TED2009
Matthew Childs: 9 life lessons from rock climbing
9 rregullat jetësore të Matthew Childs nga alpinizmi
Filmed:
Readability: 3.1
842,059 views
Në këtë bisedë nga Universiteti i TED-it 2009, alpinisti veteran Matthew Childs ndan nëntë sugjerime për ngjitjen në shkëmbinj. Këto këshilla të dobishme përdoren për një jetë efektive në nivelin e detit, gjithashtu.
Matthew Childs - Marketer, rock climber
Matthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide. Full bio
Matthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
It's pretty simple. There are nine, sort of, rules
0
0
3000
Është shumë e thjeshtë. Janë nëntë, si të themi, rregulla
00:15
that I discovered after 35 years of rock climbing.
1
3000
4000
që i zbulova pas 35 vjetësh ngjitjesh në shkëmbinj.
00:19
Most of them are pretty basic.
2
7000
4000
Shumica e tyre janë mjaft bazike.
00:23
Number one: don't let go --
3
11000
3000
Numër një: mos u lësho -
00:26
very sure success method.
4
14000
2000
një metodë shumë e sigurtë suksesi.
00:28
But really, truly -- often you think about
5
16000
3000
Por në të vërtetë -- shpesh mendon për
00:31
letting go way before your body does.
6
19000
2000
t'u lëshuar shumë para se trupi yt të lëshohet.
00:33
So hang in there,
7
21000
2000
Kështu që mbaju aty,
00:35
and you come up with some pretty peculiar solutions.
8
23000
4000
dhe përfundon me disa zgjidhje shumë të jashtëzakonshme.
00:39
Number two: hesitation is bad.
9
27000
2000
Numër dy: hezitimi është i keq.
00:41
This is a friction climb, up in Tuolumne Meadows,
10
29000
3000
Kjo është një ngjitje me fërkim, lart në kullotat Tuolumne,
00:44
in the Yosemite high country.
11
32000
2000
në fshatin e sipërm në Yosemite.
00:46
Friction climbing doesn't have any sort of hard positive edges.
12
34000
4000
Alpinizmi me fërkim nuk ka asnjë lloj cepesh të forta pozitive.
00:50
You're climbing on little dimples and nubbins in the rock.
13
38000
4000
Ti je duke u ngjitur në gropësira të vogla dhe thelbe në shkëmb.
00:54
The most friction you have is when you first put your hand
14
42000
4000
Fërkimi më i shumtë që keni është kur së pari e vendosni dorën
00:58
or your foot on the rock.
15
46000
3000
apo këmbën tuaj në shkëmb.
01:01
And then from that point on, you're basically falling.
16
49000
4000
Dhe pastaj nga ajo pikë, je faktikisht duke u rrëzuar.
01:05
So momentum is good. Don't stop.
17
53000
3000
Kështu që vrulli është i mirë. Mos u ndal.
01:08
Rule number three: have a plan.
18
56000
2000
Rregulli numër tre: ki një plan.
01:10
This is a climb called the Naked Edge,
19
58000
2000
Kjo është një ngjitje e quajtur Cepi i Zhveshur,
01:12
in El Dorado Canyon, outside of Boulder.
20
60000
2000
në Kanionin El Dorado, jashtë Boulder.
01:14
This climber is on the last pitch of it.
21
62000
3000
Ky alpinist është në nivelin e fundit të tij.
01:17
He's actually right about where I fell.
22
65000
2000
Ai në fakt është pikërisht ku u rrëzova unë.
01:19
There is about 1,000 feet of air below him.
23
67000
3000
Ka rreth 304.8 metra ajër poshtë tij.
01:22
And all the hard pitches are actually below him.
24
70000
3000
Dhe të gjitha nivelet e vështira janë në të vërtetë poshtë tij.
01:25
Often what happens is
25
73000
2000
Ajo çfarë ndodh shpesh është
01:27
you're planning so hard for like,
26
75000
2000
se je duke planifikuar aq shumë për
01:29
"How do I get through the hardest part? How do I get through the hardest part?"
27
77000
3000
"Si do ta kaloj pjesën më të vështirë? Si do ta kaloj pjesën më të vështirë?"
01:32
And then what happens?
28
80000
2000
Dhe pastaj çfarë ndodhë?
01:34
You get to the last pitch. It's easy.
29
82000
2000
Arrin në nivelin e fundit. Është e lehtë.
01:36
And you're completely flamed out. Don't do it.
30
84000
3000
Dhe je krejtësisht i dërrmuar. Mos e bëj këtë.
01:39
You have to plan ahead to get to the top.
31
87000
3000
Duhet të planifikosh para kohe për të shkuar në majë.
01:42
But you also can't forget that each individual move
32
90000
3000
Por gjithashtu s'mund të harrosh se çdo lëvizje të vetme
01:45
you have to be able to complete.
33
93000
2000
duhet të jesh në gjendje ta bësh.
01:47
This is a climb called the Dike Route,
34
95000
2000
Kjo është një ngjitje e quajtur Rruga me Pengesa,
01:49
on Pywjack Dome, up in the Yosemite high country.
35
97000
4000
në Pywjack Dome, lart në fshatin e sipërm në Yosemite.
01:53
The interesting thing about this climb is it's not that hard.
36
101000
3000
Gjëja interesante për këtë ngjitje është se nuk është aq e vështirë.
01:56
But if you're the leader on it,
37
104000
2000
Por nëse je udhëheqësi në të,
01:58
at the hardest move, you're looking at about 100 foot fall,
38
106000
4000
në lëvizjen më të vështirë, mund të kesh rrëzim prej 30.48 m,
02:02
onto some low angle slabs.
39
110000
2000
në disa rrafshe me kënd të ulët.
02:04
So you've got to focus.
40
112000
2000
Kështu që duhet të përqendrohesh.
02:06
You don't want to stop in the middle like
41
114000
3000
Nuk do të ndalesh në mes si
02:09
Coleridge's Kubla Kahn.
42
117000
2000
Kubla Khan e Coleridge-t.
02:11
You've got to keep going.
43
119000
2000
Duhet të vazhdosh.
02:13
Rule number five: know how to rest.
44
121000
2000
Rregulli numër pesë: di si të pushosh.
02:15
It's amazing. The best climbers
45
123000
2000
Është e hatashme. Alpinistët më të mirë
02:17
are the ones that in the most extreme situations
46
125000
3000
janë ata që në situatat më ekstreme
02:20
can get their bodies into some position
47
128000
2000
mund të mbajnë trupin e tyre në një pozicion
02:22
where they can rest,
48
130000
2000
që ata mund të pushojnë,
02:24
regroup, calm themselves, focus,
49
132000
3000
të mblidhen, të qetësojnë veten, të përqendrohen,
02:27
and keep going.
50
135000
4000
dhe të vazhdojnë.
02:31
This is a climb in the Needles, again in California.
51
139000
2000
Kjo është një ngjitje në Needles, prapë në Kaliforni.
02:33
Fear really sucks because what it means is
52
141000
2000
Frika me të vërtetë ta shpif sepse çfarë do të thotë është se
02:35
you're not focusing on what you're doing.
53
143000
3000
nuk je duke u përqendruar në atë që je duke bërë.
02:38
You're focusing on the consequences of
54
146000
2000
Je duke u përqendruar në pasojat e
02:40
failing at what you're doing
55
148000
3000
dështimit në atë që po bën
02:43
because any given move should require
56
151000
2000
sepse çfarëdo lëvizje e dhënë kërkon
02:45
all your concentration and thought processes
57
153000
5000
gjithë përqendrimin tënd the proceset e mendimit
02:50
to execute it effectively.
58
158000
2000
për ta realizuar atë në mënyrë efektive.
02:52
One of the things in climbing is, most people
59
160000
3000
Një gjë për alpinizmin është se shumica e njerëzve
02:55
sort of take it straight on. And they follow the most obvious solution.
60
163000
4000
disi e marrin drejt dhe i ndjekin zgjidhjet më të dukshme.
02:59
This is the Devils Tower in Wyoming,
61
167000
3000
Kjo është Kulla e Djallit në Uajoming,
03:02
which is a columnar basalt formation
62
170000
3000
e cila është një formim kolonash të basaltit
03:05
that most of you probably know from "Close Encounters."
63
173000
3000
që shumica nga ju me siguri e njihni nga "Close Encounters".
03:08
With this, typically crack climbers
64
176000
2000
Me këtë, alpinistët më të shkëlqyer
03:10
would put their hands in and their toes in
65
178000
2000
do të vendosnin duart dhe këmbët e tyre brenda
03:12
and just start climbing.
66
180000
2000
dhe thjesht të fillonin të ngjiteshin.
03:14
The cracks are too small to get your toes into
67
182000
3000
Por çarjet janë shumë të vogla për të vendosur gishtërinjtë e këmbës brenda tyre
03:17
so the only way to climb is using your fingertips
68
185000
3000
kështu që e vetmja mënyrë për t'u ngjitur është duke përdorur majat e gishtërinjëve të dorës
03:20
in the cracks,
69
188000
2000
në çarjet,
03:22
and using opposing pressure
70
190000
2000
dhe duke përdorur tension të kundërt
03:24
and forcing yourself up.
71
192000
3000
dhe duke e shtyrë veten lart.
03:27
Rule number eight: strength doesn't always equal success.
72
195000
3000
Rregulli numër tetë: forca jo gjithmonë është baraz me suksesin.
03:30
In the 35 years I've been a climbing guide
73
198000
2000
Në 35 vitet që kam qenë një udhërrëfyes i alpinizmit
03:32
and taught on indoor walls, and stuff like that,
74
200000
2000
dhe instruktuar në mure brenda, e gjera të tilla,
03:34
the most important thing I've learned
75
202000
2000
gjëja më e rëndësishme që kam mësuar
03:36
was, guys will always try to do pull-ups.
76
204000
3000
ishte, që meshkujt gjithmonë mundohen të bëjnë ngritje-ulje.
03:39
Beginning guys, it's like, they thrash, they thrash,
77
207000
2000
Meshkujt fillestarë, ata mundohen, mundohen,
03:41
they get 15 feet up --
78
209000
2000
arrijnë 4.5 metra lart --
03:43
and they can do about 15 pull-ups right --
79
211000
2000
dhe mund të bëjnë 15 ngritje
03:45
And then they just flame out.
80
213000
2000
dhe pastaj thjesht dërrmohen.
03:47
Women are much more in balance
81
215000
2000
Femrat janë shumë më të balancuara
03:49
because they don't have that idea
82
217000
3000
sepse ato nuk e kanë atë përshtypjen
03:52
that they're going to be able to do 100 pull-ups.
83
220000
2000
se do të jenë në gjendje të bëjnë 100 ngritje.
03:54
They think about how to get the weight over their feet
84
222000
3000
Ato mendojnë si ta vendosin peshën mbi këmbët e tyre
03:57
because it's sort of natural -- they carry you all day long.
85
225000
3000
sepse është normale -- ato ju mbajnë gjithë ditën.
04:00
So balance is really critical,
86
228000
2000
Kështu që ekuilibri është shumë kritik,
04:02
and keeping your weight on your feet,
87
230000
2000
dhe të mbash peshën mbi këmbët e tua,
04:04
which is your strongest muscle.
88
232000
2000
që janë muskuli më i fortë.
04:06
And of course there is rule number nine.
89
234000
2000
Dhe sigurisht është rregulli numër nëntë.
04:08
I came up with rule number nine after
90
236000
2000
Unë e bëra rregullin numër nëntë pasi
04:10
I actually didn't plan for a fall,
91
238000
2000
që faktikisht nuk planifikova për një rrëzim
04:12
and went about 40 feet and cracked a rib.
92
240000
3000
dhe rashë rreth 12 metra poshtë dhe çava një brinje.
04:15
Once you get to that point where you know it's going to happen,
93
243000
3000
Sapo arrin në një pikë ku e di se do të ndodhë,
04:18
you need to start thinking about how you're going to let go
94
246000
3000
ti duhet të fillosh të mendosh se si do të lëshohesh
04:21
because that is the critical piece
95
249000
3000
sepse është ajo pjesa kritike
04:24
of not getting hurt --
96
252000
2000
për të mos u lënduar --
04:26
how you're going to fall onto the rope,
97
254000
4000
si do të rrëzohesh në litar,
04:30
or if you're climbing without a rope,
98
258000
2000
ose nëse je duke u ngjitur pa litar,
04:32
fall to a place where you can actually control the fall.
99
260000
4000
rrëzohu në një vend ku mund ta kontrollosh rrëzimin.
04:36
So don't hang on till the bitter end.
100
264000
3000
Kështu që mos u mbaj deri në fundin e hidhur.
04:39
Thank you very much.
101
267000
2000
Faleminderit shumë.
04:41
(Applause)
102
269000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Matthew Childs - Marketer, rock climberMatthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide.
Why you should listen
A specialist in digital branding and interactive services, Matthew Childs seeks out new trends in competitive markets. As an advertising lead at Razorfish, Childs draws from extensive experience in the marketing world, having led Nike's global internal communications department. Before that, he was a writer and editor for Outside Magazine and Playboy.
Apart from his career, Childs' passion is rock climbing.
Matthew Childs | Speaker | TED.com