TEDWomen 2015
Achenyo Idachaba: How I turned a deadly plant into a thriving business
Achenyo Idachaba: မုန်းတီးစရာ အပင်ကို အောင်မြင်တဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ပုံ။
Filmed:
Readability: 4.8
1,836,174 views
ဗေဒါပင်တွေဟာ ဘေးကင်းကာ လှပစွာပွင့်တဲ့ အပင်ပါ၊ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းကျတော့ ရေစီးကြောင်းကို ပိတ်ဆို့တဲ့ အရောင်းအဝယ်ကိုရပ်ဆိုင်း၊ ကျောင်းသွားတာကိုတားဆီးပြီး နေ့စဉ်ဘဝကို အနှောက်အယှက်ပေးတဲ့ ထိုးဖောက်ပြန့်ပွားတဲ့ ရေပျော် ပေါင်းပင်တစ်မျိုးပါ။ ဒီကပ်ဆိုက်မှုထဲမှာ စိမ်းလန်းစိုပြေရေး စွန့်ဦးထွင် Achenyo Idachaba ဟာ အခွင့်အလမ်းကို မြင်တွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ဒီပေါင်းတွေကို အံ့သြဖွယ် ရက်ထည်တွေအဖြစ် ပြောင်းလဲလိုက်တဲ့ သူမရဲ့ ခရီးရှည်အတိုင်း လိုက်ကြည့်ကြပါဦး။
Achenyo Idachaba - Green entrepreneur
Achenyo Idachaba is the head of MitiMeth, a Nigeria-based company that makes handicrafts from aquatic weeds and other agro-waste. Full bio
Achenyo Idachaba is the head of MitiMeth, a Nigeria-based company that makes handicrafts from aquatic weeds and other agro-waste. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Welcome to Bayeku,
0
880
2216
Bayeku က ကြိုဆိုပါတယ်ရှင်၊
00:15
a riverine community in Ikorodu, Lagos --
1
3120
3376
Lagos က Ikorodu မှာရှိတဲ့
မြစ်ကမ်းနေ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုပါ။
မြစ်ကမ်းနေ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုပါ။
00:18
a vivid representation of several
riverine communities across Nigeria,
riverine communities across Nigeria,
2
6520
6376
Nigeria တစ်လွှားက များစွာသော လူမှုအဖွဲ့
အစည်းတွေရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ကိုယ်စားပြုချက်ပါ၊
အစည်းတွေရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ကိုယ်စားပြုချက်ပါ၊
00:24
communities whose waterways
have been infested
have been infested
3
12920
3976
၎င်းတို့ရဲ့ ရေကြောင်းတွေဟာ
တိုးဝင်ပြန့်ပွားတဲ့ ရေမှော်ပင်တွေရဲ့
တိုးဝင်ပြန့်ပွားတဲ့ ရေမှော်ပင်တွေရဲ့
00:28
by an invasive aquatic weed;
4
16920
2856
ဖိစီးတာခံနေရတဲ့ လူမှုအဖွဲ့
အစည်းတွေပါ။
အစည်းတွေပါ။
00:31
communities where economic livelihoods
have been hampered:
have been hampered:
5
19800
5256
စီးပွားရေးရာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုတွေ
ဟန့်တားခံရတဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေပါ။
ဟန့်တားခံရတဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေပါ။
00:37
fishing, marine transportation
6
25080
3216
ငါးဖမ်းခြင်း၊ ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးနဲ့
00:40
and trading;
7
28320
1256
ရောင်းဝယ်၊ ဖောက်ကားကြတာပါ။
00:41
communities where fish yields
have diminished;
have diminished;
8
29600
4176
ငါးအထွက်နှုန်း ဆုတ်ယုတ်လာတဲ့
လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေပါ။
လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေပါ။
00:45
communities where schoolchildren
are unable to go to school
are unable to go to school
9
33800
4616
ကျောင်းသားငယ်လေးတွေ နေ့များစွာ၊
တစ်ခါတစ်လေ သီတင်းပတ်တွေချီပြီး
တစ်ခါတစ်လေ သီတင်းပတ်တွေချီပြီး
00:50
for days, sometimes weeks, on end.
10
38440
4296
ကျောင်းကို မသွားနိုင်တဲ့
လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေပါ။
လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေပါ။
00:54
Who would have thought that this plant
11
42760
2856
ဒီအရွက်ဝိုင်းဝိုင်း၊ ရိုးတံဖောင်းဖောင်းနဲ့
00:57
with round leaves, inflated stems,
and showy, lavender flowers
and showy, lavender flowers
12
45640
6736
ခပ်ကြွားကြွား လာဗင်ဒါပွင့်တွေနဲ့
အပင်တွေဟာ ဒီလူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေကို
အပင်တွေဟာ ဒီလူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေကို
01:04
would cause such havoc
in these communities.
in these communities.
13
52400
3776
ဒီလောက် ဗြောင်းဆန်စေမယ်လို့
ဘယ်သူတွေးမိမှာတုန်း။
ဘယ်သူတွေးမိမှာတုန်း။
01:08
The plant is known as water hyacinth
14
56200
2776
ဒီအပင်ကို ဗေဒါပင်လို့ လူသိများပြီး
01:11
and its botanical name,
Eichhornia crassipes.
Eichhornia crassipes.
15
59000
3296
ရုက္ခဗေဒ အမည်ကတော့
Eichhornia crassipes ပါ။
Eichhornia crassipes ပါ။
01:14
Interestingly, in Nigeria,
the plant is also known by other names,
the plant is also known by other names,
16
62320
4536
စိတ်ဝင်စားစရာက Nigeria မှာ ဒီအပင်က
အခြားအမည်တွေနဲ့ သိနေတာပါ။
အခြားအမည်တွေနဲ့ သိနေတာပါ။
01:18
names associated with historical events,
17
66880
2856
ဒဏ္ဍာရီတွေနဲ့ရှိသလို သမိုင်းဝင်အဖြစ်အပျက်
တွေနဲ့
တွေနဲ့
01:21
as well as myths.
18
69760
1896
ဆက်စပ် နေတဲ့ အမည်တွေပါ၊
01:23
In some places,
the plant is called Babangida.
the plant is called Babangida.
19
71680
4096
တစ်ချို့နေရာတွေမှာ ဒီအပင်ကို
Babangida လို့ခေါ်တယ်။
Babangida လို့ခေါ်တယ်။
01:27
When you hear Babangida, you remember
the military and military coups.
the military and military coups.
20
75800
5136
Babangida လို့ကြားတဲ့အခါ စစ်တပ်နဲ့ စစ်တပ်
အာဏာသိမ်းမှုတွေကို အမှတ်ရကြပါတယ်။
အာဏာသိမ်းမှုတွေကို အမှတ်ရကြပါတယ်။
01:32
And you think: fear, restraint.
21
80960
3336
တွေးမိတာက ကြောက်ရွံ့မှု၊ ချုပ်ထိန်းမှုပါ။
01:36
In parts of Nigeria in the Niger Delta,
the plant is also known as Abiola.
the plant is also known as Abiola.
22
84320
5376
Niger မြစ်ဝှမ်းက Nigeria ဒေသတွေမှာတော့
ဒီအပင်ကို Abiola လို့ လူသိများတယ်။
ဒီအပင်ကို Abiola လို့ လူသိများတယ်။
01:41
When you hear Abiola,
you remember annulled elections
you remember annulled elections
23
89720
4416
Abiola လို့ကြားတဲ့အခါ ဖျက်သိမ်းလိုက်တဲ့
ရွေးကောက်ပွဲတွေကို အမှတ်ရကြပြီး
ရွေးကောက်ပွဲတွေကို အမှတ်ရကြပြီး
01:46
and you think: dashed hopes.
24
94160
2616
တွေးမိတာက လွှင့်ပယ်သွားတဲ့
မျှော်လင့်ချက်တွေပေါ့။
မျှော်လင့်ချက်တွေပေါ့။
01:48
In the southwestern part of Nigeria,
25
96800
2536
Nigeria ရဲ့ အနောက်တောင်ဘက်မှာတော့
01:51
the plant is known as Gbe'borun.
26
99360
2216
ဒီအပင်ကို Gbe'borun လို့ အသိများတယ်။
01:53
Gbe'borun is a Yoruba phrase
27
101600
1776
Gbe'borun ဆိုတာက "အတင်းအဖျင်း"၊
01:55
which translates to "gossip,"
or "talebearer."
or "talebearer."
28
103400
3976
တနည်း "စကားသယ်သူ" လို့ ဘာသာပြန်လို့ရတဲ့
Yoruba စကားစုတစ်ခုပါ၊
Yoruba စကားစုတစ်ခုပါ၊
01:59
When you think of gossip, you think:
rapid reproduction, destruction.
rapid reproduction, destruction.
29
107400
5816
အတင်းအဖျင်းအကြောင်းဆိုတော့ တွေးမိတာ
က ပြန်လည်ထုတ်ပေးခြင်း၊ ဖျက်ဆီးခြင်းပါ။
က ပြန်လည်ထုတ်ပေးခြင်း၊ ဖျက်ဆီးခြင်းပါ။
02:05
And in the Igala-speaking part of Nigeria,
30
113240
2536
Nigeria ရဲ့ Igala စကားပြောတဲ့နေရာတွေမှာ
02:07
the plant is known as A Kp'iye Kp'oma,
31
115800
2856
ဒီအပင်ကို A Kp'iye Kp'oma
လို့ အသိများပါတယ်။
လို့ အသိများပါတယ်။
02:10
And when you hear that,
you think of death.
you think of death.
32
118680
2696
ပြီးတော့ ဒါကိုကြားတဲ့အခါ
သေခြင်းတရားကို တွေးမိပါတယ်။
သေခြင်းတရားကို တွေးမိပါတယ်။
02:13
It literally translates
to "death to mother and child."
to "death to mother and child."
33
121400
4856
တိုက်ရိုက် ပြန်ဆိုချက်က "မိခင်နဲ့ ကလေးကို
သေစေခြင်း" ပါ။
သေစေခြင်း" ပါ။
02:18
I personally had my encounter
with this plant in the year 2009.
with this plant in the year 2009.
34
126280
4856
၂၀၀၉ ခုမှာ ဒီအပင်နဲ့ ကိုယ်တိုင်
ကြုံတွေ့ဖူးခဲ့တယ်။
ကြုံတွေ့ဖူးခဲ့တယ်။
02:23
It was shortly after I had relocated
from the US to Nigeria.
from the US to Nigeria.
35
131160
5736
ဒါက US ကနေ Nigeria ကို ရုံးပြောင်းတဲ့
ခဏချင်းအတွင်းမှာပါ။
ခဏချင်းအတွင်းမှာပါ။
02:28
I'd quit my job in corporate America
36
136920
2536
America ကုမ္ပဏီက အလုပ်ကိုထွက်လိုက်ပြီး
02:31
and decided to take
this big leap of faith,
this big leap of faith,
37
139480
3176
ဒီထူးခြားစွန့်စားတဲ့ စိတ်ကူးကို
လုပ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။
လုပ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။
02:34
a leap of faith that came
out of a deep sense of conviction
out of a deep sense of conviction
38
142680
3496
Nigeria က တည်တံ့တဲ့
ဖွံ့ဖြိုးမှုရဲ့ဒေသမှာ လုပ်စရာတွေ အများကြီး
ဖွံ့ဖြိုးမှုရဲ့ဒေသမှာ လုပ်စရာတွေ အများကြီး
02:38
that there was a lot of work
to do in Nigeria
to do in Nigeria
39
146200
2136
ရှိတယ်ဆို တဲ့ နက်ရှိုင်းတဲ့ ခံယူချက်ကနေ
02:40
in the area of sustainable development.
40
148360
2456
ပေါက်ဖွားလာတဲ့ ထူးခြားစွန့်စားတဲ့
စိတ်ကူးပါ။
စိတ်ကူးပါ။
02:42
And so here I was in the year 2009,
41
150840
2976
ဒါနဲ့ ၂၀၀၉ တွင် ဒီမှာ ရှိခဲ့တယ်၊
02:45
actually, at the end of 2009,
42
153840
2136
တကယ်က ၂၀၀၉ အကုန်မှာပါ၊
02:48
in Lagos on the Third Mainland Bridge.
43
156000
3016
Third Mainland Bridge ပေါ်က Lagos မှာပါ။
02:51
And I looked to my left
and saw this very arresting image.
and saw this very arresting image.
44
159040
4656
ဘယ်ဘက်ကို ကြည့်လိုက်တော့ အရမ်း
ဖမ်းစားတဲ့ ဒီပုံရိပ်ကို မြင်ခဲ့တယ်။
ဖမ်းစားတဲ့ ဒီပုံရိပ်ကို မြင်ခဲ့တယ်။
02:55
It was an image of fishing boats
45
163720
1776
ဒါက ထူထပ် ကျပ်ခဲနေတဲ့
02:57
that had been hemmed in
by dense mats of water hyacinth.
by dense mats of water hyacinth.
46
165520
5736
ဗေဒါပင်တွေကြောင့် ပိတ်မိနေတဲ့
ငါးဖမ်းလှေတွေရဲ့ ပုံပါ။
ငါးဖမ်းလှေတွေရဲ့ ပုံပါ။
03:03
And I was really pained by what I saw
47
171280
2376
မြင်လိုက်ရတာကြောင့် တကယ်ကို
နာကျင်သွားမိတာက
နာကျင်သွားမိတာက
03:05
because I thought to myself,
48
173680
1496
ကိုယ့်ကိုယ်ကို တွေ့မိလိုက်တာက
03:07
"These poor fisherfolk,
49
175200
1856
"ဒီ ဆင်းရဲသား တံငါသည်တွေ၊
03:09
how are they going
to go about their daily activities
to go about their daily activities
50
177080
4856
ဒီကန့်သတ်မှုတွေနဲ့ နေ့စဉ်ဘဝ
လုပ်ဆောင်မှုတွေကို
လုပ်ဆောင်မှုတွေကို
03:13
with these restrictions."
51
181960
2096
ဘယ်လိုများ လုပ်ကြမလဲ" လို့ပါ။
03:16
And then I thought,
"There's got to be a better way."
"There's got to be a better way."
52
184080
3056
ပြီတော့ "ပိုကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းရှိဖို့
လိုပြီ"လို့ တွေးမိတယ်။
လိုပြီ"လို့ တွေးမိတယ်။
03:19
A win-win solution whereby
the environment is taken care of
the environment is taken care of
53
187160
5016
နှစ်ဘက်လှ ဖြေရှင်းချက်ဖြစ်တဲ့ လမ်း
ကြောင်းကနေ ဒီမှော်ပင်တွေကို
ကြောင်းကနေ ဒီမှော်ပင်တွေကို
03:24
by the weeds being cleared out of the way
54
192200
2376
ရှင်းလိုက်ခြင်းအားဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို
03:26
and then this being turned
into an economic benefit
into an economic benefit
55
194600
3136
စောင့်ရှောက်ခြင်းနဲ့ မှော်ပင်ပွားတာ
ကြောင့် အများဆုံး
ကြောင့် အများဆုံး
03:29
for the communities
whose lives are impacted the most
whose lives are impacted the most
56
197760
2816
ထိခိုက်နေတဲ့ ရပ်ရွာတွေကလူတွေရဲ့
ဘဝတွေအတွက် စီးပွားရေး
ဘဝတွေအတွက် စီးပွားရေး
03:32
by the infestation of the weed.
57
200600
1760
အကျိုးကျေးဇူး အသွင် ပြောင်းလိုက်တာပါ။
03:35
That, I would say, was my spark moment.
58
203160
3576
ဒါက ကျွန်မရဲ့ လင်းလက်သွားတဲ့
ကာလလို့ ပြောရမှာပါ။
ကာလလို့ ပြောရမှာပါ။
03:38
And so I did further research
to find out more
to find out more
59
206760
3456
ဒါနဲ့ ဒီမှော်ပင်တွေရဲ့ အကျိုးပြုတဲ့
အသုံးတွေကို
အသုံးတွေကို
03:42
about the beneficial uses of this weed.
60
210240
2936
ပိုရှာတွေ့ဖို့ သုသေသနပြုခဲ့တယ်။
03:45
Out of the several,
one struck me the most.
one struck me the most.
61
213200
3416
အများကြီးထဲကမှ ကျွန်မကို
ခိုက်သွားစေတဲ့ တစ်ခုက
ခိုက်သွားစေတဲ့ တစ်ခုက
03:48
It was the use of the plant
for handicrafts.
for handicrafts.
62
216640
3096
ဒီအပင်ကို လက်မှုပစ္စည်းတွေအတွက်
အသုံးပြုတာပါ။
အသုံးပြုတာပါ။
03:51
And I thought, "What a great idea."
63
219760
2336
"ကောင်းလိုက်တဲ့ အကြံပဲ"လို့ တွေးမိတယ်။
03:54
Personally, I love handicrafts,
64
222120
2376
ကျွန်မသဘောအရ လက်မှုပစ္စည်းတွေကို
ကြိုက်တယ်၊
ကြိုက်တယ်၊
03:56
especially handicrafts
that are woven around a story.
that are woven around a story.
65
224520
4656
အထူးသဖြင့် ပုံပြင်တစ်ခုကို ဝန်းရံ
ရက်ထားတဲ့ လက်မှုပစ္စည်းတွေပေါ့။
ရက်ထားတဲ့ လက်မှုပစ္စည်းတွေပေါ့။
04:01
And so I thought, "This could be
easily deployed within the communities
easily deployed within the communities
66
229200
4616
ဒါနဲ့ "ဒါဟာ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေ အတွင်းမှာ
နည်းပညာ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ မပါဘဲနဲ့
နည်းပညာ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ မပါဘဲနဲ့
04:05
without the requirement
of technical skills."
of technical skills."
67
233840
3536
လွယ်လွယ် အသုံးချလို့ရနိုင်တယ်"လို့
တွေးမိတယ်။
တွေးမိတယ်။
04:09
And I thought to myself,
"Three simple steps to a mega solution."
"Three simple steps to a mega solution."
68
237400
4640
" ဒါတွေဟာ ဧရာမ အဖြေ အတွက် ရိုးစင်းတဲ့
ခြေလှမ်းတွေ"လို့ ကိုယ့်ဘာသာတွေးမိတယ်။
ခြေလှမ်းတွေ"လို့ ကိုယ့်ဘာသာတွေးမိတယ်။
04:15
First step: Get out into the waterways
and harvest the water hyacinth.
and harvest the water hyacinth.
69
243040
5096
ပထမအဆင့်၊ ရေလမ်းကြောင်းတွေထဲကို
သွားပြီး ဗေဒါတွေကို ရိတ်သိမ်းတာပါ။
သွားပြီး ဗေဒါတွေကို ရိတ်သိမ်းတာပါ။
04:20
That way, you create access.
70
248160
2296
ဒီနည်းက အခွင့်အလမ်းကို ဖန်တီးတာပေါ့။
04:22
Secondly, you dry
the water hyacinth stems.
the water hyacinth stems.
71
250480
4576
ဒုတိယအနေနဲ့ ဗေဒါရိုးတွေကို
အခြောက်လှန်းတာပါ။
အခြောက်လှန်းတာပါ။
04:27
And thirdly, you weave
the water hyacinth into products.
the water hyacinth into products.
72
255080
5415
တတိယက ဗေဒါတွေကို ထုတ်ကုန်အဖြစ်
ရက်လုပ်တာပါ။
ရက်လုပ်တာပါ။
04:32
The third step was a challenge.
73
260519
2377
တတိယအဆင့်က စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုပါ။
04:34
See, I'm a computer scientist
by background
by background
74
262920
2696
နောက်ခံအနေနဲ့ ကျွန်မက ကွန်ပြူတာ
သိပ္ပံပညာရှင်ဖြစ်ပြီး
သိပ္ပံပညာရှင်ဖြစ်ပြီး
04:37
and not someone in the creative arts.
75
265640
2656
ဖန်တီးတဲ့ အနုပညာရှင် တစ်ယောက်မဟုတ်ဘူး။
04:40
And so I began my quest
76
268320
1696
ဒီတော့ ဘယ်လို ရက်လုပ်တယ်ဆိုတာ
04:42
to find out how I can learn how to weave.
77
270040
2936
သိရအောင် စတင် စူးစမ်းတယ်။
04:45
And this quest took me
to a community in Ibadan, where I lived,
to a community in Ibadan, where I lived,
78
273000
4136
ဒီရှာဖွေမှုက ကျွန်မကို က Sabo လို့ခေါ် တဲ့
ကျွန်နေတဲ့ Ibadan က လူမှုအဖွဲ့အစည်း
ကျွန်နေတဲ့ Ibadan က လူမှုအဖွဲ့အစည်း
04:49
called Sabo.
79
277160
1416
တစ်ခုဆီ ခေါ်သွားတယ်။
04:50
Sabo translates to "strangers' quarters."
80
278600
2856
Sabo ကို "သူစိမ်း ရပ်ကွက်"လို့
ပြန်ဆိုပါတယ်
ပြန်ဆိုပါတယ်
04:53
And the community is
predominantly made up of people
predominantly made up of people
81
281480
3016
ဒီလူမှုအဖွဲ့အစည်းက တိုင်းပြည်ရဲ့
မြောက်ပိုင်းကလူတွေနဲ့
မြောက်ပိုင်းကလူတွေနဲ့
04:56
from the northern part of the country.
82
284520
1976
အဓိက ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။
04:58
So I literally took
my dried weeds in hand,
my dried weeds in hand,
83
286520
2936
ဒီတော့ မှော်ပင်ခြောက်တွေကို တကယ့်ကို
လက်ထဲကိုင် ယူလာခဲ့တယ်၊
လက်ထဲကိုင် ယူလာခဲ့တယ်၊
05:01
there were several more of them,
84
289480
1576
ဒီထက်အများကြီး ပိုများခဲ့ပြီး
05:03
and went knocking from door to door
to find out who could teach me
to find out who could teach me
85
291080
3336
ဒီကြာပင်တွေကို ကြိုးကျစ်ဖို့
ဘယ်သူ ကိုယ့်ကိုသင်ပေးနိုင်မလဲဆိုပြီး
ဘယ်သူ ကိုယ့်ကိုသင်ပေးနိုင်မလဲဆိုပြီး
05:06
how to weave these
water hyacinth stems into ropes.
water hyacinth stems into ropes.
86
294440
4416
အိမ်ပေါက်စေ့ တံခါးဆက်ခေါက်ခဲ့တယ်။
05:10
And I was directed
to the shed of Malam Yahaya.
to the shed of Malam Yahaya.
87
298880
3120
ကျွန်မကို Mariam Yahaya တို့ရဲ့ ရုံကို
သွားဖို့လမ်းညွန်ခဲ့တယ်။
သွားဖို့လမ်းညွန်ခဲ့တယ်။
05:14
The problem, though,
is that Malam Yahaya doesn't speak English
is that Malam Yahaya doesn't speak English
88
302880
3016
ဒါပေမဲ့ ပြဿနာက Mariam Yahaya တို့က
အင်္ဂလိပ်လို မပြောဘူး၊
အင်္ဂလိပ်လို မပြောဘူး၊
05:17
and neither did I speak Hausa.
89
305920
2096
ကျွန်မကလည်း Huasa စကား မပြောတတ်ဘူးလေ။
05:20
But some little kids came to the rescue
90
308040
2136
ဒါပေမဲ့ ကလေးငယ်လေးတွေ အကူရောက်လာပြီး
05:22
and helped translate.
91
310200
1776
ဝိုင်းကူ ဘာသာပြန်ပေးကြတယ်။
05:24
And that began my journey
of learning how to weave
of learning how to weave
92
312000
3256
ဒါက ကျွန်မရဲ့ ရက်လုပ်နည်း
သင်ယူခြင်း ခရီးစတင်ခဲ့ပြီး
သင်ယူခြင်း ခရီးစတင်ခဲ့ပြီး
05:27
and transform these
dried water hyacinth stems
dried water hyacinth stems
93
315280
4576
ဒီဗေဒါရိုးခြောက်တွေကို ကြိုးရှည်တွေအဖြစ်
05:31
into long ropes.
94
319880
2880
ပြောင်းလဲခဲ့တာပေါ့။
05:35
With my long ropes in hand,
95
323400
2256
လက်ထဲက ကြိုးရှည်တွေနဲ့
05:37
I was now equipped to make products.
96
325680
3096
ထုတ်ကုန်တွေ ဖန်တီးဖို့ အခု
ပစ္စည်းစုံသွားတာပေါ့။
ပစ္စည်းစုံသွားတာပေါ့။
05:40
And that was the beginning
of partnerships.
of partnerships.
97
328800
2416
ပြီတော့ ဒါက အစုစပ်လုပ်ငန်းရဲ့
နိဒါန်းပဲပေါ့။
နိဒါန်းပဲပေါ့။
05:43
Working with rattan basket makers
to come up with products.
to come up with products.
98
331240
3976
ထုတ်ကုန်တွေရလာဖို့ ကြိမ်ထည်
ရက်လုပ်သူတွေနဲ့ တွဲလုပ်တာပါ။
ရက်လုပ်သူတွေနဲ့ တွဲလုပ်တာပါ။
05:47
So with this in hand, I felt confident
99
335240
2776
ဒီတော့ ဒါလက်ထဲမှာ ရှိပြီဆိုတော့
ဒီဗဟုသုတကို
ဒီဗဟုသုတကို
05:50
that I would be able
to take this knowledge
to take this knowledge
100
338040
2000
မြစ်ကမ်းဘေးနေ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေဆီ
05:52
back into the riverine communities
101
340064
2552
ပြန်ပေးနိုင်ကာ သူတို့ရဲ့ ဒုက္ခကို
05:54
and help them to transform
their adversity into prosperity.
their adversity into prosperity.
102
342640
5256
ကြီးပွားခြင်းအဖြစ် ပြောင်းလဲဖို့ ကူညီ
နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်မိသွားတယ်။
နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်မိသွားတယ်။
05:59
So taking these weeds
and actually weaving them
and actually weaving them
103
347920
3176
ဒါနဲ့ ဒီမှော်ပင်တွေကိုယူပြီး ရောင်းလို့
ရတဲ့ ထုတ်ကုန်တွေအဖြစ်
ရတဲ့ ထုတ်ကုန်တွေအဖြစ်
06:03
into products that can be sold.
104
351120
2576
တကယ်ကို ရက်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
06:05
So we have pens, we have tableware,
105
353720
3736
ဒါနဲ့ ကျွန်မတို့မှာ ဘောပင်တွေ၊
ပန်းကန်ခွက်ယောက်တွေ ရှိတယ်။
ပန်းကန်ခွက်ယောက်တွေ ရှိတယ်။
06:09
we have purses, we have tissue boxes.
106
357480
3776
ပိုက်ဆံအိတ်တွေ၊ တစ်ရှူးဘူးတွေ ရှိတယ်။
06:13
Thereby, helping the communities
107
361280
2536
ဒီနည်းနဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေကို
ဗေဒါပင်ကို ထူးခြားတဲ့
ဗေဒါပင်ကို ထူးခြားတဲ့
06:15
to see water hyacinth
in a different light.
in a different light.
108
363840
3176
အလင်းရောင်တစ်ခုအဖြစ်
သိမြင်ဖို့ ကူညီခြင်းပါ။
သိမြင်ဖို့ ကူညီခြင်းပါ။
06:19
Seeing water hyacinth as being valuable,
109
367040
2656
ဗေဒါပင်ကို အဖိုးတန်တဲ့၊ သုခုမမြောက်တဲ့၊
06:21
being aesthetic,
being durable, tough, resilient.
being durable, tough, resilient.
110
369720
6136
တာရှည်ခံ၊ ခိုင်ခံ့ပြီး
ဒူပေနာပေခံတာအဖြစ် သိစေခြင်းပါ။
ဒူပေနာပေခံတာအဖြစ် သိစေခြင်းပါ။
06:27
Changing names, changing livelihoods.
111
375880
3376
အမည်တွေကိုပြောင်းခြင်း၊ အသက်မွေး
မှုတွေကို ပြောင်းပေးခြင်းပါ။
မှုတွေကို ပြောင်းပေးခြင်းပါ။
06:31
From Gbe'borun, gossip,
112
379280
2976
Gbe'borun အတင်းအဖျင်းကနေ
06:34
to Olusotan, storyteller.
113
382280
2816
Olusotan ပုံပြောသူ လို့ပေါ့။
06:37
And from A Kp'iye Kp'oma,
which is "killer of mother and child,"
which is "killer of mother and child,"
114
385120
4016
ပြီးတော့ A Kp'iye Kp'Oma "
မိခင်နဲ့ ကလေးကို သတ်သူ" ဆိုတာကနေ
မိခင်နဲ့ ကလေးကို သတ်သူ" ဆိုတာကနေ
06:41
to Ya du j'ewn w'Iye kp'Oma,
115
389160
2336
Ya du j'wlye Kp'Oma ဆိုတဲ့
06:43
"provider of food for mother and child."
116
391520
3376
"မိခင်နဲ့ ကလေးကို အစာထောက်ပံ့သူ " လို့ပါ။
06:46
And I'd like to end
with a quote by Michael Margolis.
with a quote by Michael Margolis.
117
394920
3856
Michael Maegolis ရဲ့
အဆိုအမိန့်လေးနဲ့ နိဂုံးချုပ်ချင်ပါတယ်။
အဆိုအမိန့်လေးနဲ့ နိဂုံးချုပ်ချင်ပါတယ်။
06:50
He said, "If you want to learn
about a culture, listen to the stories.
about a culture, listen to the stories.
118
398800
5016
သူပြောတာက " ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုအကြောင်း
လေ့လာချင်ရင် ပုံပြင်တွေကို နားထောင်ပါ။
လေ့လာချင်ရင် ပုံပြင်တွေကို နားထောင်ပါ။
06:55
And if you want to change a culture,
change the stories."
change the stories."
119
403840
4056
ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုကို ပြောင်းလဲချင်ရင်
ပုံပြင်တွေကို ပြောင်းလိုက်ပါ "တဲ့။
ပုံပြင်တွေကို ပြောင်းလိုက်ပါ "တဲ့။
06:59
And so, from Makoko community,
to Abobiri, to Ewoi,
to Abobiri, to Ewoi,
120
407920
5096
ဒီလိုနဲ့ Makoko လူမှုအဖွဲ့အစည်းကနေ
Abobiri သို့ Ewoi သို့
Abobiri သို့ Ewoi သို့
07:05
to Kolo, to Owahwa, Esaba,
121
413040
3656
Kolo သို့ Owahwa Esaba သို့
07:08
we have changed the story.
122
416720
2576
ကျွန်မတို့ ပုံပြင်ကို ပြောင်းလိုက်ပါပြီ။
07:11
Thank you for listening.
123
419320
1536
နားဆင်ပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးပါ။
07:12
(Applause)
124
420880
3120
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Achenyo Idachaba - Green entrepreneurAchenyo Idachaba is the head of MitiMeth, a Nigeria-based company that makes handicrafts from aquatic weeds and other agro-waste.
Why you should listen
In 2009, Achenyo Idachaba bid her corporate career in the United States goodbye and relocated to Nigeria to start a new chapter as a social entrepreneur. She founded Greennovative Chain, which provided research and advocacy services in climate change mitigation, and later founded MitiMeth, a for-profit social enterprise based in Ibadan, Nigeria, which she considers a tangible expression of her research advice.
MitiMeth creates eco-friendly handicrafts like home décor and personal accessories from weeds prevalent on Nigeria’s waterways. The company also conducts training workshops for locals on river handicraft product development.
Achenyo Idachaba | Speaker | TED.com