TED2011
Sarah Kay: If I should have a daughter ...
سارا کەی: ئەگەر من منداڵێکی کچم هەبوایە
Filmed:
Readability: 3.2
14,428,001 views
ئەگەر کچێکم هەبوایە لەبری 'دایکە' بە 'خاڵی بی 'بانگی دەکردم. بەم شێوەیە سارا کەی شاعیر دەستی کرد بە قسەکانی کە گوێگرانی سەرسام کرد و بە چەپڵە لێدانێکی زۆر وەڵامیان دایەوە لە تێد ٢٠١١ . چیرۆکی گەورەبوونی خۆی باس دەکات لە هەرزەکارێکی چاو گەورەوە کە نقوم بووە لە شیعردا لە یانەی باوەری نیویۆرک بۆ شیعر بۆ مامۆستایەک کە منداڵان کۆدەکاتەوە لەگەڵ هێزی دەڕبڕینی ناخی خۆیان لە ڕێگەی پڕۆژەی ڤی.ئۆ.ئای.سی.ئی . وە دوو نمایشی سەرسوڕهێنەر پێشکەش دەکات لە بارەی 'بی' و 'هیرۆشیما'
Sarah Kay - Poet
A performing poet since she was 14 years old, Sarah Kay is the founder of Project VOICE, an organization that uses spoken word poetry as a literacy and empowerment tool. Full bio
A performing poet since she was 14 years old, Sarah Kay is the founder of Project VOICE, an organization that uses spoken word poetry as a literacy and empowerment tool. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
If I should have a daughter,
0
0
3000
ئەگەر من کچێکم هەبوایە
00:18
instead of "Mom,"
1
3000
2000
لە جیاتی دایکم
00:20
she's gonna call me "Point B,"
2
5000
3000
لەوانەیە ناوی بنامایە "خاڵی بی"
00:23
because that way she knows that no matter what happens,
3
8000
3000
لەبەر ئەوە بەو شێوەیە هەرچیەک ڕووبدات
00:26
at least she can always find her way to me.
4
11000
3000
ئەو ڕێگەی خۆی دەدۆزێتەوە کە بگاتەوە بە من
00:29
And I'm going to paint solar systems on the backs of her hands
5
14000
3000
بە تەمام کۆمەڵەی خۆر لەسەر پشتی دەستی کچەکەم وێنە بکێشم
00:32
so she has to learn the entire universe
6
17000
3000
تاکو بتوانێت ئاشنا بێت بە هەموو گەردوون
00:35
before she can say, "Oh, I know that like the back of my hand."
7
20000
3000
پێش ئەوەی کە بڵێت:ئۆو من ئەم گەردوونە ئەناسم وەک پشتی دەستی خۆم
00:38
And she's going to learn
8
23000
2000
ئینجا ئەو فێر ئەبێت
00:40
that this life will hit you hard in the face,
9
25000
3000
کە ئەم ژیانە زۆر بە قورسی بەرەنگارت ئەبێتەوە و لێت ئەدات
00:43
wait for you to get back up just so it can kick you in the stomach.
10
28000
3000
جاوەڕێت دەکات تا هەڵدەستیتەوە،تا جارێکی تر گورزێک بە ناو سکتا بکێشێت
00:46
But getting the wind knocked out of you
11
31000
2000
بەڵام کاتێک هەوا بە ناو گەروتدا دەڕوات
00:48
is the only way to remind your lungs
12
33000
2000
ئەوە تەنها ڕێگەیەکە کە سیەکانت بە بیر بهێنێتەوە
00:50
how much they like the taste of air.
13
35000
2000
کە چێژی ئەو هەوایە چەند خۆشە
00:52
There is hurt, here,
14
37000
2000
ژیان ئازاری زۆری تیایە
00:54
that cannot be fixed by Band-Aids or poetry.
15
39000
2000
کە ناتوانرێت بە لەزگەیەکی تیمار کردن یان بە هۆنراوایەک چارەسەری بکەین
00:56
So the first time she realizes
16
41000
2000
کەواتە هەر لە سەرەتاوە ئەو بۆی دەردەکەوێت
00:58
that Wonder Woman isn't coming,
17
43000
2000
کە خانمە ئەفسوناویەکە نایەت بە هانایەوە
01:00
I'll make sure she knows
18
45000
2000
من دڵنیاتان دەکەمەوە کە ئەو دەزانێت
01:02
she doesn't have to wear the cape all by herself
19
47000
2000
کە پێویستی بە جل و بەرگی جادوی نیە تا هێزو توانای پێ ببەخشێت
01:04
because no matter how wide you stretch your fingers,
20
49000
2000
لەبەر ئەوە تا چەندە هەوڵ بدەین تاکو هەردوو لەپی دەستمان فراوان بکەینەوە
01:06
your hands will always be too small
21
51000
2000
بەڵام دەستەکان هەر بچوکن
01:08
to catch all the pain you want to heal.
22
53000
2000
بۆ ئەوەی چنگ بەو ئازارانەدا بکەین و چارەسەریان بۆ دەست بکەوێت
01:10
Believe me, I've tried.
23
55000
2000
بڕوام پێ بکەن،من ئەوەم تاقی کردۆتەوە
01:12
"And, baby," I'll tell her,
24
57000
2000
وە تۆش ئەی منداڵە بچوکەکەم من پێی دەڵێم
01:14
don't keep your nose up in the air like that.
25
59000
2000
بەو شێوەیە لوتت بەرەو ئاسمان بەرز مەکەرەوە
01:16
I know that trick; I've done it a million times.
26
61000
2000
من ئەو فێڵە ئەزانم ،ملیۆنەها جار ئەوەم کردووە
01:18
You're just smelling for smoke
27
63000
2000
هیچ بەدی ناکرێت جگە لە بۆنی دووکەڵ نەبێت
01:20
so you can follow the trail back to a burning house,
28
65000
3000
کە ئەیبات بەرەوماڵە سوتاوەکە
01:23
so you can find the boy who lost everything in the fire
29
68000
2000
لەوێ منداڵێک دەبینێت کە هەموو شتێکی لە کیس چووە لە ناو ئەو ئاگرە
01:25
to see if you can save him.
30
70000
2000
تۆش ئەوتەوێت بزانێت کە ئەتوانیت ڕزگاری بکەین
01:27
Or else find the boy who lit the fire in the first place,
31
72000
4000
یان ئەو منداڵە بدۆزەرەوە کە یەکەم جار ئاگرەکەی کردۆتەوە
01:31
to see if you can change him."
32
76000
2000
تا بزانیت ئایا ئەتوانیت ڕەفتواری ئەو بگۆڕیت؟
01:33
But I know she will anyway,
33
78000
2000
بەڵام من دڵنیام کە جیان ڕۆهێک دێت بە سەریا زاڵ دەبێت
01:35
so instead I'll always keep an extra supply
34
80000
2000
لە جیاتی ئەوە من ئازوقەی بۆ کۆ ئەکەمەوە
01:37
of chocolate and rain boots nearby,
35
82000
2000
لە شوکلاتەو جمەی کاتی باران بارین
01:39
because there is no heartbreak that chocolate can't fix.
36
84000
3000
لەبەر ئەوەی هیچ دڵ شکانێک نیە کە ئەو شوکڵاتەیە نەتوانێت چاکی بکاتەوە
01:43
Okay, there's a few heartbreaks that chocolate can't fix.
37
88000
2000
بەڵێ،لەوانەیە یەکەم دڵشکاندن هەبێت کە شوکڵاتەکە نەتوانێت چاکی بکاتەوە
01:45
But that's what the rain boots are for,
38
90000
2000
بەڵام هەر لەبەر ئەوەیە کە جزمەی باران هەیە
01:47
because rain will wash away everything, if you let it.
39
92000
4000
لەبەر ئەوەی باران لەگەڵ خۆیدا هەموو شتێک ئەشواتەوە ئەگەر لێی بگەڕێیت
01:51
I want her to look at the world
40
96000
2000
من ئەمەوێت ئەو سەیری جیهان بکات
01:53
through the underside of a glass-bottom boat,
41
98000
2000
لە گومەزێکی شوشەی ناو بەلەمێکەوە
01:55
to look through a microscope
42
100000
2000
لە دووربینێکەوە سەیری بکات
01:57
at the galaxies that exist
43
102000
2000
سەیری ئەو هەسارانەی کەلە ئاسمان هەن
01:59
on the pinpoint of a human mind,
44
104000
2000
سێری ناو مێشکی مرۆڤ بکات
02:01
because that's the way my mom taught me.
45
106000
2000
لەبەر یەوەی ئەمە ئەو ڕێگەیەیە کە دایکم فێری کردووم
02:03
That there'll be days like this.
46
108000
2000
کەوا ڕۆژانێکی سەختی لەم شێوەیە زۆر دێن
02:05
♫ There'll be days like this, my momma said. ♫
47
110000
3000
ڕۆژانێتکی زۆر سەختی لەم شێوەیە دێن،دایکم ووتی
02:08
When you open your hands to catch
48
113000
2000
کاتێک کە دەستەکانت دەکەیتەوە بۆ ئەوەی شت بگریتەوە
02:10
and wind up with only blisters and bruises;
49
115000
2000
بەڵام دەگەڕێیتەوە بە برینداری و ئازارەوە
02:12
when you step out of the phone booth and try to fly
50
117000
3000
کاتێک کەلە کۆشکی تەلەفیزۆنەکە دێیتە خوارەوەو دەخوازیت دەست بە فڕین بکەیت
02:15
and the very people you want to save
51
120000
2000
لەبەر ئەوەی ئەو کەسانەی کە تۆ ئەتەوێت یارمەتیان بەیت و ڕزگاریان بکەیت
02:17
are the ones standing on your cape;
52
122000
2000
ئەوانەن کە ئەیانەوێط تۆ بڕوخێنن و لەسەر خۆڵە مێشەکەت بوەستن
02:19
when your boots will fill with rain,
53
124000
2000
کاتێک کە جزمەکانت پڕ ئەبێت لە باران
02:21
and you'll be up to your knees in disappointment.
54
126000
2000
وە نا ئومێدیت ئەگاتە سەر ئەژنۆکانت
02:23
And those are the very days you have all the more reason to say thank you.
55
128000
3000
ئەو کاتە زۆر گونجاوە بۆ ئەوەی بڵێیت زۆر سوپاستان ئەکەم
02:26
Because there's nothing more beautiful
56
131000
2000
لەبەر ئەوەی هیچ شتێک هێندەی ئەوە جوان نیە
02:28
than the way the ocean refuses to stop kissing the shoreline,
57
133000
3000
کە جۆن زەریا ئەوە ڕەت ئەکاتەوە کە بوەستێت لە ماچ کردنی کەنارەکەی
02:31
no matter how many times it's sent away.
58
136000
3000
ئەگەر چی هەندێ جار ماچەکانی ڕەت دەکرێتەوە
02:34
You will put the wind in winsome, lose some.
59
139000
3000
هەمیشە وەک ئەوە واین کە بایەک لە ئامانجەکەمان نزیکمان دەکاتەوە و دوورمان دەکاتەوە
02:37
You will put the star
60
142000
2000
وەئەگەر هات و ئەستێرەی نیشان دەری خۆمان ون کرد
02:39
in starting over, and over.
61
144000
2000
زۆر ڕێگا هەیە بۆ ئەوەی سەر لە نوێ دەست پێ بکەینەوە
02:41
And no matter how many land mines erupt in a minute,
62
146000
3000
سەرەڕای ئەو هەموو مینەی کەلەسەر ڕێگەکەمان هەیە لەوانەیە لە هەر خولەکێک بتەقێتەوە
02:44
be sure your mind lands
63
149000
2000
دڵنیابە کە بیرت بۆ لەیەک بڕوات
02:46
on the beauty of this funny place called life.
64
151000
2000
کەجوانی و هیوای لێیە،لەم شوێنەو کە پێی ئەڵێن ژیان
02:48
And yes, on a scale from one to over-trusting,
65
153000
3000
وا بەڵێ،سەبارەت بە بڕا بە خۆ بوونم
02:51
I am pretty damn naive.
66
156000
2000
من زۆر کەسێکی ساویلکەم
02:53
But I want her to know that this world is made out of sugar.
67
158000
3000
بەڵام من ئەمەوێت کچەکەم بزانێت ئەم دنیایە لە شەکر دروست کراوە
02:56
It can crumble so easily,
68
161000
2000
لەوانەیە زۆر بە ئاسانی بڕوخێت
02:58
but don't be afraid to stick your tongue out and taste it.
69
163000
3000
بەڵام ترسی نیە ئەگەرزمانی دەربهێنێت و تام و چێژی بکات
03:01
"Baby," I'll tell her, "remember, your momma is a worrier,
70
166000
3000
کچەکەم.،"،من وای پێ دەڵێم"،لەبیرت بێت دایکت جەنگاوەرە
03:04
and your poppa is a warrior,
71
169000
2000
وا باوکیشت جەنگاوەرە
03:06
and you are the girl with small hands and big eyes
72
171000
2000
وە تۆش کچێکیت کە دەستەکانی بچوکن و چاوەکانی گەورەن
03:08
who never stops asking for more."
73
173000
2000
کەهەرگیز ڕاناوەستێت لە داوە کردنی زیاتر
03:10
Remember that good things come in threes
74
175000
2000
لەبیرت بێت شتە جوانەکان سێ جار ڕو دەدەن
03:12
and so do bad things.
75
177000
2000
هەروەها شتە خراپاکانیش
03:14
And always apologize when you've done something wrong,
76
179000
2000
وە هەر جارێک هەڵەیەکت کرد خێرا داوای لێبرووردن دەکەیت
03:16
but don't you ever apologize
77
181000
2000
بەڵام ئایا هەرگیز داوای لێبوردنت کردووە؟
03:18
for the way your eyes refuse to stop shining.
78
183000
3000
بۆ ئەو شێوەیەی کە چاوەکانت بە بەردەوامی ئەبریسکێنەوە؟
03:21
Your voice is small, but don't ever stop singing.
79
186000
3000
دەنگت نزمە،بەڵام هەرگیز واز نەهێنیت لە گۆرانی وتن
03:24
And when they finally hand you heartache,
80
189000
2000
وەکاتێک لە کۆتایدا ئازاری دڵت زیاددەکات
03:26
when they slip war and hatred under your door
81
191000
3000
وە کاتێک شەڕو ناخۆشی بەردەرگات لێ دەگرێت
03:29
and offer you handouts on street-corners
82
194000
2000
وە بڵاو کراوەکانت دەدنێ لە سوچی شەقامەکاندا
03:31
of cynicism and defeat,
83
196000
2000
ڕەخنەت لێ دەگرن و گاڵتەت پێ ئەکەن
03:33
you tell them that they really ought to meet your mother.
84
198000
5000
دەبێ پێیان بڵێیت کە دایکم تۆڵەتان لێ ئەکاتەوە
03:39
Thank you. Thank you.
85
204000
4000
زۆر سوپاس،زۆر سوپاس
03:43
(Applause)
86
208000
2000
چەپڵە لێدان
03:45
Thank you.
87
210000
2000
زۆر سوپاس
03:47
(Applause)
88
212000
3000
چەپڵەلێدان
03:50
Thanks.
89
215000
2000
سوپاس
03:52
(Applause)
90
217000
2000
چەپڵەلێدان
03:54
Thank you.
91
219000
2000
زۆر سوپاس
03:56
(Applause)
92
221000
4000
چەپڵەلێدان
04:00
All right, so I want you to take a moment,
93
225000
3000
ئەمەوێت تۆزێک لەسەرم بۆستن
04:03
and I want you to think of three things
94
228000
2000
وە بیر لە سێ شت بکەنەوە
04:05
that you know to be true.
95
230000
2000
کەوا هەست دەکەم کە راستە
04:07
They can be about whatever you want --
96
232000
2000
لەهەچ بوارێکدا بێت
04:09
technology, entertainment, design,
97
234000
2000
تەکنەلۆجیا،خۆشی وەرگرتن،دیزاین
04:11
your family, what you had for breakfast.
98
236000
2000
خێزانەکەت.چی ئەخۆن بۆ نانی بەیانی
04:13
The only rule is don't think too hard.
99
238000
3000
تەنها یاساش ئەوەیە کە زۆر بیر نەکەینەوە
04:16
Okay, ready? Go.
100
241000
2000
باشە؟دەی
04:24
Okay.
101
249000
2000
باشە
04:26
So here are three things I know to be true.
102
251000
2000
با من سێ شتە تایبەتەکەی خۆمتان پێ بڵێم
04:28
I know that Jean-Luc Godard was right
103
253000
2000
من دەزانم کە جان لوک گۆدارد ڕاستی درکرد
04:30
when he said that, "a good story
104
255000
2000
ئەو کاتەی وتی چیرۆکی باش
04:32
has a beginning, a middle and an end,
105
257000
2000
سەرەتا و کۆتای و ناوەرڕاستی هەیە
04:34
although not necessarily in that order."
106
259000
3000
هەرچەندە پێویست نیە ڕیزبەندی هەبێت
04:37
I know that I'm incredibly nervous and excited to be up here,
107
262000
3000
من دەزانم کە زۆر دەمارگیر و پەرۆشم کە لێرەدام
04:40
which is greatly inhibiting my ability to keep it cool.
108
265000
2000
ئەمەش وام لێ دەکات کە نەتوانم کۆنترۆڵی خۆم بکەم
04:42
(Laughter)
109
267000
2000
قاقایەک
04:44
And I know
110
269000
2000
وە دەزانم
04:46
that I have been waiting all week to tell this joke.
111
271000
2000
وە هەموو ئەم هەفتەیە چاوەڕێم ئەکرد ئەم قسەیا بکەم
04:48
(Laughter)
112
273000
2000
قاقایەک
04:50
Why was the scarecrow invited to TED?
113
275000
3000
منیداماو بۆ بانگ کراوم بۆ تی ئی دی
04:53
Because he was out standing in his field.
114
278000
3000
ئایە لەبەر ئەوەیە تەنها کەس بووم کە لەم بوارەدا لێ هاتوو بوم
04:56
(Laughter)
115
281000
3000
قاقایەک
04:59
I'm sorry.
116
284000
3000
بمبورن
05:02
Okay, so these are three things I know to be true.
117
287000
3000
ئەمە ئەو سێ شتەیە کە لای من ڕاستن
05:05
But there are plenty of things I have trouble understanding.
118
290000
3000
بەڵام زۆر شتی تر هەیە کە من ناتوانم لێیان تێ بگەم
05:08
So I write poems to figure things out.
119
293000
4000
بۆیە هۆنراوە دەنووسم بع ئەوەی لە شتەکان تێ بگەن
05:12
Sometimes the only way I know how to work through something
120
297000
2000
هەندێ جار تاکە ڕێگە بۆ ئەوەی لە شتێک تێ بگەیت
05:14
is by writing a poem.
121
299000
2000
لە ڕێگەی نوسینی هۆنراوەیەکەوەیە
05:16
And sometimes I get to the end of the poem
122
301000
2000
وە زۆر جار دەگەمە کۆتای هۆنراوەکە
05:18
and look back and go, "Oh, that's what this is all about,"
123
303000
2000
وە سێرێکی دواوە دەکەم و ئەڵێم ئۆو ئێستا دەزانم ئەم شتە دەربارەی چی بوو
05:20
and sometimes I get to the end of the poem
124
305000
2000
وە هەندێ جار دەگەمە کۆتای و
05:22
and haven't solved anything,
125
307000
2000
بە هیچ نەگەیشتووم
05:24
but at least I have a new poem out of it.
126
309000
2000
بەڵام بە لایەنی کەمەوە هۆنراوەیەکی نوێم نووسیوە
05:26
Spoken word poetry is the art of performance poetry.
127
311000
3000
هۆنراوەی وتراو هونەری پێشکەشکردنی هۆنراوەیە
05:29
I tell people it involves creating poetry
128
314000
2000
من بە خەڵکی دەڵێم کە ئەوە لە نێو داڕشتی هۆنراوەدایە
05:31
that doesn't just want to sit on paper,
129
316000
2000
ئێمە نامانەوێت تەنها لەسەر کاغەزێک دانیشین
05:33
that something about it demands it be heard out loud
130
318000
3000
شتێک لە هۆنراوەدا هەیە کە وای لێ دەکات دەنگی ببیسترێت
05:36
or witnessed in person.
131
321000
2000
یان لە کەسێکدا بەرژەستە بێت
05:38
When I was a freshman in high school,
132
323000
2000
کاتێک کە خوێندکار بوم لا ئامادەی
05:40
I was a live wire of nervous hormones.
133
325000
4000
ژیانێکی زۆر سەرقاڵ ژیام
05:44
And I was underdeveloped
134
329000
2000
وە زۆر بە ئاگا نەبووم
05:46
and over-excitable.
135
331000
2000
وە زیادە ڕۆیشم دەکرد لە هەڵچونەکانمدا
05:48
And despite my fear
136
333000
2000
لەگەڵ ئەوەی کە ترسم هەبوو
05:50
of ever being looked at for too long,
137
335000
2000
کە کەسانی دەورو بەرم زۆر سەیرم بکەن
05:52
I was fascinated by the idea of spoken word poetry.
138
337000
3000
بەڵام شەیدای بیرۆکەی خوێندنەوەی هۆنراوە بووم
05:55
I felt that my two secret loves, poetry and theatre,
139
340000
3000
هەستم کرد دوو شت هەیە کە زۆر ئارەزویان دەکەم هۆنراواو شانۆ
05:58
had come together, had a baby,
140
343000
3000
بەیەک گەیشتن و منداڵێکیان بوو کە ئاویش هۆنراوا خوێندنەوە بوو
06:01
a baby I needed to get to know.
141
346000
2000
وە ئەم منداڵە تازاەیە دەبوایە بم ناسیایە
06:03
So I decided to give it a try.
142
348000
2000
بۆیە بڕیارم دا کە چانسێک بدەم بە خەونەکەم
06:05
My first spoken word poem,
143
350000
2000
وە یەکەم هۆنراوام خوێندەوە
06:07
packed with all the wisdom of a 14-year-old,
144
352000
4000
لەبەردام مناڵێکی چواردە ساڵان بوو
06:11
was about the injustice
145
356000
2000
دەربارەی ستەم بوو
06:13
of being seen as unfeminine.
146
358000
2000
کەلە دیدێکی نێرانە دەبینرا
06:15
The poem was very indignant,
147
360000
2000
هۆنراوایەکی زۆر توڕانە بوو
06:17
and mainly exaggerated,
148
362000
2000
وە زۆر زیادە ڕۆی تیادا کرابوو
06:19
but the only spoken word poetry that I had seen up until that point
149
364000
3000
وە لەو کاتەوە هۆی سەرەکی لە خوێندنەوەی هۆنراوە
06:22
was mainly indignant,
150
367000
2000
بەشێکی سەرەکی تووڕەی بوو
06:24
so I thought that that's what was expected of me.
151
369000
2000
لەبەر ئەوە وا هەست ئەکەم هەر ئەوەم لێ چاوەڕوان دەکرێت
06:26
The first time that I performed,
152
371000
2000
یەکەم جار کە هۆنراوام خوێندەوە
06:28
the audience of teenagers hooted and hollered their sympathy,
153
373000
3000
ئامادە بووەکان کە هەرزەکار بوون دەستیان کرد با چەپڵە لێدان
06:31
and when I came off the stage I was shaking.
154
376000
3000
وە کە لە سەر تەختی شانۆ هاتمە خوارێ دەلەرزیم
06:34
I felt this tap on my shoulder,
155
379000
2000
وە هەستم کرد یەکێک دەستی کێشا بە شانمدا
06:36
and I turned around to see
156
381000
2000
وە کە ئاوڕم دایەوە
06:38
this giant girl in a hoodie sweatshirt emerge from the crowd.
157
383000
2000
کچێکی زۆر باڵا بەرز بو کە لە ناو ئامادە بوانەوە هاتبوو
06:40
She was maybe eight feet tall
158
385000
2000
لەوانەیە بەرزیەکەی هەشت پێ ببێت
06:42
and looked like she could beat me up with one hand,
159
387000
2000
وە وا دیار بوو کە دەتوانێت بە یەک دەستی لێم بدات
06:44
but instead she just nodded at me
160
389000
2000
بەڵام لە جیاتی ئەوە سەری بۆ لەقاندم
06:46
and said, "Hey, I really felt that. Thanks."
161
391000
3000
وتی:"مەترسە ،هەستم بە هۆنراوەکەت کرد،سوپاس"
06:49
And lightning struck.
162
394000
2000
لەو کاتەوە لەگەڵ شانۆدا ڕاهاتم
06:51
I was hooked.
163
396000
2000
چومە ناو ئەو جۆرە بار و دۆخەوە
06:53
I discovered this bar on Manhattan's Lower East Side
164
398000
3000
وە بۆم دەر کەوت کە ئەم تەختی شانۆییە خواروی ڕۆژهەڵاتی مانگاتن
06:56
that hosted a weekly poetry open mic,
165
401000
3000
میوانداری خوێندنەوەی هۆنراوای ئازادە دەکرد
06:59
and my bewildered, but supportive, parents took me
166
404000
3000
وە باوکم پشتگیری کردم و ڕازی بو بمبات بۆ ئەوێ
07:02
to soak in every ounce of spoken word that I could.
167
407000
3000
بۆ ئەوەی بتوانم کە هەموو ئەو شتانەی لە ناخم دایە بیهێنمە دەرەوە
07:05
I was the youngest by at least a decade,
168
410000
3000
ئەو کاتە زۆر منداڵ بوو، بەلایەنی کەمەوە دە ساڵ لەوانی تر منداڵ تر بووم
07:08
but somehow the poets at the Bowery Poetry Club
169
413000
3000
بەڵام هەر چۆنێک بێت هۆنەرەکانی تری ئەو یانەیە
07:11
didn't seem bothered by the 14-year-old wandering about --
170
416000
3000
بەلایانەوە ئاسای بوو کە کچێکی تەمەن چواردە ساڵ لەگەڵیاندا ئەمادە بێت
07:14
if fact, they welcomed me.
171
419000
2000
لەڕاستیدا ئەوان بەخێرهاتنیان کردم
07:16
And it was here, listening to these poets share their stories,
172
421000
2000
وە لەوێ کاتێک گوێم لە هۆنراوە چیرۆکەکانیان گرت
07:18
that I learned that spoken word poetry didn't have to be indignant,
173
423000
3000
ئەوە فێر بووم کە مەرج نیە هۆنراوە شێوەیەکی توند و تیژی هەبێت
07:21
it could be fun or painful
174
426000
3000
ئەکرێت بە ئازار بێت،یان پێکەنیناوی بێت
07:24
or serious or silly.
175
429000
2000
یان جدی بێت یان هیچ بێت
07:26
The Bowery Poetry Club became my classroom and my home,
176
431000
3000
ئەو یانەیە وەک و ماڵێکی لێ هاتبوو بۆ من،وەک ئەو پۆلەی کە تیایدا فێر دەبم
07:29
and the poets who performed
177
434000
2000
وە ئەو هۆنەرانەی لەویادا هۆنراوایان پێشکەش کرد
07:31
encouraged me to share my stories as well.
178
436000
2000
هانیان دام کە منیش بەشدار بم لە چیرۆکەکانم
07:33
Never mind the fact that I was 14 --
179
438000
2000
گوێ مەدەن بەو ڕاستیەی کە من تەمەنم چواردە ساڵان بوو
07:35
they told me, "Write about being 14."
180
440000
3000
پێیان وتم کە بنوسە "دەربارەی کچێکی چواردە ساڵ"
07:38
So I did and stood amazed every week
181
443000
2000
بۆیە نووسم وە هەموو هەفتەیەک سەرسام دەبوون پێم
07:40
when these brilliant, grown-up poets
182
445000
3000
کاتێک ئەو هۆنەرە گەورە مەزنانە
07:43
laughed with me and groaned their sympathy
183
448000
2000
لەگەڵم پێ دەکەنین و بە سۆزیان پشت گیریان دەکردم
07:45
and clapped and told me, "Hey, I really felt that too."
184
450000
3000
چەپڵەیان لێ دەداو پێیان دەوتم "هەستم بەوە کرد کە دەتویست بیگەیەنیت"
07:49
Now I can divide my spoken word journey
185
454000
3000
ئێستا یەتوانم گەشتی هۆنراوا خوێندنەوەم
07:52
into three steps.
186
457000
2000
بکەم بە سێ قۆناغەوە
07:54
Step one was the moment I said,
187
459000
2000
قۆناغی یەکەم ئەو قۆناغە بوو کە بۆ خۆم دەووت
07:56
"I can. I can do this."
188
461000
2000
"من داتوانم ،دەتوانم ئەوە بکەم.
07:58
And that was thanks to a girl in a hoodie.
189
463000
2000
وە ئەمەش بە هۆی کچە باڵا بەرزەکەوە بوو
08:00
Step two was the moment I said,
190
465000
2000
دوورم قۆناغ ئەو ساتە بوو کە بە خۆمم وتت
08:02
"I will. I will continue.
191
467000
2000
بەردەوام دەبم،من بەردەوام دەبم
08:04
I love spoken word. I will keep coming back week after week."
192
469000
3000
زۆرم حەز لە هۆنراوە خوێندەوەیە من بەردەوام دەبم لەسەر هاتنم هەفتە لەسەر هەفتە
08:07
And step three began
193
472000
2000
وە قۆناغی سێیەم دەستی پێ کرد
08:09
when I realized that I didn't have to write poems that were indignant,
194
474000
2000
کاتێک هەستم بەوە کرد پێویست ناکات هۆنراوەکانم توڕەی بێت
08:11
if that's not what I was.
195
476000
2000
ئەگەر وا نەبم
08:13
There were things that were specific to me,
196
478000
2000
هەندێ شت هەبوون کە دیاری کراو بون بۆ من
08:15
and the more that I focused on those things,
197
480000
3000
وە هەتا زیاتر تەرکیزم بکردایەتە سەر ئەو شتانە
08:18
the weirder my poetry got,
198
483000
2000
هۆنراوەکانم ناوازە تر ئابوون
08:20
but the more that it felt like mine.
199
485000
2000
بەڵام هەستم دەکرد زیاتر لە من دەچوون
08:22
It's not just the adage "write what you know."
200
487000
3000
شتەکە تەنها پەێڕە و کردنی ئەوە نیە کە ئەڵێت "ئەوەی دەیزانیت بینووسە"
08:25
It's about gathering up all of the knowledge and experience
201
490000
3000
کۆکردنەوەی هەموو عەو زانیاری و ئەزموونانەیە
08:28
you've collected up to now
202
493000
2000
کە تا ئێستا پێکەوەت ناوە
08:30
to help you dive into the things you don't know.
203
495000
3000
یارماتیت دەدات کە بچیتە ناو قوڵای ئەو شتانەی کە نایزانیت
08:33
I use poetry to help me work through what I don't understand,
204
498000
2000
من هۆنراوە بەکار دەهێنم بۆ تێگەشتنی ئەو شتانەی کا ناتوانم لێیان تێ بگەم
08:35
but I show up to each new poem
205
500000
2000
بەڵام لەگەڵ هەموو هۆنراوەیەکی نوێدا
08:37
with a backpack full
206
502000
2000
تێیدا هەموو ئەو ضانیاریانە دا دەڕێژم
08:39
of everywhere else that I've been.
207
504000
2000
کەلەو شوێنانەی سەردانم کرددون فێر بووم
08:41
When I got to university, I met a fellow poet
208
506000
3000
کاتێک کە چومە زانکۆ کەسێکم ناسی کە حەزی لە هۆنراوە بوو
08:44
who shared my belief in the magic of spoken word poetry.
209
509000
3000
کە ئەویش هاوڕا بوو لەگەڵم لەبارەی هۆنراوەو کاریگەریە ئەفسونیەکەی
08:47
And actually, Phil Kaye and I
210
512000
2000
وە من و فیڵ کای
08:49
coincidentally also share the same last name.
211
514000
3000
بەڕێکەوت هەمان ناوی کۆتایمان هەیە
08:52
When I was in high school I had created Project V.O.I.C.E.
212
517000
3000
کاتێک لە ئامادەی بووم ،بیرکەی داڕشتنی پڕۆژەی دەنگ م هەبوو
08:55
as a way to encourage my friends to do spoken word with me.
213
520000
3000
ڕێگایەک بوو بۆ ئەوەی هاوڕێکانم هانبدەم هۆنراوەم لەگەڵ بخوێننەوە
08:58
But Phil and I decided to reinvent Project V.O.I.C.E. --
214
523000
3000
بەڵام من و فیل بریارمان دا کە پڕۆژەکە دا بهێنینەوە
09:01
this time changing the mission
215
526000
2000
ئەم جارەیان ئامانجەکەمان گۆڕی
09:03
to using spoken word poetry as a way to entertain,
216
528000
3000
هۆنراوە خوێندنەوە بەکاربهێنن بۆ خۆشی وەرگرتن
09:06
educate and inspire.
217
531000
2000
وە ڕۆشن بیر و ئیلهام
09:08
We stayed full-time students, but in between we traveled,
218
533000
2000
دەوامی خۆمان دەکرد بەڵام لە بنکەیەکدا گەشتمان دەکرد
09:10
performing and teaching
219
535000
2000
وتار بێژیمان نمایش و فێری
09:12
nine-year-olds to MFA candidates,
220
537000
3000
منداڵانی تەمەن نۆ ساڵان دەکرد
09:15
from California to Indiana to India
221
540000
3000
لەکالی فۆڕنیاوە بۆ ئیندیان و بۆ هیندستان
09:18
to a public high school just up the street from campus.
222
543000
3000
بۆ یەکێک لە ئامادەییەکانی بەرامبەر بەشی ناو خۆییەکەمان
09:21
And we saw over and over
223
546000
2000
وە بینیمانەوە دوبارە و دوبارە
09:23
the way that spoken word poetry
224
548000
2000
ئەو ڕێگەیەی کە هۆنراوە خوێندنەوە
09:25
cracks open locks.
225
550000
2000
دەتوانێت بیکاتەوە
09:27
But it turns out sometimes,
226
552000
2000
بەڵام بۆمان دەرکەوت هەندێ جار
09:29
poetry can be really scary.
227
554000
2000
هۆنراوە ترسناکە
09:31
Turns out sometimes,
228
556000
2000
بۆمان دەرکەوت هەندێ جار
09:33
you have to trick teenagers into writing poetry.
229
558000
3000
دەبێت هەرزەکاران بخەڵەتێنین بۆ ئەوەی هۆنراوە بنوسن
09:36
So I came up with lists. Everyone can write lists.
230
561000
3000
وە بیرۆکەیەکم بۆ هاتنووسینی لیست هەموو کەسێک دەتوانێت ئەوە بکات
09:39
And the first list that I assign
231
564000
2000
وە یەکەم لیست لە ژێر ناونیشانی
09:41
is "10 Things I Know to be True."
232
566000
3000
"ئەو دە شتەی کە دەزانم ڕاستە"
09:44
And here's what happens, and here's what you would discover too
233
569000
3000
وە دواتر ئەمەتان بۆ دەردەکەوێت
09:47
if we all started sharing our lists out loud.
234
572000
2000
ئەگەر هەمومان هاوبەشی بەلیستەکانمان بکەین بە دەنگێ
09:49
At a certain point, you would realize
235
574000
2000
لە خاڵێکی دیاریکراودا ئەوەتان بۆ دەردەکەوێت
09:51
that someone has the exact same thing,
236
576000
3000
کە کەسێک هەیە کە هەمان ئەو شتانەی هەیە لە لیستەکەدا
09:54
or one thing very similar,
237
579000
2000
یان شتێکی هاوشێوەی ئەوە
09:56
to something on your list.
238
581000
2000
لیستەی ئێمەی هەیە ،ئەوە خاڵی یەکەمە
09:58
And then someone else
239
583000
2000
وە کەسێکی تر هەیە
10:00
has something the complete opposite of yours.
240
585000
3000
بەتەواواتی پێچەوانەی ئەوەی هەیە کە لە لیستی ئێوەدا هەیە ئەمەش خاڵی دووەمە
10:03
Third, someone has something you've never even heard of before.
241
588000
3000
خاڵی سێیەم ئەوەیە لەوانەیە کەسێک شتێک لە ناو لیستەکەی هەبێت کلەوانەیە پێشتر بیستبێتت
10:06
And fourth, someone has something you thought you knew everything about,
242
591000
3000
خاڵی چوارەم چەند کەسێک شتێکیان هەیە کە تۆ پێت وابوو هەموو شتێک دەزانیت دەربارەی
10:09
but they're introducing a new angle of looking at it.
243
594000
3000
بەڵام ئەوان بە شێوازێکی نوێ پێشکەشیان کردووە
10:12
And I tell people that this is where great stories start from --
244
597000
3000
وە من بەو کەسانە دەڵێم ئا ئێرە ئەو شوێنەیە کە چیرۆکی زۆر گرنگی لێوە دەست پێ دەکات
10:15
these four intersections
245
600000
2000
ئەم چوار خاڵە یەکتر بڕە
10:17
of what you're passionate about
246
602000
2000
کە دەربارەی حەز و ئارەزوەکانی تۆیە
10:19
and what others might be invested in.
247
604000
2000
وە لەوانەیە بۆ کەسانێکی تر بوارێکی باشی وەبەر هێنان بێت
10:21
And most people respond really well to this exercise.
248
606000
3000
وە کەسانێک هەن بەڕاستی دێن بە دەم ئەم کارەوە
10:24
But one of my students, a freshman named Charlotte,
249
609000
3000
بەڵام یەکێک لە خوێند کارەکانم کە ناوی شارلوت بوو
10:27
was not convinced.
250
612000
2000
بڕوای بەمە نەبوو
10:29
Charlotte was very good at writing lists, but she refused to write any poems.
251
614000
3000
شارلۆن زۆر باش بوو لە نوسینی لیستەکاندا ،بەڵام ڕەتی کردەوە کە هۆنراوەیەک بنوسێت
10:32
"Miss," she'd say, "I'm just not interesting.
252
617000
3000
خانمەکەم "ئەو وتی من ئاوەزو ناکەم"
10:35
I don't have anything interesting to say."
253
620000
3000
من هیچ شتێکم نیە کە شایەنی باس بێت
10:38
So I assigned her list after list,
254
623000
2000
بەڵام من هانم دەدا لیست لە دوای لیست بنوسێت
10:40
and one day I assigned the list
255
625000
2000
وە ڕۆژێک لیستم پێدا کە بۆم بنوسێت لەژێر ناونیشانی
10:42
"10 Things I Should Have Learned by Now."
256
627000
2000
"١٠شت کە ئەبێت فێری ببم لەمەو دوا"
10:44
Number three on Charlotte's list was,
257
629000
2000
خاڵی ژمارە سێ لە لیستەکەی شارتۆن ئەوە بوو
10:46
"I should have learned not to crush on guys
258
631000
2000
پێویستە فێر بم کە حەز لە پیاوانێک نەکەم
10:48
three times my age."
259
633000
2000
کە تەمەنیان سێ ئەوەندەی تەمەنی خۆم بێت
10:50
I asked her what that meant,
260
635000
2000
پێم وت کە ئەمە واتای چی؟
10:52
and she said, "Miss, it's kind of a long story."
261
637000
2000
ئەویش وتی: خانمەکەم،ئەمە جۆرە چیرۆکێکی دوور و درێژە"
10:54
And I said, "Charlotte, it sounds pretty interesting to me."
262
639000
3000
وە من پێم وتت"شارلوت ئەمە زۆر جێگەی باسە لای من"
10:57
And so she wrote her first poem,
263
642000
2000
ئەو کاتە دەستی کرد بە نوسینی یەکەم هۆنراوە
10:59
a love poem unlike any I had ever heard before.
264
644000
3000
هۆنراوەیەکی خۆشەویستی هەرگیز لەم شێوەیەم نەبیستبوو پێشتر
11:02
And the poem began,
265
647000
3000
وە هۆنراوەکە ئاوە دەستی پێ کرد
11:05
"Anderson Cooper is a gorgeous man."
266
650000
2000
"آندرسون کوبر پیاوێکی زۆر مەزنە"
11:07
(Laughter)
267
652000
2000
هاهاها
11:09
"Did you see him on 60 Minutes,
268
654000
2000
ئایا شێوەی ئەوتان بینیوە لە پڕۆگرامی ٦٠چرکە؟
11:11
racing Michael Phelps in a pool --
269
656000
2000
کە پێشبڕکێی لەگەڵ مایکڵ فلیپس ئەکرد لەمەلەوانیدا
11:13
nothing but swim trunks on --
270
658000
2000
ئەو مەلە وانە بێ وێنەیە
11:15
diving in the water, determined to beat this swimming champion?
271
660000
2000
لە ئاوەکەدا مەلەی بە جۆرێک دەکرد،سور بوو لەسەر ئەوەی لە پاڵەوانی جیهانی بیباتەوە
11:17
After the race, he tossed his wet, cloud-white hair
272
662000
3000
دوای پێشبڕکێکە خۆی وشک کردەوە قژە سپیەکەی داهێنا
11:20
and said, 'You're a god.'
273
665000
2000
وە وتی" تۆ ئەفسانەیت"
11:22
No, Anderson, you're the god."
274
667000
2000
نا،آندرسون،تۆ ئەفسانەیت
11:24
(Laughter)
275
669000
2000
هاهاهاها
11:26
(Applause)
276
671000
4000
چەپڵە
11:30
Now I know that the number one rule to being cool
277
675000
3000
ئێستا ئەزانم بۆ یەوەی سەرکەوت و جیاواز بیت
11:33
is to seem unfazed,
278
678000
2000
ئەبێت گوێ بە هەندێ شت نەدەیت
11:35
to never admit that anything scares you
279
680000
3000
هەرگیز دان بە ئەوەدا نەنێیت کە ئەترسیت
11:38
or impresses you or excites you.
280
683000
2000
یان سەرسامت دەکات،یان پەرۆشت دەکات
11:40
Somebody once told me
281
685000
2000
جارێک یەکێک پێی وتم
11:42
it's like walking through life like this.
282
687000
2000
وەک و ئەوە وایە کە بەرەو ژیان بڕۆی ئە ئاوا....
11:44
You protect yourself
283
689000
2000
تۆ هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدایت خۆت بپارێزیت
11:46
from all the unexpected miseries or hurt that might show up.
284
691000
3000
لەهەموو ئەو نە خۆشی و ئازارانەی لەناکاو ڕوبەڕوت ئەبێتەوە
11:49
But I try to walk through life like this.
285
694000
2000
بەڵام من بەم شێوەیە بەرەو ژیان دەڕۆم
11:51
And yes, that means catching all of those miseries and hurt,
286
696000
3000
بەڵێ ئەوەش مانای گرتنەوەی هەموو ناخۆشی و ئازارەکانن
11:54
but it also means that when beautiful, amazing things
287
699000
3000
بەڵام بە هەمان شێوە شتە جوانەکان و دڵ خۆش کەرەکان
11:57
just fall out of the sky,
288
702000
2000
تەنها بە کەوتنە خوارەوەیان لە ئاسمان
11:59
I'm ready to catch them.
289
704000
2000
من ئامادەم هەموویان بگرمەوە
12:01
I use spoken word to help my students
290
706000
2000
من وتە بێژی بە کار دەهێنم تاک و یارمەتی خوێندکارەکانم بدەم
12:03
rediscover wonder,
291
708000
2000
وە شتی زۆر سەرسوڕهێنەریان بۆ دیاری دەکەم
12:05
to fight their instincts to be cool and unfazed
292
710000
3000
تاکو بتوانن زاڵ بن بەسەر غەریزەکانیاندا و ئارام بن و گوێ بەهەندێ شت نەدەن
12:08
and, instead, actively pursue being engaged with what goes on around them,
293
713000
3000
لەجیاتی ئەوە پاڵ یان پێوە ئەنێم تا تێکەڵ ببن لەگەڵ ئەو ڕوداوانەی لە چوار دەوریان هەیە
12:11
so that they can reinterpret and create something from it.
294
716000
3000
تاک و بتوانن سەر لە نوێ شیکردنەوەی بۆ بکەن و داڕشتنی شتێکی لێ درووست بکەن
12:14
It's not that I think that spoken word poetry
295
719000
2000
من ناڵێم وتە بێژی
12:16
is the ideal art form.
296
721000
2000
شێوازێکە لە هوونەر کە زۆر نمونەییە
12:18
I'm always trying to find the best way to tell each story.
297
723000
3000
من هەمیشە هەوڵم داوە کە باشترین ڕێگە بدۆزمەوە بۆ گێڕانەوەی هەریەکە لە چیرۆکەکان
12:21
I write musicals; I make short films alongside my poems.
298
726000
3000
من ئۆپەرتی شانۆی ئەنووسم ،وە کورتە فلیم دروست ئەکەم شان بە شانی هۆنراوەکانم
12:24
But I teach spoken word poetry
299
729000
2000
بەڵام گرنگیەکی زۆر دەدەم بە خوێندنەوەی هۆنراوە
12:26
because it's accessible.
300
731000
2000
لەبەر ئەوەی زۆر سادە و خۆشە
12:28
Not everyone can read music
301
733000
2000
هەموو کەسێک لە توانایدا نیە کە میوزیک بخوێنێتەوە
12:30
or owns a camera,
302
735000
2000
یاخود خاوەنی کامێرای خۆی بێت
12:32
but everyone can communicate in some way,
303
737000
2000
بەڵام هەموو کەسێک دەتوانێت بە سێوەیەک لە شێوەکان پەیوەندی دروست بکات
12:34
and everyone has stories
304
739000
2000
هەموو کەسێک خاوەنی چیورۆکی خۆیتی
12:36
that the rest of us can learn from.
305
741000
2000
کە ئێمە ئەتوانین سودی لێ وەر بگرین
12:38
Plus, spoken word poetry allows for immediate connections.
306
743000
3000
هەروەها وتە بێژی هۆکارێکی پەیوەندی کردنی خێرایە
12:41
It's not uncommon for people to feel like they're alone
307
746000
2000
شتێکی ناوەزە نیە بۆ خەڵک کە هەستبە تەنهای بکات
12:43
or that nobody understands them,
308
748000
2000
یاخود کەسێک نیە تێیان بگات
12:45
but spoken word teaches
309
750000
2000
بەڵام وتە بێژی فێری دەکات
12:47
that if you have the ability to express yourself
310
752000
3000
توانای ئەوت هەبێت کە ئەوەی لە ناخت دایە دەری ببڕیت
12:50
and the courage to present those stories and opinions,
311
755000
2000
وە پاڵت پێوە پێوە ئەنێت کە بیر و ڕاو چیرۆکەکانت باس بکەیت
12:52
you could be rewarded
312
757000
2000
هەروەها دەکرێت تۆ پاداشت بکرێیتەوە
12:54
with a room full of your peers,
313
759000
2000
بە ژورێک کە پڕ بێت لە هاوبیرەکانی خۆت
12:56
or your community, who will listen.
314
761000
2000
یان بەو کۆمەڵگەیەی کە گوێ ئەگرێک لە بیر و ڕاو گرفتەکانت
12:58
And maybe even a giant girl in a hoodie
315
763000
2000
یاخود لەوەانەیە کچێکی زەبەنگی وەک ئەوەی من لە هوودی توشی بووم
13:00
will connect with what you've shared.
316
765000
2000
تۆش بەو شێوەیە لەگەڵ کەسێکی تر بگونجێن و بیر و ڕاکانتان بگۆڕنەوە
13:02
And that is an amazing realization to have,
317
767000
3000
وە ئەمە ڕاستیەکی زۆر مەزنە کە شتێکی وات لێ ڕوبات
13:05
especially when you're 14.
318
770000
2000
بەتایبەت کاتێککە تۆ تەنها ١٤ساڵانیت
13:07
Plus, now with YouTube,
319
772000
2000
هەروەها ئێستا بە هۆی یو تیو بی
13:09
that connection's not even limited to the room we're in.
320
774000
2000
پەیوەندیە تەنها لە چوار چێوەی ئەم ژورەدا نابێت کە ئێمەی تیاداین
13:11
I'm so lucky that there's this archive of performances
321
776000
3000
من زۆر بەختەوەرم کە ئەرشیفم هەیە بۆ ئەم نمایش و کارانە
13:14
that I can share with my students.
322
779000
2000
کە ئەتوانم لەگەڵ خوێندکارەکانم بڵاویان بکەمەوە
13:16
It allows for even more opportunities
323
781000
2000
زۆر هەلی تریان بۆ دەڕەخسێت
13:18
for them to find a poet or a poem
324
783000
3000
تاک و هۆنراوە نوسێک یان هۆنراوەیاک بدۆزنەوە
13:21
that they connect to.
325
786000
2000
کە ئەوان ئەتوانن بەردەوام لە پەیوەندیدا بن
13:23
It is tempting -- once you've figured this out --
326
788000
2000
زۆر هەستێکی خۆشە کاتێک ئەوەت بۆ دەردەکەوێت
13:25
it is tempting to keep writing the same poem,
327
790000
2000
کاتێک کەهەمان هۆنراوە دەنوسینەوە
13:27
or keep telling the same story, over and over,
328
792000
3000
یان هەمان جیرۆک دووبارە و دووبارە دەگێڕیتەوە
13:30
once you've figured out that it will gain you applause.
329
795000
2000
کاتێک کە بۆت دەردەکەوێت کە ئەوە مایەی چەپڵە لێدان و دەست خۆشی کردنە
13:32
It's not enough to just teach that you can express yourself.
330
797000
3000
وە ئەمە تەنها بەس نیە کە تۆ فێر ببیت ناخی خۆت دەرببڕیت
13:35
You have to grow and explore
331
800000
2000
بەڵکو تۆ پێویستە زیاتر گەشە بکەیت و بۆ زانیاری بگەڕێیت
13:37
and take risks and challenge yourself.
332
802000
2000
ئەبێت هەنگاوی بوێرانە بنێیت و بەرەنگاری خۆت بکەیت
13:39
And that is step three:
333
804000
3000
وە ئەوەش هەنگاوی سێیەمە
13:42
infusing the work you're doing
334
807000
2000
بۆ زیاتر نرخ ڕاگرتنی ئەو کارەی کە دەیکەیت
13:44
with the specific things that make you you,
335
809000
2000
لەڕێگەی ئەو خاسیەتە تایبەتیانەی خۆت کە وا بکات بەرهەمەکەت دەربڕین لە خۆت بکات
13:46
even while those things are always changing.
336
811000
2000
هەرچەندە ئەگەر ئەم شتانەش بەردەوام لە گۆڕانکاریدا بن
13:48
Because step three never ends.
337
813000
3000
لەبەر ئەوەی هەنگاوی سێ هەرگیز کۆتای نایەت
13:51
But you don't get to start on step three,
338
816000
2000
بەڵام نابێت لە خاڵی سێیەمەوە دەست پێ بکەیت
13:53
until you take step one first: I can.
339
818000
3000
هەتا خاڵی یەک نەبڕیت کە ئەویش ئەوەیە کە بڵێیت : بەڵێ من ئەتوانم
13:56
I travel a lot while I'm teaching,
340
821000
2000
من زۆر سەفەر ئەکەم بە مەبەستی فێر بوون
13:58
and I don't always get to watch all of my students reach their step three,
341
823000
3000
زۆر پەرۆش ئەبم کە ئەبینم خوێند کارەکانم ئەگەنە هەنگاوی سێ
14:01
but I was very lucky with Charlotte,
342
826000
2000
بەڵام من زۆر بەختەوەر بووم لەگەڵ شارلوت
14:03
that I got to watch her journey unfold the way it did.
343
828000
3000
کە توانیم هەرلە سەرەتاوە هەنگاو بە هەنگاو لەگەڵی دابم و ببینم
14:06
I watched her realize
344
831000
2000
من چاودێریم ئەکرد لە هەموو هەنگاوەکانیدا
14:08
that, by putting the things that she knows to be true into the work she's doing,
345
833000
3000
چۆن ئەو شتانەی بۆ کارەکەی زیار ئەکرد کە لە ناخی خۆیدا هەبوو
14:11
she can create poems that only Charlotte can write --
346
836000
3000
ئەو هۆنراوەی وا ئەنووسێت جگە لە ئەو کەسی تر ناتوانێت بینوسێت
14:14
about eyeballs and elevators and Dora the Explorer.
347
839000
3000
دەربارەی گلێنەی چاو،وە دۆرای پشکنێنەر
14:17
And I'm trying to tell stories only I can tell --
348
842000
2000
وە منیش هەوڵ دەدەم ئەو چیرۆکانە بگێڕمەوە کە تەنها خۆم دەتوانم بیان گێڕمەوە
14:19
like this story.
349
844000
2000
وەک ئەم چیرۆکە
14:21
I spent a lot of time thinking about the best way to tell this story,
350
846000
3000
زۆر کاتم بەسەر برد بۆ گێڕانەوەی ئەم چیرۆکە بە باشتین شێوە
14:24
and I wondered if the best way
351
849000
2000
وە پرسیارم لە خۆم ئەکرد ئایا باشترین ڕێگە
14:26
was going to be a PowerPoint or a short film --
352
851000
2000
ئەوەیە کە بە پاوەرپۆینت پێشکەشی بکەم یان بە شێوەی کورتە فلیم
14:28
and where exactly was the beginning or the middle or the end?
353
853000
2000
وە سەرەتاکەی لە کوێوە دەست پێ بکەم؟،یان ناوەڕاستەکەی یان کۆتاییەکەی؟
14:30
And I wondered whether I'd get to the end of this talk
354
855000
3000
ئایا بە باشی ئەگەمە کۆتای قسەکانم؟
14:33
and finally have figured it all out, or not.
355
858000
3000
ئەگەمە ئەنجامەکەم یان نا؟
14:36
And I always thought that my beginning was at the Bowery Poetry Club,
356
861000
2000
هەمیشە بیرم وابوو کە سەرەتای من لە یانەی (بۆوێری)بۆ هۆنراوە دەستی پێ کرد
14:38
but it's possible that it was much earlier.
357
863000
3000
بەڵام لەوانەیە زۆر پشتی دەستی پێ کردبێت
14:41
In preparing for TED,
358
866000
2000
لەکاتی خۆ ئەمادە کردنم بۆ کۆنفرانسی(تی ئی دی)
14:43
I discovered this diary page in an old journal.
359
868000
2000
توشی ئەم لاپەڕە یادگاریە بووم لە گۆڤارێکی کۆندا
14:45
I think December 54th was probably supposed to be 24th.
360
870000
4000
پێم وابێت ٥٤ی دیسەمبەر مەبەست ٢٤ە دیسەمبەر بێت
14:49
It's clear that when I was a child,
361
874000
2000
ئەوەی ڕونە ئەوەیە کە کاتێک من منداڵ بووم
14:51
I definitely walked through life like this.
362
876000
2000
بە دڵنیای من ئاوا دەڕۆیشتم بە ڕێدا لەم ژیانەدا
14:53
I think that we all did.
363
878000
2000
وابزانم هەمومان ئەوەمان کردووە
14:55
I would like to help others rediscover that wonder --
364
880000
3000
من ئەمەوێت یارمەتی کەسانی تر بەم بۆ دۆزینەوەی ئەو خۆشی یە
14:58
to want to engage with it, to want to learn,
365
883000
2000
لەتێکەڵ بوون لەگەڵی داو وە فێر بوون و
15:00
to want to share what they've learned,
366
885000
2000
بەشداری کردن وە بڵاو کردنەوەی ئەوشتانەی کە فێری دەبن
15:02
what they've figured out to be true
367
887000
2000
تاوایان لێدێت بۆیان دەردەکەوێت کەئەمە ڕاستیە
15:04
and what they're still figuring out.
368
889000
2000
ئەو هەموو شتە کە ئەوان هێشتا بەردەوامن لە بەدی کردنی
15:06
So I'd like to close with this poem.
369
891000
3000
بۆیە من ئەمەوێت کۆتای بە قسەکانم بهێنم بەم هۆنراوەیە
15:09
When they bombed Hiroshima,
370
894000
3000
"کاتێک کە بۆمبەکەیان کێشا بە هێرۆ شیمادا
15:12
the explosion formed a mini-supernova
371
897000
3000
تەقینەوەکەی بوو بە هۆی دروست بوونی خۆرێکی بچوک
15:15
so every living animal, human or plant
372
900000
3000
بۆیە هەموو گیان دارو مرۆڤ و ڕوەکەکان
15:18
that received direct contact
373
903000
2000
کە بە شێوەیەکی ڕاستەو خۆ
15:20
with the rays from that sun
374
905000
2000
ئەو تیشکەیان بەر کەوت کەلەو خۆرەوە هات
15:22
was instantly turned to ash.
375
907000
2000
هەر خێرا بوون بە خۆڵە مێشسەر تا سەری شارەکە و هەموو دانیشتوانەکانی
15:24
And what was left of the city soon followed.
376
909000
2000
وە ئەوەشی لە شارەکە مایەوە بە دوای ئەواندا
15:26
The long-lasting damage of nuclear radiation
377
911000
2000
بە ماوەیەکی درێژ خایەن زەرەکانی تیشکە ناوەکیەکە گرتیەوە
15:28
caused an entire city and its population
378
913000
3000
بووە هۆی ئەوەی کە سەرتا سەری شارەکە و هەموو دانیشتوانەکەی
15:31
to turn into powder.
379
916000
3000
ببن بە خۆڵەمێش
15:34
When I was born, my mom says I looked around the whole hospital room
380
919000
3000
کەلەدایک بووم دایکم وتی لە نەخۆشخانە سەیری چواردەوری ژورەکەت کردووە
15:37
with a stare that said, "This? I've done this before."
381
922000
4000
هەر وەک ئەوەی بڵێم:ئەمە؟من پێشتر لێوە بووم؟
15:41
She says I have old eyes.
382
926000
2000
دایکم پێی وتم ئەو کاتە چاوەکانت زۆر پڕ دیاربوون
15:43
When my Grandpa Genji died, I was only five years old,
383
928000
3000
کاتێک کە جینی باپیرم مرد تەمەنم تەنها پێنج ساڵان بوو
15:46
but I took my mom by the hand and told her,
384
931000
2000
بەڵام من دەستی دایکمم گرت و پێم وت
15:48
"Don't worry, he'll come back as a baby."
385
933000
3000
"دڵ تەنگ مەبە،ئەو وەک و منداڵێکی ساوای لێ دێت و ئەگەڕێتەوە
15:51
And yet, for someone who's apparently done this already,
386
936000
3000
لەگەڵ ئەوەشی دا،هەر وەک و پێشتر یەکێک ئەمەی کردبێت
15:54
I still haven't figured anything out yet.
387
939000
3000
تا ئێستا بە تەواوەتی ڕاستی ئەوەم بۆ دەر نەکەوتووە
15:57
My knees still buckle every time I get on a stage.
388
942000
3000
ئەژنۆکانم ئێستاش ئەلەرزن هەر کاتێک ویستم بەرە و تەختی شانۆ سەرکەوم
16:00
My self-confidence can be measured out
389
945000
2000
وە متمانە بە خۆ بوونم دەتوانرێت پێوانە بکرێت
16:02
in teaspoons mixed into my poetry,
390
947000
2000
بە ڕێژۆی کۆچکە چایەک کە تێکەڵ بە هۆنراوەکانم بووە
16:04
and it still always tastes funny in my mouth.
391
949000
3000
بەڵام هیشتا تامی لە دەمدا خۆشە
16:07
But in Hiroshima, some people were wiped clean away,
392
952000
3000
بەڵام لە هێرۆشیما ،زۆربەی خەڵک بەتەواوەتی لەناو چوون
16:10
leaving only a wristwatch or a diary page.
393
955000
3000
هیچ شتێکیان لێ نەمایەوە لە سەعاتێکی دەست،یان پەڕەیەکی یادگاری نەبێت
16:13
So no matter that I have inhibitions to fill all my pockets,
394
958000
3000
هەرچەندە ئارەزوی گرتنی ماتەمینم بۆ ئەو کارەساتە هیچ سوودی نابێت
16:16
I keep trying,
395
961000
2000
بەڵام بەردەوام بووم لە هەوڵ دان
16:18
hoping that one day I'll write a poem
396
963000
2000
بەو ئومێدە کە ڕۆژێک لە ڕۆژان بتوانم هۆنراوەیەک بنوسم
16:20
I can be proud to let sit in a museum exhibit
397
965000
2000
کە لە یەکێک لە مۆزەخانەکاندا نمایش بکرێت
16:22
as the only proof I existed.
398
967000
2000
تەنها بۆ ئەوەی بەڵگە بێت بۆ ئەوەی کە من لەوێ بووم
16:24
My parents named me Sarah,
399
969000
2000
دایک و باوکم منیان ناو نا سارا
16:26
which is a biblical name.
400
971000
2000
کا ناوێکە لە ئینجیلدا هەیە
16:28
In the original story, God told Sarah she could do something impossible
401
973000
3000
لەچیرۆکە ڕاستیەکەدا،ئەفسانە بە سارای ووتبو کە شتێکی مەحاڵ بکات
16:31
and she laughed,
402
976000
3000
بە پێکەنی
16:34
because the first Sarah,
403
979000
2000
لەبەر ئەوەی یەکەم سارا
16:36
she didn't know what to do with impossible.
404
981000
2000
نەیدەزانم مەحاڵ واتای چیە
16:38
And me? Well, neither do I,
405
983000
3000
وە من؟هەروەها منیش نازانم
16:41
but I see the impossible every day.
406
986000
2000
بەڵام من هەموو ڕۆژێک مەحاڵ دەبینم
16:43
Impossible is trying to connect in this world,
407
988000
3000
مەحاڵە ئەوە کە پەیوەندی بکەیت بەم جیهانەوە
16:46
trying to hold onto others while things are blowing up around you,
408
991000
2000
هەوڵ بدەیت کە خۆت بە کەسانی ترەوە ببەستیتەوە کاتێک شتەکان نایەن بە دەستەوە
16:48
knowing that while you're speaking,
409
993000
2000
ئەوە بزانیت لە کاتێکدا قسە دەکەیت
16:50
they aren't just waiting for their turn to talk -- they hear you.
410
995000
3000
ئەوان تەنها چاوەڕێی سەرەی خۆیان دەکەن تا قسە بکەن.....ئەوان گوێت لێبگرن
16:53
They feel exactly what you feel
411
998000
2000
هەست بەوە بکەن کە هەستی پێ دەکەیت
16:55
at the same time that you feel it.
412
1000000
2000
وە لە هەمان کاتدا تۆش هەست بەوە بکەیت
16:57
It's what I strive for every time I open my mouth --
413
1002000
2000
من هەموو کاتێک هەوڵی ئەوە دەدەم کاتێک دەمم دەکەمەوە
16:59
that impossible connection.
414
1004000
2000
ئەو پەێوەندیە مەحاڵە
17:01
There's this piece of wall in Hiroshima
415
1006000
3000
ئەم پارچە دیوارەی لێلە هێرۆشیما
17:04
that was completely burnt black by the radiation.
416
1009000
3000
کە بە تەواوی ڕەش بۆتەوە و ئەونەسوتاوە بەهۆی تێکشکانەوە
17:07
But on the front step, a person who was sitting there
417
1012000
2000
بەڵام لە پلەی یەکەم دا کەسێک کە لێرە دانێستبوو
17:09
blocked the rays from hitting the stone.
418
1014000
2000
ڕێی لە تیشکەکان گرتبوو کە بەر بەردەکە بکەوێت
17:11
The only thing left now
419
1016000
2000
تاکە شت ماوەتەوە ئێستا
17:13
is a permanent shadow of positive light.
420
1018000
2000
سێبەرێکی بەردەوامی ڕوناکیە
17:15
After the A-bomb,
421
1020000
2000
دوای تەقینەوەکە
17:17
specialists said it would take 75 years
422
1022000
2000
شارەزایان وتویانە کە ٧٠ساڵی پێ دەچێت
17:19
for the radiation-damaged soil of Hiroshima City
423
1024000
3000
بۆ خاكە زیان لێکەوتووەکەی هێرۆ شیما
17:22
to ever grow anything again.
424
1027000
2000
کە چیتر هیچ بەر و بومێک گەشە ناکات لەسەری
17:24
But that spring, there were new buds popping up from the earth.
425
1029000
3000
بەڵام ئەو بەهارە،چەند چڵە گیایەکی نوێ سەریان دەرهێنابوو لە خاکەکەیەوە
17:27
When I meet you, in that moment,
426
1032000
2000
کاتێک دەتبینم لەو خولەکەدا
17:29
I'm no longer a part of your future.
427
1034000
2000
من چیتر بەشێک نیم لە داهاتووت
17:31
I start quickly becoming part of your past.
428
1036000
2000
بە خێرای ئەبم بە بەشێک لە ڕابردووت
17:33
But in that instant, I get to share your present.
429
1038000
3000
بەڵام هەر خێرا دەتوانم بەشداری ڕانەبردووشت بکەم
17:36
And you, you get to share mine.
430
1041000
2000
وە تۆ،تۆش دەتوانیت هاوبەشی ئەوەی من بکەیت
17:38
And that is the greatest present of all.
431
1043000
2000
وە ئەمە مەزن ترین ڕانەبردووە بۆ هەمومان
17:40
So if you tell me I can do the impossible,
432
1045000
2000
بۆیە ئەگەڕێم بڵێ ئەتوانم ئەوەی ناکرێت بیکەم
17:42
I'll probably laugh at you.
433
1047000
2000
لەوانەیە پێشت پێ بکەنم
17:44
I don't know if I can change the world yet,
434
1049000
2000
من نازانم دەتوانم جیهان بگۆڕم هێشتا یان نا
17:46
because I don't know that much about it --
435
1051000
2000
لەبەر ئەوەی زۆر نازانم دەربارەی
17:48
and I don't know that much about reincarnation either,
436
1053000
2000
وە هەروەها ن ناشزانم دەربارەی زیندوبونەوە
17:50
but if you make me laugh hard enough,
437
1055000
2000
بەڵام ئەگەر بتوانیت بمخەیت پێکەنین
17:52
sometimes I forget what century I'm in.
438
1057000
3000
هەندێ جار بیرم دەچێتەر لە چ سەدەیەکدام
17:55
This isn't my first time here. This isn't my last time here.
439
1060000
3000
ئەمە یەکەم جارم نیە لێرە ،وە ئاخیر جاریشم نیە
17:58
These aren't the last words I'll share.
440
1063000
2000
ئەمە ئاخیر وشەکانم نیە کە دەیڵێم
18:00
But just in case, I'm trying my hardest
441
1065000
3000
بەڵآم هەرچۆنێک بێت ،من هەوێی ئەوە دەدەم کە هەتا بتوانم
18:03
to get it right this time around.
442
1068000
3000
ئەم جیهانە باشر بکەم
18:06
Thank you.
443
1071000
2000
زۆر سوپاس
18:08
(Applause)
444
1073000
4000
چەپڵەلێدان
18:12
Thank you.
445
1077000
2000
زۆر سوپاس
18:14
(Applause)
446
1079000
2000
چەثڵەلێدان
18:16
Thank you.
447
1081000
2000
زۆر سوپاس
18:18
(Applause)
448
1083000
4000
چەپڵەلێدان
ABOUT THE SPEAKER
Sarah Kay - PoetA performing poet since she was 14 years old, Sarah Kay is the founder of Project VOICE, an organization that uses spoken word poetry as a literacy and empowerment tool.
Why you should listen
Plenty of 14-year-old girls write poetry. But few hide under the bar of the famous Bowery Poetry Club in Manhattan’s East Village absorbing the talents of New York’s most exciting poets. Not only did Sarah Kay do that -- she also had the guts to take its stage and hold her own against performers at least a decade her senior. Her talent for weaving words into poignant, funny, and powerful performances paid off.
Sarah holds a Masters degree in the art of teaching from Brown University and an honorary doctorate in humane letters from Grinnell College. Her first book, B, was ranked the number one poetry book on Amazon.com. Her second book, No Matter the Wreckage, is available from Write Bloody Publishing.
Sarah also founded Project VOICE, an organization that uses spoken word poetry as a literacy and empowerment tool. Project VOICE runs performances and workshops to encourage people to engage in creative self-expression in schools and communities around the world.
Sarah Kay | Speaker | TED.com