TEDxWomen 2012
iO Tillett Wright: Fifty shades of gay
iO Tillett Wright: Năm mươi sắc của đồng tính
Filmed:
Readability: 3.7
2,965,570 views
Nghệ sĩ iO Tillett Wright đã chụp hình 2000 người tự nhận mình thuộc về cộng đồng LBGTQ và hỏi họ: Bạn cho rằng mình có bao nhiêu phần trăm đồng tính hay dị tính? Kết quả là đa số thấy mình nằm trong tông màu xám của khuynh hướng tình dục chứ không phải 100% đồng tính hoặc dị tính. Điều này cho thấy một vấn đề của sự phân biệt đối xử: ranh giới để phân biệt đối xử là ở đâu? (thu hình tại TEDxWomen)
iO Tillett Wright - Photographer
As a child actor, iO Tillett Wright turned his shoes around in the bathroom stall so that people would think he was a boy. As a teenager, he fell in love with both women and men. His life in the gray areas of gender and sexuality deeply inform his work as an artist. Full bio
As a child actor, iO Tillett Wright turned his shoes around in the bathroom stall so that people would think he was a boy. As a teenager, he fell in love with both women and men. His life in the gray areas of gender and sexuality deeply inform his work as an artist. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Human beings start putting each other into boxes
0
737
2429
Ngay khi nhìn thấy nhau,
00:19
the second that they see each other --
1
3166
1817
chúng ta lập tức bắt đầu bỏ đối phương vô những "chiếc hộp" khác nhau.
00:20
Is that person dangerous? Are they attractive?
2
4983
3070
Người này có nguy hiểm không? Người này có hấp dẫn không?
00:23
Are they a potential mate? Are they a potential networking opportunity?
3
8053
3266
Họ có thể trở thành người yêu tương tai không? Hay chỉ là đối tác làm ăn?
00:27
We do this little interrogation when we meet people
4
11319
2534
Chúng ta làm cuộc điều tra nho nhỏ này mỗi khi gặp một người lạ
00:29
to make a mental resume for them.
5
13853
2167
để có một hình ảnh sơ lược về người đó trong đầu.
00:31
What's your name? Where are you from?
6
16020
1517
Bạn tên gì? Bạn từ đâu tới?
00:33
How old are you? What do you do?
7
17537
3361
Bạn bao nhiêu tuổi? Bạn làm nghề gì?
00:36
Then we get more personal with it.
8
20898
2801
Sau đó, chúng ta hỏi những câu riêng tư hơn.
00:39
Have you ever had any diseases?
9
23699
3148
Bạn có bị bệnh gì không?
00:42
Have you ever been divorced?
10
26847
1987
Bạn đã bao giờ ly dị?
00:44
Does your breath smell bad while you're answering my interrogation right now?
11
28834
3446
Bộ miệng của bạn bị hôi khi đang trả lời cuộc điều tra này của tôi sao?
00:48
What are you into? Who are you into?
12
32280
1717
Bạn thích gì? Bạn thích ai?
00:49
What gender do you like to sleep with?
13
33997
1866
Bạn muốn ngủ với người mang giới tính nào?
00:51
I get it.
14
35863
2430
Tôi hiểu rồi.
00:54
We are neurologically hardwired
15
38293
1752
Hệ thần kinh của chúng ta đã được lập trình
00:55
to seek out people like ourselves.
16
40045
2384
để tìm kiếm những người giống với chúng ta.
00:58
We start forming cliques as soon as we're old enough
17
42429
2185
Chúng ta bắt đầu lập băng nhóm ngay khi đủ lớn
01:00
to know what acceptance feels like.
18
44614
1933
để biết thế nào là được chấp nhận.
01:02
We bond together based on anything that we can --
19
46547
2350
Chúng ta kết bạn với nhau dựa trên bất cứ điểm chung nào:
01:04
music preference, race, gender, the block that we grew up on.
20
48897
5452
sở thích âm nhạc, chủng tộc, giới tính, khu phố mà chúng ta cùng lớn lên.
01:10
We seek out environments that reinforce our personal choices.
21
54349
6888
Chúng ta tìm đến những môi trường nơi ta có thể củng cố những lựa chọn cá nhân của mình.
01:17
Sometimes, though, just the question "what do you do?"
22
61237
2461
Tuy nhiên, đôi khi chỉ với một câu hỏi "Bạn làm nghề gì?"
01:19
can feel like somebody's opening a tiny little box
23
63698
1960
cũng làm ta cảm thấy như có ai đó đang hé mở một chiếc hộp nho nhỏ
01:21
and asking you to squeeze yourself inside of it.
24
65658
1529
và cố ép ta phải thu mình vào đó.
01:23
Because the categories, I've found, are too limiting.
25
67187
3567
Bởi vì, tôi nhận ra rằng, có quá ít các cách phân loại.
01:26
The boxes are too narrow.
26
70754
1884
Những chiếc hộp này quá chật chội.
01:28
And this can get really dangerous.
27
72638
2117
Và điều này có thể trở nên rất nguy hiểm.
01:30
So here's a disclaimer about me, though,
28
74755
1781
Nhưng hãy để tôi nói một chút về mình,
01:32
before we get too deep into this.
29
76536
1602
trước khi chúng ta đi quá sâu.
01:34
I grew up in a very sheltered environment.
30
78138
2985
Tôi lớn lên trong một môi trường được bảo bọc cẩn thận.
01:37
I was raised in downtown Manhattan in the early 1980s,
31
81123
3946
Tôi được nuôi dạy tại trung tâm Manhattan, New York trong đầu thập niên 1980,
01:40
two blocks from the epicenter of punk music.
32
85069
3895
cách cái nôi của nhạc punk hai khu phố.
01:44
I was shielded from the pains of bigotry
33
88964
2090
Tôi được che chở khỏi nỗi đau của sự cố chấp
01:46
and the social restrictions of a religiously-based upbringing.
34
91054
4100
và những cấm cản của một nền giáo dục dựa trên tôn giáo.
01:51
Where I come from, if you weren't a drag queen or a radical thinker
35
95154
3421
Ở nơi tôi lớn lên, nếu bạn không phải là một drag queen hay một người có suy nghĩ cấp tiến,
01:54
or a performance artist of some kind,
36
98575
2128
hoặc một dạng nghệ sĩ biểu diễn gì đó,
01:56
you were the weirdo.
37
100703
1984
thì bạn mới là người lập dị.
01:58
(Laughter)
38
102687
1283
(Tiếng cười)
01:59
It was an unorthodox upbringing,
39
103970
2085
Đó là một nền giáo dục không chính thống,
02:01
but as a kid on the streets of New York,
40
106055
2511
nhưng là một đứa trẻ trên đường phố New York,
02:04
you learn how to trust your own instincts,
41
108566
1971
bạn học được cách tin vào bản năng của mình,
02:06
you learn how to go with your own ideas.
42
110537
2933
bạn học được cách làm theo chính ý tưởng của mình.
02:09
So when I was six, I decided that I wanted to be a boy.
43
113470
3239
Vì vậy, khi tôi lên sáu, tôi đã quyết định tôi muốn làm một thằng con trai.
02:12
I went to school one day and the kids wouldn't let me play basketball with them.
44
116709
3467
Một ngày nọ tôi đi đến trường và tụi bạn không thèm cho tôi chơi bóng rổ với chúng nữa.
02:16
They said they wouldn't let girls play.
45
120176
1433
Tụi nó nói con gái thì không được chơi.
02:17
So I went home, and I shaved my head,
46
121609
1410
Thế là tôi đi về nhà và cạo trọc đầu,
02:18
and I came back the next day and I said, "I'm a boy."
47
123019
2622
rồi ngày hôm sau tôi quay lại và nói "Tôi là con trai."
02:21
I mean, who knows, right?
48
125641
1014
Ai mà biết được?
02:22
When you're six, maybe you can do that.
49
126655
3813
Có lẽ khi sáu tuổi bạn có thể làm vậy.
02:26
I didn't want anyone to know that I was a girl, and they didn't.
50
130468
3633
Tôi không muốn ai biết tôi là con gái, và không ai biết thiệt.
02:30
I kept up the charade for eight years.
51
134101
2642
Tôi giả trai trong tám năm.
02:32
So this is me when I was 11.
52
136743
4167
Đây là tôi năm 11 tuổi.
02:36
I was playing a kid named Walter
53
140910
1511
Tôi đang đóng vai một thằng nhóc tên Walter
02:38
in a movie called "Julian Po."
54
142421
2189
trong phim "Julian Po."
02:40
I was a little street tough that followed Christian Slater around and badgered him.
55
144610
3434
Tôi vào vai một thằng lưu manh đi theo Christian Slater và phá nó.
02:43
See, I was also a child actor,
56
148044
2050
Các bạn thấy đó, tôi còn là một diễn viên nhí,
02:45
which doubled up the layers of the performance of my identity,
57
150094
2682
điều này làm nên hai lớp giả trang cho con người thật của tôi,
02:48
because no one knew that I was actually a girl really playing a boy.
58
152776
6088
bởi vì không ai biết rằng tôi là một đứa con gái đang sắm vai một thằng con trai.
02:54
In fact, no one in my life knew that I was a girl --
59
158864
3116
Thực ra không ai trong cuộc sống của tôi hồi ấy biết rằng tôi là một đứa con gái --
02:57
not my teachers at school, not my friends,
60
161980
2316
thầy cô không biết, bạn bè cũng không,
03:00
not the directors that I worked with.
61
164296
1852
ngay cả những đạo diễn mà tôi từng đóng phim cho cũng không biết.
03:02
Kids would often come up to me in class
62
166148
2265
Tụi nhóc trong lớp thường đến gần
03:04
and grab me by the throat to check for an Adam's apple
63
168413
2234
và bóp cổ tôi để kiểm tra xem tôi có cục u ở cổ không
03:06
or grab my crotch to check what I was working with.
64
170647
3349
hoặc bóp háng để coi tôi là con gì.
03:09
When I would go to the bathroom, I would turn my shoes around in the stalls
65
173996
2361
Khi đi vào buồng vệ sinh, tôi thường xoay ngược giày lại
03:12
so that it looked like I was peeing standing up.
66
176357
2555
để ở ngoài nhìn vào giống như là tôi đang tiểu đứng.
03:14
At sleepovers I would have panic attacks
67
178912
2068
Khi ngủ lại nhà bạn, tôi rất ớn
03:16
trying to break it to girls that they didn't want to kiss me
68
180980
2384
khi phải thuyết phục sao cho tụi con gái đừng hun tôi
03:19
without outing myself.
69
183364
1732
mà không để lộ bản thân.
03:20
It's worth mentioning though
70
185096
2052
Nhưng phải nói rằng
03:23
that I didn't hate my body or my genitalia.
71
187148
3849
tôi không ghét cơ thể hay bộ phận sinh dục của mình.
03:26
I didn't feel like I was in the wrong body.
72
190997
1767
Tôi không cảm thấy là tôi sinh ra lộn cơ thể.
03:28
I felt like I was performing this elaborate act.
73
192764
2032
Tôi cảm thấy như tôi đang thực hiện một màn trình diễn ngoạn mục.
03:30
I wouldn't have qualified as transgender.
74
194796
3827
Tôi không đủ điều kiện để là một người chuyển giới.
03:34
If my family, though, had been the kind of people to believe in therapy,
75
198623
2246
Nếu gia đình tôi tin vào các liệu pháp chữa trị,
03:36
they probably would have diagnosed me
76
200869
1723
có lẽ họ sẽ chẩn đoán tôi
03:38
as something like gender dysmorphic
77
202592
1786
là một kiểu dị dạng về giới tính
03:40
and put me on hormones to stave off puberty.
78
204378
2403
và bắt tôi dùng hormone để cản quá trình dậy thì.
03:42
But in my particular case,
79
206781
884
Nhưng trong trường hợp cụ thể của tôi,
03:43
I just woke up one day when I was 14,
80
207665
1715
tôi thức dậy vào một ngày năm tôi 14 tuổi,
03:45
and I decided that I wanted to be a girl again.
81
209380
2583
và tôi quyết định rằng tôi muốn trở lại là một cô gái.
03:47
Puberty had hit, and I had no idea what being a girl meant,
82
211963
3000
Tuổi dậy thì đến, và tôi chưa hề biết làm con gái ra sao
03:50
and I was ready to figure out who I actually was.
83
214963
3625
và tôi đã sẵn sàng để tìm hiểu xem tôi thực sự là ai.
03:54
When a kid behaves like I did,
84
218588
2405
Khi một đứa trẻ cư xử như tôi,
03:56
they don't exactly have to come out, right?
85
220993
1836
hình như nó không cần phải come out đúng không ạ?
03:58
No one is exactly shocked.
86
222829
2261
Không ai thèm shock nữa.
04:00
(Laughter)
87
225090
3744
(Tiếng cười)
04:04
But I wasn't asked to define myself by my parents.
88
228834
4463
Ba mẹ tôi không hề đòi hỏi tôi phải xác định mình là ai.
04:09
When I was 15, and I called my father
89
233297
1866
Khi tôi 15 tuổi, tôi gọi cho ba mình
04:11
to tell him that I had fallen in love,
90
235163
1700
để nói với ông rằng tôi đã yêu,
04:12
it was the last thing on either of our minds
91
236863
2300
và điều cuối cùng trong tâm trí của cha con tôi
04:15
to discuss what the consequences were
92
239163
1616
là bàn về hậu quả của việc
04:16
of the fact that my first love was a girl.
93
240779
2418
người yêu đầu tiên của tôi là một cô gái.
04:19
Three years later, when I fell in love with a man,
94
243197
2282
Ba năm sau, khi tôi yêu một người đàn ông,
04:21
neither of my parents batted an eyelash either.
95
245479
2584
ba mẹ tôi cũng chẳng thèm chớp mắt.
04:23
See, it's one of the great blessings of my very unorthodox childhood
96
248063
3383
Các bạn thấy đó, một trong những niềm hạnh phúc lớn lao của một tuổi thơ được dạy dỗ không chính thống
04:27
that I wasn't ever asked to define myself
97
251446
2034
là tôi chưa bao giờ bị bắt phải xác định mình là ai
04:29
as any one thing at any point.
98
253480
2347
tại bất cứ thời điểm nào.
04:31
I was just allowed to be me, growing and changing in every moment.
99
255827
3819
Tôi được tự do là chính mình, lớn lên và thay đổi mỗi ngày.
04:35
So four, almost five years ago,
100
259646
3045
Vì vậy khoảng 4, 5 năm trước,
04:38
Proposition 8, the great marriage equality debate,
101
262691
3315
Dự luật số 8 (ở Mỹ), một cuộc tranh luận gay gắt về bình đẳng trong hôn nhân,
04:41
was raising a lot of dust around this country.
102
266006
1975
đã gây ra nhiều sóng gió trong nước Mỹ.
04:43
And at the time, getting married wasn't really something
103
267981
2611
Và vào lúc đó, tôi chưa suy nghĩ gì nhiều
04:46
I spent a lot of time thinking about.
104
270592
1133
về chuyện kết hôn.
04:47
But I was struck by the fact that America,
105
271725
2806
Nhưng tôi chợt nhận ra rằng, nước Mỹ,
04:50
a country with such a tarnished civil rights record,
106
274531
2065
một quốc gia có nhiều tai tiếng về nhân quyền trong lịch sử,
04:52
could be repeating its mistakes so blatantly.
107
276596
2616
tiếp tục lập lại những sai lầm của mình một cách trắng trợn.
04:55
And I remember watching the discussion on television
108
279212
1968
Và tôi nhớ khi đang xem các cuộc thảo luận trên TV
04:57
and thinking how interesting it was
109
281180
1801
thì nghĩ rằng thật là ngộ
04:58
that the separation of church and state
110
282981
3031
khi sự chia cắt giữa nhà thờ và tiểu bang
05:01
was essentially drawing geographical boundaries throughout this country,
111
286012
3619
đang tạo nên những rào cản trong nước,
05:05
between places where people believed in it
112
289631
1582
giữa những nơi người ta tin
05:07
and places where people didn't.
113
291213
1785
và những nơi người ta không tin.
05:08
And then, that this discussion was drawing geographical boundaries around me.
114
292998
6248
Và sau đó, những cuộc thảo luận này cũng tạo ra những rào cảo xung quanh chính tôi.
05:15
If this was a war with two disparate sides,
115
299246
3118
Nếu đây là một cuộc chiến giữa hai bên,
05:18
I, by default, fell on team gay,
116
302364
2781
thì tôi, theo mặc định, thuộc về bên đồng tính.
05:21
because I certainly wasn't 100 percent straight.
117
305145
3186
bởi vì tôi chắc chắn không phải là 100 phần trăm thẳng.
05:24
At the time I was just beginning to emerge
118
308331
3249
Vào thời điểm đó tôi chỉ mới bắt đầu thoát khỏi
05:27
from this eight-year personal identity crisis zigzag
119
311580
3917
cuộc khủng hoảng giới tính trong tám năm
05:31
that saw me go from being a boy
120
315497
1833
khi tôi đi từ làm con trai
05:33
to being this awkward girl that looked like a boy in girl's clothes
121
317330
3222
đến làm một đứa con gái nhuưng nhìn như một đứa con trai mặc đồ con gái
05:36
to the opposite extreme of this super skimpy,
122
320552
2790
đến một thái cực khác là một cô gái váy ngắn
05:39
over-compensating, boy-chasing girly-girl
123
323342
2666
đầy nữ tính với bao chàng trai theo đuổi
05:41
to finally just a hesitant exploration of what I actually was,
124
326008
3968
để cuối cùng chỉ mới dọ dẫm nhận ra tôi thực sự là ai,
05:45
a tomboyish girl
125
329976
2407
một cô gái hơi tomboy,
05:48
who liked both boys and girls depending on the person.
126
332383
3209
có thể thích cả nam lẫn nữ, tùy vào đối tượng.
05:51
I had spent a year photographing this new generation of girls, much like myself,
127
335592
5151
Tôi dành một năm để chụp hình một thế hệ mới bao gồm nhiều cô gái giống như tôi,
05:56
who fell kind of between-the-lines --
128
340743
1666
những người ở chính giữa --
05:58
girls who skateboarded but did it in lacy underwear,
129
342409
3537
những cô gái trượt ván nhưng mặc đố lót ren,
06:01
girls who had boys' haircuts but wore girly nail polish,
130
345946
3958
những cô gái cắt tóc như con trai nhưng sơn móng tay,
06:05
girls who had eyeshadow to match their scraped knees,
131
349904
2995
những cô gái kẻ mắt để hợp với đầu gối bi trầy,
06:08
girls who liked girls and boys who all liked boys and girls
132
352899
3098
những cô gái thích con gái và những chàng trai thích cả trai lẫn gái,
06:11
who all hated being boxed in to anything.
133
355997
1849
họ đều ghét khi bị bó buộc vào một chiếc hộp nào đó.
06:13
I loved these people, and I admired their freedom,
134
357846
3751
Tôi yêu những người này và ngưỡng mộ sự tự do của họ,
06:17
but I watched as the world outside of our utopian bubble
135
361597
2933
nhưng tôi nhìn thấy thế giới bên ngoài cái bong bóng lý tưởng của chúng tôi
06:20
exploded into these raging debates
136
364530
1850
vỡ tan trước những cuộc tranh luận khốc liệt này
06:22
where pundits started likening our love to bestiality on national television.
137
366380
5566
khi các học giả bắt đầu so sánh tình yêu của chúng tôi với những hành vi đồi bại trên TV trước cả nước.
06:27
And this powerful awareness rolled in over me
138
371946
2333
Và tôi nhận thức một cách triệt để rằng
06:30
that I was a minority, and in my own home country,
139
374279
5367
tôi là thiểu số, và ngay tại quê hương tôi,
06:35
based on one facet of my character.
140
379646
2651
chỉ bằng một chi tiết nhỏ của cá nhân mình,
06:38
I was legally and indisputably a second-class citizen.
141
382297
5615
người ta đã coi tôi là công dân hạng hai một cách hợp pháp và không thể phủ nhận.
06:43
I was not an activist.
142
387912
1534
Tôi không phải là một người thích tranh đấu.
06:45
I wave no flags in my own life.
143
389446
2500
Tôi không giương cờ theo ai trong cuộc đời mình.
06:47
But I was plagued by this question:
144
391946
2139
Nhưng tôi bị ám ảnh bởi câu hỏi này:
06:49
How could anyone vote to strip the rights
145
394085
2946
Làm sao người ta có thể biểu quyết để loại bỏ quyền
06:52
of the vast variety of people that I knew
146
397031
2165
của hầu hết những người mà tôi biết
06:55
based on one element of their character?
147
399196
3434
chỉ dựa trên một yếu tố cá nhân của họ?
06:58
How could they say that we as a group
148
402630
1516
Làm sao họ có thể nói rằng chúng tôi là một nhóm người
07:00
were not deserving of equal rights as somebody else?
149
404146
2933
không xứng đáng để có quyền bình đẳng như mọi người khác?
07:02
Were we even a group? What group?
150
407079
2367
Thậm chí chúng tôi có phải là một nhóm không? nhóm gì?
07:05
And had these people ever even consciously met a victim of their discrimination?
151
409446
3867
Và liệu những người này đã bao giờ gặp một nạn nhân của sự kì thị này?
07:09
Did they know who they were voting against and what the impact was?
152
413313
4043
Họ có biết những người mà họ bỏ phiếu chống lại là ai và hậu quả của nó như thế nào không?
07:13
And then it occurred to me,
153
417356
1891
Sau đó tôi chợt có ý tưởng rằng,
07:15
perhaps if they could look into the eyes
154
419247
2283
có lẽ nếu họ có thể nhìn vào mắt
07:17
of the people that they were casting into second-class citizenship
155
421530
3781
của những người mà họ đưa vào nhóm công dân hạng hai
07:21
it might make it harder for them to do.
156
425311
1902
thì có lẽ họ sẽ thấy khó quyết định hơn.
07:23
It might give them pause.
157
427213
1984
Có lẽ họ phải ngần ngại một chút.
07:25
Obviously I couldn't get 20 million people to the same dinner party,
158
429197
5840
Hiển nhiên tôi không thể đem 20 triệu người vào cùng một buổi tiệc,
07:30
so I figured out a way where I could introduce them to each other photographically
159
435037
4331
vì vậy tôi đã nghĩ ra một cách để giới thiệu họ với nhau bằng hình ảnh
07:35
without any artifice, without any lighting,
160
439368
2966
mà không có bất cứ kỹ xảo, hiệu ứng ánh sáng,
07:38
or without any manipulation of any kind on my part.
161
442334
3234
hoặc chỉnh sửa gì từ phía tôi.
07:41
Because in a photograph you can examine a lion's whiskers
162
445568
2750
Bởi vì qua một bức ảnh bạn có thể ngắm nhìn râu cọp
07:44
without the fear of him ripping your face off.
163
448318
2716
mà không sợ bị nó tấn công.
07:46
For me, photography is not just about exposing film,
164
451034
3397
Với tôi, nhiếp ảnh không chỉ là kỹ thuật rửa hình,
07:50
it's about exposing the viewer
165
454431
1953
mà nó còn là cách để đưa đến cho người xem
07:52
to something new, a place they haven't gone before,
166
456384
2101
một cái gì mới, một nơi mà họ chưa đến bao giờ,
07:54
but most importantly, to people that they might be afraid of.
167
458485
3315
nhưng quan trọng nhất, là giới thiệu cho người xem những con người có thể làm cho họ sợ.
07:57
Life magazine introduced generations of people
168
461800
1844
Tạp chí Life đưa hàng thế hệ con người, bằng hình ảnh,
07:59
to distant, far-off cultures they never knew existed through pictures.
169
463644
4074
đến với những nền văn hóa xa lạ mà họ không hề biết là có tồn tại.
08:03
So I decided to make a series of very simple portraits,
170
467718
6233
Vì vậy tôi quyết định thực hiện một chùm ảnh chân dung rất giản dị,
08:09
mugshots if you will.
171
473951
1750
những bức ảnh tả thực.
08:11
And I basically decided to photograph anyone in this country
172
475701
3768
Và tôi quyết định chụp hình tất cả những ai trong đất nước này
08:15
that was not 100 percent straight,
173
479469
2401
mà không phải là 100 phần trăm thẳng,
08:17
which, if you don't know, is a limitless number of people.
174
481870
3183
một số lượng mà, nếu bạn chưa biết, là không thể đếm nổi.
08:20
(Laughter)
175
485053
2050
(Tiếng cười)
08:23
So this was a very large undertaking,
176
487103
2666
Đây là một công trình rất lớn,
08:25
and to do it we needed some help.
177
489769
1884
và để thực hiện nó tôi cần được giúp đỡ.
08:27
So I ran out in the freezing cold,
178
491653
2533
Vì vậy tôi chạy ra trong cái lạnh căm căm,
08:30
and I photographed every single person that I knew that I could get to
179
494186
3408
và chụp hình mọi người tôi biết mà tôi có thể gặp được
08:33
in February of about two years ago.
180
497594
3970
vào tháng Hai hai năm trước.
08:37
And I took those photographs, and I went to the HRC and I asked them for some help.
181
501564
4123
và tôi đem những bức hình này đến HRC (Human Rights Campain - Tổ chức Vận động vì Nhân quyền)
08:41
And they funded two weeks of shooting in New York.
182
505687
2366
để xin giúp đỡ, và họ đã tài trợ hai tuần chụp hình ở New York.
08:43
And then we made this.
183
508053
3011
Và sau đó chúng tôi đã thực hiện video clip này.
08:46
(Music)
184
511064
12277
(Nhạc)
08:59
Video: I'm iO Tillett Wright, and I'm an artist born and raised in New York City.
185
523341
4183
Phim: Tôi, iO Tillett Wright, là một nghệ sĩ sinh ra và lớn lên ở thành phố New York.
09:03
(Music)
186
527524
13308
(Nhạc)
09:16
Self Evident Truths is a photographic record of LGBTQ America today.
187
540832
4662
"Sự thật hiển nhiên" (Self Evident Truth) là một ghi chép bằng hình ảnh của cộng đồng LGBTQ Mỹ ngày nay.
09:21
My aim is to take a simple portrait
188
545494
1623
Mục tiêu của tôi là chụp lại chân dung
09:23
of anyone who's anything other than 100 percent straight
189
547117
2650
của bất cứ ai không phải 100 phần trăm thẳng
09:25
or feels like they fall in the LGBTQ spectrum in any way.
190
549767
5220
hoặc cảm thấy họ nằm trong nhóm LGBTQ theo bất kỳ cách nào.
09:30
My goal is to show the humanity that exists in every one of us
191
554987
2998
Mục tiêu của tôi là trưng bày phần người trong mỗi con người chúng ta
09:33
through the simplicity of a face.
192
557985
2118
thông qua sự giản dị của một khuôn mặt.
09:36
(Music)
193
560103
2688
(Nhạc)
09:38
"We hold these truths to be self-evident that all men are created equal."
194
562791
3090
"Chúng ta nắm giữ sự thật hiển nhiên rằng tất cả mọi người đều bình đẳng."
09:41
It's written in the Declaration of Independence.
195
565881
2417
Nó được viết trong Tuyên ngôn Độc lập.
09:44
We are failing as a nation
196
568298
1267
Là một quốc gia chúng ta đang thất bại
09:45
to uphold the morals upon which we were founded.
197
569565
2109
trong việc duy trì những giá trị mà từ đó đất nước này được dựng lên.
09:47
There is no equality in the United States.
198
571674
2207
Không có bình đẳng tại Hoa Kỳ.
09:49
["What does equality mean to you?"]
199
573896
2383
["Bình đẳng nghĩa là gì đối với bạn?"]
09:52
["Marriage"] ["Freedom"] ["Civil rights"]
200
576279
1638
["Hôn nhân"] ["Tự do"] ["Quyền công dân"]
09:53
["Treat every person as you'd treat yourself"]
201
577917
2126
["Đối xử với mọi người như cách mà bạn muốn được đối xử"]
09:55
It's when you don't have to think about it, simple as that.
202
580043
3620
Đó là khi bạn không cần phải suy nghĩ về nó, đơn giản là như vậy.
09:59
The fight for equal rights is not just about gay marriage.
203
583663
2790
Cuộc đấu tranh cho quyền bình đẳng không phải chỉ là về hôn nhân đồng tính.
10:02
Today in 29 states, more than half of this country,
204
586453
4096
Ngày nay ở 29 bang, hơn phân nửa số bang trong nước,
10:06
you can legally be fired just for your sexuality.
205
590549
4371
bạn có thể bị sa thải một cách hợp pháp chỉ vì giới tính của bạn.
10:10
["Who is responsible for equality?"]
206
594920
3151
["Ai chịu trách nhiệm cho quyền bình đẳng?"]
10:13
I've heard hundreds of people give the same answer:
207
598071
3011
Tôi đã nghe hàng trăm người đưa ra cùng một câu trả lời:
10:16
"We are all responsible for equality."
208
601082
3476
"Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm đối với quyền bình đẳng."
10:20
So far we've shot 300 faces in New York City.
209
604558
2853
Cho đến nay chúng tôi đã chụp 300 khuôn mặt trong thành phố New York.
10:23
And we wouldn't have been able to do any of it
210
607411
1416
Và chúng tôi sẽ không thể làm điều này
10:24
without the generous support of the Human Rights Campaign.
211
608827
2885
nếu không có sự hỗ trợ hào phóng của Tổ chức Vận động vì Nhân quyền.
10:27
I want to take the project across the country.
212
611712
1949
Tôi muốn mở rộng dự án này ra toàn quốc.
10:29
I want to visit 25 American cities, and I want to shoot 4,000 or 5,000 people.
213
613661
4083
Tôi muốn đến thăm 25 thành phố, và tôi muốn chụp khoảng 4,000 hay 5,000 người.
10:33
This is my contribution to the civil rights fight of my generation.
214
617744
3983
Đây là đóng góp của tôi cho cuộc đấu tranh cho quyền công dân của thế hệ của tôi.
10:37
I challenge you to look into the faces of these people
215
621727
2177
Tôi thách thức bạn hãy nhìn vào khuôn mặt của những người này
10:39
and tell them that they deserve less than any other human being.
216
623904
2862
và nói với họ rằng họ không xứng đáng bằng những người khác.
10:42
(Music)
217
626766
2040
(Nhạc)
10:44
["Self evident truths"]
218
628806
2267
["Sự thật hiển nhiên"]
10:46
["4,000 faces across America"]
219
631088
1664
["4.000 khuôn mặt trên khắp nước Mỹ"]
10:48
(Music)
220
632753
4556
(Nhạc)
10:53
(Applause)
221
637309
8248
(Vỗ tay)
11:01
iO Tillett Wright: Absolutely nothing could have prepared us for what happened after that.
222
645557
4283
iO Tillett Wright: chúng tôi hoàn toàn không hề chuẩn bị cho những gì diễn ra sau đó.
11:05
Almost 85,000 people watched that video,
223
649840
3250
Gần 85.000 người xem đoạn video này,
11:08
and then they started emailing us from all over the country,
224
653090
2500
và sau đó họ gửi email cho chúng tôi từ khắp nơi trên đất nước,
11:11
asking us to come to their towns and help them to show their faces.
225
655590
4667
yêu cầu chúng tôi đi đến nơi họ ở và chụp hình khuôn mặt của họ.
11:16
And a lot more people wanted to show their faces than I had anticipated.
226
660257
4350
Rất nhiều người muốn chụp hình khuôn mặt của họ hơn tôi dự đoán.
11:20
So I changed my immediate goal to 10,000 faces.
227
664607
3501
Vì vậy, tôi thay đổi mục tiêu của mình ngay lập tức thành 10.000 khuôn mặt.
11:24
That video was made in the spring of 2011,
228
668108
4065
Đoạn video này được thực hiện vào mùa xuân năm 2011,
11:28
and as of today I have traveled to almost 20 cities
229
672173
3457
và cho đến hôm nay tôi đã đi đến gần 20 thành phố
11:31
and photographed almost 2,000 people.
230
675630
2906
và chụp ảnh gần 2.000 người.
11:34
I know that this is a talk,
231
678536
3010
Tôi biết rằng đây là một buổi nói chuyện,
11:37
but I'd like to have a minute of just quiet
232
681546
3266
nhưng tôi muốn có một phút yên lặng
11:40
and have you just look at these faces
233
684812
1249
và xin bạn nhìn vào những khuôn mặt này
11:41
because there is nothing that I can say that will add to them.
234
686061
3870
bởi vì tôi không còn gì để nói thêm dùm họ.
11:45
Because if a picture is worth a thousand words,
235
689931
2533
Bởi vì nếu một bức tranh có giá trị bằng ngàn lời,
11:48
then a picture of a face needs a whole new vocabulary.
236
692464
3339
thì một tấm ảnh của một khuôn mặt cần cả một kho từ vựng hoàn toàn mới.
12:12
So after traveling and talking to people
237
717069
3679
Sau khi đi và nói chuyện với nhiều người
12:16
in places like Oklahoma or small-town Texas,
238
720748
3848
ở những nơi như Oklahoma hay những thị trấn nhỏ ở Texas,
12:20
we found evidence that the initial premise was dead on.
239
724596
3535
chúng tôi đã có bằng chứng cho thấy ý định ban đầu của mình là đúng đắn.
12:24
Visibility really is key.
240
728131
1886
Nhìn thấy được chính là chìa khóa của vấn đề.
12:25
Familiarity really is the gateway drug to empathy.
241
730017
3263
Sự quen thuộc chính là liều thuốc mang lại sự đồng cảm.
12:29
Once an issue pops up in your own backyard or amongst your own family,
242
733280
3450
Một khi có chuyện xảy ra ngay trên sân nhà hay trong chính gia đình mình,
12:32
you're far more likely to explore sympathy for it
243
736730
2917
bạn sẽ dễ dàng tìm thấy sự đồng cảm hơn
12:35
or explore a new perspective on it.
244
739647
1566
hoặc sẽ cố gắng nhìn nó với một cách nhìn mới.
12:37
Of course, in my travels I met people
245
741213
2651
Tất nhiên, trong chuyến đi của mình, tôi đã gặp những người
12:39
who legally divorced their children for being other than straight,
246
743864
4199
đã chính thức từ con mình vì chúng không phải thẳng,
12:43
but I also met people who were Southern Baptists
247
748063
2368
nhưng tôi cũng đã gặp những người có đạo
12:46
who switched churches because their child was a lesbian.
248
750431
3016
đã chuyển nhà thờ vì con họ là đồng tính nữ.
12:49
Sparking empathy had become the backbone of Self Evident Truths.
249
753447
4150
Khơi dậy sự đồng cảm đã trở thành mục tiêu chính của "Sự thật Hiển nhiên".
12:53
But here's what I was starting to learn that was really interesting:
250
757597
3416
Sau đây là những điều rất thú vị mà tôi đã tìm hiểu được:
12:56
Self Evident Truths doesn't erase the differences between us.
251
761013
4350
"Sự thật Hiển nhiên" không hề xóa bỏ sự khác biệt giữa chúng ta.
13:01
In fact, on the contrary, it highlights them.
252
765363
3384
Thực ra, nó đã làm điều ngược lại là nhấn mạnh sự khác biệt này.
13:04
It presents, not just the complexities
253
768747
2099
Nó cho thấy, không chỉ sự phức tạp
13:06
found in a procession of different human beings,
254
770846
2167
tồn tại trong mỗi nhóm người khác nhau,
13:08
but the complexities found within each individual person.
255
773013
3600
mà còn cho thấy sự phức tạp tồn tại trong mỗi con người.
13:12
It wasn't that we had too many boxes, it was that we had too few.
256
776613
4885
Không phải chúng ta có quá nhiều hộp để phân loại, mà ngược lại, chúng ta có quá it.
13:23
At some point I realized that my mission to photograph "gays" was inherently flawed,
257
787518
6785
Tôi nhận ra rằng chiến dịch chụp hình những người "đồng tính" của mình chưa hoàn chỉnh,
13:30
because there were a million different shades of gay.
258
794303
3188
bởi vì có cả triệu sắc thái khác nhau của sự đồng tính.
13:33
Here I was trying to help,
259
797491
2746
Trong khi tôi đang cố gắng giúp đỡ,
13:36
and I had perpetuated the very thing I had spent my life trying to avoid --
260
800237
3193
thì chính tôi lại cổ xúy cho điều mà tôi đã cố tránh cả đời:
13:39
yet another box.
261
803430
2506
tạo ra một chiếc hộp nữa.
13:41
At some point I added a question to the release form
262
805936
3220
Khi tôi thêm một câu hỏi vào bảng hỏi trước khi chụp hình
13:45
that asked people to quantify themselves
263
809156
1929
yêu cầu mọi người tự đánh giá mình
13:46
on a scale of one to 100 percent gay.
264
811085
2800
trên một thang chia từ 1 đến 100 phần trăm đồng tính.
13:49
And I watched so many existential crises unfold in front of me.
265
813885
3916
Và tôi chứng kiến rất nhiều cuộc khủng khoảng cá nhân diễn ra trước mắt mình.
13:53
(Laughter)
266
817801
2801
(Tiếng cười)
13:56
People didn't know what to do
267
820602
1200
Mọi người không biết phải làm gì
13:57
because they had never been presented with the option before.
268
821802
2403
bởi vì họ chưa bao giờ được cho chọn lựa như vậy.
14:00
Can you quantify your openness?
269
824205
2187
Bạn có thể định lượng sự cởi mở của mình không?
14:02
Once they got over the shock, though,
270
826392
1910
Tuy nhiên, sau khi đã bình tĩnh lại,
14:04
by and large people opted for somewhere between 70 to 95 percent
271
828302
4083
phần lớn sẽ chọn từ 70 đến 95 phần trăm
14:08
or the 3 to 20 percent marks.
272
832385
2517
hoặc 3 đến 20 phần trăm.
14:10
Of course, there were lots of people who opted for a 100 percent one or the other,
273
834902
2701
Tất nhiên cũng có nhiều người chọn 1 hay 100 phần trăm,
14:13
but I found that a much larger proportion of people
274
837603
2468
nhưng tôi thấy phần đông người ta
14:15
identified as something that was much more nuanced.
275
840071
2849
xác định bản thân mình ở đâu đó khác hơn.
14:18
I found that most people fall on a spectrum of what I have come to refer to as "Grey."
276
842920
6209
Tôi thấy rằng hầu hết mọi người đều rơi vào một dãy mà tôi gọi là "tông màu xám".
14:25
Let me be clear though -- and this is very important --
277
849129
3984
Hãy để tôi nói rõ một điều -- điều này rất quan trọng --
14:29
in no way am I saying that preference doesn't exist.
278
853113
4716
tôi không hề nói rằng sự lựa chọn không tồn tại.
14:33
And I am not even going to address the issue of choice versus biological imperative,
279
857829
4800
Và tôi cũng không muốn nói đến vấn đề giữa sự chọn lựa và bản năng,
14:38
because if any of you happen to be of the belief
280
862629
2867
bởi vì nếu ai trong số các bạn tin rằng
14:41
that sexual orientation is a choice,
281
865496
1867
khuynh hướng tình dục là một lựa chọn,
14:43
I invite you to go out and try to be grey.
282
867363
1533
Tôi xin mời bạn ra ngoài và thử chọn làm một người trong tông màu xám.
14:44
I'll take your picture just for trying.
283
868896
2266
Tôi sẽ chụp hình bạn thử coi sao.
14:47
(Laughter)
284
871162
1383
(Tiếng cười)
14:48
What I am saying though is that human beings are not one-dimensional.
285
872545
4417
Tôi muốn nói rằng con người không phải chỉ một chiều.
14:52
The most important thing to take from the percentage system is this:
286
876962
5768
Điều quan trọng nhất mà ta có thể rút ra từ thang phần trăm là:
14:58
If you have gay people over here
287
882730
2217
Nếu những người đồng tính đứng ở đây
15:00
and you have straight people over here,
288
884947
3648
và những người thẳng đứng bên này,
15:04
and while we recognize that most people identify
289
888595
2968
và mặc dù chúng ta biết hầu hết mọi người xác nhận mình
15:07
as somewhere closer to one binary or another,
290
891563
2703
nằm ở gần bên này hoặc bên kia,
15:10
there is this vast spectrum of people that exist in between.
291
894266
4946
thì vẫn còn một số lớn người nằm đâu đó ở chính giữa.
15:15
And the reality that this presents is a complicated one.
292
899212
3034
Và điều này cho thấy một hiện thực hết sức phức tạp.
15:18
Because, for example, if you pass a law
293
902246
2284
Bởi vì, ví dụ như bạn cho thông qua một đạo luật
15:20
that allows a boss to fire an employee for homosexual behavior,
294
904530
3503
cho phép người chủ sa thải nhân viên vì hành vi đồng tính,
15:23
where exactly do you draw the line?
295
908033
2767
thì đâu là nơi bạn sẽ vẽ đường phân chia?
15:26
Is it over here, by the people who have had one or two heterosexual experiences so far?
296
910800
5866
Có nên vẽ nó ở đây, gần với những người chỉ có một đến hai lần thử làm người dị tính?
15:32
Or is it over here
297
916666
1301
hay nên vẽ nó bên này
15:33
by the people who have only had one or two homosexual experiences thus far?
298
917967
4099
gần những người mà chỉ có một đến hai lần có quan hệ đồng tính?
15:37
Where exactly does one become a second-class citizen?
299
922066
4650
Chính xác là ở đâu thì một người sẽ trở thành công dân hạng hai?
15:42
Another interesting thing that I learned from my project and my travels
300
926716
4816
Một điều thú vị nữa mà tôi học được từ chiến dịch và những chuyến đi của mình là
15:47
is just what a poor binding agent sexual orientation is.
301
931532
4302
khuynh hướng tình dục thật ra là một chất kết dính tồi.
15:51
After traveling so much and meeting so many people,
302
935834
2611
Sau khi đi rất nhiều nơi và gặp rất nhiều người,
15:54
let me tell you, there are just as many jerks and sweethearts
303
938445
3505
tôi có thể nói với bạn rằng trong cộng đồng LGBT
15:57
and Democrats and Republicans and jocks and queens
304
941950
2949
cũng có kẻ xấu, người tốt; có người theo đảng Dân chủ lẫn kẻ theo đảng Cộng hòa,
16:00
and every other polarization you can possibly think of
305
944899
2950
và có cả dân chơi thể thao lẫn người ẻo lả,
16:03
within the LGBT community
306
947849
2134
và tất cả mọi hạng người mà bạn có thể nghĩ ra
16:05
as there are within the human race.
307
949983
3516
y như những người trong thế giới loài người.
16:09
Aside from the fact that we play with one legal hand tied behind our backs,
308
953499
4618
Ngoài chuyện là chúng tôi không có đủ quyền lợi về mặt pháp luật,
16:14
and once you get past the shared narrative of prejudice and struggle,
309
958117
3665
và cùng có chung những câu chuyện về định kiến và đấu tranh,
16:17
just being other than straight
310
961782
1401
thì việc không phải là thẳng
16:19
doesn't necessarily mean that we have anything in common.
311
963183
5016
không có nghĩa rằng chúng tôi nhất thiết phải có điểm chung.
16:24
So in the endless proliferation of faces that Self Evident Truths is always becoming,
312
968199
8401
Vì vậy với số lượng không đếm hết của các khuôn mặt trong chiến dịch "Sự thật hiển nhiên",
16:32
as it hopefully appears across more and more platforms,
313
976600
3199
với hy vọng rằng chúng sẽ xuất hiện trên ngày càng nhiều phương tiện:
16:35
bus shelters, billboards, Facebook pages, screen savers,
314
979799
5459
trên xe buýt, bảng quảng cáo, trang Facebook, màn hình chờ,
16:41
perhaps in watching this procession of humanity,
315
985258
3075
có lẽ khi được xem cuộc diễu hành của nhân loại như vầy,
16:44
something interesting and useful will begin to happen.
316
988333
2917
một cái gì đó thú vị và hữu ích sẽ bắt đầu xảy ra.
16:47
Hopefully these categories, these binaries,
317
991250
3717
Hy vọng rằng cách phân chia thành nhóm, thành hai thái cực,
16:50
these over-simplified boxes
318
994967
1749
các chiếc hộp nhằm đơn giản hóa sự phân loại loài người
16:52
will begin to become useless and they'll begin to fall away.
319
996716
5066
sẽ bắt đầu trở nên vô dụng và chúng sẽ bắt đầu mất đi.
16:57
Because really, they describe nothing that we see
320
1001782
3418
Bởi vì chúng thật sự không mô tả được những gì mà chúng ta chứng kiến,
17:01
and no one that we know and nothing that we are.
321
1005200
3349
những người mà chúng ta biết và cả chính chúng ta.
17:04
What we see are human beings in all their multiplicity.
322
1008549
5601
Cái mà chúng ta đang thấy chính là loài người với tất cả sự đa dạng của mình.
17:10
And seeing them makes it harder to deny their humanity.
323
1014150
3583
Và đã nhìn thấy họ thì khó mà phủ nhận cái người trong họ.
17:13
At the very least I hope it makes it harder to deny their human rights.
324
1017733
4341
Ít nhất, tôi hy vọng rằng nó làm cho việc phủ nhận quyền con người của họ trở nên khó khăn hơn.
17:17
So is it me particularly
325
1022074
3559
Có phải bạn sẽ chọn chính tôi
17:21
that you would choose to deny the right to housing,
326
1025633
3502
là người mà bạn sẽ tước đoạt quyền được ở,
17:25
the right to adopt children, the right to marriage,
327
1029135
2981
quyền được xin con nuôi, quyền được cưới,
17:28
the freedom to shop here, live here, buy here?
328
1032116
3633
quyền tự do để mua sắm và sinh sống ở đây?
17:31
Am I the one that you choose to disown
329
1035749
2079
Có phải tôi là người mà bạn chọn để từ bỏ
17:33
as your child or your brother or your sister or your mother or your father,
330
1037828
4422
không còn là con, anh chị hay cha mẹ của bạn nữa,
17:38
your neighbor, your cousin, your uncle, the president,
331
1042250
2348
không là hàng xóm, anh em họ, cô chú, giám đốc,
17:40
your police woman or the fireman?
332
1044598
3450
nữ cảnh sát hay lính cứu hỏa của bạn?
17:43
It's too late.
333
1048048
3018
Đã quá muộn.
17:46
Because I already am all of those things.
334
1051066
3301
Bởi vì tôi đã là tất cả những người đó.
17:50
We already are all of those things, and we always have been.
335
1054367
4365
Chúng tôi đã là tất cả những người đó, và chúng tôi vẫn luôn như vậy.
17:54
So please don't greet us as strangers,
336
1058732
2806
Do đó xin đừng coi chúng tôi như những người xa lạ,
17:57
greet us as your fellow human beings, period.
337
1061538
3553
hãy coi chúng tôi như những đồng bào của bạn.
18:00
Thank you.
338
1065091
1316
Xin hết và xin cảm ơn các bạn.
18:02
(Applause)
339
1066407
10927
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
iO Tillett Wright - PhotographerAs a child actor, iO Tillett Wright turned his shoes around in the bathroom stall so that people would think he was a boy. As a teenager, he fell in love with both women and men. His life in the gray areas of gender and sexuality deeply inform his work as an artist.
Why you should listen
iO Tillett Wright thanks his parents for not asking him to define himself as a child. His experience of growing up without having check boxes like “female,” “male,” “gay” or straight” thoroughly infuses his art.
iO’s photography can be seen regularly in two features in The New York Times: Notes from the Underground and The Lowdown. He is also the creator of Self Evident Truths—an ongoing project to document the wide variety of experiences in LGBTQ America. So far, he has photographed about 2,000 people for the project. His goal: 10,000 portraits and a nationwide rethinking of discriminatory laws.
iO had his first solo show at Fuse gallery in New York City in 2010, and exhibited his work at The Hole Gallery in early summer of 2012. He has published three books of photographs; Lose My Number, KISSER, and Look Ma’, No Hands. He has directed several music videos, and spent nineteen years acting in films.
iO Tillett Wright | Speaker | TED.com