TEDGlobal 2013
Toby Shapshak: You don't need an app for that
Toby Shapshak: Her şey için bir uygulamaya ihtiyacınız yok
Filmed:
Readability: 3.9
1,529,135 views
En basit telefonlar en akıllı telefonlar mıdır? Dünyanın geri kalanı akıllı telefonlarında durumlarını güncellerken ve oyunlar oynarken; gazeteci Toby Shapshak Afrika'nın gündelik yaşamın sorunlarına SMS-tabanlı yararlı çözümler geliştirdiğinden bahsediyor. Ufkunuzu genişletecek bu konuşmada; Shapsak, yerleşmiş inovasyon kavramını yeniden düşünmemizi isterken Afrika'daki mobil inovasyonun sınırlarını anlatıyor.
Toby Shapshak - Technology writer
The publisher and editor of Stuff magazine, Toby Shapshak is a South African writer focusing on innovation — and the role it plays in Africa. Full bio
The publisher and editor of Stuff magazine, Toby Shapshak is a South African writer focusing on innovation — and the role it plays in Africa. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Let me start by asking you a
question, just with a show of hands:
question, just with a show of hands:
0
152
2949
Bir soruyla başlayalım, elinizi kaldırın:
00:15
Who has an iPhone?
1
3101
2135
Kimlerin iPhone telefonu var?
00:17
Who has an Android phone?
2
5236
3090
Kimlerin Android telefonu var?
00:20
Who has a Blackberry?
3
8326
2068
Kimlerin Blackberry telefonu var?
00:22
Who will admit in public to having a Blackberry?
4
10394
2374
Hanginiz Blackberry telefonu olduğunu toplum içinde söyler?
00:24
(Laughter)
5
12768
2583
(Gülüşmeler)
00:27
And let me guess, how many of you,
6
15351
2088
Tahmin edeyim, buraya geldiğinizde
00:29
when you arrived here, like me, went and bought
7
17439
2008
kaçınız benim yaptığım gibi, gidip
00:31
a pay-as-you-go SIM card? Yeah?
8
19447
3790
ön ödemeli SIM kart satın aldı?
00:35
I'll bet you didn't even know
9
23237
1400
Bahse girerim Afrika teknolojisi
00:36
you're using African technology.
10
24637
1978
kullandığınızı bilmiyordunuz.
00:38
Pay-as-you-go was a technology, or an idea,
11
26615
2283
Ön ödemeli kullanım fikri ya da teknolojisi
00:40
pioneered in Africa by a company called Vodacom
12
28898
3070
ilk olarak Afrika'da Vodacom adlı şirket tarafından
00:43
a good 15 years ago,
13
31968
2403
15 yıl kadar önce ortaya çıkarılmıştır.
00:46
and now, like franchising,
14
34371
2545
Şu andaysa, tıpkı isim hakkı kirâlama (franchising) gibi
00:48
pay-as-you-go is one of the most dominant forces
15
36916
2283
ön ödemeli kullanım, dünyadaki ekonomik etkinliğe
00:51
of economic activity in the world.
16
39199
2577
hâkim olan güçlerden biridir.
00:53
So I'm going to talk about innovation in Africa,
17
41776
1892
Afrika'daki teknolojik gelişmeşlere bakarsak
00:55
which I think is the purest form,
18
43668
2070
en doğal şekilde
00:57
innovation out of necessity.
19
45738
2008
gereklilikten doğan buluşları görürüz.
00:59
But first, I'm going to ask you some other questions.
20
47746
2462
Ancak öncesinde, birkaç soru daha soracağım.
01:02
You don't have to put your hands up.
21
50208
1635
Elinizi kaldırmak zorunda değilsiniz.
01:03
These are rhetorical.
22
51843
2632
Retorik sorular bunlar.
01:06
Why did Nikola Tesla have to invent
23
54475
2270
Niçin Nikola Tesla
01:08
the alternating current that powers the lights
24
56745
2001
bu binadaki ya da bulunduğumuz şehirdeki ışıklandırmanın
01:10
in this building or the city that we're in?
25
58746
2531
gücünü sağlayan dalgalı akımı icat etmek ihtiyacı duydu?
01:13
Why did Henry Ford have to
invent the production line
invent the production line
26
61277
2688
Niçin Henry Ford, siyah renkte olduğu sürece
01:15
to produce these Fords that came in anything
27
63965
2617
bitirilen herhangi bir Ford arabasını üretmek için
01:18
as long as they were black?
28
66582
1461
seri üretim hattını icat etmek ihtiyacı duydu?
01:20
And why did Eric Merrifield
have to invent the dolos?
have to invent the dolos?
29
68043
4779
Niçin Eric Merrifield'ın "dolos"u icat etmesi gerekti?
01:24
Blank stares. That is what a dolos looks like,
30
72822
2598
Cevapları bilmiyor gibi bakıyorsunuz. Bakın bu bir dolos,
01:27
and in the background, you can see Robben Island.
31
75420
2821
arka planda da Robben Adası'nı görüyorsunuz.
01:30
This is a small dolos, and Eric Merrifield
32
78241
4049
Bu küçük bir dolos. En bilinen mucit ise
01:34
is the most famous inventor you've never heard of.
33
82290
2763
ismini ilk kez duyduğunuz Eric Merrifield'dir.
01:37
In 1963, a storm ripped up the harbor
34
85053
4220
1963'te, bir fırtına East London adlı küçük bir
01:41
in a small South African town called East London,
35
89273
2372
Güney Afrika kentindeki limanı yerle bir etti.
01:43
and while he was watching his kids playing
36
91645
3043
Eric Merrifield, çocuklarının öküz kemiklerinden
01:46
with toys made from oxen bones called dolosse,
37
94688
2546
yapılan "dolos" adı verilen oyuncaklarıyla oynamasını izlerken
01:49
he had the idea for this.
38
97234
1622
bu dolos fikrini akıl etti.
01:50
It's a bit like a huge jumping jack,
39
98856
2217
Biraz iple oynatılan dev bir oyuncağa benziyor
01:53
and they have used this in every harbor in the world
40
101073
3442
ve dünyadaki her limanda
01:56
as a breakwater.
41
104515
1620
dalgakıran olarak kullanılıyor.
01:58
The global shipping economy would not be possible
42
106135
3189
Küresel deniz taşımacılığı,
02:01
without African technology like this.
43
109324
2900
bunun gibi bir Afrika teknolojisi olmadan varolamazdı.
02:04
So whenever you talk about Africa,
44
112224
3749
Ne zaman Afrika'dan bahsetseniz,
02:07
you have to put up this picture
of the world from space,
of the world from space,
45
115973
2927
dünyanın uzaydan çekilmiş bu fotoğrafını koymanız gerekiyor.
02:10
and people go, "Look, it's the Dark Continent."
46
118900
3827
İnsanların tepkisiyse şöyle oluyor: "Baksana, işte bu Karanlık Kıta".
02:14
Actually, it isn't.
47
122727
1659
Aslında değil.
02:16
What it is is a map of innovation.
48
124386
2029
Aslında bu, innovasyon haritası.
02:18
And it's really easy to see
where innovation's going on.
where innovation's going on.
49
126415
3485
İnnovasyonun nerede gerçekleştiğini görmekse gerçekten kolay.
02:21
All the places with lots of electricity, it isn't.
50
129900
4060
Her yer hâlâ elektrik kullanırken orası kullanmıyor.
02:25
(Laughter)
51
133960
3027
(Gülüşmeler)
02:28
(Applause)
52
136987
4533
(Alkış)
02:33
And the reason it isn't is because everybody's
53
141520
2450
Bunun nedeniyse herkesin televizyon izlemesi
02:35
watching television or playing Angry Birds.
54
143970
3185
ya da Angry Birds oynaması.
02:39
(Laughter) (Applause)
55
147155
3469
(Gülüşmeler) (Alkış)
02:42
So where it's happening is in Africa.
56
150624
3204
Bunun gerçekleştiği yer Afrika.
02:45
Now, this is real innovation,
57
153828
1818
İşte gerçek inovasyon bu.
02:47
not the way people have expropriated the word
58
155646
3155
İnsanların devamlı yeni ürünlerin tanıtımlarından
02:50
to talk about launching new products.
59
158801
2193
bahsetmek için içi kullandığı kelime değil.
02:52
This is real innovation, and I
define it as problem-solving.
define it as problem-solving.
60
160994
3757
Bu gerçek inovasyondur ve ben bunu sorun çözmek olarak tanımlıyorum.
02:56
People are solving real problems in Africa.
61
164751
2564
İnsanlar Afrika'da gerçek sorunları çözüyor.
02:59
Why? Because we have to.
62
167315
2266
Niçin? Çünkü yapmak zorundayız.
03:01
Because we have real problems.
63
169581
1733
Çünkü bizim gerçek sorunlarımız var.
03:03
And when we solve real problems for people,
64
171314
2596
Bu insanlar için gerçek sorunları çözdüğümüzde
03:05
we solve them for the rest of the world
65
173910
2397
aynı zamanda dünyanın geri kalanı için de
03:08
at the same time.
66
176307
2104
çözmüş oluyoruz.
03:10
So in California, everybody's really excited
67
178411
3335
Kaliforniya'da, herkes bir telefona takılan
03:13
about a little square of plastic
that you plug into a phone
that you plug into a phone
68
181746
3006
küçük bir plastik parçası için heyecan duyuyor
03:16
and you can swipe your credit card,
69
184752
1691
kredi kartınızı okutabiliyorsunuz ve insanlar
03:18
and people say, "We've liberated the credit card
70
186443
2879
"Kredi kartımızı POS cihazlarınının
03:21
from the point of sale terminal."
71
189322
2674
boyunduruğundan kurtardık." diyor.
03:23
Fantastic. Why do you even need a credit card?
72
191996
3414
Harika. Peki kredi kartına niçin ihtiyacınız var ki?
03:27
In Africa, we've been doing that for years,
73
195410
3348
Afrika'da biz bu işi yıllardır yapıyoruz
03:30
and we've been doing it on phones like this.
74
198758
2002
ve bunun gibi telefonlarla yapıyoruz.
03:32
This is a picture I took at a place called Kitengela,
75
200760
2534
Bu görüntüyü Kitengela adlı
03:35
about an hour south of Nairobi,
76
203294
1949
Nairobi'nin yaklaşık bir saat güneyinde olan bir yerde çektim.
03:37
and the thing that's so remarkable
about the payment system
about the payment system
77
205243
2880
M-Pesa adlı Afrika'da öncülüğü yapılan
03:40
that's been pioneered in Africa called M-Pesa
78
208123
2202
ödeme sisteminin en göze çarpan noktası,
03:42
is that it works on phones like this.
79
210325
2744
bunun gibi telefonlarda çalışmasıdır.
03:45
It works on every single phone possible,
80
213069
3766
Her telefonda çalışıyor,
03:48
because it uses SMS.
81
216835
1818
çünkü SMS kullanıyor.
03:50
You can pay bills with it,
you can buy your groceries,
you can buy your groceries,
82
218653
2898
Bununla faturalarınızı ödeyebilirsiniz, market alışverişinizi yapabilirsiniz,
03:53
you can pay your kids' school fees,
83
221551
1998
çocuklarınızın okul ücretlerini ödeyebilirsiniz,
03:55
and I'm told you can even bribe customs officials.
84
223549
4033
ve hatta bana söylenene göre gümrük memurlarına rüşvet bile verebilirsiniz.
03:59
(Laughter)
85
227582
1481
(Gülüşmeler)
04:01
Something like 25 million dollars a day
86
229063
2992
Günde yaklaşık 25 milyon dolar
04:04
is transacted through M-Pesa.
87
232055
2171
M-Pesa aracılığıyla işlem görür.
04:06
Forty percent of Kenya's GDP
88
234226
2311
Kenya'nın gayri sâfi yurtiçi hasılasının %40'ı
04:08
moves through M-Pesa using phones like this.
89
236537
3201
bunun gibi telefonlar kullanılarak hareket eder.
04:11
And you think this is just a feature phone.
90
239738
2090
Bunun sizin için sıradan bir telefon olsa da
04:13
Actually it's the smartphone of Africa.
91
241828
3072
aslında bu Afrika'nın akıllı telefonu.
04:16
It's also a radio, and it's also a torch,
92
244900
2459
Ayrıca bir radyo, hem de bir el feneri
04:19
and more than anything else,
93
247359
1412
ve her şey bir yana,
04:20
it has really superb battery life.
94
248771
2768
olağanüstü bir batarya ömrü var.
04:23
Why? Because that's what we need.
95
251539
2102
Niçin? Çünkü ihtiyacımız olan şey bu.
04:25
We have really severe energy problems in Africa.
96
253641
3413
Afrika'da gerçekten ciddi enerji sorunlarımız var.
04:29
By the way, you can update Facebook
97
257054
1545
Bu arada, bunun gibi bir telefonla
04:30
and send Gmail from a phone like this.
98
258599
3673
Facebook'ta durumunuzu güncelleyebilir ve Gmail'den ileti gönderebilirsiniz.
04:34
So we have found a way to use
99
262272
2580
Mobil çağın çek sistemi diyebileceğimiz
04:36
the available technology to send money via M-Pesa,
100
264852
2893
M-Pesa aracılığıyla para göndermek için
04:39
which is a bit like a check system
101
267745
2021
mevcut teknolojiyi kullanabileceğimiz
04:41
for the mobile age.
102
269766
2242
bir yol bulduk.
04:44
I come from Johannesburg, which is a mining town.
103
272008
2622
Ben, madencilik şehri olan Johanesburg'luyum.
04:46
It's built on gold.
104
274630
1464
Bu şehrin taşı toprağı altındır.
04:48
This is a picture I Instagrammed earlier.
105
276094
2289
Bu, daha önce Instagram'a yüklediğim bir fotoğraf.
04:50
And the difference today is that
the gold of today is mobile.
the gold of today is mobile.
106
278383
5365
Bugün farklı olan şey, günümüzün altınının mobil dünya olmasıdır.
04:55
If you think about the railroad system
in North America and how that worked,
in North America and how that worked,
107
283748
4243
Kuzey Amerika'daki demiryolu ağını ve işleyiş biçimini düşünürseniz,
04:59
first came the infrastructure,
108
287991
1882
ilk olarak altyapı oluşturuldu,
05:01
then came the industry around it, the brothels --
109
289873
3280
sonrasında çevresindeki sanayi oluşturuldu, genelevler --
05:05
it's a bit like the Internet today, right? —
110
293153
1992
tıpkı günümüz İnternet'i gibi, değil mi? —
05:07
and everything else that worked with it:
111
295145
2468
ve onun etrafında işleyen bütün diğer şeyler:
05:09
bars, saloons, etc.
112
297613
2067
barlar, meyhaneler, vb.
05:11
The gold of today is mobile,
113
299680
2218
Günümüzün altını mobil dünyanın kendisidir
05:13
and mobile is the enabler
that makes all of this possible.
that makes all of this possible.
114
301898
3021
ve mobil dünya bütün bunları mümkün kılan unsurdur.
05:16
So what are some of the
things that you can do with it?
things that you can do with it?
115
304919
2026
Peki, bununla yapabileceğimiz bazı şeyler nelerdir?
05:18
Well, this is by a guy called
Bright Simons from Ghana,
Bright Simons from Ghana,
116
306945
3586
Gördüğünüz şey, Ganalı Bright Simons tarafından oluşturulmuştur.
05:22
and what you do is you take medication,
117
310531
2414
Bununla kimi insanların
05:24
something that some people might
spend their entire month's salary on,
spend their entire month's salary on,
118
312945
3238
aylık maaşlarının tamamını harcadığı ilaçları alıp
05:28
and you scratch off the code,
119
316183
2765
kutulardaki kodun üzerini kazıyorsunuz
05:30
and you send that to an SMS number,
120
318948
1942
ve yazan kodu SMS olarak bir numaraya gönderiyorsunuz.
05:32
and it tells you if that is legitimate
121
320890
1995
Gelen yanıtla ilacın kullanılabilir olduğunu ya da
05:34
or if it's expired.
122
322885
1790
son kullanma tarihinin geçtiğini öğreniyorsunuz.
05:36
Really simple, really effective, really life-saving.
123
324675
3569
Son derece basit, etkili ve gerçekten hayat kurtarıcı.
05:40
In Kenya, there's a service called iCow,
124
328244
2189
Kenya'da, çiftlik hayvanlarınıza nasıl bakmanız
05:42
which just sends you really important information
125
330433
2939
gerektiğiyle ilgili önemli bilgiler gönderen
05:45
about how to look after your dairy.
126
333372
1878
iCow adlı bir hizmet bulunuyor.
05:47
The dairy business in Kenya
127
335250
1541
Kenya'daki çiftlik hayvancılığı
05:48
is a $463 million business,
128
336791
2806
463 milyon dolarlık bir hacme sahip
05:51
and the difference between a subsistence farmer
129
339597
2617
ve asgari ücretle geçinen bir çiftçiyle
05:54
and an abundance farmer
130
342214
1697
bolluk içinde geçinen bir çiftçi arasındaki fark
05:55
is only a couple of liters of milk a day.
131
343911
2374
sadece günde fazladan birkaç litre süt kadar.
05:58
And if you can do that,
you can rise out of poverty.
you can rise out of poverty.
132
346285
3020
Eğer bunu yapabilirseniz, yoksulluktan kurtulabilirsiniz.
06:01
Really simple, using a basic phone.
133
349305
3971
Temel işlevleri olan bir telefonla bu gerçekten basit.
06:05
If you don't have electricity, no problem!
134
353276
2785
Elektriğiniz yoksa sorun değil!
06:08
We'll just make it out of old bicycle parts
135
356061
1961
Eski bisiklet parçalarını kullanarak
06:10
using a windmill, as William Kamkwamba did.
136
358022
2484
rüzgâr üreteci yaparız, tıpkı William Kamkwamba'nın yaptığı gibi.
06:12
There's another great African that you've heard
137
360506
2080
Duymuşsunuzdur, dünyadaki otomobil sanayisini rahatsız eden
06:14
that's busy disrupting the
automobile industry in the world.
automobile industry in the world.
138
362586
3732
başka bir harika Afrikalı daha var.
06:18
He's also finding a way to reinvent solar power
139
366318
2759
Kendisi, ayrıca güneş enerjisini
06:21
and the electricity industry in North America,
140
369077
2771
ve Kuzey Amerika'daki elektrik sanayisini yeniden icat etmek için bir yol arıyor
06:23
and if he's lucky, he'll get us to Mars,
141
371848
3083
ve eğer şansı yâver giderse, bizi Mars'a götürecek,
06:26
hopefully in my lifetime.
142
374931
1865
umuyorum ki görmeye ömrüm yetecek.
06:28
He comes from Pretoria, the capital of [South Africa],
143
376796
3083
Kendisi, Güney Afrika'nın başkenti olan Pretorialı,
06:31
about 50 kilometers from where I live.
144
379879
2936
benim yaşadığım yerden yaklaşık 50 kilometre uzakta.
06:34
So back to Joburg, which is sometimes called Egoli,
145
382815
3582
Bazen Altın şehri anlamına gelen Egoli de denen
06:38
which means City of Gold.
146
386397
2149
Johanesburg'a geri dönelim.
06:40
And not only is mobile the gold of today,
147
388546
4011
Yalnızca mobil dünya değildir günümüzün altını.
06:44
I don't believe that the gold is under the ground.
148
392557
2370
Ben altının yerin altında olduğuna inanmıyorum.
06:46
I believe we are the gold.
149
394927
1732
Asıl altının kendimiz olduğumuza inanıyorum.
06:48
Like you've heard the other economists say,
150
396659
2344
Ekonomistlerin dediklerini duymuşsunuzdur,
06:51
we are at the point where China was
151
399003
2032
biz şu anda Çin'in patlama yaptığı
06:53
when its boom years began,
152
401035
2433
yılın başlarındayız,
06:55
and that's where we're going.
153
403468
1370
ve aynı doğrultuda ilerliyoruz.
06:56
So, you hear the West talk
about innovation at the edge.
about innovation at the edge.
154
404838
4988
Batı'nın en ileri inovasyon hakkında konuştuğunu duyuyorsunuz.
07:01
Well, of course it's happening at the edge,
155
409826
1909
Elbette en ileride gerçekleşiyor,
07:03
because in the middle,
everybody's updating Facebook,
everybody's updating Facebook,
156
411735
2997
çünkü ortada, herkes Facebook'unu güncelliyor,
07:06
or worse still, they're trying to understand
157
414732
1999
ya da daha kötüsü, Facebook'un gizlilik ayarlarını
07:08
Facebook's privacy settings.
158
416731
2127
anlamaya çalışıyor.
07:10
(Laughter)
159
418858
1904
(Gülüşmeler)
07:12
This is not that catchy catchphrase.
160
420762
2546
Bu bir sözcük oyunu değil.
07:15
This is innovation over the edge.
161
423308
3902
Bu, en ileri inovasyon.
07:19
So, people like to call Africa a mobile-first continent,
162
427210
4966
İnsanlar Afrika'ya ilk mobilleşen kıta demeyi seviyor,
07:24
but actually it's mobile-only,
163
432176
2674
ancak aslında Afrika tek mobilleşen kıta,
07:26
so while everybody else is doing all of those things,
164
434850
3645
bu yüzden diğer herkes bu dediğim farklı şeyleri yaparken,
07:30
we're solving the world's problems.
165
438495
1340
biz dünyanın sorunlarını çözüyoruz.
07:31
So there's only one thing left to say.
166
439835
2323
Söyleyecek tek bir şey kalıyor:
07:34
["You're welcome"] (Laughter)
167
442158
2480
["Bir şey değil"] (Gülüşmeler)
07:36
(Applause)
168
444638
6523
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Toby Shapshak - Technology writerThe publisher and editor of Stuff magazine, Toby Shapshak is a South African writer focusing on innovation — and the role it plays in Africa.
Why you should listen
Casual readers of Stuff magazine, with its smart and provocative gadget reviews, might not know the glossy comes from not London or New York but offices in South Africa. Toby Shapshak leads the magazine and news site; he's been called "the most high-profile technology journalist in the country" by GQ South Africa. Formerly a senior newspaper reporter covering everything from crime to politics, Shapshak shadowed Nelson Mandela when he was president, and covered the work of the Truth and Reconciliation Commission after the abolition of apartheid.
He's been writing about innovation, telecommunications and the Internet — and the impact they have on people's lives — for more than 15 years. He's now working on a book about a passionately held belief: that in Africa, necessity is the mother of innovation.
Toby Shapshak | Speaker | TED.com