TED2009
Matthew Childs: 9 life lessons from rock climbing
Matthew Childs'ın kaya tırmanışından çıkarttığı 9 hayat dersi
Filmed:
Readability: 3.1
842,059 views
TED Üniversitesi 2009'un bu konuşmasında emekli kaya tırmanışçısı Matthew Childs, kaya tırmanışı ile ilgili dokuz önemli konudan bahsediyor. Bu pratik ipuçları deniz seviyesindeki etkin bir yaşam için de geçerli.
Matthew Childs - Marketer, rock climber
Matthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide. Full bio
Matthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
It's pretty simple. There are nine, sort of, rules
0
0
3000
Oldukça basit. 35 yıllık kaya tırmanışı sonucu keşfettiğim
00:15
that I discovered after 35 years of rock climbing.
1
3000
4000
dokuz adet kural benzeri şey var.
00:19
Most of them are pretty basic.
2
7000
4000
Çoğu oldukça temel şeyler.
00:23
Number one: don't let go --
3
11000
3000
Birinci kural: Sakın bırakma --
00:26
very sure success method.
4
14000
2000
mutlak bir başarı yöntemi.
00:28
But really, truly -- often you think about
5
16000
3000
Fakat aslında, çoğu zaman
00:31
letting go way before your body does.
6
19000
2000
vücudunuz bırakmadan önce bırakmayı siz düşünürsünüz.
00:33
So hang in there,
7
21000
2000
Orada asılı haldeyken
00:35
and you come up with some pretty peculiar solutions.
8
23000
4000
oldukça tuhaf bazı çözümler bulursunuz.
00:39
Number two: hesitation is bad.
9
27000
2000
İkinci kural: Tereddüt kötüdür.
00:41
This is a friction climb, up in Tuolumne Meadows,
10
29000
3000
Bu Tuolumne Meadows'daki Yosemite
00:44
in the Yosemite high country.
11
32000
2000
vadisinde bir sürtünme tırmanışı.
00:46
Friction climbing doesn't have any sort of hard positive edges.
12
34000
4000
Sürtünme tırmanışları herhangi bir yüksek çıkıntılı kenar içermez.
00:50
You're climbing on little dimples and nubbins in the rock.
13
38000
4000
Küçük çıkıntı ve girintileri kullanarak tırmanırsınız.
00:54
The most friction you have is when you first put your hand
14
42000
4000
En fazla sürtünmeyi elinizi veya ayağınızı kaya üzerine
00:58
or your foot on the rock.
15
46000
3000
ilk koyduğunuzda elde edersiniz.
01:01
And then from that point on, you're basically falling.
16
49000
4000
Ve o noktadan sonra temelde düşersiniz.
01:05
So momentum is good. Don't stop.
17
53000
3000
Yani momentum iyidir. Durmayın.
01:08
Rule number three: have a plan.
18
56000
2000
Kural üç: Bir planınız olsun.
01:10
This is a climb called the Naked Edge,
19
58000
2000
Boulder'in dışındaki El Dorado Kanyonu'nda
01:12
in El Dorado Canyon, outside of Boulder.
20
60000
2000
gerçekleştirilen bu tırmanışa Çıplak Kenar denir.
01:14
This climber is on the last pitch of it.
21
62000
3000
Bu tırmanışçı oranın son aşamasında.
01:17
He's actually right about where I fell.
22
65000
2000
Aslında tam benim düştüğüm yerde.
01:19
There is about 1,000 feet of air below him.
23
67000
3000
Altında yaklaşık 1,000 feet (~300m) boşluk var.
01:22
And all the hard pitches are actually below him.
24
70000
3000
Ve bütün zorlu aşamalar aşağıda kaldı.
01:25
Often what happens is
25
73000
2000
Çoğu zaman şöyle olur:
01:27
you're planning so hard for like,
26
75000
2000
Çok sıkı bir plan yaparsınız,
01:29
"How do I get through the hardest part? How do I get through the hardest part?"
27
77000
3000
"En zorlu bölümü nasıl geçerim? En zorlu bölümü nasıl geçerim?" diye.
01:32
And then what happens?
28
80000
2000
Ama sonra ne olur?
01:34
You get to the last pitch. It's easy.
29
82000
2000
Son aşamaya ulaşırsınız. Bu kolaydır.
01:36
And you're completely flamed out. Don't do it.
30
84000
3000
Sonunda tamamen canınız çıkar. Bunu yapmayın.
01:39
You have to plan ahead to get to the top.
31
87000
3000
Zirveye ulaşmak için ilerisini planlamalısınız.
01:42
But you also can't forget that each individual move
32
90000
3000
Ayrıca tamamlamak için gereken her bir adımı
01:45
you have to be able to complete.
33
93000
2000
aklınızdan çıkartamazsınız.
01:47
This is a climb called the Dike Route,
34
95000
2000
Bu Yosemite vadisindeki Peyrat zirvesinde
01:49
on Pywjack Dome, up in the Yosemite high country.
35
97000
4000
Dike Route adında bir tırmanış.
01:53
The interesting thing about this climb is it's not that hard.
36
101000
3000
Bu tırmanışın ilginç tarafı aslında çok da zor bir tırmanış olmamasıdır.
01:56
But if you're the leader on it,
37
104000
2000
Fakat lider sizseniz,
01:58
at the hardest move, you're looking at about 100 foot fall,
38
106000
4000
en zor kısımda, düşük açılı kaya parçalarına doğru
02:02
onto some low angle slabs.
39
110000
2000
yaklaşık 100 feetlik (~30m) bir düşüş sizi bekler.
02:04
So you've got to focus.
40
112000
2000
Yani, odaklanmanız lazım.
02:06
You don't want to stop in the middle like
41
114000
3000
Coleridge's Kubla Kahn gibi bir yerin ortasında
02:09
Coleridge's Kubla Kahn.
42
117000
2000
durmak istemezsiniz.
02:11
You've got to keep going.
43
119000
2000
Harekete devam etmeniz gerekir.
02:13
Rule number five: know how to rest.
44
121000
2000
Kural beş: Nasıl dinleneceğinizi bilin.
02:15
It's amazing. The best climbers
45
123000
2000
Bu oldukça ilginç. En iyi tırmanışçılar,
02:17
are the ones that in the most extreme situations
46
125000
3000
en zor durumlarda bile vücutlarını
02:20
can get their bodies into some position
47
128000
2000
dinlenebilecekleri, tekrar toplanabilecekleri,
02:22
where they can rest,
48
130000
2000
odaklanabilecekleri,
02:24
regroup, calm themselves, focus,
49
132000
3000
ve tırmanışa devam edebilecekleri
02:27
and keep going.
50
135000
4000
bir pozisyona getirebilenlerdir.
02:31
This is a climb in the Needles, again in California.
51
139000
2000
Bu, yine Kaliforniya'da, Needles'taki bir tırmanış.
02:33
Fear really sucks because what it means is
52
141000
2000
Korku gerçekten berbattır çünkü yaptığınız işe
02:35
you're not focusing on what you're doing.
53
143000
3000
odaklanmadığınızı gösterir.
02:38
You're focusing on the consequences of
54
146000
2000
Yaptığınız işte başarısız olmanızın doğuracağı
02:40
failing at what you're doing
55
148000
3000
sonuçlar üzerine odaklanıyorsunuzdur.
02:43
because any given move should require
56
151000
2000
Çünkü herhangi bir hareketi etkili bir şekilde
02:45
all your concentration and thought processes
57
153000
5000
yapmak için tamamıyla onun üzerinde yoğunlaşıp
02:50
to execute it effectively.
58
158000
2000
süreçleri gözden geçirmeniz gerekir.
02:52
One of the things in climbing is, most people
59
160000
3000
Tırmanış hakkındaki diğer bir şey ise: Çoğu kimse bu işteki herşeyin
02:55
sort of take it straight on. And they follow the most obvious solution.
60
163000
4000
bir örnek yapıldığını sanır. Ve en aşikar çözümlere başvururlar.
02:59
This is the Devils Tower in Wyoming,
61
167000
3000
Burası, çoğunuzun "Close Encounters"dan hatırlayacağı,
03:02
which is a columnar basalt formation
62
170000
3000
Wyoming'deki sütunlu yapıdaki bir bazalt
03:05
that most of you probably know from "Close Encounters."
63
173000
3000
oluşumu olan Devils Tower (Şeytanların Kulesi).
03:08
With this, typically crack climbers
64
176000
2000
Burada, genelde tırmanışçılar
03:10
would put their hands in and their toes in
65
178000
2000
ellerini ve ayaklarını içeri sokarlar,
03:12
and just start climbing.
66
180000
2000
ve tırmanmaya başlarlar.
03:14
The cracks are too small to get your toes into
67
182000
3000
Çatlaklar ayağınızı içeri sokmak için çok küçüktür
03:17
so the only way to climb is using your fingertips
68
185000
3000
dolayısı ile tek yol parmak uçlarınızı çatlaklara
03:20
in the cracks,
69
188000
2000
sokmak ve
03:22
and using opposing pressure
70
190000
2000
ters baskı uygulayarak
03:24
and forcing yourself up.
71
192000
3000
kendinizi yukarı itmektir.
03:27
Rule number eight: strength doesn't always equal success.
72
195000
3000
Kural sekiz: Güç her zaman başarı demek değildir.
03:30
In the 35 years I've been a climbing guide
73
198000
2000
35 yıldır tırmanış rehberiyim, ters duvarlarda
03:32
and taught on indoor walls, and stuff like that,
74
200000
2000
ve buna benzer yerlerde çalıştım,
03:34
the most important thing I've learned
75
202000
2000
öğrendiğim en önemli şey ise, bazıları
03:36
was, guys will always try to do pull-ups.
76
204000
3000
sürekli barfiks çekmeye çalışırlar.
03:39
Beginning guys, it's like, they thrash, they thrash,
77
207000
2000
Yeni başlayanlar, canları çıkıncaya kadar çalışırlar
03:41
they get 15 feet up --
78
209000
2000
ve 15 feet (~5m) tırmanabilirler.
03:43
and they can do about 15 pull-ups right --
79
211000
2000
Ama 15 civarında barfiks çekebiliyorlar, değil mi?
03:45
And then they just flame out.
80
213000
2000
Ve sonra bir anda iflas ederler.
03:47
Women are much more in balance
81
215000
2000
Kadınlar denge konusunda çok daha iyidir
03:49
because they don't have that idea
82
217000
3000
çünkü 100 barfiks çekebilecekleri gibi
03:52
that they're going to be able to do 100 pull-ups.
83
220000
2000
bir düşünceye sahip değildirler.
03:54
They think about how to get the weight over their feet
84
222000
3000
Ağırlığı ayaklarının üzerine nasıl paylaştıracaklarını düşünürler,
03:57
because it's sort of natural -- they carry you all day long.
85
225000
3000
zira doğal olan budur. Seni bütün gün taşımaktalar.
04:00
So balance is really critical,
86
228000
2000
Dolayısı ile denge oldukça önemlidir,
04:02
and keeping your weight on your feet,
87
230000
2000
ağırlığı vücudunuzun en güçlü kaslarını barındıran
04:04
which is your strongest muscle.
88
232000
2000
ayaklarınızın üzerinde tutmak.
04:06
And of course there is rule number nine.
89
234000
2000
Ve tabii bir de dokuzuncu kural var.
04:08
I came up with rule number nine after
90
236000
2000
Bu kural planlamadığım 40 feetlik (12m)
04:10
I actually didn't plan for a fall,
91
238000
2000
bir düşüş sonrası kaburgalarımı
04:12
and went about 40 feet and cracked a rib.
92
240000
3000
kırdıktan sonra aklıma geldi.
04:15
Once you get to that point where you know it's going to happen,
93
243000
3000
O noktaya; ne olacağını anladığınız zamana geldiğinizde
04:18
you need to start thinking about how you're going to let go
94
246000
3000
nasıl bırakacağınızı düşünmeye başlamanız gerekiyor
04:21
because that is the critical piece
95
249000
3000
çünkü bu sakatlanmamak için gereken
04:24
of not getting hurt --
96
252000
2000
kritik bir nokta --
04:26
how you're going to fall onto the rope,
97
254000
4000
halata nasıl asılı kalacağınız,
04:30
or if you're climbing without a rope,
98
258000
2000
ya da halatsız tırmanıyorsanız,
04:32
fall to a place where you can actually control the fall.
99
260000
4000
düşüşü kontrol edebileceğiniz bir yere düşmeniz.
04:36
So don't hang on till the bitter end.
100
264000
3000
Yani acı sona kadar tutunmaya devam etmeyin.
04:39
Thank you very much.
101
267000
2000
Çok teşekkür ederim.
04:41
(Applause)
102
269000
2000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Matthew Childs - Marketer, rock climberMatthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide.
Why you should listen
A specialist in digital branding and interactive services, Matthew Childs seeks out new trends in competitive markets. As an advertising lead at Razorfish, Childs draws from extensive experience in the marketing world, having led Nike's global internal communications department. Before that, he was a writer and editor for Outside Magazine and Playboy.
Apart from his career, Childs' passion is rock climbing.
Matthew Childs | Speaker | TED.com