ABOUT THE SPEAKER
Pamela Meyer - Lie detector
Pamela Meyer thinks we’re facing a pandemic of deception, but she’s arming people with tools that can help take back the truth.

Why you should listen
Social media expert Pamela Meyer can tell when you’re lying. If it’s not your words that give you away, it’s your posture, eyes, breathing rate, fidgets, and a host of other indicators. Worse, we are all lied to up to 200 times a day, she says, from the white lies that allow society to function smoothly to the devastating duplicities that bring down corporations and break up families.

Working with a team of researchers over several years, Meyer, who is CEO of social networking company Simpatico Networks, collected and reviewed most of the research on deception that has been published, from such fields as law-enforcement, military, psychology and espionage. She then became an expert herself, receiving advanced training in deception detection, including multiple courses of advanced training in interrogation, microexpression analysis, statement analysis, behavior and body language interpretation, and emotion recognition. Her research is synthetized in her bestselling book Liespotting.
More profile about the speaker
Pamela Meyer | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Pamela Meyer: How to spot a liar

Pamela Meyer: Paano kilalanin ang isang sinungaling

Filmed:
28,415,176 views

Tayo'y pinagsisinungalingan nang mula 10 hanggang 200 beses sa loob ng isang araw, at ang mga palatandaan ng kasinungalingan ay mahirap mabatid at taliwas sa ating nalalaman. Itinatalakay ni Pamela Meyer, ang may-akda ng "Liespotting" o "Paano kilalanin ang isang sinungaling," ang iba't ibang kilos at "hotspot" na tumutulong sa mga eksperto upang tukuyin ang panloloko -- at kanyang pinananaligan na ang katapatan ay isang kaugalian na dapat pangalagaan.
- Lie detector
Pamela Meyer thinks we’re facing a pandemic of deception, but she’s arming people with tools that can help take back the truth. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
Okay, now I don't want to alarmAlarma anybodykahit kanino in this roomkuwarto,
0
0
5000
Okey, sa inyong lahat na nasa silid na ito, huwag sana kayong mangamba,
00:20
but it's just come to my attentionpansin
1
5000
2000
pero napansin ko lang
00:22
that the persontao to your right is a liarsinungaling.
2
7000
2000
na ang inyong katabi sa kanan ay isang sinungaling.
00:24
(LaughterTawanan)
3
9000
2000
(Halakhakan)
00:26
AlsoDin, the persontao to your left is a liarsinungaling.
4
11000
3000
Ang katabi mo sa kaliwa ay sinungaling rin.
00:29
AlsoDin the persontao sittingnakaupo in your very seatsupuan is a liarsinungaling.
5
14000
3000
Ang tao na mismong nasa upuan niyo ay sinungaling rin.
00:32
We're all liarssinungaling.
6
17000
2000
Lahat tayo ay sinungaling.
00:34
What I'm going to do todayngayon
7
19000
2000
Ang aking gagawin sa araw na ito
00:36
is I'm going to showipakita ang you what the researchpananaliksik saysSabi ni about why we're all liarssinungaling,
8
21000
3000
ay ipakita ang pananaliksik na nagsasabing tayong lahat ay sinungaling,
00:39
how you can becomemaging a liespotterliespotter
9
24000
2000
kung paano maging "liespotter"
00:41
and why you mightmaaaring want to go the extraDagdag milemilya
10
26000
3000
at kung bakit gugustuhin nating
00:44
and go from liespottingliespotting to truthkatotohanan seekingnaghahanap ng,
11
29000
3000
maghanap ng katotohanan mula sa pagkilala ng sinungaling,
00:47
and ultimatelysa huli to trustpagtitiwala buildinggusali.
12
32000
2000
at higit sa lahat, sa paghubog ng tiwala.
00:49
Now speakingpagsasalita of trustpagtitiwala,
13
34000
3000
Habang pinag-uusapan natin ang tiwala,
00:52
ever sincesimula noong I wroteIsinulat this bookAklat, "LiespottingLiespotting,"
14
37000
3000
mula ng sinulat ko ang aking libro, "Liespotting,"
00:55
no one wants to meetmatugunan ang me in persontao anymorekahit kailan, no, no, no, no, no.
15
40000
3000
walang nang gustong makipagkilala sa akin, ay naku, wala talaga.
00:58
They say, "It's okay, we'llkukunin namin emailemail you."
16
43000
3000
Sinasabi nila, "Sige, mag-e-mail nalang tayo."
01:01
(LaughterTawanan)
17
46000
2000
(Halakhakan)
01:03
I can't even get a coffeekape datepetsa at StarbucksStarbucks.
18
48000
4000
Wala na ring nag-aalok sa akin na mag-kape sa Starbucks.
01:07
My husband'sng asawa like, "HoneyPulot, deceptionpanlilinlang?
19
52000
2000
Sabi ng asawa ko, "Mahal naman, panloloko talaga?
01:09
Maybe you could have focusednakatuon on cookingpagluluto. How about FrenchPranses cookingpagluluto?"
20
54000
3000
Sana sumulat ka nalang ng tungkol sa pagluluto, sa mga lutuing Pranses?"
01:12
So before I get startednagsimula, what I'm going to do
21
57000
2000
Bago po akong magsimula, ang gagawin ko
01:14
is I'm going to clarifylinawin ang my goallayunin for you,
22
59000
3000
ay ipaliliwanag ko sa inyo ang aking layunin,
01:17
whichna kung saan is not to teachmagturo a gamelaro of GotchaNaisahan kayo.
23
62000
2000
at hindi ito para turuan kayong maglaro ng Huli Ka!
01:19
LiespottersLiespotters aren'tay hindi those nitpickynitpicky kidsmga bata,
24
64000
2000
Ang mga "liespotter" - hindi sila yung mga batang makulit,
01:21
those kidsmga bata in the back of the roomkuwarto that are shoutinghumihiyaw, "GotchaNaisahan kayo! GotchaNaisahan kayo!
25
66000
3000
yung mga bata sa likod ng kuwarto na sumisigaw, "Huli ka! Huli ka!
01:24
Your eyebrowkilay twitchedtwitched. You flaredflared your nostrilnostril.
26
69000
3000
Gumalaw ang kilay mo. Lumaki butas ng ilong mo.
01:27
I watch that TVTV showipakita ang 'Lie' Magsinungaling To Me.' I know you're lyingpagsisinungaling."
27
72000
3000
Napanood ko ang 'Lie to Me' sa TV. Alam kong nagsisinungaling ka."
01:30
No, liespottersliespotters are armedarmado
28
75000
2000
Hindi ha, gumagamit ang mga "liespotter"
01:32
with scientificpang-agham knowledgekaalaman of how to spotlugar deceptionpanlilinlang.
29
77000
3000
ng agham upang kilalanin ang isang panloloko.
01:35
They use it to get to the truthkatotohanan,
30
80000
2000
Ginagamit nila ito upang makamit ang katotohanan,
01:37
and they do what maturemature leadersmga pinuno ng do everydayaraw-araw;
31
82000
2000
at ginagawa nila ang gawain ng isang mahusay na pinuno sa araw-araw;
01:39
they have difficultmahirap conversationspag-uusap with difficultmahirap people,
32
84000
3000
ang pakikipagtalakayan sa mga taong mahirap kausap,
01:42
sometimeskung minsan duringsa panahon ng very difficultmahirap timesbeses.
33
87000
2000
at minsa'y sa di kaaya-ayang pagkakataon.
01:44
And they startsimulan ang up that pathlandas
34
89000
2000
Sinisimulan nila ito
01:46
by acceptingpagtanggap sa a coreubod propositionang Proposisyon,
35
91000
2000
sa paniniwala sa iisang bagay (core proposition),
01:48
and that propositionang Proposisyon is the followingsumusunod:
36
93000
2000
at ito ay:
01:50
LyingPagsisinungaling is a cooperativeCooperative actkumilos.
37
95000
3000
Ang pagsisinungaling ay isang pakikipagtulungan.
01:53
Think about it, a liemagsinungaling has no powerkapangyarihan whatsoeversaan mang by its merelamang utterancepagsasalita.
38
98000
4000
Walang kapangyarihan ang isang kasinungalingan kung batay lamang ito sa pagwika.
01:57
Its powerkapangyarihan emergeslumilitaw
39
102000
2000
Lumulutang ang kapangyarihan nito
01:59
when someoneisang tao elseiba pa agreesitatama to believe the liemagsinungaling.
40
104000
2000
kapag may ibang tao'y naniniwala.
02:01
So I know it mayMayo soundtunog like toughmatigas love,
41
106000
2000
Marahil ang dating nito ay parang isang masalimuot na pag-ibig,
02:03
but look, if at some pointpunto you got liednagsinungaling to,
42
108000
4000
ngunit kung dati ika'y pinagsinungalinan,
02:07
it's because you agreedsumang-ayon to get liednagsinungaling to.
43
112000
2000
ito'y dahil sumang-ayon ka sa kasinungalingan.
02:09
TruthKatotohanan numbernumero ng one about lyingpagsisinungaling: Lying'sPagsisinungaling ni a cooperativeCooperative actkumilos.
44
114000
3000
Ang unang katotohanan: Ang pagsisinungaling ay isang pagtulungan.
02:12
Now not all lieskasinungalingan are harmfulmapaminsalang.
45
117000
2000
Subalit, hindi lahat ng kasinungalingan ay nakakasama.
02:14
SometimesKung minsan we're willinghanda participantsang mga kalahok in deceptionpanlilinlang
46
119000
3000
Minsan tayo'y sumasang-ayon
02:17
for the sakealang-alang of socialpanlipunan dignitydignidad,
47
122000
3000
bilang pakitang-tao,
02:20
maybe to keep a secretlihim that should be keptiningatan secretlihim, secretlihim.
48
125000
3000
o di kaya, upang maitago ang isang lihim.
02:23
We say, "NiceGandang songAwit."
49
128000
2000
Ika natin, "Maganda ng kanta."
02:25
"HoneyPulot, you don't look fattaba in that, no."
50
130000
3000
"Mahal, hindi ka naman mukhang mataba sa sinusuot mo."
02:28
Or we say, favoritepaboritong of the digirattidigiratti,
51
133000
2000
O di kaya, sinasabi natin ngayon,
02:30
"You know, I just fishednangisda that emailemail out of my spamspam folderfolder.
52
135000
3000
"Alam mo, nakuha ko lang ang email mo mula sa spam folder ko.
02:33
So sorry."
53
138000
3000
Sorry ha."
02:36
But there are timesbeses when we are unwillingayaw participantsang mga kalahok in deceptionpanlilinlang.
54
141000
3000
Minsan nagiging bahagi tayo ng panloloko na hindi natin gusto.
02:39
And that can have dramaticmadula costsmga gastos for us.
55
144000
3000
Madalas malaki ang epekto nito sa atin.
02:42
Last yeartaon saw 997 billionangaw dollarsdolyar
56
147000
3000
Noong nakaraan na taon, 997 bilyong dolyares
02:45
in corporatecorporate fraudpandaraya alonenag-iisa in the UnitedNagkakaisa StatesUnidos.
57
150000
4000
ang nawala sa Estados Unidos dahil sa mga pandarayang korporasyon.
02:49
That's an eyelashpilikmata undersa ilalim ng a trilliontrillion dollarsdolyar.
58
154000
2000
Ang halagang iyan ay halos isang trilyong dolyares.
02:51
That's sevenpitong percentporsiyento of revenueskita.
59
156000
2000
Iyon ay pitong porsyento ng kabuuang kita.
02:53
DeceptionPanlilinlang can costgastos billionsbilyun-bilyong.
60
158000
2000
Ang halaga ng panloloko ay nasa bilyones.
02:55
Think EnronEnron, MadoffMadoff, the mortgagemortgage crisiskrisis.
61
160000
3000
Enron, Madoff, at ang krisis sa utang.
02:58
Or in the casekaso of doubledouble agentsahente and traitorstraydor,
62
163000
3000
Sa mga kaso ng mga doble-kara at traydor,
03:01
like RobertRobert HanssenHanssen or AldrichAldrich AmesAmes,
63
166000
2000
tulad nina Robert Hanssen o Aldrich Ames,
03:03
lieskasinungalingan can betrayipagkanulo our countrybansa,
64
168000
2000
napapahamak ang bansa dahil sa kasinungalingan,
03:05
they can compromisekompromiso our securityseguridad, they can underminemakapipinsala sa democracydemokrasya,
65
170000
3000
banta sa ating seguridad, sa demokrasya,
03:08
they can causemaging sanhi ng the deathspagkamatay of those that defendipagtanggol us.
66
173000
3000
at dahilan ng pagkamatay ng mga taong nagtatanggol sa atin.
03:11
DeceptionPanlilinlang is actuallytalagang seriousseryoso businessnegosyo.
67
176000
3000
Malaki ang kita sa panloloko.
03:14
This con man, HenryHenry OberlanderOberlander,
68
179000
2000
Ang con man na si Henry Oberlander,
03:16
he was suchgayong an effectiveepektibong con man
69
181000
2000
isa siyang magaling na manloloko
03:18
BritishBritish authoritiesawtoridad say
70
183000
2000
Ayon sa mga awtoridad sa Inglatera,
03:20
he could have underminedhumihina the entirebuong bankingpagbabangko systemsistema ng of the WesternWestern worldmundo.
71
185000
3000
kaya niyang pabagsakin ang buong sistema ng mga bangko sa Kanluran.
03:23
And you can't find this guy on GoogleGoogle; you can't find him anywherekahit saan.
72
188000
2000
Hindi niyo siya makikita sa Google; hindi niyo siya makikita kahit saan.
03:25
He was interviewedkapanayamin onceminsan, and he said the followingsumusunod.
73
190000
3000
May isang panayam minsan, at sabi niya:
03:28
He said, "Look, I've got one rulepaghahari."
74
193000
2000
Sabi niya, "Iisa lamang ang aking patakaran."
03:30
And this was Henry'sNi Henry rulepaghahari, he said,
75
195000
3000
At ito ang patakaran ni Henry, sabi niya,
03:33
"Look, everyonelahat ng tao is willinghanda to give you something.
76
198000
2000
"Lahat ng tao ay handang magbigay ng anumang bagay.
03:35
They're readyhanda to give you something for whateveranumang it is they're hungrygutom for."
77
200000
3000
Lahat ng tao ay handang magbigay kung ang kapalit nito ay ang bagay na gustung-gusto nila."
03:38
And that's the cruxcrux of it.
78
203000
2000
At iyan ang rurok ng lahat.
03:40
If you don't want to be deceivedmagpalinlang, you have to know,
79
205000
2000
Kung ayaw mong magpaloko, kailangan mong malaman,
03:42
what is it that you're hungrygutom for?
80
207000
2000
ano ba ang bagay na gustung-gusto mo?
03:44
And we all kinduri of hatenapopoot to admitaminin it.
81
209000
3000
Madalas ayaw nating aminin ito.
03:47
We wishnais we were better husbandsasawang lalaki, better wivesmga asawa,
82
212000
3000
Gusto nating maging mas mabuting asawa,
03:50
smartermas matalino, more powerfulmalakas,
83
215000
2000
mas matalino, mas makapangyarihan,
03:52
tallermas matangkad, richermayaman --
84
217000
2000
mas matangkad, mas mayaman --
03:54
the listlistahan goesnapupunta on.
85
219000
2000
mahaba ang listahan.
03:56
LyingPagsisinungaling is an attemptpagtatangka to bridgetulay that gapagwat,
86
221000
2000
Ang pagsisinungaling ay pagtatangkang makamit ito,
03:58
to connectikonekta ang our wishesBumabati and our fantasiespantasya
87
223000
2000
na itugma ang mga inaasam at mga pangarap
04:00
about who we wishnais we were, how we wishnais we could be,
88
225000
3000
sa ninanais natin sa sarili, ang mga gusto nating mangyari,
04:03
with what we're really like.
89
228000
3000
sa ating tunay na pagkatao.
04:06
And boybatang lalaki are we willinghanda to fillpunan ang in those gapsgaps in our livesbuhay with lieskasinungalingan.
90
231000
3000
Ay! Tunay ngang handa tayong magsinungaling upang punan ang puwang na ito.
04:09
On a givenibinigay day, studiesmga pag-aaral showipakita ang that you mayMayo be liednagsinungaling to
91
234000
3000
Ayon sa resulta ng pananaliksik, tayo ay pinagsinusungalingan
04:12
anywherekahit saan from 10 to 200 timesbeses.
92
237000
2000
ng 10 hanggang 200 beses sa isang araw.
04:14
Now grantedipinagkaloob, manymaraming of those are whiteputi lieskasinungalingan.
93
239000
3000
Marami sa iyon mababaw na kasinungalingan lamang.
04:17
But in anotherisa pang studypag-aralan,
94
242000
2000
Ngunit sa isa pang pananaliksik,
04:19
it showednagpakita ng that strangersestranghero liednagsinungaling threetatlo timesbeses
95
244000
2000
sinasabing tatlong beses na nagsisinungaling sa isa't isa
04:21
withinsa loob ng the first 10 minutesminuto of meetingpulong eachbawat other.
96
246000
2000
ang dalawang tao sa unang 10 minuto na sila'y magkakilala.
04:23
(LaughterTawanan)
97
248000
2000
(Halakhakan)
04:25
Now when we first hearmakinig this datadatos, we recoilpag-igkas.
98
250000
3000
Madalas ang unang reaksyon natin ay ang hindi maniwala.
04:28
We can't believe how prevalentlaganap lyingpagsisinungaling is.
99
253000
2000
Hindi tayo makapaniwala na laganap ang pagsisinungaling.
04:30
We're essentiallyesensya againstlaban sa lyingpagsisinungaling.
100
255000
2000
Sa totoo lang, lahat tayo'y ayaw sa pagsisinungaling.
04:32
But if you look more closelymalapit,
101
257000
2000
Pero kung masusi niyong aaralin,
04:34
the plotisang lagay ng lupa actuallytalagang thickensthickens.
102
259000
2000
hindi pa dito nagtatapos ang kwento.
04:36
We liemagsinungaling more to strangersestranghero than we liemagsinungaling to coworkerskatrabaho.
103
261000
3000
Mas madalas tayong magsinungaling sa mga estranghero kaysa sa mga katrabaho.
04:39
ExtrovertsExtroverts liemagsinungaling more than introvertsintroverts.
104
264000
4000
Mas madalas magsinungaling ang mga palakaibigan kaysa sa mga tahimik.
04:43
MenLalaki liemagsinungaling eightwalong timesbeses more about themselveskanilang sarili
105
268000
3000
Ikawalong beses na mas madalas magsinungaling ang mga lalaki
04:46
than they do other people.
106
271000
2000
kaysa sa ibang tao.
04:48
WomenKababaihan liemagsinungaling more to protectprotektahan ang other people.
107
273000
3000
Madalas, nagsisinungaling ang mga babae upang mapagtanggol ang ibang tao.
04:51
If you're an averageaverage na marriedikinasal couplemag-asawa,
108
276000
3000
Kung kayo ay mag-asawa,
04:54
you're going to liemagsinungaling to your spouseasawa
109
279000
2000
makakapagsisinungaling ka sa iyong asawa
04:56
in one out of everybawat 10 interactionsinteraksyon.
110
281000
2000
ng isang beses sa bawat sampung usapan.
04:58
Now you mayMayo think that's badmasamang.
111
283000
2000
Akala niyo masama na iyan.
05:00
If you're unmarriednagpapakasal, that numbernumero ng dropspatak to threetatlo.
112
285000
2000
Kung kayo ay dalaga o binata, ang bilang na iyan ay bababa sa tatlo.
05:02
Lying'sPagsisinungaling ni complexmasalimuot.
113
287000
2000
Sadyang masalimuot ang kasinungalingan.
05:04
It's wovenhinabi into the fabrictela of our dailyaraw-araw and our businessnegosyo livesbuhay.
114
289000
3000
Ito'y bahagi na ng ating pang-araw-araw na buhay at kalakalan.
05:07
We're deeplymalalim ambivalentmagkaiba ang pananaw about the truthkatotohanan.
115
292000
2000
Tayo'y nag-aatubili sa katotohanan.
05:09
We parsei-parse it out on an as-neededbilang-kailangan basisbatayan,
116
294000
2000
Ginagawa natin ito batay sa pangangailangan,
05:11
sometimeskung minsan for very good reasonsmga dahilan,
117
296000
2000
minsan ito'y para sa mabuting dahilan,
05:13
other timesbeses just because we don't understandmaunawaan the gapsgaps in our livesbuhay.
118
298000
3000
at minsan nama'y hindi lang natin maunawaan ang mga kakulangan sa ating buhay.
05:16
That's truthkatotohanan numbernumero ng two about lyingpagsisinungaling.
119
301000
2000
'Yan ang pangalawang katotohanan tungkol sa pagsisinungaling.
05:18
We're againstlaban sa lyingpagsisinungaling,
120
303000
2000
Hindi tayo sang-ayon sa pagsisinungaling,
05:20
but we're covertlypatago for it
121
305000
2000
pero ito'y ating pinapalampas
05:22
in waysparaan that our societylipunan has sanctionedpinatibayan
122
307000
2000
ayon sa panlipunang pagtanggap
05:24
for centuriesmaraming siglo and centuriesmaraming siglo and centuriesmaraming siglo.
123
309000
2000
na nagmula pa sa ating mga ninuno.
05:26
It's as oldLumang as breathingpaghinga.
124
311000
2000
Kawangis ito ng paghinga.
05:28
It's partbahagi of our culturekultura, it's partbahagi of our historykasaysayan.
125
313000
2000
Ito'y bahagi ng ating kultura, ng ating kasaysayan.
05:30
Think DanteDante, ShakespeareShakespeare,
126
315000
3000
Isipin niyo sina Dante, Shakespeare,
05:33
the BibleBiblia, NewsBalita of the WorldMundo.
127
318000
3000
ang Bibliya, at Ang Pandaigdigang Balita.
05:36
(LaughterTawanan)
128
321000
2000
(Halakhakan)
05:38
LyingPagsisinungaling has evolutionaryebolusyon valuepinahahalagahan to us as a speciesmga species.
129
323000
2000
Ang pagsisinungaling ay may kahalagahang ebolusyon sa ating uri.
05:40
ResearchersMga mananaliksik have long knownkilala
130
325000
2000
Matagal nang alam ng mga mananaliksik
05:42
that the more intelligentmatalas ang isip the speciesmga species,
131
327000
2000
na ang mga mas-matalinong uri
05:44
the largermas malaki the neocortexneocortex,
132
329000
2000
ay may mas malaking neocortex,
05:46
the more likelymalamang it is to be deceptivemapanlinlang.
133
331000
2000
at mas madalas manloko.
05:48
Now you mightmaaaring rememberAlalahanin KokoKoko.
134
333000
2000
Naaalala niyo siguro si Koko.
05:50
Does anybodykahit kanino rememberAlalahanin KokoKoko the gorillagorilya who was taughtItinuro signpalatandaan languagewika?
135
335000
3000
May nakakaalala ba kay Koko, ang gorilyang tinuruan ng wikang pagsenyas?
05:53
KokoKoko was taughtItinuro to communicatemakipag-usap viapamamagitan ng signpalatandaan languagewika.
136
338000
3000
Natuto si Kokong makipag-usap sa pamamagitan ng wikang pagsenyas.
05:56
Here'sNarito ang KokoKoko with her kittenkuting.
137
341000
2000
Eto si Koko, kasama ang kanyang kuting.
05:58
It's her cutecute little, fluffymahimulmol petAlagang Hayop kittenkuting.
138
343000
3000
Ang kanyang maganda, maliit at mahimulmol na alagang-hayop na kuting.
06:01
KokoKoko onceminsan blamedSinisi her petAlagang Hayop kittenkuting
139
346000
2000
Noong minsan, sinisi ni Koko ang kanyang alagang-hayop na kuting
06:03
for rippingpagrip a sinklababo out of the wallpader.
140
348000
2000
dahil sinira daw at itinanggal nito sa pader ang lababo.
06:05
(LaughterTawanan)
141
350000
2000
(Halakhakan)
06:07
We're hardwiredumibig to becomemaging leadersmga pinuno ng of the packpack.
142
352000
2000
Hinubog tayong lahat upang maging pinuno ng grupo.
06:09
It's startsay nagsisimula really, really earlynang maaga.
143
354000
2000
Maaga talaga itong hinubog sa ating kaalaman.
06:11
How earlynang maaga?
144
356000
2000
Gaano kaaga?
06:13
Well babiesmga sanggol will fakepekeng a crydaing,
145
358000
2000
Halimbawa, ang isang sanggol ay pakunwaring iiyak,
06:15
pausei-pause, wait to see who'sSino ang comingdarating
146
360000
2000
titigil nang sandali, maghihintay, titingnan kung may dadating
06:17
and then go right back to cryingumiiyak.
147
362000
2000
tapos iiyak muli.
06:19
One-year-oldsIsang taong gulang learnmatuto concealmentpagkakakubli.
148
364000
2000
Ang mga isang taong gulang ay natututong maglihim.
06:21
(LaughterTawanan)
149
366000
2000
(Halakhakan)
06:23
Two-year-oldsDalawang taong gulang bluffna kunwari.
150
368000
2000
Nambobola ang mga dalawang taong gulang.
06:25
Five-year-oldsLimang taon gulang liemagsinungaling outrighttahasang.
151
370000
2000
Kusang nagsisinungaling ang mga limang taong gulang.
06:27
They manipulatemanipulahin viapamamagitan ng flatteryang panghihibok.
152
372000
2000
Minamanipula sila sa pamamagitan ng pagpuri.
06:29
Nine-year-oldsSiyam na taong gulang, mastersMasters of the coverpabalat up.
153
374000
3000
Ang mga siyam na taong gulang ay napakagaling sa pagkukunwari.
06:32
By the time you enterIpasok ang collegekolehiyo,
154
377000
2000
Pagdating ng kolehiyo,
06:34
you're going to liemagsinungaling to your momnanay in one out of everybawat fivelimang interactionsinteraksyon.
155
379000
3000
nakapagsinungaling kayo sa inyong nanay ng isa sa bawat limang beses.
06:37
By the time we enterIpasok ang this work worldmundo and we're breadwinnersbreadwinners,
156
382000
3000
Pagdating naman ng panahong tayo'y nagtatrabaho na,
06:40
we enterIpasok ang a worldmundo that is just clutteredtambak ng iba
157
385000
2000
nagiging bahagi tayo ng isang mundo kung saan laganap
06:42
with spamspam, fakepekeng digitaldigital friendsmga kaibigan,
158
387000
2000
ang mga spam, pekeng kaibigan sa Internet,
06:44
partisanpartidistang mediamedia,
159
389000
2000
media na may kinikilingan,
06:46
ingeniousmapanlikha identitypagkakakilanlan thievesmagnanakaw,
160
391000
2000
mga matatalinong magnanakaw ng impormasyon,
06:48
world-classWorld-class PonziPonzi schemersSchemers,
161
393000
2000
mga nagraraket tulad ng Ponzi schemers,
06:50
a deceptionpanlilinlang epidemicepidemya --
162
395000
2000
isang epidemya ng panloloko --
06:52
in shortmaikling, what one authormay-akda callsmga tawag
163
397000
2000
sa madaling salita, ayon sa isang manunulat,
06:54
a post-truthKatatapos lamang ng mga katotohanan societylipunan.
164
399000
3000
isang lipunan kung saan hindi na umiiral ang katotohanan.
06:57
It's been very confusingnakalilito
165
402000
2000
Matagal na panahon na
06:59
for a long time now.
166
404000
3000
itong kalituhang ito.
07:03
What do you do?
167
408000
2000
Anong kailangan niyong gawin?
07:05
Well there are stepshakbang we can take
168
410000
2000
May ilang mga hakbang
07:07
to navigatemag-navigate our way throughsa pamamagitan ng the morassmorass sa.
169
412000
2000
upang tayo'y makaalpas sa masalimuot na daan.
07:09
TrainedSinanay liespottersliespotters get to the truthkatotohanan 90 percentporsiyento of the time.
170
414000
3000
Madalas nakikita ng mga bihasang liespotters ang katotohanan 90% ng pagkakataon.
07:12
The restpahinga of us, we're only 54 percentporsiyento accuratetumpak.
171
417000
3000
Tayo, 54 porsyento lamang.
07:15
Why is it so easymadaling to learnmatuto?
172
420000
2000
Bakit napakadali nitong matutunan?
07:17
There are good liarssinungaling and there are badmasamang liarssinungaling. There are no realtunay originalorihinal na liarssinungaling.
173
422000
3000
Sa pagsisinungaling, may magagaling, at may bano. Walang taong likas na sinungaling.
07:20
We all make the sameparehong mistakesmga pagkakamali. We all use the sameparehong techniquesmga pamamaraan.
174
425000
3000
Lahat tayo'y nagkakamali. Pare-pareho lang ang pamamaraan natin.
07:23
So what I'm going to do
175
428000
2000
Kaya ang gagawin ko ngayon
07:25
is I'm going to showipakita ang you two patternsmga huwaran of deceptionpanlilinlang.
176
430000
2000
ay ipapakita ko sa inyo ang 2 pamamaraan na ginagamit sa pagsisinungaling.
07:27
And then we're going to look at the hotmainit spotsspot and see if we can find them ourselvesating sarili.
177
432000
3000
Pagkatapos niyan, titingnan natin ang mga tinatawag na hot spots.
07:30
We're going to startsimulan ang with speechpananalita.
178
435000
3000
Mag-uumpisa tayo sa isang talumpati.
07:33
(VideoVideo) BillBill ClintonClinton: I want you to listen to me.
179
438000
2000
(Bidyo) Bill Clinton: Gusto ko po sanang pakinggan ninyo ako.
07:35
I'm going to say this again.
180
440000
2000
Uulitin ko ang sinabi ko.
07:37
I did not have sexualseksuwal relationsrelasyon
181
442000
3000
Hindi ako nakipagtalik
07:40
with that womanbabae, MissMiss LewinskyLewinsky.
182
445000
4000
sa babaeng iyon, kay Binibining Lewinsky.
07:44
I never told anybodykahit kanino to liemagsinungaling,
183
449000
2000
Kailanman, hindi ko sinabi sa kahit sino na magsinungaling,
07:46
not a singlesolong time, never.
184
451000
2000
ni minsan, di kailanman.
07:48
And these allegationsparatang are falsemali.
185
453000
3000
Walang katotohanan ang mga paninindigang ito.
07:51
And I need to go back to work for the AmericanAmerikano people.
186
456000
2000
At sa ngayon, kailangan kong ituloy ang trabaho ko para sa mga mamamayang Amerikano.
07:53
Thank you.
187
458000
2000
Salamat.
07:58
PamelaPamela MeyerMeyer: Okay, what were the telltaledaldalera signsmga palatandaan?
188
463000
3000
Pamela Meyer: Okay, ano ang nakita nating palatandaan?
08:01
Well first we heardnarinig what's knownkilala as a non-contracteddi-kinontrata denialpagtanggi.
189
466000
4000
Una sa lahat, narinig natin ang tinatawag na "mahabang pagtanggi".
08:05
StudiesMga pag-aaral showipakita ang that people who are overdeterminedoverdetermined in theirkanilang denialpagtanggi
190
470000
3000
Ayon sa mga pananaliksik, ang mga taong sobrang pursigido sa kanilang pagtanggi
08:08
will resortresort to formalpormal rathersa halip than informaldi-pormal languagewika.
191
473000
3000
ay gagamit ng pormal sa halip ng di'pormal na pananalita.
08:11
We alsodin heardnarinig distancinginilalayo ang languagewika: "that womanbabae."
192
476000
3000
Narinig rin natin ang pananalitang mapaglayo: "ang babaeng iyon."
08:14
We know that liarssinungaling will unconsciouslyhindi sinasadya distancedistansya themselveskanilang sarili
193
479000
2000
Alam natin na ang mga sinungaling ay di' sadyang naglalagay ng pagitan sa kanilang sarili
08:16
from theirkanilang subjectpaksa
194
481000
2000
at ang kanilang tinutukoy
08:18
usinggamit ang languagewika as theirkanilang toolkasangkapan.
195
483000
3000
sa pamamagitan ng pananalita.
08:21
Now if BillBill ClintonClinton had said, "Well, to tell you the truthkatotohanan ... "
196
486000
3000
Kung sakaling sinabi ni Bill Clinton, "Sa totoo lang..."
08:24
or RichardRichard Nixon'sNi Nixon favoritepaboritong, "In all candormakapukaw-damdaming ... "
197
489000
2000
o tulad ng paborito ni Richard Nixon, "Sa katunayan..."
08:26
he would have been a deadpatay giveawaygiveaway
198
491000
2000
siguradong nahuli na siya
08:28
for any liespotterliespotter than knowsAlam ng
199
493000
2000
ng mga liespotter na alam na
08:30
that qualifyingpagiging karapat-dapat languagewika, as it's calledtinatawag na, qualifyingpagiging karapat-dapat languagewika like that,
200
495000
3000
ang mga pananalitang matapat gaya nito
08:33
furtherlalo pang discreditsnagbabalewala the subjectpaksa.
201
498000
2000
ay nakaka-sirang puri sa nagpahayag nito.
08:35
Now if he had repeatedpaulit-ulit na the questiontanong in its entiretykabuuan,
202
500000
3000
Kung sakali namang inulit niya ang tanong,
08:38
or if he had pepperedtadtad his accounttala with a little too much detaildetalye --
203
503000
4000
o kung sakaling nagdagdag siya ng mas madaming detalye --
08:42
and we're all really gladmasayang he didn't do that --
204
507000
2000
buti nalang hindi niya tinuloy --
08:44
he would have furtherlalo pang discreditedwala ng kredibilidad himselfkanyang sarili.
205
509000
2000
siguradong mas lalo niyang sinira ang kanyang puri.
08:46
FreudFreud had it right.
206
511000
2000
Tama nga si Freud.
08:48
FreudFreud said, look, there's much more to it than speechpananalita:
207
513000
3000
Sinabi ni Freud, alam niyo, ang pananalita ay isang batayan lamang:
08:51
"No mortalmortal can keep a secretlihim.
208
516000
3000
"Walang tao ang nakakapagtago ng lihim.
08:54
If his lipsmga labi are silenttahimik, he chatterschatters with his fingertipsabot-kamay."
209
519000
3000
Kung tahimik ang kanyang labi, nagsasatsat naman ang kanyang mga daliri."
08:57
And we all do it no mattermahalaga ang how powerfulmalakas you are.
210
522000
3000
Ginagawa natin lahat ito, kahit yung mga may-kapangyarihan.
09:00
We all chatterMagdaldalan with our fingertipsabot-kamay.
211
525000
2000
Sumasatsat tayo sa pamamagitan ng ating mga daliri.
09:02
I'm going to showipakita ang you DominiqueDominique Strauss-KahnHinayaang-Kahn with ObamaObama
212
527000
3000
Ito si Dominique Strauss-Khan noong nasa harap siya ni Obama,
09:05
who'sSino ang chatteringdaldalan with his fingertipsabot-kamay.
213
530000
3000
nagsasatsat ang kanyang mga daliri.
09:08
(LaughterTawanan)
214
533000
3000
(Halakhakan)
09:11
Now this bringsay nagdudulot ng us to our nextsusunod patternhuwaran,
215
536000
3000
Ngayon, ang susunod na palatandaan:
09:14
whichna kung saan is bodykatawan languagewika.
216
539000
3000
ang sinasabi ng katawan o body language.
09:17
With bodykatawan languagewika, here'sNarito ang what you've got to do.
217
542000
3000
Ayon sa sinasabi ng katawan, eto ang kailangan nating gawin:
09:20
You've really got to just throwmagtapon ng your assumptionspagpapalagay out the doorpintuan.
218
545000
3000
Kailangan nating iwanan sa pinto ang lahat ng ating haka-haka.
09:23
Let the scienceagham temperinit ng ulo your knowledgekaalaman a little bitkaunti.
219
548000
2000
Hayaan natin ang siyensya ang maghumpay ng ating kaalaman nang kaunti.
09:25
Because we think liarssinungaling fidgethindi mapakali all the time.
220
550000
3000
Dahil akala lang natin na ang mga sinungaling ay palaging 'di mapakali.
09:28
Well guesshula what, they're knownkilala to freezei-freeze theirkanilang upperitaas bodiesmga katawan when they're lyingpagsisinungaling.
221
553000
3000
Ang totoo, sadyang tumitigas ang pang-itaas na katawan tuwing sila'y nagsisinungaling.
09:31
We think liarssinungaling won'thindi look you in the eyesmga mata.
222
556000
3000
Akala natin na ang mga sinungaling ay hindi tumitingin sa mata.
09:34
Well guesshula what, they look you in the eyesmga mata a little too much
223
559000
2000
Ang totoo, sadyang tumitingin sila ng husto sa mata
09:36
just to compensatebumawi for that mythkatha-katha.
224
561000
2000
upang baliktarin ang ating akala.
09:38
We think warmthinit and smilesmga ngiti
225
563000
2000
Akala natin na ang pagiging malapit na loob at pagngiti
09:40
conveyiparating honestykatapatan, sinceritykatapatan.
226
565000
2000
ay naglalahad ng pagiging totoo at katapatan.
09:42
But a trainedsinanay liespotterliespotter
227
567000
2000
Ngunit ang isang dalubhasang liespotter
09:44
can spotlugar a fakepekeng smilengiti a milemilya away.
228
569000
2000
ay nakakakilala ng pekeng ngiti kahit isang milya pa ang layo.
09:46
Can you all spotlugar the fakepekeng smilengiti here?
229
571000
3000
Nakikilala niyo ba ang pekeng ngiti dito?
09:50
You can consciouslymulat contractkontrata
230
575000
2000
Kayang-kaya ninyong galawin
09:52
the muscleskalamnan in your cheekspisngi.
231
577000
3000
ang kalamnan ng inyong pisngi.
09:55
But the realtunay smile'sng ngiti in the eyesmga mata, the crow'sang uwak feetmga paa of the eyesmga mata.
232
580000
3000
Ngunit ang tatak ng ngiti ay nasa mata, sa mga kulubot ng mga mata.
09:58
They cannothindi be consciouslymulat contractedkinontrata,
233
583000
2000
Hindi 'yan kayang galawin ng isipan lamang,
10:00
especiallylalo na if you overdidoverdid the BotoxBotox.
234
585000
2000
lalo na kung nasobrahan ang Botox.
10:02
Don't overdobibiglain the BotoxBotox; nobodywalang sinumang will think you're honestmatapat.
235
587000
3000
Kaya huwag pasobrahan ang Botox ha; walang maniniwala sa inyo.
10:05
Now we're going to look at the hotmainit spotsspot.
236
590000
2000
Ngayon naman, tingnan natin ang mga hot spots.
10:07
Can you tell what's happeningnangyayari in a conversationpag-uusap?
237
592000
2000
Alam mo ba ang nangyayari sa isang usapan?
10:09
Can you startsimulan ang to find the hotmainit spotsspot
238
594000
3000
Kaya niyo bang hanapin ang mga hot spots
10:12
to see the discrepanciesdiperensya
239
597000
2000
na nagpapakita
10:14
betweensa pagitan ng someone'sng isang tao wordsmga salita and someone'sng isang tao actionsmga kilos?
240
599000
2000
ng di-tugmang salita sa gawa?
10:16
Now I know it seemstila really obvioushalata,
241
601000
2000
Alam ko na napakadali lang nito,
10:18
but when you're havingang pagkakaroon ng a conversationpag-uusap
242
603000
2000
pero kung kayo ang nakikipag-usap
10:20
with someoneisang tao you suspectsuspek of deceptionpanlilinlang,
243
605000
3000
sa isang tao na pinaghihinalaan niyong manloloko,
10:23
attitudesaloobin is by farmalayo the mostKaramihan overlookedhindi napapansin but tellingsinasabi sa of indicatorsmga tagapagpabatid.
244
608000
3000
ang ugali't saloobin ay ang pinaka-nilalantaw na palatandaan sa lahat.
10:26
An honestmatapat persontao is going to be cooperativeCooperative.
245
611000
2000
Ang mga totoong tao ay makikipagtulungan.
10:28
They're going to showipakita ang they're on your sidemga bahagi.
246
613000
2000
Ipapakita nila na sila'y nasa inyong panig.
10:30
They're going to be enthusiasticmasigasig.
247
615000
2000
Sila ay ganado.
10:32
They're going to be willinghanda and helpfulmatulungin to gettingpagkuha ng mga you to the truthkatotohanan.
248
617000
2000
Sila ay buong-loob na tutulong na malaman niyo ang katotohanan.
10:34
They're going to be willinghanda to brainstormmagpalitan ng mga ideya, namepangalan suspectssuspek,
249
619000
3000
Sila ay makikipagtalakayan, magsasabi ng mga posibleng salarin,
10:37
providemagbigay ng detailsmga detalye.
250
622000
2000
at magbibigay ng detalye.
10:39
They're going to say, "Hey,
251
624000
2000
Sasabihin nila, "Naku,
10:41
maybe it was those guys in payrollPayroll that forgedimitasyon those checksang mga tseke."
252
626000
3000
siguro pineke ng mga tao sa payroll ang mga tseke."
10:44
They're going to be infuriatedgalit na galit if they sensekahulugan they're wronglyPagmarka accusedinakusahan
253
629000
3000
Nangangalit sila kapag sila'y pinagbibintangan
10:47
throughoutsa buong the entirebuong coursekurso of the interviewinterbyu, not just in flashesbiglang;
254
632000
2000
habang sila'y nasa panayam, at hindi 'yung pabugso-bugso lang;
10:49
they'llmakikita nila be infuriatedgalit na galit throughoutsa buong the entirebuong coursekurso of the interviewinterbyu.
255
634000
3000
sila'y nangangalit sa buong panayam.
10:52
And if you askHilingin sa someoneisang tao honestmatapat
256
637000
2000
At kung itatanong niyo sa totoong tao
10:54
what should happenmangyari to whomeversinumang did forgepagsasaulo those checksang mga tseke,
257
639000
3000
kung ano ang dapat mangyari sa taong pumeke ng mga tseke,
10:57
an honestmatapat persontao is much more likelymalamang
258
642000
2000
mas malamang na sasabihin niyang
10:59
to recommendinirerekomenda strictmahigpit rathersa halip than lenientnagparaya punishmentkaparusahan.
259
644000
4000
mas mabigat ang parusa nararapat dito.
11:03
Now let's say you're havingang pagkakaroon ng that exacteksaktong sameparehong conversationpag-uusap
260
648000
2000
Kunwari ay pare-pareho ang ating pinag-uusapan
11:05
with someoneisang tao deceptivemapanlinlang.
261
650000
2000
sa isang taong nanloloko.
11:07
That persontao mayMayo be withdrawnlumayo,
262
652000
2000
Ang taong sinungaling ay maaaring maging tahimik,
11:09
look down, lowermas mababa theirkanilang voicetinig,
263
654000
2000
hindi makatingin, bababa ang boses,
11:11
pausei-pause, be kinduri of herky-jerkyherky-jerky.
264
656000
2000
titigil ng kaunti, hindi mapakali.
11:13
AskHilingin sa a deceptivemapanlinlang persontao to tell theirkanilang storykuwento,
265
658000
2000
Tanungin niyo ang isang taong manloloko na ilahad and kanyang istorya,
11:15
they're going to pepperpaminta it with way too much detaildetalye
266
660000
3000
at siguradong ito'y dadagdagan ng iba't ibang detalye
11:18
in all kindsmga uri of irrelevantnasa Bibliya placeslugar.
267
663000
3000
na wala sa lugar.
11:21
And then they're going to tell theirkanilang storykuwento in strictmahigpit chronologicalayon orderkaayusan.
268
666000
3000
Madalas, napakapulido ng salaysay nila.
11:24
And what a trainedsinanay interrogatorinterrogator does
269
669000
2000
Kaya ang ginagawa ng mga eksperto sa pagtatanong
11:26
is they come in and in very subtletuso waysparaan
270
671000
2000
ay unti-unti nila itong sinisiyasat
11:28
over the coursekurso of severalilang hoursoras,
271
673000
2000
sa loob ng maraming oras,
11:30
they will askHilingin sa that persontao to tell that storykuwento backwardspaurong,
272
675000
3000
at ipapaulit ang salaysay ng pabaligtad,
11:33
and then they'llmakikita nila watch them squirmNapangiwi,
273
678000
2000
at ngayo'y mapapansin ang pamamaluktot,
11:35
and tracksubaybayan ang whichna kung saan questionsmga tanong producemakabuo ng the highestpinakamataas volumedami of deceptivemapanlinlang tellssinasabi sa.
274
680000
3000
lalo na sa iilang tanong.
11:38
Why do they do that? Well we all do the sameparehong thing.
275
683000
3000
Bakit nila ginagawa ito? Ang totoo, ginagawa din natin iyon.
11:41
We rehearsepang ulitin our wordsmga salita,
276
686000
2000
Ini-insayo natin ang ating pananalita,
11:43
but we rarelybihirang rehearsepang ulitin our gestureskumpas ng.
277
688000
2000
ngunit bihira nating ini-ensayo ang ating galaw.
11:45
We say "yes," we shakeiling our headsmga ulo "no."
278
690000
2000
Sasabihin nating "oo," pero umiiling tayo ng "hindi."
11:47
We tell very convincingpaghihikayat storieskuwento, we slightlybahagyang shrugikatwirang our shouldersbalikat.
279
692000
3000
Kapani-paniwala na sana ang salaysay, ikinikibit naman natin ang ating balikat.
11:50
We commitmangakong gawin terriblekakila-kilabot crimesmga krimen,
280
695000
2000
Gumagawa tayo ng krimen,
11:52
and we smilengiti at the delightkaluguran in gettingpagkuha ng mga away with it.
281
697000
3000
at napapangiti tayo kapag hindi tayo nahuli.
11:55
Now that smilengiti is knownkilala in the tradekalakalan as "dupingduping delightkaluguran."
282
700000
3000
Ang tawag niyan ay " tuwa dulot ng pagsisinungaling."
11:58
And we're going to see that in severalilang videosmga video movinggumagalaw forwardpaglakad,
283
703000
3000
Makikita natin ito mamaya sa ilang mga bidyo,
12:01
but we're going to startsimulan ang -- for those of you who don't know him,
284
706000
2000
ngunit tayo'y magsisimula sa umpisa -- para doon sa mga 'di nakakakilala sa kanya,
12:03
this is presidentialpampanguluhan candidatekandidato JohnJuan EdwardsEdwards
285
708000
3000
siya ang kandidatong pagkapangulo na si John Edwards
12:06
who shockedikinagulat ng AmericaAmerika by fatheringfathering a childbata out of wedlockmagulang na hindi kasal.
286
711000
3000
na gumimbal sa Amerika dahil sa pagkakaroon ng anak sa labas.
12:09
We're going to see him talk about gettingpagkuha ng mga a paternitypagka-ama testsubukan ang.
287
714000
3000
Makikita natin siyang nakikipagtalakayan tungkol sa pagkuha ng paternity test.
12:12
See now if you can spotlugar him
288
717000
2000
Panoorin niyo nang mabuti at tingnan ninyo:
12:14
sayingsinasabing, "yes" while shakingnanginginig ang his headulo "no,"
289
719000
2000
sinasabi niya "oo" habang siya'y umiiling ng "hindi,"
12:16
slightlybahagyang shruggingshrugging his shouldersbalikat.
290
721000
2000
at kumikibit ang kanyang balikat.
12:18
(VideoVideo) JohnJuan EdwardsEdwards: I'd be happymasaya to participatemakibahagi in one.
291
723000
2000
(Bidyo): John Edwards: Masaya akong gawin ito.
12:20
I know that it's not possibleposibleng that this childbata could be mineaking mga,
292
725000
3000
Alam ko na hindi posibleng anak ko ang batang ito,
12:23
because of the timingtakdang panahon of eventspangyayari.
293
728000
2000
dahil sa pagkakasunod-sunod ng pangyayari.
12:25
So I know it's not possibleposibleng.
294
730000
2000
Alam ko na hindi ito posible.
12:27
HappyMasaya to take a paternitypagka-ama testsubukan ang,
295
732000
2000
Masaya akong gagawin ang paternity test,
12:29
and would love to see it happenmangyari.
296
734000
2000
at nais ko makita kung ano ang mangyayari.
12:31
InterviewerInterviewer: Are you going to do that soonHindi nagtagal? Is there somebodyisang tao --
297
736000
3000
Tagapagtanong: Gagawin niyo ba ito sa lalong madaling panahon? Mayroon bang --
12:34
JEJE: Well, I'm only one sidemga bahagi. I'm only one sidemga bahagi of the testsubukan ang.
298
739000
3000
JE: Alam niyo, isang panig lamang ako. Isang panig lang ako sa test na ito.
12:37
But I'm happymasaya to participatemakibahagi in one.
299
742000
3000
Pero masaya akong gawin ito.
12:40
PMPM: Okay, those headulo shakesshakes are much easiermas madali to spotlugar
300
745000
2000
PM: Okay, ang mga iling na iyan ay mas madaling makita
12:42
onceminsan you know to look for them.
301
747000
2000
kung ito'y inyong hinahanap.
12:44
There'reDoon ay going to be timesbeses
302
749000
2000
May mga pagkakataon
12:46
when someoneisang tao makesgumagawa ng one expressionpagpapahayag
303
751000
2000
na ang isang tao ay may ipapakitang kaanyuhan sa mukha
12:48
while maskingmasking anotherisa pang that just kinduri of leakstagas throughsa pamamagitan ng in a flashflash.
304
753000
3000
habang meron silang tinatago, at lumalabas nalang ito ng bigla.
12:52
MurderersMamamatay-tao are knownkilala to leakKapag nagkaroon ng singaw sadnesskalungkutan.
305
757000
2000
Ang mga mamamatay-tao ay kilalang nagpapakita ng kalungkutan.
12:54
Your newbagong jointkasukasuan ventureventure partnermga kasosyo mightmaaaring shakeiling your handkamay,
306
759000
2000
Ang inyong bagong ka-negosyo ay maaaring makipagkamay sa inyo,
12:56
celebrateipagdiwang, go out to dinnerhapunan with you
307
761000
2000
magsaya, sumamang kumain sa labas,
12:58
and then leakKapag nagkaroon ng singaw an expressionpagpapahayag of angergalit.
308
763000
3000
ngunit may natatagong galit pala.
13:01
And we're not all going to becomemaging facialpangmukha expressionpagpapahayag expertseksperto overnightmagdamag here,
309
766000
3000
Hindi naman natin natututunan ang mga ito agad-agad,
13:04
but there's one I can teachmagturo you that's very dangerousmapanganib, and it's easymadaling to learnmatuto,
310
769000
3000
ngunit may isang bagay akong ituturo na sadyang nakakatakot, at ito'y madaling pag-aralan,
13:07
and that's the expressionpagpapahayag of contemptpag-aalipusta.
311
772000
3000
at iyon ang pagkutya.
13:10
Now with angergalit, you've got two people on an even playingpaglalaro ng fieldbukid.
312
775000
3000
Sa galit, may dalawang taong kasali.
13:13
It's still somewhatmedyo of a healthymalusog relationshiprelasyon.
313
778000
2000
Matuturing pa rin itong malusog na relasyon.
13:15
But when angergalit turnslumiliko to contemptpag-aalipusta,
314
780000
2000
Ngunit kapag ang galit ay naging pagkutya,
13:17
you've been dismissedpinauwi.
315
782000
2000
kawawa ka.
13:19
It's associatedna may kaugnayan with moralmoralidad superioritykataasan.
316
784000
2000
May kaakibat itong mataas na pagtingin sa sarili.
13:21
And for that reasondahilan kung bakit, it's very, very hardmahirap to recovermabawi from.
317
786000
3000
At dahil dito, mahirap itong itanggi.
13:24
Here'sNarito ang what it looksMukhang like.
318
789000
2000
Ganito ang tinutukoy kong itsura.
13:26
It's markedmay markang by one lipsa labi cornersulok
319
791000
2000
Kapuna-puna ang pag-angat
13:28
pulledHinila up and in.
320
793000
2000
at ang paloob na gilid ng labi.
13:30
It's the only asymmetricalasymmetrical expressionpagpapahayag.
321
795000
3000
Ito ang nag-iisang anyo ng mukha na hindi pantay.
13:33
And in the presencepresensya of contemptpag-aalipusta,
322
798000
2000
At kung ito'y nangungutya,
13:35
whetherkung or not deceptionpanlilinlang followskasunod nito --
323
800000
2000
di natin masisigurong susunod ang panloloko --
13:37
and it doesn't always followsundin --
324
802000
2000
at 'di naman lagi --
13:39
look the other way, go the other directiondireksyon,
325
804000
2000
talikuran niyo na, iwasan niyo na,
13:41
reconsidermuling pag-isipan ang the dealpakikitungo,
326
806000
2000
pag-isipan niyo ang kasunduan,
13:43
say, "No thank you. I'm not comingdarating up for just one more nightcapnightcap. Thank you."
327
808000
4000
sabihin ninyo, "Hindi na bale, salamat. Hindi na rin ako aakyat para magkape. Salamat."
13:47
ScienceAgham has surfacedlumitaw ang
328
812000
2000
Marami pang
13:49
manymaraming, manymaraming more indicatorsmga tagapagpabatid.
329
814000
2000
maituturo ang agham sa atin tungkol dito.
13:51
We know, for examplehalimbawa,
330
816000
2000
Alam natin, halimbawa,
13:53
we know liarssinungaling will shiftShift theirkanilang blinkBlink raterate,
331
818000
2000
na ang mga sinungaling ay mag-iiba ang kisap ng kanilang mata,
13:55
pointpunto theirkanilang feetmga paa towardspatungo sa an exitlumabas.
332
820000
2000
at ituturo ng kanilang paa ang pinto palabas.
13:57
They will take barrierharang objectsmga bagay
333
822000
2000
Maglalagay sila ng mga balakid
13:59
and put them betweensa pagitan ng themselveskanilang sarili and the persontao that is interviewingkinakapanayam them.
334
824000
3000
sa pagitan nila at ng tagapagtanong.
14:02
They'llMakikita nila alterbaguhin theirkanilang vocalvocal tonetono,
335
827000
2000
Babaguhin nila ang tono ng kanilang boses,
14:04
oftenmadalas makingpaggawa ng theirkanilang vocalvocal tonetono much lowermas mababa.
336
829000
3000
madalas ito'y bababa.
14:07
Now here'sNarito ang the dealpakikitungo.
337
832000
2000
Ganito 'yan.
14:09
These behaviorspag-uugali are just behaviorspag-uugali.
338
834000
3000
Ang mga ito ay ugali, at ugali lamang.
14:12
They're not proofpatunay of deceptionpanlilinlang.
339
837000
2000
Hindi ito patunay ng panloloko.
14:14
They're redpula flagsflag.
340
839000
2000
Ito'y mga pagbabadya lang.
14:16
We're humantao beingsnilalang.
341
841000
2000
Tayo'y mga tao lamang.
14:18
We make deceptivemapanlinlang flailingflailing gestureskumpas ng all over the placelugar all day long.
342
843000
3000
Ginagawa natin ang mga tila ugaling panloloko araw-araw.
14:21
They don't mean anything in and of themselveskanilang sarili.
343
846000
2000
Hindi ito batayan ng kahit ano man.
14:23
But when you see clusterskumpol of them, that's your signalsignal.
344
848000
3000
Pero 'pag ito'y magkakasama, ayan ang inyong batayan.
14:26
Look, listen, probeprobe, askHilingin sa some hardmahirap questionsmga tanong,
345
851000
3000
Tingnan niyo, makinig kayo, usisain niyo, magtanong kayo ng mahirap na tanong,
14:29
get out of that very comfortablekomportable modena mode of knowingBatid,
346
854000
3000
lagpasan ang sitwasyon kung saan kayo komportable,
14:32
walklumakad into curiositypag-uusisa modena mode, askHilingin sa more questionsmga tanong,
347
857000
3000
maging mausisa, magtanong palagi,
14:35
have a little dignitydignidad, treatgamutin ang the persontao you're talkingpakikipag-usap to with rapportkaugnayan.
348
860000
3000
bigyang dangal ang sarili at harapin nang mahusay ang kausap.
14:38
Don't try to be like those folksFolks on "LawBatas & OrderKaayusan" and those other TVTV showsnagpapakita ng
349
863000
3000
Huwag tularan ang mga nasa "Law & Order" at iba pang palabas ng TV
14:41
that pummelpummel theirkanilang subjectspaksa into submissionpagsumite.
350
866000
2000
na pinipilit sumuko ang pinaghihinalaan.
14:43
Don't be too aggressiveagresibo, it doesn't work.
351
868000
3000
Huwag maging lubos na mapangahas, hindi ito nakakatulong.
14:46
Now we'vematagal kami talkednag-usap a little bitkaunti
352
871000
2000
Napag-usapan na natin nang kaunti
14:48
about how to talk to someoneisang tao who'sSino ang lyingpagsisinungaling
353
873000
2000
kung paano makipag-usap sa isang singungaling
14:50
and how to spotlugar a liemagsinungaling.
354
875000
2000
at kung ano ang palatandaan nito.
14:52
And as I promisedNangako, we're now going to look at what the truthkatotohanan looksMukhang like.
355
877000
3000
At tulad ng aking pangako, titingnan natin kung ano ang mukha ng katotohanan.
14:55
But I'm going to showipakita ang you two videosmga video,
356
880000
2000
Meron muna akong ipapakitang dalawang bidyo,
14:57
two mothersmga ina -- one is lyingpagsisinungaling, one is tellingsinasabi sa the truthkatotohanan.
357
882000
3000
2 ina -- 1 nagsisinungaling at 1 nagsasabi ng totoo.
15:00
And these were surfacedlumitaw ang
358
885000
2000
Ang siyang nagpalabas nito
15:02
by researchermananaliksik DavidDavid MatsumotoMatsumoto in CaliforniaCalifornia.
359
887000
2000
ay ang mananaliksik na si David Matsumoto mula California.
15:04
And I think they're an excellentmahusay examplehalimbawa
360
889000
2000
At sa tingin ko, ito'y magandang halimbawa
15:06
of what the truthkatotohanan looksMukhang like.
361
891000
2000
ng mukha ng katotohanan.
15:08
This motherina, DianeSi Diane DownsMalulungkot na karanasan,
362
893000
2000
Si Diane Downs, isang ina,
15:10
shotshot her kidsmga bata at closeisara ang rangehanay,
363
895000
2000
ay binaril ang kanyang mga anak
15:12
drovenaitaboy them to the hospitalospital
364
897000
2000
at itinakbo sa ospital
15:14
while they blednilabasan ng dugo all over the carkotse,
365
899000
2000
habang nauubusan ng dugo ang mga ito sa loob ng kotse,
15:16
claimedinaangkin a scraggy-hairedscraggy ang buhok strangertaga ibang bayan did it.
366
901000
2000
at gumawa ng kwentong isang estranghero ang bumaril sa kanila.
15:18
And you'llmakikita mo see when you see the videovideo,
367
903000
2000
Sa bidyong ito,
15:20
she can't even pretendmagkunwari to be an agonizingmahirap na motherina.
368
905000
2000
hindi man lang naging kapani-paniwala ang kanyang pighati.
15:22
What you want to look for here
369
907000
2000
Pansinin niyo dito
15:24
is an incrediblehindi kapani-paniwala discrepancymagkaiba
370
909000
2000
ang 'di-pagkakatugma ng
15:26
betweensa pagitan ng horrificnakakainis eventspangyayari that she describesnaglalarawan ng
371
911000
2000
kakila-kilabot na pangyayari
15:28
and her very, very coolcool na demeanorkilos.
372
913000
2000
at ang kanyang manhid na pagkilos.
15:30
And if you look closelymalapit, you'llmakikita mo see dupingduping delightkaluguran throughoutsa buong this videovideo.
373
915000
3000
At kung papansinin, makikita niyo ang galak na dulot ng panloloko na tinutukoy ko kanina.
15:33
(VideoVideo) DianeSi Diane DownsMalulungkot na karanasan: At night when I closeisara ang my eyesmga mata,
374
918000
2000
(Bidyo) Diane Downs: Tuwing gabing pinipikit ko ang aking mga mata,
15:35
I can see ChristieChristie reachingpag-abot sa her handkamay out to me while I'm drivingpagmamaneho,
375
920000
3000
nakikita ko si Christie na pilit inaabot ang aking kamay,
15:38
and the blooddugo just keptiningatan comingdarating out of her mouthbibig.
376
923000
3000
habang lumalabas ang dugo sa kanyang bibig.
15:41
And that -- maybe it'llito ay makikita fadekumupas too with time --
377
926000
2000
At iyan -- siguro mawawala din 'to pagdating ng araw --
15:43
but I don't think so.
378
928000
2000
'di ako alam.
15:45
That bothersbothers me the mostKaramihan.
379
930000
3000
Iyan ang lubos kong kinakatakutan.
15:55
PMPM: Now I'm going to showipakita ang you a videovideo
380
940000
2000
PM: Ipapakita ko sa inyo ngayon ang isang bidyo
15:57
of an actualaktuwal grievingpaghihinagpis motherina, ErinErin RunnionRunnion,
381
942000
2000
ng inang si Erin Runnion, na tunay na nagluluksa
15:59
confrontingkinakaharap her daughter'sng anak na babae murderermamamatay-tao and torturertorturer in courthukuman.
382
944000
4000
at dumalo sa korte upang harapin ang pumatay sa kanyang anak na babae.
16:03
Here you're going to see no falsemali emotionmatinding damdamin,
383
948000
2000
Dito, wala kayong makikitang pekeng damdamin,
16:05
just the authentictunay expressionpagpapahayag of a mother'sng ina agonymatinding paghihirap.
384
950000
3000
kundi isang tunay na pagluluksa ng isang ina.
16:08
(VideoVideo) ErinErin RunnionRunnion: I wroteIsinulat this statementpahayag on the thirdikatlong anniversaryanibersaryo
385
953000
2000
(Bidyo) Erin Runnion: Sinulat ko ang salaysay na ito sa ikatlong anibersaryo
16:10
of the night you tookKinuha ang my babysanggol,
386
955000
2000
ng pagkamatay ng aking anak nang dahil sa iyo,
16:12
and you hurtsaktan her,
387
957000
2000
sinaktan mo siya,
16:14
and you crusheddurog her,
388
959000
2000
winasak mo,
16:16
you terrifiedtakot na takot her untilhanggang sa her heartpuso stoppedtumigil.
389
961000
4000
at tinakot mo hanggang sa huminto ang kanyang puso.
16:20
And she foughtnakipaglaban, and I know she foughtnakipaglaban you.
390
965000
3000
Lumaban siya, alam kong nilabanan ka niya.
16:23
But I know she lookedtumingin at you
391
968000
2000
Alam kong tiningnan ka niya
16:25
with those amazingkamangha-manghang brownkayumanggi eyesmga mata,
392
970000
2000
mula sa kanyang mga kayumangging mata,
16:27
and you still wanted to killpatayin ang her.
393
972000
3000
at ninais mo pa rin siyang patayin.
16:30
And I don't understandmaunawaan it,
394
975000
2000
Hindi ko ito maintindihan,
16:32
and I never will.
395
977000
3000
hindi kailanman.
16:35
PMPM: Okay, there's no doubtingpag-aalinlangan the veracitykatotohanan of those emotionsemosyon.
396
980000
4000
PM: Hindi maitatanggi ang katotohanan sa damdaming iyon.
16:39
Now the technologyteknolohiya around what the truthkatotohanan looksMukhang like
397
984000
3000
Yumayabong lalo ang teknolohiya at agham ng pagtukoy
16:42
is progressingpagsulong on, the scienceagham of it.
398
987000
3000
sa katotohanan.
16:45
We know for examplehalimbawa
399
990000
2000
Halimbawa
16:47
that we now have specializednagdadalubhasang eyemata trackersTrackers and infraredinfrared brainutak scansscan,
400
992000
3000
may mahuhusay na eye trackers at infrared brain scans,
16:50
MRI'sNg MRI that can decodemabasa the signalshudyat na that our bodiesmga katawan sendIpadala ang mga out
401
995000
3000
mga MRI na nakikita ang pagpapahiwatig ng ating katawan
16:53
when we're tryingsinusubukan to be deceptivemapanlinlang.
402
998000
2000
tuwing tayo’y nagsisinungaling.
16:55
And these technologiesteknolohiya are going to be marketedmarketed to all of us
403
1000000
3000
At ang mga teknolohiyang ito ay ibebenta sa atin
16:58
as panaceaspanaceas for deceitpanlilinlang,
404
1003000
2000
bilang sagot sa panloloko,
17:00
and they will provepatunayan ang incrediblyhindi mapaniniwalaan o kapani-paniwala usefulkapaki-pakinabang some day.
405
1005000
3000
at ang mga ito’y makakatulong pagdating ng araw.
17:03
But you've got to askHilingin sa yourselfiyong sarili in the meantimeilang sandali:
406
1008000
2000
Pero sa ngayon, tanungin ninyo ang inyong sarili:
17:05
Who do you want on your sidemga bahagi of the meetingpulong,
407
1010000
2000
Sino ang gusto ninyong katabi sa isang kumpulan,
17:07
someoneisang tao who'sSino ang trainedsinanay in gettingpagkuha ng mga to the truthkatotohanan
408
1012000
3000
isang taong sanay na maghanap ng katotohanan
17:10
or some guy who'sSino ang going to dragi-drag a 400-pound-libra electroencephalogramelectroencephalogram
409
1015000
2000
o isang taong may hawak ng mabigat na EEG
17:12
throughsa pamamagitan ng the doorpintuan?
410
1017000
2000
pagpasok ng pinto?
17:14
LiespottersLiespotters relyumasa on humantao toolskagamitan.
411
1019000
4000
Gumagamit ng kaalamang pantao ang mga lispotter.
17:18
They know, as someoneisang tao onceminsan said,
412
1023000
2000
Alam nila, tulad ng sinabi minsan ng isang tao,
17:20
"Character'sNg pagkatao who you are in the darkmadilim."
413
1025000
2000
"Ang tunay na pagkatao ay kung sino ka sa dilim."
17:22
And what's kinduri of interestingkawili-wiling
414
1027000
2000
At nakakatuwang sabihin na
17:24
is that todayngayon we have so little darknesskadiliman.
415
1029000
2000
sa mga panahon ngayon, paminsan-minsan nalang ang kadiliman.
17:26
Our worldmundo is litsindi up 24 hoursoras a day.
416
1031000
3000
May liwanag sa mundo ng 24 oras kada araw.
17:29
It's transparenttransparent
417
1034000
2000
Ngayon, walang tinatago
17:31
with blogsmga blog and socialpanlipunan networksmga network
418
1036000
2000
ang mga blogs at social networks
17:33
broadcastingpagsasahimpapawid the buzzbuzz of a wholebuong newbagong generationna henerasyon of people
419
1038000
2000
sa pagpapahayag ng mga saloobin ng bagong henerasyon
17:35
that have madeginawa a choicepagpili to livemabuhay theirkanilang livesbuhay in publicpampublikong.
420
1040000
3000
na pinipiling ilahad ang kanilang buhay sa madla.
17:38
It's a much more noisymaingay worldmundo.
421
1043000
4000
Mas maingay na ang mundo kaysa sa dati.
17:42
So one challengehamon we have
422
1047000
2000
Ang pinakamalaking hamon
17:44
is to rememberAlalahanin,
423
1049000
2000
na marapat tandaan,
17:46
oversharingoversharing, that's not honestykatapatan.
424
1051000
3000
na ang lubos-lubos na paglalahad ay hindi nangangahulugang totoo ito.
17:49
Our manicpagkabansot dumi tweetingang tweeting and textingnagte-text
425
1054000
2000
Ang ating madalas na pag-tweet at pag-text
17:51
can blindbulag us to the factkatotohanan
426
1056000
2000
ay nakakabulag sa katotohanan na
17:53
that the subtletiessubtleties of humantao decencydisente -- characterpagkatao integrityintegridad --
427
1058000
3000
ang pagiging simple at disente -- marangal na pagkatao --
17:56
that's still what mattersmahalaga ang, that's always what's going to mattermahalaga ang.
428
1061000
3000
iyan pa rin ang pinakamahalaga, higit sa lahat.
17:59
So in this much noisiernoisier worldmundo,
429
1064000
2000
Sa gitna ng ingay na mundo,
18:01
it mightmaaaring make sensekahulugan for us
430
1066000
2000
nararapat siguro
18:03
to be just a little bitkaunti more explicittahasang
431
1068000
2000
na ipaglaban natin ng husto
18:05
about our moralmoralidad codeKodigo ng.
432
1070000
3000
ang ating kaugaliang marangal.
18:08
When you combinepagsamahin ang mga the scienceagham of recognizingpagkilala sa deceptionpanlilinlang
433
1073000
2000
Kapag pinagsama ang kaalamang pagkikilala ng panloloko
18:10
with the artsining of looking, listeningpakikinig,
434
1075000
2000
at ang sining ng pagpansin at pakikinig,
18:12
you exempthindi kasali yourselfiyong sarili from collaboratingpakikipagtulungan in a liemagsinungaling.
435
1077000
3000
kayo’y lumalayo sa isang kasinungalingan.
18:15
You startsimulan ang up that pathlandas
436
1080000
2000
Umpisahan tahakin ang daan
18:17
of beingang pagiging just a little bitkaunti more explicittahasang,
437
1082000
2000
tungo sa pagiging totoo sa mga kilos,
18:19
because you signalsignal to everyonelahat ng tao around you,
438
1084000
2000
dahil ipinapahayag niyo sa lahat ng nasa paligid niyo,
18:21
you say, "Hey, my worldmundo, our worldmundo,
439
1086000
3000
sinasabi niyo, "Alam niyo, ang aking mundo, ang ating mundo,
18:24
it's going to be an honestmatapat one.
440
1089000
2000
ay magiging makatotohanan.
18:26
My worldmundo is going to be one where truthkatotohanan is strengthenedpinalakas
441
1091000
2000
Ang aking mundo ay kung saan pinagtitibay ang katotohanan
18:28
and falsehoodkabulaanan is recognizedkinilala and marginalizedkatangi."
442
1093000
3000
at tinutukoy at nilulupig ang kasinungalingan."
18:31
And when you do that,
443
1096000
2000
At kapag iyan ang iyong ginawa,
18:33
the groundlupa around you startsay nagsisimula to shiftShift just a little bitkaunti.
444
1098000
3000
unti-unting magbabago ang iyong kapaligiran.
18:36
And that's the truthkatotohanan. Thank you.
445
1101000
3000
At 'yan ang katotohanan. Maraming salamat.
18:39
(ApplausePalakpakan)
446
1104000
5000
(Palakpakan)
Translated by Margarita Teodoro
Reviewed by Schubert Malbas

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Pamela Meyer - Lie detector
Pamela Meyer thinks we’re facing a pandemic of deception, but she’s arming people with tools that can help take back the truth.

Why you should listen
Social media expert Pamela Meyer can tell when you’re lying. If it’s not your words that give you away, it’s your posture, eyes, breathing rate, fidgets, and a host of other indicators. Worse, we are all lied to up to 200 times a day, she says, from the white lies that allow society to function smoothly to the devastating duplicities that bring down corporations and break up families.

Working with a team of researchers over several years, Meyer, who is CEO of social networking company Simpatico Networks, collected and reviewed most of the research on deception that has been published, from such fields as law-enforcement, military, psychology and espionage. She then became an expert herself, receiving advanced training in deception detection, including multiple courses of advanced training in interrogation, microexpression analysis, statement analysis, behavior and body language interpretation, and emotion recognition. Her research is synthetized in her bestselling book Liespotting.
More profile about the speaker
Pamela Meyer | Speaker | TED.com