TED2016
Linus Torvalds: The mind behind Linux
Linus Torvalds: Linuks-un arxasındakı zəka
Filmed:
Readability: 3.5
4,901,513 views
Linus Torvalds texnologiyanı iki dəfə dəyişmişdir -- birinci dəfə İnterneti dəstəkləyən Linuks kernel ilə, ikinci dəfə isə dünyadakı bütün proqramçılar tərəfindən istifadə edilən mənbə kodlarının idarə edilməsi sistemi -- Git ilə. TED Kuratoru Kris Anderson ilə təsadüfi müsahibə zamanı Torvalds özünün iş, mühəndislik və həyat barədə unikal fəlsəfəsinə təkan verən fərdi xarakteristikaları açıq bir şəkildə müzakirə edir. "Mən xəyalpərəst deyiləm, mühəndisəm," - deyə Torvalds bildirir. "Gəzişərək sadəcə buludları seyr edən insanları görməkdən olduqca məmnunam... Lakin mən özüm yerə baxıram və yıxılmazdan əvvəl qarşımda olan çuxurları düzəltmək istəyirəm".
Linus Torvalds - Software engineer
In 1991, Linus Torvalds shared the Linux kernel with a few computer hobbyists. The operating system they built reshaped the software industry. Full bio
In 1991, Linus Torvalds shared the Linux kernel with a few computer hobbyists. The operating system they built reshaped the software industry. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Kris Anderson: Necə də qəribədir.
00:13
Chris Anderson: This is such
a strange thing.
a strange thing.
0
1460
2175
Hazırladığınız proqram təminatı --
Linuks milyonlarla kompüterdədir,
Linuks milyonlarla kompüterdədir,
00:15
Your software, Linux,
is in millions of computers,
is in millions of computers,
1
3659
3158
00:18
it probably powers much of the Internet.
2
6841
3547
yəqin ki, internetin
böyük hissəsini dəstəkləyir.
böyük hissəsini dəstəkləyir.
00:22
And I think that there are, like,
3
10412
1763
Məncə, təxminən,
00:24
a billion and a half active
Android devices out there.
Android devices out there.
4
12199
3345
dünyada 1.5 milyard Android cihazı var.
00:27
Your software is in every
single one of them.
single one of them.
5
15568
2601
Sizin proqram isə
o cihazların hər birində var.
o cihazların hər birində var.
00:30
It's kind of amazing.
6
18808
1150
Bu, valehedicidir.
00:31
You must have some amazing
software headquarters driving all this.
software headquarters driving all this.
7
19982
5035
Yəqin bunların idarə olunduğu
möhtəşəm mərkəzləriniz də var.
möhtəşəm mərkəzləriniz də var.
00:37
That's what I thought -- and I was shocked
when I saw a picture of it.
when I saw a picture of it.
8
25041
3306
Əvvəl belə düşünürdüm -- o şəkli
görənə qədər.
görənə qədər.
00:40
I mean, this is --
9
28371
1200
Bu şəkli deyirəm --
00:41
this is the Linux world headquarters.
10
29595
2250
Linuks-un mərkəzi buradır.
00:43
(Laughter)
11
31869
1990
(Gülüş)
00:45
(Applause)
12
33883
4006
(Alqışlar)
00:49
Linus Torvalds: It really
doesn't look like much.
doesn't look like much.
13
37913
2286
Linus Torvalds: Əslində elə görünmür.
00:52
And I have to say,
14
40223
1676
Qeyd etməliyəm ki,
00:53
the most interesting part in this picture,
15
41923
3820
bu şəkildə insanların ən çox
reaksiya verdiyi
reaksiya verdiyi
00:57
that people mostly react to,
16
45767
1703
maraqlı məqam
00:59
is the walking desk.
17
47494
1443
gəzən stoldur.
01:00
It is the most interesting
part in my office
part in my office
18
48961
2699
Bu, ofisimin ən maraqlı bölməsidir
01:03
and I'm not actually using it anymore.
19
51684
1960
və onu daha istifadə etmirəm.
01:05
And I think the two things are related.
20
53668
2292
Məncə, bu iki məsələ bir-biri ilə
əlaqəlidir.
əlaqəlidir.
01:09
The way I work is ...
21
57206
2325
İşləmə metodum odur ki ...
01:13
I want to not have external stimulation.
22
61245
4349
Fikrimin yayınmasını istəmirəm.
Divardakı yaşıl rəngə fikir verin.
01:18
You can kind of see,
on the walls are this light green.
on the walls are this light green.
23
66170
5267
01:23
I'm told that at mental institutions
they use that on the walls.
they use that on the walls.
24
71461
4464
Bir dəfə dedilər ki, bu rəng ruhi
dispanserlərdə istifadə olunur
dispanserlərdə istifadə olunur
01:27
(Laughter)
25
75949
1047
(Gülüş)
01:29
It's like a calming color,
26
77020
1785
Bu, sakitləşdirici bir rəngdir,
01:30
it's not something
that really stimulates you.
that really stimulates you.
27
78829
3117
əslində insanın fikrini yayındırmır.
01:35
What you can't see is the computer here,
you only see the screen,
you only see the screen,
28
83064
4425
Burada görə bildiyimiz tək şey ekrandır,
kompüteri görmürsünüz,
kompüteri görmürsünüz,
01:39
but the main thing I worry
about in my computer is --
about in my computer is --
29
87513
3381
lakin kompüterimlə bağlı yeganə
narahatlığım odur ki,
narahatlığım odur ki,
01:42
it doesn't have to be big
and powerful, although I like that --
and powerful, although I like that --
30
90918
3335
onun böyük və güclü olmasına
ehtiyac yoxdur,
ehtiyac yoxdur,
01:46
it really has to be completely silent.
31
94277
2832
o, tam səssiz olmalıdır.
01:49
I know people who work for Google
32
97975
2011
Google şirkətində işləyənlər tanıyıram.
01:52
and they have their own
small data center at home,
small data center at home,
33
100010
3207
Onların evində
kiçik məlumat mərkəzi var,
kiçik məlumat mərkəzi var,
01:55
and I don't do that.
34
103241
1152
mən isə belə etmirəm.
01:56
My office is the most
boring office you'll ever see.
boring office you'll ever see.
35
104417
3705
Mənim ofisim gördüyünüz
ən darıxdırıcı ofisdir.
ən darıxdırıcı ofisdir.
02:00
And I sit there alone in the quiet.
36
108146
3514
Orada sakitlikdə təkcə otururam.
02:04
If the cat comes up,
37
112136
2037
Pişiyim gəlib
02:06
it sits in my lap.
38
114197
1837
qucağımda oturur.
02:08
And I want to hear the cat purring,
39
116058
2190
Pişiyimin səsini eşitmək istəyirəm,
02:10
not the sound of the fans in the computer.
40
118272
3174
kompüterin ventilyator səsini yox.
02:13
CA: So this is astonishing,
41
121470
1309
KA: Bu, ecazkardır,
02:14
because working this way,
42
122803
2678
çünki bu qaydada işləyərək
02:17
you're able to run this vast
technology empire --
technology empire --
43
125505
2988
siz belə böyük texnologiya imperiyasını
idarə edə bilirsiniz.
idarə edə bilirsiniz.
02:20
it is an empire --
44
128517
1221
Bu, bir imperiyadır --
02:21
so that's an amazing testament
to the power of open source.
to the power of open source.
45
129762
3700
açıq mənbə sisteminin uğurlu sübutudur.
02:25
Tell us how you got
to understand open source
to understand open source
46
133486
4176
Necə oldu ki, açıq mənbə fikrinə gəlib
çıxdınız və beləliklə
çıxdınız və beləliklə
02:29
and how it lead
to the development of Linux.
to the development of Linux.
47
137686
2252
Linuks yarandı?
02:33
LT: I mean, I still work alone.
48
141546
1505
LT: Mən hələ də tək işləyirəm.
02:35
Really -- I work alone in my house,
49
143075
3567
Həqiqətən də -- çox vaxt
hamam xalatımda, elə öz evimdə
hamam xalatımda, elə öz evimdə
02:38
often in my bathrobe.
50
146666
1390
tək işləyirəm.
02:40
When a photographer shows up, I dress up,
51
148080
2561
Fotoqraf gələndə əynimi geyinirəm,
bu fotoda ona görə
bu fotoda ona görə
02:42
so I have clothes on.
52
150665
1286
paltar geyinmişəm.
02:43
(Laughter)
53
151975
1237
(Gülüş)
02:45
And that's how I've always worked.
54
153236
2072
Mən həmişə belə işləmişəm.
02:47
I mean, this was how I started Linux, too.
55
155332
2008
Baxın, Linuks-a elə bu formada başladım.
02:49
I did not start Linux
as a collaborative project.
as a collaborative project.
56
157364
3649
Linuks əməkdaşlıq layihəsi deyildi.
02:53
I started it as one
in a series of many projects
in a series of many projects
57
161037
4878
Həmin zamanlar özüm üçün
etdiyim çoxsaylı layihələrimdən
etdiyim çoxsaylı layihələrimdən
02:57
I had done at the time for myself,
58
165939
3957
sadəcə biri idi.
03:01
partly because I needed the end result,
59
169920
1902
Bir tərəfdən, son nəticəni almalı idim,
digər tərəfdən, sadəcə
proqramlaşdırma aşiqi idim.
proqramlaşdırma aşiqi idim.
03:03
but even more because I just
enjoyed programming.
enjoyed programming.
60
171846
2302
03:06
So it was about the end of the journey,
61
174172
4374
Artıq səyahətin sonu kimi bir şey idi,
03:10
which, 25 years later,
we still have not reached.
we still have not reached.
62
178570
3346
hansı ki, 25 ildən sonra da
gəlib o sona çatmamışıq.
gəlib o sona çatmamışıq.
03:13
But it was really about the fact
that I was looking for a project on my own
that I was looking for a project on my own
63
181940
3717
Özümün bir layihəm üçün
axtardığım bir şey var idi,
axtardığım bir şey var idi,
03:17
and there was no open source,
really, on my radar at all.
really, on my radar at all.
64
185681
3829
əlimin altında isə, əslində,
açıq mənbə yox idi.
açıq mənbə yox idi.
03:21
And what happened is ...
65
189988
2012
Görün nə baş verir ...
03:24
the project grows and becomes something
you want to show off to people.
you want to show off to people.
66
192668
4552
layihə böyüyür və
bir göstəriş vasitəsi olur.
bir göstəriş vasitəsi olur.
03:30
Really, this is more of a, "Wow,
look at what I did!"
look at what I did!"
67
198552
4117
"Əntiqə! Görün, nə etdim!"
03:34
And trust me -- it was not
that great back then.
that great back then.
68
202693
2555
İnanın mənə -- təzə vaxtlar
belə möhtəşəm deyildi.
belə möhtəşəm deyildi.
03:38
I made it publicly available,
69
206128
1874
Bunu ictimailəşdirdim, açıq etdim,
03:40
and it wasn't even
open source at that point.
open source at that point.
70
208026
2106
həmin vaxt hətta açıq mənbə də deyildi.
03:42
At that point it was source that was open,
but there was no intention
but there was no intention
71
210156
5169
Həmin mənbə açıq idi, ancaq bu gün
təkmilləşdirmək istədiyimiz
təkmilləşdirmək istədiyimiz
03:47
behind using the kind of open-source
methodology that we think of today
methodology that we think of today
72
215349
5114
açıq mənbə metodologiyası niyyətimiz,
03:52
to improve it.
73
220487
1151
demək olar ki, yox idi.
Daha çox buna bənzəyirdi:
03:53
It was more like,
74
221662
1151
03:54
"Look, I've been working
on this for half a year,
on this for half a year,
75
222837
2937
"Baxın, bunun üzərində
yarım ildir ki, çalışıram.
yarım ildir ki, çalışıram.
03:58
I'd love to have comments."
76
226459
1739
Rəylərinizi öyrənmək istəyirəm."
04:00
And other people approached me.
77
228717
2000
Ətrafıma başqaları cəmləşdi.
04:03
At the University of Helsinki,
78
231217
1652
Helsinki Universitetində
04:04
I had a friend who was one
of the open source --
of the open source --
79
232893
3715
açıq mənbələrin birindən olan
dostum var idi -- o zamanlar həmin mənbə
dostum var idi -- o zamanlar həmin mənbə
04:08
it was called mainly
"free software" back then --
"free software" back then --
80
236632
3656
"ödənişsiz proqram təminatı"
adlandırılırdı.
adlandırılırdı.
04:12
and he actually introduced me
to the notion that, hey,
to the notion that, hey,
81
240312
4274
O adam mənə dedi ki,
bu açıq-mənbə lisenziyalarını
bu açıq-mənbə lisenziyalarını
04:16
you can use these open-source
licenses that had been around.
licenses that had been around.
82
244610
5357
istifadə edə bilərəm.
04:24
And I thought about it for a while.
83
252114
2041
Bu barədə bir qədər fikirləşdim.
04:26
I was actually worried about the whole
commercial interests coming in.
commercial interests coming in.
84
254179
3491
Əslində gələcək kommersiya maraqları
məni narahat edirdi.
məni narahat edirdi.
04:29
I mean, that's one of the worries
I think most people who start out have,
I think most people who start out have,
85
257694
4474
Yəni yeni işə başlamaq istəyənlər
çox vaxt narahat olur ki,
çox vaxt narahat olur ki,
04:34
is that they worry about somebody
taking advantage of their work, right?
taking advantage of their work, right?
86
262192
4960
kimsə onların gördüyü işdən
istifadə edə bilər, düzdür?
istifadə edə bilər, düzdür?
04:39
And I decided, "What the hell?"
87
267603
3256
Fikirləşdim: "Xeyir ola?"
04:43
And --
88
271740
1150
Sonra --
04:44
CA: And then at some point,
89
272914
1295
KA: Sonra isə kimsə,
04:46
someone contributed
some code that you thought,
some code that you thought,
90
274233
2460
bəzi kodlarda kömək etdi
və fikirləşdiniz ki:
və fikirləşdiniz ki:
04:48
"Wow, that really is interesting,
I would not have thought of that.
I would not have thought of that.
91
276717
3171
"Necə də maraqlıdır,
bunu heç fikirləşməmişdim.
bunu heç fikirləşməmişdim.
04:51
This could actually improve this."
92
279912
1651
Bu, işimizi inkişaf etdirə bilər."
04:53
LT: It didn't even start
by people contributing code,
by people contributing code,
93
281587
2525
LT: Bu, insanların kodlarla yox,
daha çox ideyalarla
daha çox ideyalarla
04:56
it was more that people
started contributing ideas.
started contributing ideas.
94
284136
2979
kömək etməsi ilə başladı.
04:59
And just the fact that somebody else
takes a look at your project --
takes a look at your project --
95
287748
3246
Düşünün ki, layihəyə başqa birisi baxır
05:03
and I'm sure it's true
of other things, too,
of other things, too,
96
291018
2548
və digər məsələlərdə olduğu kimi,
05:05
but it's definitely true in code --
97
293590
1837
kodlarda da belədir --
05:07
is that somebody else
takes an interest in your code,
takes an interest in your code,
98
295451
3499
kimsə sizin koda maraq göstərəndə
ona kifayət qədər diqqətlə,
ona kifayət qədər diqqətlə,
05:10
looks at it enough to actually
give you feedback
give you feedback
99
298974
2522
sizə müəyyən fikir bildirəcək qədər baxır
05:13
and give you ideas.
100
301520
1889
və elə öz ideyalarını da deyir.
05:15
That was a huge thing for me.
101
303433
1701
Bu mənim üçün böyük bir iş idi.
05:17
I was 21 at the time, so I was young,
102
305158
3192
Onda 21 yaşım vardı, gənc idim,
ancaq demək olar ki, həyatımın yarısını
proqramlaşdırma ilə keçirmişdim.
proqramlaşdırma ilə keçirmişdim.
05:20
but I had already programmed
for half my life, basically.
for half my life, basically.
103
308374
3237
05:24
And every project before that
had been completely personal
had been completely personal
104
312372
3972
Əvvəlki layihələrim tamamilə şəxsi idi.
05:28
and it was a revelation when people
just started commenting,
just started commenting,
105
316368
3107
İnsanların rəy bildirməyə başlaması,
05:31
started giving feedback on your code.
106
319499
3301
yazılan kodlara fikir bildirməyə başlaması
mənim üçün bir yenilik idi.
mənim üçün bir yenilik idi.
05:34
And even before they started
giving code back,
giving code back,
107
322824
3772
Hətta onlar kodları geri verməzdən əvvəl,
05:38
that was, I think, one of the big
moments where I said,
moments where I said,
108
326620
2741
ən böyük məqamlardan biri bu idi:
05:41
"I love other people!"
109
329385
1873
"Mən insanları sevirəm!" demişdim.
05:43
Don't get me wrong --
110
331282
1157
Səhv başa düşməyin --
O qədər də insansevər biri deyiləm.
05:44
I'm actually not a people person.
111
332463
1624
05:46
(Laughter)
112
334111
3365
(Gülüş)
05:49
I don't really love other people --
113
337500
2552
Əslində insanları sevmirəm --
05:52
(Laughter)
114
340076
1020
(Gülüş)
05:53
But I love computers,
115
341120
1626
Kompüterləri isə sevirəm,
elektron poçtla ünsiyyət qurmağı sevirəm.
05:54
I love interacting with other
people on email,
people on email,
116
342770
2215
05:57
because it kind of gives you that buffer.
117
345009
3332
Çünki ortada bir sərhəd olur.
06:00
But I do love other people who comment
and get involved in my project.
and get involved in my project.
118
348365
6501
Lakin rəy bildirərək
layihəmə qoşulan insanları sevirəm.
layihəmə qoşulan insanları sevirəm.
Onlar mənim layihəmə
çox kömək etdilər.
çox kömək etdilər.
06:06
And it made it so much more.
119
354890
1653
06:09
CA: So was there a moment
when you saw what was being built
when you saw what was being built
120
357273
2834
KA: Heç elə bir an oldumu ki,
qurulmaqda olan,
qurulmaqda olan,
06:12
and it suddenly started taking off,
121
360131
2207
getdikcə uğur qazanan işinizə baxıb:
06:14
and you thought, "Wait a sec,
this actually could be something huge,
this actually could be something huge,
122
362362
3290
"Bir dəqiqə! Daha yaxşısını edə bilərik --
06:17
not just a personal project
that I'm getting nice feedback on,
that I'm getting nice feedback on,
123
365676
2912
kənardan fikir bildirilən
şəxsi layihə yox,
şəxsi layihə yox,
06:20
but a kind of explosive development
in the whole technology world"?
in the whole technology world"?
124
368612
4320
dünya texnologiyaları üçün
partlayış ola biləcək bir layihə" dediniz?
partlayış ola biləcək bir layihə" dediniz?
06:25
LT: Not really.
125
373821
1159
LT: Əslində, yox.
06:27
I mean, the big point for me, really,
was not when it was becoming huge,
was not when it was becoming huge,
126
375004
3572
Yəni mənim üçün əsas məsələ işin
böyüklüyündə deyildi,
böyüklüyündə deyildi,
06:30
it was when it was becoming little.
127
378600
2134
məhz kiçikliyində idi.
06:33
The big point for me was not being alone
128
381709
3517
Mənim üçün tək olmamağım vacib idi,
06:37
and having 10, maybe 100
people being involved --
people being involved --
129
385250
3717
ətrafımda 10, hətta 100 nəfər olsun --
06:40
that was a big point.
130
388991
1479
bax, əsas məsələ bu idi.
06:42
Then everything else was very gradual.
131
390494
3039
Sonra hər şey tədricən baş verdi.
06:45
Going from 100 people to a million people
is not a big deal -- to me.
is not a big deal -- to me.
132
393557
4259
Mənim üçün 100 nəfərdən bir milyon nəfərə
qədər artmaq elə də böyük bir iş deyil.
qədər artmaq elə də böyük bir iş deyil.
06:49
Well, I mean, maybe it is if you're --
133
397840
1833
Yəni bəlkə də, elədir, əgər --
06:51
(Laughter)
134
399697
1001
(Gülüş)
06:52
If you want to sell your result
then it's a huge deal --
then it's a huge deal --
135
400722
2718
əgər hazırladığınızı satacaqsınızsa,
bu, böyük bir işdir.
bu, böyük bir işdir.
06:55
don't get me wrong.
136
403464
1151
Səhv başa düşməyin.
06:56
But if you're interested in the technology
137
404639
2127
Texnologiyaya maraq göstərirsinizsə
06:58
and you're interested in the project,
138
406790
1855
və layihə sizə maraqlıdırsa,
07:00
the big part was getting the community.
139
408669
1881
cəmiyyət ən böyük hədəfdir.
Sonra cəmiyyət də tədricən böyüyür.
07:02
Then the community grew gradually.
140
410574
1624
07:04
And there's actually not
a single point where I went like,
a single point where I went like,
141
412222
3348
"Bəh-bəh, uğurumuza bir bax!" -
07:08
"Wow, that just took off!" because it --
142
416166
2176
dediyim vaxtlar da olmayıb.
07:10
I mean -- it took a long time, relatively.
143
418366
3324
Demək istəyirəm ki, bunun üçün
çox uzun zaman keçdi.
çox uzun zaman keçdi.
07:13
CA: So all the technologists
that I talk to really credit you
that I talk to really credit you
144
421714
2976
KA: Bütün mütəxəssislər deyir ki,
07:16
with massively changing their work.
145
424714
2874
siz onların iş metodunu dəyişdiniz.
07:19
And it's not just Linux,
146
427612
1623
Təkcə Linuks deyil,
07:21
it's this thing called Git,
147
429259
1446
proqram təminatı üçün
07:22
which is this management system
for software development.
for software development.
148
430729
4012
Git adlı idarəetmə sistemini
misal çəkmək olar.
misal çəkmək olar.
07:26
Tell us briefly about that
and your role in that.
and your role in that.
149
434765
2785
Bir az Git və
oradakı rolunuz barədə danışın.
oradakı rolunuz barədə danışın.
07:30
LT: So one of the issues we had,
150
438481
1789
LT: Deməli, bir problemimiz var idi,
07:32
and this took a while to start to appear,
151
440294
3052
üzə çıxması çox vaxt apardı.
07:35
is when you ...
152
443370
1155
Siz ...
07:37
When you grow from having 10 people
or 100 people working on a project
or 100 people working on a project
153
445708
5332
Düşünün, layihə üzərində işləyənlərin sayı
10 və ya 100 nəfərdən
10 və ya 100 nəfərdən
07:43
to having 10,000 people, which --
154
451064
2388
10,000 nəfərə qədər artanda --
qeyd edim ki, hər istehsal məhsulu üzrə
1,000 nəfər əməkdaşımız çalışır --
1,000 nəfər əməkdaşımız çalışır --
07:45
I mean, right now we're in the situation
where just on the kernel,
where just on the kernel,
155
453476
3466
07:48
we have 1,000 people involved
in every single release
in every single release
156
456966
3174
hər iki aydan, yaxud
07:52
and that's every two months,
roughly two or three months.
roughly two or three months.
157
460164
3586
üç aydan bir.
07:56
Some of those people don't do a lot.
158
464336
2421
O insanların bəziləri çox iş görmür.
07:58
There's a lot of people
who make small, small changes.
who make small, small changes.
159
466781
2583
Sadəcə xırda düzəlişlər edən
insanların sayı çoxdur.
insanların sayı çoxdur.
08:01
But to maintain this,
160
469388
2246
Bunu gəlişdirmək üçün isə dəstək sistemini
08:03
the scale changes how
you have to maintain it.
you have to maintain it.
161
471658
2889
genişləndirmək lazımdır.
08:06
And we went through a lot of pain.
162
474571
2398
Bu bizim üçün çox gərgin proses oldu.
08:10
And there are whole projects
that do only source-code maintenance.
that do only source-code maintenance.
163
478713
6529
Yalnız mənbə kodlarını idarə edən
bir çox layihə var.
bir çox layihə var.
08:17
CVS is the one that used to be
the most commonly used,
the most commonly used,
164
485266
3292
CVS həmin vaxtlar
ən geniş yayılmış layihə idi,
ən geniş yayılmış layihə idi,
08:20
and I hated CVS with a passion
and refused to touch it
and refused to touch it
165
488582
3897
mən isə CVS-i əslində sevmirdim, onunla
işləməkdən imtina etdim,
işləməkdən imtina etdim,
08:24
and tried something else
that was radical and interesting
that was radical and interesting
166
492503
3063
bir qədər fərqli və maraqlı işi,
08:27
and everybody else hated.
167
495590
2656
digərlərinin sevmədiyi
bir işi görməyə çalışdım.
bir işi görməyə çalışdım.
08:31
CA: (Laughs)
168
499004
1374
KA: (Gülür)
08:32
LT: And we were in this bad spot,
169
500402
2088
LT: Sonda elə bir nöqtəyə gəlib çatdıq ki,
08:34
where we had thousands of people
who wanted to participate,
who wanted to participate,
170
502514
2817
layihədə minlərlə insan iştirak
etmək istədi, lakin bu,
etmək istədi, lakin bu,
08:37
but in many ways,
I was the kind of break point,
I was the kind of break point,
171
505355
5041
sırf mənim üçün dönüş nöqtəsi idi,
08:42
where I could not scale to the point
172
510420
2524
mən başa düşməmişdim ki,
08:44
where I could work
with thousands of people.
with thousands of people.
173
512968
2800
bu qədər insanla işləməyi bacara bilərəm.
08:47
So Git is my second big project,
174
515792
2452
Git yalnız birinci layihəmi dəstəkləyən
08:50
which was only created for me
to maintain my first big project.
to maintain my first big project.
175
518268
4538
ikinci böyük layihəm oldu.
08:55
And this is literally how I work.
176
523433
2247
Bax, mən belə işləyirəm.
08:57
I don't code for --
177
525704
2505
Kodu ona görə yazmıram ki --
09:00
well, I do code for fun --
178
528233
1722
yəni kodu əyləncə üçün yazıram --
09:01
but I want to code
for something meaningful
for something meaningful
179
529979
2381
lakin hansısa vacib bir işə
kod yazmaq istəyirəm,
kod yazmaq istəyirəm,
09:04
so every single project I've ever done
has been something I needed
has been something I needed
180
532384
4047
reallaşdırdığım hər bir layihə
mənim ehtiyacım olan
mənim ehtiyacım olan
09:08
and --
181
536455
1376
bir işə çevrilsin və --
09:09
CA: So really, both Linux
and Git kind of arose
and Git kind of arose
182
537855
3433
KA: Əslində həm Linuks, həm də Git
09:13
almost as an unintended consequence
183
541312
2336
sizin çoxlu insanla işləməmək istəyinizdən
09:15
of your desire not to have
to work with too many people.
to work with too many people.
184
543672
2671
meydana gəldi.
09:18
LT: Absolutely. Yes.
185
546367
1151
LT: Bəli, tamamilə.
09:19
(Laughter)
186
547542
1080
(Gülüş)
09:20
CA: That's amazing.
LT: Yeah.
LT: Yeah.
187
548646
1650
KA: Heyrətamizdir!
LT: Bəli.
LT: Bəli.
09:22
(Applause)
188
550320
1492
(Alqış)
09:23
And yet, you're the man
who's transformed technology
who's transformed technology
189
551836
3391
Siz texnologiyanı bir dəfə deyil,
09:27
not just once but twice,
190
555251
1317
iki dəfə dəyişən birisiniz,
bunu başa düşməyə çalışmalıyıq.
09:28
and we have to try
and understand why it is.
and understand why it is.
191
556592
2583
Bir neçə açar sözünü dediniz, lakin ...
09:31
You've given us some clues, but ...
192
559199
1684
09:32
Here's a picture of you as a kid,
with a Rubik's Cube.
with a Rubik's Cube.
193
560907
4641
Bax bu şəkildə uşaqsınız,
Rubik kubunu yığırsınız.
Rubik kubunu yığırsınız.
09:37
You mentioned that you've been
programming since you were like 10 or 11,
programming since you were like 10 or 11,
194
565572
4120
Dediniz ki, 10-11
yaşından proqramlaşdırırsınız,
yaşından proqramlaşdırırsınız,
həyatınızın az qala yarısını.
09:41
half your life.
195
569716
1365
09:43
Were you this sort of computer
genius, you know, übernerd,
genius, you know, übernerd,
196
571105
3816
Kompüter dahisi idinizmi?
09:46
were you the star at school
who could do everything?
who could do everything?
197
574945
2485
Məktəbdə hər şeyi bacaran ulduz idinizmi?
09:49
What were you like as a kid?
198
577454
1532
Necə bir uşaq olmusunuz?
09:52
LT: Yeah, I think I was
the prototypical nerd.
the prototypical nerd.
199
580130
2493
LT: Məncə, uşaqlıqda kompüter fanatı idim.
09:54
I mean, I was ...
200
582647
1269
Yəni həmin dövrlərdə də
09:57
I was not a people person back then.
201
585130
1962
insanlarla ünsiyyəti sevmirdim.
09:59
That's my younger brother.
202
587116
2580
Şəkildə gördüyünüz kiçik qardaşımdır.
10:01
I was clearly more interested
in the Rubik's Cube
in the Rubik's Cube
203
589720
2787
Rubik kubu mənə qardaşımdan
10:04
than my younger brother.
204
592531
1525
daha maraqlı gəlirdi.
10:06
(Laughter)
205
594080
1087
(Gülüş)
10:07
My younger sister,
who's not in the picture,
who's not in the picture,
206
595191
3120
Kiçik bacım isə (şəkildə yoxdur)
10:10
when we had family meetings --
207
598335
2414
ailə yığıncaqlarımız olanda --
10:12
and it's not a huge family, but I have,
like, a couple of cousins --
like, a couple of cousins --
208
600773
3792
bizim ailə böyük deyildi, bir neçə yaxın
qohum uşaqları
qohum uşaqları
10:16
she would prep me beforehand.
209
604589
2864
var idi -- kiçik bacım məni
əvvəlcədən hazırlayardı.
əvvəlcədən hazırlayardı.
10:19
Like, before I stepped
into the room she would say,
into the room she would say,
210
607477
2566
Mən otağa girməzdən əvvəl deyərdi:
10:22
"OK. That's so-and-so ..."
211
610067
2543
"Bax, belə, belə ..."
10:25
Because I was not --
212
613925
2329
Çünki mən --
mən sıxıcı idim.
10:28
I was a geek.
213
616278
1215
Mənim marağım kompüterlərə,
10:29
I was into computers,
214
617517
1166
10:30
I was into math,
215
618707
1159
riyaziyyata,
10:31
I was into physics.
216
619890
1151
fizikaya idi.
10:33
I was good at that.
217
621065
1151
Mən bunu bacarırdım.
10:34
I don't think I was
particularly exceptional.
particularly exceptional.
218
622240
2786
Tamamilə fərqli uşaq olduğumu
deyə bilmərəm.
deyə bilmərəm.
10:37
Apparently, my sister said
219
625554
2391
Əslində bacım deyirdi ki,
10:39
that my biggest exceptional quality
was that I would not let go.
was that I would not let go.
220
627969
6851
ən böyük fərqli cəhətim
ruhdan düşməməyimdir.
ruhdan düşməməyimdir.
10:47
CA: OK, so let's go there,
because that's interesting.
because that's interesting.
221
635618
2557
KA: Gəlin elə bundan
danışaq, çox maraqlıdır.
danışaq, çox maraqlıdır.
10:50
You would not let go.
222
638199
1174
Ruhdan düşmürsünüz.
10:51
So that's not about being
a geek and being smart,
a geek and being smart,
223
639397
2865
Əsas məsələ dahi və ağıllı olmaqda yox,
10:54
that's about being ... stubborn?
224
642286
3105
inadkar olmaqdadır, düzdür?
10:57
LT: That's about being stubborn.
225
645415
1527
LT: Bəli, inadkarlıqdadır.
10:58
That's about, like,
226
646966
1388
Hansısa bir işə başlayırsan
11:01
just starting something
227
649093
2200
və demirsən ki,
11:03
and not saying, "OK, I'm done,
let's do something else --
let's do something else --
228
651317
5450
"Hə, bunu etdim, keçim başqa bir işə" --
11:08
Look: shiny!"
229
656791
1187
Baxın: "Günəş çıxıb!"
11:10
And I notice that in many
other parts in my life, too.
other parts in my life, too.
230
658954
3381
Bunu həyatımın
digər sahələrində də görürəm.
digər sahələrində də görürəm.
11:15
I lived in Silicon Valley for seven years.
231
663470
3250
Yeddi il Silikon vadisində yaşadım.
11:18
And I worked for the same
company, in Silicon Valley,
company, in Silicon Valley,
232
666744
4112
Orada bir şirkətdə işlədim --
11:22
for the whole time.
233
670880
1714
bütün o vaxtı.
11:24
That is unheard of.
234
672618
1538
Kim görüb belə bir şey?!
11:27
That's not how Silicon Valley works.
235
675204
1767
Silikon vadisində isə belə deyil.
11:28
The whole point of Silicon Valley
is that people jump between jobs
is that people jump between jobs
236
676995
3579
Orada insanlar yeni şeylər yoxlamaq üçün
11:32
to kind of mix up the pot.
237
680598
2627
bu işdən o işə keçir.
11:35
And that's not the kind of person I am.
238
683249
1880
Mən isə belə insanlardan deyiləm.
11:37
CA: But during the actual
development of Linux itself,
development of Linux itself,
239
685153
2571
KA: Lakin Linuks-u ilk vaxtlar yaradarkən
11:39
that stubbornness sometimes brought
you in conflict with other people.
you in conflict with other people.
240
687748
4296
sizin inadkarlığınız bəzən
digərləri ilə mübahisəyə səbəb olurdu.
digərləri ilə mübahisəyə səbəb olurdu.
11:44
Talk about that a bit.
241
692445
1654
Bir az bu barədə danışın.
11:46
Was that essential to sort of maintain
the quality of what was being built?
the quality of what was being built?
242
694123
5544
İşin keyfiyyətli olması üçün
inadkarlıq lazım idimi?
inadkarlıq lazım idimi?
11:51
How would you describe what happened?
243
699691
2165
Baş verənləri necə təsvir edərdiniz?
11:54
LT: I don't know if it's essential.
244
702392
2083
LT: Düşünmürəm ki, bu, vacibdir.
11:57
Going back to the "I'm not
a people person," --
a people person," --
245
705239
3145
"Sosial insan deyiləm" fikrinə qayıtsaq,
12:00
sometimes I'm also ...
246
708408
1788
mən bəzən də ...
12:04
shall we say,
247
712100
1533
insan hislərinə gəldikdə,
12:05
"myopic" when it comes
to other people's feelings,
to other people's feelings,
248
713657
3420
"uzaqgörən" deyiləm,
bəzən elə bir şey deyirəm ki,
bəzən elə bir şey deyirəm ki,
12:09
and that sometimes makes you
say things that hurt other people.
say things that hurt other people.
249
717667
5278
digərlərinin xətrinə dəyir.
12:14
And I'm not proud of that.
250
722969
3768
Mən bununla heç də fəxr etmirəm.
12:18
(Applause)
251
726761
1114
(Alqış)
12:19
But, at the same time, it's --
252
727899
1798
Lakin bəziləri deyirlər ki,
12:22
I get people who tell me
that I should be nice.
that I should be nice.
253
730978
3076
insanlarla nəzakətli davranmalısan.
12:26
And then when I try to explain to them
that maybe you're nice,
that maybe you're nice,
254
734796
5668
Onlara başa salmağa çalışıram ki,
əslində sən nəzakətlisən,
əslində sən nəzakətlisən,
12:32
maybe you should be more aggressive,
255
740488
2254
bəlkə də, bir az aqressiv olmalısan,
12:34
they see that as me being not nice.
256
742766
3542
o zaman məni nəzakətsiz qəbul edirlər.
12:38
(Laughter)
257
746332
2110
(Gülüş)
12:40
What I'm trying to say
is we are different.
is we are different.
258
748466
2168
Demək istəyirəm ki, hamımız fərqliyik.
12:42
I'm not a people person;
259
750658
1810
Sosial birisi deyiləm;
12:44
it's not something
I'm particularly proud of,
I'm particularly proud of,
260
752492
2106
bununla fəxr də etmirəm,
12:46
but it's part of me.
261
754622
1540
ancaq mən beləyəm.
12:48
And one of the things
I really like about open source
I really like about open source
262
756186
2705
Açıq mənbələri ona görə sevirəm ki,
12:50
is it really allows different
people to work together.
people to work together.
263
758915
5792
fərqli insanlara birlikdə
işləmək imkanı verir.
işləmək imkanı verir.
Bir-birimizi bəyənməyə məcbur deyilik --
12:56
We don't have to like each other --
264
764731
1724
12:58
and sometimes we really
don't like each other.
don't like each other.
265
766479
2203
bir-birimizi, həqiqətən, heç sevmirik də.
13:00
Really -- I mean, there are very,
very heated arguments.
very heated arguments.
266
768706
3487
Yəni bəzən çox qızğın mübahisələr də olur.
13:04
But you can, actually,
you can find things that --
you can find things that --
267
772217
2992
Lakin elə məsələlər olur ki,
13:08
you don't even agree to disagree,
268
776327
2227
sadəcə öz fikrinizdə qalmırsınız,
13:10
it's just that you're interested
in really different things.
in really different things.
269
778578
3046
tamamilə başqa mövzularla maraqlanırsınız.
13:13
And coming back to the point
where I said earlier
where I said earlier
270
781648
2903
Əvvəl dediyimə qayıtsaq,
13:16
that I was afraid of commercial people
taking advantage of your work,
taking advantage of your work,
271
784575
4293
kommersiya məqsədi güdənlərin
sui-istifadəsindən qorxuram,
sui-istifadəsindən qorxuram,
13:20
it turned out, and very
quickly turned out,
quickly turned out,
272
788892
2599
tez bir zamanda aydın oldu ki,
13:23
that those commercial people
were lovely, lovely people.
were lovely, lovely people.
273
791515
2966
əslində həmin insanlar olduqca yaxşıdır.
13:26
And they did all the things that I was not
at all interested in doing,
at all interested in doing,
274
794505
3706
Onlar elə işlər görürdü ki,
mənə tamamilə maraqsız idi,
mənə tamamilə maraqsız idi,
13:30
and they had completely different goals.
275
798235
2057
onların hədəfi də tam fərqli idi.
13:32
And they used open source in ways
that I just did not want to go.
that I just did not want to go.
276
800316
5323
Onlar açıq mənbələrdən mənə maraqsız olan
yerlərdə istifadə edirdilər.
yerlərdə istifadə edirdilər.
Məhz açıq mənbə olduğundan
onlar belə edə bilirdi.
onlar belə edə bilirdi.
13:37
But because it was open
source they could do it,
source they could do it,
277
805663
2262
13:39
and it actually works
really beautifully together.
really beautifully together.
278
807949
2352
Nəticə də möhtəşəm olurdu.
13:42
And I actually think
it works the same way.
it works the same way.
279
810325
2024
Məncə, elə bu cür də işləməlidir.
13:44
You need to have the people-people,
the communicators,
the communicators,
280
812373
3205
Bizə ünsiyyətcil, kommunikator, gülərüz
və mehriban insanlar lazımdır.
13:47
the warm and friendly people
281
815602
1427
13:49
who like --
282
817053
1722
Hansı ki --
13:50
(Laughter)
283
818799
1442
(Gülüş)
13:52
really want to hug you
and get you into the community.
and get you into the community.
284
820265
3050
sizi qucaqlamaq və komandaya
daxil olmağınızı istəyirlər.
daxil olmağınızı istəyirlər.
13:55
But that's not everybody.
285
823339
1571
Amma hamı belə deyil.
13:56
And that's not me.
286
824934
1432
Məsələn, mən belə deyiləm.
Mənim dərdim texnologiyadır.
13:58
I care about the technology.
287
826390
1457
Bəzilərinin işi istifadəçi interfeysidir.
13:59
There are people who care about the UI.
288
827871
1881
14:01
I can't do UI to save my life.
289
829776
3070
Həyatımı xilas etmək üçün belə
interfeys dizaynı etmərəm.
interfeys dizaynı etmərəm.
14:04
I mean, if I was stranded on an island
290
832870
3021
Yəni kimsəsiz bir adada qalsaydım
14:07
and the only way to get off that island
was the make a pretty UI,
was the make a pretty UI,
291
835915
3400
və tək çıxış yolum yaxşı bir
interfeys dizaynı etmək olsa idi,
interfeys dizaynı etmək olsa idi,
14:11
I'd die there.
292
839339
1163
elə oradaca ölərdim.
14:12
(Laughter)
293
840526
1151
(Gülüş)
14:13
So there's different kinds of people,
294
841701
2139
Demək istəyirəm ki, insanlar fərqlidir.
14:15
and I'm not making excuses,
I'm trying to explain.
I'm trying to explain.
295
843864
2865
Özümə haqq qazandırmıram,
izah etməyə çalışıram.
izah etməyə çalışıram.
14:18
CA: Now, when we talked last week,
296
846753
1666
KA: Ötən həftə danışdıqda siz
14:20
you talked about some
other trait that you have,
other trait that you have,
297
848443
2485
digər xüsusi bir cəhətinizi qeyd etdiniz
14:22
which I found really interesting.
298
850952
1591
və mənə çox maraqlı gəldi.
14:24
It's this idea called taste.
299
852567
1383
Kod yazma stili.
14:25
And I've just got a couple of images here.
300
853974
2002
Bir neçə şəkil hazırlamışam.
14:28
I think this is an example of not
particularly good taste in code,
particularly good taste in code,
301
856354
4003
Bu gördüyünüz o qədər də yaxşı stili
olmayan kod nümunəsidir,
olmayan kod nümunəsidir,
14:32
and this one is better taste,
302
860381
2991
bax burda isə yaxşı kod stili var,
14:35
which one can immediately see.
303
863396
2063
o dəqiqə görünür.
14:37
What is the difference between these two?
304
865483
1973
Bu ikisinin fərqi nədir?
14:40
LT: So this is --
305
868639
1182
LT: Bu --
14:41
How many people here actually have coded?
306
869845
2677
Bu zalda oturanlardan neçə nəfər
nə vaxtsa kod yazıb?
nə vaxtsa kod yazıb?
14:45
CA: Oh my goodness.
307
873671
1520
KA: Aman Allahım!
14:47
LT: So I guarantee you,
308
875215
1155
LT: Sizi əmin edirəm,
14:48
everybody who raised their hand,
309
876394
1545
əl qaldıranların hər biri
14:49
they have done what's called
a singly-linked list.
a singly-linked list.
310
877963
2621
biristiqamətli əlaqəli
siyahı ilə qarşılaşıb.
siyahı ilə qarşılaşıb.
14:52
And it's taught --
311
880608
2009
Burada öyrənirik ki, birinci nümunə
14:55
This, the first not very
good taste approach,
good taste approach,
312
883115
3591
yaxşı kod stili deyil,
proqramlaşdırmaya başladığımız
proqramlaşdırmaya başladığımız
14:58
is basically how it's taught to be done
when you start out coding.
when you start out coding.
313
886730
4067
ilk vaxtlarda bunu bizə öyrədirlər.
15:02
And you don't have to understand the code.
314
890821
2044
Həmin kodu başa düşməyə məcbur deyilsiniz.
15:04
The most interesting part to me
315
892889
2056
Mənim üçün ən maraqlısı,
15:06
is the last if statement.
316
894969
2189
sonuncu if operatorudur.
15:10
Because what happens
in a singly-linked list --
in a singly-linked list --
317
898933
2260
Biristiqamətli əlaqəli siyahıda nə olur --
15:13
this is trying to remove
an existing entry from a list --
an existing entry from a list --
318
901217
3650
siyahıdan mövcud qeydi silməyə çalışır --
15:16
and there's a difference
between if it's the first entry
between if it's the first entry
319
904891
3842
onun birinci qeyd olması,
15:20
or whether it's an entry in the middle.
320
908757
1999
yaxud orta qeyd olması arasında fərq var.
15:22
Because if it's the first entry,
321
910780
1605
Çünki birinci qeyd olarsa,
15:24
you have to change
the pointer to the first entry.
the pointer to the first entry.
322
912409
3016
göstəricini birini qeydə
dəyişməlisiniz.
dəyişməlisiniz.
15:27
If it's in the middle,
323
915449
1198
Ortadadırsa,
əvvəlki qeydin göstəricisini
dəyişməli olacaqsınız.
dəyişməli olacaqsınız.
15:28
you have to change the pointer
of a previous entry.
of a previous entry.
324
916671
2421
15:31
So they're two completely different cases.
325
919116
2024
Beləliklə, iki tam fərqli hal var.
15:33
CA: And that's better.
326
921164
1152
KA: Bu daha yaxşıdır.
15:34
LT: And this is better.
327
922340
1181
LT: Bəli.
15:35
It does not have the if statement.
328
923940
2323
Burada if operatoru yoxdur.
15:38
And it doesn't really matter --
329
926637
2213
Əslində, heç vacib də deyil --
15:40
I don't want you understand
why it doesn't have the if statement,
why it doesn't have the if statement,
330
928874
3201
orada if-in niyə olmadığını başa
düşməyinizi istəmirəm,
düşməyinizi istəmirəm,
15:44
but I want you to understand
331
932099
1342
istəyirəm başa düşəsiniz ki,
15:45
that sometimes you can see
a problem in a different way
a problem in a different way
332
933465
2625
bəzən problemə fərqli yanaşmaq
15:48
and rewrite it so that
a special case goes away
a special case goes away
333
936114
3354
və elə kod yazmaq olar ki,
xüsusi hal aradan qalxsın
xüsusi hal aradan qalxsın
15:51
and becomes the normal case.
334
939492
1877
və normal hala çevrilsin.
15:53
And that's good code.
335
941393
1539
Bax bu, yaxşı koddur.
15:55
But this is simple code.
336
943328
1550
Amma sadə koddur.
15:56
This is CS 101.
337
944902
1349
Bu, CS 101-dir.
15:58
This is not important --
although, details are important.
although, details are important.
338
946275
2856
Detalları vacib olsa da, bu,
özü-özlüyündə vacib deyil.
özü-özlüyündə vacib deyil.
16:01
To me, the sign of people
I really want to work with
I really want to work with
339
949798
4078
Mənim üçün birlikdə işlədiyim
insanların ən vacib xüsusiyyəti
insanların ən vacib xüsusiyyəti
16:05
is that they have good taste,
which is how ...
which is how ...
340
953900
2673
onların kod stilləridir, hansı ki ...
Sizə bu axmaq nümunəni göndərmişəm,
16:09
I sent you this stupid example
341
957295
1597
16:10
that is not relevant
because it's too small.
because it's too small.
342
958916
2344
uyğun deyil, çünki hədsiz kiçikdir.
16:13
Good taste is much bigger than this.
343
961743
2142
Yaxşı kod stili isə bundan daha genişdir.
16:15
Good taste is about really
seeing the big patterns
seeing the big patterns
344
963909
4021
Yaxşı kod stili böyük
qanunauyğunluqları görmək
qanunauyğunluqları görmək
16:19
and kind of instinctively knowing
what's the right way to do things.
what's the right way to do things.
345
967954
4458
və nəyin doğru olacağını
instinktiv şəkildə bilməkdir.
instinktiv şəkildə bilməkdir.
16:24
CA: OK, so we're putting
the pieces together here now.
the pieces together here now.
346
972436
2657
KA: Deməli, kartlar bir-bir yerinə oturur.
16:27
You have taste,
347
975736
1467
Proqramçılara lazım olan
16:30
in a way that's meaningful
to software people.
to software people.
348
978057
2337
fərqli bir kod stiliniz var.
16:32
You're --
349
980418
1151
Siz --
16:33
(Laughter)
350
981593
1816
(Gülüş)
16:35
LT: I think it was meaningful
to some people here.
to some people here.
351
983433
2561
LT: Məncə, elə bu zaldakıların
bəzilərinə də lazımdır.
bəzilərinə də lazımdır.
16:39
CA: You're a very smart computer coder,
352
987967
2917
KA: Çox ağıllı kod ustasısınız
16:42
and you're hellish stubborn.
353
990908
1697
və son dərəcə inadkarsınız.
16:45
But there must be something else.
354
993622
1586
Yenə də başqa bir şey olmalıdır.
16:47
I mean, you've changed the future.
355
995232
1623
Yəni, gələcəyi dəyişmisiniz.
16:48
You must have the ability
of these grand visions of the future.
of these grand visions of the future.
356
996879
2963
İnanıram ki, uzaqgörən
düşüncəyə sahibsiniz.
düşüncəyə sahibsiniz.
16:51
You're a visionary, right?
357
999866
1261
Elədir?
16:53
LT: I've actually felt slightly
uncomfortable at TED
uncomfortable at TED
358
1001151
2591
LT: Sözün düzü, son iki gündür,
16:55
for the last two days,
359
1003766
2160
TED-də özümü narahat hiss edirəm.
16:57
because there's a lot
of vision going on, right?
of vision going on, right?
360
1005950
2595
çünki gələcək barədə
o qədər danışılır ki ... Düzdür?
o qədər danışılır ki ... Düzdür?
17:00
And I am not a visionary.
361
1008569
1697
Uzaqgörən birisi deyiləm.
17:02
I do not have a five-year plan.
362
1010290
2229
Beşillik planım da yoxdur.
17:04
I'm an engineer.
363
1012543
1358
Sadəcə mühəndisəm.
17:05
And I think it's really --
364
1013925
1260
Mənim, həqiqətən də,
17:07
I mean -- I'm perfectly
happy with all the people
happy with all the people
365
1015209
2319
ətrafda gəzişərək səmaya
və ulduzlara baxıb
və ulduzlara baxıb
17:09
who are walking around
and just staring at the clouds
and just staring at the clouds
366
1017552
2751
"ora getmək istəyirəm," - deyən insanlarla
17:12
and looking at the stars
and saying, "I want to go there."
and saying, "I want to go there."
367
1020327
2851
heç bir problemim yoxdur.
17:15
But I'm looking at the ground,
368
1023202
1452
Mən sadəcə yerə baxıram
17:16
and I want to fix the pothole
that's right in front of me
that's right in front of me
369
1024678
2855
və yıxılmadan əvvəl önümdəki çuxuru
17:19
before I fall in.
370
1027557
1360
təmir edirəm.
17:20
This is the kind of person I am.
371
1028941
1619
Mən bu cür insanam.
17:22
(Cheers)
372
1030584
1111
(Təsdiqləyici alqış)
17:23
(Applause)
373
1031719
1312
(Alqış)
17:25
CA: So you spoke to me last week
about these two guys.
about these two guys.
374
1033055
3611
KA: Ötən həftə siz bu iki şəxs barədə
mənimlə danışdınız.
mənimlə danışdınız.
17:29
Who are they and how
do you relate to them?
do you relate to them?
375
1037358
2435
Onlar kimdir, onlarla bağlılığınız nədir?
17:32
LT: Well, so this is kind
of cliché in technology,
of cliché in technology,
376
1040239
3602
LT: Bu, bir növ texnoloji klişedir:
Tesla və Edison arasındakı
müqayisəni deyirəm,
müqayisəni deyirəm,
17:35
the whole Tesla versus Edison,
377
1043865
2007
17:37
where Tesla is seen as the visionary
scientist and crazy idea man.
scientist and crazy idea man.
378
1045896
4941
Teslaya uzaqgörən və ideyalarla dolu
elm adamı kimi baxırlar.
elm adamı kimi baxırlar.
17:42
And people love Tesla.
379
1050861
2782
Buna görə insanlar Teslanı sevirlər.
17:45
I mean, there are people who name
their companies after him.
their companies after him.
380
1053667
2987
Öz şirkətinin adını "Tesla" qoyanlar var.
17:48
(Laughter)
381
1056678
1150
(Gülüş)
17:51
The other person there is Edison,
382
1059365
2612
O biri şəxs Edisondur,
17:54
who is actually often vilified
for being kind of pedestrian
for being kind of pedestrian
383
1062001
3507
onu çox vaxt sıxıcı olduğu üçün
günahlandırırlar
günahlandırırlar
17:57
and is --
384
1065532
1921
və --
17:59
I mean, his most famous quote is,
385
1067477
2722
Onun ən məşhur deyimi belədir:
18:02
"Genius is one percent inspiration
and 99 percent perspiration."
and 99 percent perspiration."
386
1070223
4714
"Dahiliyin bir faizi ilhamdırsa,
99 faizi zəhmətdir".
99 faizi zəhmətdir".
18:07
And I'm in the Edison camp,
387
1075394
1453
İnsanlar onu sevməsə də,
18:08
even if people don't always like him.
388
1076871
2184
mən Edisonun tərəfindəyəm.
18:11
Because if you actually compare the two,
389
1079079
3019
Çünki, əgər ikisini də müqayisə etsək,
18:14
Tesla has kind of this mind
grab these days,
grab these days,
390
1082122
4533
indi Tesla məşhurdur, sevilir,
18:18
but who actually changed the world?
391
1086679
1999
ancaq onlardan hansı dünyanı dəyişib?
18:21
Edison may not have been a nice person,
392
1089853
3382
Ola bilsin ki, Edison nəzakətsiz olub,
18:25
he did a lot of things --
393
1093259
3132
o, çox şey edib --
18:28
he was maybe not so intellectual,
394
1096415
2429
ola bilsin ki, çox da intellektual
18:30
not so visionary.
395
1098868
2227
və ya uzaqgörən deyildi.
18:33
But I think I'm more
of an Edison than a Tesla.
of an Edison than a Tesla.
396
1101119
3661
Ancaq düşünürəm ki, mən daha çox
Edisonun tərəfindəyəm.
Edisonun tərəfindəyəm.
KA: Bu həftə TED-də mövzumuz arzulardır --
18:37
CA: So our theme at TED
this week is dreams --
this week is dreams --
397
1105669
2438
böyük, dərin və məğrur arzular.
18:40
big, bold, audacious dreams.
398
1108131
1347
18:41
You're really the antidote to that.
399
1109502
1802
Siz həqiqətən də padzəhərsiniz.
18:43
LT: I'm trying to dial it down a bit, yes.
400
1111328
2109
LT: Bir az azaltmağa çalışıram, bəli.
18:45
CA: That's good.
401
1113461
1151
KA: Əla.
18:46
(Laughter)
402
1114636
1080
(Gülüş)
18:47
We embrace you, we embrace you.
403
1115740
1605
Razıyıq, əlbəttə ki.
Google və digər bir çox şirkət
sizin proqram təminatınızdan
sizin proqram təminatınızdan
18:51
Companies like Google and many
others have made, arguably,
others have made, arguably,
404
1119046
2749
18:53
like, billions of dollars
out of your software.
out of your software.
405
1121819
2206
milyardlarla dollar vəsait qazanıb.
18:56
Does that piss you off?
406
1124049
1151
Bu, sizi qıcıqlandırır?
18:57
LT: No.
407
1125224
1151
LT: Əsla.
18:58
No, it doesn't piss me off
for several reasons.
for several reasons.
408
1126399
2634
Bir neçə səbəbə görə məni qıcıqlandırmır.
19:01
And one of them is, I'm doing fine.
409
1129057
2010
Əvvəla, mən yaxşıyam.
19:03
I'm really doing fine.
410
1131091
1296
Hər şeyim var.
19:04
But the other reason is --
411
1132942
1584
Ancaq başqa bir səbəb odur ki --
19:06
I mean, without doing the whole
open source and really letting go thing,
open source and really letting go thing,
412
1134550
5327
açıq mənbələr və bütün bunlar olmadan
19:11
Linux would never have been what it is.
413
1139901
2226
Linuks hazırkı vəziyyətə gələ bilməzdi.
19:14
And it's brought experiences
I don't really enjoy, public talking,
I don't really enjoy, public talking,
414
1142151
5096
Bu həm ictimai nitq kimi həzz almadığım təcrübələr verdi,
19:19
but at the same time,
this is an experience.
this is an experience.
415
1147271
2151
həm də təcrübədir.
19:21
Trust me.
416
1149446
1280
İnanın mənə.
19:23
So there's a lot of things going on
that make me a very happy man
that make me a very happy man
417
1151238
5143
Mən bir çox şeylə xoşbəxt ola bilirəm
19:28
and thinking I did the right choices.
418
1156405
2529
və düzgün seçimlər etdiyimi düşünürəm.
19:30
CA: Is the open source idea --
419
1158958
1912
KA: Açıq mənbə ideyası --
19:32
this is, I think we'll end here --
420
1160894
1636
bununla da yekunlaşdırırıq --
19:34
is the open source idea
fully realized now in the world,
fully realized now in the world,
421
1162554
4054
bu ideya hazırda dünyada
tam reallaşdırılırmı?
tam reallaşdırılırmı?
19:38
or is there more that it could go,
422
1166632
3018
Yoxsa düşünürsünüz ki,
19:41
are there more things that it could do?
423
1169674
2015
daha böyük işlər görülə bilər?
19:44
LT: So, I'm of two minds there.
424
1172738
2234
LT: Əslində, bu mövzuda iki fikrim var.
19:46
I think one reason open source
works so well in code
works so well in code
425
1174996
4486
Açıq mənbənin kodda belə yaxşı
işləməsinin bir səbəbi odur ki,
işləməsinin bir səbəbi odur ki,
19:51
is that at the end of the day,
426
1179506
2409
ən son nəticə kimi,
19:53
code tends to be somewhat black and white.
427
1181939
3246
kod ya ağdır, ya da qara --
ya düzdür, ya da səhv.
ya düzdür, ya da səhv.
19:57
There's often a fairly good way to decide,
428
1185209
4157
Çox vaxt qərar vermək asan olur,
20:01
this is done correctly
and this is not done well.
and this is not done well.
429
1189390
3946
düzgün etmisən, yoxsa səhv etmisən.
20:05
Code either works or it doesn't,
430
1193360
2378
Kod ya işləyir, ya da işləmir,
20:07
which means that there's less
room for arguments.
room for arguments.
431
1195762
4608
yəni cəfəngiyata yer qalmır.
20:12
And we have arguments despite this, right?
432
1200394
3631
Buna baxmayaraq, biz hələ də
mübahisə edirik.
mübahisə edirik.
20:16
In many other areas --
433
1204049
1915
Digər sahələrdə --
20:17
I mean, people have talked about
open politics and things like that --
open politics and things like that --
434
1205988
3741
məsələn, insanlar açıq siyasət və ya
başqa şey barədə danışır --
başqa şey barədə danışır --
20:21
and it's really hard sometimes to say
435
1209753
2949
və bəzən deyə bilmirik ki, bəli,
20:24
that, yes, you can apply the same
principles in some other areas
principles in some other areas
436
1212726
3757
həmin o prinsipləri digər sahələrdə də
tətbiq etmək olar.
tətbiq etmək olar.
20:28
just because the black and white
turns into not just gray,
turns into not just gray,
437
1216507
5439
Çünki qara və ağ sadəcə boza deyil,
20:33
but different colors.
438
1221970
1603
digər rənglərə də çevrilir.
20:36
So, obviously open source in science
is making a comeback.
is making a comeback.
439
1224339
4366
Hazırda açıq mənbə elmdə geri dönüş edir.
20:40
Science was there first.
440
1228729
1634
Elm ondan əvvəl meydana gəlib.
Lakin elm çox bahalı jurnallar və başqa vasitələrlə
20:42
But then science ended up
being pretty closed,
being pretty closed,
441
1230387
2667
20:45
with very expensive journals
and some of that going on.
and some of that going on.
442
1233078
3624
bağlı bir sahəyə çevrilmişdir.
20:48
And open source is making
a comeback in science,
a comeback in science,
443
1236726
3836
Açıq mənbə isə elmi arxiv və açıq jurnallar kimi vasitələrlə
20:52
with things like arXiv and open journals.
444
1240586
4147
yenə açıq elan edir,
20:59
Wikipedia changed the world, too.
445
1247262
1953
Vikipediya da dünyanı dəyişdi.
21:01
So there are other examples,
446
1249239
1454
Başqa nümunələr də var,
21:02
I'm sure there are more to come.
447
1250717
1633
əminəm ki, yeniləri də olacaq.
21:05
CA: But you're not a visionary,
448
1253660
1567
KA: Amma uzaqgörən deyilsiniz,
21:07
and so it's not up to you to name them.
449
1255251
1953
onların adını çəkə bilməzsiniz.
21:09
LT: No.
450
1257228
1159
LT: Xeyr.
21:10
(Laughter)
451
1258411
1048
(Gülüş)
21:11
It's up to you guys to make them, right?
452
1259483
1964
Bu, sizin işinizdir, dostlar, düzdür?
21:13
CA: Exactly.
453
1261471
1263
KA: Haqlısınız.
21:14
Linus Torvalds,
454
1262758
1158
Linus Torvalds,
21:15
thank you for Linux,
thank you for the Internet,
thank you for the Internet,
455
1263940
2245
Linuks-a, İnternetə,
21:18
thank you for all those Android phones.
456
1266209
1865
Android telefonlara görə sağ olun.
21:20
Thank you for coming here to TED
and revealing so much of yourself.
and revealing so much of yourself.
457
1268098
3197
TED-ə gəlib səmimi danışdığınıza görə
sizə minnətdaram.
sizə minnətdaram.
21:23
LT: Thank you.
458
1271319
1152
LT: Təşəkkür edirəm.
21:24
(Applause)
459
1272495
4440
(Alqış)
ABOUT THE SPEAKER
Linus Torvalds - Software engineerIn 1991, Linus Torvalds shared the Linux kernel with a few computer hobbyists. The operating system they built reshaped the software industry.
Why you should listen
Fascinated by the economy and elegance of experimental operating system Minix, computer scientist Linus Torvalds wrote an operating system kernel and shared it with independent programmers. The system that they fleshed out and released in 1994 -- Linux -- was remarkable not only for its utility and efficiency but also for the collaboration of its community.
Now enjoying mainstream respectability (and the support of the computer industry), Linux runs on the servers of Amazon, Google, and much of the wired world. As the sole arbiter of code for the Linux Foundation (which he characteristically downplays by saying “the only power I have is to say ‘no’”), Torvalds quietly inspires open-source projects worldwide.
Linus Torvalds | Speaker | TED.com