsa që të martohen sërish.
01:23
In the words of Samuel Johnson,
23
67468
2303
Sipas fjalëve të Samuel Johnson,
01:25
"Remarriage is the triumph of hope over experience."
24
69771
3997
"Rimartesa është triumfi i shpresës mbi përvojën.'
01:29
(Laughter)
25
73768
1962
(Të qeshura)
01:31
So if we're married, we're more likely to have kids.
26
75730
4574
Pra nëse jemi të martuar, ka më të ngjarë që do kemi fëmijë.
01:36
And we all think our kids will be especially talented.
27
80304
3265
Dhe ne të gjithë mendojmë që fëmijët tanë do të jenë jashtëzakonisht të talentuar.
01:39
This, by the way, is my two-year-old nephew, Guy.
28
83569
2598
Ky, me që ra fjala, është nipi im dyvjeçar, Guy.
01:42
And I just want to make it absolutely clear
29
86167
2375
Dhe dua ta bëj plotësisht të qartë
01:44
that he's a really bad example of the optimism bias,
30
88542
2771
që ai është një shembull shumë i keq i njëanshmërisë së optimizmit
01:47
because he is in fact uniquely talented.
31
91313
2812
sepse ai është në fakt shumë i talentuar.
01:50
(Laughter)
32
94125
1435
(Të qeshura)
01:51
And I'm not alone.
33
95560
1607
Dhe nuk jam vetëm në tërë këtë.
01:53
Out of four British people, three said
34
97167
2475
3 prej 4 Britanikëve thanë
01:55
that they were optimistic about the future of their own families.
35
99642
3739
që janë optimist për të ardhmen e familjeve të tyre.
01:59
That's 75 percent.
36
103381
1751
Kjo është rreth 75 përqind.
02:01
But only 30 percent said
37
105132
2058
Mirëpo vetëm 30 përqind thanë
02:03
that they thought families in general
38
107190
2560
që mendojnë se familjet në përgjithësi
02:05
are doing better than a few generations ago.
39
109750
2412
janë në situatë më të mirë sesa gjeneratat e mëparshme.
02:08
And this is a really important point,
40
112162
2021
Dhe kjo është një çështje shumë e rëndësishme
02:10
because we're optimistic about ourselves,
41
114183
1888
sepse jemi optimist për vetveten
02:11
we're optimistic about our kids,
42
116071
1818
për fëmijët tanë,
02:13
we're optimistic about our families,
43
117889
1788
për familjet tona,
02:15
but we're not so optimistic about the guy sitting next to us,
44
119677
3183
mirëpo nuk jemi aq optimist për personin që është i ulur pranë nesh
02:18
and we're somewhat pessimistic
45
122860
2229
në fakt jemi paksa pesimist
02:20
about the fate of our fellow citizens and the fate of our country.
46
125089
3879
për fatin e bashkëqytetarëve tane dhe fatin e shtetit tonë.
02:24
But private optimism about our own personal future
47
128968
4036
Mirëpo optimizmi i fshehtë për të ardhmen tonë personale
02:28
remains persistent.
48
133004
2011
mbetet këmbëngulës.
02:30
And it doesn't mean that we think things will magically turn out okay,
49
135015
4066
Dhe kjo nuk do të thotë se ne mendojmë se gjërat do të përfundojnë mirë si me magji,
02:34
but rather that we have the unique ability to make it so.
50
139081
4032
por se ne kemi aftësi unike për ta bërë atë ashtu.
02:39
Now I'm a scientist, I do experiments.
51
143113
2841
Unë jam shkencëtare, bëj ekperimente.
02:41
So to show you what I mean,
52
145954
1792
Prandaj në menyrë që të ju tegoj se për cfarë po flas,
02:43
I'm going to do an experiment here with you.
53
147746
2802
do të bëj një eksperiment këtu me ju.
02:46
So I'm going to give you a list of abilities and characteristics,
54
150548
3850
Do të ju jap një listë të aftësive dhe karakteristikave,
02:50
and I want you to think for each of these abilities
55
154398
2894
dhe dua që ju të mendoni për secilën prej këtyre aftësive
02:53
where you stand relative to the rest of the population.
56
157292
4393
ku ju qëndroni në krahasim me pjesën tjetër të popullsisë.
02:57
The first one is getting along well with others.
57
161685
3786
E para është mirëkuptimi me të tjerët.
03:01
Who here believes they're at the bottom 25 percent?
58
165471
5652
Kush prej jush këtu mendon se bëni pjesë në 25 përqindshin e ulët?
03:07
Okay, that's about 10 people out of 1,500.
59
171123
4322
Në rregull, rreth 10 njerëz prej 1500-ve.
03:11
Who believes they're at the top 25 percent?
60
175445
4013
Kush beson që i përkasin 25 përqindëshit të epërm?
03:15
That's most of us here.
61
179458
2710
Shumica prej nesh.
03:18
Okay, now do the same for your driving ability.
62
182168
4930
Në rregull, tani bëni të njëjtën gjë për aftësitë tuaja të vozitjes.
03:22
How interesting are you?
63
187098
2583
Sa interesant je?
03:25
How attractive are you?
64
189681
2844
Sa tërheqës jeni?
03:28
How honest are you?
65
192525
2954
Sa të ndershëm jeni?
03:31
And finally, how modest are you?
66
195479
5000
Dhe në fund, sa modest jeni?
03:36
So most of us put ourselves above average
67
200479
2688
Shumica prej nesh mendojmë se jemi mbi mesataren
03:39
on most of these abilities.
68
203167
2029
në shumicën prej këtyre aftësive.
03:41
Now this is statistically impossible.
69
205196
2131
Kjo është statistikisht e pamundur.
03:43
We can't all be better than everyone else.
70
207327
3229
Ne nuk mund të jemi të gjithë më të mirë se gjithë të tjerët.
03:46
(Laughter)
71
210556
1642
(Të qeshura)
03:48
But if we believe we're better than the other guy,
72
212198
2677
Mirëpo nëse besojmë se jemi më të mirë se personi tjetër,
03:50
well that means that we're more likely to get that promotion, to remain married,
73
214875
4083
do të thotë që kemi më shumë gjasa të marrim ngritje në pozitë, të mbesim të martuar,
03:54
because we're more social, more interesting.
74
218958
2598
sepse jemi më të shoqërueshëm, më interesant.
03:57
And it's a global phenomenon.
75
221556
2163
Dhe është një fenomen global.
03:59
The optimism bias has been observed
76
223719
2468
Njëanshmëria e optimizmit është vërejtur
04:02
in many different countries --
77
226187
1719
në shumë vende---
04:03
in Western cultures, in non-Western cultures,
78
227906
3104
në kulturat Perëndimore, në kulturat jo-Perëndimore,
04:06
in females and males,
79
231010
1506
në femra dhe meshkuj,
04:08
in kids, in the elderly.
80
232516
1724
në fëmijë, në të moshuar.
04:10
It's quite widespread.
81
234240
1783
Eshtë mjaft e përhapur.
04:11
But the question is, is it good for us?
82
236023
3500
Mirëpo pyetja qëndron, a është kjo një gjë e mirë për ne?
04:15
So some people say no.
83
239523
2454
Disa njerëz thonë jo.
04:17
Some people say the secret to happiness
84
241977
2518
Disa njerë thonë sekreti i lumturisë
04:20
is low expectations.
85
244495
2753
ka të bëjë me shpresimet e vogla.
04:23
I think the logic goes something like this:
86
247248
2504
Mendoj se sipas logjikës mund të definohet kështu:
04:25
If we don't expect greatness,
87
249752
2258
Nëse nuk presim madhështi,
04:27
if we don't expect to find love and be healthy and successful,
88
252010
3880
nëse nuk presim të gjejmë dashurinë dhe të jemi të shëndetshëm dhe të susksesshëm,
04:31
well we're not going to be disappointed when these things don't happen.
89
255890
3098
nuk do të zhgënjehemi kur këto gjëra nuk ndodhin.
04:34
And if we're not disappointed when good things don't happen,
90
258988
3408
Dhe nëse nuk zhgënjehemi kur gjëra të mira nuk ndodhin,
04:38
and we're pleasantly surprised when they do,
91
262396
1979
dhe befasohemi këndshëm kur ndodhin,
04:40
we will be happy.
92
264375
1781
ne do të jemi të lumtur.
04:42
So it's a very good theory,
93
266156
1702
Eshtë nje teori shumë e mirë,
04:43
but it turns out to be wrong for three reasons.
94
267858
3027
mirëpo del se është gabim për tri arsye.
04:46
Number one: Whatever happens, whether you succeed or you fail,
95
270885
4615
Një: Cfarëdo që ndodh, qoftë nëse ke sukses ose dështon,
04:51
people with high expectations always feel better.
96
275500
3858
njerëzit që presin më shumë nga jeta gjithmonë ndihen mirë.
04:55
Because how we feel when we get dumped or win employee of the month
97
279358
3932
Sepse ajo cfarë ndjejmë kur na braktisin ose fitojmë titullin e punonjësit të muajit
04:59
depends on how we interpret that event.
98
283290
3030
varet nga mënyra se si ne e interpretojmë atë ngjarje.
05:02
The psychologists Margaret Marshall and John Brown
99
286320
4050
Psikologët Margaret Marshall dhe John Brown
05:06
studied students with high and low expectations.
100
290370
2994
studiuan studentët me shpresa dhe pritje të mëdha dhe të vogla
05:09
And they found that when people with high expectations succeed,
101
293364
4184
Dhe arritv tek përfundimi se kur njerëzit me shpresa të mëdha kanë sukses,
05:13
they attribute that success to their own traits.
102
297548
2910
ata ia kushtojnë atë sukses tipareve të tyre.
05:16
"I'm a genius, therefore I got an A,
103
300458
2196
"Unë jam gjeni dhe për këtë arsye e morra A,
05:18
therefore I'll get an A again and again in the future."
104
302654
2675
prandaj do të marr A sërish në të ardhmen."
05:21
When they failed, it wasn't because they were dumb,
105
305329
2973
Kur dështuan, nuk ishte sepse ishin kokëtrashë,
05:24
but because the exam just happened to be unfair.
106
308302
3173
por sepse provimet ishin të padrejta.
05:27
Next time they will do better.
107
311475
2283
Herën tjetër do të bejnë më mirë.
05:29
People with low expectations do the opposite.
108
313758
3077
Njerëzit me shpresa të vogla e bëjnë të kundërtën.
05:32
So when they failed it was because they were dumb,
109
316835
2832
Kur ata dështuan ishte sepse ishin kokëtrashë,
05:35
and when they succeeded
110
319667
1500
she kur arritë të kenë sukses,
05:37
it was because the exam just happened to be really easy.
111
321167
3317
ishte sepse ndodhi që provimi ishte shumë i lehtë.
05:40
Next time reality would catch up with them.
112
324484
2401
Herën e ardhshme do ta kuptojnë realitetin.
05:42
So they felt worse.
113
326885
2073
Andaj u ndien më keq.
05:44
Number two: Regardless of the outcome,
114
328958
3240
Numër dy: Pavarësisht nga përfundimi,
05:48
the pure act of anticipation makes us happy.
115
332198
4047
akti i parashikimit na bën të lumtur.
05:52
The behavioral economist George Lowenstein
116
336245
3176
Ekonimisti i sjelljes george Lowenstein
05:55
asked students in his university
117
339421
1719
pyeti studentet në universitetin e tij
05:57
to imagine getting a passionate kiss from a celebrity, any celebrity.
118
341140
4362
të amiagjinonin sikur personi i famshëm më i preferuar i tyre po i puthte, cfarëdo personi i famshëm.
06:01
Then he said, "How much are you willing to pay
119
345502
2885
Pastaj tha. "Sa do të paguanit
06:04
to get a kiss from a celebrity
120
348387
1988
të merrnit një puthje nga një person i famshëm
06:06
if the kiss was delivered immediately,
121
350375
2227
poqese ai person do të ju puthte tani menjëherë,
06:08
in three hours, in 24 hours, in three days,
122
352602
5023
pas tri orësh, pas 24 orësh, pas 3 ditësh,
06:13
in one year, in 10 years?
123
357625
2433
pas një viti, pas 10 vitesh?
06:15
He found that the students were willing to pay the most
124
360058
3130
Ai zbuloi se studentet ishin më të gatshëm të paguanin më së shumti
06:19
not to get a kiss immediately,
125
363188
1999
për të mos marrë një puthje menjëherë,
06:21
but to get a kiss in three days.
126
365187
2980
por pas tre ditësh.
06:24
They were willing to pay extra in order to wait.
127
368167
4247
Ata ishin të gatshëm të paguanin shtesë në mënyrë që të presin.
06:28
Now they weren't willing to wait a year or 10 years;
128
372414
3003
Ata nuk ishin të gatshëm të prisnin 10 vite;
06:31
no one wants an aging celebrity.
129
375417
1421
askush nuk e do një person të famshëm të vjetvr.
06:32
But three days seemed to be the optimum amount.
130
376838
4789
Mirëpo tre dite dukej si koha më e favorshme.
06:37
So why is that?
131
381627
2303
E përse ndodh kështu?
06:39
Well if you get the kiss now, it's over and done with.
132
383930
3424
Po qe se e marrim puthjen tani, është punë e kryer.
06:43
But if you get the kiss in three days,
133
387354
1950
Mirëpo nëse e merr puthjen pas tre ditësh,
06:45
well that's three days of jittery anticipation, the thrill of the wait.
134
389304
4154
do të kesh tre ditë të mbushura me protje të shqetësuara, emocione të pritjes.
06:49
The students wanted that time
135
393458
1869
Studentët e deshën atë kohë
06:51
to imagine where is it going to happen,
136
395327
2381
për të imagjinuar se ku do të ndodhte,
06:53
how is it going to happen.
137
397708
1629
se si do të ndodhte.
06:55
Anticipation made them happy.
138
399337
2211
Pritja e parashikimi i bëri të lumtur.
06:57
This is, by the way, why people prefer Friday to Sunday.
139
401548
3869
Kjo është, meqë ra fjala, arsyeja pse njerëzit preferojnë të Premten ndaj të Dielës.
07:01
It's a really curious fact,
140
405417
2083
Eshtë nje fakt kurreshtar,
07:03
because Friday is a day of work and Sunday is a day of pleasure,
141
407500
3417
sepse e Premtja është ditë pune kurse e Diela është ditë qejfi,
07:06
so you'd assume that people will prefer Sunday,
142
410917
2904
andaj ju do të supozonit senjerëzit do të preferojnë të Dielën,
07:09
but they don't.
143
413821
1721
mirëpo nuk është ashtu.
07:11
It's not because they really, really like being in the office
144
415542
2875
Arsyeja nuk qëndron në faktin që atyre u pëlqen të qëndrojnë në zyrë,
07:14
and they can't stand strolling in the park
145
418417
1967
dhe nuk u pëlqen të ecin nëpër park,
07:16
or having a lazy brunch.
146
420384
1661
ose të kenë një paradrekë të ngaruar.
07:17
We know that, because when you ask people
147
422045
2136
Ne e dimë këtë, sepse kur pyet njerëzit
07:20
about their ultimate favorite day of the week,
148
424181
2704
për ditën më të preferuar të javës,
07:22
surprise, surprise, Saturday comes in at first,
149
426885
2820
befasi, befasi, e para vie e Shtuna,
07:25
then Friday, then Sunday.
150
429705
2920
pastaj e Premtja, e pastaj e Diela.
07:28
People prefer Friday
151
432625
1869
Njerëzit preferojnë të Premten
07:30
because Friday brings with it the anticipation of the weekend ahead,
152
434494
3964
sepse e Premtja sjell bashkë me të parashikimet dhe pritjet për fundjavën,
07:34
all the plans that you have.
153
438458
1917
të gjitha planet që ke.
07:36
On Sunday, the only thing you can look forward to
154
440375
2704
Të Dielën, e vetmja që mund të presim
07:38
is the work week.
155
443079
2254
është java e punës.
07:41
So optimists are people who expect more kisses in their future,
156
445333
4877
Andaj optimistët janë njerëz që presin më shume puthje në të ardhmen,
07:46
more strolls in the park.
157
450210
1921
më shumë shëtitje në park.
07:48
And that anticipation enhances their wellbeing.
158
452131
3907
Dhe kjo pritje rrit mirëqenien e tyre.
07:51
In fact, without the optimism bias,
159
456038
2964
Në fakt, pa njëanshmërinë e optimizmit,
07:54
we would all be slightly depressed.
160
459002
2750
ne do të ishim të gjithë paska të depresuar.
07:57
People with mild depression,
161
461752
2267
Njerëzit që vuajnë nga depresioni i butë,
07:59
they don't have a bias when they look into the future.
162
464019
2979
nuk kanë njëanshmëri kur shohin në të ardhmen.
08:02
They're actually more realistic than healthy individuals.
163
466998
4222
Ata janë në fakt më realistë sesa njerëzit e shëndoshë.
08:07
But individuals with severe depression,
164
471220
2101
Mirëpo njerëzit që vuajnë nga depresioni i thellë,
08:09
they have a pessimistic bias.
165
473321
1829
kanë njëanshmëri pesimiste.
08:11
So they tend to expect the future
166
475150
2463
në këtë mënyrë ata presin që e ardhmja
08:13
to be worse than it ends up being.
167
477613
2477
të jetë më e rëndë sesa që është në fakt.
08:15
So optimism changes subjective reality.
168
480090
3243
Optimizmi ndërron realitetin subjektiv.
08:19
The way we expect the world to be changes the way we see it.
169
483333
3750
Mënëra se si ne presim që të jetë bota ndryshon mënyrën se si ne e shohim atë.
08:22
But it also changes objective reality.
170
487083
3242
por gjithashtu ndërron realitetin objektiv.
08:26
It acts as a self-fulfilling prophecy.
171
490325
2727
vepron si profeci vetë-përmbushëse.
08:28
And that is the third reason
172
493052
2068
dhe kjo është arsyeja e tretë
08:31
why lowering your expectations will not make you happy.
173
495120
3180
pse të ulësh parashikimet për të ardhmen nuk të bën më të lumtur.
08:34
Controlled experiments have shown
174
498300
1835
Eksperimente të kontrolluara kanë treguar
08:36
that optimism is not only related to success,
175
500135
2917
se optimizmi nuk është i lishur vetëm me suksesin,
08:38
it leads to success.
176
503052
1807
mirëpo të shpie tek suksesi.
08:40
Optimism leads to success in academia and sports and politics.
177
504859
4870
Optimizmi shpie tek suksesi në studime, sporte dhe politikë.
08:45
And maybe the most surprising benefit of optimism is health.
178
509729
4475
Dhe ndoshta përfitimi më i befasishëm i optimizmit është shëndeti.
08:50
If we expect the future to be bright,
179
514204
3325
Nëse presim që e ardhmja të jetë e ndritshme,
08:53
stress and anxiety are reduced.
180
517529
2740
stresi dhe ankthi ulen.
08:56
So all in all, optimism has lots of benefits.
181
520269
4220
Në përgjithësi, optimizmi ka shumë përfitime.
09:00
But the question that was really confusing to me was,
182
524489
3011
Mirëpo pyetja e cila më hutoi më shumë mua ishte,
09:03
how do we maintain optimism in the face of reality?
183
527500
4669
se si e ruajmë optimizmin përballë realitetit?
09:08
As an neuroscientist, this was especially confusing,
184
532169
3018
Si neurologe, kjo më ngatërroi posaqërisht,
09:11
because according to all the theories out there,
185
535187
2896
sepse në bazë të të gjitha teorive që ekzistojnë,
09:13
when your expectations are not met, you should alter them.
186
538083
4188
kur qëllimet tuaja nuk arrihen, duhet t'i ndryshosh.
09:18
But this is not what we find.
187
542271
1552
Mirëpo kjo nuk është çfarë vërejtëm.
09:19
We asked people to come into our lab
188
543823
3483
Ne pyetëm njerëz të vinin në laboratorin tonë
09:23
in order to try and figure out what was going on.
189
547306
2810
në mënyrë që të provojmë të zbulojmë se cfarë po ndodhte.
09:26
We asked them to estimate their likelihood
190
550116
2547
ne u kërkuam atyre që të vlerësojnë gjasat e tyre
09:28
of experiencing different terrible events in their lives.
191
552663
2504
që të sprovohen nga ngjarje të tmerrshme in jetë
09:31
So, for example, what is your likelihood of suffering from cancer?
192
555167
4375
P.sh., sa gjasa ke që të vuash nga kanceri?
09:35
And then we told them the average likelihood
193
559542
2352
Dhe pastaj u thamë që të nxjerrin mesataren e gjasave
09:37
of someone like them to suffer these misfortunes.
194
561894
2981
për dikë tjetër që mund t'u ndodhin këto fatkeqësi.
09:40
So cancer, for example, is about 30 percent.
195
564875
3565
Kanceri, p.sh., është rreth 30%.
09:44
And then we asked them again,
196
568440
2935
Pastaj i pyetëm prapë,
09:47
"How likely are you to suffer from cancer?"
197
571375
2875
"Sa ke ti gjasa të vuash nga kanceri?"
09:50
What we wanted to know was
198
574250
2248
Ajo cfarë ne donim të dimë ishte
09:52
whether people will take the information that we gave them
199
576498
2669
nëse njerëzit do merrnin informacionet që ne u dhamë
09:55
to change their beliefs.
200
579167
2131
për të ndryshuar besimin e tyre.
09:57
And indeed they did --
201
581298
2369
Dhe në të vërtetë ata e bënë atë ---
09:59
but mostly when the information we gave them
202
583667
2581
por kryesisht kur informacioni që u dhamë ne
10:02
was better than what they expected.
203
586248
2831
ishte më i mirë se sa nga ajo cka ata prisnin.
10:04
So for example,
204
589079
1361
P.sh.,
10:06
if someone said, "My likelihood of suffering from cancer
205
590440
2910
nëse dikush tha: "Gjasat e mia për të vuajtur nga kanceri
10:09
is about 50 percent,"
206
593350
2381
janë rreth 50%,"
10:11
and we said, "Hey, good news.
207
595731
2521
dhe ne thamë, "Hej, lajm i mirë.
10:14
The average likelihood is only 30 percent,"
208
598252
2581
Mesatarja e gjasave është vetëm 30 %,"
10:16
the next time around they would say,
209
600833
2046
herë tjetër ata do thonin,
10:18
"Well maybe my likelihood is about 35 percent."
210
602879
2715
"Ndoshta gjasat e mia janë rreth 35 %."
10:21
So they learned quickly and efficiently.
211
605594
2636
Prandaj ata mësuan shpejtë dhe në mënyrë efikase.
10:24
But if someone started off saying,
212
608230
2550
Mirëpo nëse dikush në fillim tha,
10:26
"My average likelihood of suffering from cancer is about 10 percent,"
213
610780
3403
"Mesatarja e gjasave të mia që të vuaj nga kanceri janë rreth 10%."
10:30
and we said, "Hey, bad news.
214
614183
2692
dhe ne thamë, "Hej, lajm i keq.
10:32
The average likelihood is about 30 percent,"
215
616875
3073
Mesatarja e gjasave është vetëm 30 %,"
10:35
the next time around they would say,
216
619948
2058
herën e ardhshme ata do thonin ,
10:37
"Yep. Still think it's about 11 percent."
217
622006
3119
"Po. Akoma mendoj që është rreth 11 %."
10:41
(Laughter)
218
625125
1690
(Të qeshura)
10:42
So it's not that they didn't learn at all -- they did --
219
626815
3319
Nuk do të thotë që ata nuk mësuan asgjë -- ata mësuan --
10:46
but much, much less than when we gave them
220
630134
2336
mirëpo shumë më pak sesa kur u dhamë
10:48
positive information about the future.
221
632470
2473
të dhëna pozitive për të ardhmen.
10:50
And it's not that they didn't remember the numbers that we gave them;
222
634943
3034
Dhe nuk është se ata nuk mbajtën mend numrat që u dhamë;
10:53
everyone remembers that the average likelihood of cancer
223
637977
3073
secili e mban mend se mesatarja e gjasave të kancerit
10:56
is about 30 percent
224
641050
1500
është rreth 30%
10:58
and the average likelihood of divorce is about 40 percent.
225
642550
2779
dhe mesatarja e gjasave të divorcit është rreth 40%.
11:01
But they didn't think that those numbers were related to them.
226
645329
4631
Mirëpo ata nuk menduan se ata numra kishin të bënin gjë me ta.
11:05
What this means is that warning signs such as these
227
649960
4148
Kjo do të thotë që shenjat paralajmëruese si këto
11:10
may only have limited impact.
228
654108
2892
mund të kenë vetëm ndikim të kufizuar.
11:12
Yes, smoking kills, but mostly it kills the other guy.
229
657000
4159
Po, Pirja e duhanit të mbyt, mirëpo mbytë më shumë personin tjetër.
11:17
What I wanted to know was
230
661159
1883
Ajo cfarë dëshiroja të dija ishte
11:18
what was going on inside the human brain
231
663042
2860
cfarë po ndodhte brenda trurit të njeriut
11:21
that prevented us from taking these warning signs personally.
232
665902
4094
që na parandaloi të merrnim këto shenja paralajmëruese personalisht.
11:25
But at the same time,
233
669996
1487
Mirëpo në të njëjtën kohë,
11:27
when we hear that the housing market is hopeful,
234
671483
1978
kur dëgjojmë se tregu i shtëpive ka shpresa,
11:29
we think, "Oh, my house is definitely going to double in price."
235
673461
4116
ne mendojmë, "O, çmimi i shtëpisë sime do të dyfishohet."
11:33
To try and figure that out,
236
677577
2085
Në mënyrë që ta kuptojmë atë,
11:35
I asked the participants in the experiment
237
679662
2473
i pyeta pjesëmarrësit në eksperiment
11:38
to lie in a brain imaging scanner.
238
682135
2161
që të shtrihen në një skaner për fotografim të trurit.
11:40
It looks like this.
239
684296
1527
Ja si duket.
11:41
And using a method called functional MRI,
240
685823
3031
Dhe duke pvrdorur një metodë të quajtur MRI (rezonancë magnetike) funksionale,
11:44
we were able to identify regions in the brain
241
688854
3606
ne arritëm të identifikojmë rajone në tru
11:48
that were responding to positive information.
242
692460
2817
që po u përgjigjeshin informacioneve pozitive.
11:51
One of these regions is called the left inferior frontal gyrus.
243
695277
3579
Njëra prej këtyre rajoneve quhet gyrus i majte inferior ballor.
11:54
So if someone said, "My likelihood of suffering from cancer is 50 percent,"
244
698856
3788
Andaj, kur dikush tha," Gjasat e mia që të vuaj nga kanceri janë 50%,"
11:58
and we said, "Hey, good news.
245
702644
1856
dhe ne thamë, "Hej, lajm i mirë.
12:00
Average likelihood is 30 percent,"
246
704500
2290
Mesatarja e gjasave është 30%,"
12:02
the left inferior frontal gyrus would respond fiercely.
247
706790
3572
gyrus i majte inferior ballor reagonte me ashpërsi.
12:06
And it didn't matter if you're an extreme optimist, a mild optimist
248
710362
4732
Dhe nuk kishte rëndësi nëse ti ishe optimist ekstrem, optimist mesatar
12:10
or slightly pessimistic,
249
715094
1821
ose paksa pesimist,
12:12
everyone's left inferior frontal gyrus
250
716915
2585
gyrus i majte inferior ballor i secilit
12:15
was functioning perfectly well,
251
719500
1844
funksiononte shumë mirë,
12:17
whether you're Barack Obama or Woody Allen.
252
721344
2906
qoftë nëse je Barack Obama ose Woody Allen.
12:20
On the other side of the brain,
253
724250
1644
Në anën tjetër të trurit,
12:21
the right inferior frontal gyrus was responding to bad news.
254
725894
4786
gyrus i djathtë inferior ballor reagonte ndaj lajmit të keq.
12:26
And here's the thing: it wasn't doing a very good job.
255
730680
3726
Ja ku qëndron puna: nuk po funksiononte si duhet.
12:30
The more optimistic you were,
256
734406
2015
Sa më optimistik që ishe,
12:32
the less likely this region was
257
736421
2337
aq my pak ky rajon po
12:34
to respond to unexpected negative information.
258
738758
2982
reagonte ndaj të dhënave negative të papritura.
12:37
And if your brain is failing
259
741740
3058
Dhe nëse truri yt dështon
12:40
at integrating bad news about the future,
260
744798
3225
në integrimin e lajmeve të këqija për të ardhmen,
12:43
you will constantly leave your rose-tinted spectacles on.
261
748023
4623
ti do të mbash të veshuar gjatë tërë kohës syzet e hijezuara.
12:48
So we wanted to know, could we change this?
262
752646
4969
Ne donim të dimë se si mund ta ndryshojmë këtë?
12:53
Could we alter people's optimism bias
263
757615
3443
A mund të ndryshonim njëanshmërinë e optimizmit të njerëzve
12:56
by interfering with the brain activity in these regions?
264
761058
3932
duke ndërhyrë në aktivitetin e trurit në këto rajone?
13:00
And there's a way for us to do that.
265
764990
2595
Dhe ekziston një mënyrë që ne ta bëjmë atë.
13:03
This is my collaborator Ryota Kanai.
266
767585
2627
Ky është bashkëpunëtori im Ryota Kanai.
13:06
And what he's doing is he's passing a small magnetic pulse
267
770212
3955
Dhe këtu ai po përcjell një puls magentic
13:10
through the skull of the participant in our study
268
774167
2119
përmes kafkës së pjesëmarrësit në studimin tonë
13:12
into their inferior frontal gyrus.
269
776286
2245
në gyrus inferior ballor të tij.
13:14
And by doing that,
270
778531
1927
Duke bërë këtë,
13:16
he's interfering with the activity of this brain region
271
780458
2904
ai po ndërhyn me aktivitetin e këtij rajoni të trurit
13:19
for about half an hour.
272
783362
1215
për rreth një gjysmë ore.
13:20
After that everything goes back to normal, I assure you.
273
784577
2921
Pas kësaj cdo gjë kthehet sic ishte më parë, ju siguroj për këtë.
13:23
(Laughter)
274
787498
1993
(Të qeshura)
13:25
So let's see what happens.
275
789491
3154
Le të shofim se cfarë ndodhë.
13:28
First of all, I'm going to show you
276
792645
2097
Së pari, do të ju tregoj
13:30
the average amount of bias that we see.
277
794742
2704
sasinë mesatare të njëanshmërisë që shohim.
13:33
So if I was to test all of you now,
278
797446
2823
Po qe se do testoja secilin prej jush tani,
13:36
this is the amount that you would learn
279
800269
1794
kjo është sasia që do mësonit
13:37
more from good news relative to bad news.
280
802063
3120
më shumë nga lajmet e mira në krahasim me lajmet e këqija.
13:41
Now we interfere with the region
281
805183
2484
Tani ndërhyjmë me këtë rajon
13:43
that we found to integrate negative information in this task,
282
807667
4467
që arritëm të zbulonim se integron të dhëna negative në këtë detyrë
13:48
and the optimism bias grew even larger.
283
812134
3564
dhe njëanshmëria e optimizmit u rrit edhe më shumë.
13:51
We made people more biased in the way that they process information.
284
815698
5470
Ne i bëmë njervzit edhe mv të njëanshëm në mënyrën se si përpunojnë të dhënat.
13:57
Then we interfered with the brain region
285
821168
2897
Pastaj ndërhymë me rajonin e trurit
13:59
that we found to integrate good news in this task,
286
824065
3518
që zbuluam se integron lajmet e mira në këtë detyrë,
14:03
and the optimism bias disappeared.
287
827583
4471
dhe njëanshmëria e optimizmit u zhduk.
14:07
We were quite amazed by these results
288
832054
2008
ne ishim mjaftë të cuditur nga këto rezultate
14:09
because we were able to eliminate
289
834062
2192
sepse arritëm të asgjësojmë
14:12
a deep-rooted bias in humans.
290
836254
3196
një njëanshmëri me rrënjë të thella tek njerëzit.
14:15
And at this point we stopped and we asked ourselves,
291
839450
4773
Këtu ne u nalëm dhe pyetëm vetveten,
14:20
would we want to shatter the optimism illusion into tiny little bits?
292
844223
5102
a duam të thyejmë iluzionin e optimizmit në copëza të vogla?
14:25
If we could do that, would we want to take people's optimism bias away?
293
849325
5044
Po qe se mund ta bëjmë atë, a do donim të largonim njëanshmërinë e optimizmit nga njerëzit?
14:30
Well I've already told you about all of the benefits of the optimism bias,
294
854369
4600
Une tashmë ju kam treguar për dobitë e njëanshmërisë së optimizmit,
14:34
which probably makes you want to hold onto it for dear life.
295
858969
4321
gjë e cila ndoshta ju bën që të kapeni edhe më fortë për të.
14:39
But there are, of course, pitfalls,
296
863290
2085
Mirëpo, sigurisht që ka gracka,
14:41
and it would be really foolish of us to ignore them.
297
865375
3120
dhe do të ishte e pamend ti injoronim ato.
14:44
Take for example this email I recieved
298
868495
3546
Merrni si shembulll këtë e-mail që morra
14:47
from a firefighter here in California.
299
872041
2694
nga nje zjarrëfikës këtu në Kaliforni.
14:50
He says, "Fatality investigations for firefighters
300
874735
3304
Ai thotë: ``Hetimet e fataliteteve për zjarrëfikësit
14:53
often include 'We didn't think the fire was going to do that,'
301
878039
4142
shpesh përfshijnë `Ne nuk menduam që zjarri do ta bënte atë`
14:58
even when all of the available information
302
882181
2302
edhe kur të gjitha të dhënat ishin disponueshme
15:00
was there to make safe decisions."
303
884483
2255
për të marrë një vendim të sigurtë.``
15:02
This captain is going to use our findings on the optimism bias
304
886738
3874
Kapiteni do të përdorë të dhënat tona në njëanshmërinë e optimizmit
15:06
to try to explain to the firefighters
305
890612
2192
për t'u spjeguar zjarrëfiksëve
15:08
why they think the way they do,
306
892804
2209
se përse ata mendojnë ashtu sic mendojnë,
15:10
to make them acutely aware of this very optimistic bias in humans.
307
895013
7126
për t'i bërë ata të vetëdijshëm për këtë njëanshmëri të optimizmit në njerëz.
15:18
So unrealistic optimism can lead to risky behavior,
308
902139
5119
Optimizmi joreal mund të shpie tek sjellje të rrezikshme,
15:23
to financial collapse, to faulty planning.
309
907258
3638
dështim financiar, planifikim të gabuar.
15:26
The British government, for example,
310
910896
2138
Qeveria Britanike, p.sh.,
15:28
has acknowledged that the optimism bias
311
913034
2674
ka pranuar se njëanshmëria e optimizmit
15:31
can make individuals more likely
312
915708
3287
ka më të ngjarë të bëjë njerëzit
15:34
to underestimate the costs and durations of projects.
313
918995
4026
të nënvlerësojnë cmimin dhe kohëzgjatjen e projekteve.
15:38
So they have adjusted the 2012 Olympic budget
314
923021
4254
Për këtë ata kanë rregulluar buxhetin e Lojërave Olimpike të vitit 2012
15:43
for the optimism bias.
315
927275
2111
për njëanshmërinë e optimizmit.
15:45
My friend who's getting married in a few weeks
316
929386
2187
Një mik imi që do martohet brenda pak javësh
15:47
has done the same for his wedding budget.
317
931573
2434
ka bërë të njëjtën gjë për buxhetin e dasmës.
15:49
And by the way, when I asked him about his own likelihood of divorce,
318
934007
3062
Dhe meqë ra fjala, kur e pyeta atë për gjasat e tij të divorcit,
15:52
he said he was quite sure it was zero percent.
319
937069
3560
tha që ishte mjaft i sigurtë që ishin zero përqind.
15:56
So what we would really like to do,
320
940629
2417
Ajo cfarë na pëlqejnë të bëjmë,
15:58
is we would like to protect ourselves from the dangers of optimism,
321
943046
4161
është të mbrojmë veten nga rreziqet e optimizmit,
16:03
but at the same time remain hopeful,
322
947207
3228
mirëpo në të njëjtën kohë mbetemi me shpresë,
16:06
benefiting from the many fruits of optimism.
323
950435
2844
duke përfituar nga shumë fryte të optimizmit.
16:09
And I believe there's a way for us to do that.
324
953279
2804
Dhe besoj se egziston një mënyrë që ne të bëjmë atë.
16:11
The key here really is knowledge.
325
956083
2060
Celësi në këtë rast është dituria.
16:14
We're not born with an innate understanding of our biases.
326
958143
3311
Ne nuk vimë në jetë me kuptim të lindur të njëanshmërive tona.
16:17
These have to be identified by scientific investigation.
327
961454
3841
Këto duhet të identifikohen përmes hulumtimeve shkencore.
16:21
But the good news is that becoming aware of the optimism bias
328
965295
4184
Mirëpo lajmi i mirë është që duke u bërë të vetëdijshëm për njaëanshmërinë e optimizmit
16:25
does not shatter the illusion.
329
969479
1775
iluzioni nuk thehet.
16:27
It's like visual illusions,
330
971254
1548
Eshtë sikur iluzionet vizuale,
16:28
in which understanding them does not make them go away.
331
972802
3490
në rastet e të cilave kur i kuptojmë ato nuk do të thotë që ato zhduken.
16:32
And this is good because it means
332
976292
2237
Dhe kjo është një gjë e mirë sepse do të thotë
16:34
we should be able to strike a balance,
333
978529
2473
që ne duhet të jemi të aftë të gjejmë një ekuilibër,
16:36
to come up with plans and rules
334
981002
2427
të përpilojmë rregulla dhe plane
16:39
to protect ourselves from unrealistic optimism,
335
983429
2783
të mbrojmë vetveten nga optimizmi joreal,
16:42
but at the same time remain hopeful.
336
986212
3152
por në të njëjtën kohë të mbetemi me shpresë.
16:45
I think this cartoon portrays it nicely.
337
989364
3424
Besoj që kjo skicë portretizon këtë mirë.
16:48
Because if you're one of these pessimistic penguins up there
338
992788
3526
Sepse nëse je njëri prej këtyre penguinëve pesimist atje lartë
16:52
who just does not believe they can fly,
339
996314
2119
i cili nuk beson se mund të fluturojnë,
16:54
you certainly never will.
340
998433
2359
kurrë nuk të arrish atë.
16:56
Because to make any kind of progress,
341
1000792
1831
Sepse në mënyrë që të bëjmë ndonjë përparim,
16:58
we need to be able to imagine a different reality,
342
1002623
2350
duhet të jemi në gjendje të imagjinojmë një realitet tjetër,
17:00
and then we need to believe that that reality is possible.
343
1004973
3731
dhe pastaj duhet të besojmë që ai realiteti është i mundshëm.
17:04
But if you are an extreme optimistic penguin
344
1008714
3524
Mirëpo nëse je një penguin jashtëzakonisht optimistik
17:08
who just jumps down blindly hoping for the best,
345
1012238
2762
i cili hidhet poshtë verbërisht duke shpresuar për më të mirën,
17:10
you might find yourself in a bit of a mess when you hit the ground.
346
1015000
4781
mund të gjesh veten në mes të një rrëmuje kur të prekësh tokën.
17:15
But if you're an optimistic penguin
347
1019781
1889
Mirëpo nëse je një penguin optimist
17:17
who believes they can fly,
348
1021670
1796
i cili beson që mund të fluturojë,
17:19
but then adjusts a parachute to your back
349
1023466
2663
por pastaj rregullon parashutë në shpinë
17:22
just in case things don't work out exactly as you had planned,
350
1026129
3017
në rast se gjërat nuk ecin sipas planit
17:25
you will soar like an eagle,
351
1029146
1863
do të fluturosh si një shqiponjë,
17:26
even if you're just a penguin.
352
1031009
3049
edhe nëse je vetëm një penguin.
17:29
Thank you.
353
1034058
1762
Faleminderit.
17:31
(Applause)
354
1035820
2936
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Tali Sharot - Cognitive neuroscientistTali Sharot studies why our brains are biased toward optimism.
Why you should listen
Optimism bias is the belief that the future will be better, much better, than the past or present. And most of us display this bias. Neuroscientist Tali Sharot wants to know why: What is it about our brains that makes us overestimate the positive? She explores the question in her book The Optimism Bias: A Tour of the Irrationally Positive Brain.
In the book (and a 2011 TIME magazine cover story), she reviewed findings from both social science and neuroscience that point to an interesting conclusion: "our brains aren't just stamped by the past. They are constantly being shaped by the future." In her own work, she's interested in how our natural optimism actually shapes what we remember, and her interesting range of papers encompasses behavioral research (how likely we are to misremember major events) as well as medical findings -- like searching for the places in the brain where optimism lives. Sharot is a faculty member of the Department of Cognitive, Perceptual and Brain Sciences at University College London.
Tali Sharot | Speaker | TED.com