TEDxDU 2010
Aaron Huey: America's native prisoners of war
Աարոն Հյու` պատերազմի գերիներից մեկը, բնիկ ամերիկացի:
Filmed:
Readability: 4.4
1,692,364 views
Աարոն Հյուի ճիգերը նկարագրելու Ամերիկաի աղքատությունը տարան նրան դեպի Pine Ridge հնդկական պահեստ, որտեղ Լեյքոտաի բնակիչների պայքարը` զարհուրելի և լայնորեն մերժված, ստիպեցին նրան ուշադրություն դարձնել այդ փաստի վրա: Հինգ տարվա աշխատանքից հետո, նրա գրավիչ լուսանկարները միահյուսվել են ապշեցուցիչ պատմության դասերի հետ այս համարձակ և խիզախ զրույցում TEDxDU-ից
Aaron Huey - Photographer
Photographer, adventurer and storyteller Aaron Huey captures all of his subjects -- from war victims to rock climbers to Sufi dervishes -- with elegance and fearless sensitivity. Full bio
Photographer, adventurer and storyteller Aaron Huey captures all of his subjects -- from war victims to rock climbers to Sufi dervishes -- with elegance and fearless sensitivity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'm here today to show my photographs of the Lakota.
0
0
3000
Ես այստեղ եմ այսօր, որպեսզի ցույց տամ իմ Լեյքոտաի նկարները:
00:19
Many of you may have heard of the Lakota,
1
4000
2000
Ձեզանից շատերը երևի թե լսել են Լեյքոտայի մասին,
00:21
or at least the larger group of tribes
2
6000
2000
կամ գոնե ցեղերից ամենամեծի մասին
00:23
called the Sioux.
3
8000
2000
Սիոքս կոչվող:
00:25
The Lakota are one of many tribes that were moved off their land
4
10000
3000
Լեյքոտան բազմաթիվ ցեղերից մեկն է, որը տեղահանվել է իր տարածքից
00:28
to prisoner of war camps
5
13000
2000
դեպի պատերազմի ճամբարներ
00:30
now called reservations.
6
15000
2000
այժմ պահեստներ կոչվող:
00:32
The Pine Ridge Reservation,
7
17000
2000
Pine Ridge պահեստը`
00:34
the subject of today's slide show,
8
19000
2000
այսօրվա սլայդերի ցուցադրման առարկան,
00:36
is located about 75 miles southeast
9
21000
2000
գտնվում է մոտ 75 մղոն հարավ-արևելքում
00:38
of the Black Hills in South Dakota.
10
23000
2000
հարավային Դակոտայի Բլեք Հիլսում:
00:40
It is sometimes referred to
11
25000
2000
Դրան երբեմն հղում են որպես
00:42
as Prisoner of War Camp Number 334,
12
27000
3000
պատերազմի համար 334 բանտային ճամբար
00:45
and it is where the Lakota now live.
13
30000
3000
և դա այնտեղ է, որտեղ հիմա Լեյքոտան է:
00:48
Now, if any of you have ever heard of AIM,
14
33000
2000
Հիմա, եթե որևէ մեկը ձեզանից լսել է AIM-ի մասին`
00:50
the American Indian Movement,
15
35000
2000
ամերիկա-հնդկական շարժում,
00:52
or of Russell Means,
16
37000
2000
կամ Russell Means-ի մասին,
00:54
or Leonard Peltier,
17
39000
2000
կամ Լեոնարդ Փեթլերի,
00:56
or of the stand-off at Oglala,
18
41000
2000
կամ Oglala-ի
00:58
then you know that Pine Ridge is ground zero
19
43000
3000
ապա դուք գիտեք, որ Pine Ridge-ը հավասար է զրոյի
01:01
for Native issues in the U.S.
20
46000
3000
ԱՄՆ-ի քաղաքական հարցերում:
01:04
So I've been asked to talk a little bit today
21
49000
2000
Այսպիսով ինձ խնդրել էին մի փոքր խոսել այսօր
01:06
about my relationship with the Lakota,
22
51000
2000
Լեյքոտայի հետ իմ հարաբերությունների մասին,
01:08
and that's a very difficult one for me.
23
53000
2000
և դա շատ բարդ է իմ համար:
01:10
Because, if you haven't noticed from my skin color,
24
55000
2000
քանի որ, եթե դուք չեք նկատել իմ մաշկի գույնից,
01:12
I'm white,
25
57000
2000
ես սպիտակամորթ եմ,
01:14
and that is a huge barrier on a Native reservation.
26
59000
3000
և դա ահռելի խոչնդոտ է տեղացիների համար:
01:19
You'll see a lot of people in my photographs today,
27
64000
2000
Դուք կտեսնեք շատ մարդկանց իմ նկարներում այսօր,
01:21
and I've become very close with them, and they've welcomed me like family.
28
66000
3000
և ես շատ եմ մտերմացել նրանց հետ, և նրանք ինձ ընտանիքի նման ընդունեցին:
01:24
They've called me "brother" and "uncle"
29
69000
2000
Նրանք ինձ եղբայր և քեռի են կոչում
01:26
and invited me again and again over five years.
30
71000
2000
և հրավիրում էին կրկին ու կրկին հինգ տարուց:
01:28
But on Pine Ridge,
31
73000
2000
Բայց Pine Ridge,
01:30
I will always be what is called "wasichu,"
32
75000
3000
ես միշտ կլինեմ այն ինչը կոչում են վասիչու,
01:33
and "wasichu" is a Lakota word
33
78000
3000
և վասիչուն Լեյքոտերեն բառ է,
01:36
that means "non-Indian,"
34
81000
2000
որը նշանակում է ոչ հնդիկ,
01:38
but another version of this word
35
83000
2000
սակայն մեկ այլ տարբերակ էլ կա այս բառի,
01:40
means "the one who takes the best meat for himself."
36
85000
4000
որը նշանակում է "մեկը, որը իրեն է վերցնում լավագույն միսը":
01:44
And that's what I want to focus on --
37
89000
2000
Եվ ահա թե ինչի վրա եմ ուզում կենտրոնանալ.
01:46
the one who takes the best part of the meat.
38
91000
2000
մեկը, որը իրեն է վերցնում լավագույն միսը:
01:48
It means greedy.
39
93000
2000
Դա նշանակում է ժլատ:
01:51
So take a look around this auditorium today.
40
96000
2000
Այսպիսով նայեք այս լսարանին այսօր:
01:53
We are at a private school in the American West,
41
98000
3000
Մենք մասնավոր դպրոցում ենք Ամերիկայի արևմուտքում,
01:56
sitting in red velvet chairs
42
101000
3000
նստած կարմիր մետաքսե աթոռներին
01:59
with money in our pockets.
43
104000
2000
փողերը մեր գրպաններում:
02:01
And if we look at our lives,
44
106000
2000
Եվ եթե մենք նայում ենք մեր կյանքին,
02:03
we have indeed taken
45
108000
2000
մենք անկասկած վերցրել ենք
02:05
the best part of the meat.
46
110000
2000
մսի ամենալավ կտորը:
02:07
So let's look today at a set of photographs
47
112000
3000
Դե եկեք դիտենք մի շարք լուսանկարներ,
02:10
of a people who lost
48
115000
2000
այն մարդկանց, ովքեր կորցրել են
02:12
so that we could gain,
49
117000
2000
որպեսզի մենք կարողանանք շահել
02:14
and know that when you see these people's faces
50
119000
3000
և իմացեք, երբ տեսնեք այս մարդկանց դեմքերը,
02:17
that these are not just images of the Lakota;
51
122000
3000
նրանք ուղղակի Լեյքոտայի պատկերներ չեն,
02:20
they stand for all indigenous people.
52
125000
3000
նրանք ներկայացնում են բնիկ մարդկանց:
02:25
On this piece of paper
53
130000
2000
Այս թղթի կտորի վրա
02:27
is the history the way I learned it
54
132000
2000
պատմությունն է, ինչպես ես սովորել եմ
02:29
from my Lakota friends and family.
55
134000
3000
Լեյքոտայի իմ ընկերներից և ընտանիքից:
02:32
The following is a time-line
56
137000
2000
Սա ժամանակացույցն է
02:34
of treaties made, treaties broken
57
139000
3000
կնքված պայմանագրերի, խախտված պայմանագրերի
02:37
and massacres disguised as battles.
58
142000
2000
և ջարդերի, ատելի ինչպես պատերազմները:
02:39
I'll begin in 1824.
59
144000
2000
Ես կսկսեմ 1824-ից:
02:41
What is known as the Bureau of Indian Affairs
60
146000
2000
Ինչը հայտնի է որպես հնդկական գործերի Բյուրո,
02:43
was created within the War Department,
61
148000
2000
կազմավորվել է պատերազմի բաժնի հետ միասին
02:45
setting an early tone of aggression
62
150000
2000
հիմնելով մի վաղ ագռեսիայի ձև
02:47
in our dealings with the Native Americans.
63
152000
2000
բնիկ ամերիկացիների հետ մեր հարաբերություններում:
02:49
1851:
64
154000
2000
1851.
02:51
The first treaty of Fort Laramie was made,
65
156000
2000
Կնքվեց Ֆորտ Լարամիի առաջին պայմանագիրը,
02:53
clearly marking the boundaries of the Lakota Nation.
66
158000
3000
պարզորեն հիմնելով Լեյքոտայի ժողովրդի սահմանները:
02:56
According to the treaty,
67
161000
2000
Պայմանագրին համաձայն,
02:58
those lands are a sovereign nation.
68
163000
2000
այդ տարածքները անկախ ազգին էր պատկանում:
03:00
If the boundaries of this treaty had held --
69
165000
2000
Եթե այս պայմանագրի համձայն սահմանները պահպանվեին
03:02
and there is a legal basis that they should --
70
167000
3000
և օինական հիմքեր կան, որ նրանք հարկավոր է պահպանել,
03:05
then this is what the U.S. would look like today.
71
170000
3000
ապա ահա թե ինչի ԱՄՆ-ը նման կլիներ այսօր:
03:10
10 years later,
72
175000
2000
10 տարի անց
03:12
the Homestead Act, signed by President Lincoln,
73
177000
3000
Հոմստեդ օրինագիծը նախագահ Լինկոլնի կողմից ստորագրված,
03:15
unleashed a flood of white settlers into Native lands.
74
180000
3000
թույլ տվեց բնակիչների հոսքը բնիկների տարածքներ:
03:18
1863:
75
183000
2000
1863:
03:20
An uprising of Santee Sioux in Minnesota
76
185000
2000
Սենթի Սիոքսի խռովությունը Մինեսոտայում
03:22
ends with the hanging of 38 Sioux men,
77
187000
3000
ավարտվեց 38 Սիոքսի մարդկանց կխաղանով`
03:25
the largest mass execution in U.S. history.
78
190000
3000
ամենամեծ մասսայական մահապատիժը ԱՄՆ-ի պատմության ընթացքում:
03:29
The execution was ordered by President Lincoln
79
194000
2000
Մահապատիժը նախագահ Լինկոլնի կողմից եր պատվիրված
03:31
only two days after
80
196000
2000
ընդամենը երկու օր անց
03:33
he signed the Emancipation Proclamation.
81
198000
3000
նա ստորագրեց ազատության հայտարարությունը:
03:37
1866: the beginning of the transcontinental railroad --
82
202000
3000
1866 միջմայրցամաքային մետրոյի սկիզբը
03:40
a new era.
83
205000
2000
նոր դարաշրջան:
03:42
We appropriated land for trails and trains
84
207000
2000
Մենք տարածքը հարմարեցրել ենք ճանապարհների ու գնացքների համար,
03:44
to shortcut through the heart of the Lakota Nation.
85
209000
3000
որպեսզի Լեյքոտայի սրտի միջով կարճ ճանապարհ լինի:
03:47
The treaties were out the window.
86
212000
2000
Գործունեությունը ակնհայտ էր:
03:49
In response, three tribes led by the Lakota chief Red Cloud
87
214000
3000
Ի պատասխան, երեք ցեղեր, որոնց առաջնորդում էր Լեյքոտայի ղեկավար Red Cloud-ը,
03:52
attacked and defeated the U.S. army many times over.
88
217000
3000
հարձակում կատարեցին և հաղթեցին ԱՄՆ-ի բանկին շատ վաղուց:
03:55
I want to repeat that part.
89
220000
2000
Ես ուզում եմ կրկնել այդ հատվածը:
03:57
The Lakota defeat the U.S. army.
90
222000
3000
Լեյքոտան հաղթեց ԱՄՆ-ի բանակին:
04:00
1868: The second Fort Laramie Treaty
91
225000
3000
1868` Երկրորդ Fort Laramie-ի պայմանագիրը
04:03
clearly guarantees the sovereignty of the Great Sioux Nation
92
228000
3000
պարզորեն երաշխավորում է Great Sioux Nation-ի գերիշխանությունը
04:06
and the Lakotas' ownership of the sacred Black Hills.
93
231000
3000
և Լեյքոտայի սեփականությունը սուրբ Black Hills-ի նկատմամբ:
04:09
The government also promises land and hunting rights
94
234000
2000
Կառավարությունը խոստանում է նաև տարածք և որսի իրավունք
04:11
in the surrounding states.
95
236000
2000
շրջակա նահանգներում:
04:13
We promise that the Powder River country
96
238000
2000
Մենք խոստանում ենք, որ the Powder River երկիրը
04:15
will henceforth be closed to all whites.
97
240000
3000
այսուհետ փակված կլինի բոլոր սպիտակների համար:
04:18
The treaty seemed to be a complete victory
98
243000
2000
Պայմանագիրը թվում է ամբողջական հաղթանակ
04:20
for Red Cloud and the Sioux.
99
245000
2000
Red Cloud-ի և the Sioux-ի համար:
04:22
In fact, this is the only war in American history
100
247000
3000
Ես փաստում եմ սա միակ պատերազմն է ամերիկյան պատմության ընթացքում,
04:25
in which the government negotiated a peace
101
250000
3000
երբ իշխանությունը խաղաղության բանակցություններ վարեց
04:28
by conceding everything demanded by the enemy.
102
253000
3000
զիջելով թշնամուն բոլոր նրա պահանջները:
04:33
1869:
103
258000
2000
1869:
04:35
The transcontinental railroad was completed.
104
260000
2000
Միջմայրցամաքյին մետրոն պատրաստ էր:
04:37
It began carrying, among other things, a large number of hunters
105
262000
3000
Այն սկսեց տեղափոխել մեծ քանակությամբ որսորդների` մյուս իրերի հետ միասին,
04:40
who began the wholesale killing of buffalo,
106
265000
3000
ովքեր սկսեցին բիզոնների լայնածավալ սպանությունը,
04:43
eliminating a source of food and clothing and shelter for the Sioux.
107
268000
3000
ոչնչացնելով Սիոքսների սննդի, հագուստի և տան աղբյուրը:
04:46
1871:
108
271000
2000
1871:
04:48
The Indian Appropriation Act
109
273000
2000
Հնդկական Appropriation որոշումը
04:50
makes all Indians wards of the federal government.
110
275000
3000
բոլոր հնդիկներին դարձրեց ֆեդերալ իշխանության հպատակներ,
04:53
In addition, the military issued orders
111
278000
3000
Նաև ռազմական գործնական հրամանները
04:56
forbidding western Indians from leaving reservations.
112
281000
3000
արգելող արևմտյան հնդկացիներին հեռանալ պահեստներից:
04:59
All western Indians at that point in time
113
284000
2000
Ամբողջ արևմտյան հնդկացիները այդ ժամանակ
05:01
were now prisoners of war.
114
286000
2000
պատերազմի գերիներ են;
05:03
Also in 1871,
115
288000
2000
Նաև 1871-ին
05:05
we ended the time of treaty-making.
116
290000
2000
մենք վերջացրեցինք պայմանագրեր կնքելուը:
05:07
The problem with treaties is they allow tribes to exist as sovereign nations,
117
292000
3000
Պայմանագրերի հետ կապված խնդիրը այն էր, որ նրանք թույլ էին տալիս ցեղերին գոյատևել որպես իշխող ազգեր,
05:10
and we can't have that.
118
295000
2000
և մենք չենք կարող դա թույլ տալ,
05:12
We had plans.
119
297000
2000
մենք ծրագրեր ունեինք:
05:14
1874:
120
299000
2000
1874:
05:16
General George Custer announced the discovery of gold in Lakota territory,
121
301000
3000
General George Custer-ը հայտարարեց ոսկու հայտնաբերումը Լեյքոտայի տարածքում`
05:19
specifically the Black Hills.
122
304000
2000
հատկապես Black Hills-ում:
05:21
The news of gold creates a massive influx of white settlers
123
306000
2000
Ոսկու մասին նորությունը ստեղծում է սպիտակամորթ բնակիչների հսկայական հոսք
05:23
into Lakota Nation.
124
308000
2000
դեպի Լեյքոտայի ազգ:
05:25
Custer recommends that Congress find a way
125
310000
2000
Քասթերը խորհուրդ է տալիս, որ Կոնգրեսը մի միջոց գտնի
05:27
to end the treaties with the Lakota
126
312000
2000
վերջ դնելու Լեյքոտայի հետ պայմանագրերին
05:29
as soon as possible.
127
314000
2000
որքան հնարավոր է շուտ:
05:31
1875: The Lakota war begins
128
316000
3000
1875: Սկսվում է Լեքոտայի պատերազմը
05:34
over the violation of the Fort Laramie Treaty.
129
319000
3000
Fort Laramie պայմանագրի խախտման դեմ:
05:37
1876:
130
322000
2000
1876
05:39
On July 26th
131
324000
2000
Հուլիսի 26-ին
05:41
on its way to attack a Lakota village,
132
326000
2000
Լեյքոտայի գյուղը ապստամբելու ճանապարհին
05:43
Custer's 7th Cavalry was crushed
133
328000
2000
Քասթերի 7-րդ գունդը ջախջախվում է
05:45
at the battle of Little Big Horn.
134
330000
2000
Little Big Horn-ի ճակատամարտում:
05:47
1877:
135
332000
2000
1877:
05:49
The great Lakota warrior and chief named Crazy Horse
136
334000
3000
Լեյքոտայի մեծն ռազմիկ և հրամանատարը Քրեյզի Հորս անունով
05:52
surrendered at Fort Robinson.
137
337000
2000
հանձնվեց Fort Robinson-ում:
05:54
He was later killed while in custody.
138
339000
3000
Ավելի ուշ նա սպանվեց բանտարկություն ժամանակ:
06:00
1877 is also the year we found a way
139
345000
3000
1877-ը նույնպես այն տարին է, երբ մենք ելք գտանք
06:03
to get around the Fort Laramie Treaties.
140
348000
2000
շրջանցելու the Fort Laramie-ի պայմանագրերը:
06:05
A new agreement was presented to Sioux chiefs and their leading men
141
350000
3000
Նոր համաձայնագիր ներկայացվեց Սիոքսի հրամանատարներին և նրանց ղեկավարներին
06:08
under a campaign known as "sell or starve:"
142
353000
3000
մի կազմակերպության տակ հայտնի որպես "վաճառք կամ սով":
06:11
Sign the paper, or no food for your tribe.
143
356000
3000
Ստորագրեք փաստաթուղթը կամ ձեր ցեղը կմնա առանց սննդի:
06:14
Only 10 percent of the adult male population signed.
144
359000
3000
Միայն Երիտասարդ տղամարդկանց 10 տոկոսը ստորագրեց:
06:17
The Fort Laramie Treaty
145
362000
2000
Fort Laramie-ի պայմանագիրը
06:19
called for at least three-quarters of the tribe
146
364000
2000
առնվազն ցեղի երեք-չորրորդը ստիպված
06:21
to sign away land.
147
366000
2000
տարածքը լքեց:
06:23
That clause was obviously ignored.
148
368000
2000
Այդ կետը բացահայտորեն ժխտվեց:
06:25
1887: The Dawes Act.
149
370000
3000
1887: The Dawes-ի որոշումը
06:28
Communal ownership of reservation lands ends.
150
373000
3000
ՊահեստներիԿոմունալ սեփականության իրավունքը վերացավ:
06:31
Reservations are cut up into 160-acre sections
151
376000
3000
Պահեստները կրճատվեցին մինչև 160 ակր հատվածների
06:34
and distributed to individual Indians
152
379000
2000
և բաժանվեցին անհատ հնդկացիների
06:36
with the surplus disposed of.
153
381000
2000
ավելացված տեղերով:
06:38
Tribes lost millions of acres.
154
383000
3000
Ցեղերը կորցրեցին միլիոնավոր ակրներ:
06:41
The American dream of individual land ownership
155
386000
2000
Ամերիկյան երազանքը անհատական տարածքի սեփականության
06:43
turned out to be a very clever way
156
388000
2000
պարզվեց շատ խելամիտ միջոց է
06:45
to divide the reservation until nothing was left.
157
390000
3000
բաժանելու պահեստները մինչև բան չմնա:
06:48
The move destroyed the reservations,
158
393000
2000
Շարժումը փլուզեց պահեստները`
06:50
making it easier to further subdivide and to sell
159
395000
3000
դարձնելով ավելի հեշտ հետագա ենթբաժանումները և վաճառքը
06:53
with every passing generation.
160
398000
3000
ամեն անցնող սերնդին:
06:56
Most of the surplus land
161
401000
2000
Ավելացրած տարածքի մեծ մասը
06:58
and many of the plots within reservation boundaries
162
403000
2000
և կտորների մեծ մասը պահեստների պարիսպների հետ միասին
07:00
are now in the hands of white ranchers.
163
405000
3000
հիմա սպիտակամորթ հողատերերի ձեռքերում են:
07:03
Once again, the fat of the land goes to wasichu.
164
408000
3000
Մեկ անգամ ևս հողի լավ կտորը անցնում է վասիչուին:
07:07
1890, a date I believe to be
165
412000
2000
1890, այն տեղեկությունը, որ ես հավատում եմ, որ
07:09
the most important in this slide show.
166
414000
3000
ամենակարևորն է այս սլայդների շարքում:
07:12
This is the year of the Wounded Knee Massacre.
167
417000
2000
Սա Վունդիդ Նիի ջարդի տարին է:
07:14
On December 29th,
168
419000
2000
Դեկտեմբերի 29-ին
07:16
U.S. troops surrounded a Sioux encampment at Wounded Knee Creek
169
421000
3000
ԱՄՆ-ի զորքերը շրջապատեցին Սիոքսի ճամբարը Վունդիդ Նի Քրիքում
07:19
and massacred Chief Big Foot
170
424000
2000
և ջախջախեցին հրամանատար Բիգ Ֆութին
07:21
and 300 prisoners of war,
171
426000
2000
և պատերազմի 300 գերիների,
07:23
using a new rapid-fire weapon
172
428000
2000
օգտագործելով նոր արագ կրակող զենքը,
07:25
that fired exploding shells
173
430000
2000
որը կրակում էր ոչնչացնելով պարկուճները`
07:27
called a Hotchkiss gun.
174
432000
2000
Հոթչքիս ատրճանակ կոչվող:
07:29
For this so-called "battle,"
175
434000
2000
Այսպես կոչված ճակատամարտի համար
07:31
20 Congressional Medals of Honor for Valor
176
436000
3000
20 Կոնգրեսի խիզախության պատվո շքանշաններ
07:34
were given to the 7th Cavalry.
177
439000
3000
տրվեց 7-րդ գնդին:
07:37
To this day,
178
442000
2000
Այս օրվա համար
07:39
this is the most Medals of Honor
179
444000
3000
սա ամենաշատ փառքի շքանշաններն են
07:42
ever awarded for a single battle.
180
447000
3000
երևիցե տրված մի ճակատամարտի համար:
07:45
More Medals of Honor were given
181
450000
2000
Ավելի շատ փառքի շքանշաններ տրվել են
07:47
for the indiscriminate slaughter of women and children
182
452000
2000
կանանց և երեխաների անխտիր ջարդի համառ
07:49
than for any battle in World War One,
183
454000
2000
քան Առաջին համաշխարհային պատերազմի ցանկացած ճակատամարտի համար:
07:51
World War Two,
184
456000
2000
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի
07:53
Korea, Vietnam,
185
458000
2000
Կորեայի, Վիետնամի,
07:55
Iraq or Afghanistan.
186
460000
3000
Իրաքի կամ Աղվանստանի:
07:59
The Wounded Knee massacre
187
464000
2000
Վունդիդ Նի ջարդը
08:01
is considered the end of the Indian wars.
188
466000
3000
համարվում է հնդկական պատերազմի վերջը:
08:04
Whenever I visit the site
189
469000
2000
Երբ ես այցել եմ
08:06
of the mass grave at Wounded Knee,
190
471000
2000
մասսայական թաղման վայրը Վունդիդ Նիում,
08:08
I see it not just as a grave
191
473000
2000
ես դա տեսնում եմ ոչ որպես ուղղակի գերեզման
08:10
for the Lakota or for the Sioux,
192
475000
2000
Լեյքոտայի կամ Սիոքսի համար,
08:12
but as a grave for all indigenous peoples.
193
477000
3000
այլ որպես բոլոր բնիկ մարդկանց գերեզման:
08:18
The holy man, Black Elk, said,
194
483000
2000
Սուրբ մարդը` Բլեք Իլկը ասաց.
08:20
"I did not know then
195
485000
2000
-Ես այդ ժամանակ չգիտեի,
08:22
how much was ended.
196
487000
2000
ինչքան էին սպանվել:
08:24
When I look back now
197
489000
2000
Երբ ես հիմա հետ եմ նայում
08:26
from this high hill of my old age,
198
491000
2000
այս բարձր լեռից, իմ ծեր տարիքից,
08:28
I can still see the butchered women and children
199
493000
2000
ես կարող եմ դեռ տեսնել մսաղացած կանանց և երեխաների`
08:30
lying heaped and scattered
200
495000
2000
կույտերով պառկած կամ ցիրուցան
08:32
all along the crooked gulch
201
497000
3000
ծուռումուռ արահետների երկայնքով
08:38
as plain as when I saw them
202
503000
2000
այնքան պարզ, երբ տեսա նրանց
08:40
with eyes still young.
203
505000
3000
դեռ իմ երիտասարդ աչքերով:
08:46
And I can see that something else died there in the bloody mud
204
511000
3000
Եվ ես կարող եմ տեսնել ինչ որ այլ բան մեռած այնտեղ` արյունոտ ցեխի մեջ
08:50
and was buried in the blizzard:
205
515000
3000
և թաղված բքի մեջ:
08:54
A people's dream died there,
206
519000
3000
Մարդկանց երազանքները թաղվեցին այնտեղ,
08:57
and it was a beautiful dream."
207
522000
3000
և դա հիանալի երազանք էր:
09:01
With this event,
208
526000
2000
Այս իրադարձության հետ
09:03
a new era in Native American history began.
209
528000
3000
մի նոր դարաշրջան սկսվեց ամերիկյան պատմության մեջ:
09:07
Everything can be measured
210
532000
2000
Ամեն ինչ կարելի է չափել
09:09
before Wounded Knee and after.
211
534000
3000
մինչև Վունդիդ Նին և դրանից հետո:
09:12
Because it was in this moment
212
537000
2000
Որովհետև դա այս պահին էր,
09:14
with the fingers on the triggers of the Hotchkiss guns
213
539000
3000
մատները Հոթչիքս ատրճանակի ձգանին դրված,
09:17
that the U.S. government openly declared its position on Native rights.
214
542000
4000
որ ԱՄՆ-ի կառավարությունը բացահայտորեն հայտարարեց իր դիրքորոշումը բնիկների իրավունքների հարցում:
09:21
They were tired of treaties.
215
546000
2000
Նրանք հոգնել էին պայմանագրերից:
09:23
They were tired of sacred hills.
216
548000
2000
Նրանք հոգնել էին սուրբ բլուրներից:
09:25
They were tired of ghost dances.
217
550000
3000
Նրանք հոգնել էին հոգիների պարերից:
09:28
And they were tired of all the inconveniences of the Sioux.
218
553000
3000
Եվ նրանք հոգնել էին բոլոր անհարմարություններից Սիոքսում:
09:31
So they brought out their cannons.
219
556000
3000
Այսպիսով նրանք բերեցին իրենց կանոնները:
09:35
"You want to be an Indian now?" they said,
220
560000
3000
"Դուք ուզում եք հնդկացի լինել հիմա",- ասում էին նրանք,
09:38
finger on the trigger.
221
563000
2000
մատները ձգանի վրա:
09:45
1900:
222
570000
2000
1900
09:47
the U.S. Indian population reached its low point --
223
572000
3000
ԱՄՆ-ի հնդկական բնակչությունը հասավ իր ցածր կետին`
09:51
less than 250,000,
224
576000
2000
ավելի քիչ քան 250,000,
09:53
compared to an estimated eight million
225
578000
2000
համեմատած հաշվարկած ութ միլիոնին
09:55
in 1492.
226
580000
2000
1492-ին;
09:59
Fast-forward.
227
584000
2000
Արագ առաջ:
10:01
1980:
228
586000
2000
1980
10:03
The longest running court case in U.S. history,
229
588000
2000
ԱՄՆ-ի պատմության ընթացքում ամենաերկար տևած դատական գործը`
10:05
the Sioux Nation v. the United States,
230
590000
3000
Սիոքսի ազգը ԱՄՆ-ի դեմ
10:08
was ruled upon by the U.S. Supreme Court.
231
593000
3000
կառավարվեց ԱՄՆ-ի գերագույն դատարանի կողմից:
10:12
The court determined that, when the Sioux were resettled onto reservations
232
597000
3000
Դատարանը կանխորոշեց, որ Սիոքսցիները վերաբնակեցվել են պահեստներում
10:15
and seven million acres of their land
233
600000
3000
և յոթ միլիոն ակրը իրենց հողից
10:18
were opened up to prospectors and homesteaders,
234
603000
3000
բաց էր բարգավաճողների ու անասնապահների համար,
10:21
the terms of the second Fort Laramie Treaty
235
606000
2000
երկրորդ Ֆորէ Լարամի պայմանագրի կետերը
10:23
had been violated.
236
608000
2000
խախտվել էին:
10:25
The court stated
237
610000
2000
Դատարանը հայտարարեց,
10:27
that the Black Hills were illegally taken
238
612000
2000
որ Բլեք Հիլսը անօրեն զավթվել է
10:29
and that the initial offering price plus interest
239
614000
2000
և սկզբնական գինը գումարած օգուտը
10:31
should be paid to the Sioux Nation.
240
616000
2000
պետք է վճարվի Սիոքսի ազգին:
10:33
As payment for the Black Hills,
241
618000
2000
Որպես Բլեք Հիլսի վճար,
10:35
the court awarded only 106 million dollars
242
620000
3000
դատարանը միայն 106 միլիոն դոլլար տվեց
10:38
to the Sioux Nation.
243
623000
2000
Սիոքսի ազգին:
10:40
The Sioux refused the money with the rallying cry,
244
625000
3000
Սիոքսը հրաժարվեց գումարից` միասնական ճիչով.
10:43
"The Black Hills are not for sale."
245
628000
3000
- Բլեք Հիլսը չի վաճառվում:
10:46
2010:
246
631000
2000
2010:
10:48
Statistics about Native population today,
247
633000
3000
Բնակչության մասին վիճակագրությունը այսօր`
10:51
more than a century after the massacre at Wounded Knee,
248
636000
3000
մեկ դարից ավել Վունդիդ Նիի ջարդից հետո,
10:54
reveal the legacy of colonization,
249
639000
2000
ցույց տվեց կոլոնիզացիայի օրինականությունը,
10:56
forced migration
250
641000
2000
ստիպողաբար միգրացիան
10:58
and treaty violations.
251
643000
2000
և պայմանագրի ոտնահարումը:
11:00
Unemployment on the Pine Ridge Indian Reservation
252
645000
3000
Գործազրկությունը Փայն Րիդջ հնդկական պահեստներում
11:03
fluctuates between 85 and 90 percent.
253
648000
3000
տատանվում է 85-ի և 90 տոկոսների միջև:
11:06
The housing office is unable to build new structures,
254
651000
3000
Անշարժ գույքի գործակալությունը ի վիճակի չէ նոր կառույցներ անել,
11:09
and existing structures are falling apart.
255
654000
2000
և եղած կառուցներն էլ կործանվում են:
11:11
Many are homeless,
256
656000
2000
Շատերը անտուն են,
11:13
and those with homes are packed into rotting buildings
257
658000
2000
և անօթևաները տեղավորված են փտած տներում,
11:15
with up to five families.
258
660000
2000
ամենաշատը հինգ ընտանիքով:
11:17
39 percent of homes on Pine Ridge
259
662000
2000
Փայն Րիդջի տների 39 տոկոսը
11:19
have no electricity.
260
664000
2000
էլեկտրականություն չունի:
11:21
At least 60 percent of the homes on the reservation
261
666000
3000
Ամենաքիչը 60 տոկոսը պահեստների տների
11:24
are infested with black mold.
262
669000
2000
լցված են սև բորբոսով.
11:26
More than 90 percent of the population
263
671000
2000
Ավելի քան 90 տոկոսը բնակչրության
11:28
lives below the federal poverty line.
264
673000
3000
ապրում է չունևորների խավից ցածր:
11:31
The tuberculosis rate on Pine Ridge
265
676000
3000
Փայն Րիդջի թոքախտի աստիճանը
11:34
is approximately eight times higher than the U.S. national average.
266
679000
3000
մոտ ութ անգամ ավելի բարձր է քան ԱՄՆ-ի ազգային միջինը:
11:37
The infant mortality rate
267
682000
2000
Նորածինների մահացածության աստիճանը
11:39
is the highest on this continent
268
684000
2000
ամենաբարձրն է այս մայրցամաքում
11:41
and is about three times higher than the U.S. national average.
269
686000
3000
և մոտ երեք անգամ ավելի բարձր է քան ԱՄՆ-ի ազգային միջինը:
11:44
Cervical cancer is five times higher
270
689000
2000
Պարանոցային ուռուցքը հինգ անգամ ավելի բարձր է
11:46
than the U.S. national average.
271
691000
2000
քան ԱՄՆ-ի ազգային միջինը:
11:48
School dropout rate is up to 70 percent.
272
693000
3000
Դպրոցից հեռացման մակարդակը մինչև 70 տոկոս է:
11:51
Teacher turnover
273
696000
2000
ՈՒսուցիչների կրճատումը
11:53
is eight times higher than the U.S. national average.
274
698000
3000
ութ անգամ ավելի բարձր է քան ԱՄՆ-ի ազգային միջինը:
11:56
Frequently, grandparents are raising their grandchildren
275
701000
3000
Հաճախ տատիկներն ու պապիկներն են մեծացնում իրենց թոռնիկներին
11:59
because parents, due to alcoholism,
276
704000
3000
որովհետև ծնողները, շնորհիվ ալկոհոլիզմի,
12:02
domestic violence and general apathy,
277
707000
2000
ընտանեկան բռնության և ընդհանուր անտարբերության
12:04
cannot raise them.
278
709000
2000
չեն կարող մեծացնել նրանց:
12:07
50 percent of the population over the age of 40
279
712000
3000
40 տարեկան անց բնակչության 50 տոկոսը
12:10
suffers from diabetes.
280
715000
2000
տառապում է շաքարախտից:
12:12
The life expectancy for men
281
717000
2000
Կյանքի տևողությունը տղամարդու համար
12:14
is between 46
282
719000
2000
46-ից
12:16
and 48 years old --
283
721000
3000
48 տարիքի միջև է`
12:19
roughly the same
284
724000
2000
կոպիտ ասած նույնը,
12:21
as in Afghanistan and Somalia.
285
726000
3000
ինչպես Ավղանստանը և Սոմալին:
12:25
The last chapter in any successful genocide
286
730000
3000
Բոլոր հաջողված ցեղասպանությունների վերջին գլուխը
12:28
is the one in which the oppressor
287
733000
2000
այն է, որտեղ ճնշողը
12:30
can remove their hands and say,
288
735000
3000
կարող է շարժել ձեռքերը և ասել:
12:33
"My God, what are these people doing to themselves?
289
738000
3000
- Աստված իմ, ինչ են մարդիկ իրենք իրենց անում:
12:36
They're killing each other.
290
741000
2000
Նրանք սպանում են միմյանց:
12:38
They're killing themselves
291
743000
2000
Նրանք սպանում են իրենք իրենց,
12:40
while we watch them die."
292
745000
3000
մինչ մենք դիտում ենք թե նրանք ինչպես են մահամնում:
12:43
This is how we came to own these United States.
293
748000
3000
Ահա թե ինչպես ենք մենք եկել սեփականացնելու այս ԱՄՆ-ը:
12:46
This is the legacy
294
751000
2000
Սա ժառանգություն է
12:48
of manifest destiny.
295
753000
2000
Ճակատագրի դրսևոում:
12:50
Prisoners are still born
296
755000
2000
Գերիները շարունակում են ծնվել
12:52
into prisoner-of-war camps
297
757000
2000
պատերազմի ճամբարների գերիների մեջ
12:54
long after the guards are gone.
298
759000
3000
նույնիսկ այն ժամանակ երբ զինվորնեը գնացել են:
12:59
These are the bones left
299
764000
2000
Սրանք ոսկորներն են մնացել
13:01
after the best meat has been taken.
300
766000
3000
ամենալավ միսը վերցնելուց հետո:
13:06
A long time ago,
301
771000
2000
Շատ վաղուց
13:08
a series of events was set in motion
302
773000
2000
մի շարք իրադարձություններ տեղի ունեցան
13:10
by a people who look like me, by wasichu,
303
775000
3000
ինձ նման մարդկանց կողմից` վասիչուներից,
13:13
eager to take the land and the water
304
778000
2000
նրանց հող և ջուր զավթելու ուղղությամբ,
13:15
and the gold in the hills.
305
780000
3000
ու այս լեռների ոսկին:
13:18
Those events led to a domino effect
306
783000
2000
Այդ իրադարձությունները դոմինոյի արդյունքի բերեցին,
13:20
that has yet to end.
307
785000
2000
որը արդեն վերջն էր:
13:22
As removed as we the dominant society may feel
308
787000
4000
Այնպես մեկուսացած, ինչպես մենք իշխող հասարակությունս կարող ենք զգալ
13:27
from a massacre in 1890,
309
792000
3000
1890-ի ջարդից հետո,
13:30
or a series of broken treaties 150 years ago,
310
795000
3000
կամ մի շարք խախտված պայմանագրերից 150 տարի առաջ,
13:34
I still have to ask you the question,
311
799000
2000
ես դեռ ձեզ հարց ունեմ տալու.
13:36
how should you feel about the statistics of today?
312
801000
3000
-Ինչ կարծիք ունեք այսօրվա վիճակագրության մասին:
13:40
What is the connection
313
805000
2000
Որն է կապը
13:42
between these images of suffering
314
807000
2000
այս տառապանքի պատկերների
13:44
and the history that I just read to you?
315
809000
2000
և այն պատմության, որ ես հենց նոր ձեզ կարդացի:
13:46
And how much of this history
316
811000
2000
Եվ այս պատմության որ մասն
13:48
do you need to own, even?
317
813000
2000
եք ուզում իմանալ:
13:50
Is any of this your responsibility today?
318
815000
3000
Այս հետևանքների վերացման ինչ-որ մի մասը ձեր պարտականությունը չի այսօր:
13:54
I have been told that there must be something we can do.
319
819000
3000
Ինձ ասել են, որ մենք կարող ենք ինչ-որ բան անել այս կապակցությամբ:
13:57
There must be some call to action.
320
822000
3000
Ինչ-որ բան անելու կոչ պետք է լինի:
14:00
Because for so long I've been standing on the sidelines
321
825000
3000
Որովհետև ես այսքան ժամանակ կանգնած էի
14:03
content to be a witness,
322
828000
2000
բովանդակությանը շատ մոտ, որպեսզի վկա լինեմ,
14:05
just taking photographs.
323
830000
3000
ուղղակի լուսանկարելով:
14:08
Because the solution seems so far in the past,
324
833000
3000
Որովհետև լուծումը թվում է այնքան հեռու անցյալում,
14:11
I needed nothing short of a time machine
325
836000
2000
Ես ժամանակի մեքենայի կարիք ունեի
14:13
to access them.
326
838000
2000
նրանց միանալու համար:
14:15
The suffering of indigenous peoples
327
840000
2000
Բնակիչների տառապանքները
14:17
is not a simple issue to fix.
328
842000
3000
հեշտ չէ ուղղել:
14:21
It's not something everyone can get behind
329
846000
2000
Դա այնպիսի մի բան չէ, որ յուրաքանչյուրը կարող է հետ ստանալ,
14:23
the way they get behind helping Haiti,
330
848000
2000
ինչպես Հաիթիին օգնելը,
14:25
or ending AIDS, or fighting a famine.
331
850000
3000
վերջացող օգնությունները, կամ երաշտի դեմ պայքարը:
14:28
The "fix," as it's called,
332
853000
2000
Վերանորոգումը` ինրպես դա կոչում են,
14:30
may be much more difficult for the dominant society
333
855000
3000
կարող է շատ ավելի դժվար լինել իշխող հասարակության համար,
14:33
than, say, a $50 check
334
858000
2000
քան ասենք 50 դոլարանոց չեկը
14:35
or a church trip
335
860000
2000
կամ եկեղեցու ճանապարհորդությունը
14:37
to paint some graffiti-covered houses,
336
862000
2000
ինչ-որ գրաֆիտեպատ տներ նկարելու համար,
14:39
or a suburban family
337
864000
2000
կամ ծայրամասերի ընտանիքը`
14:41
donating a box of clothes they don't even want anymore.
338
866000
3000
նվիրաբերելով մի տուփ հագուստ, որի կարիքը նրանք նույնիսկ չունեն:
14:44
So where does that leave us?
339
869000
2000
Այսպիսով ուր է այն մեզ հասցրել:
14:46
Shrugging our shoulders in the dark?
340
871000
3000
Թափահարելով մեր ուսերը մթության մեջ:
14:49
The United States
341
874000
2000
ԱՄՆ-ն
14:51
continues on a daily basis
342
876000
2000
շարունակում է օրական
14:53
to violate the terms
343
878000
2000
խախտել կետերը
14:55
of the 1851 and 1868
344
880000
2000
1851-ի և 1868-ի
14:57
Fort Laramie Treaties with the Lakota.
345
882000
3000
Ֆորթ Լարամիի և Լեյքոտայի միջև եղած պայմանագրերի:
15:00
The call to action I offer today --
346
885000
2000
Ես այսօր առաջարկում հետևյալ կոչը
15:02
my TED wish -- is this:
347
887000
3000
իմ TED երազանքն է
15:06
Honor the treaties.
348
891000
2000
Հարգել պայմանագրերը:
15:08
Give back the Black Hills.
349
893000
2000
Վերադարձնել Բլեք Հիլսը:
15:10
It's not your business what they do with them.
350
895000
3000
Եվ դա ձեր գործը չէ, թե նրանք ինչ կանեն դրա հետ:
15:15
(Applause)
351
900000
6000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Aaron Huey - PhotographerPhotographer, adventurer and storyteller Aaron Huey captures all of his subjects -- from war victims to rock climbers to Sufi dervishes -- with elegance and fearless sensitivity.
Why you should listen
Aaron Huey is a masthead photographer for National Geographic Adventure and National Geographic Traveler magazines. His stories from Afghanistan, Haiti, Mali, Siberia, Yemen and French Polynesia (to name just a few) on subjects as diverse as the Afghan drug war and the underwater photography of sharks, can be found in The New Yorker, National Geographic and The New York Times.
Huey serves on the board of directors for the nonprofit Blue Earth Alliance. In 2002, he walked 3,349 miles across America with his dog Cosmo (the journey lasted 154 days), and was recently awarded a National Geographic Expedition Council Grant to hitchhike across Siberia.
Aaron Huey | Speaker | TED.com