TED2010
Sam Harris: Science can answer moral questions
Σαμ Χάρις: Η επιστήμη μπορεί να δώσει απαντήσεις ηθικής
Filmed:
Readability: 4.3
6,257,604 views
Ερωτήσεις σχετικά με το καλό και το κακό, το σωστό και το λάθος πιστεύεται γενικώς πως δεν μπορούν να απαντηθούν από την επιστήμη. Όμως ο Σαμ Χάρις εξηγεί πως η επιστήμη μπορεί -και θα έπρεπε- να είναι μια αυθεντία σε ζητήματα ηθικής, διαμορφώνοντας ανθρώπινες αξίες και παρουσιάζοντας τι απαρτίζει την καλή ζωή.
Sam Harris - Neuroscientist, philosopher
Sam Harris's work focuses on how our growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live. Full bio
Sam Harris's work focuses on how our growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'm going to speak today about the relationship
0
0
3000
Θα σας μιλήσω σήμερα για τη σχέση
00:18
between science and human values.
1
3000
4000
μεταξύ επιστήμης και ανθρώπινων αξιών.
00:22
Now, it's generally understood that
2
7000
2000
Είναι ευρέως διαδεδομένο ότι
00:24
questions of morality --
3
9000
2000
τα ερωτήματα ηθικής,
00:26
questions of good and evil and right and wrong --
4
11000
2000
ερωτήματα για το καλό και το κακό, το σωστό και το λανθασμένο,
00:28
are questions about which science officially has no opinion.
5
13000
3000
είναι ερωτήματα για τα οποία η επιστήμη δεν έχει επίσημη άποψη.
00:31
It's thought that science can help us
6
16000
3000
Θεωρείται ότι η επιστήμη μπορεί να μας βοηθήσει
00:34
get what we value,
7
19000
2000
να κατανοήσουμε τι εκτιμούμε,
00:36
but it can never tell us what we ought to value.
8
21000
3000
αλλά ποτέ δεν θα μπορέσει να μας πει τι θα έπρεπε να εκτιμούμε.
00:39
And, consequently, most people -- I think most people
9
24000
2000
Συνεπώς, οι περισσότεροι άνθρωποι...Νομίζω ότι οι περισσότεροι
00:41
probably here -- think that science will never answer
10
26000
3000
άνθρωποι εδώ, θεωρούν πως η επιστήμη δεν θα μπορέσει ποτέ να απαντήσει
00:44
the most important questions in human life:
11
29000
3000
τα πιο σημαντικά ερωτήματα στην ζωή των ανθρώπων,
00:47
questions like, "What is worth living for?"
12
32000
2000
ερωτήματα όπως:"Για ποια πράγματα αξίζει να ζείς;"
00:49
"What is worth dying for?"
13
34000
2000
"Για ποια πράγματα αξίζει να πεθαίνει κανείς;"
00:51
"What constitutes a good life?"
14
36000
2000
"Από τι συνίσταται η "καλή" ζωή;"
00:53
So, I'm going to argue
15
38000
2000
Οπότε, θα επιχειρήσω να εξηγήσω
00:55
that this is an illusion -- that the separation between
16
40000
2000
πως αυτό είναι μια πλάνη και πως η διάκριση μεταξύ
00:57
science and human values is an illusion --
17
42000
2000
επιστήμης και ανθρώπινων αξιών είναι μια πλάνη.
00:59
and actually quite a dangerous one
18
44000
3000
Και αρκετά επικίνδυνη μάλιστα,
01:02
at this point in human history.
19
47000
2000
ειδικά σε αυτό το σημείο της ανθρώπινης ιστορίας.
01:04
Now, it's often said that science
20
49000
2000
Λέγεται συχνά ότι η επιστήμη
01:06
cannot give us a foundation for morality and human values,
21
51000
3000
δεν μπορεί να μας δώσει ένα θεμέλιο ηθικής και ανθρώπινων αξιών,
01:09
because science deals with facts,
22
54000
3000
διότι η επιστήμη ασχολείται με δεδομένα
01:12
and facts and values seem to belong to different spheres.
23
57000
4000
και φαίνεται πως τα δεδομένα ανήκουν σε διαφορετική σφαίρα απ'ότι οι αξίες.
01:16
It's often thought that there's no description
24
61000
3000
Επίσης, θεωρείται ότι δεν υπάρχει μια περιγραφή
01:19
of the way the world is
25
64000
2000
του Είναι του κόσμου
01:21
that can tell us how the world ought to be.
26
66000
4000
η οποία μπορεί να μας πως ο κόσμος θα έπρεπε να είναι.
01:25
But I think this is quite clearly untrue.
27
70000
2000
Όμως νομίζω ότι αυτό δεν είναι αληθές.
01:27
Values are a certain kind of fact.
28
72000
4000
Οι αξίες αποτελούν ένα συγκεκριμένο είδος δεδομένων.
01:31
They are facts about the well-being of conscious creatures.
29
76000
4000
Είναι τα δεδομένα όσον αφορά την ευημερία των ενσυνείδητων πλασμάτων.
01:35
Why is it that we don't have ethical obligations toward rocks?
30
80000
4000
Γιατί συμβαίνει να μην έχουμε ηθικές υποχρεώσεις απέναντι στις πέτρες;
01:39
Why don't we feel compassion for rocks?
31
84000
3000
Γιατί δε νιώθουμε συμπόνοια για τις πέτρες;
01:42
It's because we don't think rocks can suffer. And if we're more
32
87000
2000
Επειδή δεν νομίζουμε ότι οι πέτρες μπορούν να υποφέρουν. Και αν είμαστε
01:44
concerned about our fellow primates
33
89000
2000
περισσότερο ευαισθητοποιημένοι για τους συγγενείς μας πιθήκους
01:46
than we are about insects, as indeed we are,
34
91000
3000
απ'ότι είμαστε για τα έντομα, το οποίο ισχύει άλλωστε,
01:49
it's because we think they're exposed to a greater range
35
94000
2000
συμβαίνει γιατί νομίζουμε ότι εκτίθενται σε μεγαλύτερο εύρος
01:51
of potential happiness and suffering.
36
96000
3000
ευτυχίας και πόνου.
01:54
Now, the crucial thing to notice here
37
99000
3000
Τώρα, το κρίσιμο στοιχείο που παρατηρούμε εδώ
01:57
is that this is a factual claim:
38
102000
2000
είναι ότι αυτό είναι ένας πραγματολογικός ισχυρισμός:
01:59
This is something that we could be right or wrong about. And if we
39
104000
2000
Είναι κάτι για το οποίο θα μπορούσαμε να κάνουμε λάθος ή όχι. Και αν
02:01
have misconstrued the relationship between biological complexity
40
106000
3000
έχουμε παρερμηνεύσει τη σχέση μεταξύ βιολογικής πολυπλοκότητας
02:04
and the possibilities of experience
41
109000
3000
και των δυνατοτήτων βιώματος,
02:07
well then we could be wrong about the inner lives of insects.
42
112000
3000
τότε μπορεί να κάνουμε λάθος και για τον εσωτερικό κόσμο των εντόμων.
02:10
And there's no notion,
43
115000
4000
Και δεν υπάρχει κάποια ιδέα,
02:14
no version of human morality
44
119000
2000
κάποια εκδοχή ανθρώπινης ηθικής
02:16
and human values that I've ever come across
45
121000
3000
και ανθρώπινων αξιών, που να έχω ποτέ συναντήσει,
02:19
that is not at some point reducible
46
124000
2000
η οποία κάποια στιγμή να μην περιορίστηκε
02:21
to a concern about conscious experience
47
126000
3000
στο να μας απασχολεί για το ενσυνείδητο βίωμα
02:24
and its possible changes.
48
129000
2000
και των πιθανών αλλαγών του.
02:26
Even if you get your values from religion,
49
131000
3000
Ακόμη και αν προσλαμβάνεις τις αξίες σου από την θρησκεία,
02:29
even if you think that good and evil ultimately
50
134000
2000
ακόμη και αν πιστεύεις ότι το καλό και το κακό τελικώς
02:31
relate to conditions after death --
51
136000
2000
συνδέονται με καταστάσεις μετά θάνατον --
02:33
either to an eternity of happiness with God
52
138000
3000
είτε με την αιώνια ευτυχία δίπλα στο Θεό
02:36
or an eternity of suffering in hell --
53
141000
2000
είτε με αιώνια βάσανα στην κόλαση -
02:38
you are still concerned about consciousness and its changes.
54
143000
4000
θα εξακολουθείς να απασχολείσαι με τη συνείδηση και τις αλλαγές της.
02:42
And to say that such changes can persist after death
55
147000
3000
Και το να λες ότι αυτές οι αλλαγές θα παραμείνουν μετά θάνατον
02:45
is itself a factual claim,
56
150000
2000
είναι από μόνο του πραγματολογικός ισχυρισμός
02:47
which, of course, may or may not be true.
57
152000
3000
ο οποίος, φυσικά, μπορεί να είναι αληθινός ή όχι.
02:50
Now, to speak about the conditions of well-being
58
155000
3000
Τώρα για να μιλήσουμε σχετικά με τις συνθήκες ευημερίας
02:53
in this life, for human beings,
59
158000
2000
σε αυτή τη ζωή, για τους ανθρώπους,
02:55
we know that there is a continuum of such facts.
60
160000
3000
γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα συνεχές για αυτά τα στοιχέια.
02:58
We know that it's possible to live in a failed state,
61
163000
3000
Γνωρίζουμε ότι είναι δυνατό να ζεις σε ένα αποτυχημένο κράτος,
03:01
where everything that can go wrong does go wrong --
62
166000
2000
όπου ότι είναι να πάει στραβά, πηγαίνει στραβά -
03:03
where mothers cannot feed their children,
63
168000
3000
όπου οι μητέρες δεν μπορούν να θρέψουν τα παιδιά τους,
03:06
where strangers cannot find the basis for peaceful collaboration,
64
171000
4000
όπου οι άγνωστοι δεν μπορούν να βρουν μια βάση ειρηνικής συνεργασίας
03:10
where people are murdered indiscriminately.
65
175000
3000
και ο κόσμος δολοφονείται αδιακρίτως.
03:13
And we know that it's possible to move along this continuum
66
178000
3000
Και γνωρίζουμε ότι είναι δυνατό να προχωρήσουμε σε αυτό το συνεχές
03:16
towards something quite a bit more idyllic,
67
181000
2000
προς κάτι λίγο πιο ειδυλλιακό,
03:18
to a place where a conference like this is even conceivable.
68
183000
5000
σε ένα μέρος όπου ένα συνέδριο όπως αυτό είναι εφικτό.
03:23
And we know -- we know --
69
188000
3000
Και γνωρίζουμε - γνωρίζουμε -
03:26
that there are right and wrong answers
70
191000
2000
ότι υπάρχουν σωστές και λάνθασμένες απαντήσεις
03:28
to how to move in this space.
71
193000
2000
ως προς το πως να πάμε σε αυτό το χώρο.
03:30
Would adding cholera to the water be a good idea?
72
195000
6000
Το να βάλουμε χολέρα στο νερό θα ήταν μια καλή ιδέα;
03:36
Probably not.
73
201000
2000
Πιθανόν όχι.
03:38
Would it be a good idea for everyone to believe in the evil eye,
74
203000
3000
Θα ήταν καλή ιδέα για όλους να πιστεύουν στο κακό μάτι,
03:41
so that when bad things happened to them
75
206000
2000
έτσι ώστε όταν τους συμβαίνουν άσχημα πράγματα
03:43
they immediately blame their neighbors? Probably not.
76
208000
4000
να ρίχνουν αμέσως το φταίξιμο στους γείτονες; Πιθανόν όχι.
03:47
There are truths to be known
77
212000
2000
Υπάρχουν αλήθειες να μαθευτούν
03:49
about how human communities flourish,
78
214000
3000
για το πως μπορούν οι ανθρώπινες κοινωνίες να ανθίσουν,
03:52
whether or not we understand these truths.
79
217000
2000
είτε τις καταλαβαίνουμε αυτές τις αλήθειες ή όχι.
03:54
And morality relates to these truths.
80
219000
3000
Και η ηθική σχετίζεται με αυτές τις αλήθειες.
03:57
So, in talking about values we are talking about facts.
81
222000
4000
Έτσι, μιλώντας για αξίες, μιλούμε και για δεδομένα.
04:01
Now, of course our situation in the world can be understood at many levels --
82
226000
3000
Τώρα, η κατάσταση μας στον κόσμο μπορεί να κατανοηθεί σε πολλά επίπεδα -
04:04
from the level of the genome
83
229000
2000
κυμαινόμενοι από το επίπεδο του γονιδιώματος
04:06
on up to the level of economic systems
84
231000
2000
έως το επίπεδο των οικονομικών συστημάτων
04:08
and political arrangements.
85
233000
2000
και των πολιτικών διακανονισμών.
04:10
But if we're going to talk about human well-being
86
235000
2000
Αλλά εάν θα μιλήσουμε για την ανθρώπινη ευημερία
04:12
we are, of necessity, talking about the human brain.
87
237000
3000
είναι απαραίτητο να μιλήσουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
04:15
Because we know that our experience of the world and of ourselves within it
88
240000
3000
Επειδή γνωρίζουμε ότι η εμπειρία μας για τον κόσμο και τον εαυτό μας μέσα του
04:18
is realized in the brain --
89
243000
3000
πραγματοποιείται μέσα στον εγκέφαλο -
04:21
whatever happens after death.
90
246000
2000
ότι και αν συμβαίνει μετά το θάνατο.
04:23
Even if the suicide bomber does get 72 virgins in the afterlife,
91
248000
5000
Ακόμη και αν ο βομβιστής αυτοκτονίας, πάρει τις 72 παρθένες στη μετά θάνατον ζωή,
04:28
in this life, his personality --
92
253000
3000
σε αυτή τη ζωή, η προσωπικότητά του -
04:31
his rather unfortunate personality --
93
256000
2000
η σχετικά ατυχής προσωπικότητά του -
04:33
is the product of his brain.
94
258000
3000
είναι ένα προϊόν του εγκεφάλου του.
04:36
So the contributions of culture --
95
261000
3000
Έτσι - η συμβολή του πολιτισμού -
04:39
if culture changes us, as indeed it does,
96
264000
2000
εάν ο πολιτισμός μας αλλάζει, και πράγματι το κάνει,
04:41
it changes us by changing our brains.
97
266000
2000
μας αλλάζει μέσω του εγκεφάλου μας.
04:43
And so therefore whatever cultural variation there is
98
268000
3000
Επομένως οποιαδήποτε πολιτιστική μεταβολή και αν προκαλεί
04:46
in how human beings flourish
99
271000
2000
την ακμή των ανθρώπων
04:48
can, at least in principle, be understood
100
273000
2000
μπορεί, τουλάχιστον κατ' αρχήν, να κατανοηθεί
04:50
in the context of a maturing science of the mind --
101
275000
3000
στο γενικότερο πλαίσιο μιας ωριμάζουσας επιστήμης του νου -
04:53
neuroscience, psychology, etc.
102
278000
3000
νευροεπιστήμη, ψυχολογία, κτλ.
04:56
So, what I'm arguing is that
103
281000
2000
Επομένως, αυτό για το οποίο μιλώ είναι ότι
04:58
value's reduced to facts --
104
283000
2000
η αξία μπορεί να αναχθεί σε δεδομένα -
05:00
to facts about the conscious experience
105
285000
2000
δεδομένα ενσυνείδητων βιωμάτων -
05:02
of conscious beings.
106
287000
3000
ενσυνείδητων όντων.
05:05
And we can therefore visualize a space
107
290000
3000
Επομένως μπορούμε να οραματιστούμε ένα χώρο
05:08
of possible changes in the experience of these beings.
108
293000
3000
πιθανών αλλαγών στο βίωμα αυτών των όντων.
05:11
And I think of this as kind of a moral landscape,
109
296000
2000
Και βλέπω αυτόν το χώρο σαν κάποιου είδους ηθικά τοπία,
05:13
with peaks and valleys that correspond
110
298000
2000
με διακυμάνσεις που αντιστοιχούν
05:15
to differences in the well-being of conscious creatures,
111
300000
3000
σε διαφορές στην ευημερία των ενσυνείδητων πλασμάτων,
05:18
both personal and collective.
112
303000
2000
συγχρόνως προσωπικά και συλλογικά.
05:20
And one thing to notice is that perhaps
113
305000
2000
Και εκείνο που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι ότι πιθανόν
05:22
there are states of human well-being
114
307000
2000
να υπάρχουν καταστάσεις ανθρώπινης ευημερίας
05:24
that we rarely access, that few people access.
115
309000
3000
στις οποίες σπάνια έχουμε πρόσβαση, στις οποίες λίγοι έχουν πρόσβαση.
05:27
And these await our discovery.
116
312000
2000
Και αυτές αναμένουν να τις ανακαλύψουμε.
05:29
Perhaps some of these states can be appropriately called
117
314000
2000
Ίσως κάποιες από αυτές τις καταστάσεις μπορούν να ορθά να ονομαστούν
05:31
mystical or spiritual.
118
316000
2000
μυστικιστικές ή πνευματικές.
05:33
Perhaps there are other states that we can't access
119
318000
2000
Ίσως να υπάρχουν και άλλες καταστάσεις στις οποίες δεν έχουμε πρόσβαση
05:35
because of how our minds are structured
120
320000
3000
δεδομένης της κατασκευής του μυαλού μας
05:38
but other minds possibly could access them.
121
323000
4000
όμως, είναι πιθανό άλλα μυαλά να μπορέσουν να τις ανακαλύψουν.
05:42
Now, let me be clear about what I'm not saying. I'm not saying
122
327000
2000
Τώρα ας γίνω σαφής σε αυτά που δεν λέω. Δεν λέω
05:44
that science is guaranteed to map this space,
123
329000
5000
ότι η επιστήμη μπορεί να εγγυηθεί την χαρτογράφηση αυτού του χώρου
05:49
or that we will have scientific answers to every
124
334000
2000
ή ότι θα έχουμε επιστημονικές απαντήσεις σε κάθε
05:51
conceivable moral question.
125
336000
2000
εικάσιμο ηθικό ερώτημα.
05:53
I don't think, for instance, that you will one day consult
126
338000
2000
Δεν νομίζω, για παράδειγμα, ότι κάποια μέρα θα συμβουλεύεσαι
05:55
a supercomputer to learn whether you should have a second child,
127
340000
4000
έναν υπερυπολογιστή για να μάθεις εάν θα έπρεπε να κάνεις δεύτερο παιδί
05:59
or whether we should bomb Iran's nuclear facilities,
128
344000
4000
ή εάν θα έπρεπε να βομβαρδίσεις τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν,
06:03
or whether you can deduct the full cost of TED as a business expense.
129
348000
4000
ή εάν θα μπορείς να βάλεις στα εταιρικά έξοδά το κόστος του TED.
06:07
(Laughter)
130
352000
2000
(Γέλια)
06:09
But if questions affect human well-being
131
354000
2000
Αλλά εάν οι ερωτήσεις επηρεάζουν την ανθρώπινη ευημρία
06:11
then they do have answers, whether or not we can find them.
132
356000
3000
τότε έχουν απαντήσεις, είτε μπορούμε να τις βρούμε είτε όχι.
06:14
And just admitting this --
133
359000
2000
Και μόνο η παραδοχή αυτού -
06:16
just admitting that there are right and wrong answers
134
361000
2000
η παραδοχή της ύπαρξης σωστών και λανθασμένων απαντήσεων
06:18
to the question of how humans flourish --
135
363000
2000
στο ερώτημα του πως μπορούν οι άνθρωποι να ακμάσουν -
06:20
will change the way we talk about morality,
136
365000
2000
θα αλλάξει τον τρόπο που μιλούμε για την ηθική
06:22
and will change our expectations
137
367000
2000
και θα αλλάξει τις προσδοκίες
06:24
of human cooperation in the future.
138
369000
4000
της ανθρώπινης συνεργασίας στο μέλλον.
06:28
For instance, there are 21 states in our country
139
373000
4000
Για παράδειγμα, υπάρχουν 21 πολιτείες στην Αμερική
06:32
where corporal punishment in the classroom is legal,
140
377000
3000
όπου η σωματική τιμωρία στο σχολείο είναι νόμιμη:
06:35
where it is legal for a teacher to beat a child with a wooden board, hard,
141
380000
6000
είναι νόμιμο δηλαδή για ένα δάσκαλο να χτυπάει ένα παιδί με ένα ξύλο, δυνατά,
06:41
and raising large bruises and blisters and even breaking the skin.
142
386000
4000
προκαλώντας μελανιές και κάλους ή ακόμη και κοψίματα στο δέρμα.
06:45
And hundreds of thousands of children, incidentally,
143
390000
2000
Και αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά, κατά λάθος,
06:47
are subjected to this every year.
144
392000
2000
υποβάλλονται σε αυτό κάθε χρόνο.
06:49
The locations of these enlightened districts, I think, will fail to surprise you.
145
394000
5000
Οι θέσεις αυτών των πεφωτισμένων περιοχών, νομίζω, δεν θα σας εκπλήξει.
06:54
We're not talking about Connecticut.
146
399000
3000
Δεν μιλάμε για το Κοννέκτικατ.
06:57
And the rationale for this behavior is explicitly religious.
147
402000
4000
Και η λογική πίσω από αυτήν την συμπεριφορά είναι σαφώς θρησκευτική.
07:01
The creator of the universe himself
148
406000
2000
Ο Ίδιος ο Δημιουργός του σύμπαντος
07:03
has told us not to spare the rod,
149
408000
2000
μας είπε να χρησιμοποιούμε τη ράβδο,
07:05
lest we spoil the child --
150
410000
2000
ώστε να μη κακομάθει το παιδί:
07:07
this is in Proverbs 13 and 20, and I believe, 23.
151
412000
5000
Αυτό βρίσκεται στις Παροιμίες 13, 20 και νομίζω στην 23.
07:12
But we can ask the obvious question:
152
417000
2000
Όμως μπορούμε να κάνουμε την ευνόητη ερώτηση:
07:14
Is it a good idea, generally speaking,
153
419000
4000
Έιναι καλή ιδέα, γενικά,
07:18
to subject children to pain
154
423000
3000
να υποβάλουμε τα παιδιά στον πόνο
07:21
and violence and public humiliation
155
426000
3000
τη βία και τη δημόσια ταπείνωση
07:24
as a way of encouraging healthy emotional development
156
429000
2000
ως μέσο ενθάρρυνσης της υγιειούς συναισθηματικής ανάπτυξης
07:26
and good behavior?
157
431000
2000
και καλής συμπεριφοράς;
07:28
(Laughter)
158
433000
1000
(Γέλια)
07:29
Is there any doubt
159
434000
4000
Υπάρχει καμία αμφιβολία
07:33
that this question has an answer,
160
438000
2000
πως αυτή η ερώτηση έχει απάντηση
07:35
and that it matters?
161
440000
3000
και πως αυτή έχει σημασία;
07:38
Now, many of you might worry
162
443000
2000
Πολλοί από εσάς ανησυχείτε
07:40
that the notion of well-being is truly undefined,
163
445000
3000
ότι αυτή η έννοια της ευημερίας δεν μπορεί να προσδιοριστεί
07:43
and seemingly perpetually open to be re-construed.
164
448000
3000
και φαινομενικά είναι διαρκώς ανοιχτή σε επανερμήνευση.
07:46
And so, how therefore can there be an
165
451000
2000
Επομένως, πως γίνεται να υπάρξει
07:48
objective notion of well-being?
166
453000
3000
μια αντικειμενική ερμηνεία της ευημερίας;
07:51
Well, consider by analogy, the concept of physical health.
167
456000
3000
Σκεφτείτε κατ' αναλογία την έννοια της σωματικής υγείας.
07:54
The concept of physical health is undefined.
168
459000
3000
Η έννοια της σωματικής υγείας δεν είναι καθορισμένη.
07:57
As we just heard from Michael Specter, it has changed over the years.
169
462000
3000
Όπως ακούσαμε από τον Μάϊκλ Σπέκτερ, έχει αλλάξει διαχρονικά.
08:00
When this statue was carved
170
465000
2000
Όταν φτιάχτηκε αυτό το άγαλμα,
08:02
the average life expectancy was probably 30.
171
467000
3000
ο μέσος όρος προσδόκιμου ζωής ήταν πιθανόν τα 30 χρόνια.
08:05
It's now around 80 in the developed world.
172
470000
3000
Τώρα είναι κοντά στα 80 στον αναπτυγμένο κόσμο.
08:08
There may come a time when we meddle with our genomes
173
473000
3000
Μπορεί να έρθει ο καιρός όπου θα παρέμβουμε στα γονιδιώματά μας
08:11
in such a way that not being able to run a marathon
174
476000
3000
με τέτοιο τρόπο όπου, το να μην μπορείς να τρέχεις μαραθώνιο
08:14
at age 200 will be considered a profound disability.
175
479000
4000
στην ηλικία των 200 ετών να θεωρείται μια σοβαρή αδυναμία.
08:18
People will send you donations when you're in that condition.
176
483000
3000
Ο κόσμος θα σου προσφέρει δωρεές όταν θα είσαι σε αυτή την κατάσταση.
08:21
(Laughter)
177
486000
2000
(Γέλια)
08:23
Notice that the fact that the concept of health
178
488000
4000
Παρατηρείστε το γεγονός ότι η έννοια της υγείας
08:27
is open, genuinely open for revision,
179
492000
3000
είναι ανοιχτή, αληθινά ανοιχτή για αναθεώρηση
08:30
does not make it vacuous.
180
495000
2000
χωρίς να την κάνει κενή.
08:32
The distinction between a healthy person
181
497000
3000
Η διαφορά μεταξύ ενός υγειούς ανθρώπου
08:35
and a dead one
182
500000
2000
και ενός πεθαμένου
08:37
is about as clear and consequential as any we make in science.
183
502000
3000
είναι τόσο ξεκάθαρη και παρεπόμενη όσο κάθε άλλη που γίνεται στην επιστήμη.
08:43
Another thing to notice is there may be many peaks on the moral landscape:
184
508000
3000
Άλλο ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι υπάρχουν αρκετά άκρα στο ηθικό τοπίο.
08:46
There may be equivalent ways to thrive;
185
511000
3000
Μπορεί να υπάρχουν ισότιμοι τρόποι να ευδοκιμούμε:
08:49
there may be equivalent ways to organize a human society
186
514000
2000
μπορεί να υπάρχουν ισότιμοι τρόποι να οργανωθεί η ανθρώπινη κοινωνία
08:51
so as to maximize human flourishing.
187
516000
2000
έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η ανθρώπινη ακμή.
08:53
Now, why wouldn't this
188
518000
2000
Τώρα, αυτό γιατί να μην μπορεί
08:55
undermine an objective morality?
189
520000
4000
υποτιμήσει μια αντικειμενική ηθική;
08:59
Well think of how we talk about food:
190
524000
3000
Σκεφτείτε πως μιλάμε για το φαγητό:
09:02
I would never be tempted to argue to you
191
527000
3000
Δεν θα προσπαθήσω να επιχειρηματολογήσω
09:05
that there must be one right food to eat.
192
530000
2000
για το ότι πρέπει να υπάρχει κάποιο σωστό είδος φαγητού που πρέπει να τρώμε.
09:07
There is clearly a range of materials
193
532000
2000
Υπάρχει ξεκάθαρα ένα εύρος υλικών
09:09
that constitute healthy food.
194
534000
2000
που αποτελούν υγειή φαγητά.
09:11
But there's nevertheless a clear distinction
195
536000
2000
Ωστόσο υπάρχει ξεκάθαρη διάκριση
09:13
between food and poison.
196
538000
2000
μεταξύ φαγητού και δηλητηρίου.
09:15
The fact that there are many right answers
197
540000
3000
Το γεγονός ότι υπάρχουν αρκετές σωστές απαντήσεις
09:18
to the question, "What is food?"
198
543000
2000
στη ερώτηση, "Τί είναι φαγητό;"
09:20
does not tempt us
199
545000
3000
δεν μας δελεάζει
09:23
to say that there are no truths to be known about human nutrition.
200
548000
5000
στο να πούμε ότι δεν υπάρχουν αλήθειες να αναδυθούν, για την ανθρώπινη διατροφή.
09:28
Many people worry
201
553000
2000
Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν
09:30
that a universal morality would require
202
555000
3000
ότι μια οικουμενική ηθική θα απαιτήσει
09:33
moral precepts that admit of no exceptions.
203
558000
3000
ηθικές αντιλήψεις που δεν χωρούν εξαιρέσεις.
09:36
So, for instance, if it's really wrong to lie,
204
561000
2000
'Ετσι, για παράδειγμα, εάν είναι πραγματικά λάθος το να ψεύδεσαι,
09:38
it must always be wrong to lie,
205
563000
2000
πρέπει πάντα να είναι λάθος σαν πράξη
09:40
and if you can find an exception,
206
565000
2000
και αν μπορείς να βρεις μια εξαίρεση σε αυτό
09:42
well then there's no such thing as moral truth.
207
567000
3000
τότε δεν θα πρέπει να υπάρχουν ηθικές αλήθειες.
09:45
Why would we think this?
208
570000
2000
Γιατί να το σκεφτούμε αυτό;
09:47
Consider, by analogy, the game of chess.
209
572000
3000
Σκεφτείτε κατ' αναλογία το σκάκι.
09:50
Now, if you're going to play good chess,
210
575000
2000
Τώρα, εάν θέλεις να παίξεις καλό σκάκι,
09:52
a principle like, "Don't lose your Queen,"
211
577000
2000
η αρχή: "Μη χάσεις τη Βασίλισσα",
09:54
is very good to follow.
212
579000
2000
είναι καλό να τηρηθεί.
09:56
But it clearly admits some exceptions.
213
581000
2000
Όμως σαφώς επιτρέπει τις εξαιρέσεις.
09:58
There are moments when losing your Queen is a brilliant thing to do.
214
583000
3000
Υπάρχουν στιγμές όπου το να χάσεις τη Βασίλισσα είναι η πιο ευφυής κίνηση.
10:01
There are moments when it is the only good thing you can do.
215
586000
4000
Υπάρχουν στιγμές όπου είναι η μόνη καλή κίνηση που μπορείς να κάνεις.
10:05
And yet, chess is a domain of perfect objectivity.
216
590000
4000
Και όμως, το σκάκι είναι ένας χώρος τέλειας αντικειμενικότητας.
10:09
The fact that there are exceptions here does not
217
594000
2000
Το γεγονός ότι υπάρχουν εξαιρέσεις εδώ
10:11
change that at all.
218
596000
3000
δεν το αλλάζει καθόλου.
10:14
Now, this brings us to the sorts of moves
219
599000
3000
Αυτό μας οδηγεί σε εκείνες τις κινήσεις
10:17
that people are apt to make in the moral sphere.
220
602000
3000
που οι άνθρωποι συνηθίζουν να κάνουν όταν βρίσκονται στην ηθική σφαίρα.
10:20
Consider the great problem of women's bodies:
221
605000
5000
Σκεφτείτε το πρόβλημα των γυναικών με το σώμα τους:
10:25
What to do about them?
222
610000
2000
Τι μπορείς να κάνεις με αυτά;
10:27
Well this is one thing you can do about them:
223
612000
2000
Ένα πράγμα που μπορείς να κάνεις,
10:29
You can cover them up.
224
614000
2000
είναι να τα καλύψεις πλήρως.
10:31
Now, it is the position, generally speaking, of our intellectual community
225
616000
2000
Αυτή είναι η θέση, γενικώς, της διανοητικής μας κοινωνίας
10:33
that while we may not like this,
226
618000
4000
ότι ενώ δεν μας αρέσει αυτό,
10:37
we might think of this as "wrong"
227
622000
2000
μπορεί να το θεωρούμε "λάθος"
10:39
in Boston or Palo Alto,
228
624000
2000
στη Βοστώνη ή το Πάλο Άλτο,
10:41
who are we to say
229
626000
2000
αλλά ποιοί είμαστε εμείς που θα πούμε
10:43
that the proud denizens of an ancient culture
230
628000
3000
ότι οι περήφανοι κάτοικοι μιας αρχαίας κουλτούρας
10:46
are wrong to force their wives and daughters
231
631000
3000
κάνουν λάθος στο να υποχρεώνουν τις γυναίκες και τις κόρες τους
10:49
to live in cloth bags?
232
634000
2000
στο να ζουν σε υφασμάτινα σακιά;
10:51
And who are we to say, even, that they're wrong
233
636000
2000
Και ποιοι είμαστε εμείς που θα πούμε ότι κάνουν λάθος
10:53
to beat them with lengths of steel cable,
234
638000
2000
να τις χτυπούν με ατσάλινα καλώδια
10:55
or throw battery acid in their faces
235
640000
2000
ή να τους ρίχνουν οξύ μπαταρίας στο πρόσωπό τους
10:57
if they decline the privilege of being smothered in this way?
236
642000
4000
αν αρνηθούν το προνόμιο του να περιορίζονται με αυτόν τον τρόπο;
11:01
Well, who are we not to say this?
237
646000
3000
Ποιοί είμαστε εμείς που δεν θα το πούμε αυτό;
11:04
Who are we to pretend
238
649000
2000
Γιατί να προσποιούμαστε
11:06
that we know so little about human well-being
239
651000
4000
ότι γνωρίζουμε τόσα λίγα για την ανθρώπινη ευδαιμονία
11:10
that we have to be non-judgmental about a practice like this?
240
655000
4000
ώστε να μην κρίνουμε πρακτικές σαν αυτές;
11:14
I'm not talking about voluntary wearing of a veil --
241
659000
4000
Και δεν μιλάω για το εθελοντικό φόρεμα της μπούρκας -
11:18
women should be able to wear whatever they want, as far as I'm concerned.
242
663000
2000
για εμένα, οι γυναίκες θα έπρεπε να φοράνε ότι θέλουν.
11:20
But what does voluntary mean
243
665000
3000
Αλλά τι σημαίνει εθελούσιο
11:23
in a community where,
244
668000
2000
σε μια κοινωνία όπου,
11:25
when a girl gets raped,
245
670000
3000
όταν ένα κορίτσι βιάζεται,
11:28
her father's first impulse,
246
673000
2000
η πρώτη παρόρμηση του πατέρα της,
11:30
rather often, is to murder her out of shame?
247
675000
5000
αρκετά συχνά, είναι να τη σκοτώσει για να διώξει την ντροπή;
11:35
Just let that fact detonate in your brain for a minute:
248
680000
7000
Αφήστε απλά αυτό το δεδομένο να σκάσει στο μυαλό σας για λίγο:
11:42
Your daughter gets raped,
249
687000
2000
Η κόρη σας βιάζεται
11:44
and what you want to do is kill her.
250
689000
3000
και αυτό που κάνεις είναι να τη σκοτώσεις.
11:52
What are the chances that represents
251
697000
2000
Ποιές είναι πιθανότητες αυτό να αντιπροσωπεύει
11:54
a peak of human flourishing?
252
699000
5000
την κορυφή της ανθρώπινης ακμής;
12:02
Now, to say this is not to say that we have got the
253
707000
2000
Το να το πεις αυτό, δεν σημαίνει ότι έχεις
12:04
perfect solution in our own society.
254
709000
4000
την τέλεια λύση στη δική σου κοινωνία.
12:08
For instance,
255
713000
2000
Για παράδειγμα,
12:10
this is what it's like to go to a newsstand almost anywhere
256
715000
2000
αυτό παρατηρούμε σχεδόν σε όλα τα περίπτερα
12:12
in the civilized world.
257
717000
2000
του πολιτισμένου κόσμου.
12:14
Now, granted, for many men
258
719000
2000
Τώρα, δεδομένου ότι για αρκετούς άνδρες,
12:16
it may require a degree in philosophy to see something wrong with these images.
259
721000
3000
ίσως χρειάζεται να έχεις πτυχίο φιλοσοφίας για να δεις κάτι λάθος σε αυτές τις φωτογραφίες.
12:19
(Laughter)
260
724000
3000
(Γέλια)
12:22
But if we are in a reflective mood,
261
727000
3000
Αλλά αν βρισκόμαστε σε στοχασμό
12:25
we can ask,
262
730000
2000
μπορούμε να αναρωτηθούμε,
12:27
"Is this the perfect expression
263
732000
2000
"Είναι αυτή η τέλεια έκφραση
12:29
of psychological balance
264
734000
2000
μιας ψυχολογικής ισορροπίας
12:31
with respect to variables like youth and beauty and women's bodies?"
265
736000
3000
με σεβασμό στις μεταβλητές όπως νεότητα και ομορφιά και γυναικεία σώματα;"
12:34
I mean, is this the optimal environment
266
739000
2000
Δηλαδή, είναι αυτό το ιδανικό περιβάλλον
12:36
in which to raise our children?
267
741000
4000
στο οποίο θα μεγαλώσετε τα παιδιά σας;
12:40
Probably not. OK, so perhaps there's some place
268
745000
2000
Πιθανόν όχι. Εντάξει ίσως να υπάρχει κάποιο μέρος
12:42
on the spectrum
269
747000
2000
στο φάσμα
12:44
between these two extremes
270
749000
2000
μεταξύ αυτών των δύο άκρων,
12:46
that represents a place of better balance.
271
751000
3000
που να αντιπροσωπεύει ένα χώρο καλύτερης ισορροπίας.
12:49
(Applause)
272
754000
8000
(Χειροκρότημα)
12:57
Perhaps there are many such places --
273
762000
2000
Ίσως να υπάρχουν αρκετά τέτοια μέρη -
12:59
again, given other changes in human culture
274
764000
3000
ξανά, δεδομένων των αλλαγών στον ανθρώπινο πολιτισμό
13:02
there may be many peaks on the moral landscape.
275
767000
2000
μπορεί να υπάρχουν αρκετά άκρα στο ηθικό τοπίο.
13:04
But the thing to notice is that there will be
276
769000
2000
Όμως εκείνο που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι θα υπάρχουν
13:06
many more ways not to be on a peak.
277
771000
5000
πολλοί περισσότεροι τρόποι να μη βρεθείς σε κάποιο άκρο.
13:11
Now the irony, from my perspective,
278
776000
2000
Τώρα, η ειρωνεία, σύμφωνα με την οπτική μου
13:13
is that the only people who seem to generally agree with me
279
778000
3000
οι μόνοι άνθρωποι που φαίνεται γενικά να συμφωνούν μαζί μου
13:16
and who think that there are right and wrong answers to moral questions
280
781000
3000
και που θεωρούν ότι υπάρχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις στα ηθικά ερωτήματα
13:19
are religious demagogues of one form or another.
281
784000
3000
είναι θρησκευτικοί δημαγωγοί διαφόρων τύπων.
13:22
And of course they think they have right answers to moral questions
282
787000
3000
Και φυσικά εκείνοι πιστεύουν ότι έχουν τις σωστές απαντήσεις σε ηθικά ερωτήματα
13:25
because they got these answers from a voice in a whirlwind,
283
790000
4000
διότι τις παίρνουν από μια φωνή σε μια θύελλα,
13:29
not because they made an intelligent analysis of the causes
284
794000
2000
όχι επειδή έκαναν μια ευφυή ανάλυση των αιτιών
13:31
and condition of human and animal well-being.
285
796000
4000
και της κατάστασης της ανθρώπινης και ζωϊκής ευημερίας.
13:35
In fact, the endurance of religion
286
800000
2000
Στην πραγματικότητα, η ανθεκτικότητα της θρησκείας
13:37
as a lens through which most people view moral questions
287
802000
4000
ως το πρίσμα μέσω του οποίου οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τα ηθικά ερωτήματα,
13:41
has separated most moral talk
288
806000
3000
έχει αποκόψει μέρος του ηθικού διαλόγου
13:44
from real questions of human and animal suffering.
289
809000
4000
από αληθινά ζητήματα ανθρώπινου και ζωικού πόνου.
13:48
This is why we spend our time
290
813000
2000
Για αυτό το λόγο σπαταλάμε το χρόνο μας
13:50
talking about things like gay marriage
291
815000
2000
μιλώντας για γάμο ομοφυλοφύλων
13:52
and not about genocide or nuclear proliferation
292
817000
4000
και όχι για γενοκτονίες ή την εξάπλωση των πυρηνικών
13:56
or poverty or any other hugely consequential issue.
293
821000
5000
ή τη φτώχεια ή οποιοδήποτε άλλο σημαντικό ζήτημα.
14:01
But the demagogues are right about one thing: We need
294
826000
2000
Όμως οι δημαγωγοί έχουν δίκιο για ένα πράγμα, χρειαζόμαστε
14:03
a universal conception of human values.
295
828000
4000
μια οικουμενική σύλληψη των ανθρώπινων αξιών.
14:07
Now, what stands in the way of this?
296
832000
2000
Τώρα, τι μπαίνει εμπόδιο σε αυτό;
14:09
Well, one thing to notice is that we
297
834000
2000
Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι
14:11
do something different when talking about morality --
298
836000
2000
κάνουμε κάτι διαφορετικό όταν μιλάμε για την ηθική -
14:13
especially secular, academic, scientist types.
299
838000
4000
ειδικά οι κοσμικοί (αθεϊστές), ακαδημαϊκοί, επιστημονικοί τύποι.
14:17
When talking about morality we value differences of opinion
300
842000
3000
Όταν μιλάμε για την ηθική εκτιμούμε τις διαφορετικές απόψεις
14:20
in a way that we don't in any other area of our lives.
301
845000
3000
με τρόπο που δεν το κάνουμε σε κάποιο άλλο τομέα της ζωής μας.
14:23
So, for instance the Dalai Lama gets up every morning
302
848000
2000
Έτσι, για παράδειγμα ο Δαλάι Λάμα σηκώνεται κάθε πρωί
14:25
meditating on compassion,
303
850000
2000
διαλογιζόμενος τη συμπόνοια
14:27
and he thinks that helping other human beings is an integral component
304
852000
2000
και πιστεύει ότι το να βοηθάς άλλα ανθρώπινα όντα είναι ένα καίριο στοιχείο
14:29
of human happiness.
305
854000
3000
της ανθρώπινης ευτυχίας.
14:32
On the other hand, we have someone like Ted Bundy;
306
857000
2000
Από την άλλη μεριά έχουμε κάποιον σαν τον Τέντ Μπάντυ:
14:34
Ted Bundy was very fond of abducting and raping
307
859000
2000
Ο Τέντ Μπάντυ αρεσκόταν στο να απαγάγει, να βιάζει
14:36
and torturing and killing young women.
308
861000
2000
να βασανίζει και να σκοτώνει νεαρές γυναίκες.
14:38
So, we appear to have a genuine difference of opinion
309
863000
2000
Επομένως φαίνεται να έχουμε μια γνήσια ασυμφωνία απόψεων
14:40
about how to profitably use one's time.
310
865000
3000
για το πώς να χρησιμοποιεί κάποιος το χρόνο του καλύτερα.
14:43
(Laughter)
311
868000
2000
(Γέλια)
14:45
Most Western intellectuals
312
870000
2000
Οι περισσότεροι Δυτικοί διανοούμενοι
14:47
look at this situation
313
872000
2000
κοιτάζουν αυτήν την κατάσταση
14:49
and say, "Well, there's nothing for the Dalai Lama
314
874000
2000
και λένε, "Ξέρετε, δεν υπάρχει κάτι στις πράξεις του Δαλάι Λάμα
14:51
to be really right about -- really right about --
315
876000
3000
που να εξηγεί το σωστό - το απολύτως σωστό -
14:54
or for Ted Bundy to be really wrong about
316
879000
3000
ή στον Τέντ Μπάντυ που να εξηγεί το απολύτως λανθασμένο
14:57
that admits of a real argument
317
882000
4000
ώστε να δείνει ένα πραγματικό επιχείρημα
15:01
that potentially falls within the purview of science.
318
886000
3000
το οποίο δυνητικά να μπει στα όρια της επιστήμης.
15:04
He likes chocolate, he likes vanilla.
319
889000
3000
Στον έναν αρέσει η σοκολάτα, στον άλλο η βανίλια.
15:07
There's nothing that one should be able to say to the other
320
892000
3000
Δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να πει ο ένας στον άλλο
15:10
that should persuade the other."
321
895000
3000
ώστε να τον πείσει."
15:13
Notice that we don't do this in science.
322
898000
3000
Σημειωτέον, ότι δεν το κάνουμε αυτό στην επιστήμη.
15:16
On the left you have Edward Witten.
323
901000
2000
Στα αριστερά έχουμε τον Έντουαρντ Γουίτεν.
15:18
He's a string theorist.
324
903000
3000
Είναι ειδικός στη θεωρία χορδών.
15:21
If you ask the smartest physicists around
325
906000
2000
Εάν ρωτήσετε τους πιο έξυπνους φυσικούς τριγύρω,
15:23
who is the smartest physicist around,
326
908000
2000
ποιος είναι ο πιο έξυπνος φυσικός τριγύρω,
15:25
in my experience half of them will say Ed Witten.
327
910000
3000
από όσο ξέρω, οι μισοί από αυτούς λένε τον Έντ Γουίτεν.
15:28
The other half will tell you they don't like the question.
328
913000
3000
Οι άλλοι μισοί θα σας πουν ότι δεν τους αρέσει η ερώτηση.
15:31
(Laughter)
329
916000
3000
(Γέλια)
15:34
So, what would happen if I showed up at a physics conference
330
919000
4000
Τι θα γινόταν λοιπόν εάν εμφανιζόμουν σε ένα συνέδριο φυσικών
15:38
and said,"String theory is bogus.
331
923000
2000
και έλεγα, "Η Θεωρία Χορδών είναι κίβδηλη.
15:40
It doesn't resonate with me. It's not how I chose to
332
925000
2000
Δεν απηχεί σε μένα. Δεν επιλέγω να βλέπω το σύμπαν
15:42
view the universe at a small scale.
333
927000
3000
σε μικρή κλίμακα.
15:45
I'm not a fan."
334
930000
2000
Δεν την υποστηρίζω."
15:47
(Laughter)
335
932000
3000
(Γέλια)
15:50
Well, nothing would happen because I'm not a physicist;
336
935000
2000
Τίποτε δεν θα συμβεί γιατί δεν είμαι φυσικός,
15:52
I don't understand string theory.
337
937000
2000
δεν καταλαβαίνω τη θεωρία χορδών.
15:54
I'm the Ted Bundy of string theory.
338
939000
2000
Είμαι ο Τέντ Μπάντυ της θεωρίας χορδών.
15:56
(Laughter)
339
941000
3000
(Γέλια)
15:59
I wouldn't want to belong to any string theory club that would have me as a member.
340
944000
3000
Δεν θα ήθελα να είμαι σε κάποιο σύλλογο θεωρίας χορδών που να με έχει μέλος.
16:02
But this is just the point.
341
947000
2000
Αλλά αυτό είναι μια άποψη.
16:04
Whenever we are talking about facts
342
949000
3000
Όποτε μιλούμε για δεδομένα,
16:07
certain opinions must be excluded.
343
952000
2000
συγκεκριμένες απόψεις πρέπει να αποκλείωνται.
16:09
That is what it is to have a domain of expertise.
344
954000
3000
Αυτό σημαίνει να έχεις ένα τομέα ειδίκευσης.
16:12
That is what it is for knowledge to count.
345
957000
3000
Για αυτό μπορούμε με τη γνώση να κάνουμε εκτιμήσεις.
16:15
How have we convinced ourselves
346
960000
3000
Πως γίνεται να έχουμε πείσει τους εαυτούς μας
16:18
that in the moral sphere there is no such thing as moral expertise,
347
963000
4000
ότι στην ηθική σφαίρα δεν υπάρχει ηθική ειδικότητα
16:22
or moral talent, or moral genius even?
348
967000
3000
ή ηθικό ταλέντο ή ηθική ιδιοφυία ακόμη;
16:25
How have we convinced ourselves
349
970000
2000
Πως γίνεται να έχουμε πείσει τους εαυτούς μας
16:27
that every opinion has to count?
350
972000
2000
πως κάθε άποψη πρέπει να μετρήσει;
16:29
How have we convinced ourselves
351
974000
2000
Πως γίνεται να έχουμε πείσει τους εαυτούς μας
16:31
that every culture has a point of view
352
976000
2000
ότι κάθε κουλτούρα έχει μια οπτική
16:33
on these subjects worth considering?
353
978000
3000
για τέτοια θέματα που να αξίζει εξέτασης;
16:36
Does the Taliban
354
981000
2000
Μπορούν να έχουν οι Ταλιμπάν
16:38
have a point of view on physics
355
983000
2000
άποψη για τη φυσική
16:40
that is worth considering? No.
356
985000
3000
που να αξίζει εξέτασης; Όχι.
16:43
(Laughter)
357
988000
5000
(Γέλια)
16:48
How is their ignorance any less obvious
358
993000
3000
Πως γίνεται να είναι λιγότερο πασιφανής η αμάθειά τους
16:51
on the subject of human well-being?
359
996000
2000
στο ζήτημα της ανθρώπινης ευημερίας;
16:53
(Applause)
360
998000
6000
(Χειροκρότημα)
16:59
So, this, I think, is what the world needs now.
361
1004000
4000
Επομένως, νομίζω, πως αυτό χρειάζεται ο κόσμος τώρα.
17:03
It needs people like ourselves to admit
362
1008000
3000
Χρειάζεται ανθρώπους σαν εμάς που θα παραδεχτούν
17:06
that there are right and wrong answers
363
1011000
3000
ότι υπάρχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις
17:09
to questions of human flourishing,
364
1014000
2000
σε ερωτήματα ανθρώπινης ακμής'
17:11
and morality relates
365
1016000
2000
και η ηθική σχετίζεται
17:13
to that domain of facts.
366
1018000
2000
με αυτόν τον τομέα δεδομένων.
17:15
It is possible
367
1020000
2000
Είναι πιθανό
17:17
for individuals, and even for whole cultures,
368
1022000
4000
για τα άτομα ή ακόμη και για ολόκληρους πολιτισμούς
17:21
to care about the wrong things,
369
1026000
2000
να νοιάζονται για λάθος πράγματα:
17:23
which is to say that it's possible for them
370
1028000
3000
Που σημαίνει ότι είναι πιθανό για εκείνους
17:26
to have beliefs and desires that reliably lead
371
1031000
2000
να έχουν πιστεύω και πόθους που με σιγουριά θα οδηγήσουν
17:28
to needless human suffering.
372
1033000
2000
σε άσκοπο ανθρώπινο πόνο.
17:30
Just admitting this will transform our discourse about morality.
373
1035000
5000
Απλώς και μόνο η αποδοχή αυτού, θα μεταμορφώσει τη συζήτηση για την ηθική.
17:35
We live in a world in which
374
1040000
3000
Ζούμε σε ένα κόσμο στον οποίο
17:38
the boundaries between nations mean less and less,
375
1043000
3000
τα σύνορα μεταξύ των εθνών μειώνονται συνεχώς
17:41
and they will one day mean nothing.
376
1046000
3000
και κάποια μέρα δεν θα σημαίνουν τίποτα.
17:44
We live in a world filled with destructive technology,
377
1049000
2000
Ζούμε σε ένα κόσμο γεμάτο καταστρεπτική τεχνολογία
17:46
and this technology cannot be uninvented;
378
1051000
2000
και αυτή η τεχνολογία δεν μπορεί να αντιστραφεί,
17:48
it will always be easier
379
1053000
2000
θα είναι πάντα πιο εύκολο
17:50
to break things than to fix them.
380
1055000
4000
να σπάμε τα πράγματα από το να τα διορθώνουμε.
17:54
It seems to me, therefore, patently obvious
381
1059000
2000
Μου φαίνεται επομένως, ότι είναι ολοφάνερο
17:56
that we can no more
382
1061000
4000
ότι δεν μπορούμε πια
18:00
respect and tolerate
383
1065000
2000
να σεβαστούμε και να ανεχτούμε
18:02
vast differences in notions of human well-being
384
1067000
4000
τις ευρείες διαφοροποιήσεις σε νοήσεις για την ανθρώπινη ευημερία,
18:06
than we can respect or tolerate vast differences
385
1071000
3000
όπως δεν σεβόμαστε ή ανεχόμαστε ευρείες διαφοροποιήσεις
18:09
in the notions about how disease spreads,
386
1074000
3000
σε νοήσεις για το πως εξαπλώνονται οι ασθένεις
18:12
or in the safety standards of buildings and airplanes.
387
1077000
3000
ή για πρότυπα ασφαλείας κτηρίων και αεροπλάνων.
18:15
We simply must converge
388
1080000
3000
Πρέπει απλά να συγκλίνουμε
18:18
on the answers we give to the most important questions in human life.
389
1083000
4000
στις απαντήσεις που δίνουμε στα πιο σημαντικά ερωτήματα της ανθρώπινης ζωής.
18:22
And to do that, we have to admit that these questions have answers.
390
1087000
5000
Και για να το κάνουμε αυτό πρέπει να αποδεχτούμε ότι αυτά τα ερωτήματα έχουν απαντήσεις.
18:27
Thank you very much.
391
1092000
2000
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
18:29
(Applause)
392
1094000
23000
(Χειροκρότημα)
18:52
Chris Anderson: So, some combustible material there.
393
1117000
4000
Κρις Άντερσον: Λοιπόν, έχουμε αρκετά εύφλεκτο υλικό εδώ.
18:56
Whether in this audience or people elsewhere in the world,
394
1121000
3000
Είτε το κοινό εδώ είτε άνθρωποι από όλο τον κόσμο
18:59
hearing some of this, may well be doing the
395
1124000
2000
το να ακούνε κάτι σαν αυτό, μπορεί σίγουρα να προκαλέσει
19:01
screaming-with-rage thing, after as well, some of them.
396
1126000
5000
κραυγές οργής, έπειτα εξίσου μερικές από αυτές.
19:06
Language seems to be really important here.
397
1131000
2000
Η γλώσσα φαίνεται να παίζει προτεύοντα ρόλο εδώ.
19:08
When you're talking about the veil,
398
1133000
2000
Όταν μίλησες για την μπούρκα,
19:10
you're talking about women dressed in cloth bags.
399
1135000
3000
μίλησες για γυναίκες ντυμένες σε υφασμάτινα σακιά.
19:13
I've lived in the Muslim world, spoken with a lot of Muslim women.
400
1138000
4000
Έχω ζήσει στον Μουσουλμανικό κόσμο, μίλησα με αρκετές Μουσουλμάνες
19:17
And some of them would say something else. They would say,
401
1142000
2000
Κάποιες από αυτές έλεγαν κάτι διαφορετικό. Έλεγαν ότι:
19:19
"No, you know, this is a celebration
402
1144000
3000
"Όχι, ξέρετε, αυτό είναι ένας εορτασμός
19:22
of female specialness,
403
1147000
3000
της γυναικείας μοναδικότητας,
19:25
it helps build that and it's a result of the fact that" --
404
1150000
2000
βοηθά στο να ενισχυθεί αυτή και είναι αποτέλεσμα του γεγονότος..."
19:27
and this is arguably a sophisticated psychological view --
405
1152000
4000
και αυτή είναι μια επιχειρηματολογία μελετημένη ψυχολογικά:
19:31
"that male lust is not to be trusted."
406
1156000
3000
"Ότι η ανδρική λαγνεία δεν είναι εμπιστεύσιμη."
19:34
I mean, can you engage in a conversation
407
1159000
3000
Εννοώ, θα μπορούσες να μπεις σε διάλογο
19:37
with that kind of woman without seeming kind of cultural imperialist?
408
1162000
5000
με τέτοιου τύπου γυναίκες δίχως να φαίνεσαι σαν ένας πολιτιστικός ιμπεριαλιστής;
19:42
Sam Harris: Yeah, well I think I tried to broach this in a sentence,
409
1167000
3000
Σαμ Χάρρις: Ναί, προσπάθησα να το θίξω σε μια πρόταση,
19:45
watching the clock ticking,
410
1170000
2000
καθώς κοιτούσα το ρολόι,
19:47
but the question is:
411
1172000
2000
αλλά το ερώτημα είναι,
19:49
What is voluntary in a context
412
1174000
3000
τι είναι εθελούσιο σε ένα πλαίσιο
19:52
where men have certain expectations,
413
1177000
2000
όπου οι άντρες έχουν συγκεκριμένες προσδοκίες,
19:54
and you're guaranteed to be treated in a certain way
414
1179000
4000
και σου έχουν εγγυηθεί ότι θα σου φερθούν με συγκεκριμένο τρόπο
19:58
if you don't veil yourself?
415
1183000
2000
εάν δεν καλύψεις το σώμα σου;
20:00
And so, if anyone in this room
416
1185000
2000
Επομένως, εάν κάποιος σε αυτό το δωμάτιο
20:02
wanted to wear a veil,
417
1187000
2000
θέλει να φορέσει μπούρκα
20:04
or a very funny hat, or tattoo their face --
418
1189000
3000
ή ένα αστείο καπέλο ή ένα τατουάζ στο πρόσωπο -
20:07
I think we should be free to voluntarily do whatever we want,
419
1192000
3000
Νομίζω θα έπρεπε να είναι ελεύθεροι να κάνουν θεληματικά αυτό που επιθυμούν,
20:10
but we have to be honest about
420
1195000
3000
όμως θα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς για τους
20:13
the constraints that these women are placed under.
421
1198000
2000
περιορισμούς που υπόκεινται αυτές οι γυναίκες.
20:15
And so I think we shouldn't be so eager
422
1200000
3000
Και επομένως νομίζω ότι δεν θα έπρεπε να είμαστε τόσο πρόθυμοι
20:18
to always take their word for it,
423
1203000
2000
να δεχθούμε το λόγο τους,
20:20
especially when it's 120 degrees out
424
1205000
2000
ειδικά όταν έχει 50 βαθμούς έξω
20:22
and you're wearing a full burqa.
425
1207000
3000
και εκείνες φορούν ολόσωμη μπούρκα.
20:25
CA: A lot of people want to believe in this
426
1210000
2000
Κ.Α: Αρκετοί άνθρωποι θέλουν να τπιστέψουν σε αυτή
20:27
concept of moral progress.
427
1212000
2000
την έννοια της ηθικής προόδου.
20:29
But can you reconcile that?
428
1214000
2000
Αλλά μπορείτε να τη συμφιλιώσετε αυτή;
20:31
I think I understood you to say that you could
429
1216000
2000
Νομίζω ότι από αυτά που είπατε, καταλαβαίνω ότι θα μπορούσατε
20:33
reconcile that with a world that doesn't become
430
1218000
2000
να τη συμφιλιώσετε με ένα κόσμο που δεν γίνεται
20:35
one dimensional, where we all have to think the same.
431
1220000
3000
μονοδιάστατος, όπου όλοι πρέπει να σκεφτόμαστε το ίδιο.
20:38
Paint your picture of what
432
1223000
2000
Περιγράψτε την εικόνα του τι θα συμβεί
20:40
rolling the clock 50 years forward,
433
1225000
3000
σε πενήντα χρόνια από το τώρα,
20:43
100 years forward, how you would like to think of
434
1228000
2000
σε εκατό. Πως θα φανταζόσασταν τον κόσμο,
20:45
the world, balancing moral progress
435
1230000
3000
που ισορροπεί την ηθική πρόοδο
20:48
with richness.
436
1233000
3000
με τον πλούτο.
20:51
SH: Well, I think once you admit
437
1236000
2000
Σ.Χ: Νομίζω πως μόλις παραδεχθούμε
20:53
that we are on the path toward understanding our minds
438
1238000
3000
ότι βρισκόμαστε στο δρόμο προς την κατανόηση του νου μας
20:56
at the level of the brain in some important detail,
439
1241000
3000
στο επίπεδο του εγκεφάλου, με ιδιαίτερη λεπτομέρεια,
20:59
then you have to admit
440
1244000
2000
τότε θα πρέπει να παραδεχθούμε
21:01
that we are going to understand all of the positive
441
1246000
4000
ότι θα καταλάβουμε όλα τα θετικά
21:05
and negative qualities
442
1250000
2000
και αρνητικά προτερήματα
21:07
of ourselves in much greater detail.
443
1252000
2000
του εαυτού μας με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.
21:09
So, we're going to understand positive social emotion
444
1254000
2000
Οπότε θα κατανοήσουμε τα θετικά κοινωνικά συναισθήματα
21:11
like empathy and compassion,
445
1256000
2000
όπως η συναίσθηση και η συμπόνοια,
21:13
and we're going to understand the factors
446
1258000
2000
ενώ θα καταλάβουμε τους παράγοντες
21:15
that encourage it -- whether they're genetic,
447
1260000
2000
που τα επηρεάζουν - είτε είναι γενετικοί,
21:17
whether they're how people talk to one another,
448
1262000
2000
είτε είναι ο τρόπος που επικοινωνούν οι άνθρωποι,
21:19
whether they're economic systems,
449
1264000
2000
είτε είναι οικονομικά συστήματα.
21:21
and insofar as we begin to shine light on that
450
1266000
3000
Δεδομένου ότι βρισκόμαστε στην αρχή της διαφώτισης αυτού,
21:24
we are inevitably going to converge
451
1269000
2000
αναπόφευκτα θα συγκλίνουμε
21:26
on that fact space.
452
1271000
2000
σε αυτό το χώρο δεδομένων.
21:28
So, everything is not going to be up for grabs.
453
1273000
2000
Οπότε δεν θα είναι όλες οι πληροφορίες αξιοσημείωτες.
21:30
It's not going to be like
454
1275000
3000
Δεν θα είναι, ας πούμε, το ίδιο καλό
21:33
veiling my daughter from birth
455
1278000
2000
το να βάζω μπούρκα στην κόρη μου εκ γενετής,
21:35
is just as good as teaching her
456
1280000
3000
όσο το να τη μάθω
21:38
to be confident and well-educated
457
1283000
4000
να αισθάνεται σιγουριά και να εκπαιδευτεί σωστά
21:42
in the context of men who do desire women.
458
1287000
3000
στο πλαίσιο που οι άνδρες ποθούν τις γυναίκες.
21:45
I mean I don't think we need an NSF grant to know
459
1290000
4000
Δηλαδή, δε νομίζω ότι χρειαζομαστε ακαδημαϊκή επιχορήγηση για
21:49
that compulsory veiling is a bad idea --
460
1294000
3000
να πούμε ότι η επιβολή της μπούρκας είναι κακή ιδέα -
21:52
but at a certain point
461
1297000
2000
αλλά σε ένα συγκεκριμένο σημείο
21:54
we're going to be able to scan the brains of everyone involved
462
1299000
3000
θα έχουμε τη δυνατότητα να σκανάρουμε τους εγκεφάλους όσων εμπλέκονται
21:57
and actually interrogate them.
463
1302000
3000
και πραγματικά να τους ανακρίνουμε.
22:00
Do people love their daughters
464
1305000
3000
Αγαπούν οι άνθρωποι τις κόρες τους
22:03
just as much in these systems?
465
1308000
3000
το ίδιο μέσα σε αυτά τα συστήματα;
22:06
And I think there are clearly right answers to that.
466
1311000
2000
Και νομίζω ότι υπάρχουν ξεκάθαρα σωστές απαντήσεις σε αυτά.
22:08
CA: And if the results come out that actually they do,
467
1313000
3000
Κ.Α: Και αν τα αποτελέσματα δείξουν ότι τις αγαπούν
22:11
are you prepared to shift your instinctive current judgment
468
1316000
3000
είσαι προετοιμασμένος να αλλάξεις το ένστικτο σου για αυτήν τη κρίση
22:14
on some of these issues?
469
1319000
2000
σε ορισμένα από αυτά τα ζητήματα;
22:16
SH: Well yeah, modulo one obvious fact,
470
1321000
3000
Σ.Χ: Σίγουρα, αρχικό ευνόητο δεδομένο,
22:19
that you can love someone
471
1324000
2000
ότι μπορείς να αγαπάς κάποιον
22:21
in the context of a truly delusional belief system.
472
1326000
3000
στο πλαίσιο ενός συστήματος πραγματικής ψευδαίσθησης πίστης.
22:24
So, you can say like, "Because I knew my gay son
473
1329000
2000
Οπότε μπορεί να πεις: "Επειδή ήξερα ότι ο ομοφυλόφυλος γιός μου
22:26
was going to go to hell if he found a boyfriend,
474
1331000
3000
θα πήγαινε στην κόλαση εάν έβρισκε αγόρι,
22:29
I chopped his head off. And that was the most compassionate thing I could do."
475
1334000
3000
για αυτό του έκοψα το κεφάλι. Και αυτό ήταν το πιο συμπονετικό πράγμα που θα μπορούσα να κάνω."
22:32
If you get all those parts aligned,
476
1337000
2000
Εάν ευθυγραμμίσεις αυτά τα μέρη,
22:34
yes I think you could probably be feeling the emotion of love.
477
1339000
3000
τότε ναι νομίζω ότι ίσως να αισθάνεσαι το συναίσθημα της αγάπης.
22:37
But again, then we have to talk about
478
1342000
2000
Αλλά και πάλι, έπειτα θα πρέπει να μιλήσουμε
22:39
well-being in a larger context.
479
1344000
2000
για την ευημερία σε μεγαλύτερο πλαίσιο.
22:41
It's all of us in this together,
480
1346000
2000
Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό,
22:43
not one man feeling ecstasy
481
1348000
4000
όχι κάποιος που μόνος του εκστασιασμένος
22:47
and then blowing himself up on a bus.
482
1352000
2000
κάνει επίθεση αυτοκτονίας σε λεωφορείο.
22:49
CA: Sam, this is a conversation I would actually love to
483
1354000
2000
Κ.Α: Αυτή είναι μια συζήτηση που θα ήθελα πραγματικά να συνεχίσω
22:51
continue for hours.
484
1356000
2000
για ώρες.
22:53
We don't have that, but maybe another time. Thank you for coming to TED.
485
1358000
2000
Δεν έχουμε το χρόνο, ίσως κάποια άλλη στιγμή. Σε ευχαριστώ που ήρθες στο TED.
22:55
SH: Really an honor. Thank you.
486
1360000
2000
Σ.Χ: Ήταν πραγματικά τιμή μου. Σας ευχαριστώ.
22:57
(Applause)
487
1362000
3000
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Sam Harris - Neuroscientist, philosopherSam Harris's work focuses on how our growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live.
Why you should listen
Sam Harris is the author of five New York Times bestsellers. His books include The End of Faith, Letter to a Christian Nation, The Moral Landscape, Free Will, Lying, Waking Up and Islam and the Future of Tolerance (with Maajid Nawaz). The End of Faith won the 2005 PEN Award for Nonfiction. Harris's writing and public lectures cover a wide range of topics -- neuroscience, moral philosophy, religion, spirituality, violence, human reasoning -- but generally focus on how a growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live.
Harris's work has been published in more than 20 languages and has been discussed in the New York Times, Time, Scientific American, Nature, Newsweek, Rolling Stone and many other journals. He has written for the New York Times, the Los Angeles Times, The Economist, The Times (London), the Boston Globe, The Atlantic, The Annals of Neurology and elsewhere. Harris also regularly hosts a popular podcast.
Harris received a degree in philosophy from Stanford University and a Ph.D. in neuroscience from UCLA.
Sam Harris | Speaker | TED.com