TEDxDanubia
Margaret Heffernan: The dangers of willful blindness
Margaret Heffernan: Zagrożenia wynikające z "celowego niedostrzegania"
Filmed:
Readability: 3.7
1,773,982 views
Gayla Benefield po prostu wykonywała swoją pracę. Do czasu aż odkryła przerażający sekret związany z jej rodzinnym miastem: współczynnik śmiertelności był 80 razy wyższy niż w reszcie USA. Jednak gdy próbowała powiedzieć o tym innym, odkryła nawet bardziej szokującą prawdę: ludzie nie chcieli o tym wiedzieć. W prelekcji, która jest po części lekcją historii, a po części wezwaniem do działania, Margaret Heffernan przedstawia zagrożenia wynikające ze "celowego niedostrzegania" i chwali zwykłych ludzi takich jak Benefield, którzy nie boją się mówić głośno o problemach. (Nakręcone podczas TEDxDanubia.)
Margaret Heffernan - Management thinker
The former CEO of five businesses, Margaret Heffernan explores the all-too-human thought patterns -- like conflict avoidance and selective blindness -- that lead organizations and managers astray. Full bio
The former CEO of five businesses, Margaret Heffernan explores the all-too-human thought patterns -- like conflict avoidance and selective blindness -- that lead organizations and managers astray. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
In the northwest corner of the United States,
0
1268
3585
W północno-zachodnim zakątku USA,
00:16
right up near the Canadian border,
1
4853
2874
zaraz przy granicy z Kanadą,
00:19
there's a little town called Libby, Montana,
2
7727
3826
znajduje się miasteczko Libby w stanie Montana.
00:23
and it's surrounded by pine trees and lakes
3
11553
4485
Otaczają je sosny i jeziora
00:28
and just amazing wildlife
4
16038
4723
oraz niesamowita dzika przyroda
00:32
and these enormous trees that scream up into the sky.
5
20761
5338
i ogromne drzewa pnące się aż do nieba.
00:38
And in there is a little town called Libby,
6
26099
3519
Właśnie tam jest miasteczko zwane Libby,
00:41
which I visited, which feels kind of lonely,
7
29618
4345
które odwiedziłam.
00:45
a little isolated.
8
33963
2397
To dość odosobnione miejsce.
00:48
And in Libby, Montana, there's a rather unusual woman
9
36360
3652
Mieszka tam niesamowita kobieta
00:52
named Gayla Benefield.
10
40012
2027
o imieniu Gayla Benefield.
00:54
She always felt a little bit of an outsider,
11
42039
2363
Zawsze czuła się trochę jak outsider,
00:56
although she's been there almost all her life,
12
44402
2564
mimo że spędziła tam prawie całe życie.
00:58
a woman of Russian extraction.
13
46966
2448
Jest z pochodzenia Rosjanką.
01:01
She told me when she went to school,
14
49414
1633
Powiedziała mi, że w szkole
01:03
she was the only girl who ever chose
15
51047
1773
jako jedyna dziewczynka
01:04
to do mechanical drawing.
16
52820
3354
chodziła na zajęcia z rysunku mechanicznego.
01:08
Later in life, she got a job going house to house
17
56174
3898
Później jej praca polegała
na chodzeniu po domach
na chodzeniu po domach
01:12
reading utility meters -- gas meters, electricity meters.
18
60072
4110
i odczytywaniu liczników
gazu, energii elektrycznej.
gazu, energii elektrycznej.
01:16
And she was doing the work in the middle of the day,
19
64182
3000
Pracowała koło południa.
01:19
and one thing particularly caught her notice, which was,
20
67182
3427
Zaintrygowało ją, że w środku dnia
01:22
in the middle of the day she met a lot of men
21
70609
4106
zastawała w domach wielu mężczyzn,
01:26
who were at home, middle aged, late middle aged,
22
74715
4390
w średnim wieku i starszych.
01:31
and a lot of them seemed to be on oxygen tanks.
23
79105
5443
Wielu z nich korzystało z butli tlenowych.
01:36
It struck her as strange.
24
84548
2763
Wydało jej się to dziwne.
01:39
Then, a few years later, her father died at the age of 59,
25
87311
3611
Kilka lat później jej ojciec
zmarł w wieku 59 lat,
zmarł w wieku 59 lat,
01:42
five days before he was due to receive his pension.
26
90922
3930
pięć dni przed emeryturą.
01:46
He'd been a miner.
27
94852
1088
Był górnikiem.
01:47
She thought he must just have been worn out by the work.
28
95940
5442
Stwierdziła, że pewnie wykończyła go praca.
01:53
But then a few years later, her mother died,
29
101382
3732
Ale kilka lat później zmarła jej matka
01:57
and that seemed stranger still,
30
105114
3017
i wydało jej się to jeszcze dziwniejsze,
02:00
because her mother came from a long line of people
31
108131
2834
bo jej matka pochodziła z długiej linii ludzi,
02:02
who just seemed to live forever.
32
110965
3861
którzy wydawali się żyć wiecznie.
02:06
In fact, Gayla's uncle is still alive to this day,
33
114826
3569
Wujek Gayli żyje do dzisiaj
02:10
and learning how to waltz.
34
118395
2174
i uczy się walca.
02:12
It didn't make sense that Gayla's mother
35
120569
3435
Tak wczesna śmierć matki Gayli
02:16
should die so young.
36
124004
2454
nie miała sensu.
02:18
It was an anomaly, and she kept puzzling over anomalies.
37
126458
4244
Była to anomalia,
a Gaylę intrygowały anomalie.
a Gaylę intrygowały anomalie.
02:22
And as she did, other ones came to mind.
38
130702
2056
Wtedy przypomniała sobie także o innych.
02:24
She remembered, for example,
39
132758
1728
Na przykład o tym,
02:26
when her mother had broken a leg and went into the hospital,
40
134486
3099
że kiedy jej matka złamała nogę
i poszła do szpitala,
i poszła do szpitala,
02:29
and she had a lot of x-rays,
41
137585
1775
zrobiono jej dużo zdjęć rentgenowskich,
02:31
and two of them were leg x-rays, which made sense,
42
139360
2955
z czego dwa zdjęcia nogi,
co miało sens,
co miało sens,
02:34
but six of them were chest x-rays, which didn't.
43
142315
4810
ale sześć klatki piersiowej,
co nie miało sensu.
co nie miało sensu.
02:39
She puzzled and puzzled over every piece
44
147125
2982
Zastanawiała się nad każdym elementem
02:42
of her life and her parents' life,
45
150107
2376
swojego życia i życia swoich rodziców,
02:44
trying to understand what she was seeing.
46
152483
4001
starając się zrozumieć, co to oznaczało.
02:48
She thought about her town.
47
156484
1711
Myślała o swoim mieście.
02:50
The town had a vermiculite mine in it.
48
158195
2988
W mieście znajdowała się
kopalnia wermikulitu.
kopalnia wermikulitu.
02:53
Vermiculite was used for soil conditioners,
49
161183
2833
Wermikulit wykorzystywano do
środków użyźniających glebę,
środków użyźniających glebę,
02:56
to make plants grow faster and better.
50
164016
3280
aby rośliny rosły szybciej i lepiej.
02:59
Vermiculite was used to insulate lofts,
51
167296
3058
Wykorzystywano go także
do izolowania poddaszy.
do izolowania poddaszy.
03:02
huge amounts of it put under the roof
52
170354
2647
Duże ilości umieszczano pod dachem,
03:05
to keep houses warm during the long Montana winters.
53
173001
3851
aby przygotować domy
na długie zimy w Montanie.
na długie zimy w Montanie.
03:08
Vermiculite was in the playground.
54
176852
2367
Wermikulit był też na placu zabaw.
03:11
It was in the football ground.
55
179219
1396
Na boisku.
03:12
It was in the skating rink.
56
180615
2490
Na lodowisku.
03:15
What she didn't learn until she started working this problem
57
183105
3829
Zanim zaczęła zajmować się tym problemem,
03:18
is vermiculite is a very toxic form of asbestos.
58
186934
7085
nie wiedziała, że wermikulit
to mocno toksyczna odmiana azbestu.
to mocno toksyczna odmiana azbestu.
03:26
When she figured out the puzzle,
59
194019
1779
Kiedy rozwiązała zagadkę,
03:27
she started telling everyone she could
60
195798
2906
zaczęła opowiadać, komu tylko mogła
03:30
what had happened, what had been done to her parents
61
198704
2667
o tym, co zrobiono jej rodzicom
03:33
and to the people that she saw on oxygen tanks
62
201371
3070
i ludziom z butlami tlenowymi,
03:36
at home in the afternoons.
63
204441
3161
którzy spędzali popołudnia w domach.
03:39
But she was really amazed.
64
207602
1401
Czekało ją zaskoczenie.
03:41
She thought, when everybody knows, they'll want to do something,
65
209003
2453
Sądziła, że gdy wieść się rozejdzie,
ludzie zaczną działać,
ludzie zaczną działać,
03:43
but actually nobody wanted to know.
66
211456
2841
ale właściwie nikt nie chciał wiedzieć.
03:46
In fact, she became so annoying
67
214297
2115
Opowiadając cały czas tę historię,
03:48
as she kept insisting on telling this story
68
216412
2437
stała się tak nieznośna
03:50
to her neighbors, to her friends, to other people in the community,
69
218849
3128
dla sąsiadów, przyjaciół i znajomych,
03:53
that eventually a bunch of them got together
70
221977
1916
że w końcu część z nich
03:55
and they made a bumper sticker,
71
223893
1799
stworzyła naklejki na zderzaki,
03:57
which they proudly displayed on their cars, which said,
72
225692
3268
które z dumą przykleili na samochody:
04:00
"Yes, I'm from Libby, Montana,
73
228960
2146
"Tak, jestem z Libby w stanie Montana
04:03
and no, I don't have asbestosis."
74
231106
5540
i nie, nie choruję na pylicę azbestową".
04:08
But Gayla didn't stop. She kept doing research.
75
236646
3380
Ale Gayla nie przestała.
Nadal prowadziła poszukiwania.
Nadal prowadziła poszukiwania.
04:12
The advent of the Internet definitely helped her.
76
240026
3191
Narodziny Internetu na pewno pomogły.
04:15
She talked to anybody she could.
77
243217
2020
Rozmawiała, z kim tylko mogła.
04:17
She argued and argued, and finally she struck lucky
78
245237
3275
Walczyła, aż wreszcie jej się powiodło,
04:20
when a researcher came through town
79
248512
2200
gdy przez miasto przejeżdżał naukowiec,
04:22
studying the history of mines in the area,
80
250712
2434
badający historię okolicznych kopalni.
04:25
and she told him her story, and at first, of course,
81
253146
3142
Oczywiście na początku,
04:28
like everyone, he didn't believe her,
82
256288
2271
jak każdy, nie uwierzył jej.
04:30
but he went back to Seattle and he did his own research
83
258559
2317
Ale po powrocie do Seattle
przeprowadził własne badania
przeprowadził własne badania
04:32
and he realized that she was right.
84
260876
4486
i zrozumiał, że miała rację.
04:37
So now she had an ally.
85
265362
4062
Teraz miała sprzymierzeńca.
04:41
Nevertheless, people still didn't want to know.
86
269424
2590
Jednak ludzie nadal nie chcieli wiedzieć.
04:44
They said things like, "Well, if it were really dangerous,
87
272014
3724
Mówili na przykład:
"Gdyby to było naprawdę groźne,
"Gdyby to było naprawdę groźne,
04:47
someone would have told us."
88
275738
3033
ktoś by nam powiedział".
04:50
"If that's really why everyone was dying,
89
278771
3022
"Gdyby to dlatego wszyscy umierali,
04:53
the doctors would have told us."
90
281793
4576
lekarze powiedzieliby nam o tym".
04:58
Some of the guys used to very heavy jobs said,
91
286369
3376
Mężczyźni nawykli do ciężkiej pracy mówili:
05:01
"I don't want to be a victim.
92
289745
1811
"Nie chcę być ofiarą.
05:03
I can't possibly be a victim, and anyway,
93
291556
2018
Nie jestem ofiarą i poza tym
05:05
every industry has its accidents."
94
293574
6933
w każdym przemyśle zdarzają się wypadki".
05:12
But still Gayla went on, and finally she succeeded
95
300507
3806
Gayla się nie poddała
i w końcu odniosła sukces.
i w końcu odniosła sukces.
05:16
in getting a federal agency to come to town
96
304313
2612
Do miasta przyjechała agencja federalna
05:18
and to screen the inhabitants of the town --
97
306925
4288
i przebadała mieszkańców,
05:23
15,000 people -- and what they discovered
98
311213
4728
15 tys. ludzi, i odkryli,
05:27
was that the town had a mortality rate
99
315941
3419
że współczynnik śmiertelności
05:31
80 times higher than anywhere in the United States.
100
319360
6058
jest 80 razy wyższy niż w reszcie USA.
05:37
That was in 2002, and even at that moment,
101
325418
4016
To było w 2002 r. i nawet wówczas
05:41
no one raised their hand to say, "Gayla,
102
329434
3690
nikt nie próbował powiedzieć:
05:45
look in the playground where your grandchildren are playing.
103
333124
4315
"Gayla, plac zabaw twoich wnuków
05:49
It's lined with vermiculite."
104
337439
4704
jest pokryty wermikulitem".
05:54
This wasn't ignorance.
105
342143
3067
To nie była ignorancja.
05:57
It was willful blindness.
106
345210
2769
To było celowe niedostrzeganie.
05:59
Willful blindness is a legal concept which means,
107
347979
3479
Celowe niedostrzeganie to pojęcie prawne,
mówiące, że jeśli istnieją informacje,
mówiące, że jeśli istnieją informacje,
06:03
if there's information that you could know and you should know
108
351458
2934
o których można i powinno się wiedzieć,
06:06
but you somehow manage not to know,
109
354392
3470
ale jakoś udaje się je zignorować,
06:09
the law deems that you're willfully blind.
110
357862
2746
prawo orzeka, że to działanie celowe.
06:12
You have chosen not to know.
111
360608
3775
Zdecydowaliście, że nie chcecie wiedzieć.
06:16
There's a lot of willful blindness around these days.
112
364383
4399
Obecnie często spotykamy się
ze świadomym niedostrzeganiem.
ze świadomym niedostrzeganiem.
06:20
You can see willful blindness in banks,
113
368782
2851
Widać to było w bankach,
06:23
when thousands of people sold mortgages to people
114
371633
3057
gdy tysiące ludzi sprzedało
kredyty hipoteczne tysiącom innych,
kredyty hipoteczne tysiącom innych,
06:26
who couldn't afford them.
115
374690
1708
których nie było na nie stać.
06:28
You could see them in banks
116
376398
1658
Widać to było w bankach,
06:30
when interest rates were manipulated
117
378056
2164
gdy manipulowano oprocentowaniem
06:32
and everyone around knew what was going on,
118
380220
2412
i wszyscy wokoło wiedzieli, co się dzieje,
06:34
but everyone studiously ignored it.
119
382632
3174
ale umyślnie to ignorowali.
06:37
You can see willful blindness in the Catholic Church,
120
385806
3424
Świadome niedostrzeganie
widać w kościele katolickim,
widać w kościele katolickim,
06:41
where decades of child abuse went ignored.
121
389230
4621
gdzie przez lata ignorowano
wykorzystywanie nieletnich.
wykorzystywanie nieletnich.
06:45
You could see willful blindness
122
393851
2295
Świadome niedostrzeganie widać było
06:48
in the run-up to the Iraq War.
123
396146
4511
w okresie poprzedzającym wojnę w Iraku.
06:52
Willful blindness exists on epic scales like those,
124
400657
3639
Skala świadomego niedostrzegania
może być ogromna,
może być ogromna,
06:56
and it also exists on very small scales,
125
404296
2895
albo bardzo mała,
06:59
in people's families, in people's homes and communities,
126
407191
3928
w rodzinach, w domach,
w społecznościach,
w społecznościach,
07:03
and particularly in organizations and institutions.
127
411119
5478
a szczególnie w organizacjach i instytucjach.
07:08
Companies that have been studied for willful blindness
128
416597
4242
Firmom, które badano pod względem
świadomego niedostrzegania,
świadomego niedostrzegania,
07:12
can be asked questions like,
129
420839
2283
można zadać takie pytania jak:
07:15
"Are there issues at work
130
423122
2826
"Czy w pracy istnieją sprawy,
07:17
that people are afraid to raise?"
131
425948
3430
o których ludzie boją się mówić?".
07:21
And when academics have done studies like this
132
429378
2192
Gdy przeprowadzono takie badania
07:23
of corporations in the United States,
133
431570
2320
w amerykańskich korporacjach,
07:25
what they find is 85 percent of people say yes.
134
433890
5248
odkryto, że 85% odpowiada twierdząco.
07:31
Eighty-five percent of people know there's a problem,
135
439138
3008
85% wie, że istnieje problem,
07:34
but they won't say anything.
136
442146
2075
ale nic nie mówią.
07:36
And when I duplicated the research in Europe,
137
444221
3387
Gdy przeprowadziłam
takie samo badanie w Europie,
takie samo badanie w Europie,
07:39
asking all the same questions,
138
447608
2662
zadając takie same pytania,
07:42
I found exactly the same number.
139
450270
3090
wynik był taki sam.
07:45
Eighty-five percent. That's a lot of silence.
140
453360
4051
85%. To sporo milczenia.
07:49
It's a lot of blindness.
141
457411
2082
To sporo niedostrzegania.
07:51
And what's really interesting is that when I go to companies in Switzerland,
142
459493
3446
Co ciekawe, odwiedzając firmy w Szwajcarii,
07:54
they tell me, "This is a uniquely Swiss problem."
143
462939
3616
słyszę: "To typowo szwajcarski problem".
07:58
And when I go to Germany, they say, "Oh yes, this is the German disease."
144
466555
4200
W Niemczech: "Tak, to niemiecka choroba".
08:02
And when I go to companies in England, they say,
145
470755
2272
A w angielskich firmach:
08:05
"Oh, yeah, the British are really bad at this."
146
473027
3777
"Tak, Brytyjczycy w tym kuleją".
08:08
And the truth is, this is a human problem.
147
476804
4670
Prawda jest taka, że to problem ludzki.
08:13
We're all, under certain circumstances, willfully blind.
148
481474
6365
Wszyscy w pewnych sytuacjach
świadomie ślepniemy.
świadomie ślepniemy.
08:19
What the research shows is that some people are blind
149
487839
2484
Badania pokazują,
że niektórzy nie widzą,
że niektórzy nie widzą,
08:22
out of fear. They're afraid of retaliation.
150
490323
3669
bo się boją. Boją się odwetu.
08:25
And some people are blind because they think, well,
151
493992
3375
Niektórzy nie widzą, bo uważają,
08:29
seeing anything is just futile.
152
497367
2418
że dostrzeganie czegokolwiek jest daremne.
08:31
Nothing's ever going to change.
153
499785
1856
Nic się nigdy nie zmieni.
08:33
If we make a protest, if we protest against the Iraq War,
154
501641
2814
Jeśli będziemy protestować
przeciwko wojnie w Iraku,
przeciwko wojnie w Iraku,
08:36
nothing changes, so why bother?
155
504455
1770
nic się nie zmieni,
więc po co sobie zawracać głowę?
więc po co sobie zawracać głowę?
08:38
Better not to see this stuff at all.
156
506225
4542
Lepiej w ogóle tego nie widzieć.
08:42
And the recurrent theme that I encounter all the time
157
510767
2999
To, z czym ciągle się spotykam,
08:45
is people say, "Well, you know,
158
513766
2479
to ludzie mówiący:
08:48
the people who do see, they're whistleblowers,
159
516245
3500
"Ludzie, którzy widzą, to demaskatorzy,
08:51
and we all know what happens to them."
160
519745
2624
a wszyscy wiemy, jak kończą demaskatorzy".
08:54
So there's this profound mythology around whistleblowers
161
522369
4049
Istnieje pewien głęboko zakorzeniony mit,
08:58
which says, first of all, they're all crazy.
162
526418
4313
że demaskatorzy
to przede wszystkim szaleńcy.
to przede wszystkim szaleńcy.
09:02
But what I've found going around the world
163
530731
2313
Ale podróżując po świecie
09:05
and talking to whistleblowers is, actually,
164
533044
3187
i rozmawiając z demaskatorami, odkryłam,
09:08
they're very loyal and quite often very conservative people.
165
536231
4755
że tak naprawdę to bardzo lojalni
i często konserwatywni ludzie.
i często konserwatywni ludzie.
09:12
They're hugely dedicated to the institutions that they work for,
166
540986
3905
Są bardzo oddani instytucjom,
dla których pracują.
dla których pracują.
09:16
and the reason that they speak up,
167
544891
2307
Mówią głośno o problemach
09:19
the reason they insist on seeing,
168
547198
2882
i nie unikają widzenia,
09:22
is because they care so much about the institution
169
550080
3497
ponieważ dbają o instytucję
09:25
and want to keep it healthy.
170
553577
3586
i chcą, by była zdrowa.
09:29
And the other thing that people often say
171
557163
2163
O demaskatorach mówi się też często:
09:31
about whistleblowers is, "Well, there's no point,
172
559326
3228
"To nie ma sensu,
09:34
because you see what happens to them.
173
562554
2569
bo widzimy, jak kończą.
09:37
They are crushed.
174
565123
1314
Zostają zmiażdżeni.
09:38
Nobody would want to go through something like that."
175
566437
3742
Nikt nie chce przez to przechodzić".
09:42
And yet, when I talk to whistleblowers,
176
570179
3327
A jednak, gdy rozmawiam z demaskatorami,
09:45
the recurrent tone that I hear is pride.
177
573506
5160
wielokrotnie słyszę w ich głosie dumę.
09:50
I think of Joe Darby.
178
578666
2385
Przychodzi mi na myśl Joe Darby.
09:53
We all remember the photographs of Abu Ghraib,
179
581051
3452
Wszyscy pamiętamy zdjęcia z Abu Ghurajbu,
09:56
which so shocked the world and showed the kind of war
180
584503
3722
które zszokowały świat i pokazały,
10:00
that was being fought in Iraq.
181
588225
2664
jaka wojna ma miejsce w Iraku.
10:02
But I wonder who remembers Joe Darby,
182
590889
3011
Zastanawiam się jednak,
kto pamięta Joe Darby'ego,
kto pamięta Joe Darby'ego,
10:05
the very obedient, good soldier
183
593900
3496
bardzo posłusznego, dobrego żołnierza,
10:09
who found those photographs and handed them in.
184
597396
4763
który znalazł te zdjęcia i pokazał światu.
10:14
And he said, "You know, I'm not the kind of guy
185
602159
3718
Powiedział: "Nie jestem donosicielem,
10:17
to rat people out, but some things just cross the line.
186
605877
4226
ale niektóre rzeczy idą za daleko".
10:22
Ignorance is bliss, they say,
187
610103
2096
Podobno niewiedza to błogosławieństwo,
10:24
but you can't put up with things like this."
188
612199
3728
ale nie można pozwalać na takie rzeczy".
10:27
I talked to Steve Bolsin, a British doctor,
189
615927
3035
Rozmawiałam ze Stevem Bolsinem,
lekarzem z Wielkiej Brytanii,
lekarzem z Wielkiej Brytanii,
10:30
who fought for five years to draw attention
190
618962
4306
który przez pięć lat walczył,
aby zwrócić uwagę
aby zwrócić uwagę
10:35
to a dangerous surgeon who was killing babies.
191
623268
5023
na niebezpiecznego chirurga,
który zabijał niemowlęta.
który zabijał niemowlęta.
10:40
And I asked him why he did it, and he said,
192
628291
1926
Zapytałam go, czemu to robił,
i odpowiedział:
i odpowiedział:
10:42
"Well, it was really my daughter who prompted me to do it.
193
630217
4232
"Skłoniła mnie do tego córka.
10:46
She came up to me one night, and she just said,
194
634449
2264
Powiedziała mi raz:
10:48
'Dad, you can't let the kids die.'"
195
636713
3429
'Tato, nie możesz dać tym dzieciom umrzeć".
10:52
Or I think of Cynthia Thomas,
196
640142
2751
Myślę o Cynthii Thomas,
10:54
a really loyal army daughter and army wife,
197
642893
3985
lojalnej córce i żonie wojskowego.
10:58
who, as she saw her friends and relations
198
646878
2952
Gdy zobaczyła przyjaciół i krewnych
11:01
coming back from the Iraq War, was so shocked
199
649830
4302
po powrocie z wojny w Iraku,
była tak zszokowana
była tak zszokowana
11:06
by their mental condition
200
654132
1888
ich stanem psychicznym
11:08
and the refusal of the military to recognize and acknowledge
201
656020
4031
i odmową uznania przez wojskowych
11:12
post-traumatic stress syndrome
202
660051
2664
zespołu stresu pourazowego,
11:14
that she set up a cafe in the middle of a military town
203
662715
5608
że założyła kafejkę w centrum garnizonu,
11:20
to give them legal, psychological and medical assistance.
204
668323
5630
by udzielać im pomocy prawnej,
psychologicznej i medycznej.
psychologicznej i medycznej.
11:25
And she said to me, she said, "You know, Margaret,
205
673953
2940
Powiedziała mi: "Wiesz, Margaret,
11:28
I always used to say I didn't know what I wanted to be
206
676893
3793
kiedyś mówiłam, że nie wiem,
11:32
when I grow up.
207
680686
2288
kim chcę zostać, gdy dorosnę.
11:34
But I've found myself in this cause,
208
682974
4493
Ale odnalazłam siebie w tej sprawie
11:39
and I'll never be the same."
209
687467
5017
i już nigdy nie będę taka sama".
11:44
We all enjoy so many freedoms today,
210
692484
3296
Obecnie cieszymy się wieloma
11:47
hard-won freedoms:
211
695780
1956
ciężko zdobytymi swobodami:
11:49
the freedom to write and publish without fear of censorship,
212
697736
3468
wolność pisania i publikowania
bez obawy cenzury,
bez obawy cenzury,
11:53
a freedom that wasn't here the last time I came to Hungary;
213
701204
3775
czego nie było na Węgrzech
podczas mojej ostatniej wizyty.
podczas mojej ostatniej wizyty.
11:56
a freedom to vote, which women in particular
214
704979
2486
Swoboda głosowania,
o którą szczególnie kobiety
o którą szczególnie kobiety
11:59
had to fight so hard for;
215
707465
2479
musiały ciężko walczyć.
12:01
the freedom for people of different ethnicities and cultures
216
709944
2848
Swobody dla ludzi o różnych
narodowościach, kulturach
narodowościach, kulturach
12:04
and sexual orientation to live the way that they want.
217
712792
4990
i orientacji seksualnej
do życia w wybrany sposób.
do życia w wybrany sposób.
12:09
But freedom doesn't exist if you don't use it,
218
717782
4834
Ale swoboda nie istnieje,
jeżeli się z niej nie korzysta.
jeżeli się z niej nie korzysta.
12:14
and what whistleblowers do,
219
722616
2341
Dlatego demaskatorzy
12:16
and what people like Gayla Benefield do
220
724957
2567
i ludzie tacy jak Gayla Benefield
12:19
is they use the freedom that they have.
221
727524
4606
korzystają ze swoich swobód.
12:24
And what they're very prepared to do is recognize
222
732130
3482
I są gotowi przyznać,
12:27
that yes, this is going to be an argument,
223
735612
2630
że owszem, dojdzie do sporu
12:30
and yes I'm going to have a lot of rows
224
738242
2992
i dojdzie do spięć
12:33
with my neighbors and my colleagues and my friends,
225
741234
3989
z sąsiadami, znajomymi z pracy i przyjaciółmi,
12:37
but I'm going to become very good at this conflict.
226
745223
3222
ale nabiorę wprawy w tym konflikcie.
12:40
I'm going to take on the naysayers,
227
748445
2343
Stawię czoła pesymistom,
12:42
because they'll make my argument better and stronger.
228
750788
4920
bo to da mi lepsze i silniejsze argumenty.
12:47
I can collaborate with my opponents
229
755708
2432
Mogę współpracować z oponentami,
12:50
to become better at what I do.
230
758140
4482
by stać się lepsza w tym, co robię.
12:54
These are people of immense persistence,
231
762622
2822
To ludzie o ogromnej wytrwałości,
12:57
incredible patience, and an absolute determination
232
765444
4903
niesamowitej cierpliwości i wielkiej determinacji,
13:02
not to be blind and not to be silent.
233
770347
5471
aby widzieć i mówić.
13:07
When I went to Libby, Montana,
234
775818
3193
W Libby w stanie Montana
13:11
I visited the asbestosis clinic
235
779011
3361
odwiedziłam klinikę leczenia
pylicy azbestowej
pylicy azbestowej
13:14
that Gayla Benefield brought into being,
236
782372
3921
założoną przez Gaylę Benefield,
13:18
a place where at first some of the people
237
786293
2880
miejsce, do którego na początku
13:21
who wanted help and needed medical attention
238
789173
3242
ludzie szukający pomocy i opieki medycznej
13:24
went in the back door
239
792415
2630
wchodzili tylnymi drzwiami,
13:27
because they didn't want to acknowledge
240
795045
2485
bo nie chcieli przyznać,
13:29
that she'd been right.
241
797530
2445
że miała rację.
13:31
I sat in a diner, and I watched
242
799975
3173
Siedziałam w restauracji i patrzyłam
13:35
as trucks drove up and down the highway,
243
803148
4028
na ciężarówki na autostradzie,
13:39
carting away the earth out of gardens
244
807176
4254
wywożące ziemię z ogrodów,
13:43
and replacing it with fresh, uncontaminated soil.
245
811430
6912
by wymienić ją na nową,
niezanieczyszczoną glebę.
niezanieczyszczoną glebę.
13:50
I took my 12-year-old daughter with me,
246
818342
2260
Zabrałam ze sobą 12-letnią córkę,
13:52
because I really wanted her to meet Gayla.
247
820602
3387
bo bardzo chciałam, żeby poznała Gaylę.
13:55
And she said, "Why? What's the big deal?"
248
823989
2916
Spytała "Dlaczego to tak ważne?".
13:58
I said, "She's not a movie star,
249
826905
2185
Odpowiedziałam: "Nie jest gwiazdą filmową,
14:01
and she's not a celebrity, and she's not an expert,
250
829090
4287
ani celebrytką, ani ekspertem
14:05
and Gayla's the first person who'd say
251
833377
2738
i sama Gayla przyznałaby,
14:08
she's not a saint.
252
836115
2944
że nie jest świętą.
14:11
The really important thing about Gayla
253
839059
3140
U Gayli ważne jest to,
14:14
is she is ordinary.
254
842199
2667
że jest zwykła.
14:16
She's like you, and she's like me.
255
844866
4826
Jest taka, jak ty czy ja.
14:21
She had freedom, and she was ready to use it."
256
849692
5963
Miała swobodę i gotowość, by z niej skorzystać".
14:27
Thank you very much.
257
855655
1499
Bardzo dziękuję.
14:29
(Applause)
258
857154
4724
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Margaret Heffernan - Management thinkerThe former CEO of five businesses, Margaret Heffernan explores the all-too-human thought patterns -- like conflict avoidance and selective blindness -- that lead organizations and managers astray.
Why you should listen
How do organizations think? In her book Willful Blindness, Margaret Heffernan examines why businesses and the people who run them often ignore the obvious -- with consequences as dire as the global financial crisis and Fukushima Daiichi nuclear disaster.
Heffernan began her career in television production, building a track record at the BBC before going on to run the film and television producer trade association IPPA. In the US, Heffernan became a serial entrepreneur and CEO in the wild early days of web business. She now blogs for the Huffington Post and BNET.com. Her latest book, Beyond Measure, a TED Books original, explores the small steps companies can make that lead to big changes in their culture.
Margaret Heffernan | Speaker | TED.com