TED2010
Sam Harris: Science can answer moral questions
Sam Harris: Wetenschap kan morele vraagstukken beantwoorden.
Filmed:
Readability: 4.3
6,257,604 views
Vragen over goed en kwaad vallen traditioneel buiten het bereik van de wetenschap. Sam Harris beargumenteert echter dat de wetenschap wel een stem heeft en moet hebben in morele vraagstukken, menselijke waarden en het goede leven.
Sam Harris - Neuroscientist, philosopher
Sam Harris's work focuses on how our growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live. Full bio
Sam Harris's work focuses on how our growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'm going to speak today about the relationship
0
0
3000
Vandaag spreek ik over de verhouding
00:18
between science and human values.
1
3000
4000
tussen wetenschap en menselijke waarden.
00:22
Now, it's generally understood that
2
7000
2000
Over het algemeen wordt aangenomen dat
00:24
questions of morality --
3
9000
2000
vragen over moraal,
00:26
questions of good and evil and right and wrong --
4
11000
2000
vragen over goed en kwaad,
00:28
are questions about which science officially has no opinion.
5
13000
3000
vragen zijn waarover de wetenschap geen mening heeft.
00:31
It's thought that science can help us
6
16000
3000
Wetenschap kan ons helpen
00:34
get what we value,
7
19000
2000
om krijgen wat we waarderen,
00:36
but it can never tell us what we ought to value.
8
21000
3000
maar niet kan vertellen wat we moeten waarderen.
00:39
And, consequently, most people -- I think most people
9
24000
2000
Het gevolg is dat de meeste mensen, ook hier,
00:41
probably here -- think that science will never answer
10
26000
3000
denken dat de wetenschap geen antwoord heeft
00:44
the most important questions in human life:
11
29000
3000
op de belangrijkste vragen in het menselijke leven.
00:47
questions like, "What is worth living for?"
12
32000
2000
"Wat is het waard om voor te leven?"
00:49
"What is worth dying for?"
13
34000
2000
"Wat is het waard om ervoor te sterven?"
00:51
"What constitutes a good life?"
14
36000
2000
"Wat is een goed leven?"
00:53
So, I'm going to argue
15
38000
2000
Volgens mij is dat onderscheid
00:55
that this is an illusion -- that the separation between
16
40000
2000
tussen wetenschap en menselijke waarden
00:57
science and human values is an illusion --
17
42000
2000
een illusie.
00:59
and actually quite a dangerous one
18
44000
3000
Een behoorlijk gevaarlijke illusie
01:02
at this point in human history.
19
47000
2000
op dit moment in de menselijke geschiedenis.
01:04
Now, it's often said that science
20
49000
2000
Het is vaak gezegd dat wetenschap
01:06
cannot give us a foundation for morality and human values,
21
51000
3000
geen basis kan geven voor menselijke waarden
01:09
because science deals with facts,
22
54000
3000
omdat wetenschap zich richt op feiten.
01:12
and facts and values seem to belong to different spheres.
23
57000
4000
Feiten en waarden lijken tot verschillende werelden te behoren.
01:16
It's often thought that there's no description
24
61000
3000
Vaak wordt aangenomen dat er geen beschrijving
01:19
of the way the world is
25
64000
2000
van de wereld beschikbaar is
01:21
that can tell us how the world ought to be.
26
66000
4000
die ons kan vertellen hoe de wereld zou moeten zijn.
01:25
But I think this is quite clearly untrue.
27
70000
2000
Maar ik denk dat dit duidelijk niet waar is.
01:27
Values are a certain kind of fact.
28
72000
4000
Waarden zijn op een bepaalde manier ook feiten.
01:31
They are facts about the well-being of conscious creatures.
29
76000
4000
Ze zijn feiten over het welzijn van bewuste wezens.
01:35
Why is it that we don't have ethical obligations toward rocks?
30
80000
4000
Waarom hebben we geen ethische verplichtingen ten opzichte van stenen?
01:39
Why don't we feel compassion for rocks?
31
84000
3000
Waarom leven we niet mee met een steen?
01:42
It's because we don't think rocks can suffer. And if we're more
32
87000
2000
Omdat we denken dat stenen niet kunnen lijden.
01:44
concerned about our fellow primates
33
89000
2000
We maken ons meer zorgen maken
01:46
than we are about insects, as indeed we are,
34
91000
3000
over onze medeprimaten dan over insecten
01:49
it's because we think they're exposed to a greater range
35
94000
2000
omdat we denken dat ze gevoeliger zijn
01:51
of potential happiness and suffering.
36
96000
3000
voor mogelijk geluk en lijden.
01:54
Now, the crucial thing to notice here
37
99000
3000
Het cruciale punt is
01:57
is that this is a factual claim:
38
102000
2000
dat dit een feitelijke claim is.
01:59
This is something that we could be right or wrong about. And if we
39
104000
2000
Dit kan juist of onjuist zijn.
02:01
have misconstrued the relationship between biological complexity
40
106000
3000
Door een verkeerd inzicht in de verhouding tussen biologische complexiteit
02:04
and the possibilities of experience
41
109000
3000
en de mogelijkheid van een bewuste ervaring
02:07
well then we could be wrong about the inner lives of insects.
42
112000
3000
zouden we het innerlijk leven van insecten onjuist begrijpen.
02:10
And there's no notion,
43
115000
4000
Er is geen definitie,
02:14
no version of human morality
44
119000
2000
geen enkele menselijke moraliteit
02:16
and human values that I've ever come across
45
121000
3000
en menselijke waarden die ik ooit tegen ben gekomen
02:19
that is not at some point reducible
46
124000
2000
die niet op enig manier terug te brengen zijn
02:21
to a concern about conscious experience
47
126000
3000
tot zorgen over een bewustzijn
02:24
and its possible changes.
48
129000
2000
en de mogelijke verandering daarin.
02:26
Even if you get your values from religion,
49
131000
3000
Zelfs wanneer je je waarden krijgt van een religie,
02:29
even if you think that good and evil ultimately
50
134000
2000
zelfs wanneer je denkt dat goed en kwaad uiteindelijk
02:31
relate to conditions after death --
51
136000
2000
verband houden met een leven na de dood,
02:33
either to an eternity of happiness with God
52
138000
3000
zoals eeuwig geluk met God
02:36
or an eternity of suffering in hell --
53
141000
2000
of eeuwig lijden in de hel,
02:38
you are still concerned about consciousness and its changes.
54
143000
4000
je maakt je nog steeds zorgen over het bewustzijn en wat daarin verandert.
02:42
And to say that such changes can persist after death
55
147000
3000
Beweren dat zulke veranderingen gevolgen hebben na de dood
02:45
is itself a factual claim,
56
150000
2000
is op zichzelf al een feitelijke claim,
02:47
which, of course, may or may not be true.
57
152000
3000
die juist of onjuist kan zijn.
02:50
Now, to speak about the conditions of well-being
58
155000
3000
Wat betreft de voorwaarden voor een goed leven
02:53
in this life, for human beings,
59
158000
2000
in dit leven, een mensenleven,
02:55
we know that there is a continuum of such facts.
60
160000
3000
weten we dat er een groot bereik van zulke feiten bestaat.
02:58
We know that it's possible to live in a failed state,
61
163000
3000
Het is mogelijk om te leven in een staat met een falende overheid,
03:01
where everything that can go wrong does go wrong --
62
166000
2000
waar wat fout kan gaan ook fout gaat,
03:03
where mothers cannot feed their children,
63
168000
3000
waar moeders hun kinderen niet te eten kunnen geven,
03:06
where strangers cannot find the basis for peaceful collaboration,
64
171000
4000
waar onbekenden onmogelijk in vrede kunnen samenwerken,
03:10
where people are murdered indiscriminately.
65
175000
3000
waar mensen zonder onderscheid vermoord worden.
03:13
And we know that it's possible to move along this continuum
66
178000
3000
En we weten dat we ons binnen dit bereik voortbewegen
03:16
towards something quite a bit more idyllic,
67
181000
2000
in de richting van iets idyllischer,
03:18
to a place where a conference like this is even conceivable.
68
183000
5000
naar een plek waar een conferentie als deze mogelijk is.
03:23
And we know -- we know --
69
188000
3000
En we weten, we weten,
03:26
that there are right and wrong answers
70
191000
2000
dat er juiste en onjuiste antwoorden zijn
03:28
to how to move in this space.
71
193000
2000
hoe ons in deze ruimte te gedragen.
03:30
Would adding cholera to the water be a good idea?
72
195000
6000
Is cholera aan drinkwater toevoegen een goed idee?
03:36
Probably not.
73
201000
2000
Waarschijnlijk niet.
03:38
Would it be a good idea for everyone to believe in the evil eye,
74
203000
3000
Is het een goed idee om te geloven in het kwade oog,
03:41
so that when bad things happened to them
75
206000
2000
zodat, wanneer je iets slechts overkomt,
03:43
they immediately blame their neighbors? Probably not.
76
208000
4000
je meteen de buren de schuld geeft? Waarschijnlijk niet.
03:47
There are truths to be known
77
212000
2000
Er zijn waarheden te ontdekken
03:49
about how human communities flourish,
78
214000
3000
over hoe samenlevingen tot bloei komen,
03:52
whether or not we understand these truths.
79
217000
2000
of we deze waarheden begrijpen of niet.
03:54
And morality relates to these truths.
80
219000
3000
Moraal heeft een relatie met deze waarheden.
03:57
So, in talking about values we are talking about facts.
81
222000
4000
Wanneer je over waarden spreekt, spreek je dus over feiten.
04:01
Now, of course our situation in the world can be understood at many levels --
82
226000
3000
Onze toestand in de wereld kan op vele niveaus begrepen worden:
04:04
from the level of the genome
83
229000
2000
vanuit het niveau van het menselijk DNA
04:06
on up to the level of economic systems
84
231000
2000
tot het niveau van economische systemen
04:08
and political arrangements.
85
233000
2000
en politieke akkoorden.
04:10
But if we're going to talk about human well-being
86
235000
2000
Maar wanneer we spreken over een mensenleven
04:12
we are, of necessity, talking about the human brain.
87
237000
3000
hebben we het natuurlijk over het menselijk brein.
04:15
Because we know that our experience of the world and of ourselves within it
88
240000
3000
We weten dat ons bewustzijn van de wereld en onszelf
04:18
is realized in the brain --
89
243000
3000
tot stand komt in het brein,
04:21
whatever happens after death.
90
246000
2000
wat er ook gebeurt na de dood.
04:23
Even if the suicide bomber does get 72 virgins in the afterlife,
91
248000
5000
Zelfs als de zelfmoordterrorist 72 maagden krijgt in het leven na de dood,
04:28
in this life, his personality --
92
253000
3000
is in dit leven zijn persoonlijkheid,
04:31
his rather unfortunate personality --
93
256000
2000
zijn nogal ongelukkige persoonlijkheid,
04:33
is the product of his brain.
94
258000
3000
het product van zijn brein.
04:36
So the contributions of culture --
95
261000
3000
De bijdrage van cultuur is dus
04:39
if culture changes us, as indeed it does,
96
264000
2000
dat cultuur ons verandert
04:41
it changes us by changing our brains.
97
266000
2000
door ons brein te veranderen.
04:43
And so therefore whatever cultural variation there is
98
268000
3000
Elke culturele variatie
04:46
in how human beings flourish
99
271000
2000
in de manier waarop mensen zich ontwikkelen,
04:48
can, at least in principle, be understood
100
273000
2000
kan dus begrepen worden
04:50
in the context of a maturing science of the mind --
101
275000
3000
in de context van de wetenschap van het verstand:
04:53
neuroscience, psychology, etc.
102
278000
3000
neurologie, psychologie, ....
04:56
So, what I'm arguing is that
103
281000
2000
Ik bepleit dus
04:58
value's reduced to facts --
104
283000
2000
de reductie van waarden tot feiten,
05:00
to facts about the conscious experience
105
285000
2000
feiten over bewuste ervaringen
05:02
of conscious beings.
106
287000
3000
van bewuste wezens.
05:05
And we can therefore visualize a space
107
290000
3000
We kunnen ons een ruimte voorstellen
05:08
of possible changes in the experience of these beings.
108
293000
3000
van mogelijke veranderingen in het bewustzijn van deze wezens.
05:11
And I think of this as kind of a moral landscape,
109
296000
2000
Ik beschouw dit als een moreel landschap
05:13
with peaks and valleys that correspond
110
298000
2000
met pieken en dalen
05:15
to differences in the well-being of conscious creatures,
111
300000
3000
zoals de toestand van bewuste wezens,
05:18
both personal and collective.
112
303000
2000
zowel persoonlijk als collectief.
05:20
And one thing to notice is that perhaps
113
305000
2000
Het valt op dat
05:22
there are states of human well-being
114
307000
2000
gelukkige momenten bestaan
05:24
that we rarely access, that few people access.
115
309000
3000
die we slechts zelden bereiken.
05:27
And these await our discovery.
116
312000
2000
Die willen we ontdekken.
05:29
Perhaps some of these states can be appropriately called
117
314000
2000
We noemen deze momenten
05:31
mystical or spiritual.
118
316000
2000
het best mystiek of spiritueel.
05:33
Perhaps there are other states that we can't access
119
318000
2000
Misschien bestaan voor ons onbereikbare ervaringen
05:35
because of how our minds are structured
120
320000
3000
vanwege de structuur van ons verstand.
05:38
but other minds possibly could access them.
121
323000
4000
Een ander verstand bereikt deze ervaring misschien wel.
05:42
Now, let me be clear about what I'm not saying. I'm not saying
122
327000
2000
Laat me duidelijk vertellen wat ik niet bedoel.
05:44
that science is guaranteed to map this space,
123
329000
5000
Ik zeg niet dat wetenschap deze ruimte in kaart kan brengen
05:49
or that we will have scientific answers to every
124
334000
2000
of dat wetenschappelijke antwoorden mogelijk zijn
05:51
conceivable moral question.
125
336000
2000
op elk mogelijk moreel vraagstuk.
05:53
I don't think, for instance, that you will one day consult
126
338000
2000
Ik denk niet dat op een dag
05:55
a supercomputer to learn whether you should have a second child,
127
340000
4000
een supercomputer kan vertellen of je een tweede kind moet krijgen,
05:59
or whether we should bomb Iran's nuclear facilities,
128
344000
4000
of we de kernfabrieken van Iran moeten bombarderen
06:03
or whether you can deduct the full cost of TED as a business expense.
129
348000
4000
of dat je de kosten voor TED als zakelijke uitgave kan aftrekken.
06:07
(Laughter)
130
352000
2000
(gelach)
06:09
But if questions affect human well-being
131
354000
2000
Maar wanneer vragen mensenlevens beïnvloeden
06:11
then they do have answers, whether or not we can find them.
132
356000
3000
dan bestaat een antwoord, of wij dat kunnen vinden of niet.
06:14
And just admitting this --
133
359000
2000
Dit toegeven,
06:16
just admitting that there are right and wrong answers
134
361000
2000
gewoon toegeven dat goede en foute antwoorden bestaan
06:18
to the question of how humans flourish --
135
363000
2000
op de vraag hoe mensen tot bloei komen,
06:20
will change the way we talk about morality,
136
365000
2000
verandert hoe we over moraliteit spreken,
06:22
and will change our expectations
137
367000
2000
en verandert onze verwachtingen
06:24
of human cooperation in the future.
138
369000
4000
tegenover menselijke samenwerking in de toekomst.
06:28
For instance, there are 21 states in our country
139
373000
4000
Er zijn bijvoorbeeld 21 staten in de VS
06:32
where corporal punishment in the classroom is legal,
140
377000
3000
waar lijfstraffen in het klas toegestaan zijn.
06:35
where it is legal for a teacher to beat a child with a wooden board, hard,
141
380000
6000
Een leraar mag een kind slaan met een houten lat.
06:41
and raising large bruises and blisters and even breaking the skin.
142
386000
4000
met grote blauwe plekken, blaren en zelfs open wonden tot gevolg.
06:45
And hundreds of thousands of children, incidentally,
143
390000
2000
Honderdduizenden kinderen per jaar
06:47
are subjected to this every year.
144
392000
2000
overkomt dit regelmatig.
06:49
The locations of these enlightened districts, I think, will fail to surprise you.
145
394000
5000
De locaties van deze verlichte staten zullen u niet verbazen.
06:54
We're not talking about Connecticut.
146
399000
3000
We hebben het niet over Connecticut.
06:57
And the rationale for this behavior is explicitly religious.
147
402000
4000
De achterliggende gedachte voor dit gedrag is expliciet religieus.
07:01
The creator of the universe himself
148
406000
2000
De schepper van het universum heeft zelf gezegd
07:03
has told us not to spare the rod,
149
408000
2000
dat we de roede niet mogen sparen,
07:05
lest we spoil the child --
150
410000
2000
anders verpesten we het kind.
07:07
this is in Proverbs 13 and 20, and I believe, 23.
151
412000
5000
Dit staat in Spreuken 13 en 20 en, geloof ik, in 23.
07:12
But we can ask the obvious question:
152
417000
2000
Stellen we dan de voor de hand liggende vraag?
07:14
Is it a good idea, generally speaking,
153
419000
4000
Is het een goed idee
07:18
to subject children to pain
154
423000
3000
om kinderen bloot te stellen
07:21
and violence and public humiliation
155
426000
3000
aan pijn, geweld en publieke vernedering
07:24
as a way of encouraging healthy emotional development
156
429000
2000
om emotionele ontwikkeling en goed gedrag
07:26
and good behavior?
157
431000
2000
te stimuleren?
07:28
(Laughter)
158
433000
1000
(gelach)
07:29
Is there any doubt
159
434000
4000
Kun je eraan twijfelen
07:33
that this question has an answer,
160
438000
2000
dat deze vraag een antwoord heeft
07:35
and that it matters?
161
440000
3000
en dat het een belangrijk antwoord is?
07:38
Now, many of you might worry
162
443000
2000
Velen van u kunnen opmerken
07:40
that the notion of well-being is truly undefined,
163
445000
3000
dat "gelukkig leven" geen echte definitie heeft
07:43
and seemingly perpetually open to be re-construed.
164
448000
3000
en schijnbaar altijd open staat voor herdefinitie.
07:46
And so, how therefore can there be an
165
451000
2000
Dus rijst de vraag:
07:48
objective notion of well-being?
166
453000
3000
Wat kan "gelukkig leven" objectief zijn?
07:51
Well, consider by analogy, the concept of physical health.
167
456000
3000
Vergelijk met het concept "gezond leven".
07:54
The concept of physical health is undefined.
168
459000
3000
Het concept "fysieke gezondheid" is niet gedefinieerd,
07:57
As we just heard from Michael Specter, it has changed over the years.
169
462000
3000
zoals Michael Specter zojuist vertelde. Het is veranderd in de loop der jaren.
08:00
When this statue was carved
170
465000
2000
Toen dit standbeeld werd gemaakt
08:02
the average life expectancy was probably 30.
171
467000
3000
was de leeftijdsverwachting wellicht 30 jaar.
08:05
It's now around 80 in the developed world.
172
470000
3000
Dat is nu 80 jaar in de ontwikkelde wereld.
08:08
There may come a time when we meddle with our genomes
173
473000
3000
In de toekomst kunnen we met ons DNA rommelen
08:11
in such a way that not being able to run a marathon
174
476000
3000
zodat geen marathon kunnen lopen op je 200ste
08:14
at age 200 will be considered a profound disability.
175
479000
4000
als een serieuze handicap wordt beschouwd.
08:18
People will send you donations when you're in that condition.
176
483000
3000
Mensen zouden geld geven wanneer je zo ongezond bent.
08:21
(Laughter)
177
486000
2000
(gelach)
08:23
Notice that the fact that the concept of health
178
488000
4000
Let op: het concept gezondheid is
08:27
is open, genuinely open for revision,
179
492000
3000
open gedefinieerd
08:30
does not make it vacuous.
180
495000
2000
maar het is niet leeg.
08:32
The distinction between a healthy person
181
497000
3000
Het onderscheid tussen een gezond persoon
08:35
and a dead one
182
500000
2000
en een dood persoon
08:37
is about as clear and consequential as any we make in science.
183
502000
3000
is zo duidelijk als elk onderscheid in de wetenschap.
08:43
Another thing to notice is there may be many peaks on the moral landscape:
184
508000
3000
Bemerk ook dat vele pieken in het morele landschap bestaan.
08:46
There may be equivalent ways to thrive;
185
511000
3000
Er kunnen gelijkwaardige alternatieven zijn om te bloeien,
08:49
there may be equivalent ways to organize a human society
186
514000
2000
om een samenleving zo te organiseren
08:51
so as to maximize human flourishing.
187
516000
2000
dat mensen zich maximaal ontwikkelen.
08:53
Now, why wouldn't this
188
518000
2000
Waarom zou dit niet
08:55
undermine an objective morality?
189
520000
4000
een objectieve moraliteit ondermijnen?
08:59
Well think of how we talk about food:
190
524000
3000
Denk aan hoe we praten over eten.
09:02
I would never be tempted to argue to you
191
527000
3000
Ik zou je nooit overtuigen
09:05
that there must be one right food to eat.
192
530000
2000
dat er maar één juiste voeding bestaat.
09:07
There is clearly a range of materials
193
532000
2000
Heel veel producten zijn
09:09
that constitute healthy food.
194
534000
2000
duidelijk gezond voedsel.
09:11
But there's nevertheless a clear distinction
195
536000
2000
Toch bestaat een onderscheid
09:13
between food and poison.
196
538000
2000
tussen eten en gif.
09:15
The fact that there are many right answers
197
540000
3000
Het feit dat meerdere juiste antwoorden bestaan
09:18
to the question, "What is food?"
198
543000
2000
op de vraag "Wat is voedsel?"
09:20
does not tempt us
199
545000
3000
betekent niet dat
09:23
to say that there are no truths to be known about human nutrition.
200
548000
5000
er geen waarheden bestaan over menselijke voeding.
09:28
Many people worry
201
553000
2000
Veel mensen maken zich zorgen
09:30
that a universal morality would require
202
555000
3000
dat een universele moraal noodzakelijk
09:33
moral precepts that admit of no exceptions.
203
558000
3000
geen uitzonderingen aanvaardt.
09:36
So, for instance, if it's really wrong to lie,
204
561000
2000
Als je bijvoorbeeld niet mag liegen,
09:38
it must always be wrong to lie,
205
563000
2000
mag je nooit liegen.
09:40
and if you can find an exception,
206
565000
2000
Wanneer je een uitzondering hierop vindt,
09:42
well then there's no such thing as moral truth.
207
567000
3000
dan bestaat er geen morele waarheid.
09:45
Why would we think this?
208
570000
2000
Waarom zouden we dit denken?
09:47
Consider, by analogy, the game of chess.
209
572000
3000
Vergelijk met het schaakspel.
09:50
Now, if you're going to play good chess,
210
575000
2000
Wanneer je goed wilt schaken
09:52
a principle like, "Don't lose your Queen,"
211
577000
2000
is het principe "raak je koningin niet kwijt"
09:54
is very good to follow.
212
579000
2000
heel verstandig.
09:56
But it clearly admits some exceptions.
213
581000
2000
Maar hierop zijn uitzonderingen.
09:58
There are moments when losing your Queen is a brilliant thing to do.
214
583000
3000
Soms is je koningin opofferen een briljante zet.
10:01
There are moments when it is the only good thing you can do.
215
586000
4000
Soms is het zelfs de enige juiste zet.
10:05
And yet, chess is a domain of perfect objectivity.
216
590000
4000
En toch is het schaakspel volledig objectief.
10:09
The fact that there are exceptions here does not
217
594000
2000
Het feit dat er uitzonderingen zijn
10:11
change that at all.
218
596000
3000
verandert dit niet.
10:14
Now, this brings us to the sorts of moves
219
599000
3000
Dit brengt ons bij het menselijk gedrag
10:17
that people are apt to make in the moral sphere.
220
602000
3000
op het morele vlak.
10:20
Consider the great problem of women's bodies:
221
605000
5000
Beschouw het grote probleem van het vrouwelijk lichaam.
10:25
What to do about them?
222
610000
2000
Wat moet je er mee?
10:27
Well this is one thing you can do about them:
223
612000
2000
Dit is één van de mogelijkheden.
10:29
You can cover them up.
224
614000
2000
Je kan het bedekken.
10:31
Now, it is the position, generally speaking, of our intellectual community
225
616000
2000
Het standpunt van onze intellectuele gemeenschap is,
10:33
that while we may not like this,
226
618000
4000
ondanks dat we dit niet leuk vinden,
10:37
we might think of this as "wrong"
227
622000
2000
en dit verkeerd vinden
10:39
in Boston or Palo Alto,
228
624000
2000
in Boston of Palo Alto,
10:41
who are we to say
229
626000
2000
dat het niet aan ons is om te zeggen
10:43
that the proud denizens of an ancient culture
230
628000
3000
dat de trotse afstammelingen van een eeuwenoude cultuur
10:46
are wrong to force their wives and daughters
231
631000
3000
fout zijn door hun vrouwen en dochters te dwingen
10:49
to live in cloth bags?
232
634000
2000
in stoffen zakken te leven?
10:51
And who are we to say, even, that they're wrong
233
636000
2000
En wie zijn wij om te beweren dat het fout is
10:53
to beat them with lengths of steel cable,
234
638000
2000
om ze te slaan met staalkabels
10:55
or throw battery acid in their faces
235
640000
2000
of batterijzuur in hun gezicht te gooien,
10:57
if they decline the privilege of being smothered in this way?
236
642000
4000
wanneer ze het privilege weigeren om zo ingepakt te worden?
11:01
Well, who are we not to say this?
237
646000
3000
Of wie zijn wij om dit niet te zeggen?
11:04
Who are we to pretend
238
649000
2000
Wie zijn wij om te doen
11:06
that we know so little about human well-being
239
651000
4000
alsof we zo weinig weten over menselijk welzijn
11:10
that we have to be non-judgmental about a practice like this?
240
655000
4000
dat we niet kunnen oordelen over dit soort praktijken.
11:14
I'm not talking about voluntary wearing of a veil --
241
659000
4000
Ik bedoel niet het vrijwillig dragen van een hoofddoek.
11:18
women should be able to wear whatever they want, as far as I'm concerned.
242
663000
2000
Vrouwen moeten kunnen dragen wat ze willen.
11:20
But what does voluntary mean
243
665000
3000
Maar wat betekent vrijwillig
11:23
in a community where,
244
668000
2000
in een samenleving waar,
11:25
when a girl gets raped,
245
670000
3000
wanneer een meisje verkracht wordt,
11:28
her father's first impulse,
246
673000
2000
de eerste impuls van haar vader vaak is
11:30
rather often, is to murder her out of shame?
247
675000
5000
haar vermoorden uit schaamte?
11:35
Just let that fact detonate in your brain for a minute:
248
680000
7000
Laat dat feit eventjes in je brein doordringen.
11:42
Your daughter gets raped,
249
687000
2000
Je dochter wordt verkracht,
11:44
and what you want to do is kill her.
250
689000
3000
en haar doden is het eerste wat je wil.
11:52
What are the chances that represents
251
697000
2000
Is dit misschien
11:54
a peak of human flourishing?
252
699000
5000
een hoogtepunt in de menselijke ontwikkeling?
12:02
Now, to say this is not to say that we have got the
253
707000
2000
Dit betekent niet dat
12:04
perfect solution in our own society.
254
709000
4000
wij de perfecte oplossing in onze samenleving hebben.
12:08
For instance,
255
713000
2000
Dit is bijvoorbeeld
12:10
this is what it's like to go to a newsstand almost anywhere
256
715000
2000
wat je ziet in bijna elke krantenwinkel
12:12
in the civilized world.
257
717000
2000
in de ontwikkelde wereld.
12:14
Now, granted, for many men
258
719000
2000
Toegegeven, veel mannen hebben
12:16
it may require a degree in philosophy to see something wrong with these images.
259
721000
3000
een studie filosofie nodig om het probleem met deze prentjes te zien.
12:19
(Laughter)
260
724000
3000
(gelach)
12:22
But if we are in a reflective mood,
261
727000
3000
Maar wanneer we in een kritische stemming zijn,
12:25
we can ask,
262
730000
2000
kunnen we ons afvragen:
12:27
"Is this the perfect expression
263
732000
2000
"Is dit de perfecte uitdrukking
12:29
of psychological balance
264
734000
2000
van psychologisch evenwicht
12:31
with respect to variables like youth and beauty and women's bodies?"
265
736000
3000
tussen jeugd, schoonheid en het vrouwelijk lichaam?"
12:34
I mean, is this the optimal environment
266
739000
2000
Is dit de optimale omgeving
12:36
in which to raise our children?
267
741000
4000
om je kinderen op te voeden?
12:40
Probably not. OK, so perhaps there's some place
268
745000
2000
Waarschijnlijk niet. Misschien bestaat een plek
12:42
on the spectrum
269
747000
2000
in het spectrum
12:44
between these two extremes
270
749000
2000
tussen deze twee extremen
12:46
that represents a place of better balance.
271
751000
3000
met een beter evenwicht.
12:49
(Applause)
272
754000
8000
(applaus)
12:57
Perhaps there are many such places --
273
762000
2000
Misschien zijn er vele plekken.
12:59
again, given other changes in human culture
274
764000
3000
Nogmaals, gelet op andere veranderingen in de menselijke cultuur
13:02
there may be many peaks on the moral landscape.
275
767000
2000
bestaan vele pieken in het morele landschap.
13:04
But the thing to notice is that there will be
276
769000
2000
Het is opvallend dat
13:06
many more ways not to be on a peak.
277
771000
5000
veel meer manieren bestaan om niet op een piek te zijn.
13:11
Now the irony, from my perspective,
278
776000
2000
De ironie, vanuit mijn perspectief,
13:13
is that the only people who seem to generally agree with me
279
778000
3000
is dat de enige mensen, die het met mij eens zijn
13:16
and who think that there are right and wrong answers to moral questions
280
781000
3000
en die denken dat juiste en onjuiste antwoorden op morele vragen bestaan,
13:19
are religious demagogues of one form or another.
281
784000
3000
op een of andere manier religieuze demagogen zijn.
13:22
And of course they think they have right answers to moral questions
282
787000
3000
Zij denken natuurlijk dat zij de juiste antwoorden op morele vragen hebben
13:25
because they got these answers from a voice in a whirlwind,
283
790000
4000
omdat ze die gekregen hebben van een stem in een wervelwind,
13:29
not because they made an intelligent analysis of the causes
284
794000
2000
niet omdat ze een analyse hebben gemaakt
13:31
and condition of human and animal well-being.
285
796000
4000
van oorzaken en voorwaarden van menselijk en dierlijk welzijn.
13:35
In fact, the endurance of religion
286
800000
2000
Religie is voortdurend
13:37
as a lens through which most people view moral questions
287
802000
4000
een lens waardoor de meeste mensen morele vraagstukken bekijken.
13:41
has separated most moral talk
288
806000
3000
De meeste morele gesprekken gaan niet meer
13:44
from real questions of human and animal suffering.
289
809000
4000
over echte vragen over menselijk en dierlijk lijden.
13:48
This is why we spend our time
290
813000
2000
Dit is de reden dat we veel discussiëren
13:50
talking about things like gay marriage
291
815000
2000
over bijvoorbeeld het homohuwelijk
13:52
and not about genocide or nuclear proliferation
292
817000
4000
en niet over genocide, of verspreiding van kernwapens,
13:56
or poverty or any other hugely consequential issue.
293
821000
5000
of armoede, of een ander uiterst belangrijk onderwerp.
14:01
But the demagogues are right about one thing: We need
294
826000
2000
Maar de demagogen hebben gelijk over één ding:
14:03
a universal conception of human values.
295
828000
4000
de behoefte aan een universeel begrip van menselijke waarden.
14:07
Now, what stands in the way of this?
296
832000
2000
Waarom gebeurt dit niet?
14:09
Well, one thing to notice is that we
297
834000
2000
Bemerk dat we anders handelen
14:11
do something different when talking about morality --
298
836000
2000
wanneer we over moraliteit spreken,
14:13
especially secular, academic, scientist types.
299
838000
4000
vooral seculiere, academische, wetenschappelijke types.
14:17
When talking about morality we value differences of opinion
300
842000
3000
Wanneer we over moraal praten, respecteren we verschillende meningen
14:20
in a way that we don't in any other area of our lives.
301
845000
3000
op een manier dat we over andere onderwerpen niet doen.
14:23
So, for instance the Dalai Lama gets up every morning
302
848000
2000
De Dalai Lama staat elke ochtend op
14:25
meditating on compassion,
303
850000
2000
en hij mediteert over medeleven.
14:27
and he thinks that helping other human beings is an integral component
304
852000
2000
Hij denkt dat andere mensen helpen
14:29
of human happiness.
305
854000
3000
een integraal onderdeel van menselijk geluk is.
14:32
On the other hand, we have someone like Ted Bundy;
306
857000
2000
Aan de andere kant hebben we Ted Bundy.
14:34
Ted Bundy was very fond of abducting and raping
307
859000
2000
Ted Bundy hield van ontvoering en verkrachting.
14:36
and torturing and killing young women.
308
861000
2000
Hij martelde en vermoordde jonge vrouwen.
14:38
So, we appear to have a genuine difference of opinion
309
863000
2000
Dit is een oprecht meningsverschil
14:40
about how to profitably use one's time.
310
865000
3000
over hoe we onze tijd optimaal moeten besteden.
14:43
(Laughter)
311
868000
2000
(gelach)
14:45
Most Western intellectuals
312
870000
2000
De meeste westerse intellectuelen
14:47
look at this situation
313
872000
2000
kijken naar deze situatie
14:49
and say, "Well, there's nothing for the Dalai Lama
314
874000
2000
en ze zeggen: "Er is niets
14:51
to be really right about -- really right about --
315
876000
3000
waarover de Dalai Lama echt gelijk heeft,
14:54
or for Ted Bundy to be really wrong about
316
879000
3000
of waarover Ted Bundy echt ongelijk heeft
14:57
that admits of a real argument
317
882000
4000
dat een reëel argument geeft,
15:01
that potentially falls within the purview of science.
318
886000
3000
dat kan vallen binnen het bereik van de wetenschap."
15:04
He likes chocolate, he likes vanilla.
319
889000
3000
Hij houdt van chocolade, hij houdt van vanille.
15:07
There's nothing that one should be able to say to the other
320
892000
3000
De een kan niets tegen de ander zeggen
15:10
that should persuade the other."
321
895000
3000
wat de ander zou kunnen overtuigen.
15:13
Notice that we don't do this in science.
322
898000
3000
Zo werkt wetenschap niet.
15:16
On the left you have Edward Witten.
323
901000
2000
Links staat Edward Witten.
15:18
He's a string theorist.
324
903000
3000
Hij houdt zich bezig met de snaartheorie.
15:21
If you ask the smartest physicists around
325
906000
2000
Als je de slimste natuurkundigen vraagt
15:23
who is the smartest physicist around,
326
908000
2000
wie de slimste natuurkundige is,
15:25
in my experience half of them will say Ed Witten.
327
910000
3000
dan antwoordt de helft Ed Witten.
15:28
The other half will tell you they don't like the question.
328
913000
3000
De andere helft zegt dat ze de vraag niet apprecieert.
15:31
(Laughter)
329
916000
3000
(gelach)
15:34
So, what would happen if I showed up at a physics conference
330
919000
4000
Wat zou er gebeuren als ik op een natuurkundig congres verschijn
15:38
and said,"String theory is bogus.
331
923000
2000
en zeg: "Snaartheorie is onzin!"
15:40
It doesn't resonate with me. It's not how I chose to
332
925000
2000
"Het blijft niet hangen. Ik wil het universum
15:42
view the universe at a small scale.
333
927000
3000
niet op zo'n kleine schaal beschouwen."
15:45
I'm not a fan."
334
930000
2000
"Ik ben geen fan."
15:47
(Laughter)
335
932000
3000
(gelach)
15:50
Well, nothing would happen because I'm not a physicist;
336
935000
2000
Niets gebeurt omdat ik geen natuurkundige ben.
15:52
I don't understand string theory.
337
937000
2000
Ik begrijp de snaartheorie niet.
15:54
I'm the Ted Bundy of string theory.
338
939000
2000
Ik ben de Ted Bundy van de snaartheorie.
15:56
(Laughter)
339
941000
3000
(gelach)
15:59
I wouldn't want to belong to any string theory club that would have me as a member.
340
944000
3000
Ik wil geen lid zijn van een snaartheorieclub die mij als lid wil hebben.
16:02
But this is just the point.
341
947000
2000
En dit is juist het punt.
16:04
Whenever we are talking about facts
342
949000
3000
Wanneer we over feiten spreken,
16:07
certain opinions must be excluded.
343
952000
2000
moeten we bepaalde meningen uitsluiten.
16:09
That is what it is to have a domain of expertise.
344
954000
3000
Dat is nodig om een expertisegebied te kunnen hebben.
16:12
That is what it is for knowledge to count.
345
957000
3000
Dat is nodig om kennis mee te laten tellen.
16:15
How have we convinced ourselves
346
960000
3000
Hoe hebben we onszelf overtuigd
16:18
that in the moral sphere there is no such thing as moral expertise,
347
963000
4000
dat in het morele domein geen expertise bestaat,
16:22
or moral talent, or moral genius even?
348
967000
3000
of moreel talent, of zelfs morele genialiteit?
16:25
How have we convinced ourselves
349
970000
2000
Hoe hebben we onszelf overtuigd
16:27
that every opinion has to count?
350
972000
2000
dat elke mening moet kunnen?
16:29
How have we convinced ourselves
351
974000
2000
Hoe hebben we onszelf overtuigd
16:31
that every culture has a point of view
352
976000
2000
dat elke cultuur een morele visie heeft,
16:33
on these subjects worth considering?
353
978000
3000
die het overwegen waard is?
16:36
Does the Taliban
354
981000
2000
Heeft de Taliban
16:38
have a point of view on physics
355
983000
2000
een visie op natuurkunde
16:40
that is worth considering? No.
356
985000
3000
die het overwegen waard is? Nee!
16:43
(Laughter)
357
988000
5000
(gelach)
16:48
How is their ignorance any less obvious
358
993000
3000
Hoe kan hun onwetendheid duidelijker zijn
16:51
on the subject of human well-being?
359
996000
2000
dan over het menselijk welzijn.
16:53
(Applause)
360
998000
6000
(applaus)
16:59
So, this, I think, is what the world needs now.
361
1004000
4000
Dit heeft de wereld nu nodig:
17:03
It needs people like ourselves to admit
362
1008000
3000
mensen, zoals wij, die toegeven
17:06
that there are right and wrong answers
363
1011000
3000
dat juiste en onjuiste antwoorden bestaan
17:09
to questions of human flourishing,
364
1014000
2000
op vragen over menselijke ontwikkeling.
17:11
and morality relates
365
1016000
2000
Moraliteit heeft een relatie met
17:13
to that domain of facts.
366
1018000
2000
dat domein van feiten.
17:15
It is possible
367
1020000
2000
Het is mogelijk
17:17
for individuals, and even for whole cultures,
368
1022000
4000
voor individuen, en zelfs voor hele culturen
17:21
to care about the wrong things,
369
1026000
2000
om te geven om de verkeerde dingen.
17:23
which is to say that it's possible for them
370
1028000
3000
Het is mogelijk voor ze
17:26
to have beliefs and desires that reliably lead
371
1031000
2000
om overtuigingen en verlangens te hebben
17:28
to needless human suffering.
372
1033000
2000
die zorgen voor onnodig menselijk lijden.
17:30
Just admitting this will transform our discourse about morality.
373
1035000
5000
Dit toegeven is genoeg om de discussie over moraliteit te veranderen.
17:35
We live in a world in which
374
1040000
3000
We leven in een wereld waarin
17:38
the boundaries between nations mean less and less,
375
1043000
3000
grenzen tussen landen steeds minder betekenen.
17:41
and they will one day mean nothing.
376
1046000
3000
Op een dag zullen ze niets meer betekenen.
17:44
We live in a world filled with destructive technology,
377
1049000
2000
Onze wereld is gevuld met vernietigende technologie,
17:46
and this technology cannot be uninvented;
378
1051000
2000
die we niet ongedaan kunnen maken.
17:48
it will always be easier
379
1053000
2000
Het zal altijd makkelijker zijn
17:50
to break things than to fix them.
380
1055000
4000
dingen te breken dan ze te herstellen.
17:54
It seems to me, therefore, patently obvious
381
1059000
2000
Het lijkt mij daarom overduidelijk
17:56
that we can no more
382
1061000
4000
dat we niet kunnen
18:00
respect and tolerate
383
1065000
2000
respecteren en tolereren
18:02
vast differences in notions of human well-being
384
1067000
4000
dat er grote verschillen zijn over menselijk welzijn,
18:06
than we can respect or tolerate vast differences
385
1071000
3000
zoals we niet tolereren dat verschillende opvattingen zijn
18:09
in the notions about how disease spreads,
386
1074000
3000
over de manier waarop ziektes zich verspreiden,
18:12
or in the safety standards of buildings and airplanes.
387
1077000
3000
of over veiligheidsstandaarden van gebouwen en vliegtuigen.
18:15
We simply must converge
388
1080000
3000
We moeten dichter bij elkaar komen
18:18
on the answers we give to the most important questions in human life.
389
1083000
4000
wat betreft de antwoorden op de belangrijkste levensvragen.
18:22
And to do that, we have to admit that these questions have answers.
390
1087000
5000
Daarvoor moeten we toegeven dat er antwoorden zijn op deze vragen.
18:27
Thank you very much.
391
1092000
2000
Dankuwel.
18:29
(Applause)
392
1094000
23000
(applaus)
18:52
Chris Anderson: So, some combustible material there.
393
1117000
4000
C. A. : Zo, dat was een gevoelig onderwerp.
18:56
Whether in this audience or people elsewhere in the world,
394
1121000
3000
Hier in het publiek of ergens anders op aarde,
18:59
hearing some of this, may well be doing the
395
1124000
2000
zouden sommige mensen tijdens de lezing
19:01
screaming-with-rage thing, after as well, some of them.
396
1126000
5000
het misschien willen uitschreeuwen van woede.
19:06
Language seems to be really important here.
397
1131000
2000
Taal lijkt hier heel belangrijk.
19:08
When you're talking about the veil,
398
1133000
2000
Wanneer je praat over de hoofddoek,
19:10
you're talking about women dressed in cloth bags.
399
1135000
3000
spreek je over vrouwen gekleed in stoffen zakken.
19:13
I've lived in the Muslim world, spoken with a lot of Muslim women.
400
1138000
4000
Ik heb geleefd in de moslimwereld, gesproken met veel moslimvrouwen.
19:17
And some of them would say something else. They would say,
401
1142000
2000
Sommige van hen zouden iets anders zeggen.
19:19
"No, you know, this is a celebration
402
1144000
3000
"Nee, weet je, dit is een viering
19:22
of female specialness,
403
1147000
3000
van onze speciale vrouwelijkheid."
19:25
it helps build that and it's a result of the fact that" --
404
1150000
2000
"het helpt dat op te bouwen en het is een gevolg van ... "
19:27
and this is arguably a sophisticated psychological view --
405
1152000
4000
en dit is, maar daar valt over te twisten, een genuanceerde psychologische visie
19:31
"that male lust is not to be trusted."
406
1156000
3000
"dat mannelijke lust niet te vertrouwen is."
19:34
I mean, can you engage in a conversation
407
1159000
3000
Kun jij een gesprek aangaan met zo'n vrouw
19:37
with that kind of woman without seeming kind of cultural imperialist?
408
1162000
5000
zonder over te komen als een culturele kolonist?
19:42
Sam Harris: Yeah, well I think I tried to broach this in a sentence,
409
1167000
3000
Sam Harris: Ik probeerde dat kort uit te leggen
19:45
watching the clock ticking,
410
1170000
2000
terwijl de tijd op de klok wegtikte.
19:47
but the question is:
411
1172000
2000
De hoofdvraag is:
19:49
What is voluntary in a context
412
1174000
3000
wat is vrijwillig in een situatie
19:52
where men have certain expectations,
413
1177000
2000
waar mannen verwachtingen hebben,
19:54
and you're guaranteed to be treated in a certain way
414
1179000
4000
en jij zeker op een bepaalde manier behandeld wordt
19:58
if you don't veil yourself?
415
1183000
2000
wanneer je jezelf niet bedekt?
20:00
And so, if anyone in this room
416
1185000
2000
Wanneer iemand in deze zaal
20:02
wanted to wear a veil,
417
1187000
2000
een hoofddoek wil dragen,
20:04
or a very funny hat, or tattoo their face --
418
1189000
3000
of een gekke hoed, of zijn gezicht wil tatoeëren --
20:07
I think we should be free to voluntarily do whatever we want,
419
1192000
3000
we moeten vrij zijn om te doen wat we willen,
20:10
but we have to be honest about
420
1195000
3000
maar we moeten eerlijk zijn over
20:13
the constraints that these women are placed under.
421
1198000
2000
de beperkingen opgelegd aan deze vrouwen.
20:15
And so I think we shouldn't be so eager
422
1200000
3000
Daarom denk ik dat we niet te voortvarend moeten zijn
20:18
to always take their word for it,
423
1203000
2000
om ze op hun woord te vertrouwen,
20:20
especially when it's 120 degrees out
424
1205000
2000
vooral wanneer het buiten 50 ºC is
20:22
and you're wearing a full burqa.
425
1207000
3000
en jij een volledige burka draagt.
20:25
CA: A lot of people want to believe in this
426
1210000
2000
C.A.: Veel mensen willen geloven
20:27
concept of moral progress.
427
1212000
2000
in dit concept van morele vooruitgang.
20:29
But can you reconcile that?
428
1214000
2000
Maar kan jij dat verzoenen met,
20:31
I think I understood you to say that you could
429
1216000
2000
ik begreep dat je kon verzoenen
20:33
reconcile that with a world that doesn't become
430
1218000
2000
met een wereld die niet eendimensionaal wordt,
20:35
one dimensional, where we all have to think the same.
431
1220000
3000
waar we allemaal hetzelfde moeten denken?
20:38
Paint your picture of what
432
1223000
2000
Geef eens een schets van,
20:40
rolling the clock 50 years forward,
433
1225000
3000
wanneer je klok 50 of 100 jaar vooruitdraait,
20:43
100 years forward, how you would like to think of
434
1228000
2000
hoe jij graag denk over de wereld,
20:45
the world, balancing moral progress
435
1230000
3000
waarin morele vooruitgang in evenwicht is
20:48
with richness.
436
1233000
3000
met financiële voorspoed.
20:51
SH: Well, I think once you admit
437
1236000
2000
Ik denk dat wanneer je toegeeft
20:53
that we are on the path toward understanding our minds
438
1238000
3000
dat we stilaan onze breinen begrijpen
20:56
at the level of the brain in some important detail,
439
1241000
3000
op het niveau van de hersenen, in alle details,
20:59
then you have to admit
440
1244000
2000
dat je dan moet toegeven
21:01
that we are going to understand all of the positive
441
1246000
4000
dat we een veel scherper zicht zullen krijgen
21:05
and negative qualities
442
1250000
2000
op alle positieve en negatieve kwaliteiten
21:07
of ourselves in much greater detail.
443
1252000
2000
waarover we beschikken.
21:09
So, we're going to understand positive social emotion
444
1254000
2000
We krijgen inzicht in positieve sociale emoties,
21:11
like empathy and compassion,
445
1256000
2000
zoals inlevingsvermogen en medeleven.
21:13
and we're going to understand the factors
446
1258000
2000
We zullen de factoren begrijpen
21:15
that encourage it -- whether they're genetic,
447
1260000
2000
die dit bevorderen: een genetische aanleg
21:17
whether they're how people talk to one another,
448
1262000
2000
de manier waarop mensen met elkaar praten,
21:19
whether they're economic systems,
449
1264000
2000
of economische systemen.
21:21
and insofar as we begin to shine light on that
450
1266000
3000
Wanneer we beginnen om hier licht op te werpen
21:24
we are inevitably going to converge
451
1269000
2000
zullen we onvermijdbaar elkaar benaderen
21:26
on that fact space.
452
1271000
2000
voor wat betreft die feiten.
21:28
So, everything is not going to be up for grabs.
453
1273000
2000
Niet alles ligt voor het oprapen.
21:30
It's not going to be like
454
1275000
3000
Het zal niet zo zijn dat
21:33
veiling my daughter from birth
455
1278000
2000
mijn dochter sluieren
21:35
is just as good as teaching her
456
1280000
3000
net zo goed is als haar leren
21:38
to be confident and well-educated
457
1283000
4000
zelfvertrouwen en een goed opgeleiding te hebben
21:42
in the context of men who do desire women.
458
1287000
3000
in de context van mannen die verlangen naar vrouwen.
21:45
I mean I don't think we need an NSF grant to know
459
1290000
4000
Ik denk niet dat we een subsidie nodig hebben om te ontdekken
21:49
that compulsory veiling is a bad idea --
460
1294000
3000
dat verplichte hoofddoeken een slecht idee zijn.
21:52
but at a certain point
461
1297000
2000
Maar op een bepaald moment
21:54
we're going to be able to scan the brains of everyone involved
462
1299000
3000
kunnen we de hersenen van alle betrokkenen scannen
21:57
and actually interrogate them.
463
1302000
3000
en ze daadwerkelijk ondervragen.
22:00
Do people love their daughters
464
1305000
3000
Houden mensen in deze systemen
22:03
just as much in these systems?
465
1308000
3000
net zoveel van hun dochters?
22:06
And I think there are clearly right answers to that.
466
1311000
2000
Ik denk dat er overduidelijk juiste antwoorden zijn.
22:08
CA: And if the results come out that actually they do,
467
1313000
3000
C.A.: Wanneer uit de resultaten blijkt dat ze dat inderdaad doen,
22:11
are you prepared to shift your instinctive current judgment
468
1316000
3000
ben jij dan bereid je huidige instinctieve oordeel aan te passen
22:14
on some of these issues?
469
1319000
2000
over sommige zaken?
22:16
SH: Well yeah, modulo one obvious fact,
470
1321000
3000
S.H.: Ja, een voor de hand liggend feit
22:19
that you can love someone
471
1324000
2000
dat je van iemand kan houden
22:21
in the context of a truly delusional belief system.
472
1326000
3000
in de context van een volledig gestoord geloofssysteem.
22:24
So, you can say like, "Because I knew my gay son
473
1329000
2000
"Ik wist dat mijn homoseksuele zoon
22:26
was going to go to hell if he found a boyfriend,
474
1331000
3000
naar de hel gaat, wanneer hij een vriend vindt."
22:29
I chopped his head off. And that was the most compassionate thing I could do."
475
1334000
3000
"Daarom heb ik zijn hoofd afgehakt. Dat was het beste voor hem."
22:32
If you get all those parts aligned,
476
1337000
2000
Wanneer je al deze delen uitgelijnd krijgt,
22:34
yes I think you could probably be feeling the emotion of love.
477
1339000
3000
dan kun je waarschijnlijk spreken van de emotie liefde.
22:37
But again, then we have to talk about
478
1342000
2000
Maar we moeten het dan hebben
22:39
well-being in a larger context.
479
1344000
2000
over welzijn in een grotere context.
22:41
It's all of us in this together,
480
1346000
2000
We zitten allemaal in deze situatie.
22:43
not one man feeling ecstasy
481
1348000
4000
Het gaat niet om één man in extase,
22:47
and then blowing himself up on a bus.
482
1352000
2000
die zich vervolgens opblaast in een bus.
22:49
CA: Sam, this is a conversation I would actually love to
483
1354000
2000
C.A.: Ik zou graag over dit onderwerp
22:51
continue for hours.
484
1356000
2000
nog uren verder willen praten met je.
22:53
We don't have that, but maybe another time. Thank you for coming to TED.
485
1358000
2000
Misschien een volgende keer. Bedankt voor je komst.
22:55
SH: Really an honor. Thank you.
486
1360000
2000
S.H.: Het was een eer. Dankjewel.
22:57
(Applause)
487
1362000
3000
(applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Sam Harris - Neuroscientist, philosopherSam Harris's work focuses on how our growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live.
Why you should listen
Sam Harris is the author of five New York Times bestsellers. His books include The End of Faith, Letter to a Christian Nation, The Moral Landscape, Free Will, Lying, Waking Up and Islam and the Future of Tolerance (with Maajid Nawaz). The End of Faith won the 2005 PEN Award for Nonfiction. Harris's writing and public lectures cover a wide range of topics -- neuroscience, moral philosophy, religion, spirituality, violence, human reasoning -- but generally focus on how a growing understanding of ourselves and the world is changing our sense of how we should live.
Harris's work has been published in more than 20 languages and has been discussed in the New York Times, Time, Scientific American, Nature, Newsweek, Rolling Stone and many other journals. He has written for the New York Times, the Los Angeles Times, The Economist, The Times (London), the Boston Globe, The Atlantic, The Annals of Neurology and elsewhere. Harris also regularly hosts a popular podcast.
Harris received a degree in philosophy from Stanford University and a Ph.D. in neuroscience from UCLA.
Sam Harris | Speaker | TED.com