Kailash Satyarthi: How to make peace? Get angry
Каилаш Сатъярти: Хэрхэн энх тайвныг цогцлоох вэ? Уурла!
2014 Nobel Peace Prize winner Kailash Satyarthi is a tireless activist fighting to protect the rights of voiceless children everywhere. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
талаар ярих гэж байна.
leaving the school
мөнгөгүйгээс болж
could not afford textbooks
of a desperate slave father
охиноо биеэ үнэлэгчдийн буудалд
about to be sold to a brothel
in a pool of blood,
цусан дунд хэвтэж байхад
we were taught anger is bad.
уурыг буруу зүйл хэмээн сургасан.
and suppress our anger.
дарахыг заадаг байж.
гэж асуумаар байна.
for the larger good of society?
чиглүүлэн, хувиргаж болохгүй гэж?
the evils of the world?
оролдсон зүйл.
came to my mind out of anger.
хамгийн ухаалаг санаанууд
цоожтой сууж байхад минь.
in a locked-up, tiny prison.
of how I got a name for myself.
түүхээ эхэлье.
of Mahatma Gandhi since my childhood.
маш их шүтдэг байсан.
India's freedom movement.
удирдан тэмцсэн.
the most vulnerable sections,
орхигдсон бүлгүүдтэй, хүмүүстэй
with dignity and respect.
заасан.
тэмдэглэж байхад
birth centenary in 1969 --
нэг санаа орж ирэв.
тэмдэглэж болохгүй гэж?
many of you might know,
доод ангид хамрагддагийг мэдэж байсан.
are born in the lowest segment of caste.
цээрлэдэг байв.
to go to the temples,
and shops of high-caste people.
гэр, дэлгүүрт орох хориотой байв.
the leaders of my town
захирагч, удирдагчид
тусгаарлалтыг хүчтэй эсэргүүцэн,
the caste system and untouchability
гайхалтай санагддаг байв.
нутгийн удирдагч нарыг урин,
let us set an example
cooked and served
хамт барьж,
so-called untouchable, people,
хүмүүс дээр очин
but it was unthinkable for them.
эсэргүүцэв.
It never happened."
Ийм зүйл хэзээ ч болж байгаагүй" гэв.
мундаг хүмүүс.
they are against untouchability.
цээрийг эсэргүүцдэг.
we can set an example."
бид жишээ болон эхлүүлнэ" гэв.
гэнэн байна даа гэж бодож байлаа.
and invited political leaders.
улс төрийн удирдагч нарыг урив.
agreed to come.
дүүрч байлаа.
We can set an example.
Одоо бид үлгэр жишээ болно.
гэж бодов.
three women and two men,
the best of their clothes.
өмссөн байсныг би санадаг.
авчирсан байсан.
hundreds of times
for them to do.
бид хүлээсээр байв.
that the leaders become late,
захирагчид 1 цагаар хоцрох
and went to these leaders' homes,
удирдагч нарт сануулахаар
perhaps he cannot come."
эхнэр нь:
"Okay, you go, he will definitely join."
will take place,
хүнтэй боловч
шинээр байгуулагдсан
a newly built Mahatma Gandhi Park.
барих байсан юм.
нэг нь ч ирсэнгүй.
уурлуулсан.
Mahatma Gandhi's statue.
зогсож байлаа.
rather exhausted.
the food was lying.
их л хичээж байлаа.
гараа тавив.
of an untouchable woman.
намайг аргадсан, энэрэнгүй гар байлаа.
"Kailash, why are you crying?
уйлж байгаа юм бэ, Каилаш?
cooked by untouchables,
хийсэн хоолыг идсэн.
өмнө болж байгаагүй.
байгуулсан" гэлээ.
түүний зөв байсан.
гэртээ ирээд би
high-caste elderly people
хэд хэдэн ахмадууд
elderly women were crying
to these elderly people
завдаж байсан ахмад настнуудаас
to outcaste my whole family.
is the biggest social punishment
дээд кастаас хөөх нь
шийтгэхээр болж,
and the punishment was purification.
үйлдэх байлаа.
away from my hometown
Ганга мөрөнд
орох ёстой болов.
for priests, 101 priests,
хүндэтгэлийн зоог барьж,
уух ёстой байлаа.
байсан тул
бодож байна?
kitchen and my own dining room,
зоогийн өрөөнд орохыг хориглож,
тусгаарлалаа.
they wanted to outcaste me.
гадархуухахыг хүссэн юм.
the entire caste system.
бүхэлд нь гадуурхахаар шийдсэн юм.
the beginning would have been
өөрчлөх хэрэгтэй байдаг тул
бүрэн боломжтой байлаа.
family names are caste names.
кастаараа нэрлэгддэг байв.
a new name to myself: Satyarthi,
шинэ нэр өгсөн: Сатъяарти.
of my transformative anger.
уурын маань эхлэл байлаа.
a children's rights activist?
болохоосоо өмнө юу хийж байсныг
төөнөх дулаан,
цөмийн дэлбэрэлт,
голын урсгал,
and lives of millions.
болгон өгч болдгийг сурсан.
uncontrollable form of energy
эрчим хүчний хэлбэрийг
аргамжиж болохыг сурсан.
and making society better.
түүх рүүгээ буцацгаая.
when I was caught in the prison:
a dozen children from slavery,
эрх чөлөөг үгээр илэрхийлэх аргагүй.
when I free a child.
to come back to my hometown, Delhi,
хүлээгээд зогсож байхдаа би
were arriving;
надад туслахын оронд
чулуудаж орхисон.
tiny shell, like an animal.
and biggest ideas was born.
санаануудын нэг бүрэлдэн тогтсон.
children, and 50 more will join,
нэмээд 50 хүүхэд чөлөөлбөл
was the first time
худалдан авагч нарыг
or anywhere in the world,
кампанит ажлыг эхлүүлэн,
for child-labor-free rugs.
we have been successful.
амжилттай хэрэгжив.
in a fall in child labor
хөдөлмөр мөлжсөн боолчлол
consumer's power, or consumer's campaign
худалдан авагчид хандсан кампанит ажлыг
and other industries,
цааш түгсэн юм.
maybe shoes -- it has gone beyond.
education is for every child,
хичнээн чухал гэдгийг ойлгосон минь
тараах санаа өгсөн.
and help the poorest children.
номын цуглуулга үүсгэж байв.
campaign for education
хөдөлгөөнт хөтөлбөр болох
хөтөлбөрийг хамтран байгуулсан.
буяны үйл гэж үздэг үзлийг халж,
the whole thinking towards education
to the human rights mode,
the reduction of out-of-school children
2 дахин багасгасан.
биеэ үнэлэгч болгон
чөлөөлсөн маань
to be sold to a brothel,
of raid and rescue,
1, 10, 20 биш,
that it is not one or 10 or 20,
to physically liberate 83,000 child slaves
back to their families and mothers.
туйлын азтай, бахдалтай зүйл.
бодлого хэрэгтэйг би мэдэж байсан.
against child labor
нийтийн жагсаал зохион байгуулснаар
a new international convention
хүүхдүүдийг хамгаалах
who are in the worst forms.
эхлэлийг тавьсан.
the number of child laborers globally
хүүхдийг албадан хөдөлмөрлүүлэх явдал
in the last 15 years.
Which I tried to do.
Уур, санаа, үйл хэрэг.
бий болгох,
be vanished, can never be destroyed.
хувирган, илүү сайхан,
be translated and harnessed
ашиглаж болохгүй гэж?
a more just and equitable world?
for a few seconds:
нууцаа хуваалцъя:
the narrow shells of egos,
hatred, violence, revenge, destruction.
into a great power.
by using our inherent compassion
энэрэнгүй сэтгэлээрээ
compassion to make this world better.
хорвоо ертөнцтэй холбогдож,
transformed into it.
again, as a Nobel Laureate,
хамгийн ууртай нэгэн
болгон хөгжүүлж чадна.
into idea and action.
you've been an inspiration to others.
үлгэр дууриал болдог вэ?
and that is the truth,
бүх найдвараа алдсан хүүхдийн
that he will ever come back to his mother,
анх инээмсэглэх,
can ever come back and sit in her lap,
эх хүний сэтгэл
rolls down on her cheek,
тусгалыг олж хардаг.
this is my biggest inspiration.
урам өгдөг зүйл.
as I said before, but thousands of times,
мянга мянган удаа
дүрийг харсан маань
in the faces of those children
намайг хамгийн их урамшуулж байдаг.
ABOUT THE SPEAKER
Kailash Satyarthi - Children’s rights activist2014 Nobel Peace Prize winner Kailash Satyarthi is a tireless activist fighting to protect the rights of voiceless children everywhere.
Why you should listen
Kailash’s work has involved organizing almost weekly raid, rescue and recovery missions on workplaces that employ and enslave children. Since 2001, Satyarthi’s has risked his own life to rescue these children and has convinced families in more than 300 Indian villages to avoid sending their children to work, and instead putting them in school.
Satyarthi’s has also managed to grab and retain the world’s attention on the problem. He organized the Global March Against Child Labor in the 1990s to raise awareness and free millions of children shackled in various forms of modern slavery. His activism was also instrumental in the adoption of Convention No. 182 by the International Labour Organization, a statue that's become a guideline for many governments on child labor.
In 2014, he and Malala Yousafzai were awarded the Nobel Peace Prize for “their struggle against the suppression of children and young people and for the right of all children to education.”
Kailash Satyarthi | Speaker | TED.com