John McWhorter: 4 reasons to learn a new language
John McWhorter: ဘာသာစကား အသစ်ကို သင်ယူဖို့ အကြောင်းရင်း ၄ ခု
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
the world's universal language,
ဖြစ်လာတော့မယ်၊
is spoken by more people,
ပြောသူတွေ ပိုများလာပေမဲ့
are learning English
တရုတ်လူမျိုးတွေက
are learning Chinese.
အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတွေထက် ပိုများတယ်။
in China right now
ဘာသာရပ် အားလုံးကို အင်္ဂလိပ်လိုပဲ သင်နေတဲ့
that at the end of the century
ဘာသာစကား အားလုံးနီးပါး
that exist now --
instant translation of live speech
ချက်ချင်းဘာသာပြန်မှုဟာ
but it gets better every year.
ပိုကောင်းလာနေတဲ့ အနေအထားမှာပါ။
those things to you
ရွတ်ပြနေရတဲ့အကြောင်းရင်းက
that we're getting to the point
နေရာကို ကျွန်တော်တို့
is going to start being asked,
ပြောနိုင်တာကြောင့်ပါ။
learn foreign languages --
မိခင်ဘာသာမဟုတ်ဘူး ဆိုရင်၊
happens to be foreign to one?
ဘာသာစကားတွေကို သင်ယူသင့်တာလဲ။
when it's getting to the point
ဆက်သွယ်နိုင်မယ့် အခြေအနေကို
will be able to communicate in one?
ဘာသာစကားတစ်ခုကို ဒုက္ခခံပြီး လေ့လာရမှာလဲ။
most likely to have heard of,
ကြာဖူးပြီးသား ဖြစ်လောက်ပါတယ်၊
dangerous than you might think.
သင်တွေးမိလောက်တာထက် ပိုအန္တရာယ်ရှိပါတယ်။
လမ်းကြောင်းကို ဖော်ပေးတယ်၊
and the grammar of different languages
ဝေါဟာရနဲ့ သဒ္ဒါက လူတိုင်းကို မတူညီတဲ့
a different kind of acid trip,
ပေးတတ်တယ် ဆိုတဲ့
စိတ်ကူးတစ်ခုဆိုနိုင်ပေမဲ့
ဘာသာစကားမှာ
for some reason, marked as feminine.
အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် ဣတ္ထိလိင်ပါ။
you just have to deal with it.
ပတ်သက်ဖို့လိုတာပေါ့။
of one of those languages
ပြောတဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး
ဘယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်မလဲလို့
than could possibly be an accident,
with a high and feminine voice.
စကားပြောလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါမယ်။
to you, a table is kind of a girl,
အတွက် စားပွဲဟာ ကောင်မလေးတစ်ယောက်လိုပေါ့၊
are an English speaker.
ဆန့်ကျင်ဘက်ပေါ့။
will tell you that that means
if you speak one of those languages.
တစ်မျိုးကို ဆိုလိုတာလို့ ပြောကြလိမ့်မယ်။
put us under the microscope,
အောက်မှာ ကျွန်တော်တို့ကို ထားတယ်ဆိုပါစို့၊
who speak English natively.
ပြောသူ ကျွန်တော်တို့ပေါ့။
let's take an English speaker.
နမူနာယူကြည့်ရအောင်။
ကျွန်တော် ခံယူတယ်။
of the English language.
ပြောဆိုသူ သုံးယောက်ပေါ့။
three people have in common?
လောကအမြင်က ဘာလဲ။
the English language that unites them?
ကနေ ဘယ်လို လောကအမြင်ကို ပုံသွင်းပေးလဲ။
အယူအဆတစ်ခုပါ။
that language can shape thought,
တယ်လို့ တဖြည်းဖြည်း သဘောတူလာပေမဲ့
obscure psychological flutters.
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပျာယာခတ်မှုတွေပါ။
a different pair of glasses on the world.
မျက်မှန်ကို သင့်အား ပေးတာမျိုး မဟုတ်ဘူးလေ။
the way you think,
ပြောင်းပေးမှာမဟုတ်ရင်
want to imbibe a culture,
ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုကို သောက်စို့ချင်ရင်၊
if you want to become part of it,
ဒါရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ချင်ရင်
the language channels the culture --
လမ်းကြောင်းကို သွယ်ပေးပေး၊မပေးပေး၊
happens to be conducted in.
ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။
illustration of this.
တစ်ခုရှိပါတယ်။
နိုင်ပေမဲ့ ခင်ဗျားတို့ တကယ် ရှာနိုင်မှာပါ။
but really you should seek it out.
film director Denys Arcand --
ရုပ်ရှင်တစ်ကားရှိတယ်။
"Dennis Ar-cand,"
စာမျက်နှာပေါ်မှာ အင်္ဂလိပ်လို
ရုပ်ရှင်တစ်ကား ရိုက်ခဲ့တာပါ။
interesting French-Canadian,
စရာပြင်သစ်‘ကနေဒီးယန်း ပြင်သစ်စကားပြော
to an Anglophone hospital.
ဆေးရုံးတစ်ခုကို ခေါ်သွားရတယ်။
they have to speak English.
သူတို့ အင်္ဂလိပ်စကားပြောရမယ်
but it's not their native language,
ဒါက သူတို့ရဲ့ မိခင်ဘာသာမဟုတ်ဘူး။
that you've fallen in love with
ဇာတ်ကောင်တွေဟာ
they're shadows of themselves.
သူတို့ကိုယ်တိုင်ရဲ့ အရိပ်တွေပေါ့။
through that kind of skrim curtain
စစ်ထုတ်ဖို့ပဲဆိုတာကိုက
အမှန်အတိုင်း မရဘူးလေ။
of languages will be left,
ကျန်မယ်ဆိုတဲ့ အတိုင်းတာက
to being able to participate
ပြောဆိုသူတွေရဲ့ယဉ်ကျေးမှုကို
who speak them,
လက်မှတ်တွေ ဖြစ်တာကြောင့်ပါ။
that it is their code.
ဆိုတာကြောင့်ပါ။
dementia is less likely to set in,
ဦးနှောက်ထိခိုက်ခံရဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းကာ
a better multitasker.
ဖြစ်လောက်တယ်တဲ့။
အကြောင်းခံတွေဖြစ်ပြီး
lessons in another language.
သင့်ကို သဘောပေါက်စေအောင်ပါ။
ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းတယ်။
Arabic: "kataba," he wrote,
အာရပ်ဘာသာ၊ "kataba" သူရေးခဲ့တယ်၊
in the middle like pillars.
ထိုင်နေတဲ့ ဗျည်းသံတွေပါ။
dance around the consonants.
ဝိုင်းကနေတာပါ။
that around in their mouths?
ဝိုင်းပတ် မလှိမ့်ချင်ပဲရှိမလဲ။
main language, Amharic.
Amharic ကနေ ရနိုင်တယ်။
ဘာသာစကားတွေပေါ့။
with different word order
ပြောနည်း သင်ယူခြင်းဟာ
of a street if you go to certain country,
အခြားတစ်ဘက်မှာ ကားမောင်းရတာမျိုး၊
put Witch Hazel around your eyes
တစ်ဝိုက်မှာထားပြီး
ဒါလုပ်ပေးနိုင်တယ်။
we all often return to,
"Moby Dick." လို
"Do you know where I found him?
"သူ့ကို ငါဘယ်မှာတွေ့ခဲ့တယ်ဆိုတာ သင်သိလား၊
He was eating cake in the tub,
သူစည်ထဲမှာ ကိတ်မုန့်စားနေတယ်။
in Mandarin Chinese,
တရုတ်ဘာသာနဲ့သင်ရင်
ငါလုပ်ခဲ့တယ်။
တဝတပြဲစားနေတယ်။
for years and years at a time.
လုပ်နိုင်တာကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။
ဘာသာကို သင်ဖူးလား။
not some baker's dozen of vowels
မှာရှိတဲ့ ဒါဇင်ချီတဲ့ မုန့်ဖုတ်သမားရဲ့
in the Cambodian mouth
လှစ်ကနဲ၊လှစ်ကနဲ စီးနေတယ်၊
သင့်ကို ပေးနိုင်တာပါ။
easier to teach yourself another language.
သင်ယူဖို့ မကြုံစဖူးလွယ်တဲ့ခေတ်မှာ နေကြတယ်။
to go to a classroom,
some diligent teacher --
in there at certain times
အချိန်မှာသာ
you had something called a record.
ဓာတ်ပြားလို့ခေါ်တာ သင့်မှာရှိခဲ့တယ်။
(သို့) CD လို့သိကြတဲ့
that didn't work,
any language that you want to
အတွဲတွေနဲ့ သင်ယူချင်တဲ့
such as Rosetta Stone.
ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် သင်ယူနိုင်ပါတယ်။
the lesser known Glossika as well.
ကျွန်တော် အလေးအနက် အကြံပြုပါတယ်။
ပိုတော်လာနိုင်တယ်။
pleasures in various languages.
သာယာမှုတွေကို ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပေးလို့ရတယ်။
languages every single morning;
ဘာသားစကားအမျိုးမျိုးနဲ့ ယူပါတယ်။
any language you wanted
to very sophisticated people.
သိပ္ပံဇာတ်လမ်းလိုမျိုး ထင်ခဲ့လိမ့်မယ်။
other than the one that I'm speaking,
ဘာသာစကားတွေကို ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် သင်ယူကြပါ။
a better time to do it.
အချိန်ကာလမျိုး မရှိနိုင်တော့လိုပါ။
ကတော့ မုချဧကန်ပါ။
ABOUT THE SPEAKER
John McWhorter - LinguistLinguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history.
Why you should listen
John McWhorter is Associate Professor of English and Comparative Literature at Columbia University, teaching linguistics, Western Civilization and music history. He is a regular columnist on language matters and race issues for Time and CNN, writes for the Wall Street Journal "Taste" page, and writes a regular column on language for The Atlantic. His work also appears in the Washington Post, the Chronicle of Higher Education, Aeon magazine, The American Interest and other outlets. He was Contributing Editor at The New Republic from 2001 until 2014.
McWhorter earned his PhD in linguistics from Stanford University in 1993 and is the author of The Power of Babel, Doing Our Own Thing, Our Magnificent Bastard Tongue, The Language Hoax and most recently Words on the Move and Talking Back, Talking Black. The Teaching Company has released four of his audiovisual lecture courses on linguistics. He guest hosted the Lexicon Valley podcast at Slate during the summer of 2016.
Beyond his work in linguistics, McWhorter is the author of Losing the Race and other books on race. He has appeared regularly on Bloggingheads.TV since 2006, and he produces and plays piano for a group cabaret show, New Faces, at the Cornelia Street Cafe in New York City.
John McWhorter | Speaker | TED.com