ABOUT THE SPEAKER
Laura Carstensen - Psychologist
Laura Carstensen is the director of the Stanford Center on Longevity, and has extensively studied the effects on wellbeing of extended lifetimes.

Why you should listen
Dr. Carstensen is Professor of Psychology and Public Policy at Stanford University, where she is the founding director of the Stanford Center on Longevity, which explores innovative ways to solve the problems of people over 50 and improve the well-being of people of all ages. She is best known in academia for socioemotional selectivity theory, a life-span theory of motivation. She is also the author of A Long Bright Future: An Action Plan for a Lifetime of Happiness, Health, and Financial Security — an updated edition will be released in 2011.
More profile about the speaker
Laura Carstensen | Speaker | TED.com
TEDxWomen 2011

Laura Carstensen: Older people are happier

Laura Carstensen: Starsi ludzie są szczęśliwsi

Filmed:
1,414,570 views

W XX wieku nastąpił niespotykany wzrost długości życia, ale czy to oznacza, że polepszyła się również jego jakość? Zaskakująco, tak! W TEDxWomen, psycholog Laura Carstensen, przedstawi wyniki badań, które wskazują na to, że z wiekiem ludzie stają się szczęśliwsi, weselsi i zyskują bardziej pozytywny stosunek do życia.
- Psychologist
Laura Carstensen is the director of the Stanford Center on Longevity, and has extensively studied the effects on wellbeing of extended lifetimes. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
People are livingżycie longerdłużej
0
0
2000
Ludzie żyją dłużej
00:17
and societiesspołeczeństwa are gettinguzyskiwanie grayergrayer.
1
2000
2000
i społeczeństwa się starzeją.
00:19
You hearsłyszeć about it all the time.
2
4000
2000
Ciągle o tym głośno.
00:21
You readczytać about it in your newspapersgazety.
3
6000
2000
Czytamy o tym w gazetach.
00:23
You hearsłyszeć about it on your televisiontelewizja setszestawy.
4
8000
2000
Oglądamy w telewizji.
00:25
SometimesCzasami I'm concernedzaniepokojony
5
10000
2000
Czasem niepokoi mnie,
00:27
that we hearsłyszeć about it so much
6
12000
2000
że słychać o tym tak dużo,
00:29
that we'vemamy come to acceptzaakceptować longerdłużej liveszyje
7
14000
3000
że przyjmujemy dłuższe życie
00:32
with a kinduprzejmy of a complacencysamozadowolenie,
8
17000
2000
z zadufaniem,
00:34
even easełatwość.
9
19000
2000
a nawet łatwością.
00:36
But make no mistakebłąd,
10
21000
3000
Ale nie dajcie się nabrać.
00:39
longerdłużej liveszyje can
11
24000
2000
Dzięki temu, że żyjemy dłużej,
00:41
and, I believe, will
12
26000
2000
możemy podnieść jakość życia
00:43
improveulepszać qualityjakość of life
13
28000
2000
dla każdego wieku.
00:45
at all ageswieczność.
14
30000
2000
dla każdego wieku.
00:47
Now to put this in perspectiveperspektywiczny,
15
32000
2000
Żeby to zobrazować
00:49
let me just zoomPowiększenie out for a minutechwila.
16
34000
3000
przedstawię dane.
00:52
More yearslat were addedw dodatku
17
37000
3000
Średnia długość życia
00:55
to averageśredni life expectancyoczekiwanie
18
40000
2000
wzrosła w XX wieku
00:57
in the 20thth centurystulecie
19
42000
2000
o więcej lat,
00:59
than all yearslat addedw dodatku
20
44000
3000
niż we wszystkich
01:02
acrossprzez all priorwcześniejszy millenniatysiąclecia
21
47000
4000
poprzednich tysiącleciach
01:06
of humanczłowiek evolutionewolucja combinedłączny.
22
51000
3000
razem wziętych.
01:09
In the blinkmigać of an eyeoko,
23
54000
2000
W mgnieniu oka
01:11
we nearlyprawie doubledpodwojony the lengthdługość of time
24
56000
3000
prawie podwoiliśmy
01:14
that we're livingżycie.
25
59000
2000
długość naszego życia.
01:16
So if you ever feel like you don't have this agingstarzenie się thing quitecałkiem peggedsztywny kurs,
26
61000
3000
Nie obwiniajcie się,
01:19
don't kickkopnięcie yourselfsiebie.
27
64000
2000
jeśli nie całkiem rozumiecie sprawę starzenia.
01:21
It's brandMarka newNowy.
28
66000
2000
To nowość.
01:23
And because fertilitypłodność ratesstawki fellspadł
29
68000
2000
Ponieważ płodność spadła
01:25
acrossprzez that very samepodobnie periodokres
30
70000
2000
w tym samym czasie,
01:27
that life expectancyoczekiwanie was going up,
31
72000
4000
kiedy wzrastała długość życia,
01:31
that pyramidpiramida
32
76000
2000
piramida,
01:33
that has always representedreprezentowany the distributiondystrybucja of agewiek in the populationpopulacja,
33
78000
3000
obrazująca strukturę wieku populacji,
01:36
with manywiele youngmłody oneste at the bottomDolny
34
81000
3000
z dużą ilością młodych na dole,
01:39
winnowedrozsypał to a tinymalutki peakszczyt of olderstarsze people
35
84000
3000
zwężająca się ku górze,
01:42
who make it and surviveprzetrwać to oldstary agewiek
36
87000
2000
z małą ilością ludzi którym udało się przetrwać,
01:44
is beingistota reshapedzmiany kształtu
37
89000
2000
przekształca się powoli
01:46
into a rectangleprostokąt.
38
91000
3000
w prostokąt.
01:49
And now, if you're the kinduprzejmy of personosoba
39
94000
2000
Jeśli statystyka przyprawia was o dreszcze,
01:51
who can get chillsdreszcze from populationpopulacja statisticsStatystyka,
40
96000
4000
to właśnie
01:55
these are the oneste that should do it.
41
100000
2000
powinno zadziałać.
01:57
Because what that meansznaczy
42
102000
2000
Oznacza to,
01:59
is that for the first time in the historyhistoria of the speciesgatunki,
43
104000
3000
że po raz pierwszy w historii naszego gatunku
02:02
the majoritywiększość of babiesdzieci bornurodzony
44
107000
2000
większość dzieci
02:04
in the DevelopedOpracowany WorldŚwiat
45
109000
2000
w świecie rozwiniętym
02:06
are havingmający the opportunityokazja
46
111000
3000
ma możliwość
02:09
to growrosnąć oldstary.
47
114000
2000
dożyć starości.
02:11
How did this happenzdarzyć?
48
116000
3000
Jak to się stało?
02:14
Well we're no geneticallygenetycznie hardierwytrzymalsze than our ancestorsprzodkowie were
49
119000
2000
Nie przewyższamy odpornością
02:16
10,000 yearslat agotemu.
50
121000
2000
naszych przodków sprzed 10 tys.lat.
02:18
This increasezwiększać in life expectancyoczekiwanie
51
123000
2000
Wzrost długości życia
02:20
is the remarkableznakomity productprodukt of culturekultura --
52
125000
3000
to produkt kultury,
02:23
the crucibletygiel
53
128000
2000
tego tygla,
02:25
that holdstrzyma sciencenauka and technologytechnologia
54
130000
2000
w którym miesza się naukę, technikę
02:27
and wide-scaleszeroką skalę changeszmiany in behaviorzachowanie
55
132000
3000
i zmiany w zachowaniu
02:30
that improveulepszać healthzdrowie and well-beingdobre samopoczucie.
56
135000
3000
poprawiające zdrowie i samopoczucie.
02:33
ThroughPoprzez culturalkulturalny changeszmiany,
57
138000
2000
Dzięki zmianom w kulturze
02:35
our ancestorsprzodkowie
58
140000
2000
nasi przodkowie
02:37
largelyw dużej mierze eliminatedwyłączony earlywcześnie deathśmierć
59
142000
3000
wyeliminowali wczesną śmierć,
02:40
so that people can now liverelacja na żywo out theirich fullpełny liveszyje.
60
145000
3000
dzięki czemu możemy teraz żyć dłużej.
02:44
Now there are problemsproblemy associatedpowiązany with agingstarzenie się --
61
149000
3000
Starzenie się wiąże się z pewnymi problemami:
02:47
diseaseschoroby, povertyubóstwo, lossutrata of socialspołeczny statusstatus.
62
152000
3000
choroby, bieda, utrata statusu.
02:50
It's hardlyledwie time to restodpoczynek on our laurelsLaury.
63
155000
2000
Nie czas spocząć na laurach.
02:52
But the more we learnuczyć się about agingstarzenie się,
64
157000
2000
Im więcej uczymy się o starzeniu,
02:54
the clearerjaśniejsze it becomesstaje się
65
159000
2000
tym jaśniejsze staje się,
02:56
that a sweepingzamaszysty downwarddół coursekurs
66
161000
2000
że nie jest to tylko
02:58
is grosslyrażąco inaccurateniedokładne.
67
163000
3000
równia pochyła.
03:01
AgingStarzenie się bringsprzynosi some ratherraczej remarkableznakomity improvementsulepszenia --
68
166000
4000
Starzenie wiąże się też z korzyściami,
03:05
increasedzwiększony knowledgewiedza, umiejętności, expertiseekspertyza --
69
170000
3000
jak wiedza, doświadczenie.
03:08
and emotionalemocjonalny aspectsaspekty of life improveulepszać.
70
173000
6000
Zyskujemy także ze strony uczuciowej.
03:14
That's right,
71
179000
2000
To prawda,
03:16
olderstarsze people are happyszczęśliwy.
72
181000
3000
starsi ludzie są szczęśliwi.
03:19
They're happierszczęśliwsi than middle-agedw średnim wieku people,
73
184000
2000
Szczęśliwsi niż ci w średnim wieku,
03:21
and youngermniejszy people certainlyna pewno.
74
186000
2000
i na pewno niż młodzi.
03:23
StudyBadania after studybadanie
75
188000
2000
Wszystkie badania
03:25
is comingprzyjście to the samepodobnie conclusionwniosek.
76
190000
2000
pokazują te same rezultaty.
03:27
The CDCCDC recentlyostatnio conductedprowadzona a surveyAnkieta
77
192000
3000
W ankiecie Centrum Kontroli Chorób (CDC)
03:30
where they askedspytał respondentsRespondenci simplypo prostu to tell them
78
195000
3000
spytano respondentów,
03:33
whetherczy they experienceddoświadczony significantznaczący psychologicalpsychologiczny distressrozpacz
79
198000
2000
czy doświadczyli większych zmartwień
03:35
in the previouspoprzedni weektydzień.
80
200000
2000
w ciągu poprzedniego tygodnia.
03:37
And fewermniej olderstarsze people answeredodpowiedział affirmativelypozytywnie to that questionpytanie
81
202000
3000
Twierdząco odpowiedziało mniej starszych osób,
03:40
than middle-agedw średnim wieku people,
82
205000
2000
niż tych w średnim wieku,
03:42
and youngermniejszy people as well.
83
207000
2000
oraz młodych.
03:44
And a recentniedawny GallupGallup pollAnkieta
84
209000
2000
W ankiecie Gallupa
03:46
askedspytał participantsUczestnicy
85
211000
2000
pytano uczestników,
03:48
how much stressnaprężenie and worrymartwić się and angergniew
86
213000
2000
ile stresu, zmartwień i gniewu
03:50
they had experienceddoświadczony the previouspoprzedni day.
87
215000
2000
doświadczyli poprzedniego dnia.
03:52
And stressnaprężenie, worrymartwić się, angergniew
88
217000
4000
Poziom stresu, jak i zmartwień i gniewu
03:56
all decreasezmniejszać with agewiek.
89
221000
3000
zmniejsza się z wiekiem.
04:00
Now socialspołeczny scientistsnaukowcy call this the paradoxparadoks of agingstarzenie się.
90
225000
3000
Nauki społecznie nazywają to paradoksem starzenia.
04:03
After all, agingstarzenie się is not a piecekawałek of cakeciasto.
91
228000
3000
Starzenie to nie bułka z masłem.
04:06
So we'vemamy askedspytał all sortssortuje of questionspytania
92
231000
2000
Zadaliśmy wiele pytań, by sprawdzić,
04:08
to see if we could undoCofnij this findingodkrycie.
93
233000
4000
czy można podważyć te wyniki.
04:12
We'veMamy askedspytał whetherczy it maymoże be
94
237000
2000
Zapytaliśmy czy to możliwe,
04:14
that the currentobecny generationspokolenia of olderstarsze people
95
239000
3000
że dzisiejsze pokolenia starszych ludzi
04:17
are and always have been
96
242000
2000
są i zawsze były
04:19
the greatestnajwiększy generationspokolenia.
97
244000
2000
najlepszymi pokoleniami.
04:21
That is that youngermniejszy people todaydzisiaj
98
246000
2000
Czyli, że obecnie młode osoby,
04:23
maymoże not typicallyzwykle experiencedoświadczenie these improvementsulepszenia
99
248000
3000
mogą nie doświadczyć takiej poprawy,
04:26
as they growrosnąć olderstarsze.
100
251000
2000
kiedy się zestarzeją.
04:28
We'veMamy askedspytał,
101
253000
2000
Myśleliśmy, że może starsi ludzie
04:30
well maybe olderstarsze people are just tryingpróbować to put a positivepozytywny spinspin
102
255000
3000
próbują nadać jakiś kolor
04:33
on an otherwisew przeciwnym razie depressingprzygnębiający existenceistnienie.
103
258000
2000
swojej smutnej egzystencji.
04:35
(LaughterŚmiech)
104
260000
2000
(Śmiech)
04:37
But the more we'vemamy triedwypróbowany to disavowdezawuować this findingodkrycie,
105
262000
3000
Im bardziej chcieliśmy to podważyć,
04:40
the more evidencedowód we find
106
265000
2000
tym więcej zbieraliśmy dowodów
04:42
to supportwsparcie it.
107
267000
2000
na poparcie wyników.
04:44
YearsLata agotemu, my colleagueskoledzy and I embarkedzaokrętowany on a studybadanie
108
269000
2000
Dawno temu zaczęliśmy badanie,
04:46
where we followedśledzić the samepodobnie groupGrupa of people over a 10-year-rok periodokres.
109
271000
3000
gdzie przez 10 lat obserwowaliśmy
04:49
OriginallyPierwotnie the samplepróba was agedw wieku 18 to 94.
110
274000
4000
grupę ludzi w wieku 18-94 lat.
04:53
And we studiedbadane whetherczy and how theirich emotionalemocjonalny experienceswzruszenie religijne changedzmienione
111
278000
3000
Badaliśmy, czy ich emocje
04:56
as they grewrósł olderstarsze.
112
281000
2000
zmieniały się z wiekiem.
04:58
Our participantsUczestnicy would carrynieść electronicelektroniczny pagerspagery
113
283000
3000
Nosili ze sobą przez tydzień pagery
05:01
for a weektydzień at a time,
114
286000
2000
i kontaktowaliśmy się z nimi
05:03
and we'dpoślubić pagestrona them throughoutpoprzez the day and eveningswieczory at randomlosowy timesczasy.
115
288000
3000
w losowo wybranych godzinach.
05:06
And everykażdy time we pagedstronicowanej them
116
291000
2000
Za każdym razem
05:08
we'dpoślubić askzapytać them to answerodpowiedź severalkilka questionspytania --
117
293000
2000
zadawaliśmy kilka pytań:
05:10
On a one to sevensiedem scaleskala, how happyszczęśliwy are you right now?
118
295000
3000
Na skali 1-7, jak szczęśliwy teraz jesteś?
05:13
How sadsmutny are you right now?
119
298000
2000
Jak smutny?
05:15
How frustratedsfrustrowany are you right now? --
120
300000
2000
Jak bardzo sfrustrowany?
05:17
so that we could get a sensesens
121
302000
2000
Po to by zrozumieć,
05:19
of the kindsrodzaje of emotionsemocje and feelingsuczucia they were havingmający
122
304000
2000
jakie emocje i uczucia
05:21
in theirich day-to-daydzień do dnia liveszyje.
123
306000
2000
towarzyszą im na co dzień.
05:23
And usingza pomocą this intenseintensywny studybadanie
124
308000
2000
Na podstawie tych badań
05:25
of individualsosoby prywatne,
125
310000
2000
doszliśmy do wniosku,
05:27
we find that it's not one particularszczególny generationgeneracja
126
312000
4000
że to nie konkretne pokolenie ma się lepiej,
05:31
that's doing better than the othersinni,
127
316000
2000
ale te same osoby
05:33
but the samepodobnie individualsosoby prywatne over time
128
318000
3000
z upływem czasu
05:36
come to reportraport relativelystosunkowo greaterwiększy
129
321000
2000
informują o większej ilości
05:38
positivepozytywny experiencedoświadczenie.
130
323000
2000
pozytywnych doświadczeń.
05:40
Now you see this slightniewielki downturnkryzys
131
325000
3000
Widać niewielki spadek
05:43
at very advancedzaawansowane ageswieczność.
132
328000
2000
u ludzi bardzo starych.
05:45
And there is a slightniewielki downturnkryzys.
133
330000
2000
Owszem to spadek,
05:47
But at no pointpunkt does it returnpowrót
134
332000
2000
ale w żadnym wieku
05:49
to the levelspoziomy we see
135
334000
2000
nie powraca to do poziomu
05:51
in earlywcześnie adulthooddorosłość.
136
336000
2000
z wczesnej dorosłości.
05:53
Now it's really too simplisticuproszczone
137
338000
4000
To oczywiście zbytnie uproszczenie powiedzieć,
05:57
to say that olderstarsze people are "happyszczęśliwy."
138
342000
4000
że starsi ludzie są szczęśliwi.
06:01
In our studybadanie, they are more positivepozytywny,
139
346000
3000
Wg badań mają pozytywniejsze podejście niż młodzi,
06:04
but they're alsorównież more likelyprawdopodobne than youngermniejszy people
140
349000
2000
ale także częściej
06:06
to experiencedoświadczenie mixedmieszany emotionsemocje --
141
351000
3000
doświadczają mieszanych uczuć.
06:09
sadnesssmutek at the samepodobnie time you experiencedoświadczenie happinessszczęście;
142
354000
2000
Smutku wraz z radością,
06:11
you know, that tearłza in the eyeoko
143
356000
2000
łzy w oku
06:13
when you're smilinguśmiechając się at a friendprzyjaciel.
144
358000
3000
razem z uśmiechem do przyjaciela.
06:16
And other researchBadania has shownpokazane
145
361000
2000
Inne badanie pokazało,
06:18
that olderstarsze people seemwydać się to engageangażować with sadnesssmutek
146
363000
2000
że starsi ludzie
06:20
more comfortablywygodnie.
147
365000
2000
lepiej radzą sobie ze smutkiem.
06:22
They're more acceptingakceptować of sadnesssmutek than youngermniejszy people are.
148
367000
3000
Potrafią go łatwiej zaakceptować, niż młodzi.
06:25
And we suspectposądzać that this maymoże help to explainwyjaśniać
149
370000
3000
To chyba wyjaśnia,
06:28
why olderstarsze people are better than youngermniejszy people
150
373000
3000
czemu starsi ludzie lepiej rozwiązują
06:31
at solvingrozwiązywanie hotly-chargedgorąco opłata emotionalemocjonalny conflictskonflikty and debatesdebaty.
151
376000
5000
burzliwe dyskusje i konflikty emocjonalne.
06:36
OlderStarsze people can viewwidok injusticeniesprawiedliwość
152
381000
3000
Stasi patrzą na niesprawiedliwość
06:39
with compassionwspółczucie,
153
384000
2000
ze współczuciem,
06:41
but not despairrozpacz.
154
386000
3000
a nie z desperacją.
06:44
And all things beingistota equalrówny,
155
389000
2000
Zwykle też starsi ludzie
06:46
olderstarsze people directbezpośredni theirich cognitivepoznawczy resourceszasoby,
156
391000
2000
koncentrują swoje zasoby poznawcze,
06:48
like attentionUwaga and memorypamięć,
157
393000
2000
czyli uwagę i pamięć,
06:50
to positivepozytywny informationInformacja more than negativenegatywny.
158
395000
3000
na pozytywnych, a nie negatywnych bodźcach.
06:53
If we showpokazać olderstarsze, middle-agedw średnim wieku, youngermniejszy people imagesobrazy,
159
398000
3000
Jeśli pokażemy te zdjęcia osobom starszym,
06:56
like the oneste you see on the screenekran,
160
401000
3000
w średnim wieku i młodym,
06:59
and we laterpóźniej askzapytać them
161
404000
2000
i poprosimy potem,
07:01
to recallodwołanie all the imagesobrazy that they can,
162
406000
3000
by przypomnieli sobie ich jak najwięcej,
07:04
olderstarsze people, but not youngermniejszy people,
163
409000
3000
starsi ludzie, ale nie młodsi,
07:07
rememberZapamiętaj more positivepozytywny imagesobrazy
164
412000
2000
pamiętają więcej pozytywnych,
07:09
than negativenegatywny imagesobrazy.
165
414000
2000
niż negatywnych zdjęć.
07:11
We'veMamy askedspytał olderstarsze and youngermniejszy people
166
416000
2000
Poprosiliśmy starszych i młodszych,
07:13
to viewwidok facestwarze in laboratorylaboratorium studiesstudia,
167
418000
2000
by oglądali twarze.
07:15
some frowningmarszcząc brwi, some smilinguśmiechając się.
168
420000
2000
Zmarszczone lub z uśmiechem.
07:17
OlderStarsze people look towardw kierunku the smilinguśmiechając się facestwarze
169
422000
3000
Starsi patrzą raczej
07:20
and away from the frowningmarszcząc brwi, angryzły facestwarze.
170
425000
3000
w stronę uśmiechniętych.
07:23
In day-to-daydzień do dnia life,
171
428000
2000
W codziennym życiu
07:25
this translatesprzekłada się into greaterwiększy enjoymentprzyjemność
172
430000
2000
przekłada się to
07:27
and satisfactionzadowolenie.
173
432000
2000
na więcej radości i satysfakcji.
07:31
But as socialspołeczny scientistsnaukowcy, we continueKontyntynuj to askzapytać
174
436000
2000
Jako naukowcy społeczni,
07:33
about possiblemożliwy alternativesalternatywy.
175
438000
2000
rozważamy też alternatywy.
07:35
We'veMamy said, well maybe olderstarsze people
176
440000
2000
Może starsi ludzie
07:37
reportraport more positivepozytywny emotionsemocje
177
442000
2000
mają więcej pozytywnych emocji,
07:39
because they're cognitivelypoznawczo impairedupośledzony.
178
444000
3000
bo są poznawczo upośledzeni.
07:42
(LaughterŚmiech)
179
447000
3000
(Śmiech)
07:45
We'veMamy said, could it be
180
450000
2000
Może po prostu
07:47
that positivepozytywny emotionsemocje are simplypo prostu easierłatwiejsze to processproces than negativenegatywny emotionsemocje,
181
452000
3000
pozytywne emocje
07:50
and so you switchprzełącznik to the positivepozytywny emotionsemocje?
182
455000
3000
łatwiej przetwarzać niż negatywne?
07:53
Maybe our neuralnerwowy centerscentra in our brainmózg
183
458000
2000
Być może neurony
07:55
are degradedzdegradowanych suchtaki
184
460000
2000
są tak zniszczone,
07:57
that we're unableniezdolny to processproces negativenegatywny emotionsemocje anymorejuż.
185
462000
3000
że nie możemy doświadczyć negatywnych emocji.
08:00
But that's not the casewalizka.
186
465000
2000
Ale to nie prawda.
08:02
The mostwiększość mentallypsychicznie sharpostry olderstarsze adultsdorośli ludzie
187
467000
3000
Najbystrzejsze starsze osoby to te,
08:05
are the oneste who showpokazać this positivitypozytywne nastawienie effectefekt the mostwiększość.
188
470000
4000
które są najbardziej pozytywne.
08:09
And underpod conditionswarunki where it really matterssprawy,
189
474000
3000
W warunkach kiedy ma to znaczenie,
08:12
olderstarsze people do processproces the negativenegatywny informationInformacja
190
477000
2000
starsi ludzie doświadczają negatywnych bodźców
08:14
just as well as the positivepozytywny informationInformacja.
191
479000
3000
tak samo jak i pozytywnych.
08:17
So how can this be?
192
482000
3000
Jak to możliwe?
08:20
Well in our researchBadania,
193
485000
2000
Badania pokazały,
08:22
we'vemamy founduznany that these changeszmiany
194
487000
2000
że te zmiany mają źródło
08:24
are groundeduziemiony fundamentallyzasadniczo
195
489000
2000
w wyłącznie ludzkiej zdolności
08:26
in the uniquelywyjątkowo humanczłowiek abilityzdolność to monitormonitor time --
196
491000
3000
rozumienia czasu.
08:29
not just clockzegar time and calendarkalendarz time,
197
494000
2000
Nie tylko zegarowego czy kalendarzowego,
08:31
but lifetimeżycie.
198
496000
3000
ale życiowego.
08:34
And if there's a paradoxparadoks of agingstarzenie się,
199
499000
2000
Paradoks starzenia to zrozumienie,
08:36
it's that recognizingrozpoznawanie that we won'tprzyzwyczajenie liverelacja na żywo foreverna zawsze
200
501000
3000
że nie będziemy żyć wiecznie,
08:39
changeszmiany our perspectiveperspektywiczny on life
201
504000
2000
i zmiana spojrzenia na życie
08:41
in positivepozytywny wayssposoby.
202
506000
3000
na pozytywne.
08:44
When time horizonshoryzonty are long and nebulouschaotyczny,
203
509000
3000
Kiedy granice czasu są daleko i we mgle,
08:47
as they typicallyzwykle are in youthmłodość,
204
512000
2000
jak to bywa w młodości,
08:49
people are constantlystale preparingprzygotowanie,
205
514000
3000
ludzie się przygotowują,
08:52
tryingpróbować to soakmoczyć up all the informationInformacja they possiblymożliwie can,
206
517000
3000
starają się zebrać jak najwięcej informacji,
08:55
takingnabierający risksryzyko, exploringodkrywanie.
207
520000
2000
ryzykują, poznają.
08:57
We mightmoc spendwydać time with people we don't even like
208
522000
3000
Spędzają czas z kimś, kogo nie lubią,
09:00
because it's somehowjakoś interestingciekawy.
209
525000
3000
bo to w jakiś sposób ciekawe.
09:03
We mightmoc learnuczyć się something unexpectedniespodziewany.
210
528000
2000
Można się czegoś nauczyć.
09:05
(LaughterŚmiech)
211
530000
2000
(Śmiech)
09:07
We go on blindślepy datesdaty.
212
532000
2000
Randki w ciemno.
09:09
(LaughterŚmiech)
213
534000
2000
(Śmiech)
09:11
You know, after all,
214
536000
2000
W końcu jak się nie uda,
09:13
if it doesn't work out, there's always tomorrowjutro.
215
538000
3000
zawsze jest następny dzień.
09:16
People over 50
216
541000
2000
Ludzie po 50-tce
09:18
don't go on blindślepy datesdaty.
217
543000
3000
nie chodzą na randki w ciemno.
09:21
(LaughterŚmiech)
218
546000
5000
(Śmiech)
09:26
As we agewiek,
219
551000
2000
Wraz z wiekiem
09:28
our time horizonshoryzonty growrosnąć shorterkrótszy
220
553000
2000
horyzont czasu się zwęża,
09:30
and our goalscele changezmiana.
221
555000
3000
zmieniają się cele.
09:33
When we recognizerozpoznać that we don't have all the time in the worldświat,
222
558000
3000
Kiedy rozumiemy, że czas jest skończony,
09:36
we see our prioritiespriorytety mostwiększość clearlywyraźnie.
223
561000
2000
ustalamy swoje priorytety.
09:38
We take lessmniej noticeogłoszenie of trivialtrywialny matterssprawy.
224
563000
3000
Nie przejmujemy się głupotami.
09:41
We savorSavor life.
225
566000
2000
Cenimy życie.
09:43
We're more appreciativedocenia,
226
568000
2000
Mamy więcej zrozumienia,
09:45
more openotwarty to reconciliationpojednanie.
227
570000
3000
łatwiej się godzimy.
09:48
We investinwestować in more emotionallyemocjonalnie importantważny partsCzęści of life,
228
573000
3000
Poświęcamy się uczuciowym aspektom życia
09:51
and life getsdostaje better,
229
576000
3000
i staje się ono lepsze,
09:54
so we're happierszczęśliwsi day-to-daydzień do dnia.
230
579000
3000
jesteśmy szczęśliwsi.
09:57
But that samepodobnie shiftprzesunięcie in perspectiveperspektywiczny
231
582000
2000
Lecz ta zmiana perspektywy sprawia,
09:59
leadswskazówki us to have lessmniej tolerancetolerancja than ever
232
584000
3000
że mamy mniej tolerancji
10:02
for injusticeniesprawiedliwość.
233
587000
2000
dla niesprawiedliwości.
10:04
By 2015,
234
589000
2000
Przed 2015 rokiem,
10:06
there will be more people in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
235
591000
3000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,
10:09
over the agewiek of 60
236
594000
2000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,
10:11
than underpod 15.
237
596000
3000
niż poniżej 15 lat.
10:14
What will happenzdarzyć to societiesspołeczeństwa
238
599000
2000
Co się stanie,
10:16
that are top-heavyzbyt rozbudowaną with olderstarsze people?
239
601000
3000
kiedy społeczeństwa będą pełne starszych?
10:19
The numbersliczby won'tprzyzwyczajenie determineustalać
240
604000
3000
To nie liczby przesądzą
10:22
the outcomewynik.
241
607000
2000
o rezultacie,
10:24
CultureKultury will.
242
609000
3000
ale kultura.
10:27
If we investinwestować in sciencenauka and technologytechnologia
243
612000
3000
Jeśli z pomocą nauki i techniki
10:30
and find solutionsrozwiązania for the realreal problemsproblemy
244
615000
2000
rozwiążemy problemy
10:32
that olderstarsze people facetwarz
245
617000
3000
stojące przed starszymi ludźmi
10:35
and we capitalizewykorzystać
246
620000
2000
i wykorzystamy
10:37
on the very realreal strengthsmocne strony
247
622000
2000
zdolności starszych ludzi,
10:39
of olderstarsze people,
248
624000
2000
zdolności starszych ludzi,
10:41
then addedw dodatku yearslat of life
249
626000
2000
te dodatkowe lata życia
10:43
can dramaticallydramatycznie improveulepszać qualityjakość of life
250
628000
3000
mogą polepszyć jego jakość
10:46
at all ageswieczność.
251
631000
2000
niezależnie od wieku.
10:48
SocietiesSpołeczeństw with millionsmiliony
252
633000
3000
Społeczeństwa z milionami utalentowanych,
10:51
of talentedutalentowany, emotionallyemocjonalnie stablestabilny citizensobywatele
253
636000
2000
stabilnych emocjonalnie obywateli,
10:53
who are healthierzdrowiej and better educatedwykształcony
254
638000
3000
zdrowszych i lepiej wykształconych
10:56
than any generationspokolenia before them,
255
641000
2000
niż wszystkie wcześniejsze pokolenia,
10:58
armedzbrojnych with knowledgewiedza, umiejętności
256
643000
2000
uzbrojonych w wiedzę
11:00
about the practicalpraktyczny matterssprawy of life
257
645000
2000
i doświadczenie życiowe,
11:02
and motivatedmotywację
258
647000
2000
pełnych motywacji
11:04
to solverozwiązać the bigduży issuesproblemy
259
649000
2000
do rozwiązania ważnych kwestii,
11:06
can be better societiesspołeczeństwa
260
651000
3000
mogą być lepszymi społeczeństwami,
11:09
than we have ever knownznany.
261
654000
4000
niż jakiekolwiek przedtem.
11:13
My fatherojciec, who is 92,
262
658000
3000
Mój 92-letni ojciec mawia:
11:16
likeslubi to say,
263
661000
2000
Mój 92-letni ojciec mawia:
11:18
"Let's stop talkingmówić only about
264
663000
2000
"Przestańmy mówić tylko o tym,
11:20
how to savezapisać the oldstary folksludzie
265
665000
2000
jak uratować starszych,
11:22
and startpoczątek talkingmówić about
266
667000
2000
a zacznijmy zajmować się tym,
11:24
how to get them to savezapisać us all."
267
669000
4000
jak oni mogą uratować nas".
11:28
Thank you.
268
673000
2000
Dziękuję.
11:30
(ApplauseAplauz)
269
675000
2000
(Brawa)
Translated by Marta Krzeminska
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Laura Carstensen - Psychologist
Laura Carstensen is the director of the Stanford Center on Longevity, and has extensively studied the effects on wellbeing of extended lifetimes.

Why you should listen
Dr. Carstensen is Professor of Psychology and Public Policy at Stanford University, where she is the founding director of the Stanford Center on Longevity, which explores innovative ways to solve the problems of people over 50 and improve the well-being of people of all ages. She is best known in academia for socioemotional selectivity theory, a life-span theory of motivation. She is also the author of A Long Bright Future: An Action Plan for a Lifetime of Happiness, Health, and Financial Security — an updated edition will be released in 2011.
More profile about the speaker
Laura Carstensen | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee