TEDMED 2013
Andrew Solomon: Love, no matter what
Andrew Solomon: Hãy yêu thương, dù có thế nào chăng nữa
Filmed:
Readability: 3.6
4,969,430 views
Làm thế nào để nuôi nấng một đứa trẻ khác biệt với bạn một cách cơ bản (chẳng hạn một thần đồng, trẻ có tài năng khác thường hay một tội phạm)? Trong bài nói chuyện yên ắng nhưng lay động này, nhà văn Andrew Solomon chia sẻ những điều ông nhận ra từ những cuộc đối thoại với hàng chục bậc cha mẹ, hỏi họ: Lằn ranh giữa tình yêu không điều kiện và sự chấp nhận không điều kiện là gì?
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
"Even in purely non-religious terms,
0
381
4223
"Ngay cả trong những thuật ngữ thuần túy phi tôn giáo
đồng tính đại diện cho sự lệch lạc tính năng tình dục
00:16
homosexuality represents a misuse of the sexual faculty.
1
4604
6055
Một sự thay thế tầm thường thảm hại cho thực tại
00:22
It is a pathetic little second-rate substitute for reality --
2
10659
4626
một sự trốn tránh đáng thương khỏi cuộc sống thực tại.
00:27
a pitiable flight from life.
3
15285
2400
00:29
As such, it deserves no compassion,
4
17685
3823
Vì thế, đồng tính không đáng nhận được sự đồng cảm
00:33
it deserves no treatment
5
21508
2562
không xứng đáng được nhận điều trị
00:36
as minority martyrdom,
6
24070
2767
như một sự đọa đày cho nhóm người thứ yếu,
nó cũng không đáng được nhìn nhận là gì
ngoài một căn bệnh ác tính."
ngoài một căn bệnh ác tính."
00:38
and it deserves not to be deemed anything but a pernicious sickness."
7
26837
6678
00:45
That's from Time magazine in 1966, when I was three years old.
8
33515
5222
Điều này được đăng trong tạp chí Thời Đại năm 1966
Khi tôi được 3 tuổi
Khi tôi được 3 tuổi
Nhưng, năm ngoái, Tổng thống Hoa Kỳ
00:50
And last year, the president of the United States
9
38737
3914
đã bày tỏ sự ủng hộ với hôn nhân đồng giới.
00:54
came out in favor of gay marriage.
10
42651
2583
(Vỗ Tay)
00:57
(Applause)
11
45234
7449
Câu hỏi của tôi là: Làm sao chúng ta đã
có thể đạt đến kết quả này?
có thể đạt đến kết quả này?
01:04
And my question is, how did we get from there to here?
12
52683
5702
Làm thế nào một căn bệnh
lại trở thành một đặc điểm nhân dạng?
lại trở thành một đặc điểm nhân dạng?
01:10
How did an illness become an identity?
13
58385
4740
Khi tôi có lẽ được 6 tuổi,
01:15
When I was perhaps six years old,
14
63125
2960
Tôi đi mua giày với mẹ và em trai.
01:18
I went to a shoe store with my mother and my brother.
15
66085
2933
Khi mua xong giầy,
01:21
And at the end of buying our shoes,
16
69018
2407
người bán hàng nói chúng tôi mỗi người
có thể lấy một trái bóng bay.
có thể lấy một trái bóng bay.
01:23
the salesman said to us that we could each have a balloon to take home.
17
71425
3792
01:27
My brother wanted a red balloon, and I wanted a pink balloon.
18
75217
5666
Em tôi muốn trái màu đỏ, tôi muốn trái màu hồng.
Mẹ nói bà nghĩ tôi nên lấy trái màu xanh.
01:32
My mother said that she thought I'd really rather have a blue balloon.
19
80883
4915
Nhưng tôi nói tôi chắc chắn muốn trái màu hồng.
01:37
But I said that I definitely wanted the pink one.
20
85798
3136
01:40
And she reminded me that my favorite color was blue.
21
88934
5419
Và bà nhắc tôi rằng màu xanh là màu yêu thích của tôi.
Dù thực sự màu xanh vẫn là màu tôi yêu thích hiện nay,
thì tôi vẫn đồng tính--
thì tôi vẫn đồng tính--
01:46
The fact that my favorite color now is blue, but I'm still gay --
22
94353
4790
(Cười)--
01:51
(Laughter) --
23
99143
3108
đó là bằng chứng về sự ảnh hưởng của mẹ
và giới hạn của ảnh hưởng đó!
và giới hạn của ảnh hưởng đó!
01:54
is evidence of both my mother's influence and its limits.
24
102251
4372
01:58
(Laughter)
25
106623
2067
(Cười)
(Vỗ tay)
02:00
(Applause)
26
108690
6867
Khi tôi còn nhỏ, mẹ thường nói rằng,
02:07
When I was little, my mother used to say,
27
115557
2541
"Tình yêu con dành cho con cái mình không giống với bất cứ cảm nhận nào trên đời.
02:10
"The love you have for your children is like no other feeling in the world.
28
118114
4536
Và chỉ khi có con, con mới hiểu điều đó".
02:14
And until you have children, you don't know what it's like."
29
122650
3345
Khi còn nhỏ, tôi nghĩ đó là lời khen tuyệt nhất trên đời
02:17
And when I was little, I took it as the greatest compliment in the world
30
125995
3194
và rằng bà đang nói về
cảm nhận của bà khi làm mẹ của anh em tôi
cảm nhận của bà khi làm mẹ của anh em tôi
02:21
that she would say that about parenting my brother and me.
31
129189
2820
Khi tôi thành một thiếu niên, tôi nghĩ
02:24
And when I was an adolescent, I thought
32
132009
2628
Mình đồng tính, và có lẽ sẽ không thể có một gia đình.
02:26
that I'm gay, and so I probably can't have a family.
33
134637
3364
Khi nghe bà nói thế, tôi thấy lo lắng.
02:30
And when she said it, it made me anxious.
34
138001
2377
Sau khi tôi công khai về giới tính,
02:32
And after I came out of the closet,
35
140378
1526
bà vẫn tiếp tục nói thế và khiến tôi rất bực mình.
02:33
when she continued to say it, it made me furious.
36
141904
3200
Tôi nói, "Con đồng tính.
Đó không phải là hướng đi con bị ép dấn bước vào.
Đó không phải là hướng đi con bị ép dấn bước vào.
02:37
I said, "I'm gay. That's not the direction that I'm headed in.
37
145104
4141
Con không muốn mẹ nói về điều đó nữa."
02:41
And I want you to stop saying that."
38
149245
3045
Khoảng 20 năm trước, những nhà biên tập tại
tạp chí Thời Đại New York yêu cầu tôi
tạp chí Thời Đại New York yêu cầu tôi
02:47
About 20 years ago, I was asked by my editors at The New York Times Magazine
39
155013
5057
viết một bài về văn hóa khiếm thính.
02:52
to write a piece about deaf culture.
40
160070
2441
Tôi đã thực sự sửng sốt.
02:54
And I was rather taken aback.
41
162511
1837
Tôi đã nghĩ "điếc" hoàn toàn là một căn bệnh.
02:56
I had thought of deafness entirely as an illness.
42
164348
2195
Những người đáng thương đó không thể nghe
02:58
Those poor people, they couldn't hear.
43
166543
1726
Họ bị khiếm khuyết khả năng nghe,
chúng ta có thể làm được gì cho họ?
chúng ta có thể làm được gì cho họ?
03:00
They lacked hearing, and what could we do for them?
44
168269
2774
Rồi tôi dấn thân vào thế giới khiếm thính.
03:03
And then I went out into the deaf world.
45
171043
2117
Tôi đến những câu lạc bộ khiếm thính.
03:05
I went to deaf clubs.
46
173160
2391
Tôi thưởng thức những màn trình diễn kịch nghệ khiếm thính, đọc thơ khiếm thính.
03:07
I saw performances of deaf theater and of deaf poetry.
47
175551
3920
Thậm chí tôi còn đến xem cuộc thi sắc đẹp dành cho người khiếm thính tại Nashville, Tennessee
03:11
I even went to the Miss Deaf America contest in Nashville, Tennessee
48
179471
6211
Nơi mọi người thường ca cẩm
về giọng hát miền nam luyến láy.
về giọng hát miền nam luyến láy.
03:17
where people complained about that slurry Southern signing.
49
185682
3844
(Cười)
03:21
(Laughter)
50
189526
4256
Khi tôi đi sâu hơn vào thế giới khiếm thính,
03:25
And as I plunged deeper and deeper into the deaf world,
51
193782
3927
Tôi bị thuyết phục rằng
khiếm thính đúng là một nền văn hoá
khiếm thính đúng là một nền văn hoá
03:29
I become convinced that deafness was a culture
52
197709
3006
03:32
and that the people in the deaf world who said,
53
200715
2362
những người trong thế giới khiếm thính nói rằng:
"Chúng tôi không khiếm khuyết khả năng nghe,
chúng tôi là thành viên của một nền văn hoá,"
chúng tôi là thành viên của một nền văn hoá,"
03:35
"We don't lack hearing, we have membership in a culture,"
54
203077
3367
03:38
were saying something that was viable.
55
206444
2577
là nói một điều hoàn toàn có cơ sở.
Đó không phải là nền văn hoá của tôi,
03:41
It wasn't my culture,
56
209021
1505
Tôi không đặc biệt muốn xông đến tham gia,
03:42
and I didn't particularly want to rush off and join it,
57
210526
2718
Nhưng tôi trân trọng nó là một nền văn hoá
03:45
but I appreciated that it was a culture
58
213244
2831
và những thành viên trong đó cảm nhận giá trị của nó
03:48
and that for the people who were members of it,
59
216075
2135
giống như cách họ cảm nhận về nền văn hoá La Tinh, văn hoá đồng tính hay nền văn hoá Do Thái
03:50
it felt as valuable as Latino culture or gay culture or Jewish culture.
60
218210
6289
Có lẽ giá trị của nó sánh ngang bằng với nền văn hoá Mỹ
03:56
It felt as valid perhaps even as American culture.
61
224499
5000
Một người bạn của bạn tôi có
một cô con gái bị chứng thấp bé.
một cô con gái bị chứng thấp bé.
04:01
Then a friend of a friend of mine had a daughter who was a dwarf.
62
229499
3414
Khi con gái chào đời,
04:04
And when her daughter was born,
63
232913
1479
Đột nhiên cô cảm thấy
mình đang đứng trước nhiều câu hỏi
mình đang đứng trước nhiều câu hỏi
04:06
she suddenly found herself confronting questions
64
234392
2316
mà hiện nay dường như bắt đầu vang dội tới tôi
04:08
that now began to seem quite resonant to me.
65
236723
2787
Cô ấy đối mặt với câu hỏi mình phải làm gì với đứa trẻ.
04:11
She was facing the question of what to do with this child.
66
239510
3867
Liệu cô ấy nên nói bé,"Con cũng giống
như mọi người chỉ là lùn hơn chút xíu thôi?"
như mọi người chỉ là lùn hơn chút xíu thôi?"
04:15
Should she say, "You're just like everyone else but a little bit shorter?"
67
243377
3460
hay cô ấy nên cố gắng xây dựng
một đặc điểm nhân dạng thấp bé
một đặc điểm nhân dạng thấp bé
04:18
Or should she try to construct some kind of dwarf identity,
68
246837
3215
tham gia vào tổ chức Những Người Thấp Bé của nước Mỹ
04:22
get involved in the Little People of America,
69
250052
2547
nhận thức được những điều xảy ra với người thấp bé?
04:24
become aware of what was happening for dwarfs?
70
252599
2793
Đột nhiên tôi nghĩ,
04:27
And I suddenly thought,
71
255392
1601
hầu hết những trẻ khiếm thính được sinh ra
từ bố mẹ bình thường
từ bố mẹ bình thường
04:28
most deaf children are born to hearing parents.
72
256993
2219
04:31
Those hearing parents tend to try to cure them.
73
259212
2799
Bậc cha mẹ bình thường đó có
khuynh hướng cố gắng chữa trị cho chúng.
khuynh hướng cố gắng chữa trị cho chúng.
Những người khiếm thính khám phá cộng đồng
bằng cách nào đó ở tuổi niên thiếu.
bằng cách nào đó ở tuổi niên thiếu.
04:34
Those deaf people discover community somehow in adolescence.
74
262011
4166
Hầu hết những người đồng tính
đựơc sinh ra từ bố mẹ bình thường
đựơc sinh ra từ bố mẹ bình thường
04:38
Most gay people are born to straight parents.
75
266177
2349
Bậc cha mẹ bình thường đó
thường muốn con mình biểu hiện
thường muốn con mình biểu hiện
04:40
Those straight parents often want them to function
76
268526
2448
theo cách mà cha mẹ nghĩ là
dòng chảy chung của toàn thế giới,
dòng chảy chung của toàn thế giới,
04:42
in what they think of as the mainstream world,
77
270974
2270
04:45
and those gay people have to discover identity later on.
78
273244
3604
và những người đồng tính phải khám phá
đặc điểm nhân dạng của mình sau này.
đặc điểm nhân dạng của mình sau này.
Đây là người bạn tôi đang nói đến
04:48
And here was this friend of mine
79
276848
1616
04:50
looking at these questions of identity with her dwarf daughter.
80
278464
3329
trăn trở với những câu hỏi về nhân dạng
cho cô con gái thấp bé của mình.
cho cô con gái thấp bé của mình.
Và tôi nghĩ, lại một lần nữa:
04:53
And I thought, there it is again:
81
281793
1776
04:55
A family that perceives itself to be normal
82
283569
2566
Một gia đình tự cho mình là bình thường
với một đứa trẻ với vẻ khác thường.
04:58
with a child who seems to be extraordinary.
83
286135
2370
05:00
And I hatched the idea that there are really two kinds of identity.
84
288505
4512
Và tôi ấp ủ ý tưởng là có hai loại
đặc điểm nhân dạng hay căn tính
đặc điểm nhân dạng hay căn tính
có những căn tính dọc,
05:05
There are vertical identities,
85
293017
1924
được truyền từ bố mẹ sang con cái qua nhiều thế hệ.
05:06
which are passed down generationally from parent to child.
86
294941
2982
Những thứ như sắc tộc, tính dân tộc nối tiếp, ngôn ngữ, tôn giáo thông thường
05:09
Those are things like ethnicity, frequently nationality, language, often religion.
87
297923
5603
Đó là những đặc điểm chung giữa bạn và cha mẹ
hay với con cái của mình.
hay với con cái của mình.
05:15
Those are things you have in common with your parents and with your children.
88
303526
4478
Với một số đặc điểm rất khó phá vỡ,
05:20
And while some of them can be difficult,
89
308004
2273
không có nỗ lực nào muốn khắc phục chúng.
05:22
there's no attempt to cure them.
90
310277
2194
Bạn có thể tranh cãi rằng điều này khó khăn hơn tại Mỹ,
05:24
You can argue that it's harder in the United States --
91
312471
3412
ấy thế mà tổng thống hiện nay của chúng ta,
05:27
our current presidency notwithstanding --
92
315883
1974
lại là một người da màu.
05:29
to be a person of color.
93
317857
1833
Tuy nhiên, chúng ta không ai cố bảo đảm rằng
05:31
And yet, we have nobody who is trying to ensure
94
319690
2699
thế hệ con trẻ kế tiếp sinh ra bởi người
Mỹ gốc Phi hay người Châu Á
Mỹ gốc Phi hay người Châu Á
05:34
that the next generation of children born to African-Americans and Asians
95
322389
3888
05:38
come out with creamy skin and yellow hair.
96
326277
3389
có làn da trắng như kem hay tóc vàng.
Có những đặc điểm nhân dạng bạn có được
từ một nhóm đồng lứa.
từ một nhóm đồng lứa.
05:41
There are these other identities which you have to learn from a peer group.
97
329666
4277
Tôi gọi chúng là những căn tính ngang.
05:45
And I call them horizontal identities,
98
333943
2298
Vì nhóm tương đương đó là một kinh nghiệm chiều ngang
05:48
because the peer group is the horizontal experience.
99
336241
2895
Đây là những đặc điểm nhân dạng xa lạ với cha mẹ bạn
05:51
These are identities that are alien to your parents
100
339136
2568
05:53
and that you have to discover when you get to see them in peers.
101
341704
4185
và bạn phải khám phá điều đó khi
bạn gặp những người đồng trang lứa.
bạn gặp những người đồng trang lứa.
05:57
And those identities, those horizontal identities,
102
345889
3085
Những đặc điểm nhân dạng theo chiều ngang đó,
mọi người đều đã cố gắng để tìm ra.
06:00
people have almost always tried to cure.
103
348974
3716
Tôi muốn xem xét quá trình đã khiến
06:04
And I wanted to look at what the process is
104
352690
2668
những người có những đặc điểm nhân dạng này
06:07
through which people who have those identities
105
355358
2217
tiến đến một mối quan hệ tốt đẹp với mọi người.
06:09
come to a good relationship with them.
106
357575
2728
Đối với tôi dường như có 3 mức độ tiếp nhận
06:12
And it seemed to me that there were three levels of acceptance
107
360303
4253
cần phải diễn ra.
06:16
that needed to take place.
108
364556
1439
06:17
There's self-acceptance, there's family acceptance, and there's social acceptance.
109
365995
5549
Đó là: Tự chấp nhận, Gia đình chấp nhận
và Xã hội chấp nhận.
và Xã hội chấp nhận.
Và chúng không phải luôn xảy ra đồng thời.
06:23
And they don't always coincide.
110
371544
1947
Nhiều lúc, người trong tình trạng này rất tức giận
06:25
And a lot of the time, people who have these conditions are very angry
111
373491
4136
vì họ cảm thấy dường như cha mẹ họ không yêu họ,
06:29
because they feel as though their parents don't love them,
112
377627
3064
Khi mà thực tế là cha mẹ họ không chấp nhận họ.
06:32
when what actually has happened is that their parents don't accept them.
113
380691
4299
Tình yêu thương là thứ gì đó
về mặt lí tưởng là vô điều kiện
về mặt lí tưởng là vô điều kiện
06:36
Love is something that ideally is there unconditionally
114
384990
3166
xuyên suốt trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.
06:40
throughout the relationship between a parent and a child.
115
388156
3047
Nhưng chấp nhận là đều cần phải có thời gian.
06:43
But acceptance is something that takes time.
116
391203
3266
Lúc nào cũng cần thời gian.
06:46
It always takes time.
117
394469
2235
Một trong những người thấp bé
tôi biết có tên là Clinton Brown.
tôi biết có tên là Clinton Brown.
06:48
One of the dwarfs I got to know was a guy named Clinton Brown.
118
396704
4892
Khi mới sinh, anh ta được chẩn đoán
chứng lùn do xương bị biến dạng
chứng lùn do xương bị biến dạng
06:53
When he was born, he was diagnosed with diastrophic dwarfism,
119
401596
3402
Một tình trạng tàn tật nghiêm trọng,
06:56
a very disabling condition,
120
404998
1778
Cha mẹ anh ta được thông báo rằng
con của họ không bao giờ bước đi hay nói được,
con của họ không bao giờ bước đi hay nói được,
06:58
and his parents were told that he would never walk, he would never talk,
121
406776
3406
07:02
he would have no intellectual capacity,
122
410182
1975
anh ta sẽ bị thiểu năng trí tuệ
07:04
and he would probably not even recognize them.
123
412157
2699
và có lẽ còn không thể nhận biết cha mẹ.
Mọi người khuyên rằng họ có thể để anh ta lại bệnh viện
07:06
And it was suggested to them that they leave him at the hospital
124
414856
3421
để chết một cách êm ả.
07:10
so that he could die there quietly.
125
418277
2214
Mẹ anh trả lời rằng bà sẽ không đời nào làm vậy.
07:12
And his mother said she wasn't going to do it.
126
420491
1964
07:14
And she took her son home.
127
422455
1767
Bà đưa cậu con trai về nhà.
07:16
And even though she didn't have a lot of educational or financial advantages,
128
424222
3634
Mặc dù bà không có được lợi thế
về học vấn hay về tài chính
về học vấn hay về tài chính
Bà tìm đến vị bác sĩ giỏi nhất nước
07:19
she found the best doctor in the country
129
427856
1948
để xem xét điều trị chứng lùn do xương bị biến dạng,
07:21
for dealing with diastrophic dwarfism,
130
429804
2199
Bà đăng kí cho Clinton theo điều trị ở chỗ ông
07:24
and she got Clinton enrolled with him.
131
432003
2166
và trong suốt thời gian thơ ấu,
07:26
And in the course of his childhood,
132
434169
2081
Clinton đã trải qua 30 ca đại phẫu thuật.
07:28
he had 30 major surgical procedures.
133
436250
3073
Phần lớn thời gian anh ở trong bệnh viện
07:31
And he spent all this time stuck in the hospital
134
439323
2187
cho những cuộc phẫu thuật đó,
07:33
while he was having those procedures,
135
441510
1693
và kết quả là, hiện nay anh ấy đã có thể đi lại được.
07:35
as a result of which he now can walk.
136
443203
2408
Khi anh ấy ở bệnh viện, có gia sư tới
giúp anh hoàn thành bài vở ở trường.
giúp anh hoàn thành bài vở ở trường.
07:37
And while he was there, they sent tutors around to help him with his school work.
137
445611
4350
Anh ấy rất chăm học vì cũng chẳng có gì khác để làm.
07:41
And he worked very hard because there was nothing else to do.
138
449961
2829
Cuối cùng, anh ấy đạt được những điều
07:44
And he ended up achieving at a level
139
452790
1747
mà trước đó chưa bao giờ một thành viên nào
trong gia đình có được.
trong gia đình có được.
07:46
that had never before been contemplated by any member of his family.
140
454537
3575
Anh ta là người đầu tiên trong nhà theo học Cao Đẳng,
07:50
He was the first one in his family, in fact, to go to college,
141
458112
3330
Sống trong trường và đi lại bằng
chiếc xe hơi được thiết kế đặc biệt
chiếc xe hơi được thiết kế đặc biệt
07:53
where he lived on campus and drove a specially-fitted car
142
461442
3382
phù hợp với cơ thể khác thường của mình.
07:56
that accommodated his unusual body.
143
464824
2784
07:59
And his mother told me this story of coming home one day --
144
467608
2963
Mẹ anh ta kể với tôi là,
một hôm bà đang trên đường về nhà
một hôm bà đang trên đường về nhà
anh ta theo học trường cao đẳng gần đó--
08:02
and he went to college nearby --
145
470571
1765
Bà nói: "Tôi thấy chiếc xe, luôn dễ dàng nhận ra cái xe ấy
08:04
and she said, "I saw that car, which you can always recognize,
146
472336
3087
trong bãi đỗ xe của một quán rượu," (Cười)
08:07
in the parking lot of a bar," she said. (Laughter)
147
475423
4423
"Rồi tôi tự nhủ, mọi người đều cao hơn 1.8m,
nó chỉ được khoảng 1m
nó chỉ được khoảng 1m
08:11
"And I thought to myself, they're six feet tall, he's three feet tall.
148
479846
4610
2 chai bia của mọi người bằng 4 chai với nó."
08:16
Two beers for them is four beers for him."
149
484456
2300
Bà nói, "Tôi biết rằng không nên vào đó ngăn nó,
08:18
She said, "I knew I couldn't go in there and interrupt him,
150
486756
2613
nhưng tôi về nhà, và gửi cho nó 8 tin nhắn."
08:21
but I went home, and I left him eight messages on his cell phone."
151
489369
4188
Bà nói, "Rồi tôi nghĩ
08:25
She said, "And then I thought,
152
493557
1485
Giá như có ai đó nói với tôi khi nó chào đời rằng
08:27
if someone had said to me when he was born
153
495042
2100
mối lo lắng trong tương lai của tôi sẽ là
nó đi uống rượu và lái xe với bạn học cao đẳng nhỉ--"
nó đi uống rượu và lái xe với bạn học cao đẳng nhỉ--"
08:29
that my future worry would be that he'd go drinking and driving with his college buddies -- "
154
497142
5613
(Vỗ tay)
08:34
(Applause)
155
502755
8782
Tôi hỏi bà:" Bà nghĩ mình đã làm gì
08:43
And I said to her, "What do you think you did
156
511537
2039
để giúp cậu ấy trở thành con người
đáng yêu, thành đạt, và tuyệt vời như vầy?"
đáng yêu, thành đạt, và tuyệt vời như vầy?"
08:45
that helped him to emerge as this charming, accomplished, wonderful person?"
157
513576
4460
Bà trả lời: "Tôi đã làm gì ư? Tôi chỉ yêu nó vậy thôi.
08:50
And she said, "What did I do? I loved him, that's all.
158
518036
4687
Clinton luôn có nguồn sáng đó trong mình.
08:54
Clinton just always had that light in him.
159
522723
3136
Cha nó và tôi rất may mắn khi là
người đầu tiên nhận ra điều đó."
người đầu tiên nhận ra điều đó."
08:57
And his father and I were lucky enough to be the first to see it there."
160
525859
6413
Tôi sẽ trích dẫn từ một tờ tạp chí khác của những năm 60.
09:04
I'm going to quote from another magazine of the '60s.
161
532272
3038
Đây là ấn bản năm 1968, Nguyệt Báo Thái Bình Dương, tiếng nói của nước Mỹ tự do,
09:07
This one is from 1968 -- The Atlantic Monthly, voice of liberal America --
162
535310
5694
09:13
written by an important bioethicist.
163
541004
2804
viết bởi một nhà đạo đức sinh vật học quan trọng.
Ông nói: "Không có lí do gì để cảm thấy tội lỗi
09:15
He said, "There is no reason to feel guilty
164
543808
3808
khi chối bỏ một đứa trẻ bị down,
09:19
about putting a Down syndrome child away,
165
547616
3305
bất kể là bỏ nó bằng cách giấu nó trong một bệnh xá
09:22
whether it is put away in the sense of hidden in a sanitarium
166
550921
5059
hay theo cách có trách nhiệm hoặc bức tử hơn.
09:27
or in a more responsible, lethal sense.
167
555980
3909
Thật buồn, vâng, đáng sợ. Nhưng không có tội gì cả.
09:31
It is sad, yes -- dreadful. But it carries no guilt.
168
559889
4948
Tội lỗi thực sự chỉ là khi tấn công một con người,
09:36
True guilt arises only from an offense against a person,
169
564837
4100
và một người bị bệnh down thì đâu phải là người."
09:40
and a Down's is not a person."
170
568937
4601
Đã có rất nhiều bài báo nói về
sự tiến bộ to lớn mà chúng ta đã đạt được
sự tiến bộ to lớn mà chúng ta đã đạt được
09:45
There's been a lot of ink given to the enormous progress that we've made
171
573538
3941
về cách đối xử với người đồng tính.
09:49
in the treatment of gay people.
172
577479
2127
Thực tế là thái độ của chúng ta đã thay đổi
được lấy làm tít báo mỗi ngày
được lấy làm tít báo mỗi ngày
09:51
The fact that our attitude has changed is in the headlines every day.
173
579606
4036
Nhưng chúng ta quên mất mình đã từng nhìn nhận
những người có sự khác biệt như thế nào,
những người có sự khác biệt như thế nào,
09:55
But we forget how we used to see people who had other differences,
174
583642
4696
chúng ta đã từng nhìn người tàn tật như thế nào,
10:00
how we used to see people who were disabled,
175
588338
2138
chúng ta đã vô nhân đạo như thế nào
khi nhìn nhận những người đó.
khi nhìn nhận những người đó.
10:02
how inhuman we held people to be.
176
590476
2913
Và sự thay đổi chúng ta đã đạt được
10:05
And the change that's been accomplished there,
177
593389
1878
hầu như tương đương triệt để
10:07
which is almost equally radical,
178
595267
1826
10:09
is one that we pay not very much attention to.
179
597093
2876
là điều mà chúng ta đã không để ý tới cho lắm.
Một trong số những gia đình tôi đã phỏng vấn,
Tom và Karen Robards,
Tom và Karen Robards,
10:11
One of the families I interviewed, Tom and Karen Robards,
180
599969
3952
là những người New York thành đạt và trẻ trung,
10:15
were taken aback when, as young and successful New Yorkers,
181
603921
3728
họ thực sự sửng sốt khi đứa con đầu
được chẩn đoán bị down,
được chẩn đoán bị down,
10:19
their first child was diagnosed with Down syndrome.
182
607649
3455
Họ nghĩ những cơ hội học tập cho cậu bé
hiện nay chưa được tốt như mong muốn
hiện nay chưa được tốt như mong muốn
10:23
They thought the educational opportunities for him were not what they should be,
183
611104
4086
nên quyết định xây một trung tâm nhỏ--
10:27
and so they decided they would build a little center --
184
615190
3853
10:31
two classrooms that they started with a few other parents --
185
619043
3664
gồm 2 phòng học cùng với các bậc cha mẹ khác--
để giáo dục những đứa trẻ bị hội chứng down.
10:34
to educate kids with D.S.
186
622707
2463
Qua nhiều năm, trung tâm đó đã phát triển
thành trung tâm Cooke
thành trung tâm Cooke
10:37
And over the years, that center grew into something called the Cooke Center,
187
625170
3900
nơi mà hiện tại hàng ngàn trẻ em
10:41
where there are now thousands upon thousands
188
629070
2157
có những khiếm khuyết về trí tuệ đang được dạy dỗ
10:43
of children with intellectual disabilities who are being taught.
189
631227
3777
Tính từ lúc Nguyệt Báo Đại Tây Dương viết về chủ đề đó,
10:47
In the time since that Atlantic Monthly story ran,
190
635004
3138
đến nay, tuổi đời của người bệnh down
được nâng lên gấp 3
được nâng lên gấp 3
10:50
the life expectancy for people with Down syndrome has tripled.
191
638142
4173
10:54
The experience of Down syndrome people includes those who are actors,
192
642315
4759
Ta đã biết đến những người bị bệnh down làm diễn viên,
nhà văn, một số người có khả năng
sống tự lập khi trưởng thành.
sống tự lập khi trưởng thành.
10:59
those who are writers, some who are able to live fully independently in adulthood.
193
647074
6053
Gia đình Robards có công rất lớn về mặt này.
11:05
The Robards had a lot to do with that.
194
653127
1875
11:07
And I said, "Do you regret it?
195
655002
1534
Tôi hỏi, "Ông bà có nuối tiếc không?
11:08
Do you wish your child didn't have Down syndrome?
196
656536
2603
Ông bà có mơ ước là con mình không bị bệnh down?
Ông bà có mơ ước là mình không nghe biết về nó?
11:11
Do you wish you'd never heard of it?"
197
659139
1849
11:12
And interestingly his father said,
198
660988
2367
Và rất thú vị, cha anh ta đã nói thế này.
11:15
"Well, for David, our son, I regret it,
199
663355
2587
"Đối với bản thân David, con tôi, thì tôi thấy tiếc cho nó,
11:17
because for David, it's a difficult way to be in the world,
200
665942
3380
vì rất khó khăn cho nó để sống trong thế giới này
11:21
and I'd like to give David an easier life.
201
669322
2748
và tôi muốn tạo cho nó một cuộc sống dễ dàng hơn.
Nhưng tôi nghĩ nếu chúng ta loại bỏ những người bị bệnh down thì đó là một mất mát thảm khốc."
11:24
But I think if we lost everyone with Down syndrome, it would be a catastrophic loss."
202
672070
5100
11:29
And Karen Robards said to me, "I'm with Tom.
203
677170
3431
Rồi Karen Robards nói với tôi, "Tôi đồng ý với Tom.
Vì David, tôi sẽ chữa trị bệnh này ngay lập tức để tạo cho nó cuộc sống dễ dàng hơn.
11:32
For David, I would cure it in an instant to give him an easier life.
204
680601
3941
Nhưng với bản thân mình,
23 năm trước, tôi sẽ không bao giờ tin
23 năm trước, tôi sẽ không bao giờ tin
11:36
But speaking for myself -- well, I would never have believed 23 years ago when he was born
205
684542
5436
tôi có thể đạt đến một điểm--
11:41
that I could come to such a point --
206
689978
2010
mà trên phương diện bản thân,
khiến tôi trở lên tốt hơn và tình cảm hơn
khiến tôi trở lên tốt hơn và tình cảm hơn
11:43
speaking for myself, it's made me so much better and so much kinder
207
691988
4348
và sống có mục đích hơn trong suốt cuộc đời mình,
11:48
and so much more purposeful in my whole life,
208
696336
3034
Với tôi, tôi sẽ không hoán đổi nó với bất cứ điều gì trên thế giới này."
11:51
that speaking for myself, I wouldn't give it up for anything in the world."
209
699370
6409
Chúng ta đang sống tại thời điểm mà sự chấp nhận của xã hội về những người với tình trạng khác thường
11:57
We live at a point when social acceptance for these and many other conditions
210
705779
4385
đang chuyển biến tích cực.
12:02
is on the up and up.
211
710164
1738
12:03
And yet we also live at the moment
212
711902
1836
Tuy nhiên chúng ta cũng sống tại thời khắc
mà khả năng loại trừ những tình trạng đó
12:05
when our ability to eliminate those conditions
213
713738
2891
đã đạt đến mức độ mà ta không thể tưởng tượng nổi.
12:08
has reached a height we never imagined before.
214
716629
2608
Giờ đây hầu hết trẻ em khiếm thính tại Mỹ
12:11
Most deaf infants born in the United States now
215
719237
3144
đều được cấy ốc tai
12:14
will receive Cochlear implants,
216
722396
1793
12:16
which are put into the brain and connected to a receiver,
217
724189
4815
đặt trong não và nối với thiết bị tiếp nhận,
cho phép chúng thu nhận một kiểu nghe
sao chép để học nói
sao chép để học nói
12:21
and which allow them to acquire a facsimile of hearing and to use oral speech.
218
729004
5018
Một hợp chất đã được thí nghiệm trên chuột, BMN-111
12:26
A compound that has been tested in mice, BMN-111,
219
734022
4299
rất hữu ích để ngăn chặn hoạt động
của loại gien gây ra Tình trạng thiếu phát triển sụn
của loại gien gây ra Tình trạng thiếu phát triển sụn
12:30
is useful in preventing the action of the achondroplasia gene.
220
738321
5053
Chứng loạn sản sụn là dạng phổ biến của hội chứng lùn.
12:35
Achondroplasia is the most common form of dwarfism,
221
743374
2745
Những con chuột có loại gien gây ra chứng loạn sản sụn được tiêm hóa hoá chất đó
12:38
and mice who have been given that substance and who have the achondroplasia gene,
222
746119
3967
và phát triển hoàn toàn đầy đủ.
12:42
grow to full size.
223
750086
1918
12:44
Testing in humans is around the corner.
224
752004
2551
Thử nghiệm trên người thì đang ở đâu đó gần đây.
12:46
There are blood tests which are making progress
225
754555
2256
Các cuộc xét nghiệm máu đang đựơc tiến hành
để phát hiện hội chứng down rõ ràng và sớm hơn trong thời gian đầu của thai kì,
12:48
that would pick up Down syndrome more clearly and earlier in pregnancies than ever before,
226
756811
5495
để dễ dàng hơn trong việc loại trừ quá trình thai nghén
12:54
making it easier and easier for people to eliminate those pregnancies,
227
762306
5229
hay loại bỏ thai.
12:59
or to terminate them.
228
767550
1320
Chúng ta có sự tiến triển của xã hội và y học.
13:00
And so we have both social progress and medical progress.
229
768870
4667
và tôi tin cả hai mặt đó.
13:05
And I believe in both of them.
230
773537
1852
13:07
I believe the social progress is fantastic and meaningful and wonderful,
231
775389
4055
Tôi tin sự tiến triển xã hội rất ngoạn ngục,
đầy ý nghĩa và tuyệt vời
đầy ý nghĩa và tuyệt vời
Tôi nghĩ sự phát triển của y tế cũng vậy.
13:11
and I think the same thing about the medical progress.
232
779444
3096
13:14
But I think it's a tragedy when one of them doesn't see the other.
233
782540
4363
Nhưng tôi nghĩ sẽ là bi kịch
khi lĩnh vực này không thấy đựơc lĩnh vực kia.
khi lĩnh vực này không thấy đựơc lĩnh vực kia.
Khi nhìn nhận vào sự tương tác của hai lĩnh vực
13:18
And when I see the way they're intersecting
234
786903
2071
13:20
in conditions like the three I've just described,
235
788974
2214
trong những tình trạng mà tôi vừa miêu tả,
13:23
I sometimes think it's like those moments in grand opera
236
791188
3650
Đôi lúc tôi nghĩ nó giống như
những cảnh trong vở nhạc kịch
những cảnh trong vở nhạc kịch
khi một vị anh hùng nhận ra mình đã yêu vị nữ anh hùng
13:26
when the hero realizes he loves the heroine
237
794838
2604
ngay tại thời điểm vị nữ anh hùng
nằm hấp hối trên ghế trường kỉ
nằm hấp hối trên ghế trường kỉ
13:29
at the exact moment that she lies expiring on a divan.
238
797442
4447
(Cười)
13:33
(Laughter)
239
801889
2799
Chúng ta phải suy nghĩ làm sao để mình cảm nhận
được về tất cả các hướng giải quyết.
được về tất cả các hướng giải quyết.
13:36
We have to think about how we feel about cures altogether.
240
804688
3882
Câu hỏi đặt ra về vai trò của cha mẹ mọi luôn là
13:40
And a lot of the time the question of parenthood is,
241
808570
2866
13:43
what do we validate in our children,
242
811436
1852
Giá trị mà chúng ta công nhận từ con trẻ là gì,
13:45
and what do we cure in them?
243
813288
1752
và cần chữa trị những gì cho chúng?
13:47
Jim Sinclair, a prominent autism activist, said,
244
815040
4171
Jim Sinclair, một nhà hoạt động lỗi lạc về chứng tự kỉ, đã nói
"Khi phụ huynh nói rằng ước gì con mình không bị tự kỉ,
13:51
"When parents say 'I wish my child did not have autism,'
245
819211
4654
13:55
what they're really saying is 'I wish the child I have did not exist
246
823865
4859
thực sự họ đang nói: "Tôi ước gì con mình không tồn tại
và ước gì thay vào đó tôi có
một đứa con khác, không bị tự kỉ."
một đứa con khác, không bị tự kỉ."
14:00
and I had a different, non-autistic child instead.'
247
828724
4019
Xin đọc nó lại lần nữa. Đây là điều vang lên khi bạn than vãn về sự hiện diện của chúng tôi.
14:04
Read that again. This is what we hear when you mourn over our existence.
248
832743
4792
Đây là điều cất lên khi bạn
nguyện cầu cho một sự chữa trị--
nguyện cầu cho một sự chữa trị--
14:09
This is what we hear when you pray for a cure --
249
837535
3202
Ước nguyện cháy bỏng nhất của mọi người cho chúng tôi
14:12
that your fondest wish for us
250
840737
1905
là ngày nào đó chúng tôi sẽ thôi là chính mình
14:14
is that someday we will cease to be
251
842642
2379
14:17
and strangers you can love will move in behind our faces."
252
845021
5555
và những kẻ xa lạ mà bạn có thể yêu mến sẽ lặn xuống đằng sau khuôn mặt chúng tôi."
Đó là quan điểm rất cực đoan
14:22
It's a very extreme point of view,
253
850576
3066
nhưng nó chỉ ra một thực tế
là mọi người gắn kết với cuộc sống của mình
là mọi người gắn kết với cuộc sống của mình
14:25
but it points to the reality that people engage with the life they have
254
853642
4129
và họ không muốn "bị" chữa trị hay thay đổi hoặc bị loại bỏ
14:29
and they don't want to be cured or changed or eliminated.
255
857771
4565
Họ muốn là chính bản chất con người của mình
14:34
They want to be whoever it is that they've come to be.
256
862336
3220
Một trong những gia đình tôi phỏng vấn
trong chương trình này
trong chương trình này
14:37
One of the families I interviewed for this project
257
865556
3800
là gia đình Dylan Klebold, một trong những thủ phạm gây ra cuộc thảm sát ở Comlumbine.
14:41
was the family of Dylan Klebold who was one of the perpetrators of the Columbine massacre.
258
869356
5254
Phải mất một thời gian dài mới
thuyết phục được họ nói chuyện với tôi
thuyết phục được họ nói chuyện với tôi
14:46
It took a long time to persuade them to talk to me,
259
874610
2795
và một khi đồng ý, họ đã kể lại một mạch,
14:49
and once they agreed, they were so full of their story
260
877405
2764
không sao ngừng được.
14:52
that they couldn't stop telling it.
261
880169
1699
14:53
And the first weekend I spent with them -- the first of many --
262
881868
2617
Tuần đầu tiên tôi tiếp xúc với họ,
tuần đầu trong nhiều tuần kết tiếp
tuần đầu trong nhiều tuần kết tiếp
Tôi ghi lại cuộc đối thoại trong hơn 20 giờ.
14:56
I recorded more than 20 hours of conversation.
263
884485
3121
Vào tối chủ nhật, chúng tôi đều kiệt sức.
14:59
And on Sunday night, we were all exhausted.
264
887606
2263
Chúng tôi ngồi trong bếp. Sue Klebold đang làm bữa tối
15:01
We were sitting in the kitchen. Sue Klebold was fixing dinner.
265
889869
2886
15:04
And I said, "If Dylan were here now,
266
892755
2521
Tôi nói: "Nếu Dylan ở đây,
bà có thấy mình muốn hỏi anh ta điều gì không?"
15:07
do you have a sense of what you'd want to ask him?"
267
895276
2845
Cha anh ta nói:" Chắc chắn là có.
15:10
And his father said, "I sure do.
268
898121
2368
Tôi muốn hỏi nó nghĩ mình đang làm cái quái gì thế."
15:12
I'd want to ask him what the hell he thought he was doing."
269
900489
3549
Sue nhìn xuống sàn, suy nghĩ giây lát.
15:16
And Sue looked at the floor, and she thought for a minute.
270
904038
3638
Khi ngẩng lên bà nói:
15:19
And then she looked back up and said,
271
907676
2179
"Tôi muốn xin nó tha thứ cho tôi vì tôi làm mẹ
15:21
"I would ask him to forgive me for being his mother
272
909855
4063
mà không bao giờ biết được trong đầu nó nghĩ gì."
15:25
and never knowing what was going on inside his head."
273
913918
4424
Vài năm sau khi tôi dùng bữa tối với bà,
15:30
When I had dinner with her a couple of years later --
274
918342
2968
một trong nhiều bữa tối chúng tôi ăn cùng nhau,
15:33
one of many dinners that we had together --
275
921310
1927
15:35
she said, "You know, when it first happened,
276
923237
3410
Bà nói: "Anh biết không, khi điều này xảy ra,
Tôi từng ước mình đã không lập gia đình và không có con.
15:38
I used to wish that I had never married, that I had never had children.
277
926647
3808
Nếu tôi không chuyển đến bang Ohio và gặp Tom
15:42
If I hadn't gone to Ohio State and crossed paths with Tom,
278
930455
3492
đứa trẻ này sẽ không tồn tại
và chuyện khủng khiếp này đã không xảy ra.
và chuyện khủng khiếp này đã không xảy ra.
15:45
this child wouldn't have existed and this terrible thing wouldn't have happened.
279
933947
3642
Nhưng tôi lại cảm thấy mình yêu
những đứa con của mình quá đỗi
những đứa con của mình quá đỗi
15:49
But I've come to feel that I love the children I had so much
280
937589
4515
và không muốn tưởng tượng ra một cuộc sống vắng chúng
15:54
that I don't want to imagine a life without them.
281
942104
3303
Tôi nhận ra nỗi đau chúng gây ra cho người khác
là không thể dung thứ
là không thể dung thứ
15:57
I recognize the pain they caused to others, for which there can be no forgiveness,
282
945407
4929
nhưng nỗi đau chúng gây ra cho tôi cũng có."
16:02
but the pain they caused to me, there is," she said.
283
950336
3464
"Khi tôi nhận ra thế giới đã có thể tốt đẹp hơn
16:05
"So while I recognize that it would have been better for the world
284
953800
3792
nếu Dylan không được sinh ra,
16:09
if Dylan had never been born,
285
957592
2510
Tôi đã kết luận điều này không
khiến tôi trở nên tốt hơn. "
khiến tôi trở nên tốt hơn. "
16:12
I've decided that it would not have been better for me."
286
960102
5482
Thật ngạc nhiên thay cách những gia đình
có những đứa trẻ phức tạp
có những đứa trẻ phức tạp
16:17
I thought it was surprising how all of these families had all of these children with all of these problems,
287
965584
6484
mang sự phức tạp mà hầu hết
mọi người sẽ làm mọi thứ để ngăn ngừa
mọi người sẽ làm mọi thứ để ngăn ngừa
16:24
problems that they mostly would have done anything to avoid,
288
972068
3033
lại tìm thấy nhiều ý nghĩa trong quá trình
trải nghiệm vai trò làm cha mẹ.
trải nghiệm vai trò làm cha mẹ.
16:27
and that they had all found so much meaning in that experience of parenting.
289
975101
3819
Rồi tôi nghĩ, ai mà có con
16:30
And then I thought, all of us who have children
290
978920
3201
cũng yêu con của mình
cùng với những khuyết điểm của chúng.
cùng với những khuyết điểm của chúng.
16:34
love the children we have, with their flaws.
291
982121
2692
Nếu có vị thiên thần rực rỡ nào đó
giáng xuống từ trần phòng khách của tôi
giáng xuống từ trần phòng khách của tôi
16:36
If some glorious angel suddenly descended through my living room ceiling
292
984813
4256
và muốn đưa những đứa con của tôi đi
16:41
and offered to take away the children I have
293
989069
2210
đổi lại những đứa con khác ngoan hơn, lịch sự hơn,
khôi hài hơn, tử tế hơn, thông minh hơn
khôi hài hơn, tử tế hơn, thông minh hơn
16:43
and give me other, better children -- more polite, funnier, nicer, smarter --
294
991279
6594
Tôi vẫn muốn giữ lại những đứa con mình có
và nguyện cầu những điều tồi tệ sẽ được cất đi
và nguyện cầu những điều tồi tệ sẽ được cất đi
16:49
I would cling to the children I have and pray away that atrocious spectacle.
295
997873
5105
16:54
And ultimately I feel
296
1002978
1992
Và tôi hoàn toàn thấy rằng
16:56
that in the same way that we test flame-retardant pajamas in an inferno
297
1004970
3578
cũng như cuộc thử nghiệm
bộ quần áo chậm bắt lửa trong lò lửa
bộ quần áo chậm bắt lửa trong lò lửa
để chắc rằng chúng không bén lửa khi con trẻ tới gần lò
17:00
to ensure they won't catch fire when our child reaches across the stove,
298
1008548
4472
những câu chuyện gia đình đang thảo luận về những tình trạng khác biệt ghê gớm
17:05
so these stories of families negotiating these extreme differences
299
1013020
4068
cũng phản ánh trải nghiệm chung trong vai trò cha mẹ.
17:09
reflect on the universal experience of parenting,
300
1017088
2681
Luôn là, thỉnh thoảng, nhìn vào con mình, bạn nghĩ
17:11
which is always that sometimes you look at your child and you think,
301
1019769
4134
Con từ đâu ra thế nhỉ?
17:15
where did you come from?
302
1023903
2189
17:18
(Laughter)
303
1026092
2454
(Cười)
Hóa ra khi mà những
sự khác biệt cá nhân này đang được ấp ủ,
sự khác biệt cá nhân này đang được ấp ủ,
17:20
It turns out that while each of these individual differences is siloed --
304
1028546
4975
có rất nhiều gia đình đang xoay xở
với chứng tâm thần phân liệt
với chứng tâm thần phân liệt
17:25
there are only so many families dealing with schizophrenia,
305
1033521
2545
Có rất nhiều gia đình có con trẻ là người chuyển giới
17:28
there are only so many families of children who are transgender,
306
1036066
2637
17:30
there are only so many families of prodigies --
307
1038703
2194
Có rất nhiều gia đình với những đứa trẻ thần đồng.
cũng đối mặt với những thách thức tương tự
17:32
who also face similar challenges in many ways --
308
1040897
2284
17:35
there are only so many families in each of those categories --
309
1043181
2690
Có rất nhiều gia đình với từng gia cảnh kể trên
nhưng nếu bạn bắt đầu suy nghĩ
17:37
but if you start to think
310
1045871
1432
17:39
that the experience of negotiating difference within your family
311
1047303
3566
trải nghiệm việc thương thảo những dị biệt trong gia đình
17:42
is what people are addressing,
312
1050869
2030
là cái mà mọi người đang giải quyết,
17:44
then you discover that it's a nearly universal phenomenon.
313
1052899
3737
thì bạn khám phá ra rằng
đó gần như là một hiện tượng chung.
đó gần như là một hiện tượng chung.
Trớ trêu thay, hoá ra, chính sự khác biệt của chúng ta, và cuộc thương thảo về sự khác biệt
17:48
Ironically, it turns out, that it's our differences, and our negotiation of difference,
314
1056636
4635
hợp nhất chúng ta lại.
17:53
that unite us.
315
1061271
2428
Tôi quyết định có con khi đang thực hiện dự án này.
17:55
I decided to have children while I was working on this project.
316
1063699
5314
Nhiều người sửng sốt hỏi:
18:01
And many people were astonished and said,
317
1069013
3116
"Làm sao anh lại quyết định có con
18:04
"But how can you decide to have children
318
1072129
1848
khi đang tiến hành nghiên cứu nửa chừng
những thứ có thể trở nên lệch lạc?"
những thứ có thể trở nên lệch lạc?"
18:05
in the midst of studying everything that can go wrong?"
319
1073977
4106
Tôi nói: "Tôi không nghiên cứu những thứ lệch lạc.
18:10
And I said, "I'm not studying everything that can go wrong.
320
1078083
3230
Cái tôi nghiên cứu đó là có bao nhiêu tình yêu hiện hữu
18:13
What I'm studying is how much love there can be,
321
1081313
3091
ngay cả khi mọi thứ dường như sẽ đi lạc hướng."
18:16
even when everything appears to be going wrong."
322
1084404
4725
Tôi suy nghĩ rất nhiều
về bà mẹ có đứa con khuyết tật mà tôi gặp
về bà mẹ có đứa con khuyết tật mà tôi gặp
18:21
I thought a lot about the mother of one disabled child I had seen,
323
1089129
5635
một đứa trẻ khuyết tật rất nặng đã chết
vì sự bất cẩn của người chăm sóc.
vì sự bất cẩn của người chăm sóc.
18:26
a severely disabled child who died through caregiver neglect.
324
1094764
3772
Khi tro cốt của cháu đựơc mai táng, bà mẹ nói:
18:30
And when his ashes were interred, his mother said,
325
1098536
2810
18:33
"I pray here for forgiveness for having been twice robbed,
326
1101346
8034
"Tôi nguyện cầu sự thứ tha vì đã bị cướp những hai lần
một lần là đứa trẻ mà tôi mong muốn có,
và lần nữa là đứa con trai tôi yêu thương."
và lần nữa là đứa con trai tôi yêu thương."
18:41
once of the child I wanted and once of the son I loved."
327
1109380
6056
Và tôi nhận ra bất cứ ai cũng hoàn toàn
có thể yêu mến bất cứ đứa trẻ nào
có thể yêu mến bất cứ đứa trẻ nào
18:47
And I figured it was possible then for anyone to love any child
328
1115436
4636
nếu ý chí họ đủ mạnh.
18:52
if they had the effective will to do so.
329
1120072
2532
18:54
So my husband is the biological father of two children
330
1122604
5025
Vậy nên chồng tôi là người cha sinh học của hai đứa trẻ
của hai người bạn đồng tính nữ ở Minneapolis.
18:59
with some lesbian friends in Minneapolis.
331
1127629
2761
Tôi có một người bạn thời đại học đã li dị và muốn có con
19:02
I had a close friend from college who'd gone through a divorce and wanted to have children.
332
1130390
5824
Và tôi có một con gái với cô ấy.
19:08
And so she and I have a daughter,
333
1136214
1898
Mẹ con cô ấy hiện sống tại Texas.
19:10
and mother and daughter live in Texas.
334
1138112
2211
Chồng tôi và tôi có một cậu con trai sống cùng nhà
19:12
And my husband and I have a son who lives with us all the time
335
1140323
3239
và tôi là người cha sinh học,
19:15
of whom I am the biological father,
336
1143562
2384
người mang thai hộ của chúng tôi là Laura,
19:17
and our surrogate for the pregnancy was Laura,
337
1145946
3920
một bà mẹ đồng tính nữ của hai đứa trẻ Oliver & Lucy tại Minneapolis.
19:21
the lesbian mother of Oliver and Lucy in Minneapolis.
338
1149881
3048
19:24
(Applause)
339
1152929
8655
(Vỗ tay)
Ghi nhanh về việc này là có 5 bậc cha mẹ của 4 đứa trẻ sống tại 3 bang khác nhau.
19:33
So the shorthand is five parents of four children in three states.
340
1161584
5464
Có những người nghĩ về việc tồn tại của gia đình chúng tôi
19:39
And there are people who think that the existence of my family
341
1167048
3356
là theo cách nào đó phá hoại, làm suy yếu
hay làm hư hại gia đình của họ.
hay làm hư hại gia đình của họ.
19:42
somehow undermines or weakens or damages their family.
342
1170404
4665
19:47
And there are people who think that families like mine
343
1175069
3628
Có những người nghĩ gia đình như gia đình tôi
không nên được phép tồn tại.
19:50
shouldn't be allowed to exist.
344
1178697
1684
19:52
And I don't accept subtractive models of love, only additive ones.
345
1180381
5655
Tôi không chấp nhận phép trừ trong tình yêu,
chỉ phép cộng mà thôi.
chỉ phép cộng mà thôi.
Tôi tin rằng cũng như cần sự đa dạng của muôn loài
19:58
And I believe that in the same way that we need species diversity
346
1186036
3526
để đảm bảo hành tinh này có thể phát triển,
20:01
to ensure that the planet can go on,
347
1189562
2251
chúng ta cũng cần đến sự đa dạng về tình yêu và gia đình.
20:03
so we need this diversity of affection and diversity of family
348
1191813
4201
để củng cố tầng sinh quyển của sự tương ái.
20:08
in order to strengthen the ecosphere of kindness.
349
1196014
4681
Sau ngày con trai chúng tôi chào đời,
20:12
The day after our son was born,
350
1200695
2370
bác sỹ khoa nhi đến nói với chúng tôi rằng bà lo ngại
20:15
the pediatrician came into the hospital room and said she was concerned.
351
1203065
4572
chân của thằng bé không duỗi thẳng được bình thường,
20:19
He wasn't extending his legs appropriately.
352
1207637
3133
có nghĩa là có thể thằng bé bị tổn thương não.
20:22
She said that might mean that he had brain damage.
353
1210770
2909
Khi thằng bé duỗi chân ra, trông cũng không đều nhau,
20:25
In so far as he was extending them, he was doing so asymmetrically,
354
1213679
3361
nên bác sĩ nghĩ có lẽ là do một khối u
hay cái gì đó đại loại như vậy.
hay cái gì đó đại loại như vậy.
20:29
which she thought could mean that there was a tumor of some kind in action.
355
1217040
3863
Thằng bé có cái đầu rất lớn
khiến bà nghĩ có thể là dấu hiệu não úng thuỷ
khiến bà nghĩ có thể là dấu hiệu não úng thuỷ
20:32
And he had a very large head, which she thought might indicate hydrocephalus.
356
1220903
4783
Khi bà nói với tôi những điều này,
20:37
And as she told me all of these things,
357
1225686
1630
Tôi cảm thấy mọi thứ trong tôi
đang tuôn trào hết ra trên sàn.
đang tuôn trào hết ra trên sàn.
20:39
I felt the very center of my being pouring out onto the floor.
358
1227316
3995
Tôi nghĩ, mình đã làm việc chăm chỉ trong nhiều năm
20:43
And I thought, here I had been working for years
359
1231311
2343
viết sách về ý nghĩa của những trải nghiệm
20:45
on a book about how much meaning people had found
360
1233654
2549
mọi người có khi làm cha mẹ những đứa trẻ khuyết tật,
20:48
in the experience of parenting children who are disabled,
361
1236203
3533
20:51
and I didn't want to join their number.
362
1239736
3900
nhưng tôi không muốn mình là một trong số đó.
Vì điều mà tôi đang gặp phải là một ý tưởng của bệnh tật
20:55
Because what I was encountering was an idea of illness.
363
1243636
2695
20:58
And like all parents since the dawn of time,
364
1246331
2250
Và giống như các bậc cha mẹ từ trước tới giờ,
21:00
I wanted to protect my child from illness.
365
1248581
3346
Tôi muốn bảo vệ con mình khỏi bệnh tật.
Tôi cũng muốn bảo vệ mình khỏi bệnh tật.
21:03
And I wanted also to protect myself from illness.
366
1251927
3211
Tuy nhiên, nhờ công việc mình đã làm, tôi biết
21:07
And yet, I knew from the work I had done
367
1255138
2560
nếu thằng bé có bất cứ bệnh tình nào
mà chúng tôi phải xét nghiệm tìm ra
mà chúng tôi phải xét nghiệm tìm ra
21:09
that if he had any of the things we were about to start testing for,
368
1257698
4107
thì đó hoàn toàn là đặc điểm nhân dạng của nó,
21:13
that those would ultimately be his identity,
369
1261805
3073
và đã là đặc điểm nhân dạng của nó
thì cũng sẽ là đặc điểm nhân dạng của tôi
thì cũng sẽ là đặc điểm nhân dạng của tôi
21:16
and if they were his identity they would become my identity,
370
1264878
4234
và căn bệnh đó sẽ định hình rất khác
khi mà nó được bộc lộ ra.
khi mà nó được bộc lộ ra.
21:21
that that illness was going to take a very different shape as it unfolded.
371
1269112
4157
Chúng tôi đưa cháu đi chụp cộng hưởng, chụp cắt lớp
21:25
We took him to the MRI machine, we took him to the CAT scanner,
372
1273269
3031
chúng tôi đưa đứa con mới sinh ra trong ngày
đi lấy máu động mạch
đi lấy máu động mạch
21:28
we took this day-old child and gave him over for an arterial blood draw.
373
1276300
3998
Chúng tôi cảm thấy mình vô dụng.
21:32
We felt helpless.
374
1280298
1194
21:33
And at the end of five hours,
375
1281492
1478
Sau 5 giờ,
21:34
they said that his brain was completely clear
376
1282970
2224
họ nói não của cháu hoàn toàn bình thường
21:37
and that he was by then extending his legs correctly.
377
1285194
3010
và chân cháu sẽ duỗi ra bình thường.
Khi tôi hỏi vị bác sỹ nhi thế nó đã bị làm sao vậy,
21:40
And when I asked the pediatrician what had been going on,
378
1288204
2932
Bà nói chắc có lẽ thằng bé bị chuột rút hồi sáng.
21:43
she said she thought in the morning he had probably had a cramp.
379
1291136
4335
(Cười)
21:47
(Laughter)
380
1295471
3565
Nhưng tôi nghĩ mẹ tôi đã đúng.
21:51
But I thought how my mother was right.
381
1299036
7833
Tôi nghĩ , tình yêu bạn dành cho con mình
21:58
I thought, the love you have for your children
382
1306869
3495
không giống với bất cứ cảm nhận nào trên trái đất
22:02
is unlike any other feeling in the world,
383
1310364
3330
22:05
and until you have children, you don't know what it feels like.
384
1313694
6164
Và chỉ khi bạn có con bạn mới hiểu được nó là thế nào.
Tôi nghĩ những đứa trẻ đã gài bẫy tôi
22:11
I think children had ensnared me
385
1319858
2321
ngay lúc tôi nghĩ làm cha là một sự mất mát.
22:14
the moment I connected fatherhood with loss.
386
1322179
3526
Nhưng có lẽ tôi sẽ không nhận ra điều ấy
22:17
But I'm not sure I would have noticed that
387
1325705
1932
22:19
if I hadn't been so in the thick of this research project of mine.
388
1327637
5525
nếu tôi không đi sâu vào chương trình nghiên cứu này.
Tôi đã bặt gặp nhiều dạng tình yêu lạ lùng,
22:25
I'd encountered so much strange love,
389
1333162
3232
và rất tự nhiên tôi bị cuốn hút bởi nét mê hoặc của chúng.
22:28
and I fell very naturally into its bewitching patterns.
390
1336394
3785
22:32
And I saw how splendor can illuminate even the most abject vulnerabilities.
391
1340179
6727
Tôi thấy cách mà cái đẹp có thể chiếu sáng
ngay cả những thứ yếu đuối hèn mọn nhất.
ngay cả những thứ yếu đuối hèn mọn nhất.
22:38
During these 10 years, I had witnessed and learned
392
1346906
3806
Trong 10 năm này, tôi đã chứng kiến và biết được
niềm vui "khủng khiếp" của
trách nhiệm không thể kham nổi,
trách nhiệm không thể kham nổi,
22:42
the terrifying joy of unbearable responsibility,
393
1350712
3492
và tôi đã thấy niềm vui ấy có thể lấn át đi mọi thứ khác.
22:46
and I had come to see how it conquers everything else.
394
1354204
3532
22:49
And while I had sometimes thought the parents I was interviewing were fools,
395
1357736
4301
Đôi khi tôi nghĩ những bậc cha mẹ
mà tôi phỏng vấn thật khờ dại,
mà tôi phỏng vấn thật khờ dại,
22:54
enslaving themselves to a lifetime's journey with their thankless children
396
1362037
4950
biến mình thành nô lệ trong suốt cuộc đời
cho những đứa con không hề biết cảm kích họ
cho những đứa con không hề biết cảm kích họ
và cố ngụy tạo nên căn tính từ nỗi đau đó,
22:58
and trying to breed identity out of misery,
397
1366987
2949
23:01
I realized that day that my research had built me a plank
398
1369936
4636
Nhưng từ ngày đó, tôi nhận ra rằng
cuộc nghiên cứu của mình bắc một tấm ván
cuộc nghiên cứu của mình bắc một tấm ván
giúp tôi bước lên trên con tàu và đi cùng với họ.
23:06
and that I was ready to join them on their ship.
399
1374572
3414
23:09
Thank you.
400
1377986
1817
Xin cảm ơn
23:11
(Applause)
401
1379803
5651
(Vỗ tay)
Cám ơn.
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Andrew Solomon - WriterAndrew Solomon writes about politics, culture and psychology.
Why you should listen
Andrew Solomon is a writer, lecturer and Professor of Clinical Psychology at Columbia University. He is president of PEN American Center. He writes regularly for The New Yorker and the New York Times.
Solomon's newest book, Far and Away: Reporting from the Brink of Change, Seven Continents, Twenty-Five Years was published in April, 2016. His previous book, Far From the Tree: Parents, Children, and the Search for Identity won the National Book Critics Circle award for nonfiction, the Wellcome Prize and 22 other national awards. It tells the stories of parents who not only learn to deal with their exceptional children but also find profound meaning in doing so. It was a New York Times bestseller in both hardcover and paperback editions. Solomon's previous book, The Noonday Demon: An Atlas of Depression, won the 2001 National Book Award for Nonfiction, was a finalist for the 2002 Pulitzer Prize and was included in The Times of London's list of one hundred best books of the decade. It has been published in twenty-four languages. Solomon is also the author of the novel A Stone Boat and of The Irony Tower: Soviet Artists in a Time of Glasnost.
Solomon is an activist in LGBT rights, mental health, education and the arts. He is a member of the boards of directors of the National LGBTQ Force and Trans Youth Family Allies. He is a member of the Board of Visitors of Columbia University Medical Center, serves on the National Advisory Board of the Depression Center at the University of Michigan, is a director of Columbia Psychiatry and is a member of the Advisory Board of the Depression and Bipolar Support Alliance. Solomon also serves on the boards of the Metropolitan Museum of Art, Yaddo and The Alex Fund, which supports the education of Romani children. He is also a fellow of Berkeley College at Yale University and a member of the New York Institute for the Humanities and the Council on Foreign Relations.
Solomon lives with his husband and son in New York and London and is a dual national. He also has a daughter with a college friend; mother and daughter live in Texas but visit often.
Andrew Solomon | Speaker | TED.com