TEDxWomen 2011
Laura Carstensen: Older people are happier
Laura Carstensen: Të moshuarit janë më të lumtur
Filmed:
Readability: 4.8
1,414,570 views
Në shekullin e 20-të ne kemi shtuar një numër të padëgjuar të viteve në jeten tonë, mirëpo a është kualiteti i jetës aq i mirë?
Befasisht, po! Tek TEDxGrua psikologja Laura Carstensen paraqet kërkimin tregon se kur njerëzit plaken ata bëhen më të lumtur, më të kënaqur dhe kanë një pikëpamje më pozitive për boten.
Laura Carstensen - Psychologist
Laura Carstensen is the director of the Stanford Center on Longevity, and has extensively studied the effects on wellbeing of extended lifetimes. Full bio
Laura Carstensen is the director of the Stanford Center on Longevity, and has extensively studied the effects on wellbeing of extended lifetimes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
People are living longer
0
0
2000
Njerëzit po jetojnë më gjatë
00:17
and societies are getting grayer.
1
2000
2000
dhe shoqëritë po thinjen.
00:19
You hear about it all the time.
2
4000
2000
Ju e dëgjoni këtë gjatë gjithë kohës.
00:21
You read about it in your newspapers.
3
6000
2000
Lexoni nepër gazeta rreth kësaj.
00:23
You hear about it on your television sets.
4
8000
2000
Dëgjoni nëpër televizione.
00:25
Sometimes I'm concerned
5
10000
2000
Nganjëherë brengosem
00:27
that we hear about it so much
6
12000
2000
që dëgjojmë për të aq shumë
00:29
that we've come to accept longer lives
7
14000
3000
sa që tani i pranojmë jetrat më të gjata
00:32
with a kind of a complacency,
8
17000
2000
me një lloje vetëkënaqësie,
00:34
even ease.
9
19000
2000
madje edhe me lehtësi.
00:36
But make no mistake,
10
21000
3000
Mirëpo, pa dyshim,
00:39
longer lives can
11
24000
2000
jetra më të gjata munden
00:41
and, I believe, will
12
26000
2000
dhe, unë besoj se do të
00:43
improve quality of life
13
28000
2000
përmisojnë kualitetin e jetes
00:45
at all ages.
14
30000
2000
të të gjitha moshave.
00:47
Now to put this in perspective,
15
32000
2000
Për ta vendosur këtë ne perspektivë
00:49
let me just zoom out for a minute.
16
34000
3000
me lejoni vetem të përqëndrohem në pamjen e përgjithshme.
00:52
More years were added
17
37000
3000
Më shumë vite janë shtuar
00:55
to average life expectancy
18
40000
2000
tek pritëshmëria e jetës mesatare
00:57
in the 20th century
19
42000
2000
në shekullin e 20-të
00:59
than all years added
20
44000
3000
sesa të gjitha vitet që janë shtuar
01:02
across all prior millennia
21
47000
4000
gjatë gjithë mijëvjeqarëve
01:06
of human evolution combined.
22
51000
3000
të evolucionit të njerëzimit.
01:09
In the blink of an eye,
23
54000
2000
Sa hapë e mbyll sytë,
01:11
we nearly doubled the length of time
24
56000
3000
ne pothuajse e dyfishuam gjatësinë e kohës
01:14
that we're living.
25
59000
2000
gjatë të cilës jetojmë.
01:16
So if you ever feel like you don't have this aging thing quite pegged,
26
61000
3000
Pra, nëse ndonjëherë ndjeheni sikur nuk e kuptoni këtë punen e moshës,
01:19
don't kick yourself.
27
64000
2000
mos u shqetësoni.
01:21
It's brand new.
28
66000
2000
Është fringo i ri.
01:23
And because fertility rates fell
29
68000
2000
Për shkak se shkalla e fertilitetit ra
01:25
across that very same period
30
70000
2000
gjatë periudhës së njejtë
01:27
that life expectancy was going up,
31
72000
4000
kur pritëshmëria e jetës ishte duke u rritur,
01:31
that pyramid
32
76000
2000
ajo piramid
01:33
that has always represented the distribution of age in the population,
33
78000
3000
e cila gjithmonë e përqafësonte shprëndarjen e moshave në popullësi,
01:36
with many young ones at the bottom
34
81000
3000
me shumë rini në bazë,
01:39
winnowed to a tiny peak of older people
35
84000
3000
dhe pak të moshuar në majë
01:42
who make it and survive to old age
36
87000
2000
të cilët e arrijnë dhe e mbijetojnë pleqërinë,
01:44
is being reshaped
37
89000
2000
është duke u riformatizuar
01:46
into a rectangle.
38
91000
3000
në një drejtëkëndësh.
01:49
And now, if you're the kind of person
39
94000
2000
Dhe tani, nëse je një llojë njeriu
01:51
who can get chills from population statistics,
40
96000
4000
i cili merr kënaqësi nga statistikat e popullsisë,
01:55
these are the ones that should do it.
41
100000
2000
këto statistika do ju japin atë kënaqësi.
01:57
Because what that means
42
102000
2000
Sepse kjo do të thotë që
01:59
is that for the first time in the history of the species,
43
104000
3000
për herë të parë në historinë e specjeve,
02:02
the majority of babies born
44
107000
2000
shumica e foshnjeve të lindura
02:04
in the Developed World
45
109000
2000
në Botën e Zhvilluar
02:06
are having the opportunity
46
111000
3000
kanë mundësinë
02:09
to grow old.
47
114000
2000
e të arriturit pleqërinë.
02:11
How did this happen?
48
116000
3000
Si ndodhi kjo?
02:14
Well we're no genetically hardier than our ancestors were
49
119000
2000
Epo, ne nuk jemi gjenetikisht më të mirë sesa paraardhësit tonë
02:16
10,000 years ago.
50
121000
2000
ishin para 10,000 viteve.
02:18
This increase in life expectancy
51
123000
2000
Kjo rritje e pritëshmërisë së jetës
02:20
is the remarkable product of culture --
52
125000
3000
është një produkt i mrekullueshum i kulturës
02:23
the crucible
53
128000
2000
që bashkon
02:25
that holds science and technology
54
130000
2000
shkencën dhe teknologjinë,
02:27
and wide-scale changes in behavior
55
132000
3000
dhe një ndryshim të madh në sjellje
02:30
that improve health and well-being.
56
135000
3000
që përmison shëndetin dhe mirëqenjen.
02:33
Through cultural changes,
57
138000
2000
Nëpërmjet ndryshimeve kulturore,
02:35
our ancestors
58
140000
2000
të parët tanë
02:37
largely eliminated early death
59
142000
3000
gati e eliminuan vdekje e parakohëshme
02:40
so that people can now live out their full lives.
60
145000
3000
kështu që njerëzit tani mund të jetojnë jetra të plota.
02:44
Now there are problems associated with aging --
61
149000
3000
Ka probleme të bashkangjitura me moshim --
02:47
diseases, poverty, loss of social status.
62
152000
3000
sëmundje, varferi, humbje të statusit social.
02:50
It's hardly time to rest on our laurels.
63
155000
2000
Nuk është koha e duhur për tu mbështetur në famën tonë dhe nderimet që kemi marrur.
02:52
But the more we learn about aging,
64
157000
2000
Miërpo, sa më shumë që ne mësojmë rreth plakjes,
02:54
the clearer it becomes
65
159000
2000
aq më e qartë bëhet
02:56
that a sweeping downward course
66
161000
2000
që një kurs në rënie e sipër
02:58
is grossly inaccurate.
67
163000
3000
është madhësisht i pabazë.
03:01
Aging brings some rather remarkable improvements --
68
166000
4000
Plakja sjellë disa përmisime të mrekullueshme --
03:05
increased knowledge, expertise --
69
170000
3000
rritë diturinë, mjeshtrinë --
03:08
and emotional aspects of life improve.
70
173000
6000
dhe përmison aspektet e jetës emocionale.
03:14
That's right,
71
179000
2000
Po pra,
03:16
older people are happy.
72
181000
3000
njerëzit e vjetër janë të lumtur.
03:19
They're happier than middle-aged people,
73
184000
2000
Ata janë me të lumtur sesa njerëzit me moshë messatare,
03:21
and younger people certainly.
74
186000
2000
dhe njerëzit e ri sigurisht.
03:23
Study after study
75
188000
2000
Studim pas studimi
03:25
is coming to the same conclusion.
76
190000
2000
vjen tek i njejti përfundim.
03:27
The CDC recently conducted a survey
77
192000
3000
Qendra për kontollim dhe parandalim të sëmundjeve bëri një anketë rishtas
03:30
where they asked respondents simply to tell them
78
195000
3000
ku pyeti përgjigjësit thjesht të ju tregojnë
03:33
whether they experienced significant psychological distress
79
198000
2000
nëse kanë përjetuar stres psikologjik
03:35
in the previous week.
80
200000
2000
gjatë javës së kaluar.
03:37
And fewer older people answered affirmatively to that question
81
202000
3000
Më pak njerëz të vjetër iu përgjigjën asaj pyetje pozitivisht
03:40
than middle-aged people,
82
205000
2000
sesa njerëzit e modhës së mesme,
03:42
and younger people as well.
83
207000
2000
dhe njerëzit e ri gjithashtu.
03:44
And a recent Gallup poll
84
209000
2000
Një anketë a fundit e Gallup
03:46
asked participants
85
211000
2000
i pyeti anketuesit
03:48
how much stress and worry and anger
86
213000
2000
se sa stres, brengosje dhe mërzitje
03:50
they had experienced the previous day.
87
215000
2000
kishin përjetuar gjatë ditëve të fundit.
03:52
And stress, worry, anger
88
217000
4000
Dhe stresi, brengosja,mërzitja
03:56
all decrease with age.
89
221000
3000
të gjitha pakësohem me moshë.
04:00
Now social scientists call this the paradox of aging.
90
225000
3000
Tani shkencëtaret socialë e quajnë këtë paradoksi i plakjes.
04:03
After all, aging is not a piece of cake.
91
228000
3000
Pas të gjithave, plakja nuk është e thjeshtë.
04:06
So we've asked all sorts of questions
92
231000
2000
Kështu që kemi bërë të gjitha llojet e pyetjeve
04:08
to see if we could undo this finding.
93
233000
4000
për ta parë nese mund të shpjegojmë këto gjetje.
04:12
We've asked whether it may be
94
237000
2000
Kemi pyetur se a mund të jetë
04:14
that the current generations of older people
95
239000
3000
që gjenerata e tanishme e njerëzve të vjetër
04:17
are and always have been
96
242000
2000
është dhe gjithmonë ka qenë
04:19
the greatest generations.
97
244000
2000
gjeneratat më e mirë.
04:21
That is that younger people today
98
246000
2000
Dua të them që, njerëzit e ri sot
04:23
may not typically experience these improvements
99
248000
3000
mund të mos i përjetojnë këto përmisime
04:26
as they grow older.
100
251000
2000
gjersa ata plaken.
04:28
We've asked,
101
253000
2000
Ne kemi pyetur,
04:30
well maybe older people are just trying to put a positive spin
102
255000
3000
ndoshta njerëzit e vjetër janë duke provuar të jshohin anën pozitive
04:33
on an otherwise depressing existence.
103
258000
2000
të një ekzistence depresive.
04:35
(Laughter)
104
260000
2000
(Qeshen)
04:37
But the more we've tried to disavow this finding,
105
262000
3000
Mirëpo sa më tepër që provuam të mohojmë këto gjetje,
04:40
the more evidence we find
106
265000
2000
më shumë evidence kemi gjetur
04:42
to support it.
107
267000
2000
për ta përkrahur atë.
04:44
Years ago, my colleagues and I embarked on a study
108
269000
2000
Vite me parë, koleget e mij dhe unë filluam një studim
04:46
where we followed the same group of people over a 10-year period.
109
271000
3000
gjatë të cilit përcillëm të njejtin grup të njerzve për një periudh prej 10 viteve.
04:49
Originally the sample was aged 18 to 94.
110
274000
4000
Në fillim, mostra kishte njerëz 18 deri në 94 vjeqarë/e.
04:53
And we studied whether and how their emotional experiences changed
111
278000
3000
Ne studjuam sesi përvoja e tyre emocionale ndryshonte
04:56
as they grew older.
112
281000
2000
gjërsa ata plakeshin.
04:58
Our participants would carry electronic pagers
113
283000
3000
Pjesëmarrësit tanë mbanin pegjera elektronikë
05:01
for a week at a time,
114
286000
2000
për një javë,
05:03
and we'd page them throughout the day and evenings at random times.
115
288000
3000
dhe ne iu dergonim mesazhe gjatë ditës dhe mbrëmjes, gjate kohëve të ndryshme.
05:06
And every time we paged them
116
291000
2000
Dhe çdoherë qe ne iu dërguam mesazhe
05:08
we'd ask them to answer several questions --
117
293000
2000
ne do i pyesnim të ju përgjigjen disa pyetjeve --
05:10
On a one to seven scale, how happy are you right now?
118
295000
3000
Një në shkalle 1 deri ne 7, se të lumtur jani tani?
05:13
How sad are you right now?
119
298000
2000
Sa të trishtuar jeni tani?
05:15
How frustrated are you right now? --
120
300000
2000
Sa të irrituar jeni tani ? --
05:17
so that we could get a sense
121
302000
2000
në mënyrë që të kemi një sensë
05:19
of the kinds of emotions and feelings they were having
122
304000
2000
të llojeve të emocioneve dhe ndjenjave që ata kishin
05:21
in their day-to-day lives.
123
306000
2000
në jeten e tyre të përditëshme.
05:23
And using this intense study
124
308000
2000
Dhe duke përdorur këtë studim intenzivë
05:25
of individuals,
125
310000
2000
të individëve,
05:27
we find that it's not one particular generation
126
312000
4000
ne gjetëm se nuk është një gjenerat e veqantë
05:31
that's doing better than the others,
127
316000
2000
e cila ndihet më mirë sesa tjerat,
05:33
but the same individuals over time
128
318000
3000
mirëpo të njejtit individë gjatë kohë
05:36
come to report relatively greater
129
321000
2000
fillojnë të raportojnë përvoja relativisht
05:38
positive experience.
130
323000
2000
pozitive.
05:40
Now you see this slight downturn
131
325000
3000
Tani e shihni këtë zvoglim të dukshëm
05:43
at very advanced ages.
132
328000
2000
gjatë një moshe të avancuar.
05:45
And there is a slight downturn.
133
330000
2000
Dhe ka një zvoglim i vogel.
05:47
But at no point does it return
134
332000
2000
Mirëpo në asnjë pikë nuk rikthehet
05:49
to the levels we see
135
334000
2000
tek nivelet që ne shofim
05:51
in early adulthood.
136
336000
2000
në adoleshencën e herëshme.
05:53
Now it's really too simplistic
137
338000
4000
Tani është shumë e thjeshtë
05:57
to say that older people are "happy."
138
342000
4000
të themi se njerëzit e moshuar janë me të "lumtur."
06:01
In our study, they are more positive,
139
346000
3000
Në studimin tonë, ata janë më pozitivë,
06:04
but they're also more likely than younger people
140
349000
2000
mirëpo ata gjithashtu përjetojnë emocione të përziera
06:06
to experience mixed emotions --
141
351000
3000
më shpesh se rinija --
06:09
sadness at the same time you experience happiness;
142
354000
2000
përjetojnë pikëllueshmeri në të njejtën kohë që përjetojnë lumturi;
06:11
you know, that tear in the eye
143
356000
2000
e dini, ai loti në sy
06:13
when you're smiling at a friend.
144
358000
3000
kur jeni duke i qeshur një shoku.
06:16
And other research has shown
145
361000
2000
Dhe kërkimet tjera kanë treguar
06:18
that older people seem to engage with sadness
146
363000
2000
që duket se njerëzit e vjetër ndihen rehat kur
06:20
more comfortably.
147
365000
2000
përjetojnë pikëllim.
06:22
They're more accepting of sadness than younger people are.
148
367000
3000
Ata e pranojnë dhimbjen më shumë se sa njerëzit e ri.
06:25
And we suspect that this may help to explain
149
370000
3000
Dhe ne dyshojmë që kjo mund të na ndihmoj të sqarojmë
06:28
why older people are better than younger people
150
373000
3000
përse njerëzit e vjetër janë me të suksesshëm se rinija kur
06:31
at solving hotly-charged emotional conflicts and debates.
151
376000
5000
bëhet fjalë për zgjidhjen e problemeve emocionale dhe debateve.
06:36
Older people can view injustice
152
381000
3000
Njerëzit e vjetër mund të shiqojnë padrejtësinë
06:39
with compassion,
153
384000
2000
me butësi,
06:41
but not despair.
154
386000
3000
dhe nuk dëshprohen.
06:44
And all things being equal,
155
389000
2000
Dhe të gjitha tjerat barazi,
06:46
older people direct their cognitive resources,
156
391000
2000
njerëzit e vjetër drejtojnë resurset e tyre
06:48
like attention and memory,
157
393000
2000
si përqëndrimin dhe kujtesën,
06:50
to positive information more than negative.
158
395000
3000
tek informacionet pozitive me tepër se sa tak ato negative.
06:53
If we show older, middle-aged, younger people images,
159
398000
3000
Nese ju shfaqim, të moshuarve, atyre me moshë mesatare dhe njerëzve të ri disa imazhe,
06:56
like the ones you see on the screen,
160
401000
3000
sikurse kjo që po e shifni tani në ekranë,
06:59
and we later ask them
161
404000
2000
dhe i pyesim me vonë
07:01
to recall all the images that they can,
162
406000
3000
të kujtojnë të gjitha ato imazhe që kishin parë,
07:04
older people, but not younger people,
163
409000
3000
njerëzit e vjetër, mirëpo jo njerëzit e ri,
07:07
remember more positive images
164
412000
2000
kujtojnë me tepër imazhe pozitive
07:09
than negative images.
165
414000
2000
sesa ato negative.
07:11
We've asked older and younger people
166
416000
2000
Ne i kemi pyetur njerëzit e vjeter dhe të rinjë
07:13
to view faces in laboratory studies,
167
418000
2000
që ti shiqojnë fetyrat në studime laboratorike,
07:15
some frowning, some smiling.
168
420000
2000
disa me vetulla të rrudhta,disa të qeshur.
07:17
Older people look toward the smiling faces
169
422000
3000
Njerëzit e vjetër shiqojnë me tepër tek fetyrat e qeshura
07:20
and away from the frowning, angry faces.
170
425000
3000
dhe jo ato te mrroluara.
07:23
In day-to-day life,
171
428000
2000
Në përditëshmëri ,
07:25
this translates into greater enjoyment
172
430000
2000
kljo përkthehet në knaëqsi dhe gëzim
07:27
and satisfaction.
173
432000
2000
më të madh.
07:31
But as social scientists, we continue to ask
174
436000
2000
Mirëpo si shkencëtarë socialë, ne vazhdojmë të pyesim
07:33
about possible alternatives.
175
438000
2000
për alternativa të mundëshme.
07:35
We've said, well maybe older people
176
440000
2000
Mendojmë, ndoshta njerëzit e vjetër
07:37
report more positive emotions
177
442000
2000
raportojnë më tepër emocione pozitive
07:39
because they're cognitively impaired.
178
444000
3000
sepse ata janë të paaftë mentalisht.
07:42
(Laughter)
179
447000
3000
(Qeshen)
07:45
We've said, could it be
180
450000
2000
Ne kemi thën, mund të jetë
07:47
that positive emotions are simply easier to process than negative emotions,
181
452000
3000
që emocionet pozitive janë thjesht me të leheta për tu përpunuar sesa ato negative,
07:50
and so you switch to the positive emotions?
182
455000
3000
dhe ata kaloni tek emocionet pozitive?
07:53
Maybe our neural centers in our brain
183
458000
2000
Ndoshta qendrat nervore në trurin tonë
07:55
are degraded such
184
460000
2000
degradohen kështu që
07:57
that we're unable to process negative emotions anymore.
185
462000
3000
ne nuk mund të përpunojmë emocionet negative më.
08:00
But that's not the case.
186
465000
2000
Mirëpo nuk është ashtu.
08:02
The most mentally sharp older adults
187
467000
3000
Të rriturit më të mprehtë
08:05
are the ones who show this positivity effect the most.
188
470000
4000
janë ata që shfaqim emocione pozitive me së shumti.
08:09
And under conditions where it really matters,
189
474000
3000
Dhe nën kushte që me të vertet kanë rendësi,
08:12
older people do process the negative information
190
477000
2000
njerëzit e vjetër përpunojnë informacione negative
08:14
just as well as the positive information.
191
479000
3000
aq mirë sa ata pozitive.
08:17
So how can this be?
192
482000
3000
Pra si mund të jetë kjo?
08:20
Well in our research,
193
485000
2000
Në kërkimin tonë,
08:22
we've found that these changes
194
487000
2000
ne kemi gjetur se këto ndryshime
08:24
are grounded fundamentally
195
489000
2000
janë të bazuara thellësisht
08:26
in the uniquely human ability to monitor time --
196
491000
3000
në aftësinë unike të njerëzve për të monitoruar kohën --
08:29
not just clock time and calendar time,
197
494000
2000
jo vetëm orën dhe kohën kalendarike,
08:31
but lifetime.
198
496000
3000
mirëpo jetën në përgjithësi.
08:34
And if there's a paradox of aging,
199
499000
2000
Dhe nëse ka një paradoks të plakjes,
08:36
it's that recognizing that we won't live forever
200
501000
3000
është që njohja e faktit që nuk do të jetojmë përgjithmonë
08:39
changes our perspective on life
201
504000
2000
ndryshon perspektiven tonë të jetës
08:41
in positive ways.
202
506000
3000
në mënyrë pozitive.
08:44
When time horizons are long and nebulous,
203
509000
3000
Kur zona kohore është e gjata dhe e paqartë,
08:47
as they typically are in youth,
204
512000
2000
ashut siq është zakonishtë në rini,
08:49
people are constantly preparing,
205
514000
3000
njerëzit janë vazhdimish duke u përgatitur,
08:52
trying to soak up all the information they possibly can,
206
517000
3000
duke provuar të marrin të gjitha informacionet pozitive që munden
08:55
taking risks, exploring.
207
520000
2000
duke rrezikuar, dhe zbuluar.
08:57
We might spend time with people we don't even like
208
522000
3000
Ne mund të shpenzojmë kohë me njerëz që nuk i pëlqejmë
09:00
because it's somehow interesting.
209
525000
3000
sepse disi është interesante.
09:03
We might learn something unexpected.
210
528000
2000
Ne mund të mësojme diçka të papritur.
09:05
(Laughter)
211
530000
2000
(Qeshen)
09:07
We go on blind dates.
212
532000
2000
Shkojmë në takime të verberta.
09:09
(Laughter)
213
534000
2000
(Qeshen)
09:11
You know, after all,
214
536000
2000
E dini, në fund të fundit,
09:13
if it doesn't work out, there's always tomorrow.
215
538000
3000
nëse nuk funksionon, gjithmonë është një e nesërme.
09:16
People over 50
216
541000
2000
Njerëzit mbi 50 vjet
09:18
don't go on blind dates.
217
543000
3000
nuk shkojnë në takime të verbërta.
09:21
(Laughter)
218
546000
5000
(Qeshen)
09:26
As we age,
219
551000
2000
Gjërsa ne plakemi,
09:28
our time horizons grow shorter
220
553000
2000
horizonti ynë kohorë fillon të shkurtohet
09:30
and our goals change.
221
555000
3000
dhe qëllimet tona ndryshojnë.
09:33
When we recognize that we don't have all the time in the world,
222
558000
3000
Kur ne e kuptojme se nuk e kemi të gjithë kohen e botës
09:36
we see our priorities most clearly.
223
561000
2000
ne i shofim prioritetet tona me më qartësi.
09:38
We take less notice of trivial matters.
224
563000
3000
Ne u kushtojmë më pak vëmendje çështjeve të parëndësishme.
09:41
We savor life.
225
566000
2000
Ne e shijojmë jeten.
09:43
We're more appreciative,
226
568000
2000
Ne jemi me mirënjohës,
09:45
more open to reconciliation.
227
570000
3000
me të hapur për bashkëbisedim dhe pajtim.
09:48
We invest in more emotionally important parts of life,
228
573000
3000
Ne invesojme me shumë në pjesë të rëndësishme të jetës
09:51
and life gets better,
229
576000
3000
dhe jeta bëhet më e mirë,
09:54
so we're happier day-to-day.
230
579000
3000
kështu që jemi më të lumtur dita ditës.
09:57
But that same shift in perspective
231
582000
2000
Mirëpo i njejti ndërrim i perspektivës
09:59
leads us to have less tolerance than ever
232
584000
3000
na bën më pak tolerantë për
10:02
for injustice.
233
587000
2000
padrejtësi.
10:04
By 2015,
234
589000
2000
Deri në 2015,
10:06
there will be more people in the United States
235
591000
3000
do të ketë më shumë njerëz në SHBA
10:09
over the age of 60
236
594000
2000
mbi moshën 60 vjeqare
10:11
than under 15.
237
596000
3000
sesa nën moshën 15 vjeqare.
10:14
What will happen to societies
238
599000
2000
Çfarë do të ndodh me shoqëri
10:16
that are top-heavy with older people?
239
601000
3000
që janë të mbingarkuar me njerëz të vjetër ?
10:19
The numbers won't determine
240
604000
3000
Numrat nuk do të përcaktojnë
10:22
the outcome.
241
607000
2000
rezultatin.
10:24
Culture will.
242
609000
3000
Kultura do të përcaktojë atë.
10:27
If we invest in science and technology
243
612000
3000
Nëse invesojmë në shkencë dhe teknologji
10:30
and find solutions for the real problems
244
615000
2000
dhe gjejmë zgjidhje për problemet e vërteta
10:32
that older people face
245
617000
3000
që njerëzit e vjetër hasin
10:35
and we capitalize
246
620000
2000
dhe përqëndrohemi
10:37
on the very real strengths
247
622000
2000
në fuqitë e vërteta
10:39
of older people,
248
624000
2000
të njerëzve të vjetër,
10:41
then added years of life
249
626000
2000
atëherë vitet e shtuara te jetës
10:43
can dramatically improve quality of life
250
628000
3000
mund të përmisojmë dramatikisht kualitetin
10:46
at all ages.
251
631000
2000
e jetës të të gjitha moshave.
10:48
Societies with millions
252
633000
3000
Shoqëritë me miljona
10:51
of talented, emotionally stable citizens
253
636000
2000
të talentuar,me qytetarë emocionalisht stabilë
10:53
who are healthier and better educated
254
638000
3000
të cilët janë të shëndetshëm dhe të edukuar më mirë
10:56
than any generations before them,
255
641000
2000
sesa çdo gjeneratë tjetër,
10:58
armed with knowledge
256
643000
2000
të armatosur me njohuri
11:00
about the practical matters of life
257
645000
2000
rreth çështjeve praktike të jetës
11:02
and motivated
258
647000
2000
dhe të motivuar
11:04
to solve the big issues
259
649000
2000
për të zgjidhur çështje të mëdha
11:06
can be better societies
260
651000
3000
mund të jenë shoqëri më të mira
11:09
than we have ever known.
261
654000
4000
sasa që kemi njohur ndonjëherë.
11:13
My father, who is 92,
262
658000
3000
Babai imë, i cili është 92 vjeqe,
11:16
likes to say,
263
661000
2000
ka dëshirë të thotë,
11:18
"Let's stop talking only about
264
663000
2000
"Le të ndalojmë së foluri
11:20
how to save the old folks
265
665000
2000
se si ti mbrojmë të vjetrit
11:22
and start talking about
266
667000
2000
dhe të fillojme të flasim rreth
11:24
how to get them to save us all."
267
669000
4000
asaj sesi te shpëtojmë të gjithë ne."
11:28
Thank you.
268
673000
2000
Faliminderit.
11:30
(Applause)
269
675000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Laura Carstensen - PsychologistLaura Carstensen is the director of the Stanford Center on Longevity, and has extensively studied the effects on wellbeing of extended lifetimes.
Why you should listen
Dr. Carstensen is Professor of Psychology and Public Policy at Stanford University, where she is the founding director of the Stanford Center on Longevity, which explores innovative ways to solve the problems of people over 50 and improve the well-being of people of all ages. She is best known in academia for socioemotional selectivity theory, a life-span theory of motivation. She is also the author of A Long Bright Future: An Action Plan for a Lifetime of Happiness, Health, and Financial Security — an updated edition will be released in 2011.
Laura Carstensen | Speaker | TED.com