ABOUT THE SPEAKER

Andrew Solomon - Writer
Andrew Solomon writes about politics, culture and psychology.

Why you should listen

Andrew Solomon is a writer, lecturer and Professor of Clinical Psychology at Columbia University. He is president of PEN American Center. He writes regularly for The New Yorker and the New York Times.

Solomon's newest book, Far and Away: Reporting from the Brink of Change, Seven Continents, Twenty-Five Years was published in April, 2016. His previous book, Far From the Tree: Parents, Children, and the Search for Identity won the National Book Critics Circle award for nonfiction, the Wellcome Prize and 22 other national awards. It tells the stories of parents who not only learn to deal with their exceptional children but also find profound meaning in doing so. It was a New York Times bestseller in both hardcover and paperback editions. Solomon's previous book, The Noonday Demon: An Atlas of Depression, won the 2001 National Book Award for Nonfiction, was a finalist for the 2002 Pulitzer Prize and was included in The Times of London's list of one hundred best books of the decade. It has been published in twenty-four languages. Solomon is also the author of the novel A Stone Boat and of The Irony Tower: Soviet Artists in a Time of Glasnost.

Solomon is an activist in LGBT rights, mental health, education and the arts. He is a member of the boards of directors of the National LGBTQ Force and Trans Youth Family Allies. He is a member of the Board of Visitors of Columbia University Medical Center, serves on the National Advisory Board of the Depression Center at the University of Michigan, is a director of Columbia Psychiatry and is a member of the Advisory Board of the Depression and Bipolar Support Alliance. Solomon also serves on the boards of the Metropolitan Museum of Art, Yaddo and The Alex Fund, which supports the education of Romani children. He is also a fellow of Berkeley College at Yale University and a member of the New York Institute for the Humanities and the Council on Foreign Relations.

Solomon lives with his husband and son in New York and London and is a dual national. He also has a daughter with a college friend; mother and daughter live in Texas but visit often.

More profile about the speaker
Andrew Solomon | Speaker | TED.com

TEDMED 2013

Andrew Solomon: Love, no matter what

Андрев Соломон: Юу ч болсон бай хамаагүй, хайрла

Filmed: 2013-04-24

Readability: 3.6

4,969,430 views

Танаас өөрөөс чинь ямар нэгэн зүйлээрээ өөр хүүхдийг өсгөнө гэдэг ямар байх бол (жишээ нь гоц авьяастай, өөр чадвартай хүүхэд эсвэл гэмт хэрэгтэн)? Энэхүү сэтгэл хөдлөм илтгэлдээ зохиолч Андрев Соломон хэдэн арван эцэг эхчүүдтэй ярилцан, нэгэн асуултыг асууж явахдаа юу ойлгон, суралцсанаа хуваалцаж байна. Нөхцөл заагаагүй хайр, нөхцөл шаардаагүй хүлээн зөвшөөрлийн хоорондох зааг нь юу вэ?

Andrew Solomon - Writer
Andrew Solomon writes about politics, culture and psychology. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

"Even in purely non-religious terms,

0

381

4223

"Шашны бус үзлийн үүднээс аваад үзсэн ч

00:16

homosexuality represents a misuse of the sexual faculty.

1

4604

6055

ижил хүйстэн гэдэг нь бэлгийн гаж чиг
хандлагын төлөөлөгч юм.

00:22

It is a pathetic little second-rate substitute for reality --

2

10659

4626

Бодит байдлаас гажсан,
доод бүлгийн хүмүүс,

00:27

a pitiable flight from life.

3

15285

2400

өрөвдмөөр хувь тавилангаа
эдэлж яваа хүмүүс.

00:29

As such, it deserves no compassion,

4

17685

3823

Эдгээр цөөнх хүмүүс ямар ч
энэрэл нигүүлсэл,

00:33

it deserves no treatment

5

21508

2562

засал эмчилгээ

00:36

as minority martyrdom,

6

24070

2767

хүртэх эрхгүй бөгөөд

00:38

and it deserves not to be deemed anything but a pernicious sickness."

7

26837

6678

тэднийг зөвхөн хөнөөлт өвчин тээгч
гэж үзвэл зохилтой."

00:45

That's from Time magazine in 1966, when I was three years old.

8

33515

5222

Энэ бол 1966 онд намайг 3 настай байхад
хэвлэгдсэн Таймс сэтгүүлийн ишлэл юм.

00:50

And last year, the president of the United States

9

38737

3914

Харин өнгөрсөн 2012 онд
Америкийн Нэгдсэн Улсын ерөнхийлөгч

00:54

came out in favor of gay marriage.

10

42651

2583

ижил хүйсийн гэрлэлтэд
нааштай хандаж буйгаа мэдэгдсэн.

00:57

(Applause)

11

45234

7449

(Алга ташилт)

01:04

And my question is, how did we get from there to here?

12

52683

5702

Бид тэндээс яаж энд ирснийг
би асуумаар байна.

01:10

How did an illness become an identity?

13

58385

4740

Өвчин байсан зүйл хэрхэн
хувь хүний тодорхойлт болов?

01:15

When I was perhaps six years old,

14

63125

2960

Би зургаан настайдаа
ээж, ах хоёртойгоо хамт

01:18

I went to a shoe store with my mother and my brother.

15

66085

2933

гутлын дэлгүүр рүү явсан юм.

01:21

And at the end of buying our shoes,

16

69018

2407

Биднийг гутал авсны дараа худалдагч

01:23

the salesman said to us that we could each have a balloon to take home.

17

71425

3792

үлээдэг шаар авч болохыг хэллээ.

01:27

My brother wanted a red balloon, and I wanted a pink balloon.

18

75217

5666

Ах маань улаан, би харин
ягаан шаар авахыг хүссэн.

01:32

My mother said that she thought I'd really rather have a blue balloon.

19

80883

4915

Гэтэл ээж намайг цэнхэр шаар авсан нь дээр
гэж бодож байгаагаа хэлдэг юм байна.

01:37

But I said that I definitely wanted the pink one.

20

85798

3136

Би харин ягаан шаар авахыг
хүссэн хэвээрээ л байлаа.

01:40

And she reminded me that my favorite color was blue.

21

88934

5419

Гэтэл ээж маань надад миний дуртай өнгө
цэнхэр гэдгийг сануулсан юм.

01:46

The fact that my favorite color now is blue, but I'm still gay --

22

94353

4790

Одоо миний дуртай өнгө цэнхэр болсон ч
би ижил хүйстэн хэвээрээ л байна.

01:51

(Laughter) --

23

99143

3108

(Инээд)

01:54

is evidence of both my mother's influence and its limits.

24

102251

4372

Ээж надад нөлөөлж чадсан ч нөлөөлөл нь
хязгаартай гэдгийг хэлэх гээд байгаа юм.

01:58

(Laughter)

25

106623

2067

(Инээд)

02:00

(Applause)

26

108690

6867

(Алга ташилт)

02:07

When I was little, my mother used to say,

27

115557

2541

Бага байхад ээж маань

02:10

"The love you have for your children is like no other feeling in the world.

28

118114

4536

"Эцэг, эхийн хайр бол
хорвоогийн хамгийн агуу хайр.

02:14

And until you have children, you don't know what it's like."

29

122650

3345

Гэхдээ өөрөө хүүхэдтэй болох хүртлээ
чи үүнийг ойлгохгүй" гэдэг байлаа.

02:17

And when I was little, I took it as the greatest compliment in the world

30

125995

3194

Багадаа би энэ үг бол ээж маань
ах бид хоёрт хэчнээн хайртайгаа

02:21

that she would say that about parenting my brother and me.

31

129189

2820

илэрхийлж байгаа хамгийн сайхан үг
гэж боддог байлаа.

02:24

And when I was an adolescent, I thought

32

132009

2628

Харин өсвөр насандаа
би ижил хүйстэн учраас

02:26

that I'm gay, and so I probably can't have a family.

33

134637

3364

гэр бүлтэй болж чадахгүй
гэж бодох болсон.

Тийм болохоор ээжийн хэлсэн үг
их эмзэглүүлж байлаа.

02:30

And when she said it, it made me anxious.

34

138001

2377

02:32

And after I came out of the closet,

35

140378

1526

Ижил хүйстэн гэдгээ хэлснээс хойш

02:33

when she continued to say it, it made me furious.

36

141904

3200

ээж маань тэр үгийг хэлэх бүрд
надад хэцүү санагдах болсон.

02:37

I said, "I'm gay. That's not the direction that I'm headed in.

37

145104

4141

Ээждээ хандан, "Би ижил хүйстэн.
Би гэр бүлтэй болохгүй.

02:41

And I want you to stop saying that."

38

149245

3045

Та энэ үгээ хэлэхээ боливол сайн байна"
гэх болсон.

02:47

About 20 years ago, I was asked by my editors at The New York Times Magazine

39

155013

5057

Хориод жилийн өмнө Нью-Йорк Таймс
сэтгүүлийн эрхлэгчид маань надад

дүлий хүмүүсийн талаар нийтлэл бичих
санал тавьсан юм.

02:52

to write a piece about deaf culture.

40

160070

2441

02:54

And I was rather taken aback.

41

162511

1837

Энэ санал намайг мэл гайхшруулсан.

02:56

I had thought of deafness entirely as an illness.

42

164348

2195

Би дүлийрлийг өвчин гэж үздэг байлаа.

02:58

Those poor people, they couldn't hear.

43

166543

1726

Сонсож чаддаггүй хөөрхий хүмүүс.

03:00

They lacked hearing, and what could we do for them?

44

168269

2774

Тэд сонсох чадваргүй,
бид тэгээд юу хийж чадна гэж?

Ингээд би сонсголгүй хүмүүсийн ертөнцтэй
танилцахаар боллоо.

03:03

And then I went out into the deaf world.

45

171043

2117

03:05

I went to deaf clubs.

46

173160

2391

Сонсголгүй иргэдийн клубүүдээр явлаа.

03:07

I saw performances of deaf theater and of deaf poetry.

47

175551

3920

Сонсголгүйчүүдийн театр,
яруу найргийн үзүүлбэрийг үзсэн.

03:11

I even went to the Miss Deaf America contest in Nashville, Tennessee

48

179471

6211

Теннесси мужийн Нашвилл хотод болсон
Америкийн Дүлий Миссийн тэмцээн ч үзэв.

Тэнд өмнө зүгийн дохион хэл хэцүү байна
гэж гомдоллож байлаа.

03:17

where people complained about that slurry Southern signing.

49

185682

3844

03:21

(Laughter)

50

189526

4256

(Инээд)

03:25

And as I plunged deeper and deeper into the deaf world,

51

193782

3927

Дүлий хүмүүсийн ертөнцтэй
сайтар танилцах тусам

03:29

I become convinced that deafness was a culture

52

197709

3006

тэд өөрсдийн гэсэн соёлтой
болохыг ойлгож байсан юм.

03:32

and that the people in the deaf world who said,

53

200715

2362

Нэгэн дүлий хүн надад

03:35

"We don't lack hearing, we have membership in a culture,"

54

203077

3367

"Бид сонсдоггүй юм биш,
бид нэгэн соёлын нэгээхэн хэсэг"

03:38

were saying something that was viable.

55

206444

2577

гэсэн нь утга учиртай санагдах болсон.

03:41

It wasn't my culture,

56

209021

1505

Би энэ соёлын
нэгэн хэсэг нь байгаагүй ч,

03:42

and I didn't particularly want to rush off and join it,

57

210526

2718

шуудхан нэгдэн орохыг хүсээгүй ч гэсэн

03:45

but I appreciated that it was a culture

58

213244

2831

ийм соёл, иргэншил байдагт нь
үүний гишүүн хүмүүсийн

03:48

and that for the people who were members of it,

59

216075

2135

өмнөөс баяртай байлаа.

03:50

it felt as valuable as Latino culture or gay culture or Jewish culture.

60

218210

6289

Латин соёл, ижил хүйстнүүдийн соёл, Еврейн
зан заншлын адил үнэ цэнэтэй санагдсан.

03:56

It felt as valid perhaps even as American culture.

61

224499

5000

Америкчуудын соёлтой ч
дүйцэж очихоор чухал санагдсан.

04:01

Then a friend of a friend of mine had a daughter who was a dwarf.

62

229499

3414

Гэтэл найзын маань найз нь
одой охинтой болж таарсан юм.

Охиноо төрсний дараа тэр эмэгтэй

04:04

And when her daughter was born,

63

232913

1479

04:06

she suddenly found herself confronting questions

64

234392

2316

саяхнаас надад их чухал санагдах болсон

04:08

that now began to seem quite resonant to me.

65

236723

2787

тийм нэг асуудалтай тулгарсан юм.

04:11

She was facing the question of what to do with this child.

66

239510

3867

Хүүхэдтэй яаж харьцахаа
тэр сайн мэдэхгүй байлаа.

04:15

Should she say, "You're just like everyone else but a little bit shorter?"

67

243377

3460

"Чи яг л бусад шиг, гэхдээ арай намхан"
гэх үү, эсвэл

04:18

Or should she try to construct some kind of dwarf identity,

68

246837

3215

Америкийн жижиг хүмүүсийн нэг
гэдгийг нь ойлгуулахын тулд

04:22

get involved in the Little People of America,

69

250052

2547

одой гэсэн тусгай статусын дор

04:24

become aware of what was happening for dwarfs?

70

252599

2793

өсгөх ёстой юу?

04:27

And I suddenly thought,

71

255392

1601

Энэ үед надад нэг бодол төрсөн нь

04:28

most deaf children are born to hearing parents.

72

256993

2219

ихэнх дүлий хүүхдүүд
сонсголтой эцэг эхээс төрдөг.

04:31

Those hearing parents tend to try to cure them.

73

259212

2799

Эцэг эх нь тэднийг эмчлэхийг хичээдэг.

Насанд хүрсэн хойноо тэдгээр дүлий хүмүүс
өөрсдийн нийгмийн бүлгийг бий болгодог.

04:34

Those deaf people discover community somehow in adolescence.

74

262011

4166

Ихэнх ижил хүйстнүүд эсрэг хүйстнээ
сонирхдог эцэг эхээс төрдөг.

04:38

Most gay people are born to straight parents.

75

266177

2349

04:40

Those straight parents often want them to function

76

268526

2448

Тэдгээр хетеросексуал
эцэг эхчүүд хүүхдүүдээ

04:42

in what they think of as the mainstream world,

77

270974

2270

ихэнх хүмүүсийн адил
байгаасай гэж хүсдэг ч

04:45

and those gay people have to discover identity later on.

78

273244

3604

ижил хүйстэн хүүхдүүд нь өөрсдийн
бэлгийн чиг хандлагыг сүүлд нь олж мэддэг.

04:48

And here was this friend of mine

79

276848

1616

Гэтэл найз маань одой охиндоо
хувь хүний шинж чанарыг нь

04:50

looking at these questions of identity with her dwarf daughter.

80

278464

3329

хэрхэн ойлгуулах талаар
асуулттай тулгарч байлаа.

04:53

And I thought, there it is again:

81

281793

1776

Энэ бол энгийн нэгэн гэр бүл

04:55

A family that perceives itself to be normal

82

283569

2566

энгийн биш, онцгой хүүхэдтэй

04:58

with a child who seems to be extraordinary.

83

286135

2370

байгаа тухай хэрэг юм.

05:00

And I hatched the idea that there are really two kinds of identity.

84

288505

4512

Ер нь бол хоёр төрлийн хувь хүний шинж
чанарууд байдаг нь надад тодорхой болсон.

05:05

There are vertical identities,

85

293017

1924

Босоо шинж чанарууд нь

05:06

which are passed down generationally from parent to child.

86

294941

2982

эцэг эхээс хүүхдэд үе дамжин ирдэг.

05:09

Those are things like ethnicity, frequently nationality, language, often religion.

87

297923

5603

Үүнд үндэс угсаа, эх орон, хэл яриа,
зарим тохиолдолд шашин багтана.

05:15

Those are things you have in common with your parents and with your children.

88

303526

4478

Эцэг эх, хүүхдүүдийн
адил шинж чанарууд юм.

05:20

And while some of them can be difficult,

89

308004

2273

Зарим тохиолдолд хэцүү байж болох ч

05:22

there's no attempt to cure them.

90

310277

2194

тэднийг эмчлэх, өөрчлөх арга үгүй.

05:24

You can argue that it's harder in the United States --

91

312471

3412

Өнөөгийн ерөнхийлөгч өнгөт арьстан
гэдгийг үл харгалзан,

05:27

our current presidency notwithstanding --

92

315883

1974

АНУ-д өнгөт арьстан байх
хэцүү гэдэгтэй

05:29

to be a person of color.

93

317857

1833

та нарын зарим нь
маргахгүй байх.

05:31

And yet, we have nobody who is trying to ensure

94

319690

2699

Гэтэл хараахан хэн ч бидний дараа үеийн

05:34

that the next generation of children born to African-Americans and Asians

95

322389

3888

Африк Америк болон Ази хүүхдүүд

05:38

come out with creamy skin and yellow hair.

96

326277

3389

цайвар арьс, шаргал үстэй байна
гэж батлахыг хичээхгүй байна.

05:41

There are these other identities which you have to learn from a peer group.

97

329666

4277

Харин нөгөөх нь нийгмийн хүрээллээсээ
сурч өөрийн болгодог шинж чанарууд.

05:45

And I call them horizontal identities,

98

333943

2298

Би үүнийг хөндлөн шинж чанарууд
гэж нэрлэе,

05:48

because the peer group is the horizontal experience.

99

336241

2895

учир нь бид нийгмийн харилцаанд
тэгш байдлаар оролцдог.

05:51

These are identities that are alien to your parents

100

339136

2568

Эцэг эхэд чинь этгээд,
хачин санагдаж болох

05:53

and that you have to discover when you get to see them in peers.

101

341704

4185

эдгээр шинж чанаруудыг чи өөрийн
нийгмийн хүрээллээс олж авсан байдаг.

05:57

And those identities, those horizontal identities,

102

345889

3085

Эдгээр хөндлөн шинж чанаруудыг

06:00

people have almost always tried to cure.

103

348974

3716

хүмүүс үргэлж л өөрчилж,
эмчлэх гэж оролдож байдаг.

06:04

And I wanted to look at what the process is

104

352690

2668

Ингээд би хүмүүс эдгээр
хувийн шинж чанаруудтайгаа

06:07

through which people who have those identities

105

355358

2217

хэрхэн дасан зохицсон

06:09

come to a good relationship with them.

106

357575

2728

талаар судлахыг хүссэн юм.

06:12

And it seemed to me that there were three levels of acceptance

107

360303

4253

Судалсны үндсэн дээр хүмүүс
гурван төвшинд хүлээн зөвшөөрөгддөг нь

06:16

that needed to take place.

108

364556

1439

тодорхой болсон.

06:17

There's self-acceptance, there's family acceptance, and there's social acceptance.

109

365995

5549

Өөрийгөө хүлээн зөвшөөрөх, гэр бүл нь
хүлээн зөвшөөрөх, нийгэм хүлээн зөвшөөрөх.

06:23

And they don't always coincide.

110

371544

1947

Харин эдгээр нь байнга
зэрэг биелдэггүй.

06:25

And a lot of the time, people who have these conditions are very angry

111

373491

4136

Ихэнх тохиолдолд хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй
хүмүүс ихээхэн бухимдалтай байдаг.

06:29

because they feel as though their parents don't love them,

112

377627

3064

Тэд өөрсдийгөө эцэг эхдээ хайрлагдаагүй
хүмүүс гэж үздэг ч,

06:32

when what actually has happened is that their parents don't accept them.

113

380691

4299

яг үнэндээ эцэг эх нь тэднийг
хүлээн зөвшөөрөөгүй байдаг.

06:36

Love is something that ideally is there unconditionally

114

384990

3166

Эцэг эх хүүхдийн хоорондох хайранд

06:40

throughout the relationship between a parent and a child.

115

388156

3047

уг нь нөхцөл зааг байх ёсгүй.

06:43

But acceptance is something that takes time.

116

391203

3266

Гэтэл хүлээн зөвшөөрөхөд хугацаа шаарддаг.

06:46

It always takes time.

117

394469

2235

Ямар ч тохиолдолд хугацаа хэрэгтэй байдаг.

06:48

One of the dwarfs I got to know was a guy named Clinton Brown.

118

396704

4892

Клинтон Браун гэх миний мэдэх
нэг одой залуу бий.

06:53

When he was born, he was diagnosed with diastrophic dwarfism,

119

401596

3402

Түүнийг төрөхөд нь л одой байх

хүнд хэлбэрийн өвчтэй гэж оношилсон юм.

06:56

a very disabling condition,

120

404998

1778

06:58

and his parents were told that he would never walk, he would never talk,

121

406776

3406

Эцэг эхэд нь түүнийг хэзээ ч
алхаж чадахгүй, хэзээ ч ярьж чадахгүй,

07:02

he would have no intellectual capacity,

122

410182

1975

эрүүлээр сэтгэх боломжгүй,

07:04

and he would probably not even recognize them.

123

412157

2699

ер нь эцэг эхээ ч танихгүй
өснө гэж хэлсэн байна.

07:06

And it was suggested to them that they leave him at the hospital

124

414856

3421

Эмч нар хүүг эмнэлэгт орхиод,
тайван үхүүлсэн нь дээр гэж

07:10

so that he could die there quietly.

125

418277

2214

эцэг эхэд нь хэлж л дээ.

07:12

And his mother said she wasn't going to do it.

126

420491

1964

Харин ээж нь тэгж орхихыг хүссэнгүй.

07:14

And she took her son home.

127

422455

1767

Тэгээд гэртээ авчирсан.

07:16

And even though she didn't have a lot of educational or financial advantages,

128

424222

3634

Хэдий ээжид нь өндөр боловсрол,
санхүүгийн хангалттай чадавхи байгаагүй ч,

07:19

she found the best doctor in the country

129

427856

1948

улсдаа энэ чиглэлээр

07:21

for dealing with diastrophic dwarfism,

130

429804

2199

хамгийн шилдэг гэсэн эмчийг олж,

07:24

and she got Clinton enrolled with him.

131

432003

2166

Клинтон хүүг эмчлүүлж эхэлсэн юм.

07:26

And in the course of his childhood,

132

434169

2081

Хүүхэд насандаа Клинтон

07:28

he had 30 major surgical procedures.

133

436250

3073

30 мэс засалд орсон байна.

07:31

And he spent all this time stuck in the hospital

134

439323

2187

Мэс засал болон нөхөн сэргээх бүхий л

ажиллагааны туршид ихэнх цагийг

07:33

while he was having those procedures,

135

441510

1693

эмнэлэгт өнгөрөөсний дараа
одоо алхаж чаддаг болсон юм.

07:35

as a result of which he now can walk.

136

443203

2408

07:37

And while he was there, they sent tutors around to help him with his school work.

137

445611

4350

Эмнэлэгт байхад нь багш нар түүнд туслан,
хичээл зааж байлаа.

Шаргуу хичээхээс өөр сонголт байгаагүй тул
хичээн сургуулилж байлаа.

07:41

And he worked very hard because there was nothing else to do.

138

449961

2829

07:44

And he ended up achieving at a level

139

452790

1747

Харин үр дүнд нь тэр гэр бүлийнхээ

07:46

that had never before been contemplated by any member of his family.

140

454537

3575

хэнийх нь ч хүрж чадаагүй
өндөр боловсролтой болсон юм.

07:50

He was the first one in his family, in fact, to go to college,

141

458112

3330

Гэр бүлийнхэн дундаасаа
коллежид орсон анхны гишүүн нь болов.

07:53

where he lived on campus and drove a specially-fitted car

142

461442

3382

Сургуулийн дотуур байранд амьдарч,

07:56

that accommodated his unusual body.

143

464824

2784

өвөрмөц биед нь тусгайлан
зориулсан машин унадаг байв.

07:59

And his mother told me this story of coming home one day --

144

467608

2963

Харин ээж нь надад
хүүгийнхээ сургуулийн ойролцоо

08:02

and he went to college nearby --

145

470571

1765

нэг удаа явж байгаад

08:04

and she said, "I saw that car, which you can always recognize,

146

472336

3087

"Шөнийн цэнгээний газрын
машин зогсоол дээр

08:07

in the parking lot of a bar," she said. (Laughter)

147

475423

4423

хүүгийнхээ машиныг харсан, хаана ч хараад
танина л даа" гэж хэлсэн юм. (Инээд)]

08:11

"And I thought to myself, they're six feet tall, he's three feet tall.

148

479846

4610

"Тэгээд би бодлоо, тэд 180 см өндөртэй,
харин хүү минь 90 см л өндөртэй.

Тэр хүүхдүүдийн 2 шил шар айраг нь
миний хүүд бол 4 шил гэсэн үг.

08:16

Two beers for them is four beers for him."

149

484456

2300

08:18

She said, "I knew I couldn't go in there and interrupt him,

150

486756

2613

Би тийшээ ороод түүнд саад болж
болохгүйгээ мэдэж байсан болохоор

08:21

but I went home, and I left him eight messages on his cell phone."

151

489369

4188

гэртээ хариад утсанд нь 8 шуудан
үлдээсэн" гээд үргэлжлүүлэн,

08:25

She said, "And then I thought,

152

493557

1485

"Тэгээд бодлоо л доо,

хүүг минь анх төрөх үед нь би түүнийг
том болоход коллежийн найзуудтайгаа

08:27

if someone had said to me when he was born

153

495042

2100

08:29

that my future worry would be that he'd go drinking and driving with his college buddies -- "

154

497142

5613

согтуугаар жолоо барих болов уу гэж
санаа зовно гэж хэн нэг нь хэлсэн бол ч"

08:34

(Applause)

155

502755

8782

(Алга ташилт)

08:43

And I said to her, "What do you think you did

156

511537

2039

Би түүнээс "Таны хүү сэтгэл татам,
амжилттай, гайхалтай

08:45

that helped him to emerge as this charming, accomplished, wonderful person?"

157

513576

4460

хүн болоход нь таны хийсэн юу ихээр
нөлөөлсөн гэж боддог вэ?" гэж асуухад тэр

08:50

And she said, "What did I do? I loved him, that's all.

158

518036

4687

"Би юу хийсэн бэ гэж үү? Би түүнийг
хайрласан, тэгээд л боллоо.

08:54

Clinton just always had that light in him.

159

522723

3136

Клинтон өөрөө үргэлж л гэрэлтсээр ирсэн.

08:57

And his father and I were lucky enough to be the first to see it there."

160

525859

6413

Харин аав бид хоёр нь тэр гэрлийг хамгийн
түрүүнд харах азтай хүмүүс байсан юм."

09:04

I'm going to quote from another magazine of the '60s.

161

532272

3038

Би 60-аад оны өөр нэгэн
сэтгүүлээс ишлэх гэсэн юм.

09:07

This one is from 1968 -- The Atlantic Monthly, voice of liberal America --

162

535310

5694

1968 оны Ардчилсан Америкийн дуу хоолой
болох Атлантик монтли сэтгүүлд салбартаа

09:13

written by an important bioethicist.

163

541004

2804

чухалд тооцогдох биологийн үүднээс
ёс зүй судлаачийн бичсэн өгүүлэл байна.

09:15

He said, "There is no reason to feel guilty

164

543808

3808

Тэр бичихдээ,

09:19

about putting a Down syndrome child away,

165

547616

3305

"Дауны синдромтой хүүхдээ эмнэлэгт ч бай,

09:22

whether it is put away in the sense of hidden in a sanitarium

166

550921

5059

үхлийн нөхцөл байдалд ч бай орхих нь

09:27

or in a more responsible, lethal sense.

167

555980

3909

тийм ч гэмшмээр зүйл биш юм.

09:31

It is sad, yes -- dreadful. But it carries no guilt.

168

559889

4948

Тиймээ, энэ гунигтай хэрэг, аймшигтай.
Гэхдээ л гэмших хэрэггүй.

09:36

True guilt arises only from an offense against a person,

169

564837

4100

Зөвхөн хүний эсрэг гаргасан
зөрчилд гэмших хэрэгтэй

09:40

and a Down's is not a person."

170

568937

4601

харин Дауны синдромтой
бол тэр хүн биш."

09:45

There's been a lot of ink given to the enormous progress that we've made

171

573538

3941

Бид ижил хүйстэн хүмүүсийг
хүлээн зөвшөөрөх тал дээр

09:49

in the treatment of gay people.

172

577479

2127

гайхалтай ахиц дэвшил гаргасан.

09:51

The fact that our attitude has changed is in the headlines every day.

173

579606

4036

Өдөр өдрөөр хүмүүсийн хандлага өөрчлөгдөж
байгааг сонины гарчгаас ч харж болно.

09:55

But we forget how we used to see people who had other differences,

174

583642

4696

Гэвч бусдаас арай өөр,
хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст хандах

10:00

how we used to see people who were disabled,

175

588338

2138

хандлага маань хэчнээн өөрчлөгдсөнийг,

10:02

how inhuman we held people to be.

176

590476

2913

бид тэдэнд хэчнээн аймшигтай
хандсанаа мартсан байна.

10:05

And the change that's been accomplished there,

177

593389

1878

Өнөөг хүртэл гаргасан амжилтдаа

10:07

which is almost equally radical,

178

595267

1826

бид төдийлөн ач холбогдол өгч,

10:09

is one that we pay not very much attention to.

179

597093

2876

анхаарал хандуулахгүй байсаар байна.

10:11

One of the families I interviewed, Tom and Karen Robards,

180

599969

3952

Нью Иоркод амьдардаг залуухан,
амжилттай хосууд болох

10:15

were taken aback when, as young and successful New Yorkers,

181

603921

3728

Том болон Карен Робардсын гэр бүлээс
би ярилцлага авч байсан юм.

10:19

their first child was diagnosed with Down syndrome.

182

607649

3455

Тэдний анхны хүүхэд нь Дауны синдромтой
хэмээн оношлогдсон байлаа.

10:23

They thought the educational opportunities for him were not what they should be,

183

611104

4086

Тэд судалж үзээд одоогийн боловсролын
систем хүсэж байгаа боловсролыг нь

10:27

and so they decided they would build a little center --

184

615190

3853

хүүхдэд нь өгч чадахгүйг мэдээд,
хэдэн өөр эцэг эхчүүдтэй хамтран

10:31

two classrooms that they started with a few other parents --

185

619043

3664

Дауны синдромтой хүүхдүүдийг хичээллүүлэх

10:34

to educate kids with D.S.

186

622707

2463

хоёр ангитай жижиг төв байгуулсан.

10:37

And over the years, that center grew into something called the Cooke Center,

187

625170

3900

Цаг хугацаа өнгөрөхийн хирээр
энэ байгууллага өргөжин

10:41

where there are now thousands upon thousands

188

629070

2157

мянга мянган оюуны бэрхшээлтэй

10:43

of children with intellectual disabilities who are being taught.

189

631227

3777

хүүхдүүд суралцдаг Күүк төв болсон юм.

10:47

In the time since that Atlantic Monthly story ran,

190

635004

3138

Атлантик монтли сэтгүүл дээр
өмнөх нийтлэл гарснаас хойш

10:50

the life expectancy for people with Down syndrome has tripled.

191

638142

4173

Дауны синдромтой хүмүүсийн
дундаж наслалт гурав дахин өссөн.

10:54

The experience of Down syndrome people includes those who are actors,

192

642315

4759

Дауны синдромтой хүмүүс дотор
жүжигчид, зохиолчид ч багтдаг ба

10:59

those who are writers, some who are able to live fully independently in adulthood.

193

647074

6053

насанд хүрсэн хойноо бүрэн
бие даан амьдарч буй олон хүн бий.

Робардсынхан ч үүнтэй
олон зүйлээр холбоотой.

11:05

The Robards had a lot to do with that.

194

653127

1875

Би тэднээс "Та харамсдаг уу?

11:07

And I said, "Do you regret it?

195

655002

1534

Хүүхэд чинь Дауны синдромгүй
байсан ч болоосой гэж хүсдэг үү?

11:08

Do you wish your child didn't have Down syndrome?

196

656536

2603

Энэ өвчний тухай сонсож ч байгаагүй ч
болоосой гэж боддог уу?" гэж асуухад

11:11

Do you wish you'd never heard of it?"

197

659139

1849

11:12

And interestingly his father said,

198

660988

2367

хүүгийн аав надад

11:15

"Well, for David, our son, I regret it,

199

663355

2587

"Юу л даа, Дэвидийн хувьд бол
надад харамсалтай байдаг.

11:17

because for David, it's a difficult way to be in the world,

200

665942

3380

Яагаад гэвэл ийм байх нь Дэвидийн
амьдралыг ярвигтай болгож байгаа юм,

11:21

and I'd like to give David an easier life.

201

669322

2748

гэтэл би түүнийг арай хялбар
амьдралаар амьдраасай гэж хүсдэг.

11:24

But I think if we lost everyone with Down syndrome, it would be a catastrophic loss."

202

672070

5100

Гэхдээ бид Дауны синдромтой бүх хүмүүсээ
алдсан бол аймшигтай алдаа байх байсан."

11:29

And Karen Robards said to me, "I'm with Tom.

203

677170

3431

Гэхэд Кэрин Робардс,
"Би Томтой санал нийлж байна.

11:32

For David, I would cure it in an instant to give him an easier life.

204

680601

3941

Дэвидийн амьдралыг арай хялбар болгохын
тулд түүнийг эмчлэхийг хүсэх байсан.

11:36

But speaking for myself -- well, I would never have believed 23 years ago when he was born

205

684542

5436

Харин миний хувьд бол би 23 жилийн
өмнө хүүг төрөхөөс өмнө бол өдийд

11:41

that I could come to such a point --

206

689978

2010

өөрийгөө ийм болсон байна гэж
төсөөлөхөөргүй байлаа.

11:43

speaking for myself, it's made me so much better and so much kinder

207

691988

4348

Энэ бүхэн намайг илүү сайн,
сайхан сэтгэлтэй хүн болгож,

11:48

and so much more purposeful in my whole life,

208

696336

3034

амьдралыг минь илүү утга учиртай болгосон.

11:51

that speaking for myself, I wouldn't give it up for anything in the world."

209

699370

6409

Би энэ бүхнийг юугаар ч солихгүй байсан."

11:57

We live at a point when social acceptance for these and many other conditions

210

705779

4385

Бидний амьдарч байгаа өнөө үед
нийгмийн хүлээн зөвшөөрч байгаа

байдал алхам алхмаар
урагшилсаар байна.

12:02

is on the up and up.

211

710164

1738

12:03

And yet we also live at the moment

212

711902

1836

Үүгээр үл барам бид өөрсдөө өмнө нь

12:05

when our ability to eliminate those conditions

213

713738

2891

төсөөлж ч байгаагүйгээр
эдгээр бэрхшээлүүдийг арилгаж

12:08

has reached a height we never imagined before.

214

716629

2608

чадах төвшинд ирсэн байна.

Америкийн Нэгдсэн Улсад төрж буй
ихэнх сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдүүд

12:11

Most deaf infants born in the United States now

215

719237

3144

12:14

will receive Cochlear implants,

216

722396

1793

одоо Коклер имплантийг суулгах болсон.

12:16

which are put into the brain and connected to a receiver,

217

724189

4815

Үүнийг тархинд суулгаснаар,
хүүхдийн сонсгол болон

12:21

and which allow them to acquire a facsimile of hearing and to use oral speech.

218

729004

5018

яриа хариуцсан хэсэгт нөлөөлдөг.

12:26

A compound that has been tested in mice, BMN-111,

219

734022

4299

БМН-111 гэх хүний мөгөөрсний
хэвийн биш хөгжлийн генээс

12:30

is useful in preventing the action of the achondroplasia gene.

220

738321

5053

урьдчилсан сэргийлэх зорилготой
холимогийг хулгана дээр туршиж байна.

12:35

Achondroplasia is the most common form of dwarfism,

221

743374

2745

Мөгөөрсний хэвийн биш
хөгжил нь одой хүүхэд төрөх

12:38

and mice who have been given that substance and who have the achondroplasia gene,

222

746119

3967

хамгийн түгээмэл шалтгаан болдог бөгөөд
уг бэлдмэлийг хэрэглэсэн

хэвийн биш хөгжлийн гентэй хулгана
хэвийн хэмжээнд хүртлээ өссөн байна.

12:42

grow to full size.

223

750086

1918

12:44

Testing in humans is around the corner.

224

752004

2551

Удахгүй хүн дээр туршихаар ажиллаж байна.

12:46

There are blood tests which are making progress

225

754555

2256

Дауны синдромыг
жирэмслэлтийн эрт үед илрүүлэх

12:48

that would pick up Down syndrome more clearly and earlier in pregnancies than ever before,

226

756811

5495

цусны шинжилгээг туршиж байгаа бөгөөд

12:54

making it easier and easier for people to eliminate those pregnancies,

227

762306

5229

энэ нь эдгээр жирэмслэлтийг
бууруулах эсвэл

бүр зогсоох боломжийг олгох юм.

12:59

or to terminate them.

228

767550

1320

13:00

And so we have both social progress and medical progress.

229

768870

4667

Үүнээс харахад бид нийгмийн болон
эрүүл мэндийн салбарт дэвшилттэй байна.

13:05

And I believe in both of them.

230

773537

1852

Илүү дээр болно гэдэгт ч би итгэдэг.

13:07

I believe the social progress is fantastic and meaningful and wonderful,

231

775389

4055

Би нийгэмд гарч буй эдгээр эерэг
өөрчлөлтүүдийг гайхалтай, утга учиртай,

сайхан гэж боддог. Эрүүл мэндийн
салбарын дэвшилтүүдийг ч мөн адил.

13:11

and I think the same thing about the medical progress.

232

779444

3096

13:14

But I think it's a tragedy when one of them doesn't see the other.

233

782540

4363

Гэхдээ энэ хоёр нэг нь нөгөөгөөсөө
ангид байгаа нь гунигтай юм.

Харин нийгэм, эрүүл мэндийн байдлууд
өмнө дурдсан гурван тохиолдолд

13:18

And when I see the way they're intersecting

234

786903

2071

13:20

in conditions like the three I've just described,

235

788974

2214

огтлолцож байгаа шиг
нөхцөл байдлууд үүсэхэд

13:23

I sometimes think it's like those moments in grand opera

236

791188

3650

дуурийн гол дүрийн эр
эмэгтэйдээ хайртай гэдгээ

13:26

when the hero realizes he loves the heroine

237

794838

2604

түүнийг орон дээр үхэтхийн унах

13:29

at the exact moment that she lies expiring on a divan.

238

797442

4447

яг тэр агшинд ухаардаг
мөч шиг санагддаг юм.

13:33

(Laughter)

239

801889

2799

(Инээд)

13:36

We have to think about how we feel about cures altogether.

240

804688

3882

Бид эмчилгээг хэрхэн бүх талаас нь
хийх тухай бодох хэрэгтэй.

13:40

And a lot of the time the question of parenthood is,

241

808570

2866

Харин эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ
юуг нь хүлээн зөвшөөрч,

13:43

what do we validate in our children,

242

811436

1852

юуг нь өөрчлөх вэ?

13:45

and what do we cure in them?

243

813288

1752

гэсэн асуулттай тулгардаг.

13:47

Jim Sinclair, a prominent autism activist, said,

244

815040

4171

Аутизмийн нэрт идэвхтэн болох
Жим Синклэйр хэлэхдээ

13:51

"When parents say 'I wish my child did not have autism,'

245

819211

4654

"Эцэг эхчүүд 'Миний хүүхэд аутизмгүй
байсан ч болоосой' гэж хэлэх нь

13:55

what they're really saying is 'I wish the child I have did not exist

246

823865

4859

үнэндээ бол 'Энэ хүүхэд төрөөгүй болоосой
харин оронд нь аутизмгүй,

14:00

and I had a different, non-autistic child instead.'

247

828724

4019

өөр хүүхэдтэй байсан ч болоосой'
гэж хэлж байгаа хэрэг юм.

14:04

Read that again. This is what we hear when you mourn over our existence.

248

832743

4792

Дахиад унш даа. Бидний төлөө
шаналахад чинь үүнийг л бид сонсдог.

14:09

This is what we hear when you pray for a cure --

249

837535

3202

Биднийг эмчлэгдээсэй гэж залбирахад
чинь бид ийм л үг сонсдог,

14:12

that your fondest wish for us

250

840737

1905

та нарын хамгийн гэнэн хүсэл чинь

14:14

is that someday we will cease to be

251

842642

2379

нэг л өдөр бид ийм байхаа больж,

14:17

and strangers you can love will move in behind our faces."

252

845021

5555

нүүр царайны минь цаана өөр хүн оршоосой
гэж хүсэж байгаа юм шиг л санагддаг".

14:22

It's a very extreme point of view,

253

850576

3066

Дэндүү туйлширсан хэрэг байж болох ч,

14:25

but it points to the reality that people engage with the life they have

254

853642

4129

ийм амьдралтай хүмүүс
өөрсдөө эмчлэгдэхийг,

14:29

and they don't want to be cured or changed or eliminated.

255

857771

4565

өөрчлөгдөхийг эсвэл
бүр алга болохыг хүсдэггүй.

14:34

They want to be whoever it is that they've come to be.

256

862336

3220

Ямар байсан, тэр чигээрээ байхыг хүсдэг.

14:37

One of the families I interviewed for this project

257

865556

3800

Энэ төслийн хүрээнд миний сурвалжилсан
гэр бүлүүдийн нэг нь Дилан Клеболдийх.

14:41

was the family of Dylan Klebold who was one of the perpetrators of the Columbine massacre.

258

869356

5254

Тэр бол Колумбиний
алан хядлага үйлдэгчдийн нэг.

14:46

It took a long time to persuade them to talk to me,

259

874610

2795

Тэднийг ятгахад урт хугацаа орсон хэдий ч

14:49

and once they agreed, they were so full of their story

260

877405

2764

зөвшөөрснийхөө дараа өөрсдийн түүхээ

14:52

that they couldn't stop telling it.

261

880169

1699

зогсолтгүй ярьсаар байсан юм.

14:53

And the first weekend I spent with them -- the first of many --

262

881868

2617

20 гаруй цагийн бичлэг хийсэн

олон амралтын өдрүүдийн уулзалтуудын
анхныхад нь ийм зүйл болсон юм.

14:56

I recorded more than 20 hours of conversation.

263

884485

3121

14:59

And on Sunday night, we were all exhausted.

264

887606

2263

Ням гаригийн шөнө болоход
бүгд ядарсан байв.

Бид гал тогоонд суугаад,
Сүе Клеболд оройн хоол бэлтгэж байлаа.

15:01

We were sitting in the kitchen. Sue Klebold was fixing dinner.

265

889869

2886

15:04

And I said, "If Dylan were here now,

266

892755

2521

"Хэрвээ Дилан яг одоо энд байсан бол

15:07

do you have a sense of what you'd want to ask him?"

267

895276

2845

түүнээс юу асуух байсан бэ?"
гэж намайг асуухад аав нь

15:10

And his father said, "I sure do.

268

898121

2368

"Ямар чөтгөрөө бодож

15:12

I'd want to ask him what the hell he thought he was doing."

269

900489

3549

тийм юм хийснийг л асуумаар байна."

15:16

And Sue looked at the floor, and she thought for a minute.

270

904038

3638

Харин Сүе шал уруу харан хэсэг азнаснаа

15:19

And then she looked back up and said,

271

907676

2179

над руу эргэж хараад

15:21

"I would ask him to forgive me for being his mother

272

909855

4063

"Ээж нь мөртлөө түүнийг дотроо

15:25

and never knowing what was going on inside his head."

273

913918

4424

юу санаж боддогийг нь
мэдээгүйдээ уучлал гуйх байсан."

15:30

When I had dinner with her a couple of years later --

274

918342

2968

Харин энэ явдлаас хэдэн жилийн дараа

15:33

one of many dinners that we had together --

275

921310

1927

тэднийд оройн хоол идэж байтал тэр надад

15:35

she said, "You know, when it first happened,

276

923237

3410

"Юу гээч, энэ бүхэн анх болсны дараа
би хэзээ ч гэрлээгүй болоосой,

15:38

I used to wish that I had never married, that I had never had children.

277

926647

3808

хэзээ ч хүүхэдтэй болоогүй болоосой
гэж хүсдэг байсан.

15:42

If I hadn't gone to Ohio State and crossed paths with Tom,

278

930455

3492

Охио муж уруу яваагүй, Томтой танилцаагүй,
энэ хүүхэд хэзээ ч төрөөгүй бас

15:45

this child wouldn't have existed and this terrible thing wouldn't have happened.

279

933947

3642

ийм аймшигтай үйл явдал хэзээ ч болоогүй
байсан ч болоосой гэж хүсдэг байсан.

15:49

But I've come to feel that I love the children I had so much

280

937589

4515

Гэтэл би хүүдээ хичнээн их хайртайгаа,
түүнгүйгээр өөрийнхөө амьдралыг

15:54

that I don't want to imagine a life without them.

281

942104

3303

төсөөлж ч чадахгүйгээ ойлгосон.

15:57

I recognize the pain they caused to others, for which there can be no forgiveness,

282

945407

4929

Бусад хүмүүст ямар аймшигтай зүйл
тохиолдсоныг мэдэж байгаа ч,

энэ аймшигтай зүйлд ямар ч өршөөл үгүйг
ойлгож байгаа ч, би ч гэсэн шаналдаг"

16:02

but the pain they caused to me, there is," she said.

283

950336

3464

16:05

"So while I recognize that it would have been better for the world

284

953800

3792

"Хэрвээ Дилан хэзээ ч төрөөгүй байсан бол

16:09

if Dylan had never been born,

285

957592

2510

хүмүүст илүү дээр байж болох байсан ч

16:12

I've decided that it would not have been better for me."

286

960102

5482

надад бол тийм биш гэдгийг би мэдэрдэг."

16:17

I thought it was surprising how all of these families had all of these children with all of these problems,

287

965584

6484

Эдгээр өвчин, шаналалтай хүүхдүүдийн
гэр бүлийнхэн өвчнөөс нь

ямар ч аргаар хамаагүй салгахыг хүсдэг ч,
эдгээр хэцүү асуудлууд дундаас

16:24

problems that they mostly would have done anything to avoid,

288

972068

3033

16:27

and that they had all found so much meaning in that experience of parenting.

289

975101

3819

эцэг эх байхын гайхамшгийг мэдэрч
байгаа нь сайхан санагддаг.

16:30

And then I thought, all of us who have children

290

978920

3201

Бүх хүмүүс өөрсдийн хүүхдүүдийг

16:34

love the children we have, with their flaws.

291

982121

2692

сул талуудтай нь хамт хайрладаг.

16:36

If some glorious angel suddenly descended through my living room ceiling

292

984813

4256

Хэрэв шидэт дагина дээвэр нэвтлэн
өрөөнд орж ирээд

16:41

and offered to take away the children I have

293

989069

2210

одоо байгаа хүүхдийг минь
авч яваад оронд нь

16:43

and give me other, better children -- more polite, funnier, nicer, smarter --

294

991279

6594

илүү дээр, илүү эелдэг, хөгжилтэй,
ухаалаг хүүхэд өгье гэсэн бол

16:49

I would cling to the children I have and pray away that atrocious spectacle.

295

997873

5105

би өөрийнхөө хүүхдийг тэвэрч аваад,
тэр аймшигт шидтнийг хөөж явуулах байсан.

16:54

And ultimately I feel

296

1002978

1992

Яг л бид

16:56

that in the same way that we test flame-retardant pajamas in an inferno

297

1004970

3578

галд шатдаггүй унтлагын хувцас
хүүхэддээ өмсүүлчихээд

17:00

to ensure they won't catch fire when our child reaches across the stove,

298

1008548

4472

түүнийг зууханд хүрэх үедээ түлэгдэх нь үү
гэдгийг шалгаж байгаа мэт

17:05

so these stories of families negotiating these extreme differences

299

1013020

4068

эдгээр гэр бүлүүдийн
онцлог байдал нь хүн бүрийн

17:09

reflect on the universal experience of parenting,

300

1017088

2681

хүүхэддээ хандах хандлагад нөлөөлж байна.

17:11

which is always that sometimes you look at your child and you think,

301

1019769

4134

Бид бүгд л хүүхэд рүүгээ хараад

ингэхэд чи хаанаас ирсэн юм бэ?
гэж боддог шүү дээ.

17:15

where did you come from?

302

1023903

2189

17:18

(Laughter)

303

1026092

2454

(Инээд)

17:20

It turns out that while each of these individual differences is siloed --

304

1028546

4975

Хэдийгээр хүн бүр адилгүй ч

хорвоо дээр шизофрен буюу
сэтгэцийн өвчинтэй тэмцэж буй,

17:25

there are only so many families dealing with schizophrenia,

305

1033521

2545

17:28

there are only so many families of children who are transgender,

306

1036066

2637

трансжендер хүүхэдтэй,

17:30

there are only so many families of prodigies --

307

1038703

2194

гоц авьяастантай

17:32

who also face similar challenges in many ways --

308

1040897

2284

олон ч гэр бүлүүд

17:35

there are only so many families in each of those categories --

309

1043181

2690

бүгд ижил сорилтуудтай тулгарсаар байгаа.

17:37

but if you start to think

310

1045871

1432

Та өөрийнхөө гэр бүлийн

17:39

that the experience of negotiating difference within your family

311

1047303

3566

бусдаас ялгаатай талыг бодоод үзвэл

17:42

is what people are addressing,

312

1050869

2030

энэ бараг л дэлхий нийтэд бүгдэд нь

17:44

then you discover that it's a nearly universal phenomenon.

313

1052899

3737

хамааралтай асуудал гэдгийг ойлгох болно.

17:48

Ironically, it turns out, that it's our differences, and our negotiation of difference,

314

1056636

4635

Хөгжилтэй нь бидний ялгаатай байдлууд,
бидний даван туулдаг сорилтууд л

17:53

that unite us.

315

1061271

2428

биднийг нэгтгэдэг.

17:55

I decided to have children while I was working on this project.

316

1063699

5314

Би энэ төсөл дээр ажиллаж байх үедээ
хүүхэдтэй болохоор шийдсэн юм.

18:01

And many people were astonished and said,

317

1069013

3116

Олон ч хүмүүс гайхширч, надаас

"Бүх зүйл буруугаар эргэж
болох тохиолдлуудыг судалж байж

18:04

"But how can you decide to have children

318

1072129

1848

18:05

in the midst of studying everything that can go wrong?"

319

1073977

4106

чи яаж ийм шийдвэр гаргаа вэ?"
гэж асууж байлаа. Би хариуд нь

18:10

And I said, "I'm not studying everything that can go wrong.

320

1078083

3230

"Бүх зүйл хэрхэн буруугаар
эргэж болох талаар би судлаагүй.

18:13

What I'm studying is how much love there can be,

321

1081313

3091

Харин бүх зүйл буруу юм шиг
болчхоод байх үед ч

18:16

even when everything appears to be going wrong."

322

1084404

4725

хичнээн их хайраар хайрлаж
болдогийг судалж байна" гэж хариулсан.

18:21

I thought a lot about the mother of one disabled child I had seen,

323

1089129

5635

Би асрагчийн анхааралгүй байдлаас болж
нас барсан хөгжлийн бэрхшээлтэй

18:26

a severely disabled child who died through caregiver neglect.

324

1094764

3772

хүүгийн эхийн талаар их боддог юм.

18:30

And when his ashes were interred, his mother said,

325

1098536

2810

Хүүгийн үнсийг цацаж оршуулсны дараа
ээж нь надад

18:33

"I pray here for forgiveness for having been twice robbed,

326

1101346

8034

"Би хүссэн хүүхдээ,
хайрласан хүүгээ алдсаныхаа төлөө

18:41

once of the child I wanted and once of the son I loved."

327

1109380

6056

өршөөл эрэн залбирахаар энд ирсэн"
гэсэн юм.

18:47

And I figured it was possible then for anyone to love any child

328

1115436

4636

Тэр үед би хэн ч бай, ямар ч болсон

18:52

if they had the effective will to do so.

329

1120072

2532

хүүхдийг хайрлаж болдгийг ойлгосон.

18:54

So my husband is the biological father of two children

330

1122604

5025

Нөхөр маань Минниаполис хотод амьдардаг
лесби найзуудынхаа

18:59

with some lesbian friends in Minneapolis.

331

1127629

2761

хоёр хүүхдийн биологийн хувьд эцэг нь.

19:02

I had a close friend from college who'd gone through a divorce and wanted to have children.

332

1130390

5824

Коллежийн дотны найз маань гэр бүлээ
цуцлуулсан ч, хүүхэдтэй болохыг хүссэн.

19:08

And so she and I have a daughter,

333

1136214

1898

Тэгээд тэр бүсгүй бид охинтой болсон ба

19:10

and mother and daughter live in Texas.

334

1138112

2211

тэд одоо Техас мужид амьдардаг.

19:12

And my husband and I have a son who lives with us all the time

335

1140323

3239

Харин нөхөр бид хоёр Миниполист амьдардаг

19:15

of whom I am the biological father,

336

1143562

2384

Оливер, Луси хоёрын эх болох

19:17

and our surrogate for the pregnancy was Laura,

337

1145946

3920

ижил хүйстэн бүсгүй Лаура тээгч эх болон
төрүүлж, би биологийн эцэг нь болох

19:21

the lesbian mother of Oliver and Lucy in Minneapolis.

338

1149881

3048

хүүтэйгээ хамт амьдардаг.

19:24

(Applause)

339

1152929

8655

(Алга ташилт)

19:33

So the shorthand is five parents of four children in three states.

340

1161584

5464

Товчхондоо бол гурван өөр мужид амьдардаг
дөрвөн хүүхдийн таван эцэг эх.

19:39

And there are people who think that the existence of my family

341

1167048

3356

Гэтэл зарим хүмүүс миний энэ гэр бүл
өөрсдийнх нь

19:42

somehow undermines or weakens or damages their family.

342

1170404

4665

гэр бүлийн тухай ойлголтыг гутааж,
сулруулж бүр сүйтгэж байна гэж үздэг.

19:47

And there are people who think that families like mine

343

1175069

3628

Зарим нь бүр манайх шиг ийм гэр бүл

19:50

shouldn't be allowed to exist.

344

1178697

1684

оршин тогтнох ёсгүй гэх нь ч бий.

19:52

And I don't accept subtractive models of love, only additive ones.

345

1180381

5655

Хайранд багасгасан хувилбар гэж үгүй,
зөвхөн илүү их хайр бий гэдэгт би итгэдэг.

19:58

And I believe that in the same way that we need species diversity

346

1186036

3526

Бас би дэлхий ертөнц дээр

20:01

to ensure that the planet can go on,

347

1189562

2251

өөр өөр төрлийн хүмүүс байдагт,

20:03

so we need this diversity of affection and diversity of family

348

1191813

4201

гэр бүлүүд, хайр өөр олон төрөлтэй

20:08

in order to strengthen the ecosphere of kindness.

349

1196014

4681

байдагт итгэдэг.

Хүү маань төрсний маргааш
хүүхдийн эмч өрөөнд орж ирээд

20:12

The day after our son was born,

350

1200695

2370

20:15

the pediatrician came into the hospital room and said she was concerned.

351

1203065

4572

түүнийг эрүүл гэдэгт
эргэлзэж буйгаа хэлсэн юм.

20:19

He wasn't extending his legs appropriately.

352

1207637

3133

Хүү хөлөө зөв тэнийлгэхгүй байж.

20:22

She said that might mean that he had brain damage.

353

1210770

2909

Тархины гэмтэлтэй байж магадгүй
гэж эмч хэлсэн.

20:25

In so far as he was extending them, he was doing so asymmetrically,

354

1213679

3361

Хөлөө тэгш хэмтэй тэнийлгэхгүй
байсан болохоор

20:29

which she thought could mean that there was a tumor of some kind in action.

355

1217040

3863

түүний хөдөлгөөн хариуцдаг хэсэгт нь
хавдар байж болзошгүй гэсэн юм.

20:32

And he had a very large head, which she thought might indicate hydrocephalus.

356

1220903

4783

Мөн их том толгойтой байсан нь тархины
усжилттайн илрэл байж болзошгүй гэв.

20:37

And as she told me all of these things,

357

1225686

1630

Эмч энэ бүхнийг хэлсний дараа

20:39

I felt the very center of my being pouring out onto the floor.

358

1227316

3995

миний хувьд дэлхий цөмрөх шиг л болсон.

20:43

And I thought, here I had been working for years

359

1231311

2343

Хүүхдүүд нь хөгжлийн бэрхшээлтэй байлаа ч

20:45

on a book about how much meaning people had found

360

1233654

2549

эцэг эхчүүд нь энэ байдлаасаа

20:48

in the experience of parenting children who are disabled,

361

1236203

3533

хэрхэн амьдралын утга учрыг
олдог тухай номондоо

20:51

and I didn't want to join their number.

362

1239736

3900

хэдэн жилийг зориулан ажилласны дараа ч
би тэдний нэг болохыг хүсэхгүй байлаа.

20:55

Because what I was encountering was an idea of illness.

363

1243636

2695

Учир нь би өвчний талаар л
бодож байсан юм.

20:58

And like all parents since the dawn of time,

364

1246331

2250

Бүх л эцэг эхчүүдийн адилаар

21:00

I wanted to protect my child from illness.

365

1248581

3346

хүүхдээ өвчнөөс хамгаалахыг хүсч байсан.

21:03

And I wanted also to protect myself from illness.

366

1251927

3211

Өөрийгөө ч өвчнөөс хамгаалахыг хүссэн.

21:07

And yet, I knew from the work I had done

367

1255138

2560

Хэрвээ бид түүнд шинжилгээ хийлгэж,
ямар нэг өвчтэй нь

21:09

that if he had any of the things we were about to start testing for,

368

1257698

4107

илэрвэл энэ нь түүнийг илэрхийлэх
шинж чанар нь болно.

Харин түүний шинж чанар нь
эцгийнх нь хувьд миний ч шинж чанар болно.

21:13

that those would ultimately be his identity,

369

1261805

3073

21:16

and if they were his identity they would become my identity,

370

1264878

4234

Өвчин бидний амьдралд ихээр нөлөөлөхийг

21:21

that that illness was going to take a very different shape as it unfolded.

371

1269112

4157

өөрийн ажлын туршлагаасаа мэдэж байлаа.

21:25

We took him to the MRI machine, we took him to the CAT scanner,

372

1273269

3031

Хүүг MRI машинд харуулан,
компьютер томографт үзүүлж

21:28

we took this day-old child and gave him over for an arterial blood draw.

373

1276300

3998

нэгхэн өдөр амьдарч буй хүүгийнхээ
артерийн судсаар нь шинжилгээ өглөө.

Бид үнэхээр арчаагүй санагдаж байв.

21:32

We felt helpless.

374

1280298

1194

21:33

And at the end of five hours,

375

1281492

1478

Гэтэл таван цагийн шинжилгээний дараа

21:34

they said that his brain was completely clear

376

1282970

2224

эмч нар хүүгийн маань тархи
эрүүл гэдгийг хэлэх үед

21:37

and that he was by then extending his legs correctly.

377

1285194

3010

хүү хөлөө зөв тэнийлгэдэг болсон байв.

21:40

And when I asked the pediatrician what had been going on,

378

1288204

2932

Хүүхдийн эмчээс юу болсныг асуухад,

21:43

she said she thought in the morning he had probably had a cramp.

379

1291136

4335

өглөө хүүгийн булчинг зангирсан
гэж бодсноо хэлсэн юм.

21:47

(Laughter)

380

1295471

3565

(Инээд)

21:51

But I thought how my mother was right.

381

1299036

7833

Гэхдээ л би ээжтэйгээ санал нийлдэг юм.

21:58

I thought, the love you have for your children

382

1306869

3495

Хүүхдээ хайрлах хайр бол
хорвоогийн хамгийн агуу хайр.

22:02

is unlike any other feeling in the world,

383

1310364

3330

Хүүхэдтэй болох хүртлээ ямар гэдгийг нь

22:05

and until you have children, you don't know what it feels like.

384

1313694

6164

чи ойлгохгүй гэж би боддог.

22:11

I think children had ensnared me

385

1319858

2321

Эцэг хүний хагацлын мэдрэмжийг
мэдэрсний маань дараа

22:14

the moment I connected fatherhood with loss.

386

1322179

3526

хүүхдүүд намайг өөрсөд рүүгээ урхидан
татсан мэт надад санагддаг.

22:17

But I'm not sure I would have noticed that

387

1325705

1932

Гэхдээ хэрэв би энэ төсөлдөө ингэтлээ

22:19

if I hadn't been so in the thick of this research project of mine.

388

1327637

5525

бүх л зүрх сэтгэлээ зориулаагүй бол
эдгээрийг ойлгох байсан эсэхдээ эргэлздэг.

22:25

I'd encountered so much strange love,

389

1333162

3232

Би хэтэрхий олон хачин гэмээр хайрыг

22:28

and I fell very naturally into its bewitching patterns.

390

1336394

3785

олж харан түүндээ ихээр татагдсан.

22:32

And I saw how splendor can illuminate even the most abject vulnerabilities.

391

1340179

6727

Хамгийн өрөвдөлтэй хэврэгхэн байдлыг ч
яаж гэрэл гэгээтэй болгож болдгийг харсан.

22:38

During these 10 years, I had witnessed and learned

392

1346906

3806

Арван жилийн хугацаанд би тэсэшгүй хүнд

22:42

the terrifying joy of unbearable responsibility,

393

1350712

3492

үүрэг хариуцлагын
гайхамшигт аз жаргалыг харж,

22:46

and I had come to see how it conquers everything else.

394

1354204

3532

тэр зүйл бүхнийг өөрчилж буйг ч мэдэрсэн.

22:49

And while I had sometimes thought the parents I was interviewing were fools,

395

1357736

4301

Ярилцлага өгсөн эцэг эхчүүд өөрсдийн
амьдралыг талархал ч илэрхийлдэггүй

22:54

enslaving themselves to a lifetime's journey with their thankless children

396

1362037

4950

хүүхдүүддээ зориулан, зовлон дундах
өвөрмөц байдалд хүүхдүүдээ өсгөж буйг

хараад тэднийг тэнэгүүд гэж бодох үедээ
миний хийсэн судалгаа намайг

22:58

and trying to breed identity out of misery,

397

1366987

2949

тэдний нэг байхад бэлэн байхаар
бэлдэж байсныг ойлгосон юм.

23:01

I realized that day that my research had built me a plank

398

1369936

4636

Одоо бол би тэдний онгоцонд суун,
нэгдэхэд бэлэн болсон.

23:06

and that I was ready to join them on their ship.

399

1374572

3414

23:09

Thank you.

400

1377986

1817

Баярлалаа.

23:11

(Applause)

401

1379803

5651

(Алга ташилт)

Translated by Saruulzaya Gansukh
Reviewed by Batchansaa Batzorig

ABOUT THE SPEAKER

Andrew Solomon - Writer
Andrew Solomon writes about politics, culture and psychology.

Why you should listen

Andrew Solomon is a writer, lecturer and Professor of Clinical Psychology at Columbia University. He is president of PEN American Center. He writes regularly for The New Yorker and the New York Times.

Solomon's newest book, Far and Away: Reporting from the Brink of Change, Seven Continents, Twenty-Five Years was published in April, 2016. His previous book, Far From the Tree: Parents, Children, and the Search for Identity won the National Book Critics Circle award for nonfiction, the Wellcome Prize and 22 other national awards. It tells the stories of parents who not only learn to deal with their exceptional children but also find profound meaning in doing so. It was a New York Times bestseller in both hardcover and paperback editions. Solomon's previous book, The Noonday Demon: An Atlas of Depression, won the 2001 National Book Award for Nonfiction, was a finalist for the 2002 Pulitzer Prize and was included in The Times of London's list of one hundred best books of the decade. It has been published in twenty-four languages. Solomon is also the author of the novel A Stone Boat and of The Irony Tower: Soviet Artists in a Time of Glasnost.

Solomon is an activist in LGBT rights, mental health, education and the arts. He is a member of the boards of directors of the National LGBTQ Force and Trans Youth Family Allies. He is a member of the Board of Visitors of Columbia University Medical Center, serves on the National Advisory Board of the Depression Center at the University of Michigan, is a director of Columbia Psychiatry and is a member of the Advisory Board of the Depression and Bipolar Support Alliance. Solomon also serves on the boards of the Metropolitan Museum of Art, Yaddo and The Alex Fund, which supports the education of Romani children. He is also a fellow of Berkeley College at Yale University and a member of the New York Institute for the Humanities and the Council on Foreign Relations.

Solomon lives with his husband and son in New York and London and is a dual national. He also has a daughter with a college friend; mother and daughter live in Texas but visit often.

More profile about the speaker
Andrew Solomon | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Андрев Соломон: Юу ч болсон бай хамаагүй, хайрла | TED Talk | TED.com