ABOUT THE SPEAKER
Andrew Solomon - Writer
Andrew Solomon writes about politics, culture and psychology.

Why you should listen

Andrew Solomon is a writer, lecturer and Professor of Clinical Psychology at Columbia University. He is president of PEN American Center. He writes regularly for The New Yorker and the New York Times.

Solomon's newest book, Far and Away: Reporting from the Brink of Change, Seven Continents, Twenty-Five Years was published in April, 2016. His previous book, Far From the Tree: Parents, Children, and the Search for Identity won the National Book Critics Circle award for nonfiction, the Wellcome Prize and 22 other national awards. It tells the stories of parents who not only learn to deal with their exceptional children but also find profound meaning in doing so. It was a New York Times bestseller in both hardcover and paperback editions. Solomon's previous book, The Noonday Demon: An Atlas of Depression, won the 2001 National Book Award for Nonfiction, was a finalist for the 2002 Pulitzer Prize and was included in The Times of London's list of one hundred best books of the decade. It has been published in twenty-four languages. Solomon is also the author of the novel A Stone Boat and of The Irony Tower: Soviet Artists in a Time of Glasnost.

Solomon is an activist in LGBT rights, mental health, education and the arts. He is a member of the boards of directors of the National LGBTQ Force and Trans Youth Family Allies. He is a member of the Board of Visitors of Columbia University Medical Center, serves on the National Advisory Board of the Depression Center at the University of Michigan, is a director of Columbia Psychiatry and is a member of the Advisory Board of the Depression and Bipolar Support Alliance. Solomon also serves on the boards of the Metropolitan Museum of Art, Yaddo and The Alex Fund, which supports the education of Romani children. He is also a fellow of Berkeley College at Yale University and a member of the New York Institute for the Humanities and the Council on Foreign Relations.

Solomon lives with his husband and son in New York and London and is a dual national. He also has a daughter with a college friend; mother and daughter live in Texas but visit often.


More profile about the speaker
Andrew Solomon | Speaker | TED.com
TEDMED 2013

Andrew Solomon: Love, no matter what

Андрев Соломон: Юу ч болсон бай хамаагүй, хайрла

Filmed:
4,969,430 views

Танаас өөрөөс чинь ямар нэгэн зүйлээрээ өөр хүүхдийг өсгөнө гэдэг ямар байх бол (жишээ нь гоц авьяастай, өөр чадвартай хүүхэд эсвэл гэмт хэрэгтэн)? Энэхүү сэтгэл хөдлөм илтгэлдээ зохиолч Андрев Соломон хэдэн арван эцэг эхчүүдтэй ярилцан, нэгэн асуултыг асууж явахдаа юу ойлгон, суралцсанаа хуваалцаж байна. Нөхцөл заагаагүй хайр, нөхцөл шаардаагүй хүлээн зөвшөөрлийн хоорондох зааг нь юу вэ?
- Writer
Andrew Solomon writes about politics, culture and psychology. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
"Even in purely non-religious terms,
0
381
4223
"Шашны бус үзлийн үүднээс аваад үзсэн ч
00:16
homosexuality represents a misuse of the sexual faculty.
1
4604
6055
ижил хүйстэн гэдэг нь бэлгийн гаж чиг
хандлагын төлөөлөгч юм.
00:22
It is a pathetic little second-rate substitute for reality --
2
10659
4626
Бодит байдлаас гажсан,
доод бүлгийн хүмүүс,
00:27
a pitiable flight from life.
3
15285
2400
өрөвдмөөр хувь тавилангаа
эдэлж яваа хүмүүс.
00:29
As such, it deserves no compassion,
4
17685
3823
Эдгээр цөөнх хүмүүс ямар ч
энэрэл нигүүлсэл,
00:33
it deserves no treatment
5
21508
2562
засал эмчилгээ
00:36
as minority martyrdom,
6
24070
2767
хүртэх эрхгүй бөгөөд
00:38
and it deserves not to be deemed anything but a pernicious sickness."
7
26837
6678
тэднийг зөвхөн хөнөөлт өвчин тээгч
гэж үзвэл зохилтой."
00:45
That's from Time magazine in 1966, when I was three years old.
8
33515
5222
Энэ бол 1966 онд намайг 3 настай байхад
хэвлэгдсэн Таймс сэтгүүлийн ишлэл юм.
00:50
And last year, the president of the United States
9
38737
3914
Харин өнгөрсөн 2012 онд
Америкийн Нэгдсэн Улсын ерөнхийлөгч
00:54
came out in favor of gay marriage.
10
42651
2583
ижил хүйсийн гэрлэлтэд
нааштай хандаж буйгаа мэдэгдсэн.
00:57
(Applause)
11
45234
7449
(Алга ташилт)
01:04
And my question is, how did we get from there to here?
12
52683
5702
Бид тэндээс яаж энд ирснийг
би асуумаар байна.
01:10
How did an illness become an identity?
13
58385
4740
Өвчин байсан зүйл хэрхэн
хувь хүний тодорхойлт болов?
01:15
When I was perhaps six years old,
14
63125
2960
Би зургаан настайдаа
ээж, ах хоёртойгоо хамт
01:18
I went to a shoe store with my mother and my brother.
15
66085
2933
гутлын дэлгүүр рүү явсан юм.
01:21
And at the end of buying our shoes,
16
69018
2407
Биднийг гутал авсны дараа худалдагч
01:23
the salesman said to us that we could each have a balloon to take home.
17
71425
3792
үлээдэг шаар авч болохыг хэллээ.
01:27
My brother wanted a red balloon, and I wanted a pink balloon.
18
75217
5666
Ах маань улаан, би харин
ягаан шаар авахыг хүссэн.
01:32
My mother said that she thought I'd really rather have a blue balloon.
19
80883
4915
Гэтэл ээж намайг цэнхэр шаар авсан нь дээр
гэж бодож байгаагаа хэлдэг юм байна.
01:37
But I said that I definitely wanted the pink one.
20
85798
3136
Би харин ягаан шаар авахыг
хүссэн хэвээрээ л байлаа.
01:40
And she reminded me that my favorite color was blue.
21
88934
5419
Гэтэл ээж маань надад миний дуртай өнгө
цэнхэр гэдгийг сануулсан юм.
01:46
The fact that my favorite color now is blue, but I'm still gay --
22
94353
4790
Одоо миний дуртай өнгө цэнхэр болсон ч
би ижил хүйстэн хэвээрээ л байна.
01:51
(Laughter) --
23
99143
3108
(Инээд)
01:54
is evidence of both my mother's influence and its limits.
24
102251
4372
Ээж надад нөлөөлж чадсан ч нөлөөлөл нь
хязгаартай гэдгийг хэлэх гээд байгаа юм.
01:58
(Laughter)
25
106623
2067
(Инээд)
02:00
(Applause)
26
108690
6867
(Алга ташилт)
02:07
When I was little, my mother used to say,
27
115557
2541
Бага байхад ээж маань
02:10
"The love you have for your children is like no other feeling in the world.
28
118114
4536
"Эцэг, эхийн хайр бол
хорвоогийн хамгийн агуу хайр.
02:14
And until you have children, you don't know what it's like."
29
122650
3345
Гэхдээ өөрөө хүүхэдтэй болох хүртлээ
чи үүнийг ойлгохгүй" гэдэг байлаа.
02:17
And when I was little, I took it as the greatest compliment in the world
30
125995
3194
Багадаа би энэ үг бол ээж маань
ах бид хоёрт хэчнээн хайртайгаа
02:21
that she would say that about parenting my brother and me.
31
129189
2820
илэрхийлж байгаа хамгийн сайхан үг
гэж боддог байлаа.
02:24
And when I was an adolescent, I thought
32
132009
2628
Харин өсвөр насандаа
би ижил хүйстэн учраас
02:26
that I'm gay, and so I probably can't have a family.
33
134637
3364
гэр бүлтэй болж чадахгүй
гэж бодох болсон.
Тийм болохоор ээжийн хэлсэн үг
их эмзэглүүлж байлаа.
02:30
And when she said it, it made me anxious.
34
138001
2377
02:32
And after I came out of the closet,
35
140378
1526
Ижил хүйстэн гэдгээ хэлснээс хойш
02:33
when she continued to say it, it made me furious.
36
141904
3200
ээж маань тэр үгийг хэлэх бүрд
надад хэцүү санагдах болсон.
02:37
I said, "I'm gay. That's not the direction that I'm headed in.
37
145104
4141
Ээждээ хандан, "Би ижил хүйстэн.
Би гэр бүлтэй болохгүй.
02:41
And I want you to stop saying that."
38
149245
3045
Та энэ үгээ хэлэхээ боливол сайн байна"
гэх болсон.
02:47
About 20 years ago, I was asked by my editors at The New York Times Magazine
39
155013
5057
Хориод жилийн өмнө Нью-Йорк Таймс
сэтгүүлийн эрхлэгчид маань надад
дүлий хүмүүсийн талаар нийтлэл бичих
санал тавьсан юм.
02:52
to write a piece about deaf culture.
40
160070
2441
02:54
And I was rather taken aback.
41
162511
1837
Энэ санал намайг мэл гайхшруулсан.
02:56
I had thought of deafness entirely as an illness.
42
164348
2195
Би дүлийрлийг өвчин гэж үздэг байлаа.
02:58
Those poor people, they couldn't hear.
43
166543
1726
Сонсож чаддаггүй хөөрхий хүмүүс.
03:00
They lacked hearing, and what could we do for them?
44
168269
2774
Тэд сонсох чадваргүй,
бид тэгээд юу хийж чадна гэж?
Ингээд би сонсголгүй хүмүүсийн ертөнцтэй
танилцахаар боллоо.
03:03
And then I went out into the deaf world.
45
171043
2117
03:05
I went to deaf clubs.
46
173160
2391
Сонсголгүй иргэдийн клубүүдээр явлаа.
03:07
I saw performances of deaf theater and of deaf poetry.
47
175551
3920
Сонсголгүйчүүдийн театр,
яруу найргийн үзүүлбэрийг үзсэн.
03:11
I even went to the Miss Deaf America contest in Nashville, Tennessee
48
179471
6211
Теннесси мужийн Нашвилл хотод болсон
Америкийн Дүлий Миссийн тэмцээн ч үзэв.
Тэнд өмнө зүгийн дохион хэл хэцүү байна
гэж гомдоллож байлаа.
03:17
where people complained about that slurry Southern signing.
49
185682
3844
03:21
(Laughter)
50
189526
4256
(Инээд)
03:25
And as I plunged deeper and deeper into the deaf world,
51
193782
3927
Дүлий хүмүүсийн ертөнцтэй
сайтар танилцах тусам
03:29
I become convinced that deafness was a culture
52
197709
3006
тэд өөрсдийн гэсэн соёлтой
болохыг ойлгож байсан юм.
03:32
and that the people in the deaf world who said,
53
200715
2362
Нэгэн дүлий хүн надад
03:35
"We don't lack hearing, we have membership in a culture,"
54
203077
3367
"Бид сонсдоггүй юм биш,
бид нэгэн соёлын нэгээхэн хэсэг"
03:38
were saying something that was viable.
55
206444
2577
гэсэн нь утга учиртай санагдах болсон.
03:41
It wasn't my culture,
56
209021
1505
Би энэ соёлын
нэгэн хэсэг нь байгаагүй ч,
03:42
and I didn't particularly want to rush off and join it,
57
210526
2718
шуудхан нэгдэн орохыг хүсээгүй ч гэсэн
03:45
but I appreciated that it was a culture
58
213244
2831
ийм соёл, иргэншил байдагт нь
үүний гишүүн хүмүүсийн
03:48
and that for the people who were members of it,
59
216075
2135
өмнөөс баяртай байлаа.
03:50
it felt as valuable as Latino culture or gay culture or Jewish culture.
60
218210
6289
Латин соёл, ижил хүйстнүүдийн соёл, Еврейн
зан заншлын адил үнэ цэнэтэй санагдсан.
03:56
It felt as valid perhaps even as American culture.
61
224499
5000
Америкчуудын соёлтой ч
дүйцэж очихоор чухал санагдсан.
04:01
Then a friend of a friend of mine had a daughter who was a dwarf.
62
229499
3414
Гэтэл найзын маань найз нь
одой охинтой болж таарсан юм.
Охиноо төрсний дараа тэр эмэгтэй
04:04
And when her daughter was born,
63
232913
1479
04:06
she suddenly found herself confronting questions
64
234392
2316
саяхнаас надад их чухал санагдах болсон
04:08
that now began to seem quite resonant to me.
65
236723
2787
тийм нэг асуудалтай тулгарсан юм.
04:11
She was facing the question of what to do with this child.
66
239510
3867
Хүүхэдтэй яаж харьцахаа
тэр сайн мэдэхгүй байлаа.
04:15
Should she say, "You're just like everyone else but a little bit shorter?"
67
243377
3460
"Чи яг л бусад шиг, гэхдээ арай намхан"
гэх үү, эсвэл
04:18
Or should she try to construct some kind of dwarf identity,
68
246837
3215
Америкийн жижиг хүмүүсийн нэг
гэдгийг нь ойлгуулахын тулд
04:22
get involved in the Little People of America,
69
250052
2547
одой гэсэн тусгай статусын дор
04:24
become aware of what was happening for dwarfs?
70
252599
2793
өсгөх ёстой юу?
04:27
And I suddenly thought,
71
255392
1601
Энэ үед надад нэг бодол төрсөн нь
04:28
most deaf children are born to hearing parents.
72
256993
2219
ихэнх дүлий хүүхдүүд
сонсголтой эцэг эхээс төрдөг.
04:31
Those hearing parents tend to try to cure them.
73
259212
2799
Эцэг эх нь тэднийг эмчлэхийг хичээдэг.
Насанд хүрсэн хойноо тэдгээр дүлий хүмүүс
өөрсдийн нийгмийн бүлгийг бий болгодог.
04:34
Those deaf people discover community somehow in adolescence.
74
262011
4166
Ихэнх ижил хүйстнүүд эсрэг хүйстнээ
сонирхдог эцэг эхээс төрдөг.
04:38
Most gay people are born to straight parents.
75
266177
2349
04:40
Those straight parents often want them to function
76
268526
2448
Тэдгээр хетеросексуал
эцэг эхчүүд хүүхдүүдээ
04:42
in what they think of as the mainstream world,
77
270974
2270
ихэнх хүмүүсийн адил
байгаасай гэж хүсдэг ч
04:45
and those gay people have to discover identity later on.
78
273244
3604
ижил хүйстэн хүүхдүүд нь өөрсдийн
бэлгийн чиг хандлагыг сүүлд нь олж мэддэг.
04:48
And here was this friend of mine
79
276848
1616
Гэтэл найз маань одой охиндоо
хувь хүний шинж чанарыг нь
04:50
looking at these questions of identity with her dwarf daughter.
80
278464
3329
хэрхэн ойлгуулах талаар
асуулттай тулгарч байлаа.
04:53
And I thought, there it is again:
81
281793
1776
Энэ бол энгийн нэгэн гэр бүл
04:55
A family that perceives itself to be normal
82
283569
2566
энгийн биш, онцгой хүүхэдтэй
04:58
with a child who seems to be extraordinary.
83
286135
2370
байгаа тухай хэрэг юм.
05:00
And I hatched the idea that there are really two kinds of identity.
84
288505
4512
Ер нь бол хоёр төрлийн хувь хүний шинж
чанарууд байдаг нь надад тодорхой болсон.
05:05
There are vertical identities,
85
293017
1924
Босоо шинж чанарууд нь
05:06
which are passed down generationally from parent to child.
86
294941
2982
эцэг эхээс хүүхдэд үе дамжин ирдэг.
05:09
Those are things like ethnicity, frequently nationality, language, often religion.
87
297923
5603
Үүнд үндэс угсаа, эх орон, хэл яриа,
зарим тохиолдолд шашин багтана.
05:15
Those are things you have in common with your parents and with your children.
88
303526
4478
Эцэг эх, хүүхдүүдийн
адил шинж чанарууд юм.
05:20
And while some of them can be difficult,
89
308004
2273
Зарим тохиолдолд хэцүү байж болох ч
05:22
there's no attempt to cure them.
90
310277
2194
тэднийг эмчлэх, өөрчлөх арга үгүй.
05:24
You can argue that it's harder in the United States --
91
312471
3412
Өнөөгийн ерөнхийлөгч өнгөт арьстан
гэдгийг үл харгалзан,
05:27
our current presidency notwithstanding --
92
315883
1974
АНУ-д өнгөт арьстан байх
хэцүү гэдэгтэй
05:29
to be a person of color.
93
317857
1833
та нарын зарим нь
маргахгүй байх.
05:31
And yet, we have nobody who is trying to ensure
94
319690
2699
Гэтэл хараахан хэн ч бидний дараа үеийн
05:34
that the next generation of children born to African-Americans and Asians
95
322389
3888
Африк Америк болон Ази хүүхдүүд
05:38
come out with creamy skin and yellow hair.
96
326277
3389
цайвар арьс, шаргал үстэй байна
гэж батлахыг хичээхгүй байна.
05:41
There are these other identities which you have to learn from a peer group.
97
329666
4277
Харин нөгөөх нь нийгмийн хүрээллээсээ
сурч өөрийн болгодог шинж чанарууд.
05:45
And I call them horizontal identities,
98
333943
2298
Би үүнийг хөндлөн шинж чанарууд
гэж нэрлэе,
05:48
because the peer group is the horizontal experience.
99
336241
2895
учир нь бид нийгмийн харилцаанд
тэгш байдлаар оролцдог.
05:51
These are identities that are alien to your parents
100
339136
2568
Эцэг эхэд чинь этгээд,
хачин санагдаж болох
05:53
and that you have to discover when you get to see them in peers.
101
341704
4185
эдгээр шинж чанаруудыг чи өөрийн
нийгмийн хүрээллээс олж авсан байдаг.
05:57
And those identities, those horizontal identities,
102
345889
3085
Эдгээр хөндлөн шинж чанаруудыг
06:00
people have almost always tried to cure.
103
348974
3716
хүмүүс үргэлж л өөрчилж,
эмчлэх гэж оролдож байдаг.
06:04
And I wanted to look at what the process is
104
352690
2668
Ингээд би хүмүүс эдгээр
хувийн шинж чанаруудтайгаа
06:07
through which people who have those identities
105
355358
2217
хэрхэн дасан зохицсон
06:09
come to a good relationship with them.
106
357575
2728
талаар судлахыг хүссэн юм.
06:12
And it seemed to me that there were three levels of acceptance
107
360303
4253
Судалсны үндсэн дээр хүмүүс
гурван төвшинд хүлээн зөвшөөрөгддөг нь
06:16
that needed to take place.
108
364556
1439
тодорхой болсон.
06:17
There's self-acceptance, there's family acceptance, and there's social acceptance.
109
365995
5549
Өөрийгөө хүлээн зөвшөөрөх, гэр бүл нь
хүлээн зөвшөөрөх, нийгэм хүлээн зөвшөөрөх.
06:23
And they don't always coincide.
110
371544
1947
Харин эдгээр нь байнга
зэрэг биелдэггүй.
06:25
And a lot of the time, people who have these conditions are very angry
111
373491
4136
Ихэнх тохиолдолд хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй
хүмүүс ихээхэн бухимдалтай байдаг.
06:29
because they feel as though their parents don't love them,
112
377627
3064
Тэд өөрсдийгөө эцэг эхдээ хайрлагдаагүй
хүмүүс гэж үздэг ч,
06:32
when what actually has happened is that their parents don't accept them.
113
380691
4299
яг үнэндээ эцэг эх нь тэднийг
хүлээн зөвшөөрөөгүй байдаг.
06:36
Love is something that ideally is there unconditionally
114
384990
3166
Эцэг эх хүүхдийн хоорондох хайранд
06:40
throughout the relationship between a parent and a child.
115
388156
3047
уг нь нөхцөл зааг байх ёсгүй.
06:43
But acceptance is something that takes time.
116
391203
3266
Гэтэл хүлээн зөвшөөрөхөд хугацаа шаарддаг.
06:46
It always takes time.
117
394469
2235
Ямар ч тохиолдолд хугацаа хэрэгтэй байдаг.
06:48
One of the dwarfs I got to know was a guy named Clinton Brown.
118
396704
4892
Клинтон Браун гэх миний мэдэх
нэг одой залуу бий.
06:53
When he was born, he was diagnosed with diastrophic dwarfism,
119
401596
3402
Түүнийг төрөхөд нь л одой байх
хүнд хэлбэрийн өвчтэй гэж оношилсон юм.
06:56
a very disabling condition,
120
404998
1778
06:58
and his parents were told that he would never walk, he would never talk,
121
406776
3406
Эцэг эхэд нь түүнийг хэзээ ч
алхаж чадахгүй, хэзээ ч ярьж чадахгүй,
07:02
he would have no intellectual capacity,
122
410182
1975
эрүүлээр сэтгэх боломжгүй,
07:04
and he would probably not even recognize them.
123
412157
2699
ер нь эцэг эхээ ч танихгүй
өснө гэж хэлсэн байна.
07:06
And it was suggested to them that they leave him at the hospital
124
414856
3421
Эмч нар хүүг эмнэлэгт орхиод,
тайван үхүүлсэн нь дээр гэж
07:10
so that he could die there quietly.
125
418277
2214
эцэг эхэд нь хэлж л дээ.
07:12
And his mother said she wasn't going to do it.
126
420491
1964
Харин ээж нь тэгж орхихыг хүссэнгүй.
07:14
And she took her son home.
127
422455
1767
Тэгээд гэртээ авчирсан.
07:16
And even though she didn't have a lot of educational or financial advantages,
128
424222
3634
Хэдий ээжид нь өндөр боловсрол,
санхүүгийн хангалттай чадавхи байгаагүй ч,
07:19
she found the best doctor in the country
129
427856
1948
улсдаа энэ чиглэлээр
07:21
for dealing with diastrophic dwarfism,
130
429804
2199
хамгийн шилдэг гэсэн эмчийг олж,
07:24
and she got Clinton enrolled with him.
131
432003
2166
Клинтон хүүг эмчлүүлж эхэлсэн юм.
07:26
And in the course of his childhood,
132
434169
2081
Хүүхэд насандаа Клинтон
07:28
he had 30 major surgical procedures.
133
436250
3073
30 мэс засалд орсон байна.
07:31
And he spent all this time stuck in the hospital
134
439323
2187
Мэс засал болон нөхөн сэргээх бүхий л
ажиллагааны туршид ихэнх цагийг
07:33
while he was having those procedures,
135
441510
1693
эмнэлэгт өнгөрөөсний дараа
одоо алхаж чаддаг болсон юм.
07:35
as a result of which he now can walk.
136
443203
2408
07:37
And while he was there, they sent tutors around to help him with his school work.
137
445611
4350
Эмнэлэгт байхад нь багш нар түүнд туслан,
хичээл зааж байлаа.
Шаргуу хичээхээс өөр сонголт байгаагүй тул
хичээн сургуулилж байлаа.
07:41
And he worked very hard because there was nothing else to do.
138
449961
2829
07:44
And he ended up achieving at a level
139
452790
1747
Харин үр дүнд нь тэр гэр бүлийнхээ
07:46
that had never before been contemplated by any member of his family.
140
454537
3575
хэнийх нь ч хүрж чадаагүй
өндөр боловсролтой болсон юм.
07:50
He was the first one in his family, in fact, to go to college,
141
458112
3330
Гэр бүлийнхэн дундаасаа
коллежид орсон анхны гишүүн нь болов.
07:53
where he lived on campus and drove a specially-fitted car
142
461442
3382
Сургуулийн дотуур байранд амьдарч,
07:56
that accommodated his unusual body.
143
464824
2784
өвөрмөц биед нь тусгайлан
зориулсан машин унадаг байв.
07:59
And his mother told me this story of coming home one day --
144
467608
2963
Харин ээж нь надад
хүүгийнхээ сургуулийн ойролцоо
08:02
and he went to college nearby --
145
470571
1765
нэг удаа явж байгаад
08:04
and she said, "I saw that car, which you can always recognize,
146
472336
3087
"Шөнийн цэнгээний газрын
машин зогсоол дээр
08:07
in the parking lot of a bar," she said. (Laughter)
147
475423
4423
хүүгийнхээ машиныг харсан, хаана ч хараад
танина л даа" гэж хэлсэн юм. (Инээд)]
08:11
"And I thought to myself, they're six feet tall, he's three feet tall.
148
479846
4610
"Тэгээд би бодлоо, тэд 180 см өндөртэй,
харин хүү минь 90 см л өндөртэй.
Тэр хүүхдүүдийн 2 шил шар айраг нь
миний хүүд бол 4 шил гэсэн үг.
08:16
Two beers for them is four beers for him."
149
484456
2300
08:18
She said, "I knew I couldn't go in there and interrupt him,
150
486756
2613
Би тийшээ ороод түүнд саад болж
болохгүйгээ мэдэж байсан болохоор
08:21
but I went home, and I left him eight messages on his cell phone."
151
489369
4188
гэртээ хариад утсанд нь 8 шуудан
үлдээсэн" гээд үргэлжлүүлэн,
08:25
She said, "And then I thought,
152
493557
1485
"Тэгээд бодлоо л доо,
хүүг минь анх төрөх үед нь би түүнийг
том болоход коллежийн найзуудтайгаа
08:27
if someone had said to me when he was born
153
495042
2100
08:29
that my future worry would be that he'd go drinking and driving with his college buddies -- "
154
497142
5613
согтуугаар жолоо барих болов уу гэж
санаа зовно гэж хэн нэг нь хэлсэн бол ч"
08:34
(Applause)
155
502755
8782
(Алга ташилт)
08:43
And I said to her, "What do you think you did
156
511537
2039
Би түүнээс "Таны хүү сэтгэл татам,
амжилттай, гайхалтай
08:45
that helped him to emerge as this charming, accomplished, wonderful person?"
157
513576
4460
хүн болоход нь таны хийсэн юу ихээр
нөлөөлсөн гэж боддог вэ?" гэж асуухад тэр
08:50
And she said, "What did I do? I loved him, that's all.
158
518036
4687
"Би юу хийсэн бэ гэж үү? Би түүнийг
хайрласан, тэгээд л боллоо.
08:54
Clinton just always had that light in him.
159
522723
3136
Клинтон өөрөө үргэлж л гэрэлтсээр ирсэн.
08:57
And his father and I were lucky enough to be the first to see it there."
160
525859
6413
Харин аав бид хоёр нь тэр гэрлийг хамгийн
түрүүнд харах азтай хүмүүс байсан юм."
09:04
I'm going to quote from another magazine of the '60s.
161
532272
3038
Би 60-аад оны өөр нэгэн
сэтгүүлээс ишлэх гэсэн юм.
09:07
This one is from 1968 -- The Atlantic Monthly, voice of liberal America --
162
535310
5694
1968 оны Ардчилсан Америкийн дуу хоолой
болох Атлантик монтли сэтгүүлд салбартаа
09:13
written by an important bioethicist.
163
541004
2804
чухалд тооцогдох биологийн үүднээс
ёс зүй судлаачийн бичсэн өгүүлэл байна.
09:15
He said, "There is no reason to feel guilty
164
543808
3808
Тэр бичихдээ,
09:19
about putting a Down syndrome child away,
165
547616
3305
"Дауны синдромтой хүүхдээ эмнэлэгт ч бай,
09:22
whether it is put away in the sense of hidden in a sanitarium
166
550921
5059
үхлийн нөхцөл байдалд ч бай орхих нь
09:27
or in a more responsible, lethal sense.
167
555980
3909
тийм ч гэмшмээр зүйл биш юм.
09:31
It is sad, yes -- dreadful. But it carries no guilt.
168
559889
4948
Тиймээ, энэ гунигтай хэрэг, аймшигтай.
Гэхдээ л гэмших хэрэггүй.
09:36
True guilt arises only from an offense against a person,
169
564837
4100
Зөвхөн хүний эсрэг гаргасан
зөрчилд гэмших хэрэгтэй
09:40
and a Down's is not a person."
170
568937
4601
харин Дауны синдромтой
бол тэр хүн биш."
09:45
There's been a lot of ink given to the enormous progress that we've made
171
573538
3941
Бид ижил хүйстэн хүмүүсийг
хүлээн зөвшөөрөх тал дээр
09:49
in the treatment of gay people.
172
577479
2127
гайхалтай ахиц дэвшил гаргасан.
09:51
The fact that our attitude has changed is in the headlines every day.
173
579606
4036
Өдөр өдрөөр хүмүүсийн хандлага өөрчлөгдөж
байгааг сонины гарчгаас ч харж болно.
09:55
But we forget how we used to see people who had other differences,
174
583642
4696
Гэвч бусдаас арай өөр,
хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст хандах
10:00
how we used to see people who were disabled,
175
588338
2138
хандлага маань хэчнээн өөрчлөгдсөнийг,
10:02
how inhuman we held people to be.
176
590476
2913
бид тэдэнд хэчнээн аймшигтай
хандсанаа мартсан байна.
10:05
And the change that's been accomplished there,
177
593389
1878
Өнөөг хүртэл гаргасан амжилтдаа
10:07
which is almost equally radical,
178
595267
1826
бид төдийлөн ач холбогдол өгч,
10:09
is one that we pay not very much attention to.
179
597093
2876
анхаарал хандуулахгүй байсаар байна.
10:11
One of the families I interviewed, Tom and Karen Robards,
180
599969
3952
Нью Иоркод амьдардаг залуухан,
амжилттай хосууд болох
10:15
were taken aback when, as young and successful New Yorkers,
181
603921
3728
Том болон Карен Робардсын гэр бүлээс
би ярилцлага авч байсан юм.
10:19
their first child was diagnosed with Down syndrome.
182
607649
3455
Тэдний анхны хүүхэд нь Дауны синдромтой
хэмээн оношлогдсон байлаа.
10:23
They thought the educational opportunities for him were not what they should be,
183
611104
4086
Тэд судалж үзээд одоогийн боловсролын
систем хүсэж байгаа боловсролыг нь
10:27
and so they decided they would build a little center --
184
615190
3853
хүүхдэд нь өгч чадахгүйг мэдээд,
хэдэн өөр эцэг эхчүүдтэй хамтран
10:31
two classrooms that they started with a few other parents --
185
619043
3664
Дауны синдромтой хүүхдүүдийг хичээллүүлэх
10:34
to educate kids with D.S.
186
622707
2463
хоёр ангитай жижиг төв байгуулсан.
10:37
And over the years, that center grew into something called the Cooke Center,
187
625170
3900
Цаг хугацаа өнгөрөхийн хирээр
энэ байгууллага өргөжин
10:41
where there are now thousands upon thousands
188
629070
2157
мянга мянган оюуны бэрхшээлтэй
10:43
of children with intellectual disabilities who are being taught.
189
631227
3777
хүүхдүүд суралцдаг Күүк төв болсон юм.
10:47
In the time since that Atlantic Monthly story ran,
190
635004
3138
Атлантик монтли сэтгүүл дээр
өмнөх нийтлэл гарснаас хойш
10:50
the life expectancy for people with Down syndrome has tripled.
191
638142
4173
Дауны синдромтой хүмүүсийн
дундаж наслалт гурав дахин өссөн.
10:54
The experience of Down syndrome people includes those who are actors,
192
642315
4759
Дауны синдромтой хүмүүс дотор
жүжигчид, зохиолчид ч багтдаг ба
10:59
those who are writers, some who are able to live fully independently in adulthood.
193
647074
6053
насанд хүрсэн хойноо бүрэн
бие даан амьдарч буй олон хүн бий.
Робардсынхан ч үүнтэй
олон зүйлээр холбоотой.
11:05
The Robards had a lot to do with that.
194
653127
1875
Би тэднээс "Та харамсдаг уу?
11:07
And I said, "Do you regret it?
195
655002
1534
Хүүхэд чинь Дауны синдромгүй
байсан ч болоосой гэж хүсдэг үү?
11:08
Do you wish your child didn't have Down syndrome?
196
656536
2603
Энэ өвчний тухай сонсож ч байгаагүй ч
болоосой гэж боддог уу?" гэж асуухад
11:11
Do you wish you'd never heard of it?"
197
659139
1849
11:12
And interestingly his father said,
198
660988
2367
хүүгийн аав надад
11:15
"Well, for David, our son, I regret it,
199
663355
2587
"Юу л даа, Дэвидийн хувьд бол
надад харамсалтай байдаг.
11:17
because for David, it's a difficult way to be in the world,
200
665942
3380
Яагаад гэвэл ийм байх нь Дэвидийн
амьдралыг ярвигтай болгож байгаа юм,
11:21
and I'd like to give David an easier life.
201
669322
2748
гэтэл би түүнийг арай хялбар
амьдралаар амьдраасай гэж хүсдэг.
11:24
But I think if we lost everyone with Down syndrome, it would be a catastrophic loss."
202
672070
5100
Гэхдээ бид Дауны синдромтой бүх хүмүүсээ
алдсан бол аймшигтай алдаа байх байсан."
11:29
And Karen Robards said to me, "I'm with Tom.
203
677170
3431
Гэхэд Кэрин Робардс,
"Би Томтой санал нийлж байна.
11:32
For David, I would cure it in an instant to give him an easier life.
204
680601
3941
Дэвидийн амьдралыг арай хялбар болгохын
тулд түүнийг эмчлэхийг хүсэх байсан.
11:36
But speaking for myself -- well, I would never have believed 23 years ago when he was born
205
684542
5436
Харин миний хувьд бол би 23 жилийн
өмнө хүүг төрөхөөс өмнө бол өдийд
11:41
that I could come to such a point --
206
689978
2010
өөрийгөө ийм болсон байна гэж
төсөөлөхөөргүй байлаа.
11:43
speaking for myself, it's made me so much better and so much kinder
207
691988
4348
Энэ бүхэн намайг илүү сайн,
сайхан сэтгэлтэй хүн болгож,
11:48
and so much more purposeful in my whole life,
208
696336
3034
амьдралыг минь илүү утга учиртай болгосон.
11:51
that speaking for myself, I wouldn't give it up for anything in the world."
209
699370
6409
Би энэ бүхнийг юугаар ч солихгүй байсан."
11:57
We live at a point when social acceptance for these and many other conditions
210
705779
4385
Бидний амьдарч байгаа өнөө үед
нийгмийн хүлээн зөвшөөрч байгаа
байдал алхам алхмаар
урагшилсаар байна.
12:02
is on the up and up.
211
710164
1738
12:03
And yet we also live at the moment
212
711902
1836
Үүгээр үл барам бид өөрсдөө өмнө нь
12:05
when our ability to eliminate those conditions
213
713738
2891
төсөөлж ч байгаагүйгээр
эдгээр бэрхшээлүүдийг арилгаж
12:08
has reached a height we never imagined before.
214
716629
2608
чадах төвшинд ирсэн байна.
Америкийн Нэгдсэн Улсад төрж буй
ихэнх сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдүүд
12:11
Most deaf infants born in the United States now
215
719237
3144
12:14
will receive Cochlear implants,
216
722396
1793
одоо Коклер имплантийг суулгах болсон.
12:16
which are put into the brain and connected to a receiver,
217
724189
4815
Үүнийг тархинд суулгаснаар,
хүүхдийн сонсгол болон
12:21
and which allow them to acquire a facsimile of hearing and to use oral speech.
218
729004
5018
яриа хариуцсан хэсэгт нөлөөлдөг.
12:26
A compound that has been tested in mice, BMN-111,
219
734022
4299
БМН-111 гэх хүний мөгөөрсний
хэвийн биш хөгжлийн генээс
12:30
is useful in preventing the action of the achondroplasia gene.
220
738321
5053
урьдчилсан сэргийлэх зорилготой
холимогийг хулгана дээр туршиж байна.
12:35
Achondroplasia is the most common form of dwarfism,
221
743374
2745
Мөгөөрсний хэвийн биш
хөгжил нь одой хүүхэд төрөх
12:38
and mice who have been given that substance and who have the achondroplasia gene,
222
746119
3967
хамгийн түгээмэл шалтгаан болдог бөгөөд
уг бэлдмэлийг хэрэглэсэн
хэвийн биш хөгжлийн гентэй хулгана
хэвийн хэмжээнд хүртлээ өссөн байна.
12:42
grow to full size.
223
750086
1918
12:44
Testing in humans is around the corner.
224
752004
2551
Удахгүй хүн дээр туршихаар ажиллаж байна.
12:46
There are blood tests which are making progress
225
754555
2256
Дауны синдромыг
жирэмслэлтийн эрт үед илрүүлэх
12:48
that would pick up Down syndrome more clearly and earlier in pregnancies than ever before,
226
756811
5495
цусны шинжилгээг туршиж байгаа бөгөөд
12:54
making it easier and easier for people to eliminate those pregnancies,
227
762306
5229
энэ нь эдгээр жирэмслэлтийг
бууруулах эсвэл
бүр зогсоох боломжийг олгох юм.
12:59
or to terminate them.
228
767550
1320
13:00
And so we have both social progress and medical progress.
229
768870
4667
Үүнээс харахад бид нийгмийн болон
эрүүл мэндийн салбарт дэвшилттэй байна.
13:05
And I believe in both of them.
230
773537
1852
Илүү дээр болно гэдэгт ч би итгэдэг.
13:07
I believe the social progress is fantastic and meaningful and wonderful,
231
775389
4055
Би нийгэмд гарч буй эдгээр эерэг
өөрчлөлтүүдийг гайхалтай, утга учиртай,
сайхан гэж боддог. Эрүүл мэндийн
салбарын дэвшилтүүдийг ч мөн адил.
13:11
and I think the same thing about the medical progress.
232
779444
3096
13:14
But I think it's a tragedy when one of them doesn't see the other.
233
782540
4363
Гэхдээ энэ хоёр нэг нь нөгөөгөөсөө
ангид байгаа нь гунигтай юм.
Харин нийгэм, эрүүл мэндийн байдлууд
өмнө дурдсан гурван тохиолдолд
13:18
And when I see the way they're intersecting
234
786903
2071
13:20
in conditions like the three I've just described,
235
788974
2214
огтлолцож байгаа шиг
нөхцөл байдлууд үүсэхэд
13:23
I sometimes think it's like those moments in grand opera
236
791188
3650
дуурийн гол дүрийн эр
эмэгтэйдээ хайртай гэдгээ
13:26
when the hero realizes he loves the heroine
237
794838
2604
түүнийг орон дээр үхэтхийн унах
13:29
at the exact moment that she lies expiring on a divan.
238
797442
4447
яг тэр агшинд ухаардаг
мөч шиг санагддаг юм.
13:33
(Laughter)
239
801889
2799
(Инээд)
13:36
We have to think about how we feel about cures altogether.
240
804688
3882
Бид эмчилгээг хэрхэн бүх талаас нь
хийх тухай бодох хэрэгтэй.
13:40
And a lot of the time the question of parenthood is,
241
808570
2866
Харин эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ
юуг нь хүлээн зөвшөөрч,
13:43
what do we validate in our children,
242
811436
1852
юуг нь өөрчлөх вэ?
13:45
and what do we cure in them?
243
813288
1752
гэсэн асуулттай тулгардаг.
13:47
Jim Sinclair, a prominent autism activist, said,
244
815040
4171
Аутизмийн нэрт идэвхтэн болох
Жим Синклэйр хэлэхдээ
13:51
"When parents say 'I wish my child did not have autism,'
245
819211
4654
"Эцэг эхчүүд 'Миний хүүхэд аутизмгүй
байсан ч болоосой' гэж хэлэх нь
13:55
what they're really saying is 'I wish the child I have did not exist
246
823865
4859
үнэндээ бол 'Энэ хүүхэд төрөөгүй болоосой
харин оронд нь аутизмгүй,
14:00
and I had a different, non-autistic child instead.'
247
828724
4019
өөр хүүхэдтэй байсан ч болоосой'
гэж хэлж байгаа хэрэг юм.
14:04
Read that again. This is what we hear when you mourn over our existence.
248
832743
4792
Дахиад унш даа. Бидний төлөө
шаналахад чинь үүнийг л бид сонсдог.
14:09
This is what we hear when you pray for a cure --
249
837535
3202
Биднийг эмчлэгдээсэй гэж залбирахад
чинь бид ийм л үг сонсдог,
14:12
that your fondest wish for us
250
840737
1905
та нарын хамгийн гэнэн хүсэл чинь
14:14
is that someday we will cease to be
251
842642
2379
нэг л өдөр бид ийм байхаа больж,
14:17
and strangers you can love will move in behind our faces."
252
845021
5555
нүүр царайны минь цаана өөр хүн оршоосой
гэж хүсэж байгаа юм шиг л санагддаг".
14:22
It's a very extreme point of view,
253
850576
3066
Дэндүү туйлширсан хэрэг байж болох ч,
14:25
but it points to the reality that people engage with the life they have
254
853642
4129
ийм амьдралтай хүмүүс
өөрсдөө эмчлэгдэхийг,
14:29
and they don't want to be cured or changed or eliminated.
255
857771
4565
өөрчлөгдөхийг эсвэл
бүр алга болохыг хүсдэггүй.
14:34
They want to be whoever it is that they've come to be.
256
862336
3220
Ямар байсан, тэр чигээрээ байхыг хүсдэг.
14:37
One of the families I interviewed for this project
257
865556
3800
Энэ төслийн хүрээнд миний сурвалжилсан
гэр бүлүүдийн нэг нь Дилан Клеболдийх.
14:41
was the family of Dylan Klebold who was one of the perpetrators of the Columbine massacre.
258
869356
5254
Тэр бол Колумбиний
алан хядлага үйлдэгчдийн нэг.
14:46
It took a long time to persuade them to talk to me,
259
874610
2795
Тэднийг ятгахад урт хугацаа орсон хэдий ч
14:49
and once they agreed, they were so full of their story
260
877405
2764
зөвшөөрснийхөө дараа өөрсдийн түүхээ
14:52
that they couldn't stop telling it.
261
880169
1699
зогсолтгүй ярьсаар байсан юм.
14:53
And the first weekend I spent with them -- the first of many --
262
881868
2617
20 гаруй цагийн бичлэг хийсэн
олон амралтын өдрүүдийн уулзалтуудын
анхныхад нь ийм зүйл болсон юм.
14:56
I recorded more than 20 hours of conversation.
263
884485
3121
14:59
And on Sunday night, we were all exhausted.
264
887606
2263
Ням гаригийн шөнө болоход
бүгд ядарсан байв.
Бид гал тогоонд суугаад,
Сүе Клеболд оройн хоол бэлтгэж байлаа.
15:01
We were sitting in the kitchen. Sue Klebold was fixing dinner.
265
889869
2886
15:04
And I said, "If Dylan were here now,
266
892755
2521
"Хэрвээ Дилан яг одоо энд байсан бол
15:07
do you have a sense of what you'd want to ask him?"
267
895276
2845
түүнээс юу асуух байсан бэ?"
гэж намайг асуухад аав нь
15:10
And his father said, "I sure do.
268
898121
2368
"Ямар чөтгөрөө бодож
15:12
I'd want to ask him what the hell he thought he was doing."
269
900489
3549
тийм юм хийснийг л асуумаар байна."
15:16
And Sue looked at the floor, and she thought for a minute.
270
904038
3638
Харин Сүе шал уруу харан хэсэг азнаснаа
15:19
And then she looked back up and said,
271
907676
2179
над руу эргэж хараад
15:21
"I would ask him to forgive me for being his mother
272
909855
4063
"Ээж нь мөртлөө түүнийг дотроо
15:25
and never knowing what was going on inside his head."
273
913918
4424
юу санаж боддогийг нь
мэдээгүйдээ уучлал гуйх байсан."
15:30
When I had dinner with her a couple of years later --
274
918342
2968
Харин энэ явдлаас хэдэн жилийн дараа
15:33
one of many dinners that we had together --
275
921310
1927
тэднийд оройн хоол идэж байтал тэр надад
15:35
she said, "You know, when it first happened,
276
923237
3410
"Юу гээч, энэ бүхэн анх болсны дараа
би хэзээ ч гэрлээгүй болоосой,
15:38
I used to wish that I had never married, that I had never had children.
277
926647
3808
хэзээ ч хүүхэдтэй болоогүй болоосой
гэж хүсдэг байсан.
15:42
If I hadn't gone to Ohio State and crossed paths with Tom,
278
930455
3492
Охио муж уруу яваагүй, Томтой танилцаагүй,
энэ хүүхэд хэзээ ч төрөөгүй бас
15:45
this child wouldn't have existed and this terrible thing wouldn't have happened.
279
933947
3642
ийм аймшигтай үйл явдал хэзээ ч болоогүй
байсан ч болоосой гэж хүсдэг байсан.
15:49
But I've come to feel that I love the children I had so much
280
937589
4515
Гэтэл би хүүдээ хичнээн их хайртайгаа,
түүнгүйгээр өөрийнхөө амьдралыг
15:54
that I don't want to imagine a life without them.
281
942104
3303
төсөөлж ч чадахгүйгээ ойлгосон.
15:57
I recognize the pain they caused to others, for which there can be no forgiveness,
282
945407
4929
Бусад хүмүүст ямар аймшигтай зүйл
тохиолдсоныг мэдэж байгаа ч,
энэ аймшигтай зүйлд ямар ч өршөөл үгүйг
ойлгож байгаа ч, би ч гэсэн шаналдаг"
16:02
but the pain they caused to me, there is," she said.
283
950336
3464
16:05
"So while I recognize that it would have been better for the world
284
953800
3792
"Хэрвээ Дилан хэзээ ч төрөөгүй байсан бол
16:09
if Dylan had never been born,
285
957592
2510
хүмүүст илүү дээр байж болох байсан ч
16:12
I've decided that it would not have been better for me."
286
960102
5482
надад бол тийм биш гэдгийг би мэдэрдэг."
16:17
I thought it was surprising how all of these families had all of these children with all of these problems,
287
965584
6484
Эдгээр өвчин, шаналалтай хүүхдүүдийн
гэр бүлийнхэн өвчнөөс нь
ямар ч аргаар хамаагүй салгахыг хүсдэг ч,
эдгээр хэцүү асуудлууд дундаас
16:24
problems that they mostly would have done anything to avoid,
288
972068
3033
16:27
and that they had all found so much meaning in that experience of parenting.
289
975101
3819
эцэг эх байхын гайхамшгийг мэдэрч
байгаа нь сайхан санагддаг.
16:30
And then I thought, all of us who have children
290
978920
3201
Бүх хүмүүс өөрсдийн хүүхдүүдийг
16:34
love the children we have, with their flaws.
291
982121
2692
сул талуудтай нь хамт хайрладаг.
16:36
If some glorious angel suddenly descended through my living room ceiling
292
984813
4256
Хэрэв шидэт дагина дээвэр нэвтлэн
өрөөнд орж ирээд
16:41
and offered to take away the children I have
293
989069
2210
одоо байгаа хүүхдийг минь
авч яваад оронд нь
16:43
and give me other, better children -- more polite, funnier, nicer, smarter --
294
991279
6594
илүү дээр, илүү эелдэг, хөгжилтэй,
ухаалаг хүүхэд өгье гэсэн бол
16:49
I would cling to the children I have and pray away that atrocious spectacle.
295
997873
5105
би өөрийнхөө хүүхдийг тэвэрч аваад,
тэр аймшигт шидтнийг хөөж явуулах байсан.
16:54
And ultimately I feel
296
1002978
1992
Яг л бид
16:56
that in the same way that we test flame-retardant pajamas in an inferno
297
1004970
3578
галд шатдаггүй унтлагын хувцас
хүүхэддээ өмсүүлчихээд
17:00
to ensure they won't catch fire when our child reaches across the stove,
298
1008548
4472
түүнийг зууханд хүрэх үедээ түлэгдэх нь үү
гэдгийг шалгаж байгаа мэт
17:05
so these stories of families negotiating these extreme differences
299
1013020
4068
эдгээр гэр бүлүүдийн
онцлог байдал нь хүн бүрийн
17:09
reflect on the universal experience of parenting,
300
1017088
2681
хүүхэддээ хандах хандлагад нөлөөлж байна.
17:11
which is always that sometimes you look at your child and you think,
301
1019769
4134
Бид бүгд л хүүхэд рүүгээ хараад
ингэхэд чи хаанаас ирсэн юм бэ?
гэж боддог шүү дээ.
17:15
where did you come from?
302
1023903
2189
17:18
(Laughter)
303
1026092
2454
(Инээд)
17:20
It turns out that while each of these individual differences is siloed --
304
1028546
4975
Хэдийгээр хүн бүр адилгүй ч
хорвоо дээр шизофрен буюу
сэтгэцийн өвчинтэй тэмцэж буй,
17:25
there are only so many families dealing with schizophrenia,
305
1033521
2545
17:28
there are only so many families of children who are transgender,
306
1036066
2637
трансжендер хүүхэдтэй,
17:30
there are only so many families of prodigies --
307
1038703
2194
гоц авьяастантай
17:32
who also face similar challenges in many ways --
308
1040897
2284
олон ч гэр бүлүүд
17:35
there are only so many families in each of those categories --
309
1043181
2690
бүгд ижил сорилтуудтай тулгарсаар байгаа.
17:37
but if you start to think
310
1045871
1432
Та өөрийнхөө гэр бүлийн
17:39
that the experience of negotiating difference within your family
311
1047303
3566
бусдаас ялгаатай талыг бодоод үзвэл
17:42
is what people are addressing,
312
1050869
2030
энэ бараг л дэлхий нийтэд бүгдэд нь
17:44
then you discover that it's a nearly universal phenomenon.
313
1052899
3737
хамааралтай асуудал гэдгийг ойлгох болно.
17:48
Ironically, it turns out, that it's our differences, and our negotiation of difference,
314
1056636
4635
Хөгжилтэй нь бидний ялгаатай байдлууд,
бидний даван туулдаг сорилтууд л
17:53
that unite us.
315
1061271
2428
биднийг нэгтгэдэг.
17:55
I decided to have children while I was working on this project.
316
1063699
5314
Би энэ төсөл дээр ажиллаж байх үедээ
хүүхэдтэй болохоор шийдсэн юм.
18:01
And many people were astonished and said,
317
1069013
3116
Олон ч хүмүүс гайхширч, надаас
"Бүх зүйл буруугаар эргэж
болох тохиолдлуудыг судалж байж
18:04
"But how can you decide to have children
318
1072129
1848
18:05
in the midst of studying everything that can go wrong?"
319
1073977
4106
чи яаж ийм шийдвэр гаргаа вэ?"
гэж асууж байлаа. Би хариуд нь
18:10
And I said, "I'm not studying everything that can go wrong.
320
1078083
3230
"Бүх зүйл хэрхэн буруугаар
эргэж болох талаар би судлаагүй.
18:13
What I'm studying is how much love there can be,
321
1081313
3091
Харин бүх зүйл буруу юм шиг
болчхоод байх үед ч
18:16
even when everything appears to be going wrong."
322
1084404
4725
хичнээн их хайраар хайрлаж
болдогийг судалж байна" гэж хариулсан.
18:21
I thought a lot about the mother of one disabled child I had seen,
323
1089129
5635
Би асрагчийн анхааралгүй байдлаас болж
нас барсан хөгжлийн бэрхшээлтэй
18:26
a severely disabled child who died through caregiver neglect.
324
1094764
3772
хүүгийн эхийн талаар их боддог юм.
18:30
And when his ashes were interred, his mother said,
325
1098536
2810
Хүүгийн үнсийг цацаж оршуулсны дараа
ээж нь надад
18:33
"I pray here for forgiveness for having been twice robbed,
326
1101346
8034
"Би хүссэн хүүхдээ,
хайрласан хүүгээ алдсаныхаа төлөө
18:41
once of the child I wanted and once of the son I loved."
327
1109380
6056
өршөөл эрэн залбирахаар энд ирсэн"
гэсэн юм.
18:47
And I figured it was possible then for anyone to love any child
328
1115436
4636
Тэр үед би хэн ч бай, ямар ч болсон
18:52
if they had the effective will to do so.
329
1120072
2532
хүүхдийг хайрлаж болдгийг ойлгосон.
18:54
So my husband is the biological father of two children
330
1122604
5025
Нөхөр маань Минниаполис хотод амьдардаг
лесби найзуудынхаа
18:59
with some lesbian friends in Minneapolis.
331
1127629
2761
хоёр хүүхдийн биологийн хувьд эцэг нь.
19:02
I had a close friend from college who'd gone through a divorce and wanted to have children.
332
1130390
5824
Коллежийн дотны найз маань гэр бүлээ
цуцлуулсан ч, хүүхэдтэй болохыг хүссэн.
19:08
And so she and I have a daughter,
333
1136214
1898
Тэгээд тэр бүсгүй бид охинтой болсон ба
19:10
and mother and daughter live in Texas.
334
1138112
2211
тэд одоо Техас мужид амьдардаг.
19:12
And my husband and I have a son who lives with us all the time
335
1140323
3239
Харин нөхөр бид хоёр Миниполист амьдардаг
19:15
of whom I am the biological father,
336
1143562
2384
Оливер, Луси хоёрын эх болох
19:17
and our surrogate for the pregnancy was Laura,
337
1145946
3920
ижил хүйстэн бүсгүй Лаура тээгч эх болон
төрүүлж, би биологийн эцэг нь болох
19:21
the lesbian mother of Oliver and Lucy in Minneapolis.
338
1149881
3048
хүүтэйгээ хамт амьдардаг.
19:24
(Applause)
339
1152929
8655
(Алга ташилт)
19:33
So the shorthand is five parents of four children in three states.
340
1161584
5464
Товчхондоо бол гурван өөр мужид амьдардаг
дөрвөн хүүхдийн таван эцэг эх.
19:39
And there are people who think that the existence of my family
341
1167048
3356
Гэтэл зарим хүмүүс миний энэ гэр бүл
өөрсдийнх нь
19:42
somehow undermines or weakens or damages their family.
342
1170404
4665
гэр бүлийн тухай ойлголтыг гутааж,
сулруулж бүр сүйтгэж байна гэж үздэг.
19:47
And there are people who think that families like mine
343
1175069
3628
Зарим нь бүр манайх шиг ийм гэр бүл
19:50
shouldn't be allowed to exist.
344
1178697
1684
оршин тогтнох ёсгүй гэх нь ч бий.
19:52
And I don't accept subtractive models of love, only additive ones.
345
1180381
5655
Хайранд багасгасан хувилбар гэж үгүй,
зөвхөн илүү их хайр бий гэдэгт би итгэдэг.
19:58
And I believe that in the same way that we need species diversity
346
1186036
3526
Бас би дэлхий ертөнц дээр
20:01
to ensure that the planet can go on,
347
1189562
2251
өөр өөр төрлийн хүмүүс байдагт,
20:03
so we need this diversity of affection and diversity of family
348
1191813
4201
гэр бүлүүд, хайр өөр олон төрөлтэй
20:08
in order to strengthen the ecosphere of kindness.
349
1196014
4681
байдагт итгэдэг.
Хүү маань төрсний маргааш
хүүхдийн эмч өрөөнд орж ирээд
20:12
The day after our son was born,
350
1200695
2370
20:15
the pediatrician came into the hospital room and said she was concerned.
351
1203065
4572
түүнийг эрүүл гэдэгт
эргэлзэж буйгаа хэлсэн юм.
20:19
He wasn't extending his legs appropriately.
352
1207637
3133
Хүү хөлөө зөв тэнийлгэхгүй байж.
20:22
She said that might mean that he had brain damage.
353
1210770
2909
Тархины гэмтэлтэй байж магадгүй
гэж эмч хэлсэн.
20:25
In so far as he was extending them, he was doing so asymmetrically,
354
1213679
3361
Хөлөө тэгш хэмтэй тэнийлгэхгүй
байсан болохоор
20:29
which she thought could mean that there was a tumor of some kind in action.
355
1217040
3863
түүний хөдөлгөөн хариуцдаг хэсэгт нь
хавдар байж болзошгүй гэсэн юм.
20:32
And he had a very large head, which she thought might indicate hydrocephalus.
356
1220903
4783
Мөн их том толгойтой байсан нь тархины
усжилттайн илрэл байж болзошгүй гэв.
20:37
And as she told me all of these things,
357
1225686
1630
Эмч энэ бүхнийг хэлсний дараа
20:39
I felt the very center of my being pouring out onto the floor.
358
1227316
3995
миний хувьд дэлхий цөмрөх шиг л болсон.
20:43
And I thought, here I had been working for years
359
1231311
2343
Хүүхдүүд нь хөгжлийн бэрхшээлтэй байлаа ч
20:45
on a book about how much meaning people had found
360
1233654
2549
эцэг эхчүүд нь энэ байдлаасаа
20:48
in the experience of parenting children who are disabled,
361
1236203
3533
хэрхэн амьдралын утга учрыг
олдог тухай номондоо
20:51
and I didn't want to join their number.
362
1239736
3900
хэдэн жилийг зориулан ажилласны дараа ч
би тэдний нэг болохыг хүсэхгүй байлаа.
20:55
Because what I was encountering was an idea of illness.
363
1243636
2695
Учир нь би өвчний талаар л
бодож байсан юм.
20:58
And like all parents since the dawn of time,
364
1246331
2250
Бүх л эцэг эхчүүдийн адилаар
21:00
I wanted to protect my child from illness.
365
1248581
3346
хүүхдээ өвчнөөс хамгаалахыг хүсч байсан.
21:03
And I wanted also to protect myself from illness.
366
1251927
3211
Өөрийгөө ч өвчнөөс хамгаалахыг хүссэн.
21:07
And yet, I knew from the work I had done
367
1255138
2560
Хэрвээ бид түүнд шинжилгээ хийлгэж,
ямар нэг өвчтэй нь
21:09
that if he had any of the things we were about to start testing for,
368
1257698
4107
илэрвэл энэ нь түүнийг илэрхийлэх
шинж чанар нь болно.
Харин түүний шинж чанар нь
эцгийнх нь хувьд миний ч шинж чанар болно.
21:13
that those would ultimately be his identity,
369
1261805
3073
21:16
and if they were his identity they would become my identity,
370
1264878
4234
Өвчин бидний амьдралд ихээр нөлөөлөхийг
21:21
that that illness was going to take a very different shape as it unfolded.
371
1269112
4157
өөрийн ажлын туршлагаасаа мэдэж байлаа.
21:25
We took him to the MRI machine, we took him to the CAT scanner,
372
1273269
3031
Хүүг MRI машинд харуулан,
компьютер томографт үзүүлж
21:28
we took this day-old child and gave him over for an arterial blood draw.
373
1276300
3998
нэгхэн өдөр амьдарч буй хүүгийнхээ
артерийн судсаар нь шинжилгээ өглөө.
Бид үнэхээр арчаагүй санагдаж байв.
21:32
We felt helpless.
374
1280298
1194
21:33
And at the end of five hours,
375
1281492
1478
Гэтэл таван цагийн шинжилгээний дараа
21:34
they said that his brain was completely clear
376
1282970
2224
эмч нар хүүгийн маань тархи
эрүүл гэдгийг хэлэх үед
21:37
and that he was by then extending his legs correctly.
377
1285194
3010
хүү хөлөө зөв тэнийлгэдэг болсон байв.
21:40
And when I asked the pediatrician what had been going on,
378
1288204
2932
Хүүхдийн эмчээс юу болсныг асуухад,
21:43
she said she thought in the morning he had probably had a cramp.
379
1291136
4335
өглөө хүүгийн булчинг зангирсан
гэж бодсноо хэлсэн юм.
21:47
(Laughter)
380
1295471
3565
(Инээд)
21:51
But I thought how my mother was right.
381
1299036
7833
Гэхдээ л би ээжтэйгээ санал нийлдэг юм.
21:58
I thought, the love you have for your children
382
1306869
3495
Хүүхдээ хайрлах хайр бол
хорвоогийн хамгийн агуу хайр.
22:02
is unlike any other feeling in the world,
383
1310364
3330
Хүүхэдтэй болох хүртлээ ямар гэдгийг нь
22:05
and until you have children, you don't know what it feels like.
384
1313694
6164
чи ойлгохгүй гэж би боддог.
22:11
I think children had ensnared me
385
1319858
2321
Эцэг хүний хагацлын мэдрэмжийг
мэдэрсний маань дараа
22:14
the moment I connected fatherhood with loss.
386
1322179
3526
хүүхдүүд намайг өөрсөд рүүгээ урхидан
татсан мэт надад санагддаг.
22:17
But I'm not sure I would have noticed that
387
1325705
1932
Гэхдээ хэрэв би энэ төсөлдөө ингэтлээ
22:19
if I hadn't been so in the thick of this research project of mine.
388
1327637
5525
бүх л зүрх сэтгэлээ зориулаагүй бол
эдгээрийг ойлгох байсан эсэхдээ эргэлздэг.
22:25
I'd encountered so much strange love,
389
1333162
3232
Би хэтэрхий олон хачин гэмээр хайрыг
22:28
and I fell very naturally into its bewitching patterns.
390
1336394
3785
олж харан түүндээ ихээр татагдсан.
22:32
And I saw how splendor can illuminate even the most abject vulnerabilities.
391
1340179
6727
Хамгийн өрөвдөлтэй хэврэгхэн байдлыг ч
яаж гэрэл гэгээтэй болгож болдгийг харсан.
22:38
During these 10 years, I had witnessed and learned
392
1346906
3806
Арван жилийн хугацаанд би тэсэшгүй хүнд
22:42
the terrifying joy of unbearable responsibility,
393
1350712
3492
үүрэг хариуцлагын
гайхамшигт аз жаргалыг харж,
22:46
and I had come to see how it conquers everything else.
394
1354204
3532
тэр зүйл бүхнийг өөрчилж буйг ч мэдэрсэн.
22:49
And while I had sometimes thought the parents I was interviewing were fools,
395
1357736
4301
Ярилцлага өгсөн эцэг эхчүүд өөрсдийн
амьдралыг талархал ч илэрхийлдэггүй
22:54
enslaving themselves to a lifetime's journey with their thankless children
396
1362037
4950
хүүхдүүддээ зориулан, зовлон дундах
өвөрмөц байдалд хүүхдүүдээ өсгөж буйг
хараад тэднийг тэнэгүүд гэж бодох үедээ
миний хийсэн судалгаа намайг
22:58
and trying to breed identity out of misery,
397
1366987
2949
тэдний нэг байхад бэлэн байхаар
бэлдэж байсныг ойлгосон юм.
23:01
I realized that day that my research had built me a plank
398
1369936
4636
Одоо бол би тэдний онгоцонд суун,
нэгдэхэд бэлэн болсон.
23:06
and that I was ready to join them on their ship.
399
1374572
3414
23:09
Thank you.
400
1377986
1817
Баярлалаа.
23:11
(Applause)
401
1379803
5651
(Алга ташилт)
Translated by Saruulzaya Gansukh
Reviewed by Batchansaa Batzorig

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Andrew Solomon - Writer
Andrew Solomon writes about politics, culture and psychology.

Why you should listen

Andrew Solomon is a writer, lecturer and Professor of Clinical Psychology at Columbia University. He is president of PEN American Center. He writes regularly for The New Yorker and the New York Times.

Solomon's newest book, Far and Away: Reporting from the Brink of Change, Seven Continents, Twenty-Five Years was published in April, 2016. His previous book, Far From the Tree: Parents, Children, and the Search for Identity won the National Book Critics Circle award for nonfiction, the Wellcome Prize and 22 other national awards. It tells the stories of parents who not only learn to deal with their exceptional children but also find profound meaning in doing so. It was a New York Times bestseller in both hardcover and paperback editions. Solomon's previous book, The Noonday Demon: An Atlas of Depression, won the 2001 National Book Award for Nonfiction, was a finalist for the 2002 Pulitzer Prize and was included in The Times of London's list of one hundred best books of the decade. It has been published in twenty-four languages. Solomon is also the author of the novel A Stone Boat and of The Irony Tower: Soviet Artists in a Time of Glasnost.

Solomon is an activist in LGBT rights, mental health, education and the arts. He is a member of the boards of directors of the National LGBTQ Force and Trans Youth Family Allies. He is a member of the Board of Visitors of Columbia University Medical Center, serves on the National Advisory Board of the Depression Center at the University of Michigan, is a director of Columbia Psychiatry and is a member of the Advisory Board of the Depression and Bipolar Support Alliance. Solomon also serves on the boards of the Metropolitan Museum of Art, Yaddo and The Alex Fund, which supports the education of Romani children. He is also a fellow of Berkeley College at Yale University and a member of the New York Institute for the Humanities and the Council on Foreign Relations.

Solomon lives with his husband and son in New York and London and is a dual national. He also has a daughter with a college friend; mother and daughter live in Texas but visit often.


More profile about the speaker
Andrew Solomon | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee