Richard Dawkins: Why the universe seems so strange
რიჩარდ დოკინსი: რატომ გამოიყურება სამყარო ასე უცნაურად.
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
ვივარაუდოთ: მეცნიერების უცნაურობა”
- ეს სიტყვები ჯეი.ბი.ეს ჰოლდეინს ეკუთვნის,
”ახლა, მე თავად ვეჭვობ
საოცარია, ვიდრე ვვარაუდობთ,
ძალგვიძს, რომ ვივარაუდოთ.
მიწაზე უფრო მეტი რამ არის
წარმოვიდგინოთ ნებისმიერ ფილოსოფიაში.”
თეორიის და მისი ექსპერიმენტული
ჩრდილოეთ ამერიკის სიგანის
სიზუსტით განსაზღვრას ადარებდა.
რაღაც თვალსაზრისით ჭეშმარიტი უნდა იყოს.
კვანტური თეორია აკეთებს
მოახდინოს, იმდენად მისტიურია
ასეთი შენიშვნის გაკეთება,
გაიგეთ კვანტური თეორია
რომ ფიზიკოსები მის ხან ერთ,
ინტერპრეტაციას გვთავაზობენ.
”რეალობის ქსოვილი” (The Fabric of Reality)
ინტერპრეტაციას ემხრობა.
რაც მის შესახებ შეიძლება ითქვას,
დიდ და სწრაფად მზარდი რაოდენობის
რომლებიც ერთმანეთს ვერასდროს დაინახავენ
ცდების სარკმელში.
ტექნოლოგიისგან განსხვავებით
როცა ჭიქა წყალს სვამ,
ერთი მაინც ისეთი მოლეკულა
შარდის ბუშტში გაიარა (სიცილი).
აუარებლად უფრო მეტია
შარდის ბუშტები ამ ქვეყანაზე
რამე განსაკუთრებული
აზოტის ის ატომი ჩაისუნთქეთ
მარჯვენა ფილტვში გაიარა
გვაძლევს ვარაუდის უნარს?
თუ რა შეგვიძლია ვივარაუდოთ?
რაც სამუდამოდ ჩვენი წვდომის
რომელიც, სხვა, უფრო უზენაეს გონს
არის რამე სამყაროში, რაც პრინციპში
მრავალი მტკივნეული მიგნების
როცა ყოველი მომდევნო თაობა
არსებული უცნაურობის
ის რომ დედამიწა ბრუნავს -
და გვიჭირს წარმოვიდგინოთ
იყო ეს ადამიანების გონებაში.
რომ დედამიწა დიდი და უძრავია,
რემარკას ამ საკითხზე.
"რატომ ამბობს ხალხი, რომ ბუნებრივი იყო
რომ მზე ბრუნავდა დედამიწის გარშემო
რომ დედამიწა თავად ბრუნავდა?"
" ცხადია, იმიტომ, რომ ასე ჩანს
მითხარი, როგორ გამოჩნდებოდა ჩვენთვის,
მზის ირგვლივ? (სიცილი)
მიუხედავად ჩვენი აღქმისა,
როგორიცაა კრისტალი ან ქვა,
ცარიელი სივრცისგან შედგებიან.
ატომის ბირთვი სტადიონის შუაგულში
დაყოფილი იმდენად პატარა
რომ სათვალავშიც კი არ უნდა ჩავაგდოთ.
რომ ქვა მყარი და შეუღწევადია?
მე ასე ვიტყოდი: ჩვენი ტვინი ისე განვითარდა
ზომებისა და სიჩქარის იმ სიდიდის რიგებში
ევოლუციურად ჩვენ არასოდეს
სამყაროში სამოგზაუროდ.
ალბათ ქვებს აღიქვამდნენ
ქვებს მყარად
რომ ქვებს და ხელებს
ამიტომაც არის ჩვენი ტვინისთვის
როგორიცაა ”სიმკვრივე” და ”შეუღწევადობა”
სხეულების საშუალებით ვიმოქმედოთ
რომელში არსებობაც გვიწევს.
ჩვენ წინაპრებს
კოსმოსში გადაადგილება
ახლოს. რომ დასჭირვებოდათ, ჩვენი ტვინები
მე მინდა ”შუა სამყარო” დავარქვა
განვვითარდით და შეგვიძლია მოქმედება -
და ეს ზღუდავს ჩვენ წარმოსახვას.
კურდღლის მოძრაობა
და შუა სამყაროს სხვა ობიექტები მოძრაობენ,
ქვა, შეჯახებისას გონის დაკარგვა.
გენერალ-მაიორ ალბერტ სთაბლბაინ III-ს
დაზვერვას ხელმძღანელობდა.
კაბინეტის კედელს შესჩერებოდა
მეორე კაბინეტში გასვლას აპირებდა.
გაიფიქრა. სივრცე.
შევდგები ძირითადად? ატომებისგან.
ატომებისგან.
ცხვირით საკუთარი კაბინეტის კედელს შეასკდა.
ჯარისკაცს ხელმძღვანელობდა,
ყველა მცდელობა ჩაიშალა.
ეს უნარი
იარაღი იქნება. მერე ვინ რას
სტატია ფლეიბოისთვის. (სიცილი)
აღზრდილი ადამიანის ინტუიციისათვის
როცა ის ამბობს, რომ
ერთ დროს ჩამოვარდებოდნენ მიწაზე
ჰაერის წინააღმდეგობის გარეშე.
ვიფიქრებდით, რომ
ბაქტერიები რომ ვყოფილიყავით,
სითბური მოძრაობები მიმოაქცევს
იმისთვის, რომ ბრაუნის მოძრაობა შევამჩნიოთ.
მიზიდულობით გამსჭვალულია,
თითქმის ვერ ვაცნობიერებთ.
სტივ გრენდი თავის წიგნში
კატეგორიულად აკრიტიკებს
რომ მხოლოდ მყარი, მატერიალური ნივთები
ვაკუუმში ელექტრომაგნიტური
არარეალურად გამოიყურება.
მხოლოდ მატერიალური მედიუმში არსებობდნენ:
იმიტომ არის ასეთი ”მოსახერხებელი”,
ისეთივე რეალური საგანია,
ოლ დონიო ლენგაის ვულკანის ჩრდილში
ფიზიკურად გადაადგილდება.
ეს დიუნი მთლიანად
დასავლეთის მიმართულებით
და წვეტების მიმართულებით გადაადგილდება.
მეორე ფერდზე ჩამოცურდება
- ერთიანად.
რომ მე და თქვენ, თავად
ვიდრე საგნებივით.
”გაიხსენოთ თქვენი ბავშვობის მოგონება
სურნელიც კი გახსოვთ,
თქვენ იქ არ ყოფილხართ.
სხეულშია არ ყოფილა იქ
მატერია ერთი ადგილიდან მეორეში გადაედინება
შედგება იმად, რასაც ”თქვენ” ქვია.
თქვენ არ ხართ ის,
თმა ყალყზე არ დაგიდგათ,
მოხდება, იმიტომ, რომ ეს მნიშვნელოვანია.”
მარტივად უნდა ვიხმაროთ ხოლმე.
წინაპრებში განვითარდა,
ცარიელი სივრცისგან შედგებიან.
ზომის წინაპრებში განვითარდა,
რაც მის ტვინს სჭირდება, რომ იყოს
სხვადასხვა სამყაროებში ცხოვრობენ
რამდენიც ასეთი სამყარო.
სამყაროს უცვლელი ხატი
განპირობებული და განსაზღვრულია,
რეალურ სამყაროსთან ურთერთობისათვის.
თუ რა ტიპის არსება ვართ ჩვენ.
მოდელი სჭირდება,
პროგრამული სოფტი სჭირდება, რომელიც
სამგანზომილებიან სიმულაციას შექმნის.
შექმნისათვის უნდა იყოს.
3D პროგრამული სოფტი,
ფერებს ყურებით ხედავენ.
ღამურას სჭირდება
და მწერების დასაჭერად
მფრინავი ჩიტის მოდელს,
მაგალითად მერცხალი, რომელსაც
ექოს იყენებს
ცვლადების შესატანად,
შემთხვევითობაა.
აღქმულ ფერებს, როგორიცაა ლურჯი და წითელი
სასარგებლო მახასიათებლებისათვის -
აკუსტიკური ფაქტურა, გლუვი, ბეწვიანი, ა.შ.
ან თუნდაც ჩვენ ვიყენებთ
გრძელი და მოკლე ტალღები აღვნიშნოთ.
წითელი იყოს გრძელი ტალღა - არ არსებობს.
განისაზღვრება თუ რისთვის არის საჭირო ის,
მოდალობა მონაწილეობს მასში.
ქონდა მოსაზრება
ყნოსვა მთავარი შეგრძნებაა.
ორი მეტად მსგავსი ცხიმმჟავა:
რომ ერთერთის ჯაჭვში ნახშირბადის
მჟავები, მათი სუნის მიხედვით,
წონების შესაბამისად,
პიანინოს სიმები განალაგოს
ნახშირბადის ატომი აქვს.
მჟავას არ იცნობს, შესაძლოა
როგორც ჩვენ არ გაგვიჭირდებოდა
ჟღერადობის წარმოდგენა
ყნოსვაგანვითარებული ცხოველები
ღამურების მსგავსი იქნებოდა.
ზომებისა და სიჩქარეების სპექტრი
ვიწრო დიაპაზონს წააგავს,
ფერის სინათლედ ვხედავთ.
ვუწოდებთ, იმ უცნაური
ძალიან სწრაფისგან განსხვავებით.
მსგავსი შკალა ავაგოთ:
შეუძლებელი ხდომილებებია.
დაგვიქნიოს; ატომები, რომლებისგანაც
ისედაც ვიბრირებენ წინ და უკან.
შეთანხმება არ არის იმაზე
ერთ მომენტში, კიდევ და კიდევ.
და ჩვენც დავინახავთ ამას.
ეს მოხდეს ისეთი მცირეა,
არ აღგვჭურვა უნარით
ცოტა ხანი ვცხოვრობთ.
შუა სამყაროში,
და გეოლოგიური დროის უკიდეგანობაში.
პლანეტების დათვლა.
10-დან 20-მდე, ან 100 მილიარდ მილიარდი.
მხოლოდ ერთხელ წარმოიშვა -
ყოველ პლანეტაზე წარმოქმნილიყო,
ან მთელ სამყაროში ერთი ყოფილიყო,
და სადღაც იქ, ზევით
გომბეშოს უფლისწულად გადაქცევა
პლანეტაზეა მთელ სამყაროში
აგერ ვდგავართ და ამაზე ვსაუბრობთ.
თუ გვინდა ის გამოვიყენოთ,
ისეთი ქიმიური ხდომილებები,
ერთი 100 მილიარდ მილიარდიდან.
ის შეიძლება მაინც ისეთი იშვიათი იყოს,
არ შეხვდეს მეორეს.
ვიდრე ძალგვიძს ვივარაუდოთ”?
პრინციპში წარმოდგენადია,
ვიდრე ჩვენ შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ,
ჩვენი ტვინის შეზღუდული შესაძლებლობებით?
შუა სამყაროს
ასაკიდანვე, რომ ეთამაშათ
რომელშიც იქნებოდა წარმოსახვითი სამყარო
ორ ნაპრალში იმოძრავებდნენ.
მექანიკის უცნაური მოძრაობები
თამაშები, რომლებშიც
შემოკლება და ა.შ. გამოისახებოდა
გონების მექანისტურ ხედვას იზიარებს:
რომ ჩვენი ტვინი ასეა მოწყობილი;
სხვა ხასიათი გვექნებოდა
ქიმია განსხვავებული, რომ ყოფილიყო.
ასე რომ არ იყოს
მაგალითად ბავშვის მკვლელზე
ამ მანქანაში რაღაც ნაწილი გაფუჭდა და
ყველაზე მექანისტურებიც კი,
ციხეც კი პატარა სასჯელია შენთვის”.
რითიც დიდი ალბათობით
მანქანები გვგონია,
მაგრამ როცა ადამიანურ ამპლუას ვუბრუნდებით
გვახსოვს ხომ? -
ჭკუა რომ ესწავლებინა,
(სიცილი)
პერსონოფიცირების მიზეზი ისაა, რომ
ხეების სამყაროში
გამსჭვალულ დაბლობებში
ადამიანების ზღვაში ვცურავთ -
გავხდით შესანიშნავი ფსიქოლოგები
სხვათა ქცევებს.
ფილოსოფიურად სწორია,
ეს ადამიანი ცოტა ხანში.
გამართლებული გზაა,
აქვს სურვილები,
წარმატებული ხერხია, რომ
იგივე მოდელირების პროგრამა
როცა ისეთ რამეზე ვფიქრობთ,
ბაზილი მანქანაზე ან როგორც მილიონიბით
სამყაროზე, როგორც ერთ მთლიანობაზე (სიცილი)
ვიდრე შეგვიძლია ვივარაუდოთ,
ჩვენ ბუნებრივად მოგვყვება
რაც გადარჩენისთვის გვჭირდებოდა
გაფართოების უნარი აქვთ
ევოლუციის ბორკილებს?
უცნაური, რომ არანაირი არსების ფილოსოფიას,
ის, არ შეუძლია მისი წარმოსახვა.
ABOUT THE SPEAKER
Richard Dawkins - Evolutionary biologistOxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism.
Why you should listen
As an evolutionary biologist, Richard Dawkins has broadened our understanding of the genetic origin of our species; as a popular author, he has helped lay readers understand complex scientific concepts. He's best-known for the ideas laid out in his landmark book The Selfish Gene and fleshed out in The Extended Phenotype: the rather radical notion that Darwinian selection happens not at the level of the individual, but at the level of our DNA. The implication: We evolved for only one purpose — to serve our genes.
Of perhaps equal importance is Dawkins' concept of the meme, which he defines as a self-replicating unit of culture -- an idea, a chain letter, a catchy tune, an urban legend -- which is passed person-to-person, its longevity based on its ability to lodge in the brain and inspire transmission to others. Introduced in The Selfish Gene in 1976, the concept of memes has itself proven highly contagious, inspiring countless accounts and explanations of idea propagation in the information age.
In recent years, Dawkins has become outspoken in his atheism, coining the word "bright" (as an alternate to atheist), and encouraging fellow non-believers to stand up and be identified. His controversial, confrontational 2002 TED talk was a seminal moment for the New Atheism, as was the publication of his 2006 book, The God Delusion, a bestselling critique of religion that championed atheism and promoted scientific principles over creationism and intelligent design.
Richard Dawkins | Speaker | TED.com