TED2004
Dan Gilbert: The surprising science of happiness
Dan Gilbert spyr, af hverju erum við hamingjusöm?
Filmed:
Readability: 3.7
18,394,509 views
Dan Gilbert, höfundur "Stumbling on Happiness"(að rekast á gleðina), efast um hugmyndina að við verðum óhamingjusöm ef að við fáum ekki það sem við viljum. "Sálfræðilega ónæmiskerfið" okkar lætur okkur líða sannarlega hamingjusömum jafnvel þegar hlutirnir ganga ekki eftir áætlun.
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness. Full bio
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
When you have 21 minutes to speak,
0
0
2000
Þegar þú hefur bara 21 mínútu til að tala
00:17
two million years seems like a really long time.
1
2000
3000
þá virðast 2 milljón ára vera virkilega langur tími.
00:20
But evolutionarily, two million years is nothing.
2
5000
3000
En í þróunarsögunni eru 2 milljón ár ekkert.
00:23
And yet in two million years the human brain has nearly tripled in mass,
3
8000
6000
Samt, á 2 milljónum ára, tókst mannheilanum að næstum þrefaldast í massa,
00:29
going from the one-and-a-quarter pound brain of our ancestor here, Habilis,
4
14000
3000
sem byrjaði sem 600 gramma heili forfeðra okkar, Hæfimönnunum,
00:32
to the almost three-pound meatloaf that everybody here has between their ears.
5
17000
6000
og er orðinn að næstum 1500 gramma kjöthleifinum sem allir hafa milli eyrna sinna í dag.
00:38
What is it about a big brain that nature was so eager for every one of us to have one?
6
23000
7000
Hvað er það við stóran heila sem náttúran var svo áköf að láta okkur öll hafa slíkann?
00:45
Well, it turns out when brains triple in size,
7
30000
3000
Nú, það kemur í ljós að þegar heilinn þrefaldast í stærð,
00:48
they don't just get three times bigger; they gain new structures.
8
33000
4000
verða þeir ekki bara þrefalt stærri, þeir öðlast nýja byggingu.
00:52
And one of the main reasons our brain got so big is because it got a new part,
9
37000
4000
Og ein af aðalástæðum fyrir því að heilinn okkar varð svona stór er að hann fékk nýjann hluta
00:56
called the "frontal lobe." And particularly, a part called the "pre-frontal cortex."
10
41000
4000
sem kallast ennisblað. Og sérstaklega, hluti heilans sem kallast heilabörkur.
01:00
Now what does a pre-frontal cortex do for you that should justify
11
45000
4000
Hvað gerir heilabörkurinn eiginlega fyrir þig sem ætti að réttlæta
01:04
the entire architectural overhaul of the human skull in the blink of evolutionary time?
12
49000
5000
algjöra hönnunarbreytingu á mennsku höfuðkúpunni á augnabliki í þróunarsögunni?
01:09
Well, it turns out the pre-frontal cortex does lots of things,
13
54000
3000
Jú, það leiðir í ljós að heilabörkurinn gerir helling af hlutum,
01:12
but one of the most important things it does
14
57000
2000
en einn af mikilvægustu hlutunum sem hann gerir
01:14
is it is an experience simulator.
15
59000
4000
er að hann er reynslu hermir
01:18
Flight pilots practice in flight simulators
16
63000
4000
Flughermar æfa í flughermum
01:22
so that they don't make real mistakes in planes.
17
67000
2000
svo að þeir þurfi ekki að gera raunveruleg mistök í flugvélum.
01:24
Human beings have this marvelous adaptation
18
69000
3000
Manneskjur hafa þessa stórkostlegu aðlögun
01:27
that they can actually have experiences in their heads
19
72000
4000
að þeir geta raunverulega upplifað reynslu í hausnum á sér
01:31
before they try them out in real life.
20
76000
2000
áður en þær reyna þær í alvöru heiminum.
01:33
This is a trick that none of our ancestors could do,
21
78000
3000
Þetta er bragð sem engir forfeður okkar gátu gert,
01:36
and that no other animal can do quite like we can. It's a marvelous adaptation.
22
81000
5000
og ekkert annað dýr getur gert í líkingu við það sem við getum. Þetta er stórkostleg aðlögun.
01:41
It's up there with opposable thumbs and standing upright and language
23
86000
4000
Þetta er alveg í líkingu við griptæka þumalinn og að standa upprétt og tungumál
01:45
as one of the things that got our species out of the trees
24
90000
3000
sem einn af hlutunum sem kom okkar tegund úr trjánum
01:48
and into the shopping mall.
25
93000
2000
og inn í verslunarkjarnana.
01:50
Now -- (Laughter) -- all of you have done this.
26
95000
3000
Nú - (hlátur) - þið hafið öll gert þetta.
01:53
I mean, you know,
27
98000
1000
Ég meina, þið vitið,
01:54
Ben and Jerry's doesn't have liver-and-onion ice cream,
28
99000
4000
Ben og Jerry hafa aldrei búið til lifur og lauk ís.
01:58
and it's not because they whipped some up, tried it and went, "Yuck."
29
103000
3000
Það er ekki af því að þeir hrærðu það saman, smökkuðu og sögðu: "Ojj."
02:01
It's because, without leaving your armchair,
30
106000
3000
Það er vegna þess, að án þess að fara úr sætinu ykkar,
02:04
you can simulate that flavor and say "yuck" before you make it.
31
109000
4000
hafið þig hermt eftir bragðinu sem kæmi og sagt ojj áður en þið búið ísinn til.
02:08
Let's see how your experience simulators are working.
32
113000
5000
Látum nú sjá hversu vel reynslu hermirinn ykkar virkar.
02:13
Let's just run a quick diagnostic
before I proceed with the rest of the talk.
before I proceed with the rest of the talk.
33
118000
4000
Gerum bara stutta greiningu áður en ég held áfram með restina af fyrirlestrinum.
02:17
Here's two different futures that I invite you to contemplate,
34
122000
4000
Hér eru tvær mismunandi framtíðir sem ég býð ykkur að íhuga,
02:21
and you can try to simulate them and tell me which one you think you might prefer.
35
126000
4000
og þið getið reynt að herma þær sagt mér hvora þið mynduð frekar kjósa.
02:25
One of them is winning the lottery. This is about 314 million dollars.
36
130000
5000
Ein er að vinna í lottóinu. Það er um 314 milljón dollarar.
02:30
And the other is becoming paraplegic.
37
135000
3000
Hin framtíðin er að lamast fyrir neðan mitti.
02:33
So, just give it a moment of thought.
38
138000
3000
Nú, hugsið ykkur um í smástund.
02:36
You probably don't feel like you need a moment of thought.
39
141000
3000
Ykkur finnst trúlega að þið þurfið ekki smástund til að hugsa ykkur um.
02:39
Interestingly, there are data on these two groups of people,
40
144000
4000
Merkilegt nokk, þá eru til gögn um þessa tvo hópa,
02:43
data on how happy they are.
41
148000
2000
gögn um hve hamingjusamir þeir eru.
02:45
And this is exactly what you expected, isn't it?
42
150000
3000
Og það er nákvæmlega eins og þið bjuggust við, er það ekki?
02:48
But these aren't the data. I made these up!
43
153000
3000
En þetta eru ekki gögning. Ég bjó þessi til!
02:51
These are the data. You failed the pop quiz, and you're hardly five minutes into the lecture.
44
156000
5000
Þetta eru gögnin. Þið félluð í skyndiprófinu, og þið eru vart komin fimm mínútur inn í fyrirlesturinn.
02:56
Because the fact is that a year after losing the use of their legs,
45
161000
4000
Af því að staðreyndin er sú að ári eftir að hafa misst máttinn í fótunum,
03:00
and a year after winning the lotto, lottery winners and paraplegics
46
165000
5000
og ári eftir að hafa unnið í lottóinu, eru lottóvinningshafar og fólk sem er lamað fyrir neðan mitti,
03:05
are equally happy with their lives.
47
170000
2000
jafn hamingjusöm með líf sitt.
03:07
Now, don't feel too bad about failing the first pop quiz,
48
172000
3000
Nú, ekki líða of illa yfir því að hafa fallið í fyrsta skyndiprófinu,
03:10
because everybody fails all of the pop quizzes all of the time.
49
175000
3000
af því að allir falla á öllum skyndiprófunum alltaf.
03:13
The research that my laboratory has been doing,
50
178000
3000
Rannsóknin sem að rannsóknarstofan mín hefur verið að gera,
03:16
that economists and psychologists around the country have been doing,
51
181000
3000
sem hagfræðingar og sálfræðingar í kringum hnöttinn hafa verið að gera,
03:19
have revealed something really quite startling to us,
52
184000
3000
hefur sýnt okkur eitthvað sem að okkur brá við að vita.
03:22
something we call the "impact bias,"
53
187000
3000
Eitthvað sem að við köllum árekstrar hlutdrægni,
03:25
which is the tendency for the simulator to work badly.
54
190000
3000
sem að er tilhneigingin fyrir herminn að vinna illa.
03:28
For the simulator to make you believe that different outcomes
55
193000
4000
Til að hermirinn geti látið þig trúa að mismunandi niðurstöður
03:32
are more different than in fact they really are.
56
197000
3000
eru meira mismunandi en þær eru í raun og veru.
03:35
From field studies to laboratory studies,
57
200000
2000
Frá vettvangs rannsóknum til rannsókna á tilraunastofum,
03:37
we see that winning or losing an election, gaining or losing a romantic partner,
58
202000
4000
sjáum við að vinna eða tapa kosningum, eignast að tapa rómantískum maka,
03:41
getting or not getting a promotion, passing or not passing a college test,
59
206000
5000
að fá eða ekki fá stöðuhækkun, ná eða falla á framhaldsskóla prófunum,
03:46
on and on, have far less impact, less intensity and much less duration
60
211000
5000
þegar allt kemur til alls, hafa þessi atriði minni áhrif, minni ákafa og miklu minni endingu
03:51
than people expect them to have.
61
216000
3000
en fólk hefði haldið að þau hefðu.
03:54
In fact, a recent study -- this almost floors me --
62
219000
3000
I raun, hefur nýleg rannsókn -þetta sló mig næstum í gólfið-
03:57
a recent study showing how major life traumas affect people
63
222000
5000
nýleg rannsókn sýnir hvernig stór lífs áföll hafa áhrif á fólk
04:02
suggests that if it happened over three months ago,
64
227000
3000
gefur til kynna að if það hefði gerst fyrir þrem mánuðum síðan,
04:05
with only a few exceptions,
65
230000
1000
aðeins með örfáum undantekningum,
04:06
it has no impact whatsoever on your happiness.
66
231000
3000
höfðu þau engin áhrif nokkrunvegin á hamingju þína.
04:09
Why?
67
234000
3000
Af hverju?
04:12
Because happiness can be synthesized.
68
237000
4000
Af því að hamingja getur verið mynduð (búin til)
04:16
Sir Thomas Brown wrote in 1642, "I am the happiest man alive.
69
241000
4000
Sir Thomas Brown skrifaði árið 1642, "Ég er hamingjusamasti núlifandi maður.
04:20
I have that in me that can convert poverty to riches, adversity to prosperity.
70
245000
6000
Ég hef það í mér sem að getur breytt fátækt í ríkidóm, mótlæti í farsæld
04:26
I am more invulnerable than Achilles; fortune hath not one place to hit me."
71
251000
4000
Ég er meira ósærandi en Akkíles; örlög hafa engan stað til að slá mig."
04:30
What kind of remarkable machinery does this guy have in his head?
72
255000
4000
Hverskonar stórmerkilega vélbúnað hefur þessi maður í hausnum á sér?
04:34
Well, it turns out it's precisely the same remarkable machinery that all off us have.
73
259000
5000
Jú, það kemur í ljós að það er nákvæmlega sami stórmerkilegi vélbúnaðurinn sem við höfum öll.
04:39
Human beings have something that we might think of as a "psychological immune system."
74
264000
6000
Mannskepnan hefur eitthvað sem að við gætum litið á sem sálrænt ónæmiskerfi.
04:45
A system of cognitive processes, largely non-conscious cognitive processes,
75
270000
5000
Kerfi af hugsana ferlum, aðallega ómeðvituðum hugsanaferlum,
04:50
that help them change their views of the world,
76
275000
4000
sem hjálpa þeim að breyta því hvernig þau sjá heiminn,
04:54
so that they can feel better about the worlds in which they find themselves.
77
279000
4000
svo að þeim líði betur með heiminn sem að þau finna sig í.
04:58
Like Sir Thomas, you have this machine.
78
283000
2000
Eins og Sir Thomas, þá hafið þið þessa vél.
05:00
Unlike Sir Thomas, you seem not to know it. (Laughter)
79
285000
4000
Ólíkt Sir Thomas, þá virðist sem þið ekki vita af því.
05:04
We synthesize happiness, but we think happiness is a thing to be found.
80
289000
6000
Við búum til hamingju, en við höldum að hamingja sé eitthvað sem að maður finnur.
05:10
Now, you don't need me to give you too many examples of people synthesizing happiness,
81
295000
5000
Nú, þú þarft ekki mig til að gefa ykkur of mörg dæmi um fólk sem að býr til hamingju,
05:15
I suspect. Though I'm going to show you some experimental evidence,
82
300000
3000
grunar mig. Ég ætla samt að sýna ykkur nokkrar reynslysögur sem sönnun,
05:18
you don't have to look very far for evidence.
83
303000
3000
maður þarf ekki að líta langt til að finna sannanir.
05:21
As a challenge to myself, since I say this once in a while in lectures,
84
306000
3000
Til að skora á sjálfan mig, úr því ég segi þetta annað slagið í fyrirlestrum,
05:24
I took a copy of the New York Times and tried to find some instances of people synthesizing happiness.
85
309000
4000
tók ég afrit af New York Times og reyndi að finna nokkru tilvik af fólki sem að býr til hamingju.
05:28
And here are three guys synthesizing happiness.
86
313000
2000
Og hér eru þrír náungar sem búa til hamingju.
05:30
"I am so much better off physically, financially, emotionally, mentally
87
315000
3000
"Ég er miklu betur settur líkamlega, fjárhagslega, tifinningalega, andlega
05:33
and almost every other way." "I don't have one minute's regret.
88
318000
4000
og á næstum allann annan máta." "Ég sé ekki eftir neinu eina einustu mínútu.
05:37
It was a glorious experience." "I believe it turned out for the best."
89
322000
3000
Þetta var stórfengleg lífreynsla." "Ég trúi því að allt hafi farið á besta veg."
05:40
Who are these characters who are so damn happy?
90
325000
2000
Hverjar eru þessar persónur sem eru svona svakalega ánægðar?
05:42
Well, the first one is Jim Wright.
91
327000
2000
Jú, fyrsti var Jim Wright.
05:44
Some of you are old enough to remember: he was the chairman of the House of Representatives
92
329000
4000
Sum ykkar ery nógu gömul til að muna: hann var formaður Hús Fulltrúanna
05:48
and he resigned in disgrace when this young Republican named Newt Gingrich
93
333000
4000
og hann sagði af sér með ósóma þegar þessi ungi repúblíkani sem heitir Newt Gingrich
05:52
found out about a shady book deal he had done.
94
337000
3000
uppgvötaði skuggalega bóka útgáfusamning sem hann hafði gert.
05:55
He lost everything. The most powerful Democrat in the country,
95
340000
2000
Hann tapaði öllu. Valdamesti demókratinn í landinu,
05:57
he lost everything.
96
342000
1000
hann tapaði öllu.
05:58
He lost his money; he lost his power.
97
343000
3000
hann tapaði peningunum sínum, hann tapaði völdunum sínum,
06:01
What does he have to say all these years later about it?
98
346000
2000
Hvað getur hann sagt öllum þessum árum seinna um þetta allt saman?
06:03
"I am so much better off physically, financially, mentally
99
348000
3000
"Ég er betur settur líkamlega, fjárhagslega, andlega
06:06
and in almost every other way."
100
351000
2000
og á næstum allann annan máta."
06:08
What other way would there be to be better off?
101
353000
2000
Hvern annan máta getur hann verið betur settur sem?
06:10
Vegetably? Minerally? Animally? He's pretty much covered them there.
102
355000
4000
Grænmetislega? Steinefnalega? Dýralega? Hann náði flestum mátum nokkuð vel þarna.
06:14
Moreese Bickham is somebody you've never heard of.
103
359000
2000
Moresse Bickham er einhver sem þú hefur aldrei heyrt um.
06:16
Moreese Bickham uttered these words upon being released.
104
361000
4000
Moreese Bickham sagði þessi orð þegar honum var sleppt.
06:20
He was 78 years old. He spent 37 years
105
365000
2430
Hann var 78 ára gamall. Hann var 37 ár
í Louisiana ríkisfangelsinu fyrir glæp sem hann framdi ekki.
06:22
in a Louisiana State Penitentiary
for a crime he didn't commit.
for a crime he didn't commit.
106
367430
2790
Hann var fyrir rest sýknaður,
06:25
[He was ultimately
107
370220
1780
06:27
released for good behavior
halfway through his sentence.]
halfway through his sentence.]
108
372000
3000
þegar hann var 78 ára, með hjálp DNA sönnunargagna.
06:30
And what did he have to say about his experience?
109
375000
2000
Og hvað hafði hann að segja um þessa lífsreynslu?
06:32
"I don't have one minute's regret. It was a glorious experience."
110
377000
2000
"Ég sé ekki eftir einni einustu mínútu. Þetta var stórfengleg lífsreynsla."
06:34
Glorious! This guy is not saying,
111
379000
2000
Stórfengleg! Þessi náungi er ekki að segja,
06:36
"Well, you know, there were some nice guys. They had a gym."
112
381000
2000
"Nú, æ þú veist, það voru nokkrir fínir gaurar. Þeir höfðu líkamræktarsal."
06:38
It's "glorious,"
113
383000
1000
Þetta var "stórfenglegt,"
06:39
a word we usually reserve for something like a religious experience.
114
384000
4000
orð sem við spörum vanalega fyrir eitthvað eins og trúarlega lífsreynslu.
06:43
Harry S. Langerman uttered these words, and he's somebody you might have known
115
388000
4000
Harry S. Langerman sagði þessi orð, eins og þið gætuð hafa vitað
06:47
but didn't, because in 1949 he read a little article in the paper
116
392000
3000
en ég ekki, vegna þess að árið 1949 las hann litla grein í blaði
06:50
about a hamburger stand owned by these two brothers named McDonalds.
117
395000
4000
um hamborgarastað sem var í eigu þessarra bræðra sem hétu McDonalds.
06:54
And he thought, "That's a really neat idea!"
118
399000
2000
Og hann hugsaði, "Þetta er mjög sniðug hugmynd!"
06:56
So he went to find them. They said,
119
401000
2000
Þannig að hann fór og fann þá. Þeir sögðu,
06:58
"We can give you a franchise on this for 3,000 bucks."
120
403000
2000
"Við getum gefið þér leyfi fyrir þessu fyrir 3000 dali."
07:00
Harry went back to New York, asked his brother who's an investment banker
121
405000
4000
Harry fór aftur til New York, spurði bróður sinn sem var fjárfestingamaður í banka
07:04
to loan him the 3,000 dollars,
122
409000
1000
hvort hann gæti lánað sér 3000 dollara,
07:05
and his brother's immortal words were,
123
410000
2000
og bróðir hans sagði þessi ódauðlegur orð,
07:07
"You idiot, nobody eats hamburgers."
124
412000
1000
"Asninn þinn, enginn borðar hamborgara."
07:08
He wouldn't lend him the money, and of course six months later
125
413000
3000
Hann vildi ekki lána honum peningana, og að sjálfsögðu sex mánuðum síðar
07:11
Ray Croc had exactly the same idea.
126
416000
2000
Ray Croc fékk nákvæmlega sömu hugmynd.
07:13
It turns out people do eat hamburgers,
127
418000
2000
Það kom víst í ljós að fólk borðar jú hamborgara,
07:15
and Ray Croc, for a while, became the richest man in America.
128
420000
4000
og Ray Croc, í smá tíma, varð ríkasti maður Ameríku.
07:20
And then finally -- you know, the best of all possible worlds --
129
425000
2000
Og í síðasta lagi -- þú veist, það besta af öllum mögulegum heimum --
07:22
some of you recognize this young photo of Pete Best,
130
427000
5000
sum af ykkur þekkja þessa ungu mynd af Pete Best,
07:27
who was the original drummer for the Beatles,
131
432000
2000
sem var upprunalegi trommarinn í Bítlunum,
07:29
until they, you know, sent him out on an errand and snuck away
132
434000
3000
þangað til að þeir, þið vitið, sendu hann út í sendiferð og laumuðust í burtu
07:32
and picked up Ringo on a tour.
133
437000
3000
og tóku Ringo með á tónleikaferð.
07:35
Well, in 1994, when Pete Best was interviewed
134
440000
2000
Jæja, árið 1994 þegar Pete Best var tekinn viðtali
07:37
-- yes, he's still a drummer; yes, he's a studio musician --
135
442000
3000
-- já hann er ennþá trommari; já, hann er stúdíó tónleikamaður--
07:40
he had this to say: "I'm happier than I would have been with the Beatles."
136
445000
3000
hann hafði þetta að segja: "Ég er ánægðari en ég hefði orðið með Bítlunum."
07:43
Okay. There's something important to be learned from these people,
137
448000
3000
Allt í lagi. Það er eitthvað mikilvægt sem er hægt að læra af þessu fólki,
07:46
and it is the secret of happiness.
138
451000
2000
og það er leyndardómur hamingjunnar.
07:48
Here it is, finally to be revealed.
139
453000
2000
Hérna er það, loksins til að vera sýnt.
07:50
First: accrue wealth, power, and prestige,
140
455000
3000
Fyrst: safnið að ykkur miklum auð, völdum, og virðingu,
07:53
then lose it. (Laughter)
141
458000
3000
og tapið því öllu. (Hlátur)
07:56
Second: spend as much of your life in prison as you possibly can.
142
461000
3000
Næst: eyðið eins miklu af ykkar lífi í fangelsi og þið getið.
07:59
(Laughter) Third: make somebody else really, really rich. (Laughter)
143
464000
5000
(Hlátur) Í þriðja lagi: gerið einhvern annann virkilega virkilega ríkann. (Hlátur)
08:04
And finally: never ever join the Beatles. (Laughter)
144
469000
4000
Og að lokum: aldrei nokkruntíma ganga í Bítlanna. (Hlátur)
08:08
OK. Now I, like Ze Frank, can predict your next thought,
145
473000
5000
Allt í lagi. Nú get ég, eins og Ze Frank, séð fyrir ykkar næstu hugsun,
08:13
which is, "Yeah, right." Because when
146
478000
2000
sem er, "kanntu annan." Af því að þegar
08:15
people synthesize happiness, as these gentlemen seem to have done,
147
480000
4000
fólk býr til hamingju, eins og þessir herramenn virðast hafa gert,
08:19
we all smile at them, but we kind of roll our eyes and say,
148
484000
4000
þá brosum við að þeim, en við rúllum aftur augunum og segjum kaldhæðnislega,
08:23
"Yeah right, you never really wanted the job."
149
488000
3000
"Auðvitað, þú vildir í raun og veru ekki starfið."
08:26
"Oh yeah, right. You really didn't
150
491000
1000
"Ó já auðvitað. Þú hafðir í rauninni ekki
08:27
have that much in common with her,
151
492000
3000
það mikið sameiginlegt með henni,
08:30
and you figured that out just about the time
152
495000
2000
og þú áttaðir þig á því akkúrat þegar
08:32
she threw the engagement ring in your face."
153
497000
2000
hún kastaði trúlofunarhringnum í andlitið á þér."
08:34
We smirk because we believe that synthetic happiness
154
499000
4000
Við brosum út í annað vegna þess að við trúum að tilbúin hamingja
08:38
is not of the same quality as what we might call "natural happiness."
155
503000
3000
er ekki í jafn miklum gæðum og það sem við myndum kalla náttúrulega hamingju.
08:41
What are these terms?
156
506000
1000
Hverjir eru þessir skilmálar?
08:42
Natural happiness is what we get when we get what we wanted,
157
507000
4000
Náttúruleg hamingja er það sem við fáum þegar við fáum það sem við vildum,
08:46
and synthetic happiness is what we make when we don't get what we wanted.
158
511000
5000
og tilbúin hamingja er það sem við búum til þegar við fáum ekki það sem við vildum.
08:51
And in our society, we have a strong belief
159
516000
3000
Og í okkar samfélagi, finnst okkur
08:54
that synthetic happiness is of an inferior kind.
160
519000
3000
að tilbúin hamingja er óæðri gerðin.
08:57
Why do we have that belief?
161
522000
2000
Af hverju finnst okkur það?
08:59
Well, it's very simple. What kind of economic engine
162
524000
4000
Jú, það er mjög einfalt. Hvers konar hagfræði vél
09:03
would keep churning
163
528000
1000
myndi halda áfram að vinna
09:04
if we believed that not getting what we want could make us just as happy as getting it?
164
529000
6000
ef við trúðum að fá ekki það sem við vildum myndi gera okkur eins ánægð og að fá það sem við vildum?
09:10
With all apologies to my friend Matthieu Ricard,
165
535000
4000
Með einægri afsökunarbeiðni til vinar míns Matthieu Ricard,
09:14
a shopping mall full of Zen monks
166
539000
2000
verslunarkjarni fullur af Zen munkum
09:16
is not going to be particularly profitable
167
541000
2000
mun ekki vera mjög arðbær
09:18
because they don't want stuff enough.
168
543000
4000
vegna þess að þeir vilja ekki nógu mikið dót.
09:22
I want to suggest to you that synthetic happiness
169
547000
3000
Ég vil leggja til ykkar að tilbúin hamingja
09:25
is every bit as real and enduring
170
550000
3000
er alveg jafn raunveruleg og endingargóð
09:28
as the kind of happiness you stumble upon
171
553000
3000
og sú tegund hamingju sem þið verðið fyrir
09:31
when you get exactly what you were aiming for.
172
556000
3000
þegar þið fáið nákvæmlega það sem þið voruð að leita eftir.
09:34
Now, I'm a scientist, so I'm going to do this not with rhetoric,
173
559000
1000
Nú, ég er vísindamaður, þannig að ég ætla ekki að gera þetta með tómu blaðri
09:35
but by marinating you in a little bit of data.
174
560000
2000
heldur með því að marínera ykkur dálítið með smá gögnum.
09:38
Let me first show you an experimental paradigm that is used
175
563000
2000
Leyfið mér fyrst sýna ykkur tilraunar dæmi sem er notað
09:40
to demonstrate the synthesis of happiness
176
565000
4000
til að sýna fram á tilbúning hamingju
09:44
among regular old folks. And this isn't mine.
177
569000
2000
meðal eldra fólks. Og þetta er ekki mitt.
09:46
This is a 50-year-old paradigm called the "free choice paradigm."
178
571000
3000
Þetta er 50 ára gamalt dæmi sem kallast frjálst val dæmið.
09:49
It's very simple.
179
574000
2000
Það er mjög einfalt.
09:51
You bring in, say, six objects,
180
576000
3000
Þú kemur með, segjum, sex hluti,
09:54
and you ask a subject to rank them from the most to the least liked.
181
579000
2000
og þú spyrð viðfangsefnið að raða þeim í röð frá þeim hlut sem þeim líkar best við til þess hlutar sem þeim líkar síst við.
09:56
In this case, because the experiment I'm going to tell you about uses them,
182
581000
3000
Í þessu tilviki, af því að tilraunin sem ætla ég að segja ykkur frá notar þau,
09:59
these are Monet prints.
183
584000
2000
þetta eru Monet prentanir.
10:01
So, everybody can rank these Monet prints
184
586000
2000
Þannig, allir geta raðað þessum Monet prentunum
10:03
from the one they like the most, to the one they like the least.
185
588000
2000
frá þeirri sem þeim líkar best við, til þeirrar sem þeim líkar síst.
10:05
Now we give you a choice:
186
590000
2000
Núna gefum við ykkur val:
10:07
"We happen to have some extra prints in the closet.
187
592000
3000
"Við eigum til nokkrar auka prentanir í skápnum.
10:10
We're going to give you one as your prize to take home.
188
595000
2000
Við ætlum að gefa ykkur eina sem ykkar laun til að taka með heim.
10:12
We happen to have number three and number four,"
189
597000
3000
Við eigum til prentanir af númer 3 og númer 4,"
10:15
we tell the subject. This is a bit of a difficult choice,
190
600000
3000
segjum við viðfangsefninu. Þetta er nokkuð erfitt val,
10:18
because neither one is preferred strongly to the other,
191
603000
3000
af því að hvorug myndin er mynd sem að viðfangsefnið kýs frekar að hafa en hina,
10:21
but naturally, people tend to pick number three
192
606000
3000
en eðlilega, fólk myndi velja mynd númer 3
10:24
because they liked it a little better than number four.
193
609000
2000
af því að þeim líkaði hana aðeins betur en númer 4.
10:27
Sometime later -- it could be 15 minutes; it could be 15 days --
194
612000
3000
Stundum síðar -- það gæti verið 15 mínútur, það gæti verið 15 dagar --
10:30
the same stimuli are put before the subject,
195
615000
3000
sami hvati er settur fyrir framan viðfangsefnið,
10:33
and the subject is asked to re-rank the stimuli.
196
618000
2000
og viðfangsefnið er beðið að endurraða hvötunum.
10:35
"Tell us how much you like them now."
197
620000
2000
"Segðu mér hve mikið þér líkar þær núna."
10:37
What happens? Watch as happiness is synthesized.
198
622000
3000
Hvað gerist? Horfið á hamingjuna vera búna til.
10:40
This is the result that has been replicated over and over again.
199
625000
4000
Þetta er niðurstaða sem hefur verið endurtekin aftur og aftur.
10:44
You're watching happiness be synthesized.
200
629000
1000
Þú ert að horfa á hamingju vera framleidda
10:45
Would you like to see it again? Happiness!
201
630000
5000
Viltu sjá þetta aftur? Hamingja!
10:50
"The one I got is really better than I thought!
202
635000
2000
"Þessi sem ég fékk er mun betri en ég hélt!
10:52
That other one I didn't get sucks!"
203
637000
2000
Sú sem ég fékk ekki ekki er ömurleg!"
10:54
(Laughter) That's the synthesis of happiness.
204
639000
2000
(Hlátur) Þetta er framleiðsla hamingju.
10:56
Now what's the right response to that? "Yeah, right!"
205
641000
6000
Nú hvað er rétt svar við þessu? "kanntu annan!"
11:02
Now, here's the experiment we did,
206
647000
3000
Nú, hér er tilraunin sem við gerðum,
11:05
and I would hope this is going to convince you that
207
650000
1000
og ég vona að þetta sannfærir ykkur um að
11:06
"Yeah, right!" was not the right response.
208
651000
3000
"kanntu annan!" var ekki rétt svar.
11:09
We did this experiment with a group of patients
209
654000
2000
Við gerðum þessa tilraun á hópi sjúklinga
11:11
who had anterograde amnesia. These are hospitalized patients.
210
656000
3000
sem að þjáðist af framvirku óminni. Þetta eru súklingar sem eru á sjúkrahúsum.
11:14
Most of them have Korsakoff's syndrome,
211
659000
2000
Flestir af þeim hafa Korsakoff's einkenni,
11:16
a polyneuritic psychosis that -- they drank way too much,
212
661000
5000
víðförul taugabólgu sturlun sem stafar af -- þeir drukku alltof mikið,
11:21
and they can't make new memories.
213
666000
2000
og þeir geta ekki fengið nýjar minningar.
11:23
OK? They remember their childhood, but if you walk in and introduce yourself,
214
668000
4000
Allt í lagi? Þeir muna æskuna sína, en ef þú labbaðir inn og kynntir þig,
11:27
and then leave the room,
215
672000
1000
og yfirgæfir herbergið,
11:28
when you come back, they don't know who you are.
216
673000
2000
þegar þú kæmir til baka myndu þeir ekki vita hver þú værir.
11:31
We took our Monet prints to the hospital.
217
676000
3000
Við tókum Monet prentanirnar með okkur til spítalans.
11:34
And we asked these patients to rank them
218
679000
4000
Og við báðum sjúklingana að raða þeim
11:38
from the one they liked the most to the one they liked the least.
219
683000
3000
frá þeirri sem þeim líka helst til þeirrar sem þeim líkar síst.
11:41
We then gave them the choice between number three and number four.
220
686000
4000
Við gáfum þeim síðan kostinn að vela milli númer 3 og númer 4
11:45
Like everybody else, they said,
221
690000
2000
Eins og allir aðrir, sögðu þeir,
11:47
"Gee, thanks Doc! That's great! I could use a new print.
222
692000
2000
"Vá, takk læknir! Þetta er frábært! Ég gæti vel notað nýtt prentverk.
11:49
I'll take number three."
223
694000
2000
Ég vel númer 3."
11:51
We explained we would have number three mailed to them.
224
696000
4000
Við útskýrðum að við myndum senda þeim númer 3 í pósti.
11:55
We gathered up our materials and we went out of the room,
225
700000
3000
Við söfnuðum saman dótinu okkar og yfirgáfum herbergið,
11:58
and counted to a half hour.
226
703000
2000
og biðum í hálftíma.
12:00
Back into the room, we say, "Hi, we're back."
227
705000
3000
Við fórum aftur í herbergið, við sögðum, "Halló, við erum komnir aftur."
12:03
The patients, bless them, say, "Ah, Doc, I'm sorry,
228
708000
4000
Sjúklingarnir, blessi þá, sögðu, "Eh, læknir, mér þykir það leitt,
12:07
I've got a memory problem; that's why I'm here.
229
712000
2000
Ég á við minnisvandamál að stríða, þess vegna er ég hérna.
12:09
If I've met you before, I don't remember."
230
714000
2000
Ef ég hef hitt þig áður, þá man ég það ekki."
12:11
"Really, Jim, you don't remember? I was just here with the Monet prints?"
231
716000
3000
"Virkilega, Jim, manstu ekki? Ég var bara með þessar Monet prentanir?"
12:14
"Sorry, Doc, I just don't have a clue."
232
719000
3000
"Fyrirgefður, læknir, ég hef bara ekki hugmynd."
12:17
"No problem, Jim. All I want you to do is rank these for me
233
722000
3000
"Ekkert mál, Jim. Það eina sem ég við að þú gerir er að raða þessum
12:20
from the one you like the most to the one you like the least."
234
725000
5000
frá því sem þér líkar best til þess sem þér líkar síst."
12:25
What do they do? Well, let's first check and make sure
235
730000
2000
Hvað gera þeir? Jæja, athugum fyst og göngum úr skugga með að
12:27
they're really amnesiac. We ask these
236
732000
2000
þeir séu virkilega minnislausir. Við báðum þessa
12:29
amnesiac patients to tell us which one they own,
237
734000
4000
óminnis sjúklinga um að segja okkur hvert þeirra þeir ættu,
12:33
which one they chose last time, which one is theirs.
238
738000
3000
hvert þeirra þeir kusu síðast, hvert er þeirra.
12:36
And what we find is amnesiac patients just guess.
239
741000
4000
Og það sem við fundum út er að óminnis sjúkingarnir giska bara.
12:40
These are normal controls, where if I did this with you,
240
745000
2000
Þetta eru eðlileg viðmið, ef að ég gerði þetta við ykkur,
12:42
all of you would know which print you chose.
241
747000
2000
myndu þið öll vita hverja prentun þið hefðuð kosið.
12:44
But if I do this with amnesiac patients,
242
749000
2000
En ef að ég spyr óminnis sjúkling,
12:46
they don't have a clue. They can't pick their print out of a lineup.
243
751000
6000
þá hafa þeir ekki hugmynd. Þeir geta ekki valið sína mynd af rekkanum.
12:52
Here's what normal controls do: they synthesize happiness.
244
757000
4000
Þetta er það sem að eðlileg viðmið gera: þau búa til hamingju.
12:56
Right? This is the change in liking score,
245
761000
2000
Rétt? Þetta er breytingin í viðlíkingar röðuninni,
12:58
the change from the first time they ranked to the second time they ranked.
246
763000
3000
breytingin frá fyrra skiptinu sem að þeir röðuðu myndunum til seinna skiptisins sem að þeir röðuðu þeim.
13:01
Normal controls show
247
766000
1000
Eðlileg viðmið sýna
13:02
-- that was the magic I showed you;
248
767000
2000
-- þetta var galdurinn sem ég sýndi ykkur,
13:04
now I'm showing it to you in graphical form --
249
769000
3000
núna sýni ég ykkur þetta í garfísku formi --
13:07
"The one I own is better than I thought. The one I didn't own,
250
772000
3000
"Sá sem ég á er betri en ég hélt. Sá sem ég á ekki,
13:10
the one I left behind, is not as good as I thought."
251
775000
3000
sá sem ég skyldi eftir, er ekki eins góð og ég hélt."
13:13
Amnesiacs do exactly the same thing. Think about this result.
252
778000
5000
Óminnisfólk gerir nákvæmlega það sama. Hugsið aðeins um þessa niðurstöðu.
13:18
These people like better the one they own,
253
783000
3000
Þetta fólk líkar betur við þá sem þeir eiga,
13:21
but they don't know they own it.
254
786000
3000
en þeir vita ekki að þeir eiga hana.
13:25
"Yeah, right" is not the right response!
255
790000
3000
"Kanntu annan" er ekki rétt svar!
13:29
What these people did when they synthesized happiness
256
794000
3000
Það sem að þetta fólk gerði þegar það bjó til haminjuna
13:32
is they really, truly changed
257
797000
3000
er að það virkilega raunverulega breyttist
13:35
their affective, hedonic, aesthetic reactions to that poster.
258
800000
5000
tilfinningaleg,ánægjumatsleg, fegurðarmatsleg viðbrögð þeirra við þessarri mynd.
13:40
They're not just saying it because they own it,
259
805000
3000
Þeir eru ekki að segja þetta af því að þeir eiga hana,
13:43
because they don't know they own it.
260
808000
3000
því þeir vita ekki að þeir eiga hana.
13:47
Now, when psychologists show you bars,
261
812000
3000
Núna, þegar sálfræðingar sýna ykkur súlur,
13:50
you know that they are showing you averages of lots of people.
262
815000
3000
þá veistu að þeir eru að sýna ykkur meðaltal fjölda fólks.
13:53
And yet, all of us have this psychological immune system,
263
818000
4000
En samt, öll okkar hafa þetta sálfræðilega ónæmiskerfi,
13:57
this capacity to synthesize happiness,
264
822000
2000
þennan möguleika að búa til hamingju,
13:59
but some of us do this trick better than others.
265
824000
3000
en sum af okkur gera þetta bragð betur en hinir.
14:02
And some situations allow anybody to do it more effectively
266
827000
4000
Og sumar aðstæður leyfa öllum að gera það mun áhrifaríkar
14:06
than other situations do.
267
831000
3000
en aðrar aðstæður gera.
14:10
It turns out that freedom
268
835000
4000
Það kemur í ljós að frelsi
14:14
-- the ability to make up your mind and change your mind --
269
839000
3000
-- eiginleikinn að gera upp þinn eigin hug og skipta um skopun --
14:17
is the friend of natural happiness, because it allows you to choose
270
842000
3000
er vinur náttúrulegrar hamingju, því að það leyfir þér að ákveða
14:20
among all those delicious futures and find the one that you would most enjoy.
271
845000
5000
meðal allra þessarra girilegru framtíða og finnur þessa einu sem þú nýtur mest.
14:25
But freedom to choose
272
850000
2000
En frelsi að velja
14:27
-- to change and make up your mind -- is the enemy of synthetic happiness.
273
852000
4000
-- að breyta og gera upp þinn hug -- er óvinur tilbúnar hamingju.
14:31
And I'm going to show you why.
274
856000
2000
Og ég ætla að sýna ykkur af hverju.
14:33
Dilbert already knows, of course.
275
858000
1000
Dilbert veit það nú þegar, að sjálfsögðuþ
14:34
You're reading the cartoon as I'm talking.
276
859000
2000
Þú ert að lesa teiknimyndaræmuna meðan ég er að tala.
14:36
"Dogbert's tech support. How may I abuse you?"
277
861000
2000
"Tækniaðstoð Dogberts. Hvernig get ég misnotað þig?"
14:38
"My printer prints a blank page after every document."
278
863000
3000
"Prentarinn minn prentar tóma síðu eftir hvert skjal sem ég prenta."
14:41
"Why would you complain about getting free paper?"
279
866000
2000
"Af hverju ertu að kvarta yfir því að fá ókeypis pappír?"
14:43
"Free? Aren't you just giving me my own paper?"
280
868000
2000
"Ókeypis? Er ég ekki bara að gefa sjálfum mér minn eigin pappír?"
14:45
"Egad, man! Look at the quality of the free paper
281
870000
2000
"Egad, maður! Skoðaðu gæðin á ókeypis pappírnum
14:47
compared to your lousy regular paper!
282
872000
1000
berðu hann saman við þinn ömurlega venjulega pappír!
14:48
Only a fool or a liar would say that they look the same!"
283
873000
3000
Aðeins kjánar eða lygarar myndu segja að þeir lytu eins út!"
14:51
"Ah! Now that you mention it, it does seem a little silkier!"
284
876000
3000
"Ah! Núna þegar þú nefnir þa, þá virðist hann vera aðeins mýkri!"
14:54
"What are you doing?"
285
879000
2000
"Hvað ertu að gera?"
14:56
"I'm helping people accept the things they cannot change." Indeed.
286
881000
3000
"Ég er að hjálpa fólki að sætta sig við hluti sem að það getur ekki breytt." Virkilega
14:59
The psychological immune system works best
287
884000
3000
Sálfræðilega ónæmiskerfið okkar virkar best
15:02
when we are totally stuck, when we are trapped.
288
887000
4000
þegar við erum virkiklega föst, þegar við erum í gildru.
15:06
This is the difference between dating and marriage, right?
289
891000
2000
Þetta er munurinn á að vera á stefnumóti og að vera giftur, ekki satt?
15:08
I mean, you go out on a date with a guy,
290
893000
2000
Ég meina, þú ferð á stefnumót með náunga,
15:10
and he picks his nose; you don't go out on another date.
291
895000
2000
og hann borar í nefið á sér; þú vilt ekki fara á annað stefnumót.
15:12
You're married to a guy and he picks his nose?
292
897000
2000
Þú giftist náunga og hann borar í nefið á sér?
15:14
Yeah, he has a heart of gold;
293
899000
1000
Já, þú sérð hjarta úr gulli;
15:15
don't touch the fruitcake. Right? (Laughter)
294
900000
2000
ekki koma við ávaxtakökuna. Ekki satt? (Hlátur)
15:17
You find a way to be happy with what's happened.
295
902000
4000
Þú finnur aðferð til að vera ánægð með það sem hefur gerst.
15:21
Now what I want to show you is that
296
906000
3000
Nú það sem ég vil sýna ykkur er að
15:24
people don't know this about themselves,
297
909000
3000
fólk veit þetta ekki um sjálft sig,
15:27
and not knowing this can work to our supreme disadvantage.
298
912000
3000
og að vita það ekki getur komið sér virkilega illa.
15:30
Here's an experiment we did at Harvard.
299
915000
2000
Hér er tilraun sem við gerðum í Harvard.
15:32
We created a photography course, a black-and-white photography course,
300
917000
3000
Við héldum ljósmyndanámskeið, svart-hvítar ljósmyndanámskeið,
15:35
and we allowed students to come in and learn how to use a darkroom.
301
920000
3000
og við leyfðum nemendunum að koma inn og læra hvernig átti að nota myrkraherbergið.
15:39
So we gave them cameras; they went around campus;
302
924000
2000
Svo gáfum við þeim mynd, þau fóru um campusinn,
15:41
they took 12 pictures of their favorite professors and their dorm room and their dog,
303
926000
5000
Þau tóku 12 myndir af þeirra uppáhalds prófessorum og þeirra herbergisaðstæðum og hundinum þeirra,
15:46
and all the other things they wanted to have Harvard memories of.
304
931000
2000
og alla aðra hluti sem þeim langaði að eiga minningar um í Harvard.
15:48
They bring us the camera; we make up a contact sheet;
305
933000
3000
Þau komu með myndavélina til okkar, við gerðum myndaörk
15:51
they figure out which are the two best pictures;
306
936000
2000
Þau komast að því hverjar eru tvær bestu myndirnar,
15:53
and we now spend six hours teaching them about darkrooms.
307
938000
2000
og við eyðum nú 6 tímum í að kenna þeim um myrkraherbergi,
15:55
And they blow two of them up,
308
940000
2000
og þau stækka tvær af myndum sínum upp,
15:57
and they have two gorgeous eight-by-10 glossies of
309
942000
2000
og þau hafa tvær frábærar 8 x 10 tommu glansmyndir af
15:59
meaningful things to them, and we say,
310
944000
2000
þýðingarmiklum hlutum fyrir þeim, og við segjum,
16:01
"Which one would you like to give up?"
311
946000
3000
"Hvora myndir þú frekar vilja gefa á bátinn?"
16:04
They say, "I have to give one up?"
312
949000
1000
Þau segja,"Þarf ég að gefa aðra á bátinn?"
16:05
"Oh, yes. We need one as evidence of the class project.
313
950000
3000
"Ó, já. Við þurfum eina sem sönnun um bekkjarverkefnið.
16:08
So you have to give me one. You have to make a choice.
314
953000
3000
Þannig að þið þurfið að gefa mér eina. Þið verðið að velja.
16:11
You get to keep one, and I get to keep one."
315
956000
3000
Þið megið halda einni, og ég fæ að halda hinni."
16:14
Now, there are two conditions in this experiment.
316
959000
3000
Núna, það eru til tvær aðstæður fyrir þessari tilraun.
16:17
In one case, the students are told, "But you know,
317
962000
3000
I einu tilvikinu, þá er nemendunum sagt, "En þú veist,
16:20
if you want to change your mind, I'll always have the other one here,
318
965000
3000
ef þú vilt skipta um skoðun, Þá hef ég alltaf hina hérna,
16:23
and in the next four days, before I actually mail it to headquarters,
319
968000
4000
og næstu fjóra daga, áður en ég raunverulega sendi hana til höfuðstöðvanna,
16:27
I'll be glad to" -- (Laughter) -- yeah, "headquarters" --
320
972000
3000
I myndi glaður" --(Hlátur)-- jám "höfuðstöðvanna" --
16:30
"I'll be glad to swap it out with you. In fact,
321
975000
3000
"Ég myndi glaður skipta á myndinni fyrir þig. Reyndar,
16:33
I'll come to your dorm room and give
322
978000
1000
Ég skal mæta til ykkar í herbergið ykkar og gefa
16:34
-- just give me an email. Better yet, I'll check with you.
323
979000
3000
-- gefið mér bara tölfupóst. Enn betra, ég kíki bara á ykkur.
16:37
You ever want to change your mind, it's totally returnable."
324
982000
3000
Ef þið viljið skipta um skoðun, þá er er það minnsta mál."
16:40
The other half of the students are told exactly the opposite:
325
985000
3000
Hinum helmingnum af nemendunum er sagt akkúrat hið andstæða:
16:43
"Make your choice. And by the way,
326
988000
2000
"Veljið ykkar mynd. Ó meðal annars,
16:45
the mail is going out, gosh, in two minutes, to England.
327
990000
3000
pósturinn er að fara út eftir, úff, eftir 2 mínútur, til Englands.
16:48
Your picture will be winging its way over the Atlantic.
328
993000
2000
Myndunum ykkar verður flogið alla leið yfir Atlantshaf.
16:50
You will never see it again."
329
995000
2000
Þið munið aldrei sjá þær aftur."
16:52
Now, half of the students in each of these conditions
330
997000
3000
Nú, helmingur nemendanna við hvora af þessum aðstæðum
16:55
are asked to make predictions about how much
331
1000000
2000
eru beðin um að meta hversu mikið
16:57
they're going to come to like the picture that they keep
332
1002000
3000
þau munu koma til með að líka við myndina sem að þau héldu eftir
17:00
and the picture they leave behind.
333
1005000
2000
og myndina sem að þau skyldu eftir.
17:02
Other students are just sent back to their little dorm rooms
334
1007000
3000
Aðrir nemendur eru bara sendir til baka í sýnar litlu vistaverur
17:05
and they are measured over the next three to six days
335
1010000
5000
og þau eru mæld næstu 3 til 6 daga
17:10
on their liking, satisfaction with the pictures.
336
1015000
2000
hversu mikið þeim líkar, eru sátt, við myndirnar.
17:12
And look at what we find.
337
1017000
1000
Og sjáið hvað við fundum.
17:13
First of all, here's what students think is going to happen.
338
1018000
3000
Til að byrja með, hér er það sem að nemendurnir héldu að myndi gerast.
17:16
They think they're going to maybe come to like the picture they chose
339
1021000
4000
Þeir héldu að þeir myndu kannski koma til með að líka við myndina sem að þau völdu.
17:20
a little more than the one they left behind,
340
1025000
3000
aðeins meira en þá sem að þau skyldu eftir,
17:23
but these are not statistically significant differences.
341
1028000
3000
en þetta var ekki tölfræðilega merkjanlegur munur.
17:27
It's a very small increase, and it doesn't much matter
342
1032000
2000
Það er lítil aukning, og það skiptir ekki miklu máli
17:29
whether they were in the reversible or irreversible condition.
343
1034000
3000
hvort að þeir voru í hópnum sem gat skipt um skoðun eða ekki.
17:32
Wrong-o. Bad simulators. Because here's what's really happening.
344
1037000
5000
Rangt. Slæmir hermar. Af því að hér er það sem er raunverulega að gerast.
17:37
Both right before the swap and five days later,
345
1042000
3000
Báðir rétt áður en skiptin áttu sér stað og 5 dögum síðar,
17:40
people who are stuck with that picture,
346
1045000
2000
fólkið sem sat uppi með myndina sína,
17:42
who have no choice,
347
1047000
1000
sem hafði ekkert val,
17:43
who can never change their mind, like it a lot!
348
1048000
5000
sem gat aldrei skipt um skoðun, líkaði hana svakalega mikið!
17:48
And people who are deliberating -- "Should I return it?
349
1053000
3000
Og fólkið sem að hugsa sig um -- "Ætti ég að skila henni?
17:51
Have I gotten the right one? Maybe this isn't the good one?
350
1056000
2000
Valdi ég réttu myndina? Kannski er þessi ekki sú góða?
17:53
Maybe I left the good one?" -- have killed themselves.
351
1058000
2000
Kannski skyldi ég eftir þá góðu?" -- hafa drepið sig.
17:55
They don't like their picture, and in fact
352
1060000
2000
Þeim líkar ekki við myndina sína, og í raun
17:57
even after the opportunity to swap has expired,
353
1062000
2000
jafnvel eftir að möguleikinn á að skipta á myndum hefur runnið út,
17:59
they still don't like their picture. Why?
354
1064000
6000
þá líkar þeim ennþá ekki við myndina sína. Af hverju?
18:05
Because the reversible condition is not conducive
355
1070000
3000
Af því að breytanlega ástantið er ekki hjálplegt
18:08
to the synthesis of happiness.
356
1073000
2000
fyrir tilbúnu hamingjuna.
18:10
So here's the final piece of this experiment.
357
1075000
3000
Þannig að hér er endanlegi parturinn af þessari tilraun.
18:13
We bring in a whole new group of naive Harvard students
358
1078000
4000
Við komum með heilan hóp af barnalegum Harvard nemendum
18:17
and we say, "You know, we're doing a photography course,
359
1082000
3000
og við segjum, "Veistu hvað, við ætlum að halda ljósmyndanámskeið,
18:20
and we can do it one of two ways.
360
1085000
2000
og við getum gert það á einn eða annan máta.
18:22
We could do it so that when you take the two pictures,
361
1087000
3000
Við gætum gert það þannig að þegar þið takið tvær myndirnar,
18:25
you'd have four days to change your mind,
362
1090000
2000
þá hafið þið 4 daga til að skipta um skoðun,
18:27
or we're doing another course where you take the two pictures
363
1092000
2000
eða við getum gert það þannig að þegar þið takið tvær myndirnar
18:29
and you make up your mind right away
364
1094000
2000
og þið gerið upp ykkar hug undir eins
18:31
and you can never change it. Which course would you like to be in?"
365
1096000
2000
og þið getið ekki breytt því. Hvort námskeiðið myndir þú frekar vilja vera í?
18:33
Duh! 66 percent of the students, two-thirds,
366
1098000
5000
"Döö! 66% af nemendunum, tveir þriðju,
18:38
prefer to be in the course where they have the opportunity to change their mind.
367
1103000
4000
kusu að vera í námskeiðinu þar sem að þau höfðu kostinn á að skipta um skoðun.
18:42
Hello? 66 percent of the students choose to be in the course in which they will
368
1107000
4000
Halló? 66% af nemendunum kusu að vera í námskeiðinu sem að þau munu
18:46
ultimately be deeply dissatisfied with the picture.
369
1111000
4000
á endanum verða innilega óánægð með myndina.
18:50
Because they do not know the conditions under which synthetic happiness grows.
370
1115000
6000
Af því að þeir vita ekki aðstæðurnar sem að tilbúin hamingja þarf til að vaxa.
18:56
The Bard said everything best, of course, and he's making my point here
371
1121000
5000
The Bard sagði allt best, að sjálfsögðu, og hann gerir punktinn hér
19:01
but he's making it hyperbolically:
372
1126000
3000
en hann gerir það með íkjum:
19:04
"'Tis nothing good or bad / But thinking makes it so."
373
1129000
3000
"það er ekkert gott eða slæmt / En að hugsa gerir það svo."
19:07
It's nice poetry, but that can't exactly be right.
374
1132000
3000
Þetta er fínt ljóð, en það getur ekki verið nákvæmlega rétt.
19:10
Is there really nothing good or bad?
375
1135000
3000
Er virkilega ekkert gott eða slæmt?
19:13
Is it really the case that gall bladder surgery and a trip to Paris
376
1138000
3000
Er það virkilega málið að gallblöðruaðgerð og ferð til Parísar
19:16
are just the same thing? That seems like a one-question IQ test.
377
1141000
7000
eru nákvæmlega sami hluturinn? Þetta virðist vera einnar spurningar greindavísitölupróf.
19:23
They can't be exactly the same.
378
1148000
2000
Þau geta ekki verið nákvæmlega það sama.
19:25
In more turgid prose, but closer to the truth,
379
1150000
3000
Í aðeins háfleygara orðalagi, en nær sannleikanum,
19:28
was the father of modern capitalism, Adam Smith, and he said this.
380
1153000
3000
var faðir nútíma kapítalismans, Adam Smith, og hann sagði þetta.
19:31
This is worth contemplating:
381
1156000
2000
Það er þess virði að íhuga þau orð:
19:33
"The great source of both the misery and disorders of human life
382
1158000
4000
"Hin mikla uppspretta af bæði eymd og óreiðu í lífi manns
19:37
seems to arise from overrating the difference
383
1162000
3000
virðist koma frá yfirmati mismuns
19:40
between one permanent situation and another ...
384
1165000
3000
milli eins varanslegs ástands til hins næsta ...
19:43
Some of these situations may, no doubt, deserve to be preferred to others,
385
1168000
5000
Sum af þessum ástöndum gætu, eflaust, átt skilið að vera vænlegri en önnur,
19:48
but none of them can deserve to be pursued
386
1173000
6000
en engin þeirra eiga skilið að vera elt
19:54
with that passionate ardor which drives us to violate the rules
387
1179000
4000
með þeim ástríðufulla hita sem fær okkur til að brjóta reglur
19:58
either of prudence or of justice, or to corrupt the future tranquility of our minds,
388
1183000
5000
hvort það sé vegna tillitssemi eða réttlæti, eða til að spilla framtíð hreinleika huga okkar,
20:03
either by shame from the remembrance of our own folly,
389
1188000
4000
hvort sem það sé af skömm af minningum af eigin kjánaskap
20:07
or by remorse for the horror of our own injustice."
390
1192000
4000
eða af iðrun fyrir hryllingin af okkar eigin óréttlæti."
20:11
In other words: yes, some things are better than others.
391
1196000
5000
Með öðrum orðum: já, sumir hlutir eru betri en aðrir.
20:16
We should have preferences that lead us into one future over another.
392
1201000
5000
Við ættum að hafa forsmekk sem leiðir okkur í eina framtíð frekar en aðra.
20:21
But when those preferences drive us too hard and too fast
393
1206000
4000
En þegar þessi forsmekkur keyrir okkur of stíft og of hratt
20:25
because we have overrated the difference between these futures,
394
1210000
4000
vegna þess að við höfum ofmetið muninn milli þessarra framtíða,
20:29
we are at risk.
395
1214000
3000
erum við í hættu.
20:32
When our ambition is bounded, it leads us to work joyfully.
396
1217000
3000
Þegar metnaðurinn okkar er bundinn, leiðir hann okkur til að vinna hamingjusamlega.
20:35
When our ambition is unbounded, it leads us to lie, to cheat, to steal, to hurt others,
397
1220000
6000
Þegar metnaðurinn okkar er óbundinn, leiðir okkur til lyga, svika, þjófnaðar, til að meiða aðra,
20:41
to sacrifice things of real value. When our fears are bounded,
398
1226000
4000
til að fórna hlutum sem hafa raunverulegt virði. Þegar óttar okkar eru bundnir,
20:45
we're prudent; we're cautious; we're thoughtful.
399
1230000
4000
þá erum við tillitssöm, við erum varkár, við erum umhyggjusöm.
20:49
When our fears are unbounded and overblown,
400
1234000
3000
Þegar óttar okkar eru óbundnir og yfirblásnir,
20:52
we're reckless, and we're cowardly.
401
1237000
3000
við erum kærulaus, og við erum skræfur.
20:55
The lesson I want to leave you with from these data
402
1240000
3000
Lexían sem ég vil skilja eftir með ykkur frá þessum gögnum
20:58
is that our longings and our worries are both to some degree overblown,
403
1243000
5000
er að okkar langanir og áhyggkjur okkar eru bæði upp að vissu marki yfirblásin,
21:03
because we have within us the capacity to manufacture the very commodity
404
1248000
6000
vegna þess að við höfum innan okkur eiginleikann að búa til þann munað
21:09
we are constantly chasing when we choose experience.
405
1254000
4000
sem við erum í sífellu að elta þegar við veljum reynslu.
21:13
Thank you.
406
1258000
1000
Takk fyrir.
ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expertHarvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.
Why you should listen
Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.
The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.
In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.
Dan Gilbert | Speaker | TED.com