Mary Maker: Why I fight for the education of refugee girls (like me)
မေရီ မိတ်ကာ: စစ်ဘေးသင့် အမျိုးသမီးများအတွက် ပညာရေး (ကျမ အပါအဝင်)
Mary Maker believes in the power of education to build peace and rebuild lives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
to live our lives.
ရွေးချယ်နိုင်ပါတယ်
ဆူဒန်တောင်ပိုင်းမှာ
in South Sudan,
in front of 120 students,
ကျောင်းသား(၁၂၀)ရှေ့ သင်ပြခဲ့တယ်
ကျမ ကြောက်လန့်မနေဘူး
နိုင်ငံတွေက လာကြတာ
သိပ်ကို ကွဲပြားခြားနားကြတယ်
in order to stay alive.
back home in South Sudan
or they have a different belief.
သတ်ဖြတ်နေကြသူတွေပေါ့။
အာဖရိကန်နိုင်ငံတွေက လာကြတာ
devastated by war.
they make friends,
သူတို့ သူငယ်ချင်းတွေပဲ
of so many other refugees.
အနားမှာ မရှိခဲ့သူပါ
in most of my early childhood,
came from a poor background,
as they took water along the Nile.
လုကြရင်း တိုက်ခိုက်ကြတယ်
and terrifying bombs
for every single parent
ကြောက်ဖို့အကောင်းဆုံးက
and turned into young soldiers.
of a safe place for us.
and my younger sister was two.
for many agonizing days
နိုင်ဖို့ စိတ်ပျက်ပင်ပန်းတဲ့ နေ့ရက်များစွာ
to carry me and my younger sister.
the Kenyan border, yes.
ဖြတ်နိုင်ခဲ့တယ်
that I have ever had in my whole life.
who had fled into the camp earlier on,
မိသားစုဝင်တွေကို ပြန်တွေ့ရတာပါပဲ
just for a moment.
for three years, though.
in most of my early childhood,
to move with my uncle
ဦးလေးနဲ့ အတူသွားဖို့
I could sing and laugh again --
သီချင်းတွေဆို ရယ်မောနိုင်ခဲ့တယ်
uniforms, you bet.
for me to go to school,
သဘောမကျဘူး
သူ့အတွက် ပိုအရေးကြီးတယ်
is a waste of time."
အလကားပဲ" လို့ သူထင်တယ်လေ
many days of school,
to go to boarding school.
သူစီစဉ်ပေးခဲ့တယ်
over the couple of years to come.
ယုံကြည်ပေးခဲ့တာကို မှတ်မိသေးတယ်
that you have to overcome.
မင်းနိုင်နင်းရမဲ့ တိရစ္ဆာန်တစ်ကောင်လိုပဲ"
his first big investment.
behind in the camp,
အမေ့ကို မတွေ့ရတော့ဘူး
was really long.
သိပ်ကိုကြာလွန်းတယ်
would ever come into my life.
လုံးဝ ကြိုမတွေးခဲ့မိဘူး
back in Nakuru, died first.
သူကျမအပေါ် သိပ်ကောင်းခဲ့ပါတယ်
after giving birth to four girls,
အမေဟာ မိန်းကလေး ၄ ယောက်မွေးပြီးချိန်မှာ
given birth to something
be accepted into the community --
to attend my mother's burial.
to attend her burial,
never left behind any children."
စိတ်မကောင်းပါဘူးတဲ့"
I knew this was the end of me.
အဆုံးသတ်လို့ မြင်ခဲ့တယ်
to take care of my siblings.
စခန်းကို ပြန်လာခဲ့တယ်
ဒေါ်လေး "အိုကိုအိ" (Okoi)
for me to go back to school.
ကျမကျောင်းစရိတ် လှမ်းပို့ပေးတယ်
but it was also so hard.
သိပ်လည်း ခက်ခဲတယ်
when parents would come to school,
of your siblings."
that I was clinging on.
high school exams in 2015,
it's about doing your best."
ကြိုးစားခဲ့တယ်ဆိုတာ ပိုအရေးကြီးတယ်"
you have a strong will.
and it's going to work."
moments, you accept anything, right?
လက်ခံပြီလေ ဟုတ်တယ်မလား
some travel money
Anester Victory Girls High School ကို
Anester Victory Girls High School.
the principal's office.
မိုးတွေ ရွာချနေတာ
that had been rained on,
တုန်လှုပ်နေကြတာ
he not only paid our school fees
ကျောင်းစရိတ် ထောက်ပံ့တဲ့အပြင်
and pocket money for food.
for a second time,
to Anester Victory, Mr. Gatimu
ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်
for giving me that chance.
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်
that my sister and I should get married
အိမ်ထောင်ပြုဖို့ တိုက်တွန်းကြတယ်
took us as property rather than children.
ကလေးလို့မမြင်ဘဲ ပိုင်ဆိုင်မှုလို့မြင်ကြတယ်
in my community.
ကျမပတ်ဝန်းကျင်က ကြောက်ကြတယ်
like my mother did.
and I are suffering,
heading in that direction.
equal and stable societies.
မျှတပြီးခိုင်မာတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကိုဖန်တီးတယ်
a part to play in this
ပါဝင်လှုပ်ရှားဖို့လိုတယ်
that encourage me to move on:
အမျိုးသားတွေ ရှိပါတယ်
အမေမတူ ညီအစ်မတွေ လဲပါတယ်
where they live with my stepsister.
အမေမတူ ညီအစ်မတွေနဲ့ နေဖို့ ပို့လိုက်တယ်
is that they all get a decent education.
ပညာကောင်းကောင်းသင်ရတယ်
for everyone to make it.
မျှတတဲ့ အခွင့်အရေးတွေပေးတယ်
is not all about the syllabus.
ကျောင်းစာသီးသန့် မဟုတ်ပါဘူး
the joy that I had
ပျော်ရတဲ့ အချိန်တွေကို
lessons in school,
my classroom as a laboratory
ဓာတ်ခွဲခန်းတစ်ခုလို မြင်တယ်
skills and knowledge
မျှော်လင့်ချက်တွေပါ ဖန်တီးပေးတယ်
grow new branches.
သစ်ကိုင်းတွေ ပြန်ဝေဆာလာမယ်
into a passion for peace.
ဖြေသိမ့်ပေးနိုင်တယ်
on a single student in my class.
ကျမ ဘယ်တော့မှ လက်မလျှော့ဘူး
mathematical equations,
that you witnessed back home.
မေ့ပျောက်ထားနိုင်မယ်
are enrolled in schools here,
of the refugee population.
of education because of the war back home.
ကလေးတွေလည်းပါတယ်
building a generation of hope,
မျှော်လင့်ချက်တွေ ပေးတယ်ဆိုရင်
packed in my classroom?
ကျောင်းသား ၁၂၀ ပြည့်ကျပ်နေရတာလဲ။
of the primary school students
enough places for them?
နေရာလုံလုံလောက်လောက် မရှိလို့လား
of the secondary school graduates
called "Bridge2Rwanda."
for universities abroad.
telling me what to do,
to invest in young refugees.
ဒုက္ခသည် လူငယ်တွေအပေါ် ရင်းနှီးကြပါ
that we mentioned earlier.
will enjoy the shade.
ABOUT THE SPEAKER
Mary Maker - TeacherMary Maker believes in the power of education to build peace and rebuild lives.
Why you should listen
A refugee from South Sudan's civil war, Mary Maker found solace and hope through education. She has lived in Kakuma refugee camp for several years, where she worked as a school teacher to a class of 120 students. She is now student again, attending a scholarship program in Rwanda, putting her on a path to university.
Mary Maker | Speaker | TED.com