TEDGlobal 2005
Richard Dawkins: Why the universe seems so strange
Richard Dawkins ile "tuhaf" evrenimiz üzerine
Filmed:
Readability: 4.6
4,013,427 views
Biyolog Richard Dawkins, insanın ilişkilendirme çerçevesinin evreni anlama noktasında onu nasıl sınırladığından yola çıkarak, "olasılıksız olanı düşünme" üzerine bir tartışma ortaya atıyor.
Richard Dawkins - Evolutionary biologist
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism. Full bio
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
My title: "Queerer than we can suppose: The strangeness of science."
0
0
6000
Benim başlığım: "Tahmin edebileceğimizden daha tuhaf: Bilimin garipliği."
00:31
"Queerer than we can suppose" comes from J.B.S. Haldane,
1
6000
3000
"Tahmin edebileceğimizden daha tuhaf" söylemi ünlü bir biyolog olan
00:34
the famous biologist, who said, "Now, my own suspicion is
2
9000
3000
J.B.S. Haldane'e ait. Haldane şöyle diyor: "Şu anda benim kuşkum,
00:38
that the universe is not only queerer than we suppose,
3
13000
4000
evrenin sadece tahmin ettiğimizden daha tuhaf değil,
00:42
but queerer than we can suppose.
4
17000
2000
fakat tahmin edebileceğimizden de daha tuhaf olduğu.
00:44
I suspect that there are more things in heaven and earth
5
19000
3000
Bana kalırsa cennet ve dünyada hayal edilenden,
00:47
than are dreamed of, or can be dreamed of, in any philosophy."
6
22000
5000
ya da herhangi bir felsefe dahilinde hayal edilebilecek olandan daha çok şey var."
00:53
Richard Feynman compared the accuracy of quantum theories --
7
28000
5000
Richard Feynman kuantum teorilerinin deneysel öngörülerinin hassasiyetini,
00:58
experimental predictions -- to specifying the width of North America
8
33000
5000
Kuzey Amerika'nın genişliğini bir saç telinin genişliği kadarlık yanılgı ile
01:03
to within one hair's breadth of accuracy.
9
38000
4000
ifade etmenin keskinliği ile kıyaslamıştır.
01:07
This means that quantum theory has got to be in some sense true.
10
42000
5000
Bunun anlamı kuantum teorisinin bir anlamda doğru olması gerektiğidir.
01:12
Yet the assumptions that quantum theory needs to make
11
47000
2000
Öte yandan kuantum teorisinin bu tahminleri gerçekleştirmek için
01:14
in order to deliver those predictions are so mysterious
12
49000
3000
yapması gereken varsayımlar o kadar gizemlidir ki,
01:18
that even Feynman himself was moved to remark,
13
53000
3000
Feynman'ın kendisi dahi şu şekilde bir açıklama yapmıştır:
01:21
"If you think you understand quantum theory,
14
56000
3000
"Eğer kuantum teorisini anladığınızı düşünüyorsanız,
01:24
you don't understand quantum theory."
15
59000
3000
kuantum teorisini anlamıyorsunuz."
01:27
It's so queer that physicists resort to one or another
16
62000
5000
Öyle tuhaftır ki, fizikçiler teorinin
01:32
paradoxical interpretation of it.
17
67000
2000
mantığa aykırı görünen izahatlarına başvurmuşlardır.
01:34
David Deutsch, who's talking here, in "The Fabric of Reality,"
18
69000
5000
David Deutsch, bu konferansta da konuşacak, "The Fabric of Reality" isimli kitabında,
01:39
embraces the "many worlds" interpretation of quantum theory,
19
74000
6000
kuantum teorisinin "birçok dünya" yorumunu benimsiyor,
01:45
because the worst that you can say about it is
20
80000
2000
çünkü bu yorum hakkında söyleyebileceğiniz en kötü şey,
01:47
that it's preposterously wasteful.
21
82000
2000
budalalık derecesinde boş olduğu.
01:49
It postulates a vast and rapidly growing number of universes
22
84000
4000
Yorum, geniş ve hızla büyüyen sayıda evrenin birbirine paralel bir şekilde
01:54
existing in parallel -- mutually undetectable except through
23
89000
4000
var olduğunu varsayıyor ve kuantum mekanik deneylerinin
01:58
the narrow porthole of quantum mechanical experiments.
24
93000
6000
dar lombozları olmadan, karşılıklı olarak tespit edilemez olduklarını öngörüyor.
02:04
And that's Richard Feynman.
25
99000
3000
Ve bu da Richard Feynman.
02:07
The biologist Lewis Wolpert
26
102000
3000
Biyolog Lewis Wolpert
02:10
believes that the queerness of modern physics
27
105000
2000
modern fiziğin tuhaflığının
02:12
is just an extreme example. Science, as opposed to technology,
28
107000
4000
çok uç bir örnek olduğuna inanıyor. Bilim, teknolojinin aksine,
02:16
does violence to common sense.
29
111000
3000
sağduyuya zorbalık ediyor.
02:19
Every time you drink a glass of water, he points out,
30
114000
3000
Wolpert, içtiğiniz her bardak suyun içerisindeki
02:23
the odds are that you will imbibe at least one molecule
31
118000
3000
en az bir molekülün, Oliver Cromwell'in mesanesinden
02:26
that passed through the bladder of Oliver Cromwell. (Laughter)
32
121000
5000
geçmiş olması olasılığına işaret ediyor. (Gülüşmeler)
02:31
It's just elementary probability theory.
33
126000
3000
Yalnızca temel olasılık teorisi.
02:34
The number of molecules per glassful is hugely greater
34
129000
3000
Bir bardak içerisindeki molekül sayısı, dünyadaki
02:38
than the number of glassfuls, or bladdersful, in the world --
35
133000
3000
bardakların sayısından da, mesanelerin sayısından da çok daha büyük
02:41
and, of course, there's nothing special about Cromwell
36
136000
3000
ve, elbette, Cromwell ya da mesanelerle ilgili özel bir şey yok.
02:44
or bladders. You have just breathed in a nitrogen atom
37
139000
3000
Az önceki nefesinizle, uzun palmiye ağacının soldan üçüncü
02:47
that passed through the right lung of the third iguanodon
38
142000
3000
iguandonunun sağ akciğerinden geçen bir azot atomunu
02:51
to the left of the tall cycad tree.
39
146000
2000
içinize çektiniz.
02:56
"Queerer than we can suppose."
40
151000
2000
"Tahmin edebileceğimizden daha tuhaf."
03:00
What is it that makes us capable of supposing anything,
41
155000
3000
Bizi herhangi bir şeyi tahmin edebilir kılan nedir,
03:03
and does this tell us anything about what we can suppose?
42
158000
3000
ve bu bize ne tahmin edebileceklerimize dair bir şey söyler mi?
03:07
Are there things about the universe that will be
43
162000
3000
Evren ile ilgili sonsuza değin kavrayamayacağımız,
03:10
forever beyond our grasp, but not beyond the grasp of some
44
165000
4000
fakat bazı daha üstün canlıların kavrayabileceği
03:14
superior intelligence? Are there things about the universe
45
169000
3000
şeyler var mı? Evren ile ilgili, ne kadar üstün olursa olsun
03:18
that are, in principle, ungraspable by any mind,
46
173000
4000
herhangi bir dimağ tarafından kavranamaz
03:22
however superior?
47
177000
2000
şeyler var mı?
03:25
The history of science has been one long series
48
180000
3000
Birbirini takip eden nesiller evrenin giderek artan
03:28
of violent brainstorms, as successive generations
49
183000
3000
tuhaflıkları ile uzlaştıkça, bilim tarihi,
03:32
have come to terms with increasing levels of queerness
50
187000
3000
bir dizi uzun ve şiddetli beyin fırtınası
03:35
in the universe.
51
190000
1000
ola geldi.
03:37
We're now so used to the idea that the Earth spins --
52
192000
2000
Güneş'in gökyüzünde hareket ediyor olduğundan ziyade,
03:40
rather than the Sun moves across the sky -- it's hard for us to realize
53
195000
3000
Dünya'nın dönüyor olduğu fikrine artık alışığız. Bunun ne kadar
03:43
what a shattering mental revolution that must have been.
54
198000
3000
allak bullak edici bir düşünsel devrim olmuş olduğunu kavramamız zor.
03:47
After all, it seems obvious that the Earth is large and motionless,
55
202000
3000
En nihayetinde Dünya'nın büyük ve hareketsiz, Güneş'in ise
03:51
the Sun small and mobile. But it's worth recalling
56
206000
4000
küçük ve seyyar olduğu aşikar gibi görünüyor. Fakat yine de Wittgenstein'ın
03:55
Wittgenstein's remark on the subject.
57
210000
1000
bu konudaki yorumu hatırlamaya değer.
03:57
"Tell me," he asked a friend, "why do people always say, it was natural
58
212000
5000
"Söyle bana," diyor Wittgenstein bir arkadaşına, "herkes neden sürekli insanın Dünya'nın kendi etrafında dönmesi yerine,
04:02
for man to assume that the sun went round the earth
59
217000
3000
Güneş'in Dünya etrafında döndüğünü varsaymış olması
04:05
rather than that the earth was rotating?"
60
220000
2000
doğaldı diyorlar?"
04:09
His friend replied, "Well, obviously because it just looks as though
61
224000
3000
Arkadaşı yanıtlıyor: "Eh, çünkü gerçekten Güneş Dünya'nın etrafında
04:12
the Sun is going round the Earth."
62
227000
2000
dönüyormuş gibi görünüyor da ondan."
04:15
Wittgenstein replied, "Well, what would it have looked like
63
230000
3000
Wittgenstein şöyle yanıt veriyor: "Peki,
04:18
if it had looked as though the Earth was rotating?" (Laughter)
64
233000
8000
Dünya kendi etrafında dönüyormuş gibi olsaydı nasıl görünürdü?" (Gülüşmeler)
04:27
Science has taught us, against all intuition,
65
242000
2000
Bilim, tüm önsezilerimize karşın,
04:30
that apparently solid things, like crystals and rocks,
66
245000
3000
kristaller ve kayalar gibi katı cisimlerin dahi
04:33
are really almost entirely composed of empty space.
67
248000
4000
neredeyse tamamen boşluklardan ibaret olduğunu öğretti.
04:37
And the familiar illustration is the nucleus of an atom is a fly
68
252000
5000
Ve bildik bir örnek de bir atomun çekirdeğinin bir stadyumun
04:43
in the middle of a sports stadium and the next atom
69
258000
2000
ortasındaki sinek olduğu, sonraki atomun ise bir diğer
04:46
is in the next sports stadium.
70
261000
1000
stadyum olduğu.
04:49
So it would seem the hardest, solidest, densest rock
71
264000
2000
Dolayısıyla en sert, en aralıksız, en yoğun kaya bile
04:52
is really almost entirely empty space, broken only by tiny particles
72
267000
5000
gerçekten de neredeyse tamamen birbirinden uzak küçük parçacıklar tarafından bozulan bir
04:58
so widely spaced they shouldn't count.
73
273000
2000
boşluktan ibaret.
05:01
Why, then, do rocks look and feel solid and hard and impenetrable?
74
276000
3000
Öyleyse kayalar neden sert ve içinden geçilemez görünüyor ve hissediliyor?
05:06
As an evolutionary biologist, I'd say this: our brains have evolved
75
281000
4000
Bir evrim biyoloğu olarak şöyle derdim: beyinlerimiz, vücutlarımızın
05:11
to help us survive within the orders of magnitude of size and speed
76
286000
5000
iş gördüğü büyüklük ve hız koşullarında hayatta kalmamızı sağlayacak şekilde evrildi.
05:17
which our bodies operate at. We never evolved to navigate
77
292000
3000
Hiçbir zaman atomların dünyasında hareket edecek şekilde
05:21
in the world of atoms.
78
296000
1000
evrilmedik.
05:22
If we had, our brains probably would perceive rocks
79
297000
3000
Öyle olmuş olsaydı muhtemelen beyinlerimiz kayaları boşluk ile
05:25
as full of empty space. Rocks feel hard and impenetrable
80
300000
4000
dolu olarak algılardı. Kayalar ellerimiz tarafından sert ve içine girilemez
05:29
to our hands precisely because objects like rocks and hands
81
304000
4000
hissediliyor, çünkü kayalar ve eller gibi cisimler birbirlerinin içlerine giremezler.
05:34
cannot penetrate each other. It's therefore useful
82
309000
4000
Dolayısıyla beyinlerimizin
05:38
for our brains to construct notions like "solidity" and "impenetrability,"
83
313000
6000
"sertlik" ve "nüfuz edilemezlik" gibi kavramlar inşa etmiş olması faydalı,
05:44
because such notions help us to navigate our bodies through
84
319000
4000
çünkü içinde hareket etmemiz gereken orta boy dünyada,
05:48
the middle-sized world in which we have to navigate.
85
323000
4000
vücutlarımızı hareket ettirebilmemize bu gibi kavramlar yardım ediyor.
05:52
Moving to the other end of the scale, our ancestors never had to
86
327000
3000
Ölçeğin diğer ucuna gittiğimizde, atalarımız hiçbir zaman
05:56
navigate through the cosmos at speeds close to
87
331000
3000
kainat içerisinde ışık hızına yakın hızlarla hareket etmek
05:59
the speed of light. If they had, our brains would be much better
88
334000
3000
zorunda kalmadı. Kalmış olsalardı, beyinlerimiz Einstein'ı anlamakta
06:03
at understanding Einstein. I want to give the name "Middle World"
89
338000
5000
çok daha iyi olurlardı. İçinde hareket etme becerisine sahip olacak şekilde
06:08
to the medium-scaled environment in which we've evolved
90
343000
3000
evrildiğimiz orta ölçekli ortama "Ortanca Dünya" adını vermek istiyorum
06:11
the ability to take act -- nothing to do with Middle Earth.
91
346000
2000
-- Tolkien'in "Orta Dünya"sı ile ilgisi yok.
06:13
Middle World. (Laughter)
92
348000
3000
"Ortanca Dünya". (Gülüşmeler)
06:17
We are evolved denizens of Middle World, and that limits
93
352000
4000
Ortanca Dünya'nın sakinleri olarak evrildik ve bu da
06:21
what we are capable of imagining. We find it intuitively easy
94
356000
3000
ne hayal edebileceğimizi kısıtlıyor. Bir tavşanın, diğer Ortanca Dünya
06:25
to grasp ideas like, when a rabbit moves at the sort of
95
360000
2000
tavşanları ve objeleri gibi ortalama bir hızla hareket edişini,
06:28
medium velocity at which rabbits and other Middle World objects move,
96
363000
3000
bir diğer Ortanca Dünya objesine, mesela bir kayaya çarpışını
06:32
and hits another Middle World object, like a rock, it knocks itself out.
97
367000
3000
kolayca kavrayabilir, hayal edebilirsiniz.
06:38
May I introduce Major General Albert Stubblebine III,
98
373000
5000
Size 1983 yılında askeri haber alma şefi olan
06:44
commander of military intelligence in 1983.
99
379000
3000
Tümgeneral Albert Stubblebine III'ü tanıtmak isterim.
06:49
He stared at his wall in Arlington, Virginia, and decided to do it.
100
384000
4000
Arlington, Virginia'da gözlerini duvarına dikti ve yapmaya karar verdi.
06:54
As frightening as the prospect was, he was going into the next office.
101
389000
4000
Hedefi bitişikteki ofis odasına gitmekti.
07:00
He stood up, and moved out from behind his desk.
102
395000
3000
Ayağa kalktı, masasının arkasından çıktı.
07:05
What is the atom mostly made of? he thought. Space.
103
400000
3000
Atom ağırlıklı olarak neyden oluşuyor? diye düşündü. Boşluk.
07:09
He started walking. What am I mostly made of? Atoms.
104
404000
5000
Yürümeye başladı. Ben ağırlıklı olarak neyden oluşuyorum? Atomlar.
07:15
He quickened his pace, almost to a jog now.
105
410000
2000
Adımlarını sıklaştırdı.
07:18
What is the wall mostly made of? Atoms.
106
413000
4000
Duvar ağırlıklı olarak neyden oluşuyordu? Atomlar.
07:23
All I have to do is merge the spaces.
107
418000
3000
Tek yapmam gereken boşlukları denk getirmek.
07:27
Then, General Stubblebine banged his nose hard on the wall
108
422000
5000
General Stubblebine burnunu ofisinin duvarına sağlam bir şekilde çarpmıştı.
07:32
of his office. Stubblebine, who commanded 16,000 soldiers,
109
427000
5000
16,000 askeri komuta eden Stubblebine, duvardan geçmekteki
07:38
was confounded by his continual failure to walk through the wall.
110
433000
3000
mütemadi başarısızlığı karşısında şaşkındı.
07:42
He has no doubt that this ability will, one day, be a common tool
111
437000
3000
Bu becerinin, bir gün, genel bir askeri araç haline geleceğinden şüphesi yoktu.
07:45
in the military arsenal. Who would screw around with an army
112
440000
3000
Kim bunu yapabilen bir orduya dalaşabilirdi?
07:48
that could do that? That's from an article in Playboy,
113
443000
4000
Bu, geçen gün Playboy dergisinde
07:53
which I was reading the other day. (Laughter)
114
448000
3000
okuduğum bir makaledendi. (Gülüşmeler)
07:56
I have every reason to think it's true; I was reading Playboy
115
451000
2000
Bunun doğru olmadığını düşünmem için sebep yok.
07:59
because I, myself, had an article in it. (Laughter)
116
454000
8000
Playboy okuyordum, çünkü içinde benim yazdığım bir makale de vardı. (Gülüşmeler)
08:07
Unaided human intuition schooled in Middle World
117
462000
4000
Ortanca Dünya'da yetişmiş ham insan sezgisi, Galileo,
08:12
finds it hard to believe Galileo when he tells us
118
467000
3000
havanın sürtünmesi yok sayıldığında ağır ve hafif bir obje
08:15
a heavy object and a light object, air friction aside,
119
470000
3000
yere aynı anda düşer dediğinde,
08:19
would hit the ground at the same instant.
120
474000
1000
buna inanamaz.
08:20
And that's because in Middle World, air friction is always there.
121
475000
4000
Çünkü Ortanca Dünya'da havanın sürtünmesi hep oradadır.
08:24
If we'd evolved in a vacuum, we would expect them
122
479000
2000
Eğer boşluk içerisinde evrilmiş olsaydık,
08:27
to hit the ground simultaneously. If we were bacteria,
123
482000
3000
yere aynı anda çarpmalarını beklerdik. Eğer bakteri olsaydık,
08:30
constantly buffeted by thermal movements of molecules,
124
485000
3000
ve sürekli moleküllerin termal hareketleri ile boğuşsaydık
08:33
it would be different,
125
488000
1000
durum farklı olurdu,
08:35
but we Middle Worlders are too big to notice Brownian motion.
126
490000
3000
fakat biz Ortanca Dünyalılar Brownian hareketini fark etmek için çok büyüğüz.
08:39
In the same way, our lives are dominated by gravity
127
494000
3000
Aynı şekilde hayatlarımız yer çekiminin tahakkümünde,
08:42
but are almost oblivious to the force of surface tension.
128
497000
3000
fakat yüzey geriliminden neredeyse habersiziz.
08:46
A small insect would reverse these priorities.
129
501000
2000
Küçük bir böcek bu öncelikleri tersine çevirirdi.
08:50
Steve Grand -- he's the one on the left,
130
505000
2000
Steve Grand -- soldaki.
08:52
Douglas Adams is on the right -- Steve Grand, in his book,
131
507000
3000
Sağdaki de Douglas Adams -- Steve Grand, "Creation: Life and How to Make It"
08:55
"Creation: Life and How to Make It," is positively scathing
132
510000
4000
isimli kitabında maddenin kendisi ile ilgili meşguliyetimizi
08:59
about our preoccupation with matter itself.
133
514000
3000
emin bir şekilde yaralıyor.
09:03
We have this tendency to think that only solid, material things
134
518000
4000
Yalnızca katı, maddi şeyleri gerçek şeylerden saymaya dair bir eğilimimiz var.
09:07
are really things at all. Waves of electromagnetic fluctuation
135
522000
5000
Bir boşluk içerisindeki elektromanyetik dalgalar bize
09:12
in a vacuum seem unreal.
136
527000
2000
gerçek dışı görünüyor.
09:15
Victorians thought the waves had to be waves in some material medium:
137
530000
4000
Muhafazakarlar dalgaların bir şekilde maddesel bir ortam içinde olmak zorunda olduğunu düşündüler --
09:20
the ether. But we find real matter comforting only because
138
535000
4000
eter (beşinci element). Fakat biz gerçek maddeyi sadece,
09:24
we've evolved to survive in Middle World,
139
539000
3000
maddenin faydalı bir kurgu olduğu Ortanca Dünyada evrildiğimiz için
09:28
where matter is a useful fiction.
140
543000
2000
konforlu buluyoruz.
09:31
A whirlpool, for Steve Grand, is a thing with just as much reality
141
546000
3000
Grand'e göre bir anafor, bir kayanın sahip olduğu kadar
09:35
as a rock.
142
550000
1000
gerçekliğe sahiptir.
09:38
In a desert plain in Tanzania, in the shadow of the volcano
143
553000
4000
Tanzanya'daki bir çöl ovasında, Ol Donyo Lengai yanardağının gölgesinde,
09:42
Ol Donyo Lengai, there's a dune made of volcanic ash.
144
557000
3000
volkanik küllerden oluşmuş bir kumul vardır.
09:46
The beautiful thing is that it moves bodily.
145
561000
3000
Güzel olan, bu kumul hareket eder.
09:50
It's what's technically known as a "barchan," and the entire dune
146
565000
3000
Bu, teknik olarak 'barchan' olarak bilinen olaydır ve
09:53
walks across the desert in a westerly direction
147
568000
3000
bütün kumul çöl boyunca yılda 17 metre hızla
09:56
at a speed of about 17 meters per year.
148
571000
3000
batı istikametinde yürür.
10:00
It retains its crescent shape and moves in the direction of the horns.
149
575000
4000
Hilal şeklindeki gidişatını korur ve hilalin boynuzlarına doğru hareket eder.
10:04
What happens is that the wind blows the sand
150
579000
2000
Olan şey şu: rüzgar, kum tanelerini diğer taraftan
10:07
up the shallow slope on the other side, and then,
151
582000
2000
rampanın tepesine doğru üfler,
10:10
as each sand grain hits the top of the ridge,
152
585000
1000
kum sırtın tepesine ulaşınca,
10:11
it cascades down on the inside of the crescent,
153
586000
2000
kumulun diğer tarafındaki hilâlin içine doğru akar,
10:14
and so the whole horn-shaped dune moves.
154
589000
3000
bu yolla boynuz şekilli kumulun tamamı hareket eder.
10:20
Steve Grand points out that you and I are, ourselves,
155
595000
2000
Steve Grand, sizin ve benim, bizlerin,
10:23
more like a wave than a permanent thing.
156
598000
2000
sabit bir şeyden ziyade dalga gibi olduğumuzu söyler.
10:27
He invites us, the reader, to "think of an experience
157
602000
3000
Okuyucusunu düşünmeye davet eder: "çocukluk günlerinizden kalma,
10:30
from your childhood -- something you remember clearly,
158
605000
2000
net bir şekilde hatırladığınız, gerçekten oradaymış gibi
10:33
something you can see, feel, maybe even smell,
159
608000
2000
görebildiğiniz, hissedebildiğiniz bir deneyimi
10:36
as if you were really there.
160
611000
1000
düşünün.
10:37
After all, you really were there at the time, weren't you?
161
612000
4000
Sonuçta gerçekten her an oradaydınız, değil mi?
10:41
How else would you remember it?
162
616000
1000
Yoksa nasıl hatırlardınız?
10:43
But here is the bombshell: You weren't there.
163
618000
2000
Sürpriz ise burada: Orada değildiniz.
10:46
Not a single atom that is in your body today was there
164
621000
3000
Hatırladığınız olay gerçekleşirken, bugün vücudunuzda olan
10:49
when that event took place. Matter flows from place to place
165
624000
4000
hiçbir atom orada değildi. Madde mekândan mekâna akar,
10:53
and momentarily comes together to be you.
166
628000
2000
"siz" olmak için anlık olarak biraraya gelir.
10:56
Whatever you are, therefore, you are not the stuff
167
631000
2000
Dolayısıyla her ne iseniz, aslında sizi meydana getiren şey
10:59
of which you are made.
168
634000
1000
değilsiniz.
11:02
If that doesn't make the hair stand up on the back of your neck,
169
637000
2000
Bu önemli. Bu yüzden eğer tüyleriniz diken diken
11:04
read it again until it does, because it is important."
170
639000
3000
olmadıysa tekrar okuyun, ta ki olana kadar. Çünkü bu önemli."
11:09
So "really" isn't a word that we should use with simple confidence.
171
644000
4000
Dolayısıyla "gerçekten", yalın bir güven ile kullanabileceğimiz bir kelime değil.
11:14
If a neutrino had a brain,
172
649000
2000
Eğer nötrinonun, nötrino-boy atalarından
11:16
which it evolved in neutrino-sized ancestors,
173
651000
2000
evrilmiş bir beyni olsaydı,
11:19
it would say that rocks really do consist of empty space.
174
654000
3000
kayaların gerçekten boşluktan ibaret olduğunu söylerdi.
11:24
We have brains that evolved in medium-sized ancestors
175
659000
2000
Bizim, taşların içinden yürüyemeyen,
11:26
which couldn't walk through rocks.
176
661000
2000
orta-boy atalarımızdan evrilmiş beyinlerimiz var.
11:29
"Really," for an animal, is whatever its brain needs it to be
177
664000
4000
Bir hayvan için "gerçekten", beynin hayvanın hayatta kalması için
11:33
in order to assist its survival,
178
668000
2000
ihtiyacı neyse odur,
11:36
and because different species live in different worlds,
179
671000
2000
farklı türler farklı dünyalarda yaşadıkları için de,
11:39
there will be a discomforting variety of "really"s.
180
674000
3000
rahatsız edecek kadar çeşitli "gerçekten"ler ortaya çıkar.
11:45
What we see of the real world is not the unvarnished world
181
680000
4000
Gerçek dünya olarak gördüğümüz şey yalın dünya değil,
11:49
but a model of the world, regulated and adjusted by sense data,
182
684000
4000
dünyanın, algının sağladığı verilerle düzenlenen ve ayarlanan bir modelidir,
11:54
but constructed so it's useful for dealing with the real world.
183
689000
3000
fakat gerçek dünyayla başa çıkmakta faydalı olacak şekilde inşa edilmiştir.
11:58
The nature of the model depends on the kind of animal we are.
184
693000
3000
Modelin doğası nasıl bir hayvan olduğumuza bağlıdır.
12:02
A flying animal needs a different kind of model
185
697000
2000
Uçan bir hayvan, yürüyen, tırmanan ya da
12:05
from a walking, climbing or swimming animal.
186
700000
3000
yüzen bir hayvandan farklı bir modele ihtiyaç duyar.
12:08
A monkey's brain must have software capable of simulating
187
703000
4000
Bir maymunun beyni yazılımsal olarak ağaç gövdeleri ve dalların
12:13
a three-dimensional world of branches and trunks.
188
708000
2000
üç boyutlu simülasyonunu yapabilir olmalıdır.
12:16
A mole's software for constructing models of its world
189
711000
3000
Bir köstebeğin dünyayı modelleyen yazılımı,
12:19
will be customized for underground use.
190
714000
3000
yeraltı kullanımı için uyarlanmış olur.
12:22
A water strider's brain doesn't need 3D software at all,
191
717000
4000
Bir su sineğinin beyninin üç boyutlu modellemeye ihtiyacı yoktur,
12:26
since it lives on the surface of the pond
192
721000
2000
çünkü Edwin Abbott'un yaylasındaki
12:28
in an Edwin Abbott flatland.
193
723000
2000
bir göletin yüzeyinde yaşar.
12:32
I've speculated that bats may see color with their ears.
194
727000
4000
Yarasaların renkleri kulakları ile görebileceğini ortaya atmıştım.
12:37
The world model that a bat needs in order to navigate
195
732000
3000
Yarasaların üçüncü boyutta hareket etmek ve böcek yakalamak
12:40
through three dimensions catching insects
196
735000
2000
için ihtiyaç duyduğu dünya modeli,
12:42
must be pretty similar to the world model that any flying bird,
197
737000
3000
kırlangıç gibi gündüz uçan bir kuşun benzer işleri
12:45
a day-flying bird like a swallow, needs to perform
198
740000
3000
gerçekleştirmek için oluşturduğu modele
12:48
the same kind of tasks.
199
743000
1000
epeyce benzer olmalıdır.
12:50
The fact that the bat uses echoes in pitch darkness
200
745000
2000
Serçe modelinin girdileri olarak ışığı kullanırken,
12:53
to input the current variables to its model,
201
748000
2000
yarasanın zifiri karanlıkta ekoları
12:56
while the swallow uses light, is incidental.
202
751000
2000
kullanıyor olması tesadüfidir.
12:59
Bats, I've even suggested, use perceived hues, such as red and blue,
203
754000
5000
Yarasaların, ekoları kullanışlı şekilde etiketlemek için,
13:04
as labels, internal labels, for some useful aspect of echoes --
204
759000
6000
algıladıkları renk tonlarını kullanıyor olduklarını da ortaya atmıştım,
13:11
perhaps the acoustic texture of surfaces, furry or smooth and so on,
205
766000
4000
-- bunlar belki yüzeylerin akustik dokuları; tüylü, pürüzsüz gibi --
13:15
in the same way as swallows or, indeed, we, use those
206
770000
4000
aynen kırlangıçların ve tabi bizim algıladığımız renk tonlarını
13:19
perceived hues -- redness and blueness etc. --
207
774000
2000
-- kırmızılık ve mavilik gibi -- ışığın uzun ve kısa dalga boylarını
13:22
to label long and short wavelengths of light.
208
777000
2000
etiketlemekte kullanışımız gibi.
13:24
There's nothing inherent about red that makes it long wavelength.
209
779000
3000
Kırmızının doğasında, onu uzun dalgaboylu yapan hiç bir şey yok.
13:29
And the point is that the nature of the model is governed by
210
784000
2000
Önemli olan ve modelin doğasını terbiye eden şey,
13:31
how it is to be used, rather than by the sensory modality involved.
211
786000
5000
algılama yönteminden ziyade, modelin nasıl kullanılacağı.
13:38
J. B .S. Haldane himself had something to say about animals
212
793000
2000
J. B .S. Haldane'in dünyasında kokunun hüküm sürdüğü
13:41
whose world is dominated by smell.
213
796000
2000
canlılara dair söyleyeceği bir şeyi vardı:
13:44
Dogs can distinguish two very similar fatty acids, extremely diluted:
214
799000
5000
Köpekler çok benzer, oldukça seyreltilmiş iki yağ asidini ayırt edebilirler:
13:49
caprylic acid and caproic acid.
215
804000
3000
kaprilik asit ve kaproik asit.
13:52
The only difference, you see, is that one has an extra pair of
216
807000
3000
Görebileceğiniz gibi tek fark, zincir içerisindeki ekstra
13:55
carbon atoms in the chain.
217
810000
1000
iki karbon atomu.
13:57
Haldane guesses that a dog would probably be able to place the acids
218
812000
4000
Heldane'in tahminine göre bir köpek, asitleri kokularından yola çıkarak
14:01
in the order of their molecular weights by their smells,
219
816000
3000
moleküler ağırlıklarına göre, aynen bir insanın piyano tellerini
14:05
just as a man could place a number of piano wires
220
820000
2000
seslerinden yola çıkarak uzunluklarına göre
14:08
in the order of their lengths by means of their notes.
221
823000
2000
sıralayabileceği gibi sıralayabiliyor.
14:12
Now, there's another fatty acid, capric acid,
222
827000
3000
Şimdi, bir yağ asidi daha var, kaprik asit,
14:16
which is just like the other two,
223
831000
1000
diğer ikisi gibi,
14:17
except that it has two more carbon atoms.
224
832000
2000
tek farkı iki tane daha karbon atomu.
14:20
A dog that had never met capric acid would, perhaps,
225
835000
3000
Daha önce kaprik asit ile hiç karşılaşmamış bir köpek, muhtemelen,
14:23
have no more trouble imagining its smell than we would have trouble
226
838000
4000
onun kokusunu hayal etmekte, daha önce duyduğumuz trompet notalarından
14:28
imagining a trumpet, say, playing one note higher
227
843000
3000
bir nota daha yüksekten çalan bir trompeti hayal ederken
14:31
than we've heard a trumpet play before.
228
846000
2000
zorlanacağımız kadar zorlanır.
14:36
Perhaps dogs and rhinos and other smell-oriented animals
229
851000
4000
Belki köpekler, gergedanlar ve diğer koku odaklı hayvanlar
14:41
smell in color. And the argument would be
230
856000
3000
renklerle kokluyorlar. Ve iddia yarasalarla ilgili olanın
14:44
exactly the same as for the bats.
231
859000
1000
aynısı olurdu.
14:48
Middle World -- the range of sizes and speeds
232
863000
3000
Ortanca Dünya, -- sezgisel olarak rahat hissedecek
14:52
which we have evolved to feel intuitively comfortable with --
233
867000
3000
şekilde evrildiğimiz büyüklükler ve hızlar --
14:55
is a bit like the narrow range of the electromagnetic spectrum
234
870000
4000
elektromanyetik tayfın, ışığı çeşitli renkler olarak gördüğümüz
14:59
that we see as light of various colors.
235
874000
3000
dar aralığı gibidir.
15:02
We're blind to all frequencies outside that,
236
877000
2000
Bir takım araçlardan yardım almadığımız sürece,
15:04
unless we use instruments to help us.
237
879000
3000
bu aralığın dışında kalan frekanslara körüz.
15:09
Middle World is the narrow range of reality
238
884000
3000
Ortanca Dünya, gerçekliğin, çok küçük, çok büyük ve
15:12
which we judge to be normal, as opposed to the queerness
239
887000
3000
çok hızlı olanın tuhaflığı aksine "normal" kabul ettiğimiz
15:15
of the very small, the very large and the very fast.
240
890000
3000
dar bir aralığı.
15:20
We could make a similar scale of improbabilities;
241
895000
2000
Olasılıksızlıkların benzer bir ölçeklendirmesini yapabilirdik;
15:23
nothing is totally impossible.
242
898000
2000
hiçbir şey tamamen imkansız değil.
15:25
Miracles are just events that are extremely improbable.
243
900000
3000
Mucizeler, muazzam düşük olasılıklardan başka bir şey değiller.
15:29
A marble statue could wave its hand at us; the atoms that make up
244
904000
4000
Mermer bir heykel bize el sallayabilirdi; kristal yapıyı meydana getiren
15:33
its crystalline structure are all vibrating back and forth anyway.
245
908000
3000
atomlar, zaten hali hazırda ileri geri titreşiyorlar.
15:37
Because there are so many of them,
246
912000
1000
Çok fazla oldukları için ve
15:39
and because there's no agreement among them
247
914000
1000
tercih ettikleri hareket
15:41
in their preferred direction of movement, the marble,
248
916000
2000
yönüne dair bir anlaşmaları olmadığı için,
15:44
as we see it in Middle World, stays rock steady.
249
919000
3000
Ortanca Dünya'da gördüğümüz mermer, kaya gibi hareketsiz.
15:47
But the atoms in the hand could all just happen to move
250
922000
2000
Fakat eli oluşturan atomlar aynı anda
15:49
the same way at the same time, and again and again.
251
924000
3000
aynı yöne tekrar tekrar hareket etselerdi,
15:52
In this case, the hand would move and we'd see it waving at us
252
927000
4000
Ortanca Dünya'da elin hareket ettiğini ve bize el salladığını
15:56
in Middle World. The odds against it, of course, are so great
253
931000
4000
görürdük. Elbette bunun olma ihtimali çok çok düşük, öyle ki,
16:00
that if you set out writing zeros at the time of
254
935000
3000
virgülden sonraki sıfırları yan yana yazmaya evren
16:03
the origin of the universe, you still would not have
255
938000
3000
oluştuğu anda başlamış olsaydınız, bu gün,
16:06
written enough zeros to this day.
256
941000
1000
halâ yazıyor olurdunuz.
16:12
Evolution in Middle World has not equipped us to handle
257
947000
1000
Ömrümüz kısa, bu yüzden
16:13
very improbable events; we don't live long enough.
258
948000
2000
Ortanca Dünya'da olasılığı çok düşük olayları kavrayacak
16:16
In the vastness of astronomical space and geological time,
259
951000
4000
şekilde evrilmedik. Ortanca Dünya'da "imkansız" görünen bir şey,
16:21
that which seems impossible in Middle World
260
956000
2000
evren ve zamanın enginliği içerisinde
16:24
might turn out to be inevitable.
261
959000
2000
"kaçınılmaz" olabilir.
16:28
One way to think about that is by counting planets.
262
963000
3000
Gezegenleri sayarak bunu düşünebiliriz.
16:32
We don't know how many planets there are in the universe,
263
967000
1000
Evrende kaç gezegen olduğunu bilmiyoruz,
16:34
but a good estimate is about 10 to the 20, or 100 billion billion.
264
969000
3000
ama iyi bir tahminle 10, 20 ya da 100 milyar kere milyar taneler.
16:38
And that gives us a nice way to express our estimate
265
973000
2000
Bu da bize canlılığın olasılıksızlığını ifade için
16:41
of life's improbability.
266
976000
2000
iyi bir yol veriyor.
16:44
Could make some sort of landmark points
267
979000
2000
Bir olasılıksızlık spektrumunda,
16:46
along a spectrum of improbability, which might look like
268
981000
3000
gördüğümüz elektromanyetik tayf gibi
16:49
the electromagnetic spectrum we just looked at.
269
984000
3000
bir takım sınır noktaları belirleyebilirdik.
16:54
If life has arisen only once on any --
270
989000
2000
Eğer hayat her bir şey için --
16:58
if -- if life could -- I mean, life could originate once per planet,
271
993000
3000
eğer --- demek istediğim, hayat her gezegende
17:01
could be extremely common, or it could originate once per star,
272
996000
4000
ortaya çıkmış olabilirdi, çok sıradan olabilirdi, ya da her yıldız ya da galaksi başına
17:06
or once per galaxy or maybe only once in the entire universe,
273
1001000
4000
bir kez ortaya çıkabilirdi, ya da belki evren başına bir tane, ki bu durumda da hayat sadece
17:11
in which case it would have to be here. And somewhere up there
274
1006000
3000
burada olurdu. Ve oralarda bir yerlerde,
17:14
would be the chance that a frog would turn into a prince
275
1009000
2000
bir kurbağanın prense dönüşmesine benzer
17:16
and similar magical things like that.
276
1011000
3000
büyülü şeyler için bir şans olabilirdi.
17:20
If life has arisen on only one planet in the entire universe,
277
1015000
3000
Eğer hayat evrende sadece bir gezegende ortaya çıktıysa,
17:24
that planet has to be our planet, because here we are talking about it.
278
1019000
4000
o gezegen bu olmak zorunda, çünkü buradayız ve hakkında konuşuyoruz.
17:28
And that means that if we want to avail ourselves of it,
279
1023000
2000
Bu durumda bundan bir yarar sağlamak istersek,
17:31
we're allowed to postulate chemical events in the origin of life
280
1026000
3000
hayatın ortaya çıkmasına yol açacak kimyasal olayların
17:35
which have a probability as low as one in 100 billion billion.
281
1030000
3000
olma olasılığının 100 milyar milyarda bir olduğunu öne sürebilirdik.
17:39
I don't think we shall have to avail ourselves of that,
282
1034000
2000
Öte yandan bence, bundan böyle bir yarar sağlamamalıyız,
17:42
because I suspect that life is quite common in the universe.
283
1037000
2000
çünkü hayatın evren içerisinde bayağı sıradan olduğundan şüpheleniyorum.
17:45
And when I say quite common, it could still be so rare
284
1040000
2000
Bayağı sıradan derken, halâ o kadar ender olabilir ki
17:48
that no one island of life ever encounters another,
285
1043000
3000
üzücü bir şekilde, hiçbir yaşam formu diğeri ile
17:52
which is a sad thought.
286
1047000
1000
hiç karşılaşmayabilir.
17:55
How shall we interpret "queerer than we can suppose?"
287
1050000
2000
"Hayal edebileceğimizden daha tuhaf"ı nasıl yorumlayalım?
17:58
Queerer than can in principle be supposed,
288
1053000
2000
Esas olarak hayal edilebilirden daha tuhaf olarak mı,
18:01
or just queerer than we can suppose, given the limitations
289
1056000
2000
yoksa Ortanca Dünya'da evrilmiş beyinlerimizin koyduğu
18:04
of our brain's evolutionary apprenticeship in Middle World?
290
1059000
4000
limitler yüzünden, "bizim" hayal edebileceğimizden daha tuhaf olarak mı?
18:09
Could we, by training and practice, emancipate ourselves
291
1064000
3000
Kendimizi eğitim ve pratik ile Ortanca Dünya'dan azat edip,
18:12
from Middle World and achieve some sort of intuitive,
292
1067000
2000
hem matematik hem de sezgisel bir seviyede
18:15
as well as mathematical, understanding of the very small
293
1070000
3000
çok küçük ve çok büyük olanı anlayabilir miyiz?
18:18
and the very large? I genuinely don't know the answer.
294
1073000
3000
Yanıtı gerçekten bilmiyorum.
18:22
I wonder whether we might help ourselves to understand, say,
295
1077000
2000
Merak ediyorum kendimize, kuantum teorisini
18:25
quantum theory, if we brought up children to play computer games,
296
1080000
3000
anlamak için yardım edebilir miyiz. Çocukları erken yaşlardan
18:29
beginning in early childhood, which had a sort of
297
1084000
2000
itibaren ekran üzerindeki yarıklardan geçen
18:32
make-believe world of balls going through two slits on a screen,
298
1087000
2000
topların olduğu inandırıcı bilgisayar oyunları oynatsak,
18:34
a world in which the strange goings on of quantum mechanics
299
1089000
3000
içinde kuantum mekaniğinin garipliklerinin döndüğü
18:37
were enlarged by the computer's make-believe,
300
1092000
3000
bir dünyayı büyüterek bilgisayarın inandırıcılığı ile önlerine koysak,
18:40
so that they became familiar on the Middle-World scale of the stream.
301
1095000
3000
bu şekilde Ortanca Dünya ölçeğindeki akış içinde anlaşılır hale gelseler.
18:44
And, similarly, a relativistic computer game in which
302
1099000
3000
Ya da mesela, çocukları üzerinde düşünecek noktaya
18:47
objects on the screen manifest the Lorenz Contraction, and so on,
303
1102000
4000
getirmek için nesnelerin Lorenz Transformasyonu'nu
18:52
to try to get ourselves into the way of thinking --
304
1107000
2000
ekranda gösteren bir
18:54
get children into the way of thinking about it.
305
1109000
2000
rölativistik bilgisayar oyunu, vesaire.
18:57
I want to end by applying the idea of Middle World
306
1112000
3000
Ortanca Dünya fikrini birbirimizin algılarına
19:01
to our perceptions of each other.
307
1116000
2000
uygulayarak bitirmek istiyorum.
19:04
Most scientists today subscribe to a mechanistic view of the mind:
308
1119000
3000
Bugün bir çok bilim insanı algıya dair mekanik bir görüşe bağlı:
19:08
we're the way we are because our brains are wired up as they are;
309
1123000
3000
biz olduğumuz gibiyiz, hormonlarımız oldukları gibiler,
19:12
our hormones are the way they are.
310
1127000
1000
çünkü beynimiz bu şekilde kablolanmış.
19:13
We'd be different, our characters would be different,
311
1128000
2000
Eğer nöroanatomimiz ve fizyolojik kimyamız
19:15
if our neuro-anatomy and our physiological chemistry were different.
312
1130000
4000
farklı olsaydı, karakterlerimiz farklı olurdu, biz farklı olurduk.
19:20
But we scientists are inconsistent. If we were consistent,
313
1135000
3000
Fakat bilim insanları olarak çelişkiliyiz. Tutarlı olsaydık,
19:24
our response to a misbehaving person, like a child-murderer,
314
1139000
3000
yanlış davranan birisine, mesela bir çocuk katiline karşı
19:27
should be something like, this unit has a faulty component;
315
1142000
3000
tutumumuz şöyle olurdu: "bu fert hatalı bir bileşene sahip,
19:30
it needs repairing. That's not what we say.
316
1145000
3000
düzeltilmeye ihtiyacı var". Fakat öyle demiyoruz.
19:33
What we say -- and I include the most austerely mechanistic among us,
317
1148000
4000
Aramızdaki en mekaniksel kişileri de -- ki en mekanik kişi ben olabilirim -- içine dahil ettiğim
19:37
which is probably me --
318
1152000
1000
bizler bile,
19:38
what we say is, "Vile monster, prison is too good for you."
319
1153000
4000
"Alçak canavar, hapis senin için fazla iyi" diyoruz.
19:42
Or worse, we seek revenge, in all probability thereby triggering
320
1157000
4000
Ya da daha fenası, bunu bugün dünyanın her yanında gördüğümüz gibi,
19:46
the next phase in an escalating cycle of counter-revenge,
321
1161000
3000
bir sonraki döngüsünde muhtemelen daha kuvvetli
19:49
which we see, of course, all over the world today.
322
1164000
2000
karşı intikamları doğuracak intikamlar arıyoruz.
19:52
In short, when we're thinking like academics,
323
1167000
2000
Kısacası, akademikler gibi düşündüğümüzde,
19:55
we regard people as elaborate and complicated machines,
324
1170000
3000
insanları ayrıntılı ve karmaşık makineler olarak görüyoruz,
19:58
like computers or cars, but when we revert to being human
325
1173000
4000
arabalar ya da bilgisayarlar gibi, fakat insan olmaya döndüğümüzde,
20:03
we behave more like Basil Fawlty, who, we remember,
326
1178000
3000
daha çok, bir gurme gecesinde bir türlü çalışmayan arabasına
20:06
thrashed his car to teach it a lesson when it wouldn't start
327
1181000
3000
bir ders vermek için onu hurdaya çeviren
20:09
on gourmet night. (Laughter)
328
1184000
3000
Basil Fawlty gibi davranıyoruz. (Gülüşmeler)
20:13
The reason we personify things like cars and computers
329
1188000
3000
Arabalar, bilgisayar gibi şeylere kişilik verişimizin nedeni,
20:16
is that just as monkeys live in an arboreal world
330
1191000
3000
maymunların bir ağaç dünyasında,
20:19
and moles live in an underground world
331
1194000
3000
köstebeklerin bir yeraltı dünyasında,
20:22
and water striders live in a surface tension-dominated flatland,
332
1197000
3000
su sineklerinin yüzey geriliminin hakim olduğu ovalarda yaşaması gibi,
20:26
we live in a social world. We swim through a sea of people --
333
1201000
4000
bizim de sosyal bir dünya içinde yaşıyor olmamız. Bir insan denizinde yüzüyoruz --
20:30
a social version of Middle World.
334
1205000
2000
-- Ortanca Dünya'nın sosyal versiyonu.
20:34
We are evolved to second-guess the behavior of others
335
1209000
2000
Başkalarının davranışlarını tahmin edecek müthiş,
20:37
by becoming brilliant, intuitive psychologists.
336
1212000
3000
sezgisel psikologlar olarak evrildik.
20:41
Treating people as machines
337
1216000
2000
İnsanlara makine gibi muamele etmek
20:43
may be scientifically and philosophically accurate,
338
1218000
3000
bilimsel ve felsefik olarak isabetli olabilir,
20:47
but it's a cumbersome waste of time
339
1222000
1000
fakat bu yöntemle
20:48
if you want to guess what this person is going to do next.
340
1223000
3000
bir kişinin yapacağı sonraki şeyi tahmin etmek istiyorsanız, bu vakit kaybıdır.
20:52
The economically useful way to model a person
341
1227000
2000
Bir kişiyi hesaplı şekilde moedellemenin yolu
20:55
is to treat him as a purposeful, goal-seeking agent
342
1230000
3000
onu zevk ve acı duyan, arzu ve gaye sahibi,
20:58
with pleasures and pains, desires and intentions,
343
1233000
2000
suçluluk hisseden, amaç sahibi ve başarı odaklı birisi
21:01
guilt, blame-worthiness.
344
1236000
1000
olarak görmektir.
21:03
Personification and the imputing of intentional purpose
345
1238000
4000
Kişileştirme, insanları modellemek için öylesine başarılı bir yoldur ki,
21:08
is such a brilliantly successful way to model humans,
346
1243000
2000
kullanılmasının uygun olmadığı varlıklar üstünde
21:11
it's hardly surprising the same modeling software
347
1246000
3000
çalıştırıldığında Basil Fawlty ve arabası
21:14
often seizes control when we're trying to think about entities
348
1249000
4000
ya da evrenin tamamı ile ilgili yanlış fikirlere sahip milyonlarda olduğu gibi,
21:18
for which it's not appropriate, like Basil Fawlty with his car
349
1253000
3000
aynı modelleme yazılımının
21:21
or like millions of deluded people with the universe as a whole. (Laughter)
350
1256000
8000
kontrolü sık sık ele geçirdiğini görmek şaşırtıcı değildir. (Gülüşmeler)
21:29
If the universe is queerer than we can suppose,
351
1264000
2000
Eğer evren varsayabileceğimizden daha tuhaf ise,
21:32
is it just because we've been naturally selected to suppose
352
1267000
3000
bunun sebebi buzul çağının Afrika'sında hayatta kalmak için,
21:35
only what we needed to suppose in order to survive
353
1270000
3000
"sadece varsaymamız gerektiği kadarını" varsaydığımız için
21:38
in the Pleistocene of Africa?
354
1273000
2000
doğal seçilmiş olmamız olabilir mi?
21:41
Or are our brains so versatile and expandable that we can
355
1276000
4000
Yoksa beyinlerimiz evrimimizin yarattığı ilk izlenimi
21:45
train ourselves to break out of the box of our evolution?
356
1280000
4000
kıracak şekilde eğitilecek kadar çok yönlü ve genişleyebilir bir şey mi?
21:50
Or, finally, are there some things in the universe so queer
357
1285000
4000
Ya da, son olarak, evrende, ne kadar tanrısal olursa olsun
21:54
that no philosophy of beings, however godlike, could dream them?
358
1289000
6000
hiçbir şey tarafından hayal edilemeyecek kadar tuhaf şeyler var mı?
22:01
Thank you very much.
359
1296000
1000
Çok teşekkürler.
ABOUT THE SPEAKER
Richard Dawkins - Evolutionary biologistOxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism.
Why you should listen
As an evolutionary biologist, Richard Dawkins has broadened our understanding of the genetic origin of our species; as a popular author, he has helped lay readers understand complex scientific concepts. He's best-known for the ideas laid out in his landmark book The Selfish Gene and fleshed out in The Extended Phenotype: the rather radical notion that Darwinian selection happens not at the level of the individual, but at the level of our DNA. The implication: We evolved for only one purpose — to serve our genes.
Of perhaps equal importance is Dawkins' concept of the meme, which he defines as a self-replicating unit of culture -- an idea, a chain letter, a catchy tune, an urban legend -- which is passed person-to-person, its longevity based on its ability to lodge in the brain and inspire transmission to others. Introduced in The Selfish Gene in 1976, the concept of memes has itself proven highly contagious, inspiring countless accounts and explanations of idea propagation in the information age.
In recent years, Dawkins has become outspoken in his atheism, coining the word "bright" (as an alternate to atheist), and encouraging fellow non-believers to stand up and be identified. His controversial, confrontational 2002 TED talk was a seminal moment for the New Atheism, as was the publication of his 2006 book, The God Delusion, a bestselling critique of religion that championed atheism and promoted scientific principles over creationism and intelligent design.
Richard Dawkins | Speaker | TED.com