TEDGlobal 2011
Svante Pääbo: DNA clues to our inner neanderthal
Svante Paabo: DNA içimizdeki neandertal hakkında bilgi veriyor.
Filmed:
Readability: 4.6
1,530,771 views
Genetisyen Svante Paabo dünya çapında büyük bir çalışmanın sonuçlarını paylaşarak, DNA'nın, Afrika dışına göç etmemizden sonra, önceki insanların Neandertallerle ilişkiye girdiğini kanıtladığını gösteriyor (Evet, çoğumuzda Neandartel DNA'sı var.). Ayrıca, bir bebeğin parmağından küçük bir kemiğin bütün yeni insansı türleri tanımlamak için nasıl yeterli olduğunu da gösteriyor.
Svante Pääbo - Geneticist
Svante Pääbo explores human genetic evolution by analyzing DNA extracted from ancient sources, including mummies, an Ice Age hunter and the bone fragments of Neanderthals. Full bio
Svante Pääbo explores human genetic evolution by analyzing DNA extracted from ancient sources, including mummies, an Ice Age hunter and the bone fragments of Neanderthals. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
What I want to talk to you about
0
0
3000
Yaşayan ve nesli tükenmiş insanların
00:18
is what we can learn from studying the genomes
1
3000
2000
genomları üzerine çalışarak,
00:20
of living people
2
5000
2000
neler öğrenebileceğimiz
00:22
and extinct humans.
3
7000
2000
hakkında konuşmak istiyorum.
00:24
But before doing that,
4
9000
2000
Ama bundan önce,
00:26
I just briefly want to remind you about what you already know:
5
11000
3000
kısaca zaten önceden bildiğiniz bir şeyi size hatırlatmak istiyorum:
00:29
that our genomes, our genetic material,
6
14000
2000
Genomlarımız, genetik materyallerimiz,
00:31
are stored in almost all cells in our bodies in chromosomes
7
16000
3000
vücudumuzdaki hemen her hücredeki kromozomda
00:34
in the form of DNA,
8
19000
2000
şu meşhur çift helikal molekül yapısındaki
00:36
which is this famous double-helical molecule.
9
21000
3000
DNA şeklinde depolanmıştır.
00:39
And the genetic information
10
24000
2000
Ve genetik bilgi,
00:41
is contained in the form of a sequence
11
26000
2000
A, T, C ve G harfleriyle kısaltılmış
00:43
of four bases
12
28000
2000
4 adet bazın oluşturduğu
00:45
abbreviated with the letters A, T, C and G.
13
30000
3000
bir dizi tarafından ihtiva edilir.
00:48
And the information is there twice --
14
33000
2000
ve bilgi iki yerde bulunur
00:50
one on each strand --
15
35000
2000
her iplikte bir tane
00:52
which is important,
16
37000
2000
ki, bu önemlidir,
00:54
because when new cells are formed, these strands come apart,
17
39000
2000
çünkü yeni hücreler üretilirken, bu iplikler ayrılır ve
00:56
new strands are synthesized with the old ones as templates
18
41000
3000
şablon olarak kullanılarak, mükemmele yakın bir süreçle
00:59
in an almost perfect process.
19
44000
3000
yeni iplikler sentezlenir.
01:02
But nothing, of course, in nature
20
47000
2000
Ama doğada, tabî, hiç bir şey
01:04
is totally perfect,
21
49000
2000
tamamen mükemmel değildir,
01:06
so sometimes an error is made
22
51000
2000
yani bazen bir hata yapılır
01:08
and a wrong letter is built in.
23
53000
3000
ve yanlış bir harf inşa edilir.
01:11
And we can then see the result
24
56000
2000
Ve biz de sonuç olarak,
01:13
of such mutations
25
58000
2000
DNA dizilerini, mesela bu odada,
01:15
when we compare DNA sequences
26
60000
2000
kendi aramızdakileri karşılaştırırken
01:17
among us here in the room, for example.
27
62000
3000
bazı mutasyonlar görebiliriz.
01:20
If we compare my genome to the genome of you,
28
65000
3000
Benim genomumla sizinkini karşılaştırırsak,
01:23
approximately every 1,200, 1,300 letters
29
68000
4000
yaklaşık her 1200 - 1300 harfte
01:27
will differ between us.
30
72000
2000
bir harf farklılık gösterecektir
01:29
And these mutations accumulate
31
74000
2000
ve bu mutasyonlar yavaşça
01:31
approximately as a function of time.
32
76000
3000
zamanın bir getirisi olarak artar.
01:34
So if we add in a chimpanzee here, we will see more differences.
33
79000
3000
Buraya bir de şempanze eklersek, daha büyük farklılıklar görürüz.
01:37
Approximately one letter in a hundred
34
82000
3000
Yaklaşık her 100 harfte bir harf
01:40
will differ from a chimpanzee.
35
85000
2000
şempanzede farklı olacaktır.
01:42
And if you're then interested in the history
36
87000
2000
Eğer bir DNA parçasının veya tüm genomun
01:44
of a piece of DNA, or the whole genome,
37
89000
2000
tarihiyle ilgileniyorsanız,
01:46
you can reconstruct the history of the DNA
38
91000
3000
gözlemlediğiniz farklılıklarla bu DNA tarihini,
01:49
with those differences you observe.
39
94000
2000
tekrar inşa edebilirsiniz.
01:51
And generally we depict our ideas about this history
40
96000
4000
Genel olarak, bu tarih hakkındaki fikirlerimizi
01:55
in the form of trees like this.
41
100000
2000
bu gibi ağaç şekilleriyle ifade ederiz.
01:57
In this case, it's very simple.
42
102000
2000
Dolayısıyla, bu çok basit.
01:59
The two human DNA sequences
43
104000
2000
2 insanın DNA dizisi
02:01
go back to a common ancestor quite recently.
44
106000
3000
yakın geçmişte ortak bir ataya dönüyor.
02:04
Farther back is there one shared with chimpanzees.
45
109000
4000
Daha geçmişte, şempanzeyle ortak bir ata var.
02:08
And because these mutations
46
113000
3000
Bu mutasyonların, zamanın bir getirisi olarak
02:11
happen approximately as a function of time,
47
116000
2000
meydana gelmesinden dolayı
02:13
you can transform these differences
48
118000
2000
bu farklılıkları, genel anlamda;
02:15
to estimates of time,
49
120000
2000
iki insanın yarım milyon yıl önce,
02:17
where the two humans, typically,
50
122000
2000
ve bir şempanze ile ise,
02:19
will share a common ancestor about half a million years ago,
51
124000
4000
yaklaşık 5 milyon yıl önce ortak bir ataya sahip olduğu,
02:23
and with the chimpanzees,
52
128000
2000
tahmini bir zamana
02:25
it will be in the order of five million years ago.
53
130000
3000
dönüştürebilirsiniz.
02:28
So what has now happened in the last few years
54
133000
2000
Geçen son birkaç yılda,
02:30
is that there are account technologies around
55
135000
2000
DNA'nın birçok parçasını çok kısa zamanda
02:32
that allow you to see many, many pieces of DNA very quickly.
56
137000
4000
görebilmemize yarayan bazı teknolojiler ortaya çıktmıştır.
02:36
So we can now, in a matter of hours,
57
141000
2000
Böylelikle, tüm insan genomunu
02:38
determine a whole human genome.
58
143000
3000
sadece saatler içinde tayin edebiliyoruz.
02:41
Each of us, of course, contains two human genomes --
59
146000
3000
Tabi, her birimiz, iki insan genomu barındırıyoruz;
02:44
one from our mothers and one from our fathers.
60
149000
3000
biri annemizden gelen , biri babamızdan.
02:47
And they are around three billion such letters long.
61
152000
4000
ve bunlar, yaklaşık 3 milyar harf uzunluğunda.
02:51
And we will find that the two genomes in me,
62
156000
2000
Bendeki iki genomun
02:53
or one genome of mine we want to use,
63
158000
2000
veya kullanmak istediğimiz bir genomumun
02:55
will have about three million differences
64
160000
3000
yaklaşık olarak 3 milyon farklı noktası olduğunu
02:58
in the order of that.
65
163000
2000
bulabiliriz.
03:00
And what you can then also begin to do
66
165000
2000
Ayrıca, bu genetik farklılıkların
03:02
is to say, "How are these genetic differences
67
167000
2000
tüm dünyaya nasıl yayıldığını da
03:04
distributed across the world?"
68
169000
2000
anlatabilirisiniz.
03:06
And if you do that,
69
171000
2000
Bunu yaparsanız,
03:08
you find a certain amount of genetic variation in Africa.
70
173000
4000
Afrika'da belirli miktarda bir genetik çeşitliliğin olduğunu görürsünüz.
03:12
And if you look outside Africa,
71
177000
3000
Afrika'nın dışına bakarsanız,
03:15
you actually find less genetic variation.
72
180000
3000
daha az bir genetik çeşitlilik görürsünüz.
03:18
This is surprising, of course,
73
183000
2000
Bu tabi hayret verici,
03:20
because in the order of six to eight times fewer people
74
185000
3000
çünkü, Afrika'da yaşayan insanların sayısı,
03:23
live in Africa than outside Africa.
75
188000
3000
Afrika dışındakilerin yaklaşık 6 ila 8 katı.
03:26
Yet the people inside Africa
76
191000
3000
Oysa, Afrika'daki insanların
03:29
have more genetic variation.
77
194000
3000
genetik çeşitliliği daha fazla.
03:32
Moreover, almost all these genetic variants
78
197000
2000
Üstelik, Afrika dışında gördüğümüz
03:34
we see outside Africa
79
199000
2000
bu genetik çeşitlerin hemen hepsi,
03:36
have closely related DNA sequences
80
201000
2000
Afrika'da bulduğumuz DNA dizileriyle
03:38
that you find inside Africa.
81
203000
2000
yakından ilişkili.
03:40
But if you look in Africa,
82
205000
2000
Ancak, Afrika'ya bakarsanız,
03:42
there is a component of the genetic variation
83
207000
3000
kıta dışında yakın akrabası olmayan
03:45
that has no close relatives outside.
84
210000
3000
genetik çeşitin bir elemanı var.
03:48
So a model to explain this
85
213000
3000
Bunu açıklayan model,
03:51
is that a part of the African variation, but not all of it,
86
216000
3000
Afrikalı çeşitliliğin bir kısmının, hepsinin değil,
03:54
[has] gone out and colonized the rest of the world.
87
219000
4000
dışarı çıkıp dünyanın geri kalanına kolonize olmuş olmasıdır.
03:58
And together with the methods to date these genetic differences,
88
223000
4000
Bu genetik farklılıkların tarihini belirlemeye yarayan
04:02
this has led to the insight
89
227000
2000
metodlarla birlikte bu model,
04:04
that modern humans --
90
229000
2000
modern insanların,
04:06
humans that are essentially indistinguishable from you and me --
91
231000
3000
temel olarak siz ve benden farksız insanların,
04:09
evolved in Africa, quite recently,
92
234000
3000
çok yakın geçmişte, 100 ila 200,000 yıl önce
04:12
between 100 and 200,000 years ago.
93
237000
4000
Afrika'da evrimleştiği kavramını gündeme getirdi.
04:16
And later, between 100 and 50,000 years ago or so,
94
241000
4000
Sonra, 50 ila 100,000 yıl civarı öncesinde, dünyanın diğer
04:20
went out of Africa
95
245000
2000
kısımlarına yerleşmek için
04:22
to colonize the rest of the world.
96
247000
2000
Afrika dışına çıktılar.
04:24
So what I often like to say
97
249000
2000
Dolayısıyla, genomik bir bakış açısıyla
04:26
is that, from a genomic perspective,
98
251000
2000
"hepimiz Afrikalıyız"
04:28
we are all Africans.
99
253000
2000
demekten hoşlanıyorum.
04:30
We either live inside Africa today,
100
255000
3000
Bugün ya Afrika'da yaşıyoruz,
04:33
or in quite recent exile.
101
258000
2000
ya da taze bir sürgündeyiz.
04:35
Another consequence
102
260000
2000
Modern insanların
04:37
of this recent origin of modern humans
103
262000
3000
bu yakın kökenlerinin bir başka sonucu da
04:40
is that genetic variants
104
265000
2000
genetik çeşitlerin, genel olarak
04:42
are generally distributed widely in the world,
105
267000
2000
dünyanın geniş kesimine, birçok yere
04:44
in many places,
106
269000
2000
yayılmış olmasıdır,
04:46
and they tend to vary as gradients,
107
271000
3000
ve bunlar en azından kuş bakışıyla
04:49
from a bird's-eye perspective at least.
108
274000
4000
derece derece değişkenlik gösterme eğilimindedir.
04:53
And since there are many genetic variants,
109
278000
2000
Birçok genetik çeşit olması ve
04:55
and they have different such gradients,
110
280000
3000
bunların da bazı farklı dereceleri olması,
04:58
this means that if we determine a DNA sequence --
111
283000
3000
ki bu, bir DNA dizisini tespit edersek
05:01
a genome from one individual --
112
286000
3000
(bir bireyin genomu)
05:04
we can quite accurately estimate
113
289000
2000
bir insanın nereden geldiğini
05:06
where that person comes from,
114
291000
2000
tam olarak öngörebileceğimiz anlamına gelir,
05:08
provided that its parents or grandparents
115
293000
2000
onun bir ve ikinci kuşak atalarının
05:10
haven't moved around too much.
116
295000
3000
etrafa çok dağılmamasına yaramıştır.
05:13
But does this then mean,
117
298000
2000
fakat peki bu, mesela,
05:15
as many people tend to think,
118
300000
2000
birçok insanın düşündüğü gibi,
05:17
that there are huge genetic differences between groups of people --
119
302000
3000
farklı kıtalardaki insan grupları arasında, büyük genetik farklılıklar
05:20
on different continents, for example?
120
305000
2000
olduğu anlamına gelir mi?
05:22
Well we can begin to ask those questions also.
121
307000
3000
Hepimiz bu soruları sormaya başlayabiliriz.
05:25
There is, for example, a project that's underway
122
310000
3000
Mesela, şu an dünyanın farklı yerlerinden bin insanın
05:28
to sequence a thousand individuals --
123
313000
2000
genom dizilerinin incelendiği
05:30
their genomes -- from different parts of the world.
124
315000
3000
devam etmekte olan bir proje var.
05:33
They've sequenced 185 Africans
125
318000
3000
Afrika'daki iki topluluktan
05:36
from two populations in Africa.
126
321000
3000
185 Afrikalı incelenmiş.
05:39
[They've] sequenced approximately equally [as] many people
127
324000
3000
Yaklaşık olarak eşit olmak üzere, Avrupa ve Çin'de
05:42
in Europe and in China.
128
327000
3000
birçok insan incelenmiş.
05:45
And we can begin to say how much variance do we find,
129
330000
3000
Ve ne kadar farklılık bulduğumuzu,
05:48
how many letters that vary
130
333000
3000
kaç harfin değiştiğini,
05:51
in at least one of those individual sequences.
131
336000
3000
en azından o bireysel sekansların bir tanesi için söylemeye başladık.
05:54
And it's a lot: 38 million variable positions.
132
339000
4000
Ve bu miktar çok fazla: 38 milyon değişken pozisyon var.
05:58
But we can then ask: Are there any absolute differences
133
343000
3000
Ancak, Afrikalılarla Afrikalı olmayanlar arasında kesin bir farklılık
06:01
between Africans and non-Africans?
134
346000
2000
olup olmadığını sorabiliriz.
06:03
Perhaps the biggest difference
135
348000
2000
Galiba, çoğumuzun hayal edebileceği
06:05
most of us would imagine existed.
136
350000
2000
en büyük fark halen mevcut,
06:07
And with absolute difference --
137
352000
2000
ve mutlak bir farklılıkla;
06:09
and I mean a difference
138
354000
2000
ki kastettiğim;
06:11
where people inside Africa at a certain position,
139
356000
3000
Afrika'daki insanların belli bir pozisyonda
06:14
where all individuals -- 100 percent -- have one letter,
140
359000
3000
tüm bireylerin, %100'ünün, bir harfe sahip olduğu,
06:17
and everybody outside Africa has another letter.
141
362000
4000
ve Afrika dışındaki herkesin başka bir harfe sahip olduğu bir farklılık.
06:21
And the answer to that, among those millions of differences,
142
366000
3000
Milyonlarca farklılığın arasından bunun cevabı;
06:24
is that there is not a single such position.
143
369000
3000
böyle tek bir pozisyon bile olmamasıdır.
06:29
This may be surprising.
144
374000
2000
Bu ilginç olabilir.
06:31
Maybe a single individual is misclassified or so.
145
376000
3000
Belki bir birey yanlış sınıflandırılmıştır vs.
06:34
So we can relax the criterion a bit
146
379000
2000
Yani, kriteri biraz esnetip;
06:36
and say: How many positions do we find
147
381000
2000
Afrika'daki insanların %95'inin de sahip olduğu
06:38
where 95 percent of people in Africa have
148
383000
2000
bir çeşit,
06:40
one variant,
149
385000
2000
%95'inin sahip olduğu başka bir çeşit
06:42
95 percent another variant,
150
387000
2000
ve toplamda bu şekilde 12 çeşit olan
06:44
and the number of that is 12.
151
389000
2000
kaç tane pozisyon bulabiliriz?
06:46
So this is very surprising.
152
391000
2000
Ve bu çok ilginç.
06:48
It means that when we look at people
153
393000
2000
Yani, bu anlamda
06:50
and see a person from Africa
154
395000
3000
Afrikalı, Avrupalı veya Asyalı
06:53
and a person from Europe or Asia,
155
398000
3000
bir insan gördüğümüzde,
06:56
we cannot, for a single position in the genome with 100 percent accuracy,
156
401000
4000
o insanın, genomundaki bir pozisyonda %100 doğrulukla,
07:00
predict what the person would carry.
157
405000
2000
ne olduğunu öngöremiyoruz.
07:02
And only for 12 positions
158
407000
2000
Ve sadece 12 pozisyon için,
07:04
can we hope to be 95 percent right.
159
409000
4000
%95 ihtimalle doğru olmayı umuyoruz.
07:08
This may be surprising,
160
413000
2000
Bu ilginç olabilir.
07:10
because we can, of course, look at these people
161
415000
2000
çünkü, tabi, insanlara bakıp,
07:12
and quite easily say where they or their ancestors came from.
162
417000
4000
onların veya atalarının nereden geldiğini kolaylıkla söyleyebiliyoruz.
07:16
So what this means now
163
421000
2000
Yani şimdi bu,
07:18
is that those traits we then look at
164
423000
2000
bakıp kolayca gördüğümüz
07:20
and so readily see --
165
425000
2000
bu karakteristik özellikler,
07:22
facial features, skin color, hair structure --
166
427000
3000
yüz hatları, cilt rengi, saç yapısı,
07:25
are not determined by single genes with big effects,
167
430000
4000
bir genin büyük etkileriyle değil,
07:29
but are determined by many different genetic variants
168
434000
3000
dünyanın farklı kısımları arasında
07:32
that seem to vary in frequency
169
437000
2000
değişkenlik gösteren birçok farklı genetik çeşit
07:34
between different parts of the world.
170
439000
2000
tarafından tanımlandığı anlamına geliyor.
07:36
There is another thing with those traits
171
441000
3000
Birbirimizde kolayca gözlemleyebildiğimiz
07:39
that we so easily observe in each other
172
444000
3000
bu karakteristik özelliklerle ilgili,
07:42
that I think is worthwhile to consider,
173
447000
2000
göz önüne alınmaya değer bulduğum
07:44
and that is that, in a very literal sense,
174
449000
3000
bir başka şey de;
07:47
they're really on the surface of our bodies.
175
452000
3000
tam anlamıyla vücut yüzeyimizde olmalarıdır.
07:50
They are what we just said --
176
455000
2000
Bunlar, az önce de dediğimiz gibi --
07:52
facial features, hair structure, skin color.
177
457000
3000
yüz hatları, saç yapısı, cilt rengi.
07:55
There are also a number of features
178
460000
2000
Kıtalar arasında değişkenlik gösteren,
07:57
that vary between continents like that
179
462000
2000
yiyecekleri nasıl sindirip metabolize ettiğimizle
07:59
that have to do with how we metabolize food that we ingest,
180
464000
4000
veya bağışıklık sistemimizin vücudumuzu istila etmeye çalışan
08:03
or that have to do
181
468000
2000
mikroplarla nasıl baş ettiğiyle ilgili,
08:05
with how our immune systems deal with microbes
182
470000
3000
kıtalar arasında değişkenlik gösteren
08:08
that try to invade our bodies.
183
473000
2000
birkaç özellik daha mevcut.
08:10
But so those are all parts of our bodies
184
475000
2000
Ama bunlar; vücudumuzun,
08:12
where we very directly interact with our environment,
185
477000
3000
çevreyle direkt etkileşimde olduğu,
08:15
in a direct confrontation, if you like.
186
480000
4000
dilerseniz tamamen karşılaştığı parçalarının tümü.
08:19
It's easy to imagine
187
484000
2000
Vücudumuzun bu kısımlarının
08:21
how particularly those parts of our bodies
188
486000
2000
çevredeki seleksiyondan
08:23
were quickly influenced by selection from the environment
189
488000
3000
ve içerdikleri genlerin
08:26
and shifted frequencies of genes
190
491000
2000
değişen sıklığından
08:28
that are involved in them.
191
493000
2000
hızlıca nasıl etkilendiğini hayal etmek kolay.
08:30
But if we look on other parts of our bodies
192
495000
3000
Ancak, vücudumuzun çevreyle direkt etkileşmeyen
08:33
where we don't directly interact with the environment --
193
498000
2000
diğer kısımlarına bakarsak--
08:35
our kidneys, our livers, our hearts --
194
500000
3000
böbreklerimiz, karaciğerimiz, kalplerimiz--
08:38
there is no way to say,
195
503000
2000
bu organların nerden geldiğini
08:40
by just looking at these organs,
196
505000
2000
sadece onlara bakarak
08:42
where in the world they would come from.
197
507000
3000
söylemenin hiç bir yolu yok.
08:46
So there's another interesting thing
198
511000
2000
Ayrıca, bu çıkarımın
08:48
that comes from this realization
199
513000
3000
bir başka ilginç sonucu da;
08:51
that humans have a recent common origin in Africa,
200
516000
4000
insanların Afrika'da yakın zamanda ortak bir kökeni olduğu
08:55
and that is that when those humans emerged
201
520000
3000
ve o insanların yaklaşık 100,000 yıl önce
08:58
around 100,000 years ago or so,
202
523000
2000
göç ederken
09:00
they were not alone on the planet.
203
525000
2000
yeryüzünde yalnız olmadığıdır.
09:02
There were other forms of humans around,
204
527000
3000
Etrafta farklı tür insanlar vardı,
09:05
most famously perhaps, Neanderthals --
205
530000
3000
muhtemelen en çok bilinen, Neandertaller--
09:08
these robust forms of humans,
206
533000
2000
insanların bu sağlam türleri,
09:10
compared to the left here
207
535000
2000
ki burada sağdaki
09:12
with a modern human skeleton on the right --
208
537000
4000
modern insan iskeletiyle karşılaştırılan soldaki iskelet--
09:16
that existed in Western Asia and Europe
209
541000
3000
Batı Asya ve Avrupa'da birkaç yüz bin yıl
09:19
since several hundreds of thousands of years.
210
544000
2000
yaşamışlardır.
09:21
So an interesting question is,
211
546000
2000
Yani, ilginç bir soru da şu ki;
09:23
what happened when we met?
212
548000
2000
bir araya geldiğimizde ne oldu?
09:25
What happened to the Neanderthals?
213
550000
2000
Neandertallere ne oldu?
09:27
And to begin to answer such questions,
214
552000
2000
Bu gibi sorulara cevap vermeye başlamak için,
09:29
my research group -- since over 25 years now --
215
554000
4000
benim araştırma grubum -- şu an 25 yıldan fazla süredir --
09:33
works on methods to extract DNA
216
558000
2000
on binlerce yıl önce
09:35
from remains of Neanderthals
217
560000
2000
nesli tükenmiş hayvanların ve
09:37
and extinct animals
218
562000
2000
Neandertal kalıntılarının
09:39
that are tens of thousands of years old.
219
564000
3000
DNA'larını ayırma metodları üzerinde çalışıyor.
09:42
So this involves a lot of technical issues
220
567000
3000
Yani bu, DNA'nın nasıl ayrıldığı,
09:45
in how you extract the DNA,
221
570000
2000
dizilerini görmek için hangi şekle dönüştürüldüğü
09:47
how you convert it to a form you can sequence.
222
572000
3000
gibi bir çok teknik konu içeriyor.
09:50
You have to work very carefully
223
575000
2000
Deneylerde kendi DNA'nızın deneye karışmasından
09:52
to avoid contamination of experiments
224
577000
3000
kaçınmak için
09:55
with DNA from yourself.
225
580000
3000
çok dikkatli çalışmalısınız.
09:58
And this then, in conjunction with these methods
226
583000
3000
Birçok DNA molekülünün çok hızlı bir şekilde
10:01
that allow very many DNA molecules to be sequenced very rapidly,
227
586000
4000
dizilenmesini sağlayan bu metodlarla birlikte,
10:05
allowed us last year
228
590000
2000
bu da, bizim geçen sene,
10:07
to present the first version of the Neanderthal genome,
229
592000
3000
Neandertal genomunun ilk modelini sunmamızı sağladı,
10:10
so that any one of you
230
595000
2000
yani, şu an, en azından
10:12
can now look on the Internet, on the Neanderthal genome,
231
597000
2000
%55'ini yeniden oluşturabildiğimiz
10:14
or at least on the 55 percent of it
232
599000
3000
Neandertal genomuna
10:17
that we've been able to reconstruct so far.
233
602000
3000
internetten bakabilirsiniz.
10:20
And you can begin to compare it to the genomes
234
605000
2000
Ayrıca, şu an yaşayan insanların
10:22
of people who live today.
235
607000
3000
genomlarıyla karşılaştırmaya başlayabilirsiniz.
10:25
And one question
236
610000
2000
Sonrasında sormak isteyebileceğiniz
10:27
that you may then want to ask
237
612000
2000
bir soru olabilir:
10:29
is, what happened when we met?
238
614000
2000
biraraya geldiğimizde ne oldu?
10:31
Did we mix or not?
239
616000
2000
Melezlenme oldu mu, olmadı mı?
10:33
And the way to ask that question
240
618000
2000
Güney Avrupa'dan gelen
10:35
is to look at the Neanderthal that comes from Southern Europe
241
620000
3000
Neandertallere bakarak ve şu an yaşayan insanlarınkiyle
10:38
and compare it to genomes
242
623000
2000
genomlarını kıyaslayarak
10:40
of people who live today.
243
625000
2000
bu soru sorulabilir.
10:42
So we then look
244
627000
2000
Sonra bunu birey çiftleriyle
10:44
to do this with pairs of individuals,
245
629000
2000
yapmak için baktık ve
10:46
starting with two Africans,
246
631000
2000
iki Afrikalı ile başladık,
10:48
looking at the two African genomes,
247
633000
2000
bu iki Afrikalı genomlara bakıp
10:50
finding places where they differ from each other,
248
635000
3000
birbirlerinden hangi noktalarda ayrıldıklarını ararken,
10:53
and in each case ask: What is a Neanderthal like?
249
638000
3000
her durumda sorduk: Bir Neandertal neye benzer?
10:56
Does it match one African or the other African?
250
641000
3000
Hangi Afrikalı ile eşleşiyor?
10:59
We would expect there to be no difference,
251
644000
3000
Neandertaller hiç Afrika'da bulunmadığı için
11:02
because Neanderthals were never in Africa.
252
647000
2000
bir fark olacağını beklemiyorduk.
11:04
They should be equal, have no reason to be closer
253
649000
3000
Eşit olmalılardı, bir Afrikalı'ya daha yakın
11:07
to one African than another African.
254
652000
3000
olması için hiç bir sebep yoktu.
11:10
And that's indeed the case.
255
655000
2000
İşte asıl konu bu.
11:12
Statistically speaking, there is no difference
256
657000
2000
İstatistiksel olarak, Neandertaller'in
11:14
in how often the Neanderthal matches one African or the other.
257
659000
4000
bir Afrikalı ile veya bir başka Afrikalı ile eşleşme sıklığı olarak bir farkı yoktu.
11:18
But this is different
258
663000
2000
Ancak, bir Avrupalı ve bir Afrikalı
11:20
if we now look at the European individual and an African.
259
665000
4000
bireye bakınca, bu durum farklı.
11:24
Then, significantly more often,
260
669000
3000
Bir Neandertal,
11:27
does a Neanderthal match the European
261
672000
2000
bir Afrikalı'dan ziyade bir Avrupalı ile
11:29
rather than the African.
262
674000
2000
önemli derecede daha fazla eşleşiyor.
11:31
The same is true if we look at a Chinese individual
263
676000
3000
Çinli bir bireyle Afrikalı'yı karşılaştırınca da
11:34
versus an African,
264
679000
2000
durum aynı,
11:36
the Neanderthal will match the Chinese individual more often.
265
681000
4000
Neandertal, Çinli ile daha çok eşleşiyor.
11:40
This may also be surprising
266
685000
2000
Bu da ilginç olaiblir,
11:42
because the Neanderthals were never in China.
267
687000
2000
zira Neandertaller hiç bir zaman Çin'de bulunmadı.
11:44
So the model we've proposed to explain this
268
689000
4000
Yani, bunu açıklamak için önerdiğimiz model,
11:48
is that when modern humans came out of Africa
269
693000
2000
yaklaşık 100,000 yıl önce modern insanların
11:50
sometime after 100,000 years ago,
270
695000
3000
Afrika'dan dışarı çıktıklarında
11:53
they met Neanderthals.
271
698000
2000
Neandertallerle buluşmuş olmaları.
11:55
Presumably, they did so first in the Middle East,
272
700000
3000
Büyük ihtimalle bunu ilk önce, Neandertallerin yaşadığı
11:58
where there were Neanderthals living.
273
703000
2000
Orta Doğu'da yaptılar.
12:00
If they then mixed with each other there,
274
705000
2000
Eğer orada birbirleriyle melezlendilerse,
12:02
then those modern humans
275
707000
2000
o zaman, Afrika dışındaki herkesin
12:04
that became the ancestors
276
709000
2000
atası haline gelen
12:06
of everyone outside Africa
277
711000
2000
o modern insanlar
12:08
carried with them this Neanderthal component in their genome
278
713000
3000
genomlarında bu Neandertal elemanlarını kendileriyle birlikte
12:11
to the rest of the world.
279
716000
2000
dünyanın geri kalanına taşıdılar.
12:13
So that today, the people living outside Africa
280
718000
3000
Yani bugün, Afrika dışında yaşayan insanların
12:16
have about two and a half percent of their DNA
281
721000
3000
DNA'larının yaklaşık yüzde iki buçuğu
12:19
from Neanderthals.
282
724000
2000
Neandertallerden geliyor.
12:21
So having now a Neanderthal genome
283
726000
3000
Yani şu an, ataların kalıntılarına bakıp
12:24
on hand as a reference point
284
729000
2000
DNA'yı ayırmak için;
12:26
and having the technologies
285
731000
2000
teknolojiye ve bir referans noktası olarak
12:28
to look at ancient remains
286
733000
2000
Neandertal genine
12:30
and extract the DNA,
287
735000
2000
sahip olduğumuza göre,
12:32
we can begin to apply them elsewhere in the world.
288
737000
4000
bunu dünyanın başka herhangi bir yerinde uygulayabiliriz.
12:36
And the first place we've done that is in Southern Siberia
289
741000
3000
Bunu yaptığımız ilk yer Güney Sibirya.
12:39
in the Altai Mountains
290
744000
2000
Altay Dağları'ında
12:41
at a place called Denisova,
291
746000
2000
Denisova denilen bir yerde,
12:43
a cave site in this mountain here,
292
748000
2000
burada bir mağara yerleşkesinde
12:45
where archeologists in 2008
293
750000
3000
arkeologlar 2008 yılında
12:48
found a tiny little piece of bone --
294
753000
2000
küçük bir parça kemik --
12:50
this is a copy of it --
295
755000
2000
işte onun bir kopyası--
12:52
that they realized came from the last phalanx
296
757000
4000
buldular ve onun bir insanın serçe parmağının
12:56
of a little finger of a pinky of a human.
297
761000
3000
uç falanksı (parmağın en ucundaki küçük kemik) olduğunu farkettiler.
12:59
And it was well enough preserved
298
764000
2000
Yeteri kadar iyi korunmuştu,
13:01
so we could determine the DNA from this individual,
299
766000
3000
böylece bu bireyin DNA'sını,
13:04
even to a greater extent
300
769000
2000
hatta daha genişleterek
13:06
than for the Neanderthals actually,
301
771000
2000
Neandertaller'e yönelik olarak tanımlayabildik,
13:08
and start relating it to the Neanderthal genome
302
773000
2000
ve onu şu anki insan ve Neandertal arasında
13:10
and to people today.
303
775000
3000
ilişki kurmak için kullandık.
13:13
And we found that this individual
304
778000
2000
Ve bu bireyin yaklaşık 640,000 yıl önce
13:15
shared a common origin for his DNA sequences
305
780000
3000
Neandertallerle DNA dizileri bakımından
13:18
with Neanderthals around 640,000 years ago.
306
783000
4000
ortak bir kökeni olduğunu bulduk.
13:22
And further back, 800,000 years ago
307
787000
3000
Hatta, daha geçmişte, 800,000 yıl önce
13:25
is there a common origin
308
790000
2000
şimdiki insanlarla
13:27
with present day humans.
309
792000
2000
ortak bir kökeni olduğunu da.
13:29
So this individual comes from a population
310
794000
2000
Yani, bu birey Neandertallerle bir kökeni
13:31
that shares an origin with Neanderthals,
311
796000
3000
paylaşan bir toplumdan geliyor,
13:34
but far back and then have a long independent history.
312
799000
3000
ama, daha eskiden uzun ve bağımsız bir hikâyesi var.
13:37
We call this group of humans,
313
802000
2000
Bu küçük, küçücük kemik parçasından
13:39
that we then described for the first time
314
804000
2000
yola çıkarak tariflediğimiz
13:41
from this tiny, tiny little piece of bone,
315
806000
2000
bu insan grubunu,
13:43
the Denisovans,
316
808000
2000
Denisovalıları,
13:45
after this place where they were first described.
317
810000
3000
bu ilk tanımlandıkları yerin adıyla andık.
13:48
So we can then ask for Denisovans
318
813000
3000
Yani şimdi Neandertaller ile ilgili sorduğumuz soruyu
13:51
the same things as for the Neanderthals:
319
816000
2000
Denisovalılarla ilgili de sorabiliriz:
13:53
Did they mix with ancestors of present day people?
320
818000
4000
Onlar da şimdiki insanların atalarıyla melezlendiler mi?
13:57
If we ask that question,
321
822000
2000
Eğer bu soruyu sorarsak ve
13:59
and compare the Denisovan genome
322
824000
2000
Denisovalı genomunu
14:01
to people around the world,
323
826000
2000
dünyadaki diğer insanlarla karşılaştırırsak,
14:03
we surprisingly find
324
828000
2000
ilginç bir şekilde, Denisovalı DNA'sının
14:05
no evidence of Denisovan DNA
325
830000
2000
şu an Sibirya'nın yakınında bile yaşayan
14:07
in any people living even close to Siberia today.
326
832000
5000
herhangi bir insanla uyuştuğuna dair hiç bir kanıt olmadığını görüyoruz.
14:12
But we do find it in Papua New Guinea
327
837000
2000
Ancak Papua Yeni Gine'de ve
14:14
and in other islands in Melanesia and the Pacific.
328
839000
4000
Melanezya ve Pasifik'teki diğer adalarda buna dair kanıt buluyoruz.
14:18
So this presumably means
329
843000
2000
Yani muhtemelen bu,
14:20
that these Denisovans had been more widespread in the past,
330
845000
3000
Melanezyalılar'ın atalarının Sibirya'da
14:23
since we don't think that the ancestors of Melanesians
331
848000
3000
hiç bulunmadığını düşündüğümüz için, Denisovalılar'ın
14:26
were ever in Siberia.
332
851000
2000
geçmişte daha yaygın olduğu anlamına geliyor.
14:28
So from studying
333
853000
2000
Nesli tükenmiş insanların
14:30
these genomes of extinct humans,
334
855000
3000
bu genomlarını çalışarak,
14:33
we're beginning to arrive at a picture of what the world looked like
335
858000
3000
modern insanların Afrika dışına çıkmaya başladıklarında
14:36
when modern humans started coming out of Africa.
336
861000
3000
dünyanın benzediği bir resme ulaşmaya yaklaşıyoruz.
14:39
In the West, there were Neanderthals;
337
864000
3000
Batıda Neandertaller ;
14:42
in the East, there were Denisovans --
338
867000
2000
doğuda Denisovalılar --
14:44
maybe other forms of humans too
339
869000
2000
belki henüz tanımlayamadığımız
14:46
that we've not yet described.
340
871000
2000
başka tür insanlar da vardı.
14:48
We don't know quite where the borders between these people were,
341
873000
3000
Bu insanların aralarındaki sınırların tam olarak nerede olduğunu bilmiyoruz,
14:51
but we know that in Southern Siberia,
342
876000
2000
ama, Güney Sibirya'da,
14:53
there were both Neanderthals and Denisovans
343
878000
2000
en azından hem Neandertaller'in, hem Denisovalılar'ın,
14:55
at least at some time in the past.
344
880000
3000
geçmişte bir zamanda bulunduğunu biliyoruz.
14:58
Then modern humans emerged somewhere in Africa,
345
883000
3000
Sonra modern insanlar Afrika'da bir yere göç ettiler,
15:01
came out of Africa, presumably in the Middle East.
346
886000
3000
Afrika dışına, büyük ihtimalle Orta Doğu'ya gittiler.
15:04
They meet Neanderthals, mix with them,
347
889000
3000
Neandertallerle karşılaştılar, onlarla melezlendiler,
15:07
continue to spread over the world,
348
892000
3000
dünyaya dağılmaya devam ettiler,
15:10
and somewhere in Southeast Asia,
349
895000
3000
ve Güneydoğu Asya'da bir yere,
15:13
they meet Denisovans and mix with them
350
898000
2000
ve Denisovalılar ile karşılaştılar ve melezlendiler
15:15
and continue on out into the Pacific.
351
900000
3000
ve Pasifik'e doğru devam ettiler.
15:18
And then these earlier forms of humans disappear,
352
903000
3000
Ve sonra insanların bu erken formları kayboluyor,
15:21
but they live on a little bit today
353
906000
3000
ama şu an bazılarımızın içinde
15:24
in some of us --
354
909000
2000
az da olsa yaşamaya devam ediyorlar --
15:26
in that people outside of Africa have two and a half percent of their DNA
355
911000
3000
Afrika dışındaki insanların DNA'larının yüzde iki buçuğu
15:29
from Neanderthals,
356
914000
2000
Neandertaller'den
15:31
and people in Melanesia
357
916000
2000
ve Melanezya'daki insanların
15:33
actually have an additional five percent approximately
358
918000
3000
aslında fazladan yaklaşık olarak yüzde beşi
15:36
from the Denisovans.
359
921000
3000
Denisovalılar'dan.
15:39
Does this then mean that there is after all
360
924000
2000
Tüm bunlardan yola çıkarak; bu,
15:41
some absolute difference
361
926000
2000
Afrika dışındaki insanlar genomlarında
15:43
between people outside Africa and inside Africa
362
928000
3000
nesli tükenmiş insan tülerinden gelen
15:46
in that people outside Africa
363
931000
2000
eski elemanları taşırken, Afrikalılar taşımadığı için
15:48
have this old component in their genome
364
933000
2000
Afrika'da olan ve Afrika dışından olan insanlar arasında,
15:50
from these extinct forms of humans,
365
935000
2000
kesin bir farklılık olduğu
15:52
whereas Africans do not?
366
937000
2000
anlamına mı geliyor?
15:54
Well I don't think that is the case.
367
939000
3000
Bence konu bu değil.
15:57
Presumably, modern humans
368
942000
2000
Muhtemelen, modern insanlar
15:59
emerged somewhere in Africa.
369
944000
2000
Afrika'da bir yere göç ettiler.
16:01
They spread across Africa also, of course,
370
946000
3000
Afrika üzerinden tabi başka yerlere,
16:04
and there were older, earlier forms of humans there.
371
949000
3000
daha eski insan türlerinin olduğu yerlere de yayıldılar.
16:07
And since we mixed elsewhere,
372
952000
2000
Başka bir yerde melezlendiğimiz için,
16:09
I'm pretty sure that one day,
373
954000
2000
Afrika'daki daha eski türlerin de
16:11
when we will perhaps have a genome
374
956000
2000
muhtemelen bir genomunu
16:13
of also these earlier forms in Africa,
375
958000
2000
taşıyacağımız bir gün,
16:15
we will find that they have also mixed
376
960000
2000
onların da Afrika'daki eski modern insanlarla
16:17
with early modern humans in Africa.
377
962000
3000
melezlendiğini bulacağımızdan eminim.
16:21
So to sum up,
378
966000
2000
Yani ,özetlersek,
16:23
what have we learned from studying genomes
379
968000
2000
şimdiki insanların ve nesli tükenmiş olanların
16:25
of present day humans
380
970000
2000
genomlarını çalışmaktan
16:27
and extinct humans?
381
972000
2000
ne öğrendik?
16:29
We learn perhaps many things,
382
974000
2000
Galiba birçok şey öğrendik,
16:31
but one thing that I find sort of important to mention
383
976000
5000
ama bahsetmeyi önemli bulduğum bir şey;
16:36
is that I think the lesson is that we have always mixed.
384
981000
3000
bence hep melezlenmekte olduğumuz dersidir.
16:39
We mixed with these earlier forms of humans,
385
984000
2000
Eski insan türleriyle
16:41
wherever we met them,
386
986000
2000
nerede karşılaştıysak melezlendik
16:43
and we mixed with each other ever since.
387
988000
4000
ve o zamandan beri birbirimizle melezleniyoruz.
16:47
Thank you for your attention.
388
992000
2000
İlginize teşekkürler.
16:49
(Applause)
389
994000
6000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Svante Pääbo - GeneticistSvante Pääbo explores human genetic evolution by analyzing DNA extracted from ancient sources, including mummies, an Ice Age hunter and the bone fragments of Neanderthals.
Why you should listen
Svante Pääbo's research on the DNA of human and nonhuman primates has exposed the key genetic changes that transformed our grunting ape-like ancestors into the charming latte-sipping humans we are today. As a director at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology in Leipzig, Germany, Pääbo and his team developed a technique of isolating and sequencing the DNA of creatures long extinct, using a variety of fragile, ancient source material from Homo sapiens and other human species.
His work shows that all humans trace their ancestry to a small population of Africans who later spread out across the world. We’ve also learned that Neanderthals, the short stocky hunters who disappeared 30,000 years ago, mated with the more modern human species and left their imprint deep within our genome. In 2007, Time named the Swedish biologist one of the 100 Most Influential People in the World for his work.
He says: "Neanderthals are not totally extinct. In some of us they live on, a little bit."
Svante Pääbo | Speaker | TED.com