TEDSalon NY2011
Kathryn Schulz: Don't regret regret
Kathryn Schulz: Đừng hối hận những nỗi tiếc nuối
Filmed:
Readability: 3.8
2,286,421 views
Chúng ta được dạy cách sống một cuộc sống không nuối tiếc. Nhưng tại sao? Với ví dụ về vết xăm của chính cô ấy, Kathryn Schulz đã hoàn toàn thuyết phục rằng chúng ta nên sống với những nuối tiếc của chúng ta.
Kathryn Schulz - Wrongologist
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So that's Johnny Depp, of course.
0
0
3000
Đây là Johnny Depp, dĩ nhiên rồi.
00:19
And that's Johnny Depp's shoulder.
1
4000
3000
Còn đây là vai của Johnny Depp.
00:22
And that's Johnny Depp's famous shoulder tattoo.
2
7000
3000
Và đó là vết xăm vai nổi tiếng của Johnny Depp.
00:26
Some of you might know that, in 1990,
3
11000
2000
Một số các bạn có thể đã biết rằng, năm 1990,
00:28
Depp got engaged to Winona Ryder,
4
13000
2000
Depp đã đính hôn với Winona Ryder,
00:30
and he had tattooed on his right shoulder
5
15000
2000
và anh ta đi xăm vai phải của mình
00:32
"Winona forever."
6
17000
3000
"Mãi mãi Winona."
00:35
And then three years later --
7
20000
2000
Và rồi 3 năm sau đó --
00:37
which in fairness, kind of is forever by Hollywood standards --
8
22000
3000
công bằng mà nói, cũng có thể gọi là mãi mãi so với tiêu chuẩn Hollywood --
00:40
they broke up,
9
25000
2000
họ chia tay nhau,
00:42
and Johnny went and got a little bit of repair work done.
10
27000
2000
và Johnny đi sửa sang lại một chút.
00:44
And now his shoulder says, "Wino forever."
11
29000
4000
Và giờ trên vai của anh ta là, "Mãi mãi Wino."
00:48
(Laughter)
12
33000
3000
(Tiếng cười)
00:51
So like Johnny Depp,
13
36000
2000
Cũng như Johnny Depp,
00:53
and like 25 percent of Americans
14
38000
2000
và 25 phần trăm người Mỹ
00:55
between the ages of 16 and 50,
15
40000
4000
giữa độ tuổi 16 và 50,
00:59
I have a tattoo.
16
44000
3000
tôi có một vết xăm.
01:02
I first started thinking about getting it in my mid-20s,
17
47000
3000
Lúc đầu tôi nghĩ đến việc vẽ xăm vào lúc trung tầm 20 tuổi,
01:05
but I deliberately waited a really long time.
18
50000
3000
nhưng sau đó tôi cố tình đợi một thời gian rất dài
01:08
Because we all know people
19
53000
2000
Bởi vì chúng ta đều biết những người
01:10
who have gotten tattoos when they were 17
20
55000
2000
có vết xăm khi họ mới 17 tuổi
01:12
or 19 or 23
21
57000
2000
hoặc 19 hoặc 23
01:14
and regretted it by the time they were 30.
22
59000
3000
và hối hận về điều đó khi họ 30 tuổi.
01:18
That didn't happen to me.
23
63000
3000
Điều đó không xảy ra với tôi.
01:21
I got my tattoo when I was 29,
24
66000
3000
Tôi đi xăm năm 29 tuổi,
01:24
and I regretted it instantly.
25
69000
3000
và tôi đã hối hận ngay lập tức.
01:27
And by "regretted it,"
26
72000
2000
Và với "hối hận",
01:29
I mean that I stepped outside of the tattoo place --
27
74000
3000
ý tôi là tôi bước ra khỏi nơi làm vết xăm --
01:32
this is just a couple miles from here
28
77000
2000
nó chỉ cách đây khoảng vài dặm
01:34
down on the Lower East Side --
29
79000
2000
về Phía Hạ Đông,
01:36
and I had a massive emotional meltdown in broad daylight
30
81000
3000
và tôi có một cơn khủng hoảng tinh thần vô cùng lớn trong ánh sáng ban ngày rực rỡ
01:39
on the corner of East Broadway and Canal Street.
31
84000
2000
trong góc đường Đông Broadway và đường Canal.
01:41
(Laughter)
32
86000
2000
(Tiếng cười)
01:43
Which is a great place to do it because nobody cares.
33
88000
2000
Một nơi rất tốt để khổ sở vì chẳng ai thèm quan tâm cả.
01:45
(Laughter)
34
90000
2000
(Tiếng cười)
01:47
And then I went home that night, and I had an even larger emotional meltdown,
35
92000
3000
Và rồi tối hôm đó tôi về nhà, tôi chịu một cơn khủng hoảng tinh thần còn lớn hơn,
01:50
which I'll say more about in a minute.
36
95000
3000
mà tôi sẽ kể trong ít phút nữa.
01:53
And this was all actually quite shocking to me,
37
98000
2000
Và tất cả những điều này khiến tôi khá sửng sốt,
01:55
because prior to this moment,
38
100000
2000
vì trước đó,
01:57
I had prided myself
39
102000
2000
tôi luôn tự hào về bản thân
01:59
on having absolutely no regrets.
40
104000
2000
vì đã sống hoàn toàn không có nuối tiếc gì cả.
02:01
I made a lot of mistakes
41
106000
2000
Tôi đã phạm khá nhiều lỗi lầm
02:03
and dumb decisions, of course.
42
108000
2000
và có những quyết định ngu xuẩn, dĩ nhiên.
02:05
I do that hourly.
43
110000
2000
Tôi hay như thế lắm.
02:07
But I had always felt like, look, you know,
44
112000
3000
Nhưng lúc nào tôi cũng cảm thấy, bạn biết không,
02:10
I made the best choice I could make
45
115000
2000
là tôi đã cố hết sức mình
02:12
given who I was then,
46
117000
2000
với thực lực của mình lúc đó,
02:14
given the information I had on hand.
47
119000
2000
và những thông tin tôi có trong tay.
02:16
I learned a lesson from it.
48
121000
2000
Tôi đã nhận được một bài học từ đó.
02:18
It somehow got me to where I am in life right now.
49
123000
2000
Nó gần như đã đưa tôi trở thành người như ngày hôm nay.
02:20
And okay, I wouldn't change it.
50
125000
3000
Và được rồi, tôi sẽ không thay đổi nó đâu.
02:25
In other words, I had drunk our great cultural Kool-Aid about regret,
51
130000
4000
Nói cách khác, tôi đã thấm nhuần văn hóa Kool-Aid của chúng ta về sự hối hận,
02:29
which is that lamenting things that occurred in the past
52
134000
3000
tức là hối tiếc những điều đã xảy ra trong quá khứ
02:32
is an absolute waste of time,
53
137000
2000
đúng là lãng phí thời gian,
02:34
that we should always look forward and not backward,
54
139000
3000
và chúng ta luôn luôn nên hướng về phía trước chứ không phải nhìn lại sau lưng,
02:37
and that one of the noblest and best things we can do
55
142000
2000
và rằng một trong những thứ tốt và cao quý nhất chúng ta có thể làm
02:39
is strive to live a life free of regrets.
56
144000
3000
là cố gắng sống một cuộc sống không nuối tiếc.
02:42
This idea is nicely captured by this quote:
57
147000
3000
Ý tưởng này được thể hiện một cách tinh tế trong câu nói:
02:45
"Things without all remedy
58
150000
2000
"Những thứ không có cách chữa
02:47
should be without regard;
59
152000
3000
thì không nên quan tâm;
02:50
what's done is done."
60
155000
2000
cái gì qua rồi thì hãy cho qua."
02:52
And it seems like kind of an admirable philosophy at first --
61
157000
3000
Và ban đầu nó giống như kiểu một dạng triết lí rất đáng ngưỡng mộ --
02:55
something we might all agree to sign onto ...
62
160000
3000
mà chúng ta có lẽ đều đồng tình với triết lí đó...
02:58
until I tell you who said it.
63
163000
3000
cho tới khi tôi cho các bạn biết ai đã nói điều đó.
03:02
Right, so this is Lady MacBeth
64
167000
2000
Đúng, đây là Cô nương MacBeth
03:04
basically telling her husband to stop being such a wuss
65
169000
3000
đơn giản là bảo chồng cô ta đừng có quá mềm yếu
03:07
for feeling bad about murdering people.
66
172000
3000
cảm thấy tội lỗi vì đã giết người.
03:10
And as it happens, Shakespeare was onto something here,
67
175000
3000
Và khi điều này xảy ra, Shakespeare đang tính toán điều gì đó,
03:13
as he generally was.
68
178000
2000
như ông ấy thường làm.
03:15
Because the inability to experience regret
69
180000
3000
Bởi vì không có khả năng trải nghiệm sự hối hận
03:18
is actually one of the diagnostic characteristics
70
183000
2000
thực ra là một trong những đặc điểm đã được chẩn đoán
03:20
of sociopaths.
71
185000
3000
của những người bị rối loạn nhân cách chống xã hội.
03:23
It's also, by the way, a characteristic of certain kinds of brain damage.
72
188000
3000
Tiện thể, nó còn là một đặc điểm của một số dạng chấn thương não bộ.
03:26
So people who have damage
73
191000
2000
Vì thế mà những người bị chấn thương
03:28
to their orbital frontal cortex
74
193000
2000
vòm tiền não
03:30
seem to be unable to feel regret
75
195000
2000
thường không có khả năng cảm nhận sự hối hận
03:32
in the face of even obviously very poor decisions.
76
197000
3000
thậm chí sau khi có những quyết định rõ ràng rất dở tệ.
03:36
So if, in fact, you want to live a life free of regret,
77
201000
2000
Thế nên thực tế là nếu bạn muốn sống một cuộc sống không nuối tiếc,
03:38
there is an option open to you.
78
203000
3000
luôn có một lựa chọn sẵn sàng cho bạn.
03:41
It's called a lobotomy.
79
206000
3000
Nó gọi là phẫu thuật não.
03:44
But if you want to be fully functional
80
209000
2000
Nhưng nếu bạn muốn hoạt động hoàn toàn bình thường,
03:46
and fully human
81
211000
2000
và hoàn toàn con người
03:48
and fully humane,
82
213000
3000
và có lòng nhân ái,
03:51
I think you need to learn to live, not without regret, but with it.
83
216000
3000
tôi nghĩ bạn nên học cách sống, không phải là sống không nuối tiếc, mà sống với những nuối tiếc đó.
03:54
So let's start off by defining some terms.
84
219000
2000
Thế nên ta hãy bắt đầu bằng việc định nghĩa một số thuật ngữ.
03:56
What is regret?
85
221000
2000
Nuối tiếc là gì?
03:58
Regret is the emotion we experience
86
223000
2000
Nuối tiếc là cảm xúc chúng ta trải nghiệm
04:00
when we think that our present situation
87
225000
2000
khi chúng ta nghĩ rằng tình huống hiện tại của chúng ta
04:02
could be better or happier
88
227000
2000
có thể tốt hơn hoặc hạnh phúc hơn
04:04
if we had done something different in the past.
89
229000
2000
nếu chúng ta đã làm khác đi trong quá khứ.
04:06
So in other words, regret requires two things.
90
231000
2000
Thế nên nói cách khác, sự nuối tiếc yêu cầu hai thứ.
04:08
It requires, first of all, agency -- we had to make a decision in the first place.
91
233000
3000
Thứ nhất, nó yêu cầu một hoạt động trung gian -- trước hết chúng ta phải lập một quyết định.
04:11
And second of all, it requires imagination.
92
236000
3000
Và thứ hai, nó cần sự tưởng tượng.
04:14
We need to be able to imagine going back and making a different choice,
93
239000
3000
Chúng ta cần phải có khả năng tưởng tượng quay ngược lại quá khứ và đi theo một lựa chọn khác,
04:17
and then we need to be able to kind of spool this imaginary record forward
94
242000
3000
và sau đó chúng ta cần có khả năng kéo dài trí tưởng tượng này đến thời hiện tại
04:20
and imagine how things would be playing out in our present.
95
245000
4000
và tưởng tượng xem giờ mọi thứ sẽ như thế nào.
04:24
And in fact, the more we have of either of these things --
96
249000
2000
Và thực tế là, chúng ta tưởng tượng càng nhiều một trong những thứ này,
04:26
the more agency and the more imagination
97
251000
3000
càng có nhiều hoạt động trung gian và sự tưởng tượng
04:29
with respect to a given regret,
98
254000
2000
liên hệ với một sự nuối tiếc nào đó,
04:31
the more acute that regret will be.
99
256000
3000
thì sự nuối tiếc đó càng sâu sắc.
04:34
So let's say for instance
100
259000
2000
Ví dụ như,
04:36
that you're on your way to your best friend's wedding
101
261000
2000
bạn đang trên đường tới tiệc cưới của người bạn thân nhất của mình
04:38
and you're trying to get to the airport and you're stuck in terrible traffic,
102
263000
3000
và bạn đang cố đi đến sân bay mà lại bị mắc kẹt vì tắc đường,
04:41
and you finally arrive at your gate
103
266000
2000
cuối cùng bạn cũng đến cổng sân bay,
04:43
and you've missed your flight.
104
268000
2000
và bạn nhỡ mất chuyến bay.
04:45
You're going to experience more regret in that situation
105
270000
2000
Bạn sẽ tiếc hơn nhiều trong trường hợp đó
04:47
if you missed your flight by three minutes
106
272000
2000
nếu bạn nhỡ chuyến bay mất ba phút
04:49
than if you missed it by 20.
107
274000
3000
hơn là nếu bạn nhỡ 20 phút.
04:52
Why?
108
277000
2000
Tại sao?
04:54
Well because, if you miss your flight by three minutes,
109
279000
2000
Đó là bởi vì, nếu bạn nhỡ chuyến bay trong 3 phút,
04:56
it is painfully easy to imagine
110
281000
2000
rất dễ dàng tưởng tượng ra rằng
04:58
that you could have made different decisions
111
283000
2000
bạn có thế lập những quyết định khác
05:00
that would have led to a better outcome.
112
285000
2000
mà có thể sẽ dẫn tới những kết quả tốt đẹp hơn.
05:02
"I should have taken the bridge and not the tunnel.
113
287000
2000
"Đáng ra tôi phải đi lên cầu chứ không phải qua cái đường hầm.
05:04
I should have gone through that yellow light."
114
289000
3000
Đáng ra tôi nên vượt đèn vàng."
05:07
These are the classic conditions that create regret.
115
292000
3000
Đây là những điều kiện rất phổ thông để tạo ra sự nuối tiếc.
05:10
We feel regret when we think we are responsible
116
295000
3000
Chúng ta thấy nuối tiếc khi ta nghĩ là ta có trách nhiệm
05:13
for a decision that came out badly,
117
298000
2000
với những quyết định tồi tệ,
05:15
but almost came out well.
118
300000
3000
mà suýt nữa thành công.
05:18
Now within that framework,
119
303000
2000
Bây giờ trong cái khung sườn đó,
05:20
we can obviously experience regret about a lot of different things.
120
305000
3000
chúng ta rõ ràng có thể thấy tiếc nuối về rất nhiều thứ,
05:23
This session today is about behavioral economics.
121
308000
3000
Chương trình ngày hôm nay là về kinh tế hành vi học.
05:26
And most of what we know about regret
122
311000
3000
Và hầu hết những gì ta biết về sự nuối tiếc
05:29
comes to us out of that domain.
123
314000
2000
đến với chúng ta từ chính lĩnh vực đó.
05:31
We have a vast body of literature
124
316000
3000
Ta có một kho tài liệu to lớn
05:34
on consumer and financial decisions
125
319000
2000
về khách hàng và những quyết định tài chính
05:36
and the regrets associated with them --
126
321000
2000
và những nuối tiếc liên quan đến chúng --
05:38
buyer's remorse, basically.
127
323000
2000
hay đơn giản là sự nuối tiếc của người mua.
05:40
But then finally, it occurred to some researchers to step back
128
325000
3000
Thế nhưng cuối cùng thì, các nhà nghiên cứu cũng phải nhìn lại
05:43
and say, well okay, but overall,
129
328000
2000
và nói rằng, tốt thôi, thế nhưng nhìn chung,
05:45
what do we regret most in life?
130
330000
3000
chúng ta nuối tiếc điều gì nhất trong cuộc sống?
05:48
Here's what the answers turn out to look like.
131
333000
2000
Đáp án như thế này đây.
05:50
So top six regrets --
132
335000
2000
Và sáu sự nuối tiếc lớn nhất --
05:52
the things we regret most in life:
133
337000
2000
những thứ chúng ta nuối tiếc nhất trong cuộc sống:
05:54
Number one by far, education.
134
339000
2000
Thứ nhất là giáo dục.
05:56
33 percent of all of our regrets
135
341000
2000
33 phần trăm sự hối hận của chúng ta
05:58
pertain to decisions we made about education.
136
343000
2000
liên quan đến những quyết định về giáo dục.
06:00
We wish we'd gotten more of it.
137
345000
2000
Ta mong ước ta có thể đã có hơn.
06:02
We wish we'd taken better advantage of the education that we did have.
138
347000
3000
Ta ước ta có thể đã sử dụng nền kiến thức của chúng ta tốt hơn.
06:05
We wish we'd chosen to study a different topic.
139
350000
3000
Ta ước ta có thể đã chọn một ngành học khác.
06:08
Others very high on our list of regrets
140
353000
2000
Những thứ khác cũng xếp hạng rất cao trong bảng danh sách hối hận
06:10
include career, romance, parenting,
141
355000
3000
bao gồm sự nghiệp, tình cảm, phụ huynh,
06:13
various decisions and choices about our sense of self
142
358000
3000
vô số các quyết định và lựa chọn khác về ý thức về bản thân chúng ta
06:16
and how we spend our leisure time --
143
361000
2000
và cách chúng ta dành thời gian thư giãn --
06:18
or actually more specifically,
144
363000
2000
hoặc thực ra cụ thể hơn,
06:20
how we fail to spend our leisure time.
145
365000
2000
cách chúng ta không biết dành thời gian thư giãn.
06:22
The remaining regrets
146
367000
2000
Những sự hối hận còn lại
06:24
pertain to these things:
147
369000
2000
liên quan đến những thứ sau:
06:26
finance, family issues unrelated to romance or parenting,
148
371000
3000
tài chính, vấn đề gia đình không liên quan đến tình cảm hay phụ huynh,
06:29
health, friends,
149
374000
2000
sức khỏe, bạn bè,
06:31
spirituality and community.
150
376000
3000
tinh thần và cộng đồng.
06:34
So in other words, we know most of what we know about regret
151
379000
3000
Nói cách khác, chúng ta biết hầu hết những gì chúng ta đã biết về sự nuối tiếc
06:37
by the study of finance.
152
382000
2000
bằng tài chính học.
06:39
But it turns out, when you look overall at what people regret in life,
153
384000
2000
Nhưng thực tế là, khi bạn nhìn tổng quát với những gì con người nuối tiếc trong cuộc sống,
06:41
you know what, our financial decisions don't even rank.
154
386000
3000
bạn biết không, những quyết định tài chính của chúng ta không xếp hạng gì hết.
06:44
They account for less than three percent of our total regrets.
155
389000
4000
Chúng chỉ đóng góp khoảng 3 phần trăm tổng số hối hận của chúng ta.
06:48
So if you're sitting there stressing
156
393000
2000
Và nếu bạn ngồi đó lo lắng
06:50
about large cap versus small cap,
157
395000
2000
về mũ lớn với mũ nhỏ,
06:52
or company A versus company B,
158
397000
2000
hoặc công ty A với công ty B,
06:54
or should you buy the Subaru or the Prius,
159
399000
2000
hoặc nên mua Subaru hay Prius,
06:56
you know what, let it go.
160
401000
3000
bạn biết không, bỏ qua đi.
06:59
Odds are, you're not going to care in five years.
161
404000
3000
Kỳ quặc là, bạn sẽ không còn quan tâm đến nó nữa trong năm năm tới.
07:02
But for these things that we actually do really care about
162
407000
3000
Thế nhưng với những thứ mà ta thật sự quan tâm đến
07:05
and do experience profound regret around,
163
410000
2000
và thực sự thấy nuối tiếc sâu sắc,
07:07
what does that experience feel like?
164
412000
3000
cảm giác đó sẽ như thế nào?
07:11
We all know the short answer.
165
416000
2000
Chúng ta đều biết câu trả lời ngắn gọn.
07:13
It feels terrible. Regret feels awful.
166
418000
2000
Rất kinh khủng. Cảm giác hối hận thật tồi tệ.
07:15
But it turns out that regret feels awful
167
420000
2000
Thế nhưng thực ra hối hận kinh khủng
07:17
in four very specific and consistent ways.
168
422000
3000
tuân theo 4 cách cụ thể và kiên định.
07:20
So the first consistent component of regret
169
425000
2000
Yếu tố kiên định đầu tiên của sự hối hận
07:22
is basically denial.
170
427000
3000
đơn giản là sự phủ nhận.
07:25
When I went home that night after getting my tattoo,
171
430000
3000
Khi tôi về nhà tối hôm đó sau khi đi làm vết xăm của mình,
07:28
I basically stayed up all night.
172
433000
2000
tôi thức trắng cả đêm.
07:30
And for the first several hours,
173
435000
2000
Và trong vòng vài giờ đồng hồ đầu tiên,
07:32
there was exactly one thought in my head.
174
437000
2000
chí có một suy nghĩ duy nhất trong đầu tôi.
07:34
And the thought was,
175
439000
2000
Và suy nghĩ đó là,
07:36
"Make it go away!"
176
441000
3000
"Làm nó biến mất đi!"
07:39
This is an unbelievably primitive emotional response.
177
444000
4000
Đây là một phản ứng cảm xúc đơn giản không thể tin được.
07:43
I mean, it's right up there with, "I want my mommy!"
178
448000
3000
Ý tôi là, nó ở ngay đó và nói "Tôi muốn mẹ tôi!"
07:46
We're not trying to solve the problem.
179
451000
2000
Chúng ta không cố gắng giải quyết vấn đề.
07:48
We're not trying to understand how the problem came about.
180
453000
3000
Chúng ta cũng không cố gắng hiểu xem vấn đề đó xảy đến thế nào.
07:51
We just want it to vanish.
181
456000
3000
Chúng ta chỉ muốn nó biến mất.
07:54
The second characteristic component of regret
182
459000
2000
Đặc điểm thứ hai của sự hối hận
07:56
is a sense of bewilderment.
183
461000
2000
là cảm giác bối rối.
07:58
So the other thing I thought about there in my bedroom that night
184
463000
3000
Một điều khác mà tôi nghĩ trong phòng ngủ của mình tối hôm đó
08:01
was, "How could I have done that?
185
466000
3000
là, "Sao mình có thể làm việc đó được nhỉ?
08:04
What was I thinking?"
186
469000
3000
Mình đã nghĩ gì vậy?"
08:07
This real sense of alienation
187
472000
2000
Đây là cảm giác ghét bỏ
08:09
from the part of us that made a decision we regret.
188
474000
2000
từ một phần trong ta đã đưa ra những quyết định khiến ta hối hận.
08:11
We can't identify with that part.
189
476000
2000
Chúng ta không thể nhận biết phần người đó.
08:13
We don't understand that part.
190
478000
2000
Chúng ta không hiểu phần người đó.
08:15
And we certainly don't have any empathy for that part --
191
480000
2000
Và chúng ta chắc chắn không có chút gì cảm thông cho phần người đó --
08:17
which explains the third consistent component of regret,
192
482000
3000
điều này giải thích yếu tố kiên định thứ ba của sự nuối tiếc,
08:20
which is an intense desire to punish ourselves.
193
485000
2000
chính là một khao khát mãnh liệt được trừng phạt bản thân.
08:22
That's why, in the face of our regret,
194
487000
2000
Đó là lí do tại sao, khi đối mặt với sự hối hận,
08:24
the thing we consistently say is, "I could have kicked myself."
195
489000
3000
chúng ta luôn luôn nói, "Giá mà tôi được đá đít chính mình."
08:28
The fourth component here
196
493000
2000
Yếu tố thứ tư ở đây
08:30
is that regret is what psychologists call perseverative.
197
495000
2000
là cái mà những nhà tâm lý học gọi là Sự hối hận dai dẳng.
08:32
To perseverate means to focus obsessively and repeatedly
198
497000
3000
Dai dẳng có nghĩa là tập trung một cách ám ảnh và lặp đi lặp lại
08:35
on the exact same thing.
199
500000
2000
cùng một việc.
08:37
Now the effect of perseveration
200
502000
2000
Hậu quả của sự dai dẳng
08:39
is to basically take these first three components of regret
201
504000
2000
đơn giản là lấy 3 yếu tố đầu tiên của sự hối hận
08:41
and put them on an infinite loop.
202
506000
3000
và đặt chúng vào một vòng tròn vô tận.
08:44
So it's not that I sat there in my bedroom that night,
203
509000
3000
Thế nên nó không phải là tôi ngồi đó trong phòng ngủ tối hôm đó,
08:47
thinking, "Make it go away."
204
512000
3000
nghĩ rằng, "Làm nó biến mất đi."
08:50
It's that I sat there and I thought,
205
515000
2000
Mà là tôi ngồi đó và nghĩ,
08:52
"Make it go away. Make it go away.
206
517000
2000
"Làm nó biến mất đi. Làm nó biến mất đi.
08:54
Make it go away. Make it go away."
207
519000
3000
Làm nó biến mất. Làm nó biến mất đi."
08:57
So if you look at the psychological literature,
208
522000
2000
Thế nên nếu bạn nhìn vào những tài liệu tâm lí,
08:59
these are the four consistent defining components of regret.
209
524000
4000
có bốn yếu tố có tính kiên định quyết định sự hối hận.
09:03
But I want to suggest that there's also a fifth one.
210
528000
3000
Nhưng tôi muốn chỉ ra rằng còn có yếu tố thứ năm nữa.
09:06
And I think of this
211
531000
2000
Và tôi nghĩ về nó
09:08
as a kind of existential wake-up call.
212
533000
3000
như một dạng báo động về sự tồn tại.
09:11
That night in my apartment,
213
536000
2000
Tối hôm đó trong căn hộ của tôi,
09:13
after I got done kicking myself and so forth,
214
538000
3000
sau khi tôi đã đá đít mình hoặc các thứ khác xong,
09:16
I lay in bed for a long time,
215
541000
2000
tôi nằm trên giường một lúc lâu,
09:18
and I thought about skin grafts.
216
543000
4000
và tôi nghĩ về những mảnh da ghép.
09:22
And then I thought about how,
217
547000
2000
Và sau đó tôi nghĩ về cách,
09:24
much as travel insurance doesn't cover acts of God,
218
549000
3000
giống như bảo hiểm du lịch không bao gồm những hành động của Chúa,
09:27
probably my health insurance did not cover acts of idiocy.
219
552000
4000
có thể bảo hiểm sức khỏe của tôi cũng không bao gồm những hành động ngu ngốc.
09:32
In point of fact, no insurance covers acts of idiocy.
220
557000
3000
Thực tế mà nói, không có bảo hiểm nào bao gồm những hành động ngu ngốc cả.
09:35
The whole point of acts of idiocy
221
560000
2000
Điều cốt yếu về những hành động ngu ngốc
09:37
is that they leave you totally uninsured;
222
562000
2000
đó là chúng khiến bạn không thể có bảo hiểm,
09:39
they leave you exposed to the world
223
564000
2000
chúng khiến bạn phơi bày với thế giới
09:41
and exposed to your own vulnerability and fallibility
224
566000
3000
và phơi bày với chính sự yếu đuối và sai lầm của mình
09:44
in face of, frankly, a fairly indifferent universe.
225
569000
4000
khi đối mặt với, thành thực mà nói, một vũ trụ khá là thờ ơ.
09:49
This is obviously an incredibly painful experience.
226
574000
3000
Đây rõ ràng là một trải nghiệm hết sức đau đớn.
09:52
And I think it's particularly painful for us now in the West
227
577000
3000
Và tôi nghĩ là nó đặc biệt đau đớn cho chúng ta ở phương Tây hiện giờ
09:55
in the grips of what I sometimes think of
228
580000
2000
trong sự kiểm soát mà đôi khi tôi coi như
09:57
as a Control-Z culture --
229
582000
3000
một nền văn hóa Control-Z --
10:00
Control-Z like the computer command,
230
585000
2000
Control-Z như một lệnh máy tính,
10:02
undo.
231
587000
2000
hủy bỏ.
10:04
We're incredibly used to not having to face
232
589000
3000
Chúng ta quá quen với việc không phải đối mặt với
10:07
life's hard realities, in a certain sense.
233
592000
2000
những thực tế khó khăn của cuộc sống, trên một phương diện nào đó.
10:09
We think we can throw money at the problem
234
594000
2000
Chúng ta nghĩ rằng chúng ta có thể giải quyết vấn đề bằng tiền
10:11
or throw technology at the problem --
235
596000
2000
hoặc bằng công nghệ --
10:13
we can undo and unfriend
236
598000
2000
chúng ta có thể hủy bỏ và thờ ơ
10:15
and unfollow.
237
600000
3000
và không theo đuổi.
10:18
And the problem is that there are certain things that happen in life
238
603000
3000
Và vấn đề là có một số thứ nhất định xảy ra trong cuộc sống
10:21
that we desperately want to change
239
606000
3000
mà chúng ta khát khao thay đổi
10:24
and we cannot.
240
609000
2000
nhưng ta không thể.
10:26
Sometimes instead of Control-Z,
241
611000
2000
Đôi khi thay vì Control-Z,
10:28
we actually have zero control.
242
613000
2000
chúng ta thực chất chẳng có quyền kiểm soát nào cả.
10:30
And for those of us who are control freaks and perfectionists --
243
615000
4000
Và cho những ai luôn kiểm soát sự ngông cuồng và là người cầu toàn,
10:34
and I know where of I speak --
244
619000
2000
và tôi biết chỗ mà tôi đang nói đấy nhé --
10:36
this is really hard,
245
621000
2000
điều này khó làm lắm,
10:38
because we want to do everything ourselves and we want to do it right.
246
623000
3000
bởi vì chúng ta muốn tự làm mọi thứ và ta muốn làm nó thật đúng.
10:42
Now there is a case to be made
247
627000
2000
Giờ có một trường hợp như sau
10:44
that control freaks and perfectionists should not get tattoos,
248
629000
3000
về những người kiểm soát sự ngông cuồng và cầu toàn không nên có vết xăm,
10:47
and I'm going to return to that point in a few minutes.
249
632000
3000
và tôi sẽ nói lại điều đó trong ít phút nữa.
10:50
But first I want to say
250
635000
2000
Nhưng trước hết tôi muốn nói
10:52
that the intensity and persistence
251
637000
2000
rằng mức độ và sự cố chấp
10:54
with which we experience these emotional components of regret
252
639000
3000
mà chúng ta trải qua những cảm giác của sự hối hận cùng,
10:57
is obviously going to vary
253
642000
2000
thay đổi rõ ràng
10:59
depending on the specific thing that we're feeling regretful about.
254
644000
3000
tùy theo những thứ cụ thể mà bạn thấy nuối tiếc.
11:02
So for instance, here's one of my favorite
255
647000
2000
Ví dụ, đây là một trong những
11:04
automatic generators of regret in modern life.
256
649000
4000
máy tự động sản xuất hối hận yêu thích của tôi trong cuộc sống hiện đại.
11:08
(Laughter)
257
653000
2000
(Tiếng cười)
11:10
Text: Relpy to all.
258
655000
2000
Chữ: Trả lời tất cả.
11:12
And the amazing thing
259
657000
2000
Và thứ tuyệt vời nhất
11:14
about this really insidious technological innovation
260
659000
3000
về sự sáng tạo kĩ thuật hết sức xảo quyệt này
11:17
is that even just with this one thing,
261
662000
2000
đó là thậm chí chỉ với một thứ này thôi,
11:19
we can experience a huge range of regret.
262
664000
3000
chúng ta có thể trải qua một tràng cám giác hối tiếc kinh khủng.
11:22
You can accidentally hit "reply all" to an email
263
667000
3000
Bạn có thể nhấn "Trả lời tất cả" cho một cái email,
11:25
and torpedo a relationship.
264
670000
3000
và phá hỏng một mối quan hệ.
11:28
Or you can just have an incredibly embarrassing day at work.
265
673000
3000
Hoặc bạn có thể chỉ có một ngày xấu hổ không tưởng tượng được ở chỗ làm.
11:31
Or you can have your last day at work.
266
676000
4000
Hoặc bạn có thể có ngày làm việc cuối cùng.
11:35
And this doesn't even touch
267
680000
2000
Và nó thậm chí không đả động đến
11:37
on the really profound regrets of a life.
268
682000
3000
những hối hận sâu thẳm nhất của cuộc đời.
11:40
Because of course, sometimes we do make decisions
269
685000
2000
Bởi vì tất nhiên, đôi khi chúng ta có những quyết định
11:42
that have irrevocable and terrible consequences,
270
687000
4000
đưa đến những hậu quả kinh khủng và không thể sửa chữa được,
11:46
either for our own or for other people's
271
691000
3000
cho sức khỏe, hạnh phúc và công việc
11:49
health and happiness and livelihoods,
272
694000
2000
của bản thân bạn hay của người khác
11:51
and in the very worst case scenario, even their lives.
273
696000
4000
và trong trường hợp xấu nhất, thậm chí là cả mạng sống của họ.
11:55
Now obviously, those kinds of regrets
274
700000
3000
Giờ rõ ràng là, những sự hối hận đó,
11:58
are incredibly piercing and enduring.
275
703000
4000
vô cùng dai dẳng và đau đớn.
12:02
I mean, even the stupid "reply all" regrets
276
707000
3000
Ý tôi là, thậm chí cả sự hối hận về "Trả lời tất cả"
12:05
can leave us in a fit of excruciating agony for days.
277
710000
4000
có thế khiến chúng ta đau đớn dữ dội trong nhiều ngày.
12:10
So how are we supposed to live with this?
278
715000
3000
Làm sao chúng ta sống nổi với điều này?
12:13
I want to suggest that there's three things
279
718000
2000
Tôi muốn khuyên rằng có 3 thứ
12:15
that help us to make our peace with regret.
280
720000
3000
có thể giúp chúng ta sống hòa bình với sự hối hận.
12:18
And the first of these
281
723000
2000
Và điều đầu tiên
12:20
is to take some comfort in its universality.
282
725000
3000
là biết chấp nhận sự phổ biến của nó.
12:24
If you Google regret and tattoo,
283
729000
4000
Nếu bạn tra Google chữ hối hận và vết xăm,
12:28
you will get 11.5 million hits.
284
733000
2000
bạn sẽ có 11.5 triệu kết quả.
12:30
(Laughter)
285
735000
2000
(Tiếng cười)
12:32
The FDA estimates
286
737000
2000
FDA ước tính rằng
12:34
that of all the Americans who have tattoos,
287
739000
2000
trong số tất cả những người Mỹ có vết xăm,
12:36
17 percent of us regret getting them.
288
741000
3000
17 phần trăm hối hận vì đã đi xăm.
12:39
That is Johnny Depp and me
289
744000
2000
Đó là Johnny Depp, tôi
12:41
and our seven million friends.
290
746000
2000
và 7 triệu người bạn khác.
12:43
And that's just regret about tattoos.
291
748000
3000
Và đó chỉ là sự hối hận về vết xăm thôi nhé.
12:46
We are all in this together.
292
751000
3000
Chúng ta đều có trong đó.
12:50
The second way that we can help make our peace with regret
293
755000
2000
Cách thứ hai chúng ta có thể chấp nhận sự hối hận
12:52
is to laugh at ourselves.
294
757000
3000
là cười vào bản thân ta.
12:55
Now in my case, this really wasn't a problem,
295
760000
2000
Trong trường hợp của tôi, đây không thực sự là một vấn đề,
12:57
because it's actually very easy to laugh at yourself
296
762000
3000
vì thực ra cười vào bản thân mình rất dễ
13:00
when you're 29 years old and you want your mommy
297
765000
2000
khi bạn 29 tuổi và bạn muốn mẹ bạn
13:02
because you don't like your new tattoo.
298
767000
3000
bởi vì bạn không thích vết xăm mới của mình.
13:05
But it might seem like a kind of cruel or glib suggestion
299
770000
4000
Nhưng nó dường như là một sự gợi ý tàn nhẫn hoặc xảo quyệt
13:09
when it comes to these more profound regrets.
300
774000
3000
khi chúng ta nói đến những hối hận sâu sắc hơn.
13:12
I don't think that's the case though.
301
777000
3000
Nhưng tôi không nghĩ có trường hợp như vậy đâu.
13:15
All of us who've experienced regret
302
780000
3000
Trong tất cả chúng ta ai đã trải qua những sự nuối tiếc
13:18
that contains real pain and real grief
303
783000
4000
mà vô cùng đau khổ và hối hận
13:22
understand that humor and even black humor
304
787000
3000
sẽ hiểu rằng óc hài hước và thậm chí là sự hài hước xấu xa
13:25
plays a crucial role in helping us survive.
305
790000
3000
đóng vai trò quan trọng giúp chúng ta tồn tại.
13:28
It connects the poles of our lives back together,
306
793000
2000
Nó kết nối những trái cưc của cuộc sống lại với nhau,
13:30
the positive and the negative,
307
795000
2000
cực dương và cực âm,
13:32
and it sends a little current of life back into us.
308
797000
4000
và nó gửi một chút dòng chảy của cuộc sống lại cho ta.
13:36
The third way that I think we can help make our peace with regret
309
801000
3000
Cách thứ ba mà tôi nghĩ có thể giúp ta chấp nhận sự hối hận
13:39
is through the passage of time,
310
804000
3000
là thời gian,
13:42
which, as we know, heals all wounds --
311
807000
2000
mà, như ta biết, chữa lành mọi vết thương --
13:44
except for tattoos, which are permanent.
312
809000
3000
ngoại trừ những vết xăm, chúng là vĩnh viễn.
13:48
So it's been several years
313
813000
2000
Thế là đã vài năm rồi
13:50
since I got my own tattoo.
314
815000
3000
kể từ khi tôi có vết xăm.
13:54
And do you guys just want to see it?
315
819000
4000
Và các bạn có muốn nhìn nó không?
13:58
All right.
316
823000
2000
Được rồi.
14:00
Actually, you know what, I should warn you,
317
825000
3000
Thật ra, bạn biết gì không, tôi nên nói trước là
14:03
you're going to be disappointed.
318
828000
2000
bạn sẽ thất vọng đấy nhé.
14:05
Because it's actually not that hideous.
319
830000
3000
Bởi vì thực ra nó nhìn cũng không kinh khủng lắm đâu.
14:08
I didn't tattoo Marilyn Manson's face
320
833000
3000
Tôi không xăm hình mặt của Marilyn Manson
14:11
on some indiscreet part of myself or something.
321
836000
2000
trên những phần cơ thể không cẩn thận hay đại loại thế.
14:13
When other people see my tattoo,
322
838000
2000
Khi người ta nhìn thấy vết xăm của tôi,
14:15
for the most part they like how it looks.
323
840000
2000
hầu hết bọn họ thích nó.
14:17
It's just that I don't like how it looks.
324
842000
2000
Chỉ là tôi không thích nó trông như thế.
14:19
And as I said earlier, I'm a perfectionist.
325
844000
3000
Và như tôi nói lúc trước, tôi là một người cầu toàn.
14:22
But I'll let you see it anyway.
326
847000
3000
Nhưng dù sao tôi cũng sẽ cho các bạn xem.
14:29
This is my tattoo.
327
854000
3000
Đây là vết xăm của tôi.
14:33
I can guess what some of you are thinking.
328
858000
3000
Tôi có thể đoán được các bạn đang nghĩ gì.
14:36
So let me reassure you about something.
329
861000
3000
Thế nên để tôi đảm bảo với các bạn một điều.
14:39
Some of your own regrets
330
864000
2000
Một số những sự hối hận của bạn
14:41
are also not as ugly as you think they are.
331
866000
4000
không xấu xa như bạn nghĩ đâu.
14:45
I got this tattoo
332
870000
2000
Tôi có vết xăm này
14:47
because I spent most of my 20s
333
872000
2000
bởi vì tôi dành hầu hết những năm tuổi đôi mươi của mình
14:49
living outside the country and traveling.
334
874000
2000
sống xa quê hương và du lich đây đó.
14:51
And when I came and settled in New York afterward,
335
876000
2000
Và khi tôi trở lại và ổn định ở New York sau đó,
14:53
I was worried that I would forget
336
878000
2000
Tôi lo rằng tôi sẽ quên mất
14:55
some of the most important lessons that I learned during that time.
337
880000
3000
một số bài học quan trọng nhất mà tôi học hỏi được trong quãng thời gian đó.
14:58
Specifically the two things I learned about myself
338
883000
3000
Đặc biệt hai thứ mà tôi học được về bản thân mình
15:01
that I most didn't want to forget
339
886000
2000
mà tôi không muốn quên đi
15:03
was how important it felt to keep exploring
340
888000
3000
đó là tiếp tục khám phá quan trọng như thế nào
15:06
and, simultaneously, how important it is
341
891000
3000
và, cùng lúc đó,
15:09
to somehow keep an eye on your own true north.
342
894000
3000
để ý đến những giá trị thực của bản thân cũng quan trọng không kém.
15:12
And what I loved about this image of the compass
343
897000
2000
Và điểm mà tôi yêu thích nhất về chiếc la bàn này
15:14
was that I felt like it encapsulated both of these ideas
344
899000
2000
đó là nó bao gồm cả hai ý tưởng này
15:16
in one simple image.
345
901000
3000
trong cùng một hình ảnh.
15:19
And I thought it might serve as a kind of permanent mnemonic device.
346
904000
3000
Và tôi nghĩ nó có thể dùng như một thiết bị ghi nhớ vĩnh viễn.
15:23
Well it did.
347
908000
2000
Và tôi đã xăm nó.
15:25
But it turns out, it doesn't remind me of the thing I thought it would;
348
910000
3000
Thế nhưng hóa ra, nó chẳng gợi tôi nhớ tới những thứ như tôi nghĩ,
15:28
it reminds me constantly of something else instead.
349
913000
4000
nó thường xuyên gợi tôi nhớ tới một thứ khác.
15:32
It actually reminds me
350
917000
2000
Thực ra nó gợi tôi nhớ tới
15:34
of the most important lesson regret can teach us,
351
919000
3000
một trong những bài học quan trọng nhất mà sự hối hận dạy ta,
15:37
which is also one of the most important lessons life teaches us.
352
922000
3000
một trong những bài học quan trọng nhất mà cuộc đời dạy ta.
15:40
And ironically, I think it's probably the single most important thing
353
925000
3000
Và trớ trêu thay, tôi nghĩ đó có thể là thứ quan trọng duy nhất
15:43
I possibly could have tattooed onto my body --
354
928000
3000
tôi có thể đã xăm lên người mình --
15:46
partly as a writer,
355
931000
2000
như là một nhà văn,
15:48
but also just as a human being.
356
933000
2000
nhưng còn như một con người nữa.
15:50
Here's the thing,
357
935000
4000
Đó là,
15:54
if we have goals
358
939000
2000
nếu chúng ta có mục tiêu
15:56
and dreams,
359
941000
2000
và ước mơ
15:58
and we want to do our best,
360
943000
4000
và chúng ta muốn làm thật tốt
16:02
and if we love people
361
947000
2000
và nếu chúng ta yêu con người
16:04
and we don't want to hurt them or lose them,
362
949000
2000
và không muốn làm họ tổn thương hay đánh mất họ,
16:06
we should feel pain when things go wrong.
363
951000
4000
chúng ta nên cảm thấy đau khổ khi ta phạm phải sai lầm.
16:10
The point isn't to live without any regrets.
364
955000
4000
Cái chính không phải là sống không nuối tiếc.
16:14
The point is to not hate ourselves for having them.
365
959000
4000
Cái chính là không ghét bỏ bản thân vì có những nuối tiếc đó.
16:18
The lesson that I ultimately learned from my tattoo
366
963000
2000
Bài học mà tôi cuối cùng nhận được từ vết xăm của mình
16:20
and that I want to leave you with today
367
965000
2000
và rằng tôi muốn chia sẻ với các bạn hôm nay
16:22
is this:
368
967000
2000
đó là:
16:24
We need to learn to love
369
969000
2000
Chúng ta cần phải biết học cách yêu
16:26
the flawed, imperfect things
370
971000
2000
những thứ bị lỗi và không hoàn hảo
16:28
that we create
371
973000
2000
mà chúng ta tạo ra
16:30
and to forgive ourselves for creating them.
372
975000
3000
và cách tha thứ bản thân vì đã tạo ra chúng.
16:34
Regret doesn't remind us that we did badly.
373
979000
3000
Hối hận không nhắc nhở ta rằng ta đã làm việc tồi tệ.
16:37
It reminds us that we know we can do better.
374
982000
3000
Nó nhắc nhở ta rằng ta biết ta có thể làm tốt hơn.
16:40
Thank you.
375
985000
2000
Cám ơn.
16:42
(Applause)
376
987000
3000
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Kathryn Schulz - WrongologistKathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error."
Why you should listen
Kathryn Schulz is a journalist, author, and public speaker with a credible (if not necessarily enviable) claim to being the world's leading wrongologist. She is the author of Being Wrong: Adventures in the Margin of Error. She was previously the book critic for New York Magazine; her writing has also appeared in the New York Times Magazine, Rolling Stone, TIME Magazine, the Boston Globe, the "Freakonomics" blog of The New York Times, The Nation, Foreign Policy, and the New York Times Book Review, among other publications. She is the former editor of the online environmental magazine Grist, and a former reporter and editor for The Santiago Times, of Santiago, Chile, where she covered environmental, labor, and human rights issues. She was a 2004 recipient of the Pew Fellowship in International Journalism (now the International Reporting Project), and has reported from throughout Central and South America, Japan, and, most recently, the Middle East. A graduate of Brown University and a former Ohioan, Oregonian and Brooklynite, she currently lives in New York's Hudson Valley.
Kathryn Schulz | Speaker | TED.com