TEDxWarwick
Mustafa Akyol: Faith versus tradition in Islam
Mustafa Akyol: İslam'da inanç ve gelenek çatışması
Filmed:
Readability: 5.3
1,255,155 views
TEDxWarwick'teki konuşmasında, gazeteci Mustafa Akyol, bazı yerel kültürel davranışların (ör. başörtüsü) popüler zihinde İslam inancıyla nasıl ilişkilendirildiğini anlatıyor. Yoksa dünyanın İslam inancı hakkındaki genel fikri, inancın temellerinden çok, gelenek üzerine mi şekillendi?
Mustafa Akyol - Journalist
Mustafa Akyol is a columnist for Turkey's oldest English-language daily, Hurriyet Daily News. Full bio
Mustafa Akyol is a columnist for Turkey's oldest English-language daily, Hurriyet Daily News. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
A few weeks ago,
0
0
2000
Birkaç hafta önce,
00:17
I had a chance to go to Saudi Arabia.
1
2000
3000
Suudi Arabistan'a gitme fırsatım oldu.
00:20
And the first thing I wanted to do as a Muslim
2
5000
3000
Ve bir Müslüman olarak, yapmak istediğim ilk şey
00:23
was go to Mecca and visit the Kaaba,
3
8000
2000
Mekke'ye gidip, İslam'ın en kutsal mabedi
00:25
the holiest shrine of Islam.
4
10000
2000
olan Kabe'yi ziyaret etmekti.
00:27
And I did that; I put on my ritualistic dress;
5
12000
2000
Ve bunu yaptım. Dinî kıyafetlerimi giydim.
00:29
I went to the holy mosque;
6
14000
2000
Kutsal camiye gittim.
00:31
I did my prayers;
7
16000
2000
Duamı ettim, namazımı kıldım.
00:33
I observed all the rituals.
8
18000
2000
Tüm dinî vecibeleri yerine getirdim.
00:35
And meanwhile,
9
20000
2000
Ve bu arada,
00:37
besides all the spirituality,
10
22000
2000
tüm bu ruhsallığın yanısıra,
00:39
there was one mundane detail in the Kaaba
11
24000
2000
Kabe'de bana oldukça ilginç gelen
00:41
that was pretty interesting for me.
12
26000
2000
dünyevi bir ayrıntı vardı.
00:43
There was no separation of sexes.
13
28000
2000
Cinsiyetler arasında hiçbir ayrım yoktu.
00:45
In other words, men and women
14
30000
2000
Bir başka deyişle, erkekler ve kadınlar
00:47
were worshiping all together.
15
32000
2000
hep birlikte ibadet ediyordu.
00:49
They were together while doing the tawaf,
16
34000
2000
Kabe'nin etrafında dönülen
00:51
the circular walk around the Kaaba.
17
36000
3000
tavaf sırasında birlikteydiler,
00:54
They were together while praying.
18
39000
2000
Dua ederken, namaz kılarken birlikteydiler.
00:56
And if you wonder why this is interesting at all,
19
41000
3000
Eğer bunun neden ilginç olduğunu sorarsanız,
00:59
you have to see the rest of Saudi Arabia
20
44000
3000
Suudi Arabistan'ın geri kalanını görmeniz gerekir.
01:02
because it's a country
21
47000
2000
Çünkü bu ülkede
01:04
which is strictly divided between the sexes.
22
49000
3000
cinsiyetler katı şekilde birbirinden ayrılmıştır.
01:07
In other words,
23
52000
2000
Bir başka deyişle,
01:09
as men, you are not simply supposed to be
24
54000
2000
çok basitçe, eğer erkekseniz
01:11
in the same physical space with women.
25
56000
2000
kadınlarla aynı mekanda bulunamazsınız.
01:13
And I noticed this in a very funny way.
26
58000
2000
Ve ben bunu çok komik bir şekilde farkettim.
01:15
I left the Kaaba
27
60000
2000
Kabe'den ayrıldım,
01:17
to eat something in downtown Mecca.
28
62000
2000
birşeyler yemek için Mekke şehir merkezine indim.
01:19
I headed to the nearest Burger King restaurant.
29
64000
2000
En yakın Burger King restoranına gittim.
01:21
And I went there --
30
66000
2000
Ve orada
01:23
I noticed that there was a male section,
31
68000
2000
kadınlar bölümünden özenle ayrılmış
01:25
which was carefully separated from the female section.
32
70000
3000
bir erkekler bölümü olduğunu farkettim.
01:28
And I had to pay, order and eat at the male section.
33
73000
3000
Erkekler bölümünde sipariş vermek, ödemek ve yemek zorundaydım.
01:31
"It's funny," I said to myself,
34
76000
2000
"Komik" dedim kendi kendime.
01:33
"You can mingle with the opposite sex at the holy Kaaba,
35
78000
3000
"Kutsal Kabe'de karşı cinsle karışabilirsin,
01:36
but not at the Burger King."
36
81000
2000
ama Burger King'de değil."
01:38
Quite ironic.
37
83000
2000
Oldukça ironik.
01:40
Ironic, and it's also, I think, quite telling.
38
85000
3000
İronik ve aynı zamanda, bence çok manidar.
01:43
Because the Kaaba and the rituals around it
39
88000
3000
Çünkü Kabe ve etrafındaki dinî vecibeler,
01:46
are relics from the earliest phase of Islam,
40
91000
3000
İslam'ın en erken dönemlerinden yâdigardır.
01:49
that of prophet Muhammad.
41
94000
2000
Hz. Muhammed döneminden.
01:51
And if there was a big emphasis at the time
42
96000
2000
Ve eğer o zamanlar
01:53
to separate men from women,
43
98000
2000
erkeklerle kadınları ayırmak konusu vurgulanmış olsaydı,
01:55
the rituals around the Kaaba could have been designed accordingly.
44
100000
3000
Kabe etrafındaki vecibeler de o şekilde tasarlanırdı.
01:58
But apparently that was not an issue at the time.
45
103000
2000
Fakat belli ki, o zamanlar böyle bir sorun yoktu.
02:00
So the rituals came that way.
46
105000
2000
Doğal olarak da vecibeler de böyle şekillendi.
02:02
This is also, I think, confirmed
47
107000
2000
Bence bu aynı zamanda şunu da doğrular ki,
02:04
by the fact that the seclusion of women
48
109000
2000
kadınların toplum hayatından uzaklaştırılıp
02:06
in creating a divided society
49
111000
2000
bölünmüş bir toplum yaratılması
02:08
is something that you also do not find in the Koran,
50
113000
3000
Kuran'ın çekirdeğinde
02:11
the very core of Islam --
51
116000
2000
–ilahî çekirdeğinde–
02:13
the divine core of Islam
52
118000
2000
mevcut olmayan bir şeydir
02:15
that all Muslims, and equally myself, believe.
53
120000
3000
ve ben dâhil tüm Müslümanlar buna inanır.
02:18
And I think it's not an accident
54
123000
2000
Bence,
02:20
that you don't find this idea
55
125000
2000
bu fikrin
02:22
in the very origin of Islam.
56
127000
2000
İslam'ın özünde bulunmaması tesadüf değildir.
02:24
Because many scholars
57
129000
2000
Çünkü
02:26
who study the history of Islamic thought --
58
131000
2000
İslam felsefesi üzerine çalışan
02:28
Muslim scholars or Westerners --
59
133000
2000
Müslüman ya da Batılı, birçok âlim
02:30
think that actually the practice
60
135000
2000
şu görüştedir ki,
02:32
of dividing men and women physically
61
137000
2000
erkeklerin ve kadınların fiziksel olarak ayrılması
02:34
came as a later development in Islam,
62
139000
3000
İslam'a daha sonra girmiştir.
02:37
as Muslims adopted
63
142000
2000
Müslümanlar, zaman içinde
02:39
some preexisting cultures and traditions of the Middle East.
64
144000
3000
Ortadoğu'da mevcut bazı kültür ve gelenekleri benimsemişlerdir.
02:42
Seclusion of women was actually
65
147000
2000
Kadınların toplum hayatından uzaklaştırılması aslen
02:44
a Byzantine and Persian practice,
66
149000
2000
bir Bizans ve Fars uygulamasıydı.
02:46
and Muslims adopted that
67
151000
3000
Müslümanlar bunu benimsediler
02:49
and made that a part of their religion.
68
154000
2000
ve dinlerinin bir parçası hâline getirdiler.
02:51
And actually this is just one example
69
156000
2000
Ve aslında bu,
02:53
of a much larger phenomenon.
70
158000
2000
çok daha büyük bir olguya dair sadece bir örnektir.
02:55
What we call today Islamic Law, and especially Islamic culture --
71
160000
3000
Bugün adına İslam Hukuku (Şeriat) ve özellikle İslam Kültürü dediğimiz
02:58
and there are many Islamic cultures actually;
72
163000
2000
–ki aslında çok sayıda farklı İslamî Kültür mevcuttur.
03:00
the one in Saudi Arabia is much different
73
165000
2000
Örneğin Suudi Arabistan'daki,
03:02
from where I come from in Istanbul or Turkey.
74
167000
3000
benim memleketim İstanbul'dan ya da Türkiye'den çok farklıdır.
03:05
But still,
75
170000
2000
Ama yine de,
03:07
if you're going to speak about a Muslim culture,
76
172000
2000
eğer bir İslam Kültürü'nden bahsedecekseniz,
03:09
this has a core, the divine message,
77
174000
2000
bunun bir çekirdeği vardır, o da ilahî mesajdır
03:11
which began the religion,
78
176000
2000
dini başlatan.
03:13
but then many traditions, perceptions,
79
178000
2000
Ancak daha sonra birçok gelenek, algı,
03:15
many practices were added on top of it.
80
180000
3000
çeşitli uygulamalar bunun üstüne eklenmiştir.
03:18
And these were traditions of the Middle East -- medieval traditions.
81
183000
3000
Bunlar da, Ortadoğu'nun Ortaçağ dönemi gelenekleridir.
03:22
And there are two important messages, or two lessons,
82
187000
3000
Ve iki önemli mesaj ya da ders
03:25
to take from that reality.
83
190000
3000
alınmalıdır bu gerçeklikten.
03:28
First of all, Muslims --
84
193000
2000
Birincisi, Müslümanlar–
03:30
pious, conservative, believing Muslims who want to be loyal to their religion --
85
195000
3000
dinlerine bağlı olmak isteyen dindar, tutucu, inançlı Müslümanlar–
03:33
should not cling onto everything in their culture,
86
198000
3000
kültürlerinde mevcut herşeye
03:36
thinking that that's divinely mandated.
87
201000
2000
ilahi birer zorunluluk olarak tutunmamalıdır.
03:38
Maybe some things are bad traditions
88
203000
2000
Belki de bazı şeyler sadece kötü geleneklerdir
03:40
and they need to be changed.
89
205000
2000
ve değiştirilmeleri gerekiyordur.
03:42
On the other hand, the Westerners
90
207000
2000
Diğer yanda, Batılılar
03:44
who look at Islamic culture
91
209000
2000
İslam Kültürü'ne bakarak
03:46
and see some troubling aspects
92
211000
2000
bazı sorunlu yönler gördüklerinde
03:48
should not readily conclude that this is what Islam ordains.
93
213000
3000
bunların İslam'ın emri olduğuna dair peşin hüküm vermemelidir.
03:51
Maybe it's a Middle Eastern culture
94
216000
2000
Belki de bu sadece bir Ortadoğu kültürüdür
03:53
that became confused with Islam.
95
218000
2000
ve zaman içinde İslam ile karıştırılmıştır.
03:55
There is a practice called female circumcision.
96
220000
3000
Kadın sünneti denen bir uygulama vardır.
03:58
It's something terrible, horrible.
97
223000
3000
Berbat, korkunç birşeydir.
04:01
It is basically an operation
98
226000
2000
Basitçe,
04:03
to deprive women of sexual pleasure.
99
228000
3000
kadını cinsel hazdan mahrum etmek için yapılan bir uygulamadır.
04:06
And Westerners, Europeans or Americans,
100
231000
2000
Ve Batılılar, Avrupalılar ya da Amerikalılar
04:08
who didn't know about this before
101
233000
3000
daha önce bilmedikleri
04:11
faced this practice
102
236000
2000
bu uygulamayla
04:13
within some of the Muslim communities
103
238000
2000
bazı Kuzey Afrika kökenli
04:15
who migrated from North Africa.
104
240000
2000
Müslüman topluluklarda karşılaştılar.
04:17
And they've thought, "Oh, what a horrible religion that is
105
242000
3000
Ve şöyle düşündüler, "Bu ne korkunç bir din ki,
04:20
which ordains something like that."
106
245000
2000
böyle bir emir içeriyor."
04:22
But actually when you look at female circumcision,
107
247000
2000
Ama gerçekte, kadın sünnetine baktığınızda
04:24
you see that it has nothing to do with Islam,
108
249000
2000
bunun İslam'la hiç ilgisinin olmadığını görürsünüz.
04:26
it's just a North African practice,
109
251000
2000
Sadece, Kuzey Afrika'ya özgü bir uygulamadır
04:28
which predates Islam.
110
253000
2000
ve İslam'dan önce gelmiştir.
04:30
It was there for thousands of years.
111
255000
2000
Bu orada binlerce yıldır yapılmaktadır.
04:32
And quite tellingly, some Muslims do practice that.
112
257000
3000
Ve oldukça manidar bir şekilde, sadece bazı Müslümanlar bu uygulamayı yaparlar.
04:35
The Muslims in North Africa, not in other places.
113
260000
3000
Kuzey Afrika'daki Müslümanlar, başka yerlerdekiler değil.
04:38
But also the non-Muslim communities of North Africa --
114
263000
3000
Ayrıca Kuzey Afrika'nın Müslüman olmayan topluluklarının,
04:41
the Animists, even some Christians
115
266000
2000
Animistlerin, hatta bazı Hristiyanların,
04:43
and even a Jewish tribe in North Africa
116
268000
2000
ve hatta Kuzey Afrika'daki bir Musevi kabilenin
04:45
is known to practice female circumcision.
117
270000
3000
kadın sünneti yaptığı bilinmektedir.
04:48
So what might look like a problem
118
273000
3000
Yani,
04:51
within Islamic faith
119
276000
2000
İslam inancıyla ilgili gibi görünen bir sorun,
04:53
might turn out to be a tradition
120
278000
2000
gerçekte
04:55
that Muslims have subscribed to.
121
280000
2000
Müslümanlar'ın sürdürmekte oldukları bir gelenek olabilir.
04:57
The same thing can be said for honor killings,
122
282000
2000
Aynı şey, Batı medyasında sürekli işlenen
04:59
which is a recurrent theme in the Western media --
123
284000
3000
namus cinayetleri konusu için de söylenebilir.
05:02
and which is, of course, a horrible tradition.
124
287000
3000
Bu da tabii ki, bir başka korkunç gelenektir.
05:05
And we see truly in some Muslim communities that tradition.
125
290000
3000
Gerçekten de, bu gelenek bazı Müslüman topluluklarda görülür.
05:08
But in the non-Muslim communities of the Middle East,
126
293000
3000
Ancak Ortadoğu'nun Müslüman olmayan topluluklarında,
05:11
such as some Christian communities, Eastern communities,
127
296000
2000
örneğin bazı Hristiyan topluluklarda, Doğulu topluluklarda,
05:13
you see the same practice.
128
298000
2000
aynı uygulamayı görürsünüz.
05:15
We had a tragic case of an honor killing
129
300000
2000
Trajik bir namus cinayeti
05:17
within Turkey's Armenian community
130
302000
2000
Türkiye'nin Ermeni topluluğu içinde
05:19
just a few months ago.
131
304000
2000
daha birkaç ay önce yaşandı.
05:21
Now these are things about general culture,
132
306000
2000
Şimdi bunlar genel kültürle ilgili konulardır
05:23
but I'm also very much interested in political culture
133
308000
3000
ama ben politik kültür boyutuyla da yakından ilgileniyorum.
05:26
and whether liberty and democracy is appreciated,
134
311000
3000
Özgürlük ve demokrasi takdir görüyor mu,
05:29
or whether there's an authoritarian political culture
135
314000
3000
yoksa vatandaşlarını bu uygulamalara zorladığı düşünülen ülkelerde
05:32
in which the state is supposed to impose things on the citizens.
136
317000
3000
otoriter bir politik kültür mü hâkim?
05:35
And it is no secret
137
320000
2000
Ve şurası sır değildir ki,
05:37
that many Islamic movements in the Middle East
138
322000
2000
Ortadoğu'daki birçok İslamî hareket
05:39
tend to be authoritarian,
139
324000
2000
otoriter olma eğilimindedir
05:41
and some of the so-called "Islamic regimes"
140
326000
3000
ve sözde "İslamî rejimler",
05:44
such as Saudi Arabia, Iran
141
329000
2000
örneğin Suudi Arabistan, İran
05:46
and the worst case was the Taliban in Afghanistan --
142
331000
3000
ve en kötüsü Afganistan'daki Taliban,
05:49
they are pretty authoritarian. No doubt about that.
143
334000
2000
oldukça otoriterdir. Bunda şüphe yok.
05:51
For example, in Saudi Arabia
144
336000
2000
Örneğin, Suudi Arabistan'da
05:53
there is a phenomenon called the religious police.
145
338000
3000
Dinî Polis denen bir olgu vardır
05:56
And the religious police imposes
146
341000
2000
ve Dinî Polis,
05:58
the supposed Islamic way of life
147
343000
2000
sözde İslamî hayat tarzını
06:00
on every citizen, by force --
148
345000
2000
her vatandaşa zorla benimsetir.
06:02
like women are forced to cover their heads --
149
347000
2000
Mesela kadınlar başlarını örtmeye,
06:04
wear the hijab, the Islamic head cover.
150
349000
3000
tesettüre uygun giyinmeye zorlanır.
06:07
Now that is pretty authoritarian,
151
352000
2000
Bu oldukça otoriter
06:09
and that's something I'm very much critical of.
152
354000
3000
ve benim son derece eleştirdiğim bir tutumdur.
06:12
But when I realized
153
357000
3000
Ancak,
06:15
that the non-Muslim,
154
360000
2000
aynı coğrafyadaki Müslüman olmayanların
06:17
or the non-Islamic-minded actors in the same geography,
155
362000
3000
ya da İslami görüşe sahip olmayan aktörlerin de
06:20
sometimes behaved similarly,
156
365000
2000
bazen benzer şekilde davrandıklarını farkettiğimde,
06:22
I realized that the problem maybe
157
367000
2000
gördüm ki sorun belki de
06:24
lies in the political culture of the whole region, not just Islam.
158
369000
3000
tüm bölgenin politik kültüründe yatmaktadır, sadece İslam'da değil.
06:27
Let me give you an example: in Turkey where I come from,
159
372000
3000
Size bir örnek vereyim: Geldiğim ülke olan Türkiye'de
06:30
which is a very hyper-secular republic,
160
375000
2000
ki hiper-laik bir cumhuriyettir,
06:32
until very recently
161
377000
2000
çok yakın zamana kadar
06:34
we used to have what I call secularism police,
162
379000
3000
benim "Laiklik Polisi" dediğim bir olgu vardı.
06:37
which would guard the universities
163
382000
3000
Bunlar üniversiteleri
06:40
against veiled students.
164
385000
2000
başı örtülü öğrencilere karşı korurdu.
06:42
In other words, they would force students
165
387000
3000
Bir başka deyişle, öğrencileri
06:45
to uncover their heads,
166
390000
2000
başlarını açmaya zorlarlardı.
06:47
and I think forcing people to uncover their head
167
392000
2000
Ve bence insanları başlarını açmaya zorlamak,
06:49
is as tyrannical as forcing them to cover it.
168
394000
3000
örtmeye zorlamak kadar zorba bir tutumdur.
06:52
It should be the citizen's decision.
169
397000
2000
Bu, vatandaşın tercihine bırakılmalıdır.
06:54
But when I saw that, I said,
170
399000
2000
Ancak bunu gördüğümde dedim ki,
06:56
"Maybe the problem
171
401000
2000
"Belki de sorun sadece
06:58
is just an authoritarian culture in the region,
172
403000
2000
bölgedeki otoriter kültürdür.
07:00
and some Muslims have been influenced by that.
173
405000
2000
Ve bazı Müslümanlar da bundan etkisi altındadır."
07:02
But the secular-minded people can be influenced by that.
174
407000
3000
Ancak laik görüşlü insanlar da bu etki altında olabilir.
07:05
Maybe it's a problem of the political culture,
175
410000
2000
Belki bu bir politik kültür sorunudur,
07:07
and we have to think about
176
412000
2000
ve bizim
07:09
how to change that political culture."
177
414000
2000
bu politik kültürü nasıl değiştireceğimizi düşünmemiz gerekir.
07:11
Now these are some of the questions
178
416000
2000
Şimdi bunlar, birkaç sene önce
07:13
I had in mind a few years ago
179
418000
2000
bir kitap yazmaya başladığımda
07:15
when I sat down to write a book.
180
420000
2000
aklımda olan bazı sorulardı.
07:17
I said, "Well I will make a research
181
422000
2000
Dedim ki "Bir araştırma yapacağım ve
07:19
about how Islam actually came to be what it is today,
182
424000
5000
İslam'ın bugünkü hâline nasıl
07:24
and what roads were taken
183
429000
2000
ve hangi yollardan geldiğini,
07:26
and what roads could have been taken."
184
431000
2000
başka hangi yolların seçilmiş olabileceğini inceleyeceğim."
07:28
The name of the book is "Islam Without Extremes: A Muslim Case for Liberty."
185
433000
5000
Kitabın adı "Aşırılıksız İslam: İslam'da Özgürlük Hususu."
07:33
And as the subtitle suggests,
186
438000
2000
Ve altbaşlığın da belirttiği üzere,
07:35
I looked at Islamic tradition and the history of Islamic thought
187
440000
3000
İslami geleneğin ve İslam felsefesinin tarihçesine
07:38
from the perspective of individual liberty,
188
443000
2000
bireysel özgürlük penceresinden baktım.
07:40
and I tried to find what are the strengths
189
445000
2000
Bireysel özgürlük bağlamındaki
07:42
with regard to individual liberty.
190
447000
2000
güçlü yanları ortaya çıkarmaya çalıştım.
07:44
And there are strengths in Islamic tradition.
191
449000
2000
Ve bu güçlü yanlar İslam geleneği içinde var.
07:46
Islam actually, as a monotheistic religion,
192
451000
3000
İslam gerçekte, tek tanrılı bir din olarak,
07:49
which defined man as a responsible agent by itself,
193
454000
4000
insanı kendi başına sorumlu bir özne olarak tanımlamış
07:53
created the idea of the individual in the Middle East
194
458000
2000
ve Ortadoğu'da "birey" fikrini yaratmıştır.
07:55
and saved it from the communitarianism, the collectivism
195
460000
3000
Bireyi, kabilesel cemaatçilikten, ortaklaşacılıktan
07:58
of the tribe.
196
463000
2000
kurtarmıştır.
08:00
You can derive many ideas from that.
197
465000
2000
Bundan birçok fikir edinebilirsiniz.
08:02
But besides that, I also saw problems within Islamic tradition.
198
467000
3000
Bunun yanısıra, İslami gelenek içinde sorunlar da gördüm.
08:05
But one thing was curious:
199
470000
2000
Ancak ilginç bir şey vardı:
08:07
most of those problems turn out to be problems that emerged later,
200
472000
3000
Bu sorunların çoğu asılnda daha sonradan ortaya çıkmıştı,
08:10
not from the very divine core of Islam, the Koran,
201
475000
3000
İslam'ın ilahî çekirdeğinde, Kuran'da bulunmuyordu.
08:13
but from, again, traditions and mentalities,
202
478000
3000
Sorun yine geleneklerden, zihniyetlerden
08:16
or the interpretations of the Koran
203
481000
2000
ya da Kuran'ın
08:18
that Muslims made in the Middle Ages.
204
483000
2000
Ortaçağ'da yapılmış yorumlarından kaynaklanıyordu.
08:20
The Koran, for example,
205
485000
2000
Kuran, örneğin
08:22
doesn't condone stoning.
206
487000
2000
ceza olarak taşa tutmayı hoşgörmez.
08:24
There is no punishment on apostasy.
207
489000
2000
Din değiştirmenin bir cezası yoktur.
08:26
There is no punishment on personal things like drinking.
208
491000
3000
İçki içmek gibi kişisel şeylerin bir cezası yoktur.
08:29
These things which make Islamic Law,
209
494000
4000
Şeriatı oluşturan bu gibi şeyler,
08:33
the troubling aspects of Islamic Law,
210
498000
3000
Şeriatın sorunlu yönleri,
08:36
were later developed into later interpretations of Islam.
211
501000
3000
İslam'ın daha sonraki yorumlarına, sonradan katılmıştır.
08:39
Which means that Muslims can, today,
212
504000
2000
Bu demektir ki, bugünün Müslümanları
08:41
look at those things and say,
213
506000
2000
bunlara bakıp diyecektir ki;
08:43
"Well, the core of our religion
214
508000
2000
"Pekâlâ, dinimizin esas çekirdeği
08:45
is here to stay with us.
215
510000
2000
bizde kalıcıdır.
08:47
It's our faith, and we will be loyal to it.
216
512000
2000
Bu bizim inancımızdır ve ona sadık kalacağız."
08:49
But we can change how it was interpreted,
217
514000
2000
Ancak, geçmişteki yorumlarını değiştirebiliriz çünkü
08:51
because it was interpreted according to the time and milieu in the Middle Ages.
218
516000
3000
onlar Ortaçağ zamanına ve ortamına göre yorumlanmışlardır.
08:54
Now we are living in a different world
219
519000
2000
Bugün farklı bir dünyada yaşıyoruz,
08:56
with different values and different political systems."
220
521000
2000
farklı değerler ve politik sistemler var.
08:58
That interpretation is quite possible and feasible.
221
523000
3000
Bu yorumlama oldukça mümkün ve uygulanabilirdir.
09:02
Now if I were the only person thinking that way,
222
527000
3000
Şimdi, bu şekilde düşünen yalnızca ben olsaydım,
09:05
we would be in trouble.
223
530000
3000
bir sorunumuz olurdu.
09:08
But that's not the case at all.
224
533000
2000
Ancak durum hiç de böyle değil.
09:10
Actually, from the 19th century on,
225
535000
3000
Aslında, 19. yüzyıldan başlayarak
09:13
there's a whole revisionist, reformist --
226
538000
3000
düzeltici ve yenilikçi
09:16
whatever you call it --
227
541000
2000
–ne derseniz deyin–
09:18
tradition,
228
543000
2000
bir gelenek,
09:20
a trend in Islamic thinking.
229
545000
2000
İslami düşüncede böyle bir eğilim var.
09:22
And these were intellectuals or statesmen
230
547000
2000
Ve bunlar,
09:24
of the 19th century, and later, 20th century,
231
549000
3000
19. ve 20 yüzyılın aydınları ya da devlet adamlarıdır.
09:27
which looked at Europe basically
232
552000
2000
Temel olarak Avrupa'ya bakmış
09:29
and saw that Europe has many things to admire,
233
554000
2000
ve imrenilecek birçok şey olduğunu görmüşlerdir.
09:31
like science and technology.
234
556000
2000
Örneğin, bilim ve teknoloji.
09:33
But not just that; also democracy, parliament,
235
558000
2000
Sadece bunlar değil, aynı zamanda demokrasi, parlamento,
09:35
the idea of representation,
236
560000
2000
temsiliyet fikri,
09:37
the idea of equal citizenship.
237
562000
2000
eşit vatandaşlık fikri.
09:39
These Muslim thinkers and intellectuals and statesmen
238
564000
3000
Bu Müslüman düşünürler, aydınlar ve devlet adamları,
09:42
of the 19th century looked at Europe, saw these things.
239
567000
3000
19. yüzyılda Avrupa'ya baktılar ve bunları gördüler.
09:45
They said, "Why don't we have these things?"
240
570000
2000
"Bizde niye yok?" dediler.
09:47
And they looked back at Islamic tradition,
241
572000
2000
İslam geleneğine baktılar,
09:49
they saw that there are problematic aspects,
242
574000
3000
ve sorunlu yanlar olduğunu gördüler.
09:52
but they're not the core of the religion, so maybe they can be re-understood,
243
577000
3000
Ancak bunlar dinin çekirdeğinde değildi. Belki yeniden, farklı şekilde anlaşılabilirlerdi,
09:55
and the Koran can be reread
244
580000
2000
ve Kuran çağdaş dünyada yeniden,
09:57
in the modern world.
245
582000
2000
farklı şekilde okunabilirdi.
09:59
That trend
246
584000
2000
Bu eğilim
10:01
is generally called Islamic modernism,
247
586000
3000
genellikle İslamî çağcılık olarak anılır.
10:04
and it was advanced by intellectuals and statesmen,
248
589000
3000
Aydınlar ve devlet adamları tarafından
10:07
not just as an intellectual idea though,
249
592000
2000
sadece bir fikir olarak değil,
10:09
but also as a political program.
250
594000
2000
aynı zamanda bir politik program olarak geliştirilmiştir.
10:11
And that's why actually in the 19th century
251
596000
2000
Aslında bu sayede, 19. yüzyılda
10:13
the Ottoman Empire, which then covered the whole Middle East,
252
598000
3000
o zamanlar tüm Ortadoğu'yu kaplayan Osmanlı İmparatorluğu,
10:16
made very important reforms --
253
601000
3000
çok önemli reformlar yapmıştır.
10:19
reforms like giving Christians and Jews
254
604000
2000
Örneğin Hristiyanlar'a ve Museviler'e
10:21
an equal citizenship status,
255
606000
2000
eşit vatandaşlık hakkı,
10:23
accepting a constitution,
256
608000
2000
bir anayasanın kabülü,
10:25
accepting a representative parliament,
257
610000
2000
temsili bir parlamentonun kabulu.
10:27
advancing the idea of freedom of religion.
258
612000
3000
dinde özgürlük fikrinin gelişmesi.
10:30
And that's why the Ottoman Empire in its last decades
259
615000
3000
Ve bu sayede Osmanlı İmparatorluğu, son yıllarında
10:33
turned into a proto-democracy,
260
618000
2000
bir ön-demokrasiye,
10:35
a constitutional monarchy,
261
620000
2000
bir anayasal monarşiye dönüşmüştür.
10:37
and freedom was a very important political value at the time.
262
622000
3000
Özgürlük, o zamanlarda çok önemli bir politik değerdi.
10:40
Similarly, in the Arab world,
263
625000
2000
Benzer şekilde, Arap dünyasında
10:42
there was what the great Arab historian Albert Hourani
264
627000
3000
büyük Arap tarihçisi Albert Hourani'nin
10:45
defines as the Liberal Age.
265
630000
2000
Özgür Çağ olarak tanımladığı dönem vardı.
10:47
He has a book, "Arabic Thought in the Liberal Age,"
266
632000
2000
"Özgür Çağ'da Arap Düşüncesi" adında bir kitabı vardır.
10:49
and the Liberal Age, he defines
267
634000
2000
Özgür Çağ olarak tanımladığı çağ,
10:51
as 19th century and early 20th century.
268
636000
3000
19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başıdır.
10:54
Quite notably, this was the dominant trend
269
639000
3000
Dikkat çekici şekilde, 20. yüzyılın başında
10:57
in the early 20th century
270
642000
2000
İslamî düşünürler, devlet adamları ve dinbilimciler arasında
10:59
among Islamic thinkers and statesmen and theologians.
271
644000
4000
hâkim eğilim bu yöndeydi.
11:03
But there is a very curious pattern
272
648000
2000
Ancak, 20. yüzyılın geri kalanında
11:05
in the rest of the 20th century,
273
650000
2000
çok ilginç bir motif meydana geldi.
11:07
because we see a sharp decline
274
652000
2000
Çünkü, İslam'i çağcılık çizgisinin
11:09
in this Islamic modernist line.
275
654000
2000
ani düşüşüne şahitlik etmekteyiz.
11:11
And in place of that,
276
656000
2000
Bunun yerine,
11:13
what happens is that Islamism grows
277
658000
3000
otoriter bir ideoloji olarak
11:16
as an ideology which is authoritarian,
278
661000
3000
İslamcılık yükselişte.
11:19
which is quite strident,
279
664000
2000
Oldukça sert,
11:21
which is quite anti-Western,
280
666000
2000
oldukça Batı karşıtı,
11:23
and which wants to shape society
281
668000
2000
ve toplumu ütopik bir
11:25
based on a utopian vision.
282
670000
2000
öngörü temelinde şekillendirmek istiyor.
11:27
So Islamism is the problematic idea
283
672000
3000
Yani İslamcılık, 20. yüzyılda
11:30
that really created a lot of problems
284
675000
2000
gerçekten İslam dünyası için
11:32
in the 20th century Islamic world.
285
677000
3000
birçok sorun yaratan, sorunlu bir fikirdir.
11:35
And even the very extreme forms of Islamism
286
680000
3000
Hatta İslamcılık'ın çok aşırı uçtaki biçimleri,
11:38
led to terrorism in the name of Islam --
287
683000
3000
İslam adına terörizm yürütmüşlerdir,
11:41
which is actually a practice that I think is against Islam,
288
686000
3000
ki bence bu aslen İslam'a karşı olan bir uygulamadır.
11:44
but some, obviously, extremists did not think that way.
289
689000
3000
Ancak belli ki, aşırı uçtaki bazıları öyle düşünmediler.
11:47
But there is a curious question:
290
692000
2000
Yanıtını merak ettiğim bir soru şu:
11:49
If Islamic modernism was so popular
291
694000
3000
Eğer 19. yüzyılda ve 20. yüzyıl başında
11:52
in the 19th and early 20th centuries,
292
697000
2000
İslami çağcılık bu kadar popüler idiyse,
11:54
why did Islamism become so popular
293
699000
2000
20. yüzyılın geri kalanında
11:56
in the rest of the 20th century?
294
701000
2000
İslamcılık neden bu kadar popüler hâle geldi?
11:58
And this is a question, I think,
295
703000
2000
Bence bu sorunun,
12:00
which needs to be discussed carefully.
296
705000
2000
özenle ele alınması gerekiyor.
12:02
And in my book, I went into that question as well.
297
707000
2000
Kitabımda bu soruya da eğildim.
12:04
And actually you don't need to be a rocket scientist to understand that.
298
709000
4000
Aslında, bunu anlamak için roket bilimcisi olmaya gerek yok.
12:08
You just look at the political history of the 20th century,
299
713000
2000
Birçok şeyin değişmiş olduğunu görmek için
12:10
and you see things have changed a lot.
300
715000
2000
20. yüzyılın politik tarihine göz atmanız yeterli.
12:12
The context has changed.
301
717000
2000
Bağlam değişmiştir.
12:14
In the 19th century,
302
719000
2000
19. yüzyılda,
12:16
when Muslims were looking at Europe as an example,
303
721000
2000
Müslümanlar, Avrupa'ya bir örnek olarak bakarken,
12:18
they were independent; they were more self-confident.
304
723000
3000
bağımsızlardı, kendilerine daha fazla güveniyorlardı.
12:21
In the early 20th century, with the fall of the Ottoman Empire,
305
726000
3000
20. yüzyıl başlarında, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla birlikte,
12:24
the whole Middle East was colonized.
306
729000
3000
tüm Ortadoğu sömürgeleştirildi.
12:27
And when you have colonization what do you have?
307
732000
2000
ve sömürgeleşme, beraberinde ne getirir?
12:29
You have anti-colonization.
308
734000
2000
Sömürgeci karşıtlığını.
12:31
So Europe is not just an example now to emulate;
309
736000
3000
Yani Avrupa artık imrenilecek bir örnek değil,
12:34
it's an enemy to fight and to resist.
310
739000
3000
savaşılacak ve direnilecek bir düşmandır.
12:37
So there's a very sharp decline
311
742000
2000
Bu yüzden İslam dünyasının özgürlükçü fikirlerinde
12:39
in liberal ideas in the Muslim world,
312
744000
2000
çok keskin bir düşüş gözlenmiştir.
12:41
and what you see is more of a defensive,
313
746000
3000
Ortaya çıkan, daha savunmacı,
12:44
rigid, reactionary strain,
314
749000
3000
katı, tepkisel gerilim,
12:47
which led to Arab socialism, Arab nationalism
315
752000
2000
Arap sosyalizmine, Arap milliyetçiliğine
12:49
and ultimately to the Islamist ideology.
316
754000
3000
ve sonunda da İslamcı ideolojiye yol açmıştır.
12:52
And when the colonial period ended,
317
757000
3000
Sömürge dönemi sona erdiğinde,
12:55
what you had in place of that
318
760000
2000
onun yerini alan
12:57
was, generally, secular dictators,
319
762000
2000
genellikle, laik diktatörler oldu.
12:59
which say they're a country,
320
764000
2000
Ülkelerini yarattılar,
13:01
but did not bring democracy to the country,
321
766000
2000
ancak demokrasi getirmediler.
13:03
and established their own dictatorship.
322
768000
2000
Kendi diktatörlüklerini kurdular.
13:05
And I think the West, at least some powers in the West,
323
770000
3000
Bence Batı, en azından Batı'daki bazı güçler,
13:08
particularly the United States,
324
773000
2000
özellikle de Amerika Birleşik Devletleri,
13:10
made the mistake of supporting those secular dictators,
325
775000
3000
bu laik diktatörleri destekeleme hatasını yaptı.
13:13
thinking that they were more helpful for their interests.
326
778000
3000
Kendi çıkarları için daha yararlı olacaklarını düşündüler.
13:16
But the fact that those dictators
327
781000
2000
Fakat, bu diktatörlerin
13:18
suppressed democracy in their country
328
783000
2000
ülkelerinde demokrasiyi bastırmaları,
13:20
and suppressed Islamic groups in their country
329
785000
2000
İslami grupları bastırmaları,
13:22
actually made the Islamists much more strident.
330
787000
2000
gerçekte İslamcıları daha sert hâle getirdi.
13:24
So in the 20th century,
331
789000
2000
Sonuçta 20. yüzyılda,
13:26
you had this vicious cycle in the Arab world
332
791000
2000
Arap dünyasında bu kısır döngü oluştu.
13:28
where you have a dictatorship suppressing its own people
333
793000
3000
Diktatörlükler kendi vatandaşlarını baskı altına aldı,
13:31
including the Islamic-pious,
334
796000
2000
bunun içinde dindar Müslümanlar da vardı,
13:33
and they're reacting in reactionary ways.
335
798000
3000
ve onlar da tepkisel yollara yöneldiler.
13:36
There was one country, though,
336
801000
2000
Ancak bir ülke,
13:38
which was able to escape or stay away
337
803000
3000
bu kısır döngüden
13:41
from that vicious cycle.
338
806000
2000
kurtulmayı ya da uzak durmayı başardı.
13:43
And that's the country where I come from; that's Turkey.
339
808000
3000
Bu ülke benim ülkem; Türkiye.
13:46
Turkey has never been colonized,
340
811000
2000
Türkiye asla sömürgeleştirilmedi.
13:48
so it remained as an independent nation after the fall of the Ottoman Empire.
341
813000
3000
Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra bağımsız bir ulus olarak kaldı.
13:51
That's one thing to remember.
342
816000
2000
Bunu akılda tutmamız gerekir.
13:53
They did not share the same anti-colonial hype
343
818000
3000
Bölgedeki bazı diğer ülkeler görülen
13:56
that you can find in some other countries in the region.
344
821000
3000
sömürge karşıtı heyecanı paylaşmadık.
13:59
Secondly, and most importantly,
345
824000
2000
İkincisi ve en önemlisi,
14:01
Turkey became a democracy
346
826000
2000
Türkiye, bir demokrasiye
14:03
earlier than any of the countries we are talking about.
347
828000
2000
bahsettiğimiz tüm ülkelerden daha erken dönüştü.
14:05
In 1950, Turkey had the first free and fair elections,
348
830000
2000
1950'de Türkiye ilk özgür ve adil seçimlerini yaptı.
14:07
which ended the more autocratic secular regime,
349
832000
3000
Daha otokratik, laik rejim böylece sona erdi,
14:10
which was the beginning of Turkey.
350
835000
2000
ki bu rejim Türkiye'nin doğuşuydu.
14:12
And the pious Muslims in Turkey
351
837000
2000
Türkiye'deki dindar Müslümanlar,
14:14
saw that they can change the political system by voting.
352
839000
4000
politik sistemi oy kullanarak değiştirebileceklerini gördüler.
14:18
And they realize that democracy is something that is compatible with Islam,
353
843000
3000
Demokrasinin, İslam'la uyuşabilir birşey olduğunu farkettiler.
14:21
compatible with their values,
354
846000
2000
Değerleriyle uyuştuğunu gördüler
14:23
and they've been supportive of democracy.
355
848000
2000
ve demokrasiyi desteklediler.
14:25
That's an experience
356
850000
2000
Bu deneyim,
14:27
that not every other Muslim nation in the Middle East had
357
852000
2000
Ortadoğu'daki diğer Müslüman ulusların
14:29
until very recently.
358
854000
2000
çok yakın zamana kadar sahip olmadığı birşeydi.
14:31
Secondly, in the past two decades,
359
856000
2000
İkincisi, son yirmi yıl içinde,
14:33
thanks to globalization, thanks to the market economy,
360
858000
3000
küreselleşme sayesinde, pazar ekonomisi sayesinde,
14:36
thanks to the rise of a middle-class,
361
861000
2000
orta sınıfın yükselmesi sayesinde,
14:38
we in Turkey see
362
863000
2000
Türkiye'de, benim tanımımla
14:40
what I define as a rebirth of Islamic modernism.
363
865000
4000
İslami çağcılığın yeniden doğuşunu gördük.
14:44
Now there's the more urban middle-class pious Muslims
364
869000
3000
Bugün daha fazla kentli, orta sınıf, dindar Müslüman var.
14:47
who, again, look at their tradition
365
872000
2000
Yine, dönüp geleneklerine bakıyorlar
14:49
and see that there are some problems in the tradition,
366
874000
3000
ve geleneklerdeki bazı sorunları fark ediyorlar.
14:52
and they understand that they need to be changed and questioned and reformed.
367
877000
3000
Bunların değiştirilmesi, sorgulanması, yenilenmesi gerektiğini anlıyorlar.
14:55
And they look at Europe,
368
880000
2000
Avrupa'ya bakıyorlar,
14:57
and they see an example, again, to follow.
369
882000
3000
ve yine izlenecek bir örnek görüyorlar.
15:00
They see an example, at least, to take some inspiration from.
370
885000
2000
En azından, ilham alınacak bir örnek.
15:02
That's why the E.U. process,
371
887000
2000
Bu nedenle AB süreci,
15:04
Turkey's effort to join the E.U.,
372
889000
2000
Türkiye'nin AB'ye giriş çabası,
15:06
has been supported inside Turkey
373
891000
2000
Türkiye içinde
15:08
by the Islamic-pious,
374
893000
2000
dindar Müslümanlar tarafından desteklenirken
15:10
while some secular nations were against that.
375
895000
3000
bazı laik milletler buna karşıt olmuşlardı.
15:13
Well that process has been a little bit blurred
376
898000
2000
Bu süreç bugün, bütün Avrupalıların bunu aynı derecede
15:15
by the fact that not all Europeans are that welcoming --
377
900000
2000
iyi karşılamaması nedeniyle bulanıktır.
15:17
but that's another discussion.
378
902000
3000
Ama bu başka bir tartışmanın konusudur.
15:20
But the pro-E.U. sentiment in Turkey in the past decade
379
905000
3000
Ancak, son 10 yıl içinde Türkiye'deki AB yanlısı hissiyat
15:23
has become almost an Islamic cause
380
908000
2000
neredeyse İslamî bir dava hâline gelmiş
15:25
and supported by the Islamic liberals
381
910000
2000
ve İslami liberaller tarafından desteklenmiştir.
15:27
and the secular liberals as well, of course.
382
912000
3000
Tabii ki laik liberaller tarafından da.
15:30
And thanks to that,
383
915000
2000
Bu sayede,
15:32
Turkey has been able to reasonably create a success story
384
917000
3000
Türkiye makul derecede bir başarı hikayesi yaratabilmiş,
15:35
in which Islam and the most pious understandings of Islam
385
920000
5000
İslam ve İslam'ın en dindar anlayışları
15:40
have become part of the democratic game,
386
925000
2000
demokratik oyunun parçası hâline gelmiş,
15:42
and even contributes to the democratic and economic
387
927000
2000
hatta ülkenin demokratik ve ekonomik
15:44
advance of the country.
388
929000
2000
ilerlemesine katkıda bulunmaya başlamıştır.
15:46
And this has been an inspiring example right now
389
931000
3000
Ve bu şimdi, bazı İslamî hareketler
15:49
for some of the Islamic movements
390
934000
2000
ya da Arap dünyasındaki bazı ülkeler için
15:51
or some of the countries in the Arab world.
391
936000
3000
ilham veren bir emsal teşkil etmektedir.
15:54
You must have all seen the Arab Spring,
392
939000
2000
Hepiniz Tunus ve Mısır'da başlayan
15:56
which began in Tunis and in Egypt.
393
941000
3000
Arap Baharı'nı görmüş olmalısınız.
15:59
And Arab masses
394
944000
2000
Arap kitleleri,
16:01
just revolted against their dictators.
395
946000
2000
diktatörlerine karşı ayaklandılar.
16:03
They were asking for democracy; they were asking for freedom.
396
948000
3000
Demokrasi istiyorlardı, özgürlük istiyorlardı.
16:06
And they did not turn out to be the Islamist boogyman
397
951000
3000
Ve onlar, o diktatörlerin kendi rejimlerini
16:09
that the dictators were always using
398
954000
2000
haklı göstermek için iddia ettikleri gibi
16:11
to justify their regime.
399
956000
3000
İslamî öcülere dönüşmediler.
16:14
They said that "we want freedom; we want democracy.
400
959000
3000
"Özgürlük istiyoruz! Demokrasi istiyoruz!
16:17
We are Muslim believers,
401
962000
2000
Bizler inançlı Müslümanlarız,
16:19
but we want to be living as free people in free societies."
402
964000
3000
ama özgür toplumlardaki özgür insanlar gibi yaşamak istiyoruz," dediler.
16:22
Of course, this is a long road.
403
967000
2000
Tabii ki, bu uzun bir yol.
16:24
Democracy is not an overnight achievement;
404
969000
2000
Demokrasi, bir gecede edinilecek bir kazanım değildir.
16:26
it's a process.
405
971000
2000
Bu bir süreçtir.
16:28
But this is a promising era
406
973000
2000
Ancak bu çağ, İslam dünyasında
16:30
in the Muslim world.
407
975000
2000
ümit vaadeden bir çağdır
16:32
And I believe that the Islamic modernism
408
977000
2000
ve inanıyorum ki,
16:34
which began in the 19th century,
409
979000
2000
19. yüzyılda başlayan İslami çağcılık,
16:36
but which had a setback in the 20th century
410
981000
2000
20. yüzyılda İslam dünyasındaki politik sorunlar nedeniyle
16:38
because of the political troubles of the Muslim world,
411
983000
2000
bir gerileme yaşamış olsa da,
16:40
is having a rebirth.
412
985000
2000
bugün yeniden doğmaktadır.
16:42
And I think the getaway message from that
413
987000
3000
Bundan alınacak mesaj bence şudur ki:
16:45
would be that Islam,
414
990000
2000
İslam,
16:47
despite some of the skeptics in the West,
415
992000
3000
Batı'daki bazı şüpheci düşüncelerin aksine,
16:50
has the potential in itself
416
995000
2000
kendi içinde
16:52
to create its own way to democracy, create its own way to liberalism,
417
997000
3000
kendi demokrasi yöntemini, kendi liberalizm yöntemini,
16:55
create its own way to freedom.
418
1000000
2000
kendi özgürlük yöntemini oluşturma potansiyeline sahiptir.
16:57
They just should be allowed to work for that.
419
1002000
2000
Sadece buna izin verilmesi gerekir.
16:59
Thanks so much.
420
1004000
2000
Çok teşekkürler.
17:01
(Applause)
421
1006000
4000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Mustafa Akyol - JournalistMustafa Akyol is a columnist for Turkey's oldest English-language daily, Hurriyet Daily News.
Why you should listen
Mustafa Akyol is a Turkish political commentator and author based in Istanbul. He thinks and writes on issues relating to Islam and modernity, and dissects Turkish politics as a columnist for the English-language Hurriyet Daily News and the website Al-Monitor: The Pulse of the Middle East. He also writes a monthly opinion piece for The International New York Times.
Akyol's book, Islam Without Extremes, was published in July 2011 and calls for "an interpretation of Islam that synthesizes liberal ideas and respect for the Islamic tradition."
More profile about the speakerAkyol's book, Islam Without Extremes, was published in July 2011 and calls for "an interpretation of Islam that synthesizes liberal ideas and respect for the Islamic tradition."
Mustafa Akyol | Speaker | TED.com