TEDSummit
Julia Bacha: How women wage conflict without violence
Julia Bacha: Làm thế nào phụ nữ tiến hành xung đột với nhau mà không có bạo lực
Filmed:
Readability: 5.5
883,401 views
Bạn có đang sắp sửa thay đổi thế giới? Đây là một thông kê bạn nên biết: những chiến dịch phi bạo lực 100% có khả năng thành công hơn là những chiến dịch bạo lực. Vậy tại sao không có nhiều nhóm sử dụng nó khi đối mặt với các mâu thuẫn? Nhà làm phim Julia Bacha chia sẻ câu chuyện về sự kháng cự có hiệu quả mà không dùng đến bạo lực, bao gồm nghiên cứu về vai trò lãnh đạo thiết yếu mà phụ nữ nắm giữ.
Julia Bacha - Filmmaker
Julia Bacha is the creative director at Just Vision, an organization that uses film and multimedia storytelling to foster constructive conversations on some of the most divisive issues of our times. Full bio
Julia Bacha is the creative director at Just Vision, an organization that uses film and multimedia storytelling to foster constructive conversations on some of the most divisive issues of our times. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Twelve years ago, I picked up
a camera for the first time
a camera for the first time
0
920
4136
12 năm trước, lần đầu tiên tôi mua một cái
máy quay
máy quay
00:17
to film the olive harvest
in a Palestinian village in the West Bank.
in a Palestinian village in the West Bank.
1
5080
4120
để quay lại mùa thu hoạch ô-liu
ở ngôi làng người Palestine ở bờ Tây.
ở ngôi làng người Palestine ở bờ Tây.
00:21
I thought I was there
to make a single documentary
to make a single documentary
2
9880
2416
Tôi đã nghĩ tôi ở đó
là để làm một bộ phim tài liệu
là để làm một bộ phim tài liệu
00:24
and would then move on
to some other part of the world.
to some other part of the world.
3
12320
2856
và sau đó sẽ di chuyển đến
những nơi khác của thế giới.
những nơi khác của thế giới.
00:27
But something kept bringing me back.
4
15200
2280
Nhưng có thứ gì đó cứ đem tôi
quay trở lại.
quay trở lại.
00:30
Now, usually, when international audiences
hear about that part of the world,
hear about that part of the world,
5
18320
3976
Bây giờ, thông thường, khi những
khán giả quốc tế nghe về nơi đó,
khán giả quốc tế nghe về nơi đó,
00:34
they often just want
that conflict to go away.
that conflict to go away.
6
22320
3536
họ chỉ muốn cuộc xung đột đó
biến mất.
biến mất.
00:37
The Israeli-Palestinian conflict is bad,
and we wish it could just disappear.
and we wish it could just disappear.
7
25880
3640
Cuộc xung đột Israel-Palestine rất tồi tệ,
và chúng ta chỉ ước gì nó biến mất
và chúng ta chỉ ước gì nó biến mất
00:42
We feel much the same way
about other conflicts around the world.
about other conflicts around the world.
8
30280
3200
Chúng ta có cảm xúc giống nhau về
mọi cuộc xung đột trên thế giới.
mọi cuộc xung đột trên thế giới.
00:46
But every time we turn
our attention to the news,
our attention to the news,
9
34360
2936
Nhưng mỗi lần chúng ta chú ý
vào một bản tin,
vào một bản tin,
00:49
it seems like one more country
has gone up in flames.
has gone up in flames.
10
37320
2960
dường như lại có thêm một đất nước nữa
châm ngòi cuộc chiến.
châm ngòi cuộc chiến.
00:53
So I've been wondering
11
41800
1216
Vậy nên tôi băn khoăn
00:55
whether we should not start
looking at conflict in a different way --
looking at conflict in a different way --
12
43040
3320
liệu chúng ta không nên bắt đầu nhìn
cuộc xung đột theo hướng khác --
cuộc xung đột theo hướng khác --
00:59
whether instead of simply
wishing to end conflict,
wishing to end conflict,
13
47200
3936
thay vì chỉ đơn giản là ước
những cuộc xung đột kết thúc,
những cuộc xung đột kết thúc,
01:03
we focus instead on how to wage conflict.
14
51160
4016
liệu chúng ta nên tập trung vào việc
làm thế nào để tiến hành xung đột.
làm thế nào để tiến hành xung đột.
01:07
This has been a big question for me,
15
55200
2056
Điều này trở thành câu hỏi lớn
đối với tôi,
đối với tôi,
01:09
one I've pursued together with my team
at the nonprofit Just Vision.
at the nonprofit Just Vision.
16
57280
3640
điều mà tôi theo đuổi cùng với đội mình
ở tổ chức phi lợi nhuận Just Vision.
ở tổ chức phi lợi nhuận Just Vision.
01:14
After witnessing several different kinds
of struggles in the Middle East,
of struggles in the Middle East,
17
62320
4096
Sau khi chứng kiến nhiều dạng
tranh đấu khác nhau ở Trung Đông,
tranh đấu khác nhau ở Trung Đông,
01:18
I started noticing some patterns
on the more successful ones.
on the more successful ones.
18
66440
4216
Tôi bắt đầu chú ý đến một số nét chung
trên những cuộc xung đột giành chiến thắng
trên những cuộc xung đột giành chiến thắng
01:22
I wondered whether these variables
held across cases, and if they did,
held across cases, and if they did,
19
70680
4136
Tôi tự hỏi liệu những biến đổi này có xảy
ra trong mọi tình huống, và nếu có,
ra trong mọi tình huống, và nếu có,
01:26
what lessons we could glean
for waging constructive conflict,
for waging constructive conflict,
20
74840
4896
bài học nào chúng ta có thể lượm lặt để
mở ra những cuộc xung đột có tính xây dựng
mở ra những cuộc xung đột có tính xây dựng
01:31
in Palestine, Israel and elsewhere.
21
79760
2840
ở Palestine, Israel hay
bất cứ nơi nào khác.
bất cứ nơi nào khác.
01:36
There is some science about this.
22
84200
1720
Có vài bài khoa học về điều này
01:38
In a study of 323
major political conflicts
major political conflicts
23
86760
4176
Trong một nghiên cứu về 323
cuộc xung đột chính trị lớn
cuộc xung đột chính trị lớn
01:42
from 1900 to 2006,
24
90960
2976
từ năm 1900 đến năm 2006,
01:45
Maria Stephan and Erica Chenoweth
found that nonviolent campaigns
found that nonviolent campaigns
25
93960
5296
Maria Stephan và Erica Chenoweth nhận
thấy rằng những chiến dịch phi bạo lực
thấy rằng những chiến dịch phi bạo lực
01:51
were almost 100 percent more likely
to lead to success than violent campaigns.
to lead to success than violent campaigns.
26
99280
6240
hầu như có khả năng 100% thành công so với
những chiến dịch bạo lực.
những chiến dịch bạo lực.
01:58
Nonviolent campaigns are also
less likely to cause physical harm
less likely to cause physical harm
27
106080
4296
Những chiến dịch phi bạo lực cũng
ít gây nên tổn hại về thể chất
ít gây nên tổn hại về thể chất
02:02
to those waging the campaign,
28
110400
1936
đến những ai tiến hành chiến dịch,
02:04
as well as their opponents.
29
112360
2136
cũng như đối thủ của họ.
02:06
And, critically, they typically lead
to more peaceful and democratic societies.
to more peaceful and democratic societies.
30
114520
5880
Và, quan trọng hơn, chúng hiển nhiên dẫn
đến xã hội yên bình và dân chủ hơn.
đến xã hội yên bình và dân chủ hơn.
02:13
In other words, nonviolent resistance
is a more effective and constructive way
is a more effective and constructive way
31
121320
4816
Nói cách khác, kháng cự phi bạo lực là
một cách hiệu quả và mang tính xây dựng
một cách hiệu quả và mang tính xây dựng
02:18
of waging conflict.
32
126160
1200
để tiến hành xung đột.
02:20
But if that's such an easy choice,
why don't more groups use it?
why don't more groups use it?
33
128720
3200
Nhưng nếu đó là một lựa chọn dễ dàng,
tại sao nhiều nhóm không áp dụng nó?
02:25
Political scientist Victor Asal
and colleagues
and colleagues
34
133240
2656
Nhà khoa học chính trị Victor Asal
và các đồng nghiệp
và các đồng nghiệp
02:27
have looked at several factors
35
135920
1776
đã xem xét một vài nhân tố
02:29
that shape a political group's
choice of tactics.
choice of tactics.
36
137720
2560
định hướng một đảng chính trị
lựa chọn chiến thuật
lựa chọn chiến thuật
02:33
And it turns out
that the greatest predictor
that the greatest predictor
37
141200
2960
Và hóa ra yếu tố dự báo chính xác nhất
02:37
of a movement's decision
to adopt nonviolence or violence
to adopt nonviolence or violence
38
145040
4296
một phong trào đi theo hướng
bạo lực hay phi bạo lực
bạo lực hay phi bạo lực
02:41
is not whether that group
is more left-wing or right-wing,
is more left-wing or right-wing,
39
149360
4336
không phải là liệu nhóm đó
đứng về cánh tả hay cánh hữu nhiều hơn,
đứng về cánh tả hay cánh hữu nhiều hơn,
02:45
not whether the group is more or less
influenced by religious beliefs,
influenced by religious beliefs,
40
153720
5096
không phải nhóm này chịu ảnh hưởng
nhiều hay ít của niềm tin tôn giáo
nhiều hay ít của niềm tin tôn giáo
02:50
not whether it's up against
a democracy or a dictatorship,
a democracy or a dictatorship,
41
158840
3056
không phải liệu nó nổi lên chống lại
chế độ dân chủ hay độc tài
chế độ dân chủ hay độc tài
02:53
and not even the levels of repression
that that group is facing.
that that group is facing.
42
161920
3600
và càng không phải mức độ đàn áp mà
nhóm đó đang phải đối mặt.
nhóm đó đang phải đối mặt.
02:58
The greatest predictor of a movement's
decision to adopt nonviolence
decision to adopt nonviolence
43
166640
4680
Yếu tố dự báo nhất trong quyết định
theo phong trào phi bạo lực
theo phong trào phi bạo lực
03:04
is its ideology regarding
the role of women in public life.
the role of women in public life.
44
172120
4440
là tư tưởng của nhóm đó về vai trò
của phụ nữ trong đời sống cộng đồng.
của phụ nữ trong đời sống cộng đồng.
03:09
(Applause)
45
177160
3440
(vỗ tay)
03:15
When a movement includes in its discourse
46
183000
3096
Khi một cuộc vận động bao gồm
đàm luận
đàm luận
03:18
language around gender equality,
47
186120
1736
xung quanh bình đẳng giới,
03:19
it increases dramatically
the chances it will adopt nonviolence,
the chances it will adopt nonviolence,
48
187880
3336
nó nhanh chóng gia tăng khả năng
phi bạo lực,
phi bạo lực,
03:23
and thus, the likelihood it will succeed.
49
191240
2320
và vì vậy, cũng gia tăng
khả năng thành công.
khả năng thành công.
03:26
The research squared up
with my own documentation
with my own documentation
50
194280
2776
Bài nghiên cứu này đối lập
với tài liệu tham khảo của tôi
với tài liệu tham khảo của tôi
03:29
of political organizing
in Israel and Palestine.
in Israel and Palestine.
51
197080
3336
về trật tự chính trị
ở Israel and Palestine.
ở Israel and Palestine.
03:32
I've noticed that movements which
welcome women into leadership positions,
welcome women into leadership positions,
52
200440
4416
Tôi cũng nhận thấy rằng các phong trào
sẵn sàng để phụ nữ vào vị trí lãnh đạo,
sẵn sàng để phụ nữ vào vị trí lãnh đạo,
03:36
such as the one I documented
in a village called Budrus,
in a village called Budrus,
53
204880
3296
giống như tư liệu mà tôi quay lại
ở ngôi làng tên Budrus,
ở ngôi làng tên Budrus,
03:40
were much more likely
to achieve their goals.
to achieve their goals.
54
208200
2600
thì thường có khả năng
đạt được mục đích hơn.
đạt được mục đích hơn.
03:43
This village was under a real threat
of being wiped off the map
of being wiped off the map
55
211920
4016
Ngôi làng bị đe dọa
bị xóa sổ khỏi bản đồ thế giới
bị xóa sổ khỏi bản đồ thế giới
03:47
when Israel started building
the separation barrier.
the separation barrier.
56
215960
2840
khi Israel bắt đầu xây dựng
rào ngăn cách.
rào ngăn cách.
03:51
The proposed route would require
57
219560
1856
Kế hoạch này đỏi hỏi
03:53
the destruction of this community's
olive groves, their cemeteries
olive groves, their cemeteries
58
221440
4496
xóa sổ khu trồng oliu của cộng đồng này,
nghĩa trang của họ
nghĩa trang của họ
03:57
and would ultimately
close the village from all sides.
close the village from all sides.
59
225960
2840
và cuối cùng cô lập ngôi làng từ mọi phía.
04:01
Through inspired local leadership,
60
229880
1656
Lấy cảm hứng
từ lãnh đạo địa phương
từ lãnh đạo địa phương
04:03
they launched a nonviolent resistance
campaign to stop that from happening.
campaign to stop that from happening.
61
231560
3640
họ khởi động chiến dịch kháng cự
phi bạo lực để ngăn điều đó xảy ra.
phi bạo lực để ngăn điều đó xảy ra.
04:08
The odds were massively
stacked against them.
stacked against them.
62
236400
3120
Họ phải đối đầu
với nghịch cảnh khủng khiếp.
với nghịch cảnh khủng khiếp.
04:12
But they had a secret weapon:
63
240920
3000
Nhưng họ có một vũ khí bí mật:
04:17
a 15-year-old girl
64
245880
1776
một cô gái 15 tuổi
04:19
who courageously jumped
in front of a bulldozer
in front of a bulldozer
65
247680
2736
người quả cảm đứng chặn
trước một xe lu
trước một xe lu
04:22
which was about to uproot
an olive tree, stopping it.
an olive tree, stopping it.
66
250440
3480
chuản bị bật gốc một cây oliu,
và cô chặn đứng nó.
và cô chặn đứng nó.
04:26
In that moment, the community
of Budrus realized what was possible
of Budrus realized what was possible
67
254640
3576
Giây phút đó, cả cộng đồng Budrus
nhận ra điều gì là có thể
nhận ra điều gì là có thể
04:30
if they welcomed and encouraged women
to participate in public life.
to participate in public life.
68
258240
4600
nếu họ ưng thuận và ủng hộ phụ nữ
tham gia vào đời sống cộng đồng.
tham gia vào đời sống cộng đồng.
04:35
And so it was that the women of Budrus
went to the front lines day after day,
went to the front lines day after day,
69
263560
3856
Vậy nên những phụ nữ Budrus
đứng ra tiền tuyến ngày qua ngày,
đứng ra tiền tuyến ngày qua ngày,
04:39
using their creativity and acumen
to overcome multiple obstacles they faced
to overcome multiple obstacles they faced
70
267440
4456
dùng sự sáng tạo và quyết đoán
để vượt qua vô số rào cản
để vượt qua vô số rào cản
04:43
in a 10-month unarmed struggle.
71
271920
2080
trong suốt 10 tháng không vũ trang.
04:47
And as you can probably
tell at this point,
tell at this point,
72
275000
2000
Và bạn có thể đoán rằng,
04:49
they win at the end.
73
277024
1200
cuối cùng họ chiến thắng.
04:51
The separation barrier
was changed completely
was changed completely
74
279760
2936
Rào cản bị thay đổi hoàn toàn
04:54
to the internationally
recognized green line,
recognized green line,
75
282720
2736
biến thành đường hòa bình
quốc tế công nhận,
quốc tế công nhận,
04:57
and the women of Budrus
came to be known across the West Bank
came to be known across the West Bank
76
285480
3736
và những người phụ nữ Budrus
được biết đến khắp cả bờ Tây
được biết đến khắp cả bờ Tây
05:01
for their indomitable energy.
77
289240
2000
vì nhiệt huyết sôi sục của họ.
05:04
(Applause)
78
292560
2736
(vỗ tay)
05:07
Thank you.
79
295320
1360
Cảm ơn các bạn.
05:12
I want to pause for a second,
which you helped me do,
which you helped me do,
80
300560
2696
Tôi muốn dừng lại một chút,
mong các bạn giúp đỡ,
mong các bạn giúp đỡ,
05:15
because I do want to tackle
two very serious misunderstandings
two very serious misunderstandings
81
303280
3936
bởi tôi muốn đánh đổ
hai quan niệm rất sai lầm
hai quan niệm rất sai lầm
05:19
that could happen at this point.
82
307240
1600
có thể từ đây sinh ra.
05:21
The first one is that I don't believe
83
309840
3416
Thứ nhất tôi không tin rằng
05:25
women are inherently or essentially
more peaceful than men.
more peaceful than men.
84
313280
5040
bản chất phụ nữ ôn hòa hơn đàn ông.
05:31
But I do believe that in today's world,
85
319800
3376
Nhưng tôi tin rằng ngày nay,
05:35
women experience power differently.
86
323200
2880
phụ nữ cảm nhận quyền lực khác đàn ông.
05:39
Having had to navigate
being in the less powerful position
being in the less powerful position
87
327280
3176
Phải điều hướng
từ vị trí ít sức mạnh hơn
từ vị trí ít sức mạnh hơn
05:42
in multiple aspects of their lives,
88
330480
2736
về mọi mặt trong cuộc sống,
05:45
women are often more adept
89
333240
2336
phụ nữ thường xuất chúng hơn
05:47
at how to surreptitiously
pressure for change
pressure for change
90
335600
3256
trong việc gây áp lực một cách kín đáo
05:50
against large, powerful actors.
91
338880
2736
để thay đổi những nhân tố mạnh mẽ hơn.
05:53
The term "manipulative," often charged
against women in a derogatory way,
against women in a derogatory way,
92
341640
4176
Từ "gian manh", thường được gán
cho phụ nữ một cách xúc phạm,
cho phụ nữ một cách xúc phạm,
05:57
reflects a reality in which women
have often had to find ways
have often had to find ways
93
345840
3976
ám chỉ thực tế là phụ nữ
thường phải tìm cách tiếp cận
thường phải tìm cách tiếp cận
06:01
other than direct confrontation
to achieve their goals.
to achieve their goals.
94
349840
3400
gián tiếp chứ không trực tiếp
để giành chiến thắng.
để giành chiến thắng.
06:06
And finding alternatives
to direct confrontation
to direct confrontation
95
354440
3536
Và tìm phương án khác
ngoài đối đầu trực tiếp
ngoài đối đầu trực tiếp
06:10
is at the core of nonviolent resistance.
96
358000
3080
là cốt lõi của kháng cự phi bạo lực.
06:14
Now to the second
potential misunderstanding.
potential misunderstanding.
97
362360
2496
Điểm dễ hiểu lầm thứ hai.
06:16
I've been talking a lot about
my experiences in the Middle East,
my experiences in the Middle East,
98
364880
3016
Tôi đã kể rất nhiều
những trải nghiệm ở vùng Trung Đông,
những trải nghiệm ở vùng Trung Đông,
06:19
and some of you might be thinking now
99
367920
1816
và giờ một số bạn sẽ nghĩ
06:21
that the solution then is for us
to educate Muslim and Arab societies
to educate Muslim and Arab societies
100
369760
3776
giải pháp ta cần làm
là giáo dục cộng đồng Hồi giáo và Ả rập
là giáo dục cộng đồng Hồi giáo và Ả rập
06:25
to be more inclusive of their women.
101
373560
1720
để họ đối xử tốt với phụ nữ hơn.
06:27
If we were to do that,
they would be more successful.
they would be more successful.
102
375960
2880
Nếu ta làm vậy,
họ sẽ dễ giải quyết xung đột hơn.
họ sẽ dễ giải quyết xung đột hơn.
06:33
They do not need this kind of help.
103
381200
2920
Họ không cần ta giúp đỡ như thế.
06:36
Women have been part
of the most influential movements
of the most influential movements
104
384880
3416
Phụ nữ đã trở thành
một phần của trào lưu mạnh mẽ nhất
một phần của trào lưu mạnh mẽ nhất
06:40
coming out of the Middle East,
105
388320
1520
từ vùng Trung Đông,
06:43
but they tend to be invisible
to the international community.
to the international community.
106
391160
4896
nhưng dường như họ vô hình
với cộng đồng quốc tế.
với cộng đồng quốc tế.
06:48
Our cameras are largely focused on the men
107
396080
2736
Ống kính dường như chỉ tập trung
vào đàn ông
vào đàn ông
06:50
who often end up involved
in the more confrontational scenes
in the more confrontational scenes
108
398840
3056
những người tham gia
vào các cuộc đối đầu nhiều hơn
vào các cuộc đối đầu nhiều hơn
06:53
that we find so irresistible
in our news cycle.
in our news cycle.
109
401920
3520
mà chúng ta không thể không
nói tới trên báo chí
nói tới trên báo chí
06:58
And we end up with a narrative
that not only erases women
that not only erases women
110
406160
3776
Những gì chúng ta thuật lại
không những xóa sổ vai trò phụ nữ
không những xóa sổ vai trò phụ nữ
07:01
from the struggles in the region
111
409960
1936
trong những căng thẳng của khu vực
07:03
but often misrepresents
the struggles themselves.
the struggles themselves.
112
411920
4640
mà còn làm sai lệch đi bản chất
chính những cuộc đấu tranh ấy
chính những cuộc đấu tranh ấy
07:10
In the late 1980s,
an uprising started in Gaza,
an uprising started in Gaza,
113
418120
5136
Vào cuối những năm 1980,
một cuộc nổi loạn dấy lên ở Gaza,
một cuộc nổi loạn dấy lên ở Gaza,
07:15
and quickly spread to the West Bank
and East Jerusalem.
and East Jerusalem.
114
423280
3080
và nhanh chóng lan ra bờ Tây
và Đông Jerusalem.
và Đông Jerusalem.
07:19
It came to be known as the First Intifada,
115
427560
4056
Được biết đến như
Phong trào Intifada đầu tiên,
Phong trào Intifada đầu tiên,
07:23
and people who have
any visual memory of it
any visual memory of it
116
431640
2336
và bất cứ ai
còn nhớ gì về nó
còn nhớ gì về nó
07:26
generally conjure up something like this:
117
434000
2800
thường tưởng tượng tới hình ảnh này:
07:29
Palestinian men
throwing rocks at Israeli tanks.
throwing rocks at Israeli tanks.
118
437680
3960
Đàn ông Palestin
ném đá vào xe tăng Israel.
ném đá vào xe tăng Israel.
07:34
The news coverage at the time
119
442800
1496
Những mẩu tin lúc đó
07:36
made it seem like stones,
Molotov cocktails and burning tires
Molotov cocktails and burning tires
120
444320
4736
khiến đá, cocktail Molotov
và lốp xe bốc cháy
và lốp xe bốc cháy
07:41
were the only activities
taking place in the Intifada.
taking place in the Intifada.
121
449080
3040
là những hoạt động duy nhất
diễn ra trong phong trào đó.
diễn ra trong phong trào đó.
07:45
This period, though, was also marked
by widespread nonviolent organizing
by widespread nonviolent organizing
122
453960
6376
Giai đoạn này cũng được biết tới
bởi phi bạo lực có tổ chức lan rộng
bởi phi bạo lực có tổ chức lan rộng
07:52
in the forms of strikes, sit-ins
and the creation of parallel institutions.
and the creation of parallel institutions.
123
460360
4720
dưới hình thức đình công, biểu tình
và việc tạo ra các chế tài song song.
và việc tạo ra các chế tài song song.
07:57
During the First Intifada,
124
465880
1376
Trong phong trào này,
07:59
whole sectors of the Palestinian
civilian population mobilized,
civilian population mobilized,
125
467280
3336
toàn dân Palestine cơ động,
08:02
cutting across generations,
factions and class lines.
factions and class lines.
126
470640
3760
bất kể thế hệ,
tư tưởng hay tầng lớp.
tư tưởng hay tầng lớp.
08:07
They did this through networks
of popular committees,
of popular committees,
127
475200
2696
Họ làm được vậy dựa vào mạng lưới
của các cộng đồng,
của các cộng đồng,
08:09
and their use of direct action
and communal self-help projects
and communal self-help projects
128
477920
3496
và cách họ hành động
cũng như các dự án bình đẳng
cũng như các dự án bình đẳng
08:13
challenged Israel's very ability
129
481440
2416
thách thức sức mạnh của Israel
08:15
to continue ruling the West Bank and Gaza.
130
483880
2680
để tiếp tục thống trị bờ Tây
và Gaza.
và Gaza.
08:19
According to the Israeli Army itself,
131
487600
2336
Theo tin từ quân đội Israel,
08:21
97 percent of activities
during the First Intifada were unarmed.
during the First Intifada were unarmed.
132
489960
5560
97% hoạt động của Intifada đầu tiên
là hoạt động phi vũ trang.
là hoạt động phi vũ trang.
08:28
And here's another thing that is not
part of our narrative about that time.
part of our narrative about that time.
133
496840
3800
Và đây là điều không ai đưa tin
vào thời điểm đó.
vào thời điểm đó.
08:33
For 18 months in the Intifada,
134
501320
2456
Trong 18 tháng diễn ra phong trào,
08:35
women were the ones
calling the shots behind the scenes:
calling the shots behind the scenes:
135
503800
3816
phụ nữ chính là người cầm đầu
sau cánh gà:
sau cánh gà:
08:39
Palestinian women from all walks of life
136
507640
2496
Phụ nữ Palestine từ khắp mọi nẻo
08:42
in charge of mobilizing
hundreds of thousands of people
hundreds of thousands of people
137
510160
3416
chịu trách nhiệm di tản
hàng trăm ngàn người
hàng trăm ngàn người
08:45
in a concerted effort to withdraw
consent from the occupation.
consent from the occupation.
138
513600
3880
trong một cố gắng chung nhằm
rút lại sự cho phép chiếm đóng.
rút lại sự cho phép chiếm đóng.
08:50
Naela Ayyash, who strived to build
a self-sufficient Palestinian economy
a self-sufficient Palestinian economy
139
518760
5296
Naela Ayyash, người tham vọng xây dựng
một nền kinh tế Palestine tự chủ
một nền kinh tế Palestine tự chủ
08:56
by encouraging women in Gaza
to grow vegetables in their backyards,
to grow vegetables in their backyards,
140
524080
5216
bằng cách ủng hộ phụ nữ ở Gaza
tự trồng rau trong vườn nhà,
tự trồng rau trong vườn nhà,
09:01
an activity deemed illegal
by the Israeli authorities at that time;
by the Israeli authorities at that time;
141
529320
3560
một hoạt động được coi là bất hợp pháp
bởi chính phủ Israel ở thời điểm đó;
bởi chính phủ Israel ở thời điểm đó;
09:06
Rabeha Diab, who took over
decision-making authority
decision-making authority
142
534320
3456
Rabeha Diab, người chiếm quyền kiếm soát
của cơ quan chức năng
của cơ quan chức năng
09:09
for the entire uprising
143
537800
1416
trong suốt cuộc nổi dậy
09:11
when the men who had been running it
144
539240
1776
khi mà người lãnh đạo
09:13
were deported;
145
541040
1200
bị trục xuất;
09:15
Fatima Al Jaafari, who swallowed leaflets
containing the uprising's directives
containing the uprising's directives
146
543440
5496
Fatima Al Jaafari, người nuốt các tờ rơi
chứa nội dung chỉ đạo của phiến quân
chứa nội dung chỉ đạo của phiến quân
09:20
in order to spread them
across the territories
across the territories
147
548960
2776
để phát tán rộng rãi
khắp vùng lãnh thổ
khắp vùng lãnh thổ
09:23
without getting caught;
148
551760
1560
mà không bị bắt giữ;
09:26
and Zahira Kamal,
149
554720
1656
và Zahira Kamal,
09:28
who ensured the longevity of the uprising
150
556400
3296
người đảm bảo tính lâu dài
của cuộc nổi dậy
của cuộc nổi dậy
09:31
by leading an organization
151
559720
1536
bằng cách dẫn dắt tổ chức
09:33
that went from 25 women
to 3,000 in a single year.
to 3,000 in a single year.
152
561280
4920
từ 25 người phụ nữ
lên 3000 người trong một năm.
lên 3000 người trong một năm.
09:40
Despite their extraordinary achievements,
153
568840
2336
Bất chấp những thành tựu
phi thường của họ,
phi thường của họ,
09:43
none of these women have made it
into our narrative of the First Intifada.
into our narrative of the First Intifada.
154
571200
5000
không một ai được nêu tên
khi trích dẫn Phong trào Intifada đầu tiên
khi trích dẫn Phong trào Intifada đầu tiên
09:49
We do this in other parts
of the globe, too.
of the globe, too.
155
577880
2120
Ta làm điều này
với các khu vực khác nữa.
với các khu vực khác nữa.
09:52
In our history books, for instance,
and in our collective consciousness,
and in our collective consciousness,
156
580800
4216
Ví dụ, trong sách lịch sử,
và trong trí nhớ của chúng ta
và trong trí nhớ của chúng ta
09:57
men are the public faces and spokespersons
157
585040
3056
đàn ông là gương mặt đại diện
để phát biểu
để phát biểu
10:00
for the 1960s struggle
for racial justice in the United States.
for racial justice in the United States.
158
588120
4080
cho xung đột những năm 1960
về công bằng chủng tộc tại Mỹ.
về công bằng chủng tộc tại Mỹ.
10:05
But women were also
a critical driving force,
a critical driving force,
159
593440
3416
Nhưng phụ nữ cũng là
một nhân tố chủ chốt,
một nhân tố chủ chốt,
10:08
mobilizing, organizing,
taking to the streets.
taking to the streets.
160
596880
3080
vận động, tổ chức,
nói chuyện trên đường phố.
nói chuyện trên đường phố.
10:12
How many of us think of Septima Clark
161
600800
2536
Bao nhiêu người
nghĩ tới Septima Clark
nghĩ tới Septima Clark
10:15
when we think of the United States
Civil Rights era?
Civil Rights era?
162
603360
2600
khi nghĩ về kỉ nguyên Quyền Công Dân
ở Mỹ?
ở Mỹ?
10:20
Remarkably few.
163
608080
1200
Rất ít người.
10:22
But she played a crucial role
in every phase of the struggle,
in every phase of the struggle,
164
610800
4416
Nhưng bà đóng vai trò thiết yếu
trong mọi giai đoạn của phong trào,
trong mọi giai đoạn của phong trào,
10:27
particularly by emphasizing
literacy and education.
literacy and education.
165
615240
3656
bằng cách đẩy mạnh
học chữ và giáo dục.
học chữ và giáo dục.
10:30
She's been omitted, ignored,
166
618920
2496
Bà bị che giấu, bỏ qua,
10:33
like so many other women
who played critical roles
who played critical roles
167
621440
3696
giống như mọi phụ nữ khác
trong vai trò chủ đạo của mình
trong vai trò chủ đạo của mình
10:37
in the United States
Civil Rights Movement.
Civil Rights Movement.
168
625160
2040
trong phong trào vì Quyền Công Dân ở Mỹ.
10:41
This is not about getting credit.
169
629920
2080
Đây không phải vấn đề danh tiếng.
10:45
It's more profound than that.
170
633360
1600
Nó còn sâu xa hơn thế nhiều.
10:48
The stories we tell matter deeply
to how we see ourselves,
to how we see ourselves,
171
636400
4136
Những câu chuyện ta kể ảnh hưởng sâu sắc
tới việc ta tự nhìn nhận bản thân,
tới việc ta tự nhìn nhận bản thân,
10:52
and to how we believe movements are run
172
640560
2696
và ta nghĩ các phong trào
hoạt động thế nào
hoạt động thế nào
10:55
and how movements are won.
173
643280
1880
và giành thắng lợi ra sao.
10:57
The stories we tell about a movement
like the First Intifada
like the First Intifada
174
645960
2856
Những câu chuyện về phong trào
giống như Intifada đầu tiên
giống như Intifada đầu tiên
11:00
or the United States Civil Rights era
175
648840
1936
hoặc về kỷ nguyên Quyền Công Dân Mỹ
11:02
matter deeply
and have a critical influence
and have a critical influence
176
650800
4096
vô cùng quan trọng
và có ảnh hưởng sâu sắc
và có ảnh hưởng sâu sắc
11:06
in the choices Palestinians,
177
654920
2656
tới cách mà người Palestine,
11:09
Americans
178
657600
1296
người Mỹ
11:10
and people around the world will make
179
658920
2096
và người dân toàn thế giới sẽ chọn lựa
11:13
next time they encounter an injustice
180
661040
2296
lần tới khi họ gặp điều gì đó bất công
11:15
and develop the courage to confront it.
181
663360
2280
để có đủ dũng khí đứng lên chống lại nó.
11:18
If we do not lift up the women who played
critical roles in these struggles,
critical roles in these struggles,
182
666560
4256
Nếu ta không ca ngợi những phụ nữ
và vai trò then chốt trong xung đột của họ
và vai trò then chốt trong xung đột của họ
11:22
we fail to offer up role models
to future generations.
to future generations.
183
670840
3960
chúng ta đã bỏ qua các tấm gương
cho thế hệ trẻ noi theo.
cho thế hệ trẻ noi theo.
11:28
Without role models, it becomes harder
184
676200
3056
Không có tấm gương, sẽ rất khó
11:31
for women to take up their rightful space
185
679280
3016
để phụ nữ đứng lên giành lại
vị trí đúng đắn của họ
vị trí đúng đắn của họ
11:34
in public life.
186
682320
1200
trong cộng đồng.
11:37
And as we saw earlier,
187
685320
2136
Như ta đã thấy,
11:39
one of the most critical variables
188
687480
1816
một trong những nhân tố quyết định
11:41
in determining whether
a movement will be successful or not
a movement will be successful or not
189
689320
4176
sự thành hay bại của các phong trào
11:45
is a movement's ideology
regarding the role of women
regarding the role of women
190
693520
4016
chính là niềm tin của họ
với vai trò của phụ nữ
với vai trò của phụ nữ
11:49
in public life.
191
697560
1200
trong cộng đồng.
11:52
This is a question of whether we're moving
192
700320
2056
Đây là câu hỏi liệu chúng ta
11:54
towards more democratic
and peaceful societies.
and peaceful societies.
193
702400
2880
có đang dần tiến tới xã hội
hòa bình và dân chủ hơn.
hòa bình và dân chủ hơn.
11:59
In a world where so much
change is happening,
change is happening,
194
707240
2496
Trong một thế giới
đang có quá nhiều biến động,
đang có quá nhiều biến động,
12:01
and where change is bound to continue
at an increasingly faster pace,
at an increasingly faster pace,
195
709760
4240
và biến động ngày càng nhanh, càng mạnh,
12:06
it is not a question
of whether we will face conflict,
of whether we will face conflict,
196
714880
3720
vấn đề không phải
ta đối mặt với xung đột thế nào
ta đối mặt với xung đột thế nào
12:11
but rather a question
197
719680
1536
mà thay vào đó
12:13
of which stories will shape
198
721240
3376
sẽ là câu chuyện
12:16
how we choose to wage conflict.
199
724640
2920
về việc ta tiến hành xung đột ra sao.
12:20
Thank you.
200
728560
1456
Cảm ơn.
12:22
(Applause)
201
730040
4802
(vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Julia Bacha - FilmmakerJulia Bacha is the creative director at Just Vision, an organization that uses film and multimedia storytelling to foster constructive conversations on some of the most divisive issues of our times.
Why you should listen
Bacha started her filmmaking career writing and editing Control Room (2004), a documentary about the inner workings of the Arab satellite television channel Al Jazeera. She then wrote and co-directed Encounter Point (2006) and directed Budrus (2009), both stories of courageous bridge-building between Palestinians and Israelis in a highly volatile environment. Her most recent film, My Neighborhood (2012), follows a Palestinian teenager struggling to reclaim his home in East Jerusalem from Jewish settlers. She is now directing a film about the Palestinian women who secretly led the First Intifada, for which she was awarded a 2016 Guggenheim Fellowship.
Julia Bacha | Speaker | TED.com