TEDSalon NY2013
Malcolm Gladwell: The unheard story of David and Goliath
Malcolm Gladwell: Câu chuyện chưa từng nghe về Đa-vít và Gô-li-át
Filmed:
Readability: 3.8
7,134,861 views
Đã thành một điển tích về kẻ yếu thế: Đa-vít, người chăn chiên chỉ với một cái trành ném đá đã đánh bại Gô-li-át, một chiến binh hùng mạnh. Câu chuyện đã vượt ra khỏi nguồn gốc Kinh Thánh để trở thành một ẩn dụ về những chiến thắng tưởng chừng bất khả. Tuy nhiên, Malcolm Gladwell đã đặt câu hỏi rằng liệu đó có phải là ý nghĩa thực sự của câu chuyện?
Malcolm Gladwell - Writer
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So I wanted to tell a story
0
536
1283
Tôi muốn kể với bạn một câu chuyện
00:13
that really obsessed me when I was writing my new book,
1
1819
3472
đã ám ảnh tôi khi thực hiện cuốn sách mới của mình
00:17
and it's a story of something that happened
2
5291
3547
đó là một câu chuyện xảy ra
00:20
3,000 years ago,
3
8838
1573
khoảng 3000 năm trước.
00:22
when the Kingdom of Israel was in its infancy.
4
10411
3227
vào thời sơ khai của Vương quốc Israel.
00:25
And it takes place in an area called the Shephelah
5
13638
2732
Câu chuyện xảy ra ở một nơi được gọi là Shephelah
00:28
in what is now Israel.
6
16370
2330
mà bây giờ là Israel.
00:30
And the reason the story obsessed me is that
7
18700
2248
Câu chuyện này ám ảnh tôi bởi
00:32
I thought I understood it, and then I went back over it
8
20948
3086
tôi đã nghĩ rằng mình hiểu nó, nhưng khi xem kỹ lại
00:36
and I realized that I didn't understand it at all.
9
24034
4106
tôi nhận ra rằng mình chưa hề thực sự hiểu được nó.
00:40
Ancient Palestine had a -- along its eastern border,
10
28140
4817
Palestine cổ có một - dọc theo biên giới phía đông
00:44
there's a mountain range.
11
32957
1316
có một dãy núi.
00:46
Still same is true of Israel today.
12
34273
1859
Dãy núi này vẫn còn tại Israel ngày nay.
00:48
And in the mountain range are all of the ancient cities
13
36132
2933
Và trong dãy núi đó là toàn bộ các thành phố cổ đại
00:51
of that region, so Jerusalem, Bethlehem, Hebron.
14
39065
4458
của vùng đất đó, như Jerusalem, Bethlehem, Hebron
00:55
And then there's a coastal plain
15
43523
2225
Và có một đồng bằng ven biển
00:57
along the Mediterranean, where Tel Aviv is now.
16
45748
3355
dọc Lưỡng Hà, chính là Tel Aviv ngày nay.
01:01
And connecting the mountain range with the coastal plain
17
49103
3400
Nối giữa dãy núi với đồng bằng này
01:04
is an area called the Shephelah,
18
52503
1933
là một khu vực tên là Shephelah,
01:06
which is a series of valleys and ridges that run east to west,
19
54436
4419
gồm một dãy các thung lũng và rặng núi
kéo dài từ đông sang tây
kéo dài từ đông sang tây
01:10
and you can follow the Shephelah, go through the Shephelah
20
58855
3179
và bạn có thể dọc theo Shephelah, qua Shephela
01:14
to get from the coastal plain to the mountains.
21
62034
2753
để đi từ đồng bằng tới dãy núi.
01:16
And the Shephelah, if you've been to Israel, you'll know
22
64787
1694
Và Shephelah, nếu bạn đã từng đến Israel, bạn sẽ biết
01:18
it's just about the most beautiful part of Israel.
23
66481
2408
đó chính là phần đẹp nhất của Israel.
01:20
It's gorgeous, with forests of oak
24
68889
2918
Nó hùng vĩ, với những rừng sồi
01:23
and wheat fields and vineyards.
25
71807
2415
và những cánh đồng lúa mì và những vườn nho.
01:26
But more importantly, though, in the history of that region,
26
74222
3379
Nhưng quan trọng hơn là, trong lịch sử của vùng đất này
01:29
it's served, it's had a real strategic function,
27
77601
3765
nó đóng vai trò quan trọng,
thực sự có ý nghĩa chiến lược,
thực sự có ý nghĩa chiến lược,
01:33
and that is, it is the means by which hostile armies
28
81366
2913
là địa thế ngăn quân địch
01:36
on the coastal plain find their way,
29
84279
2583
trên đồng bằng ven biển tìm đường
01:38
get up into the mountains and threaten those living in the mountains.
30
86862
3622
đi vào trong dãy núi để đe dọa dân cư sống ở đó.
01:42
And 3,000 years ago, that's exactly what happens.
31
90484
3027
3.000 năm trước đây, chuyện y như vậy đã xảy ra.
01:45
The Philistines, who are the biggest of enemies
32
93511
4277
Người Phi-li-tin là kẻ thù lớn nhất
01:49
of the Kingdom of Israel,
33
97788
1502
của Vương Quốc Israel,
01:51
are living in the coastal plain.
34
99290
1712
đang sống trong đồng bằng ven biển.
01:53
They're originally from Crete. They're a seafaring people.
35
101002
3296
Họ gó gốc gác từ đảo Crete.
Họ là những người đi biển.
Họ là những người đi biển.
01:56
And they may start to make their way
36
104298
2423
Và có thể họ đã bắt đầu thực hiện hành trình
01:58
through one of the valleys of the Shephelah
37
106721
2240
đi qua một trong các thung lũng của Shephelah
02:00
up into the mountains,
38
108961
1167
lên những dãy núi,
02:02
because what they want to do is occupy the highland area
39
110128
2256
bởi vì họ muốn chiếm vùng cao nguyên
02:04
right by Bethlehem and split the Kingdom of Israel in two.
40
112384
4001
ngay gần Bethlehem và chia đôi Vương Quốc Israel.
02:08
And the Kingdom of Israel, which is headed by King Saul,
41
116385
3265
Khi đó Sau-lơ là vua Israel
02:11
obviously catches wind of this,
42
119650
1733
rõ ràng đã nắm được tin này,
02:13
and Saul brings his army down from the mountains
43
121383
2869
và Sau-lơ đã mang quân từ núi xuống
02:16
and he confronts the Philistines in the Valley of Elah,
44
124252
3655
đối mặt với quân Phi-li-tin tại Thung Lũng Elah,
02:19
one of the most beautiful of the valleys of the Shephelah.
45
127907
2458
một trong những thung lũng đẹp nhất của Shephelah.
02:22
And the Israelites dig in along the northern ridge,
46
130365
2868
Những người Israel tiến vào dọc theo sườn núi phía bắc,
02:25
and the Philistines dig in along the southern ridge,
47
133233
4257
người Phi-li-tin tiến vào dọc theo sườn núi phía Nam,
02:29
and the two armies just sit there for weeks
48
137490
2735
hai đội quân đóng ở đó hàng tuần liền
02:32
and stare at each other, because they're deadlocked.
49
140225
2122
và nhìn chằm chằm vào nhau, bởi vì họ đang bế tắc.
02:34
Neither can attack the other, because to attack the other side
50
142347
2473
Không thể tấn công vì để tấn công phía bên kia
02:36
you've got to come down the mountain into the valley
51
144820
3256
bạn phải xuống núi và đi vào thung lũng
02:40
and then up the other side, and you're completely exposed.
52
148076
2517
và sau đó trèo lên phía bên kia,
thế thì sẽ hoàn toàn bị lộ diện và sơ hở.
thế thì sẽ hoàn toàn bị lộ diện và sơ hở.
02:42
So finally, to break the deadlock,
53
150593
2192
Vì vậy cuối cùng, để phá vỡ bế tắc,
02:44
the Philistines send their mightiest warrior
54
152785
3214
người Phi-li-tin sai chiến binh mạnh nhất của họ
02:47
down into the valley floor, and he calls out
55
155999
2477
xuống dưới thung lũng để khiêu chiến
02:50
and he says to the Israelites,
56
158476
1456
hắn kêu những người Israel:
02:51
"Send your mightiest warrior down,
57
159932
2628
"Gửi chiến binh mạnh nhất của các ngươi xuống đây,
02:54
and we'll have this out, just the two of us."
58
162560
2007
và chúng ta sẽ chiến đấu với nhau,
chỉ có hai chúng ta."
chỉ có hai chúng ta."
02:56
This was a tradition in ancient warfare called single combat.
59
164567
3835
Đây là một truyền thống trong chiến tranh cổ đại
gọi là một cuộc song đấu.
gọi là một cuộc song đấu.
03:00
It was a way of settling disputes
60
168402
1795
Đó là một cách để giải quyết tranh chấp
03:02
without incurring the bloodshed of a major battle.
61
170197
4124
mà không thiệt hại xương máu như trong trận đánh lớn.
03:06
And the Philistine who is sent down,
62
174321
2960
Người Phi-li-tin gửi xuống
03:09
their mighty warrior, is a giant.
63
177281
2167
chiến binh hùng mạnh của họ, một người khổng lồ,
03:11
He's 6 foot 9.
64
179448
1775
cao chín bộ một tấc (6 foot 9, khoảng gần 2m1) ,
03:13
He's outfitted head to toe in this glittering bronze armor,
65
181223
4713
từ đầu đến chân được trang bị giáp đồng lấp lánh,
03:17
and he's got a sword and he's got a javelin
66
185936
3059
có một thanh gươm và một cây lao
03:20
and he's got his spear. He is absolutely terrifying.
67
188995
2728
và một thanh giáo.
Rõ ràng là vô cùng đáng sợ.
Rõ ràng là vô cùng đáng sợ.
03:23
And he's so terrifying that none of the Israelite soldiers want to fight him.
68
191723
4490
Hắn ta đáng sợ đến mức
không một binh sĩ Israel nào muốn đấu với hắn.
không một binh sĩ Israel nào muốn đấu với hắn.
03:28
It's a death wish, right? There's no way they think they can take him.
69
196213
4635
Đấu là chết chắc!
Họ nghĩ không cách gì thắng được.
Họ nghĩ không cách gì thắng được.
03:32
And finally the only person who will come forward
70
200848
2293
Và cuối cùng một người duy nhất dám bước lên
03:35
is this young shepherd boy,
71
203141
2511
đó là chàng chăn chiên trẻ tuổi,
03:37
and he goes up to Saul and he says, "I'll fight him."
72
205652
2678
đã đi lên nói với Sau-lơ: "Tôi sẽ chiến đấu với hắn"
03:40
And Saul says, "You can't fight him. That's ridiculous.
73
208330
3118
Sau-lơ nói, "Ngươi không thể nào đánh lại.
Thực nực cười
Thực nực cười
03:43
You're this kid. This is this mighty warrior."
74
211448
2322
Ngươi chỉ là đứa con nít
còn hắn là chiến binh hùng mạnh"
còn hắn là chiến binh hùng mạnh"
03:45
But the shepherd is adamant. He says, "No, no, no,
75
213770
2423
Nhưng chàng chăn chiên kiên quyết nói: "Không, không,
03:48
you don't understand, I have been defending my flock
76
216193
2993
do bệ hạ chưa biết thôi, tôi đã bảo vệ đàn chiên của tôi
03:51
against lions and wolves for years. I think I can do it."
77
219186
4169
khỏi sư tử và sói hàng năm rồi.
Tôi tin tôi có thể làm được."
Tôi tin tôi có thể làm được."
03:55
And Saul has no choice. He's got no one else who's come forward.
78
223355
3214
Sau-lơ không còn lựa chọn nào khác.
Không có ai khác dám bước lên
Không có ai khác dám bước lên
03:58
So he says, "All right."
79
226569
1341
nên ông đã chấp thuận.
03:59
And then he turns to the kid, and he says,
80
227910
1212
Rồi ông quay ra nói với người trai trẻ:
04:01
"But you've got to wear this armor. You can't go as you are."
81
229122
3694
"Nhưng ngươi phải mặc áo giáp này.
Không thể đi ra người không thế này được."
Không thể đi ra người không thế này được."
04:04
So he tries to give the shepherd his armor,
82
232816
2403
Ông muốn mục tử mặc lấy áo giáp
04:07
and the shepherd says, "No."
83
235219
1251
nhưng chàng nói, "Không!"
04:08
He says, "I can't wear this stuff."
84
236470
2413
"Tôi không thể mang vật này."
04:10
The Biblical verse is, "I cannot wear this for I have not proved it,"
85
238883
4074
Câu nguyên bản trong Kinh Thánh là:
“Tôi mặc thế nầy không được vì không quen.”
“Tôi mặc thế nầy không được vì không quen.”
04:14
meaning, "I've never worn armor before. You've got to be crazy."
86
242957
3177
có nghĩa là: "Tôi chưa bao giờ mặc áo giáp.
Ông đúng là khùng!"
Ông đúng là khùng!"
04:18
So he reaches down instead on the ground
87
246134
2606
Thay vào đó, chàng trai cúi xuống
04:20
and picks up five stones
88
248740
1755
và chọn lên năm đá,
04:22
and puts them in his shepherd's bag
89
250495
2461
đặt chúng vào trong túi chăn chiên của mình
04:24
and starts to walk down the mountainside to meet the giant.
90
252956
4512
và bắt đầu đi bộ xuống sườn núi
để gặp tên khổng lồ.
để gặp tên khổng lồ.
04:29
And the giant sees this figure approaching,
91
257468
2206
Gã khổng lồ thấy bóng người này tiến tới
04:31
and calls out, "Come to me so I can feed your flesh
92
259674
3143
thì lớn tiếng: "Hãy lại đây, ta sẽ lấy thây mầy
04:34
to the birds of the heavens and the beasts of the field."
93
262817
3977
cho chim trời và muông thú ăn."
04:38
He issues this kind of taunt towards this person
94
266794
3435
Hắn buông lời giễu cợt con người
04:42
coming to fight him.
95
270229
1735
đang tiến đến chiến đấu với mình.
04:43
And the shepherd draws closer and closer,
96
271964
3346
Người chăn chiên càng ngày càng tiến tới gần hơn,
04:47
and the giant sees that he's carrying a staff.
97
275310
2988
và gã khổng lồ thấy chàng mang theo một cây gậy.
04:50
That's all he's carrying.
98
278298
1172
Chỉ mang theo có thế.
04:51
Instead of a weapon, just this shepherd's staff,
99
279470
1868
Thay vì một vũ khí, chàng chỉ mang cây gậy chăn chiên
04:53
and he says -- he's insulted --
100
281338
2572
Hắn cảm thấy bị xúc phạm:
04:55
"Am I a dog that you would come to me with sticks?"
101
283910
3357
"Bộ mầy cho tao là chó hay sao mà cầm gậy đến?"
04:59
And the shepherd boy takes one of his stones
102
287267
3063
Chàng chăn chiên lấy một viên đá
05:02
out of his pocket, puts it in his sling
103
290330
3240
ra khỏi túi của mình, đặt nó vào ná
05:05
and rolls it around and lets it fly
104
293570
2295
và cuộn lại để viên đá bay đi,
05:07
and it hits the giant right between the eyes --
105
295865
2401
viên đá bay vào ngay giữa hai mắt của gã khổng lồ
05:10
right here, in his most vulnerable spot --
106
298266
2098
ngay đó, vị trí dễ bị tổn thương nhất của hắn
05:12
and he falls down either dead or unconscious,
107
300364
3321
và ngã vật xuống, đã chết hoặc bất tỉnh,
05:15
and the shepherd boy runs up and takes his sword
108
303685
2494
nhưng chàng trai trẻ chăn chiên
đã chạy lại với thanh gươm
đã chạy lại với thanh gươm
05:18
and cuts off his head,
109
306179
1686
và cắt đầu tên khổng lồ.
05:19
and the Philistines see this and they turn and they just run.
110
307865
5551
Thấy thế, dân Phi-li-tin quay đầu bỏ chạy.
05:25
And of course, the name of the giant is Goliath
111
313416
4361
Và tất nhiên, tên của người khổng lồ là Gô-li-át
05:29
and the name of the shepherd boy is David,
112
317777
2529
và tên của chàng trai chăn chiên là Đa-vít
05:32
and the reason that story has obsessed me
113
320306
3130
và lý do rằng câu chuyện đã ám ảnh tôi
05:35
over the course of writing my book
114
323436
1438
trong quá trình viết nên cuốn sách của mình
05:36
is that everything I thought I knew about that story
115
324874
3092
đó là những điều tôi tưởng mình biết về câu chuyện
05:39
turned out to be wrong.
116
327966
2751
hoá ra là sai.
05:42
So David, in that story, is supposed to be the underdog, right?
117
330717
3788
Trong câu chuyện, Đa-vít được coi là kẻ yếu,
đúng không ạ?
đúng không ạ?
05:46
In fact, that term, David and Goliath,
118
334505
2137
Trong thực tế, Đa-vít và Gô-li-át
05:48
has entered our language as a metaphor for
119
336642
2981
đã bước vào ngôn ngữ như một ẩn dụ
05:51
improbable victories
120
339623
1538
để chỉ về những chiến thắng bất khả
05:53
by some weak party over someone far stronger.
121
341161
3111
của kẻ yếu trước kẻ mạnh hơn.
05:56
Now why do we call David an underdog?
122
344272
2190
Sao chúng ta lại gọi Đa-vít là kẻ yếu?
05:58
Well, we call him an underdog because he's a kid,
123
346462
3475
Chúng ta gọi ông ấy là kẻ yếu
vì khi đó ông ấy là một đứa trẻ,
vì khi đó ông ấy là một đứa trẻ,
06:01
a little kid, and Goliath is this big, strong giant.
124
349937
3536
một kẻ bé nhỏ trong khi Gô-li-át là kẻ khổng lồ mạnh mẽ.
06:05
We also call him an underdog
125
353473
1655
Chúng ta cũng gọi ông ta là một kẻ yếu
06:07
because Goliath is an experienced warrior,
126
355128
3922
bởi vì Goliath là một chiến binh có kinh nghiệm,
06:11
and David is just a shepherd.
127
359050
1936
trong khi Đa-vít chỉ là một kẻ chăn chiên.
06:12
But most importantly, we call him an underdog
128
360986
2350
Nhưng quan trọng nhất là, chúng ta gọi ông ấy là kẻ yếu
06:15
because all he has is -- it's that Goliath is outfitted with
129
363336
5010
vì tất cả những gì ông ấy có so với Gô-li-át.
Gô-li-át được trang bị với
Gô-li-át được trang bị với
06:20
all of this modern weaponry,
130
368346
2005
tất cả vũ khí hiện đại,
06:22
this glittering coat of armor
131
370351
1776
áo giáp lấp lánh,
06:24
and a sword and a javelin and a spear,
132
372127
3835
và gươm với lao và giáo,
06:27
and all David has is this sling.
133
375962
3830
Trong khi tất cả những gì Đa-vít có
chỉ là cái trành ném đá.
chỉ là cái trành ném đá.
06:31
Well, let's start there with the phrase
134
379792
1698
Vâng, chúng ta hãy bắt đầu có với cụm từ
06:33
"All David has is this sling,"
135
381490
2444
"Tất cả những gì Đa-vít có là cái trành ném đá."
06:35
because that's the first mistake that we make.
136
383934
2867
vì đó là sai lầm đầu tiên của chúng ta.
06:38
In ancient warfare, there are three kinds of warriors.
137
386801
3557
Trong chiến tranh cổ đại, có ba loại chiến binh.
06:42
There's cavalry, men on horseback and with chariots.
138
390358
3431
Có kỵ binh, những người trên lưng ngựa hay xe ngựa.
06:45
There's heavy infantry, which are foot soldiers,
139
393789
3126
Có bộ binh hạng nặng, người lính chiến trên bộ,
06:48
armed foot soldiers with swords and shields
140
396915
2890
được trang bị gươm và thuẫn
06:51
and some kind of armor.
141
399805
1500
và một số loại áo giáp.
06:53
And there's artillery, and artillery are archers,
142
401305
3228
Và có pháo binh là những cung thủ,
06:56
but, more importantly, slingers.
143
404533
2172
nhưng, quan trọng hơn là những người ném đá.
06:58
And a slinger is someone who has a leather pouch
144
406705
3061
Những người ném đá có một túi da
07:01
with two long cords attached to it,
145
409766
2797
gài hai sợi dây dài,
07:04
and they put a projectile, either a rock or a lead ball,
146
412563
3202
và họ đặt một viên đạn là một tảng đá
hoặc một quả bóng chì
hoặc một quả bóng chì
07:07
inside the pouch, and they whirl it around like this
147
415765
3121
bên trong các túi, và họ xoay nó như thế này
07:10
and they let one of the cords go,
148
418886
2643
rồi căng một sợi dây ra
07:13
and the effect is to send the projectile forward
149
421529
3870
để kết quả là bắn viên đạn về phía trước
07:17
towards its target.
150
425399
3305
hướng tới mục tiêu.
07:20
That's what David has, and it's important to understand
151
428704
2735
Đó là những gì Đa-vít đã có và cần hiểu là
07:23
that that sling is not a slingshot.
152
431439
2847
cái trành ném đá không phải là cái súng cao su.
07:26
It's not this, right? It's not a child's toy.
153
434286
2619
Không phải là cái này, đúng không ạ?
Nó không phải là đồ chơi trẻ con.
Nó không phải là đồ chơi trẻ con.
07:28
It's in fact an incredibly devastating weapon.
154
436905
3825
Trong thực tế đó là một vũ khí có sức công phá cực lớn.
07:32
When David rolls it around like this,
155
440730
2976
Khi Đa-vít cuộn nó như thế này,
07:35
he's turning the sling around probably
156
443706
3229
Ông đã xoay cái trành có lẽ
07:38
at six or seven revolutions per second,
157
446935
2672
lên đến 6 hoặc 7 vòng mỗi giây,
07:41
and that means that when the rock is released,
158
449607
3845
thế có nghĩa là khi đá bắn ra,
07:45
it's going forward really fast,
159
453452
2200
nó sẽ bắn đi cực nhanh,
07:47
probably 35 meters per second.
160
455652
1773
có lẽ 35 mét một giây.
07:49
That's substantially faster than a baseball
161
457425
3565
Nhanh hơn nhiều so với một bóng chày
07:52
thrown by even the finest of baseball pitchers.
162
460990
3633
ném đi bởi một cầu thủ bóng chày thiện nghệ.
07:56
More than that, the stones in the Valley of Elah
163
464623
3883
Không những thế, đá ở thung lũng Elah
08:00
were not normal rocks. They were barium sulphate,
164
468506
2656
không phải là đá bình thường mà là đá Bari sunfat,
08:03
which are rocks twice the density of normal stones.
165
471162
3319
mật độ đá ở đó gấp đôi mật độ đá bình thường.
08:06
If you do the calculations on the ballistics,
166
474481
2637
Nếu làm các tính toán đạn đạo
08:09
on the stopping power of the rock fired from David's sling,
167
477118
3884
để tính sức mạnh công phá của viên đá Đa-vít bắn ra
08:13
it's roughly equal to the stopping power
168
481002
2321
thì nó là khoảng gần bằng lực đẩy
08:15
of a [.45 caliber] handgun.
169
483323
3557
của một khẩu súng ngắn [nòng súng cỡ 0.45].
08:18
This is an incredibly devastating weapon.
170
486880
2994
Đây là một vũ khí có sức công phá lớn.
08:21
Accuracy, we know from historical records
171
489874
4598
Độ chính xác, theo chứng lý lịch sử
08:26
that slingers -- experienced slingers could hit
172
494472
4498
là những chiến binh ném đá có kinh nghiệm có thể
08:30
and maim or even kill a target at distances of up to 200 yards.
173
498970
6023
bắn và gây thương tật thậm chí giết một mục tiêu ở khoảng cách lên đến 200 thước
08:36
From medieval tapestries, we know that slingers
174
504993
2970
Từ những bức tranh trên thảm thời Trung cổ,
chúng ta biết rằng những chiến binh ném đá
chúng ta biết rằng những chiến binh ném đá
08:39
were capable of hitting birds in flight.
175
507963
2358
có khả năng bắn rơi những con chim đang bay.
08:42
They were incredibly accurate.
176
510321
2434
Họ bắn vô cùng chính xác.
08:44
When David lines up -- and he's not 200 yards away from Goliath,
177
512755
3557
Khi xung trận, Đa-vít cách Gô-li-át không tới 200 thước.
08:48
he's quite close to Goliath --
178
516312
1609
ở khá gần Gô-li-át
08:49
when he lines up and fires that thing at Goliath,
179
517921
3415
Khi bắn viên đá vào Gô-li-át
08:53
he has every intention and every expectation
180
521336
3062
ông ấy có mục đích và tính toán
08:56
of being able to hit Goliath at his most vulnerable spot
181
524398
2703
để có thể tấn công vào điểm
dễ bị tổn thương nhất
dễ bị tổn thương nhất
08:59
between his eyes.
182
527101
1328
ngay giữa hai con mắt của Gô-li-át
09:00
If you go back over the history of ancient warfare,
183
528429
2016
Nếu quay trở lại lịch sử chiến tranh cổ đại,
09:02
you will find time and time again
184
530445
2812
bạn sẽ tìm thấy rằng rất nhiều lần
09:05
that slingers were the decisive factor against infantry
185
533257
4003
chiến binh ném đá là nhân tố quyết định
trong cuộc chiến chống lại bộ binh
trong cuộc chiến chống lại bộ binh
09:09
in one kind of battle or another.
186
537260
5025
trong trận đánh này hay trận chiến khác.
09:14
So what's Goliath? He's heavy infantry,
187
542285
3896
Vậy Goliath là chiến binh gì?
Ông ta là bộ binh hạng nặng,
Ông ta là bộ binh hạng nặng,
09:18
and his expectation when he challenges the Israelites to a duel
188
546181
5199
và ông ấy hy vọng rằng khi thách thức
dân Israel bằng một trận song đấu
dân Israel bằng một trận song đấu
09:23
is that he's going to be fighting another heavy infantryman.
189
551380
3855
với một bộ binh hạng nặng khác
09:27
When he says, "Come to me that I might
190
555235
2171
Khi ông nói, "Hãy đến đây để ta
09:29
feed your flesh to the birds of the heavens and the beasts of the field,"
191
557406
2952
lấy thây ngươi làm mồi cho chim trời và muông thú"
09:32
the key phrase is "Come to me."
192
560358
2000
cụm từ khóa là "Hãy đến đây"
09:34
Come up to me because we're going to fight,
193
562358
2138
Hãy đến trước mặt ta vì chúng ta sẽ chiến đấu,
09:36
hand to hand, like this.
194
564496
1711
giáp lá cà, như thế này.
09:38
Saul has the same expectation.
195
566207
2128
Sau-lơ cũng nghĩ tương tự.
09:40
David says, "I want to fight Goliath,"
196
568335
2359
Đa-vít nói, "Tôi muốn chiến đấu với Gô-li-át!"
09:42
and Saul tries to give him his armor,
197
570694
1821
và Sau-lơ cố cấp cho ông ấy áo giáp,
09:44
because Saul is thinking, "Oh, when you say 'fight Goliath,'
198
572515
2727
bởi vì Sau-lơ nghĩ, "Ồ, khi nói "chiến đấu với Gô-li-át','
09:47
you mean 'fight him in hand-to-hand combat,'
199
575242
3267
là muốn nói 'sẽ cùng quyết đấu giáp lá cà!'
09:50
infantry on infantry."
200
578509
2188
bộ binh đấu với bộ binh."
09:52
But David has absolutely no expectation.
201
580697
2974
Nhưng Đa-vít hoàn toàn không nghĩ thế.
09:55
He's not going to fight him that way. Why would he?
202
583671
2551
Ông sẽ không chiến đấu như vậy. Tại sao?
09:58
He's a shepherd. He's spent his entire career
203
586222
3008
Ông là một người chăn chiên và cả đời mình
10:01
using a sling to defend his flock against lions and wolves.
204
589230
4213
ông đã dùng đến cái trành ném đá
để bảo vệ đàn chiên khỏi sư tử và chó sói.
để bảo vệ đàn chiên khỏi sư tử và chó sói.
10:05
That's where his strength lies.
205
593443
1750
Đó chính là sức mạnh của Đa-vít.
10:07
So here he is, this shepherd, experienced
206
595193
2532
Vì vậy người chăn chiên này đã dạn dày kinh nghiệm
10:09
in the use of a devastating weapon,
207
597725
2039
trong việc sử dụng một vũ khí có sức công phá lớn
10:11
up against this lumbering giant
208
599764
2394
để chống lại tên khổng lồ kềnh càng
10:14
weighed down by a hundred pounds of armor
209
602158
3300
đang mang trên mình bộ áo giáp nặng hàng trăm cân
10:17
and these incredibly heavy weapons
210
605458
1501
và các loại vũ khí nặng nề
10:18
that are useful only in short-range combat.
211
606959
3097
chỉ có ích trong cuộc đấu ở cự ly gần.
10:22
Goliath is a sitting duck. He doesn't have a chance.
212
610056
4737
Gô-li-át chỉ là một chú vịt bị động.
Ông ta chẳng có cơ may chiến thắng.
Ông ta chẳng có cơ may chiến thắng.
10:26
So why do we keep calling David an underdog,
213
614793
2806
Vậy tại sao chúng ta vẫn gọi Đa-vít là yếu,
10:29
and why do we keep referring to his victory as improbable?
214
617599
5824
và tại sao chúng ta vẫn coi chiến thắng của ông
là một chiến thắng lạ kỳ?
là một chiến thắng lạ kỳ?
10:35
There's a second piece of this that's important.
215
623423
2840
Có là một phần nữa cũng rất quan trọng.
10:38
It's not just that we misunderstand David
216
626263
3398
Chúng ta không chỉ hiểu lầm Đa-vít
10:41
and his choice of weaponry.
217
629661
1905
và sự lựa chọn vũ khí của ông ta.
10:43
It's also that we profoundly misunderstand Goliath.
218
631566
3339
mà cũng hiểu sai Gô-li-át một cách trầm trọng
10:46
Goliath is not what he seems to be.
219
634905
3234
Gô-li-át không hoàn toàn giống như mọi người hình dung.
10:50
There's all kinds of hints of this in the Biblical text,
220
638139
3988
Kinh Thánh chép lại nhiều điều gợi ý cho chúng ta
10:54
things that are in retrospect quite puzzling
221
642127
2805
tuy theo cách nghĩ trước đây là khá khó hiểu
10:56
and don't square with his image as this mighty warrior.
222
644932
3777
và không tương ứng với hình ảnh
của chiến binh hùng mạnh này.
của chiến binh hùng mạnh này.
11:00
So to begin with, the Bible says that Goliath
223
648709
3377
Mở đầu, Kinh Thánh nói rằng Gô-li-át
11:04
is led onto the valley floor by an attendant.
224
652086
3965
đi xuống trũng và có viên sĩ quan đi trước hắn.
11:08
Now that is weird, right?
225
656051
2209
Điều này thật lạ, phải không?
11:10
Here is this mighty warrior
226
658260
2130
Chiến binh hùng mạnh này
11:12
challenging the Israelites to one-on-one combat.
227
660390
2807
thách một trận song đấu với dân Israel
11:15
Why is he being led by the hand
228
663197
2712
vậy mà sao lại phải có người dẫn đường,
11:17
by some young boy, presumably,
229
665909
3050
giả sử một viên sĩ quan là một chàng trai trẻ,
11:20
to the point of combat?
230
668959
2462
đi cùng Gô-li-at đến điểm quyết đấu?
11:23
Secondly, the Bible story makes special note
231
671421
4354
Thứ hai là, câu chuyện trong Kinh Thánh lưu ý đặc biệt
11:27
of how slowly Goliath moves,
232
675775
3089
đến cách di chuyển chậm chạp của Gô-li-át,
11:30
another odd thing to say when you're describing
233
678864
2026
lại một điều lạ nữa dùng để mô tả
11:32
the mightiest warrior known to man at that point.
234
680890
4050
một chiến binh hùng mạnh nhất vào thời đó.
11:36
And then there's this whole weird thing
235
684940
1823
Còn một điều cực kỳ lạ lùng nữa là
11:38
about how long it takes Goliath to react
236
686763
3812
phải mất bao lâu Gô-li-át mới phản ứng
11:42
to the sight of David.
237
690575
1996
mới nhìn ra Đa-vít.
11:44
So David's coming down the mountain,
238
692571
2778
Vì vậy khi Đa-vít xuống núi,
11:47
and he's clearly not preparing for hand-to-hand combat.
239
695349
3937
rõ ràng là không hề định đấu giáp lá cà.
11:51
There is nothing about him that says,
240
699286
1968
Không có dấu hiệu gì ở anh ta tỏ ra là
11:53
"I am about to fight you like this."
241
701254
2034
"Ta sẽ đấu với ngươi theo cách này."
11:55
He's not even carrying a sword.
242
703288
1731
Ông ta thậm chí còn không mang gươm.
11:57
Why does Goliath not react to that?
243
705019
2682
Tại sao Gô-li-át không phản ứng gì cả?
11:59
It's as if he's oblivious to what's going on that day.
244
707701
4228
Có vẻ như ông ta đã không để ý đến
những diễn biến xảy ra hôm đó.
những diễn biến xảy ra hôm đó.
12:03
And then there's that strange comment he makes to David:
245
711929
3947
Rồi lại buông một câu lạ lùng với Đa-vít:
12:07
"Am I a dog that you should come to me with sticks?"
246
715876
4295
"Bộ mầy cho tao là chó hay sao
mà cầm gậy đến với tao?"
mà cầm gậy đến với tao?"
12:12
Sticks? David only has one stick.
247
720171
3823
Gậy? Đa-vít chỉ có một cây gậy.
12:15
Well, it turns out that there's been a great deal
248
723994
2259
Vâng, hóa ra là
12:18
of speculation within the medical community over the years
249
726253
3041
trong những năm qua, trong cộng đồng y tế
có rất nhiều suy đoán
có rất nhiều suy đoán
12:21
about whether there is something
250
729294
2526
về việc liệu rằng
12:23
fundamentally wrong with Goliath,
251
731820
2889
đã nhầm lẫn cơ bản gì về Gô-li-át hay không
12:26
an attempt to make sense of all of those apparent anomalies.
252
734709
3409
đã nỗ lực để hiểu được những điều quả là rất dị thường
12:30
There have been many articles written.
253
738118
1162
Đã có nhiều bài viết.
12:31
The first one was in 1960 in the Indiana Medical Journal,
254
739280
3994
Bài đầu tiên vào năm 1960 trong Tạp chí Y tế Indiana,
12:35
and it started a chain of speculation
255
743274
2355
bắt đầu một chuỗi suy đoán
12:37
that starts with an explanation for Goliath's height.
256
745629
3123
khởi đầu với một lời giải thích
cho chiều cao của Gô-li-át.
cho chiều cao của Gô-li-át.
12:40
So Goliath is head and shoulders above
257
748752
2923
Đầu và vai của Gô-li-át cao hơn
12:43
all of his peers in that era,
258
751675
2162
tất cả các những người đồng lứa với ông
trong thời kỳ đó,
trong thời kỳ đó,
12:45
and usually when someone is that far out of the norm,
259
753837
3982
và thường là, khi một ai đó khác xa với chuẩn thường
12:49
there's an explanation for it.
260
757819
1597
luôn có một lời giải thích cho nó.
12:51
So the most common form of giantism
261
759416
3233
Các hình thức phổ biến nhất của chứng khổng lồ
12:54
is a condition called acromegaly,
262
762649
2735
là bệnh to cực,
12:57
and acromegaly is caused by a benign tumor
263
765384
2903
và bệnh to cực gây ra bởi một khối u lành tính
13:00
on your pituitary gland
264
768287
2503
trên tuyến yên
13:02
that causes an overproduction of human growth hormone.
265
770790
2716
gây dư thừa các hormone tăng trưởng.
13:05
And throughout history, many of the most famous giants
266
773506
3559
Và trong suốt lịch sử, nhiều người khổng lồ nổi tiếng
13:09
have all had acromegaly.
267
777065
1769
đều bị bệnh to cực.
13:10
So the tallest person of all time
268
778834
2064
Người cao nhất mọi thời đại
13:12
was a guy named Robert Wadlow
269
780898
1567
tên là Robert Wadlow
13:14
who was still growing when he died at the age of 24
270
782465
3051
vẫn còn phát triển khi anh ta qua đời ở tuổi 24.
13:17
and he was 8 foot 11.
271
785516
2889
và anh ta cao 8 foot 11 (2m7)
13:20
He had acromegaly.
272
788405
1414
Anh ta bị bệnh to cực.
13:21
Do you remember the wrestler André the Giant?
273
789819
2535
Bạn có nhớ đô vật André khổng lồ?
13:24
Famous. He had acromegaly.
274
792354
1683
Ông ấy rất nổi tiếng. Ông bị bệnh to cực.
13:26
There's even speculation that Abraham Lincoln had acromegaly.
275
794037
4539
Thậm chí có suy đoán rằng
Abraham Lincoln cũng bị to cực.
Abraham Lincoln cũng bị to cực.
13:30
Anyone who's unusually tall,
276
798576
1078
Bất cứ ai cao một cách bất thường
13:31
that's the first explanation we come up with.
277
799654
2753
chúng ta cũng nghĩ ngay đến bệnh này.
13:34
And acromegaly has a very distinct set of side effects
278
802407
3995
Và bệnh to cực có một ảnh hưởng đặc trưng
13:38
associated with it,
279
806402
1225
luôn đi kèm là
13:39
principally having to do with vision.
280
807627
3562
ảnh hưởng đến thị lực.
13:43
The pituitary tumor, as it grows,
281
811189
3296
Các khối u tuyến yên, khi phát triển,
13:46
often starts to compress the visual nerves in your brain,
282
814485
4048
thường bắt đầu chèn lên
các dây thần kinh thị giác trong não
các dây thần kinh thị giác trong não
13:50
with the result that people with acromegaly
283
818533
2504
khiến người bị bệnh to cực
13:53
have either double vision or they are profoundly nearsighted.
284
821037
5471
sẽ nhìn một thành hai hoặc cận thị nặng.
13:58
So when people have started to speculate
285
826508
2593
Vì vậy, khi người ta bắt đầu suy đoán
14:01
about what might have been wrong with Goliath,
286
829101
3231
về những bất thường ở Gô-li-át,
14:04
they've said, "Wait a minute,
287
832332
911
họ đã nói rằng, "Chờ chút,
14:05
he looks and sounds an awful lot like someone
288
833243
3190
hắn ta trông và nghe có vẻ cực kỳ giống
14:08
who has acromegaly."
289
836433
1573
một người bị bệnh to cực."
14:10
And that would also explain so much of what was strange
290
838006
2984
Điều này sẽ giải thích rất nhiều
những điều quá ư lạ lùng
những điều quá ư lạ lùng
14:12
about his behavior that day.
291
840990
2127
trong hành vi của hắn ngày hôm đó.
14:15
Why does he move so slowly
292
843117
1821
Tại sao hắn di chuyển chậm đến thế
14:16
and have to be escorted down into the valley floor
293
844938
3528
và đã phải được hộ tống xuống đáy thung lũng
14:20
by an attendant?
294
848466
1359
bởi một binh sĩ?
14:21
Because he can't make his way on his own.
295
849825
2988
Bởi vì hắn không thể tự đi được.
14:24
Why is he so strangely oblivious to David
296
852813
3257
Tại sao hắn không nhìn ra Đa-vít
14:28
that he doesn't understand that David's not going to fight him
297
856070
2649
không hiểu rằng Đa-vít sẽ không đấu giáp lá cà với mình
14:30
until the very last moment?
298
858719
2147
cho đến tận thời khắc cuối cùng?
14:32
Because he can't see him.
299
860866
2509
Bởi vì hắn không thể nhìn thấy anh ta.
14:35
When he says, "Come to me that I might feed your flesh
300
863375
3317
Khi hắn nói, "Hãy đến đây để ta lấy thây ngươi
14:38
to the birds of the heavens and the beasts of the field,"
301
866692
2496
làm mồi cho chim trời và muông thú"
14:41
the phrase "come to me" is a hint also of his vulnerability.
302
869188
4644
cụm từ "Hãy đến đây" cho thấy phần nào
sự yếu thế của Goliath
sự yếu thế của Goliath
14:45
Come to me because I can't see you.
303
873832
2984
Hãy đến đây vì ta không thể nhìn thấy ngươi.
14:48
And then there's, "Am I a dog that you should come to me with sticks?"
304
876816
5214
Và rồi, "Bộ tao là chó hay sao mà mày cầm gậy đến với tao?"
14:54
He sees two sticks when David has only one.
305
882030
5330
Hắn thấy hai cây gậy trong khi Đa-vít chỉ có một.
14:59
So the Israelites up on the mountain ridge
306
887360
2964
Dân Israel trên núi
15:02
looking down on him thought he was
307
890324
2197
nhìn xuống và nghĩ rằng ông ta
15:04
this extraordinarily powerful foe.
308
892521
3111
là kẻ thù lớn mạnh mẽ phi thường.
15:07
What they didn't understand was that
309
895632
1976
Điều họ không hiểu đó là
15:09
the very thing that was the source of his apparent strength
310
897608
3297
chính nguồn sức mạnh ấy
15:12
was also the source of his greatest weakness.
311
900905
3755
cũng là nguồn gốc của điểm yếu lớn nhất của ông ta.
15:16
And there is, I think, in that,
312
904660
1957
Tôi nghĩ qua điều này,
15:18
a very important lesson for all of us.
313
906617
3205
có một bài học rất quan trọng cho tất cả chúng ta.
15:21
Giants are not as strong and powerful as they seem.
314
909822
3862
Những người khổng lồ không lớn lao, hùng mạnh
như vẻ ngoài ta thấy.
như vẻ ngoài ta thấy.
15:25
And sometimes the shepherd boy has a sling in his pocket.
315
913684
3489
Và đôi khi, một cậu bé chăn chiên
lại có một cái ná giấu trong túi của mình.
lại có một cái ná giấu trong túi của mình.
15:29
Thank you.
316
917173
1787
Xin cảm ơn.
15:30
(Applause)
317
918960
4385
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Malcolm Gladwell - WriterDetective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence.
Why you should listen
Malcolm Gladwell searches for the counterintuitive in what we all take to be the mundane: cookies, sneakers, pasta sauce. A New Yorker staff writer since 1996, he visits obscure laboratories and infomercial set kitchens as often as the hangouts of freelance cool-hunters -- a sort of pop-R&D gumshoe -- and for that has become a star lecturer and bestselling author.
Sparkling with curiosity, undaunted by difficult research (yet an eloquent, accessible writer), his work uncovers truths hidden in strange data. His always-delightful blog tackles topics from serial killers to steroids in sports, while provocative recent work in the New Yorker sheds new light on the Flynn effect -- the decades-spanning rise in I.Q. scores.
Gladwell has written four books. The Tipping Point, which began as a New Yorker piece, applies the principles of epidemiology to crime (and sneaker sales), while Blink examines the unconscious processes that allow the mind to "thin slice" reality -- and make decisions in the blink of an eye. His third book, Outliers, questions the inevitabilities of success and identifies the relation of success to nature versus nurture. The newest work, What the Dog Saw and Other Adventures, is an anthology of his New Yorker contributions.
He says: "There is more going on beneath the surface than we think, and more going on in little, finite moments of time than we would guess."
Malcolm Gladwell | Speaker | TED.com