TEDGlobal 2010
Jessa Gamble: Our natural sleep cycle is nothing like what we do now
Jessa Gamble: Chu kỳ ngủ nghỉ tự nhiên của loài người
Filmed:
Readability: 3.5
3,071,823 views
Trong thế giới hiện đai, khi phải cân bằng giữa công việc, trường lớp, chăm sóc con cái.... hầu hết chúng ta đều ao ước được ngủ 8 tiếng mỗi ngày. Nghiên cứu khía cạnh khoa học đằng sau chiếc đồng hồ sinh học của con người, Jessa Gamble tiết lộ chương trình nghỉ ngơi kỳ thú mà chúng ta nên chú tâm quan sát.
Jessa Gamble - Writer
Jessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture. Full bio
Jessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Let's start with day and night.
0
1000
2000
Chúng ta hãy bắt đầu với ngày và đêm.
00:18
Life evolved under conditions
1
3000
2000
Cuộc sống tiến hóa
00:20
of light and darkness,
2
5000
2000
trải qua hết ngày rồi đến đêm,
00:22
light and then darkness.
3
7000
2000
ánh mặt trời nhạt dần nhường chỗ cho bóng đêm.
00:24
And so plants and animals
4
9000
2000
Thế là động thực vật
00:26
developed their own internal clocks
5
11000
2000
phát triển các đồng hồ sinh học cho riêng mình
00:28
so that they would be ready for these changes in light.
6
13000
2000
để thích nghi với sự thay đổi của ánh sáng.
00:30
These are chemical clocks,
7
15000
2000
Các đồng hồ hóa học,
00:32
and they're found in every known being that has two or more cells
8
17000
3000
tồn tại trong mọi sinh vật đa bào
00:35
and in some that only have one cell.
9
20000
3000
thậm chí cả đơn bào.
00:38
I'll give you an example --
10
23000
2000
Tôi xin đưa ra ví dụ sau đây.
00:40
if you take a horseshoe crab off the beach,
11
25000
2000
Nếu bạn mang một con cua móng ngựa khỏi bãi biển
00:42
and you fly it all the way across the continent,
12
27000
2000
chở nó trên máy bay xuyên lục địa
00:44
and you drop it into a sloped cage,
13
29000
3000
rồi thả con cua vào một cái lồng để nghiêng,
00:47
it will scramble up the floor of the cage
14
32000
2000
nó sẽ bò lên phần sàn cao của cái lồng
00:49
as the tide is rising
15
34000
2000
như khi thủy triều đang dâng lên
00:51
on its home shores,
16
36000
2000
trên bờ biển trước đây nó đã sống,
00:53
and it'll skitter down again right as the water is receding
17
38000
2000
rồi lồm cồm bò xuống ngay sau khi nước rút
00:55
thousands of miles away.
18
40000
3000
ra xa bờ hàng trăm dặm.
00:58
It'll do this for weeks,
19
43000
2000
Con cua khờ khạo sẽ làm như thế hàng tuần liền
01:00
until it kind of gradually loses the plot.
20
45000
3000
cho đến khi dần quên đi "kịch bản".
01:03
And it's incredible to watch,
21
48000
2000
Tôi thấy rất thú vị khi quan sát chú cua
01:05
but there's nothing psychic or paranormal going on;
22
50000
2000
nhưng rõ ràng con cua không bị thần kinh hoặc mất trí;
01:07
it's simply that these crabs have internal cycles
23
52000
3000
chỉ đơn giản vì cua có các chu kỳ nội khu
01:10
that correspond, usually, with what's going on around it.
24
55000
3000
phản ứng với những gì đang diễn ra quanh nó.
01:15
So, we have this ability as well.
25
60000
2000
Chúng ta cũng có khả năng này.
01:17
And in humans, we call it the "body clock."
26
62000
3000
Và ở loài người, chúng ta gọi đó là đồng hồ sinh học.
01:20
You can see this most clearly when you take away someone's watch
27
65000
3000
Bạn có thể thấy rõ điều này khi lấy đi đồng hồ của ai đó
01:23
and you shut them into a bunker, deep underground,
28
68000
3000
cất vào hầm sâu dưới lòng đất
01:26
for a couple of months. (Laughter)
29
71000
2000
trong vài tháng.
01:28
People actually volunteer for this,
30
73000
2000
Một số người đã tình nguyện tham gia thí nghiệm này,
01:30
and they usually come out
31
75000
2000
nhưng sau đó họ thường xuyên phàn nàn
01:32
kind of raving about their productive time in the hole.
32
77000
2000
vì đã để thời gian hữu ích của mình dưới hố.
01:34
So, no matter how atypical these subjects would have to be,
33
79000
3000
Mặc dù các đối tượng này không điển hình
01:37
they all show the same thing.
34
82000
2000
nhưng họ đều cho chúng ta thấy một thứ.
01:39
They get up just a little bit later every day -- say 15 minutes or so --
35
84000
3000
Hàng ngày họ dậy muộn một chút, tầm khoảng 15 phút
01:42
and they kind of drift all the way around the clock like this
36
87000
3000
thế là họ cứ quay mòng mòng quanh cái đồng hồ như thế này
01:45
over the course of the weeks.
37
90000
2000
trong hàng tuần liền.
01:47
And so, in this way we know that they are working on their own internal clocks,
38
92000
3000
Qua đó, chúng ta biết rằng họ đang hoạt động dựa trên đồng hồ sinh học của riêng mình
01:50
rather than somehow sensing the day outside.
39
95000
3000
chứ không chỉ là cảm giác về ngày đêm.
01:54
So fine, we have a body clock,
40
99000
2000
Vậy là chúng ta có một chiếc đồng hồ sinh học,
01:56
and it turns out that it's incredibly important in our lives.
41
101000
3000
nó cực kỳ quan trọng trong cuộc sống của chúng ta.
01:59
It's a huge driver for culture
42
104000
2000
Nó là cơ chế điều khiển nền văn hóa chủ chốt
02:01
and I think that it's the most underrated force on our behavior.
43
106000
3000
và theo tôi, chúng ta chưa đánh giá hết ảnh hưởng của nó đến hành vi con người.
02:07
We evolved as a species near the equator,
44
112000
2000
Là một loài sống gần đường xích đạo, chúng ta đã tiến hóa
02:09
and so we're very well-equipped
45
114000
2000
và được "vũ trang" đến tận răng
02:11
to deal with 12 hours of daylight
46
116000
2000
để đối phó với 12 tiếng ban ngày
02:13
and 12 hours of darkness.
47
118000
2000
và 12 tiếng ban đêm.
02:15
But of course, we've spread to every corner of the globe
48
120000
2000
Nhưng dĩ nhiên, dân số địa cầu giờ đã dàn trải khắp trái đất
02:17
and in Arctic Canada, where I live,
49
122000
2000
và ở phía bắc Canada nơi tôi sống
02:19
we have perpetual daylight in summer
50
124000
2000
vào mùa hè, ánh nắng chiếu cả ngày
02:21
and 24 hours of darkness in winter.
51
126000
3000
còn mùa đông thì 24 giờ/ngày là ban đêm.
02:24
So the culture, the northern aboriginal culture,
52
129000
3000
Thế nên nền văn hóa thổ dân phương bắc
02:27
traditionally has been highly seasonal.
53
132000
2000
từ xưa đã phụ thuộc theo mùa.
02:29
In winter, there's a lot of sleeping going on;
54
134000
3000
Vào mùa đông, ai cũng ngủ nhiều.
02:32
you enjoy your family life inside.
55
137000
2000
Cuộc sống sinh hoạt gia đình diễn ra bên trong mái ấm.
02:34
And in summer, it's almost manic hunting
56
139000
3000
Vào mùa hè, mọi người nô nức đi săn
02:37
and working activity very long hours,
57
142000
2000
và làm viêc trong nhiều giờ,
02:39
very active.
58
144000
2000
cực kỳ năng động.
02:42
So, what would our natural rhythm look like?
59
147000
2000
Vậy, nhịp điệu tự nhiên của chúng tôi như thế nào?
02:44
What would our sleeping patterns be
60
149000
3000
Cơ chế ngủ nghỉ lý tưởng của chúng tôi
02:47
in the sort of ideal sense?
61
152000
3000
ra sao?
02:50
Well, it turns out
62
155000
2000
Khi mọi người
02:52
that when people are living
63
157000
2000
đang sống
02:54
without any sort of artificial light at all,
64
159000
2000
mà không có chút ánh sáng nhân tạo nào
02:56
they sleep twice every night.
65
161000
2000
họ sẽ ngủ 2 lần mỗi tối.
02:58
They go to bed around 8:00 p.m.
66
163000
2000
Họ đi ngủ tầm 8 giờ tối
03:00
until midnight
67
165000
2000
cho đến nửa đêm
03:02
and then again, they sleep
68
167000
2000
và rồi họ lại tiếp tục ngủ
03:04
from about 2:00 a.m. until sunrise.
69
169000
3000
từ 2 giờ sáng đến khi bình minh.
03:07
And in-between, they have a couple of hours
70
172000
2000
Và giữa 2 khoảng đó, họ có khoảng 2 tiếng
03:09
of sort of meditative quiet in bed.
71
174000
3000
nằm trên giường, vắt tay lên trán suy tư.
03:12
And during this time,
72
177000
2000
Trong thời gian này,
03:14
there's a surge of prolactin,
73
179000
2000
kích thích tố nội tiết (prolactin, hóc môn tiết sữa) tăng lên
03:16
the likes of which a modern day never sees.
74
181000
3000
thời nay thường hiếm xảy ra.
03:19
The people in these studies
75
184000
2000
Những người tham gia cuộc nghiên cứu
03:21
report feeling so awake during the daytime,
76
186000
2000
tường thuật lại cảm giác tỉnh táo suốt cả ngày,
03:23
that they realize
77
188000
2000
họ nhận ra
03:25
they're experiencing true wakefulness
78
190000
2000
họ đang trải qua cảm giác tỉnh táo hoàn toàn
03:27
for the first time in their lives.
79
192000
2000
lần đầu tiên trong đời.
03:29
So, cut to the modern day.
80
194000
2000
Liên hệ sang thời hiện đại.
03:31
We're living in a culture of jet lag,
81
196000
2000
Chúng ta đang sống trong nền văn hóa say máy bay
03:33
global travel,
82
198000
2000
do yêu cầu công tác 24giờ/ngày
03:35
24-hour business,
83
200000
3000
đổi công tác
03:38
shift work.
84
203000
3000
hay đi du lịch khắp thế giới.
03:41
And you know, our modern ways
85
206000
2000
Bạn biết đấy, phương thức
03:43
of doing things
86
208000
2000
làm việc hiện đại thế này
03:45
have their advantages,
87
210000
2000
cũng có những điểm thuận lợi
03:47
but I believe we should understand the costs.
88
212000
3000
nhưng tôi tin chúng ta đều hiểu cái giá phải trả.
03:50
Thank you.
89
215000
2000
Xin cảm ơn.
03:52
(Applause)
90
217000
2000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jessa Gamble - WriterJessa Gamble writes about sleep and time, showing how our internal body clock struggles against our always-on global culture.
Why you should listen
Jessa Gamble is an award-winning writer from Oxford, who lives in the Canadian Subarctic. Now that humanity has spread right to the Earth's poles and adopted a 24-hour business day, Gamble argues that our internal clocks struggle against our urban schedules. Her work documents the rituals surrounding daily rhythms, which along with local languages and beliefs are losing their rich global diversity and succumbing to a kind of circadian imperialism.
A dynamic new voice in popular science, Gamble was awarded a 2007 Science in Society journalism award from the Canadian Science Writers Association for her first-person account of daily life at the Eureka High Arctic Weather Station. She is the author of Siesta and The Midnight Sun: How We Measure and Experience Time.
Jessa Gamble | Speaker | TED.com