TEDGlobal 2010
Jessa Gamble: Our natural sleep cycle is nothing like what we do now
Jessa Gamble: Doğal uyku döngümüz
Filmed:
Readability: 3.5
3,071,823 views
Bugünün dünyasında, okulu, işi, çocukları vs. dengelemeye çalışırken çoğumuz önerilen sekiz saat uykuyu sadece umut ediyoruz. Vücudumuzun iç saatinin ardında ki ilimi inceleyen Jessa Gamble, yerine getirmemiz gereken şaşırtıcı ve önemli dinlenme programını ortaya koyuyor.
Jessa Gamble - Writer
Jessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture. Full bio
Jessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Let's start with day and night.
0
1000
2000
Gece ve gündüz ile başlayalım.
00:18
Life evolved under conditions
1
3000
2000
Yaşam, aydınlık ve karanlık
00:20
of light and darkness,
2
5000
2000
şartlarına bağlı olarak gelişti,
00:22
light and then darkness.
3
7000
2000
aydınlık ve sonra karanlık.
00:24
And so plants and animals
4
9000
2000
Ve bitkiler ve hayvanlar
00:26
developed their own internal clocks
5
11000
2000
kendi iç saatlerini geliştirdiler
00:28
so that they would be ready for these changes in light.
6
13000
2000
böylece ışıktaki bu değişime hazır olabileceklerdi.
00:30
These are chemical clocks,
7
15000
2000
Bunlar kimyasal saatler ve
00:32
and they're found in every known being that has two or more cells
8
17000
3000
iki ve daha fazla hücreli, bilinen bütün varlıklarda bulunuyor ve
00:35
and in some that only have one cell.
9
20000
3000
tek hücrelilerin de bir kısmında.
00:38
I'll give you an example --
10
23000
2000
Bir örnek vereceğim.
00:40
if you take a horseshoe crab off the beach,
11
25000
2000
Eğer bir atnalı yengecini sahilden alır
00:42
and you fly it all the way across the continent,
12
27000
2000
ve kıta boyunca uçurursanız, sonra
00:44
and you drop it into a sloped cage,
13
29000
3000
meyilli bir kafese salıverirseniz,
00:47
it will scramble up the floor of the cage
14
32000
2000
kafesin tabanına tırmanacaktır
00:49
as the tide is rising
15
34000
2000
kendi sahillerinde ki
00:51
on its home shores,
16
36000
2000
gelgit artarsa
00:53
and it'll skitter down again right as the water is receding
17
38000
2000
ve sular çekilir çekilmez de aşağı kayacaktır
00:55
thousands of miles away.
18
40000
3000
binlerce km uzaktan.
00:58
It'll do this for weeks,
19
43000
2000
Bunu haftalarca yapar,
01:00
until it kind of gradually loses the plot.
20
45000
3000
gitgide olaylar dizisini kaybedene kadar.
01:03
And it's incredible to watch,
21
48000
2000
Bunu izlemek inanılmazdır,
01:05
but there's nothing psychic or paranormal going on;
22
50000
2000
ama burda psişik veya doğa üstü birşey yok;
01:07
it's simply that these crabs have internal cycles
23
52000
3000
Bu sadece, bu yengeçlerin genellikle etraflarında olanlara
01:10
that correspond, usually, with what's going on around it.
24
55000
3000
uyum sağlayan iç döngüleri olmasından kaynaknaklanır.
01:15
So, we have this ability as well.
25
60000
2000
Bunun gibi bizde bu kabiliyete sahibiz.
01:17
And in humans, we call it the "body clock."
26
62000
3000
ve buna insanlarda, vücut saati diyoruz.
01:20
You can see this most clearly when you take away someone's watch
27
65000
3000
Bunu en açık bir şekilde, birinin saatini çıkartıp yerin derinliklerinde
01:23
and you shut them into a bunker, deep underground,
28
68000
3000
bir sığınağa, birkaç aylığına kapatınca
01:26
for a couple of months. (Laughter)
29
71000
2000
müşahede edebilirsiniz.
01:28
People actually volunteer for this,
30
73000
2000
Aslında insanlar bunun için gönüllü,
01:30
and they usually come out
31
75000
2000
ve genellikle sığınaktaki
01:32
kind of raving about their productive time in the hole.
32
77000
2000
verimli zamanları hakkında bir nevi deli oluyorlar.
01:34
So, no matter how atypical these subjects would have to be,
33
79000
3000
Bu konular ne kadar tipik olmasalarda önemli değil,
01:37
they all show the same thing.
34
82000
2000
hepsi aynı şeyi gösteriyor.
01:39
They get up just a little bit later every day -- say 15 minutes or so --
35
84000
3000
Her gün bir miktar --15 dk civarında -- geç kalkıyorlar
01:42
and they kind of drift all the way around the clock like this
36
87000
3000
ve saatin gittiği yol boyunca bir çeşit sürükleniyorlar
01:45
over the course of the weeks.
37
90000
2000
bu haftalarca kurslar süresince.
01:47
And so, in this way we know that they are working on their own internal clocks,
38
92000
3000
Böylelikle, biliyoruz ki, kendi bireysel iç saatleriyle çalışıyorlar
01:50
rather than somehow sensing the day outside.
39
95000
3000
dışarıyı birşekilde algılamalarından ziyade.
01:54
So fine, we have a body clock,
40
99000
2000
Peki öyleyse vücut saatimiz var
01:56
and it turns out that it's incredibly important in our lives.
41
101000
3000
ve ortaya çıktı ki hayatımız için inanılmaz derecede önemli.
01:59
It's a huge driver for culture
42
104000
2000
Kültür için büyük bir itiş gücü,
02:01
and I think that it's the most underrated force on our behavior.
43
106000
3000
ve bence insan eylemleri üzerinde en küçümsenen güç.
02:07
We evolved as a species near the equator,
44
112000
2000
Bizler ekvatora yakın türler gibi geliştik
02:09
and so we're very well-equipped
45
114000
2000
böylece 12 saat gün ışığıyla ve
02:11
to deal with 12 hours of daylight
46
116000
2000
12 saat karanlıkla başetmekte
02:13
and 12 hours of darkness.
47
118000
2000
donanımımız çok iyi.
02:15
But of course, we've spread to every corner of the globe
48
120000
2000
Ama tabi ki, dünyanın her köşesine dağıldık,
02:17
and in Arctic Canada, where I live,
49
122000
2000
ve yaşadığım yer Arktik Kanada' da
02:19
we have perpetual daylight in summer
50
124000
2000
yazın devamlı gün ışığı vardır
02:21
and 24 hours of darkness in winter.
51
126000
3000
ve kışın 24 saat karanlık.
02:24
So the culture, the northern aboriginal culture,
52
129000
3000
Bu kültür, kuzey yerli kültürü, geleneksel
02:27
traditionally has been highly seasonal.
53
132000
2000
olarak ziyadesiyle mevsimliktir.
02:29
In winter, there's a lot of sleeping going on;
54
134000
3000
Kışları, çokça uyku süregidiyor.
02:32
you enjoy your family life inside.
55
137000
2000
Aile hayatının keyfine bakıyorsunuz.
02:34
And in summer, it's almost manic hunting
56
139000
3000
Yazları, nerdeyse çılgınca bir avlanma,
02:37
and working activity very long hours,
57
142000
2000
uzun saatler boyunca faal çalışma,
02:39
very active.
58
144000
2000
çok aktif.
02:42
So, what would our natural rhythm look like?
59
147000
2000
Peki, bizim doğal ritimimiz neye benzerdi?
02:44
What would our sleeping patterns be
60
149000
3000
İdeal manada uyku düzenimiz
02:47
in the sort of ideal sense?
61
152000
3000
nasıl olurdu?
02:50
Well, it turns out
62
155000
2000
Pekala, ortaya çıktı ki,
02:52
that when people are living
63
157000
2000
insanlar hiçbir suni ışık
02:54
without any sort of artificial light at all,
64
159000
2000
kaynağı olmadan yaşadıklarında
02:56
they sleep twice every night.
65
161000
2000
her gece iki kere uyuyorlar.
02:58
They go to bed around 8:00 p.m.
66
163000
2000
Akşam 8 dolaylarında yatıyor
03:00
until midnight
67
165000
2000
gece yarısına kadar
03:02
and then again, they sleep
68
167000
2000
sonra tekrar uyuyorlar
03:04
from about 2:00 a.m. until sunrise.
69
169000
3000
gece 2 den güneşin doğuşuna kadar.
03:07
And in-between, they have a couple of hours
70
172000
2000
Bunların arasında, birkaç saati yatakta
03:09
of sort of meditative quiet in bed.
71
174000
3000
bir çeşit dalgın bir sakinlikte geçiriyorlar.
03:12
And during this time,
72
177000
2000
Bu süreçte, modern
03:14
there's a surge of prolactin,
73
179000
2000
zamanlarda görülmemiş bir
03:16
the likes of which a modern day never sees.
74
181000
3000
prolaktin dalgalanması oluyor.
03:19
The people in these studies
75
184000
2000
Bu çalışmada ki insanlar
03:21
report feeling so awake during the daytime,
76
186000
2000
gün boyunca çok ayık hissettiklerini, hayatlarında
03:23
that they realize
77
188000
2000
ilk defa gerçek bir
03:25
they're experiencing true wakefulness
78
190000
2000
uyanıklık deneyimlediklerini
03:27
for the first time in their lives.
79
192000
2000
farkettiklerini söylüyorlar.
03:29
So, cut to the modern day.
80
194000
2000
Modern zamanlara geçersek
03:31
We're living in a culture of jet lag,
81
196000
2000
Jetlag(uçak tutması), küresel
03:33
global travel,
82
198000
2000
seyahat, 24 saat iş,
03:35
24-hour business,
83
200000
3000
vardiya kültüründe
03:38
shift work.
84
203000
3000
yaşıyoruz.
03:41
And you know, our modern ways
85
206000
2000
Ve, biliyorsunuz ki, modern yaşam
03:43
of doing things
86
208000
2000
tarzımızın
03:45
have their advantages,
87
210000
2000
avantajları var,
03:47
but I believe we should understand the costs.
88
212000
3000
ama bedelini anlamamız gerektiğine inanıyorum.
03:50
Thank you.
89
215000
2000
Teşekkür ederim.
03:52
(Applause)
90
217000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Jessa Gamble - WriterJessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture.
Why you should listen
Jessa Gamble is an award-winning writer from Oxford, who lives in the Canadian Subarctic. Now that humanity has spread right to the Earth's poles and adopted a 24-hour business day, Gamble argues that our internal clocks struggle against our urban schedules. Her work documents the rituals surrounding daily rhythms, which along with local languages and beliefs are losing their rich global diversity and succumbing to a kind of circadian imperialism.
A dynamic new voice in popular science, Gamble was awarded a 2007 Science in Society journalism award from the Canadian Science Writers Association for her first-person account of daily life at the Eureka High Arctic Weather Station. She is the author of Siesta and The Midnight Sun: How We Measure and Experience Time.
Jessa Gamble | Speaker | TED.com