TEDxWarwick
Mustafa Akyol: Faith versus tradition in Islam
Mustafa Akyol: Niềm tin và phong tục trong Hồi Giáo
Filmed:
Readability: 5.3
1,255,155 views
Tại TEDX Warwick, nhà báo Mustafa Akyol đã nói về cách những phong tục văn hóa vùng miền (ví dụ như việc choàng khăn quanh đầu) được mọi người cho rằng xuất phát từ những niềm tin trong Hồi giáo. Phải chăng ý niệm chung của thế giới về Hồi giáo đã quá chú trọng vào các tục lệ mà chưa đủ vào những niềm tin căn bản?
Mustafa Akyol - Journalist
Mustafa Akyol is a columnist for Turkey's oldest English-language daily, Hurriyet Daily News. Full bio
Mustafa Akyol is a columnist for Turkey's oldest English-language daily, Hurriyet Daily News. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
A few weeks ago,
0
0
2000
Trong vài tuần vừa qua,
00:17
I had a chance to go to Saudi Arabia.
1
2000
3000
tôi đã có cơ hội đến Saudi Arabia.
00:20
And the first thing I wanted to do as a Muslim
2
5000
3000
Điều đầu tiên mà tôi, là một người Hồi giáo, muốn làm
00:23
was go to Mecca and visit the Kaaba,
3
8000
2000
đó là đi đến Mecca và thăm Kaaba,
00:25
the holiest shrine of Islam.
4
10000
2000
một trong những ngôi đền linh thiêng nhất của Hồi giáo.
00:27
And I did that; I put on my ritualistic dress;
5
12000
2000
Và tôi đi đến đó trong trang phục nghi lễ truyền thống của mình;
00:29
I went to the holy mosque;
6
14000
2000
Tôi đến nhà thờ Hồi giáo;
00:31
I did my prayers;
7
16000
2000
Tôi thực hiện nghi lễ cầu nguyện;
00:33
I observed all the rituals.
8
18000
2000
Tôi đã quan sát mọi nghi lễ ở đó.
00:35
And meanwhile,
9
20000
2000
Và trong lúc đó,
00:37
besides all the spirituality,
10
22000
2000
bên cạnh mọi sự linh thiêng về tâm linh,
00:39
there was one mundane detail in the Kaaba
11
24000
2000
có một chi tiết trần tục tại Kaaba
00:41
that was pretty interesting for me.
12
26000
2000
điều đó khá là thú vị đối với tôi.
00:43
There was no separation of sexes.
13
28000
2000
Đó là thiếu sự tách biệt của giới tính.
00:45
In other words, men and women
14
30000
2000
Diễn đạt một cách khác, nam giới và nữ giới
00:47
were worshiping all together.
15
32000
2000
cùng nhau thực hiện nghi thức lễ bái
00:49
They were together while doing the tawaf,
16
34000
2000
Họ cùng nhau làm nghi lễ tawaf,
00:51
the circular walk around the Kaaba.
17
36000
3000
nghi lễ hành hương của những người Hồi giáo, khi họ đi vòng xung quanh tượng đài Kaaba.
00:54
They were together while praying.
18
39000
2000
Họ cùng nhau làm nghi thức cầu nguyện
00:56
And if you wonder why this is interesting at all,
19
41000
3000
Và nếu bạn còn phân vân tại sao điều đó thú vị,
00:59
you have to see the rest of Saudi Arabia
20
44000
3000
bạn phải chứng kiến những điều khác ở Saudi Arabia,
01:02
because it's a country
21
47000
2000
bởi vì đó là một đất nước
01:04
which is strictly divided between the sexes.
22
49000
3000
mà nơi đó có sự phân chia rạch ròi về giới tính.
01:07
In other words,
23
52000
2000
Nói một cách khác,
01:09
as men, you are not simply supposed to be
24
54000
2000
là nam giới, bạn thường không được
01:11
in the same physical space with women.
25
56000
2000
ở chung một không gian vật lý với nữ giới.
01:13
And I noticed this in a very funny way.
26
58000
2000
Và tôi đã chú ý điều đó một cách hóm hỉnh.
01:15
I left the Kaaba
27
60000
2000
Tôi dời khỏi Kaaba
01:17
to eat something in downtown Mecca.
28
62000
2000
để thưởng thức ẩm thực tại trung tâm Mecca.
01:19
I headed to the nearest Burger King restaurant.
29
64000
2000
Tôi đi tới nhà hàng đồ ăn nhanh Burger King gần nhất.
01:21
And I went there --
30
66000
2000
Và tôi đã tới đó --
01:23
I noticed that there was a male section,
31
68000
2000
Tôi chú ý rằng ở đó có một khu vực dành cho nam giới,
01:25
which was carefully separated from the female section.
32
70000
3000
mà đã được phân chia cẩn thận với khu vực cho nữ giới.
01:28
And I had to pay, order and eat at the male section.
33
73000
3000
Tôi đã phải cử hành nghi lễ, đặt món và ăn ở khu vực cho nam giới.
01:31
"It's funny," I said to myself,
34
76000
2000
"Điều đó rất khôi hài," Tôi tự nhủ với bản thân mình vậy,
01:33
"You can mingle with the opposite sex at the holy Kaaba,
35
78000
3000
"bạn có thể pha trộn với người khác giới tính tại Kaaba linh thiêng,
01:36
but not at the Burger King."
36
81000
2000
nhưng lại không phải ở nhà hàng Burger King."
01:38
Quite ironic.
37
83000
2000
Khá là khôi hài.
01:40
Ironic, and it's also, I think, quite telling.
38
85000
3000
Nhưng cũng đáng chú ý.
01:43
Because the Kaaba and the rituals around it
39
88000
3000
Bởi vì Kaaba và những nghi lễ chung quanh nó
01:46
are relics from the earliest phase of Islam,
40
91000
3000
là những truyền thống, nghi thức xuất hiện từ những thời kì sơ khai nhất của văn hóa Hồi giáo,
01:49
that of prophet Muhammad.
41
94000
2000
của thời kì ngài tiên tri Muhammad.
01:51
And if there was a big emphasis at the time
42
96000
2000
Và nếu có một sự nhấn mạnh thời kì đó
01:53
to separate men from women,
43
98000
2000
để phân biệt rạch ròi nam giới và nữ giới
01:55
the rituals around the Kaaba could have been designed accordingly.
44
100000
3000
thì những nghi thức chung quanh Kaaba đã được thiết kế theo tinh thần như vậy.
01:58
But apparently that was not an issue at the time.
45
103000
2000
Nhưng hiển nhiên là sự phân biệt giới tính đã không xuất hiện vào thời kì đó.
02:00
So the rituals came that way.
46
105000
2000
Vì vậy nên những nghi thức đã được sắp xếp như hiện tại.
02:02
This is also, I think, confirmed
47
107000
2000
Điều này, tôi nghĩ, cũng được khẳng định
02:04
by the fact that the seclusion of women
48
109000
2000
bởi một thực tế là sự tách biệt nữ giới
02:06
in creating a divided society
49
111000
2000
trong việc thành lập một xã hội phân chia giới tính
02:08
is something that you also do not find in the Koran,
50
113000
3000
là điều bạn không tìm thấy ở Koran,
02:11
the very core of Islam --
51
116000
2000
nơi trung tâm của đạo Hồi --
02:13
the divine core of Islam
52
118000
2000
trung tâm huyết mạch, thiêng liêng
02:15
that all Muslims, and equally myself, believe.
53
120000
3000
mà tất cả những người theo đạo Hồi, bao gồm cả tôi, quan niệm vậy.
02:18
And I think it's not an accident
54
123000
2000
Và tôi nghĩ nó không phải là một sự tình cờ ngẫu nhiên
02:20
that you don't find this idea
55
125000
2000
khi bạn thấy quan niệm đó
02:22
in the very origin of Islam.
56
127000
2000
ở nguồn gốc của Hồi giáo.
02:24
Because many scholars
57
129000
2000
Bởi vì rất nhiều học giả
02:26
who study the history of Islamic thought --
58
131000
2000
nghiên cứu về lịch sử của đạo Hồi nghĩ --
02:28
Muslim scholars or Westerners --
59
133000
2000
học giả Hồi giáo hay người phương Tây--
02:30
think that actually the practice
60
135000
2000
giả định rằng thực tế sự
02:32
of dividing men and women physically
61
137000
2000
phân biệt thể chất giữa giới tính
02:34
came as a later development in Islam,
62
139000
3000
xuất hiện tại thời kì phát triển sau này của đạo Hồi,
02:37
as Muslims adopted
63
142000
2000
khi đạo được lan truyền
02:39
some preexisting cultures and traditions of the Middle East.
64
144000
3000
tới những nền văn hóa và truyền thống đã phát triển tại Trung Đông.
02:42
Seclusion of women was actually
65
147000
2000
Sự tách biệt của nữ giới thực tế
02:44
a Byzantine and Persian practice,
66
149000
2000
là một phong tục của người La Mã phương Đông và Ba Tư,
02:46
and Muslims adopted that
67
151000
3000
Đạo Hồi đã chọn
02:49
and made that a part of their religion.
68
154000
2000
và thu nạp phong tục đó thành một phần trong đạo của mình.
02:51
And actually this is just one example
69
156000
2000
Trên thực tế, đó chỉ là một ví dụ
02:53
of a much larger phenomenon.
70
158000
2000
của một hiện tượng bao quát hơn.
02:55
What we call today Islamic Law, and especially Islamic culture --
71
160000
3000
Điều mà chúng ta gọi ngày nay là luật Hồi giáo, đặc biệt là văn hóa Hồi giáo --
02:58
and there are many Islamic cultures actually;
72
163000
2000
những nền văn hóa rất đa dạng và phong phú
03:00
the one in Saudi Arabia is much different
73
165000
2000
nền văn hóa ở Saudi Arabia có nhiều khác biệt
03:02
from where I come from in Istanbul or Turkey.
74
167000
3000
so với nơi tôi sinh ra ở Istanbul hay Thổ Nhĩ Kỳ.
03:05
But still,
75
170000
2000
Mặc dù vậy,
03:07
if you're going to speak about a Muslim culture,
76
172000
2000
nếu như bạn nói tới văn hóa Hồi giáo,
03:09
this has a core, the divine message,
77
174000
2000
thì nới đây có một thông điệp chính, hoàn thiện nhất,
03:11
which began the religion,
78
176000
2000
nơi bắt đầu tôn giáo,
03:13
but then many traditions, perceptions,
79
178000
2000
rồi sau đó là rất nhiều truyền thống, tư tưởng,
03:15
many practices were added on top of it.
80
180000
3000
thói quen được thêm vào tổng thể đó.
03:18
And these were traditions of the Middle East -- medieval traditions.
81
183000
3000
Có rất nhiều văn hóa truyền thống ở vùng Trung Đông -- văn hóa Trung Cổ.
03:22
And there are two important messages, or two lessons,
82
187000
3000
Từ thực tế đó, chúng ta có thể rút ra
03:25
to take from that reality.
83
190000
3000
2 bài học quan trọng.
03:28
First of all, Muslims --
84
193000
2000
Thứ nhất, Hồi giáo--
03:30
pious, conservative, believing Muslims who want to be loyal to their religion --
85
195000
3000
ngoan đạo, kín đáo, tin tưởng vào người Hồi giáo-những người luôn muốn trung thành vào tôn giáo của họ --
03:33
should not cling onto everything in their culture,
86
198000
3000
không nên nắm giữ tất cả mọi thứ trong văn hóa của họ,
03:36
thinking that that's divinely mandated.
87
201000
2000
và nghĩ rằng điều đó mới thực sự là quy củ.
03:38
Maybe some things are bad traditions
88
203000
2000
Có thể một trong số những truyền thống đó là không tốt
03:40
and they need to be changed.
89
205000
2000
và chúng cần phải được thay đổi.
03:42
On the other hand, the Westerners
90
207000
2000
Một mặt khác, những người phương Tây
03:44
who look at Islamic culture
91
209000
2000
khi họ nhìn vào văn hóa Hồi giáo
03:46
and see some troubling aspects
92
211000
2000
và thấy một số vấn đề là rắc rối,
03:48
should not readily conclude that this is what Islam ordains.
93
213000
3000
thì cũng không ngay lập tức kết luận rằng đó chính là những quy định có sẵn của người Hồi giáo.
03:51
Maybe it's a Middle Eastern culture
94
216000
2000
Bởi vì có thể đó chỉ là văn hóa Trung Đông
03:53
that became confused with Islam.
95
218000
2000
đã bị hiểu lầm, pha trộn với văn hóa Hồi giáo.
03:55
There is a practice called female circumcision.
96
220000
3000
Có một lệ thường được gọi là cắt bao quy đầu ở phụ nữ.
03:58
It's something terrible, horrible.
97
223000
3000
Đó là một điều tồi tệ và kinh khủng.
04:01
It is basically an operation
98
226000
2000
Đơn giản, nó là một cuộc tiểu phẫu
04:03
to deprive women of sexual pleasure.
99
228000
3000
để ngăn chặn sự khoái cảm của phụ nữ trong quan hệ tình dục.
04:06
And Westerners, Europeans or Americans,
100
231000
2000
Và người phương Tây, phương Đông hay Châu Mỹ,
04:08
who didn't know about this before
101
233000
3000
là những người không biết điều đó trước đây
04:11
faced this practice
102
236000
2000
đã chứng kiến việc làm đó
04:13
within some of the Muslim communities
103
238000
2000
trong một số cộng đồng người Hồi giáo
04:15
who migrated from North Africa.
104
240000
2000
di cư tới từ Bắc Phi.
04:17
And they've thought, "Oh, what a horrible religion that is
105
242000
3000
Họ đã nghĩ rằng đó thật là một tôn giáo tồi tệ
04:20
which ordains something like that."
106
245000
2000
đã ban hành, quy định những điều như vậy.
04:22
But actually when you look at female circumcision,
107
247000
2000
Nhưng thực ra nếu bạn nhìn thấy lần cắt bao quy đầu phụ nữ
04:24
you see that it has nothing to do with Islam,
108
249000
2000
bạn sẽ nhận ra lệ đó không có liên quan gì tới Hồi giáo,
04:26
it's just a North African practice,
109
251000
2000
đó chỉ là một thông lệ của Bắc Phi
04:28
which predates Islam.
110
253000
2000
đã đẩy lùi Hồi giáo lại.
04:30
It was there for thousands of years.
111
255000
2000
Nó đã tồn tại hàng ngàn năm về trước.
04:32
And quite tellingly, some Muslims do practice that.
112
257000
3000
Và đáng chú ý là một số người Hồi giáo thực hiện thông lệ đó.
04:35
The Muslims in North Africa, not in other places.
113
260000
3000
Họ đến từ Bắc Phi, chứ không phải những nơi khác.
04:38
But also the non-Muslim communities of North Africa --
114
263000
3000
Ngoài ra còn có những cộng đồng không phải Hồi giáo ở Bắc Phi --
04:41
the Animists, even some Christians
115
266000
2000
người tin theo vào tâm linh, thậm chí cả người Cơ đốc giáo
04:43
and even a Jewish tribe in North Africa
116
268000
2000
và những người thuộc bộ tộc Do Thái ở Bắc Phi
04:45
is known to practice female circumcision.
117
270000
3000
đều thực hiện thông lệ cắt bao quy đầu ở phụ nữ.
04:48
So what might look like a problem
118
273000
3000
Vậy thì vấn đề ở đây dường như là
04:51
within Islamic faith
119
276000
2000
với một niềm tin vào Hồi giáo
04:53
might turn out to be a tradition
120
278000
2000
sẽ có thể trở thành một truyền thống
04:55
that Muslims have subscribed to.
121
280000
2000
mà người Hồi giáo tin và làm theo.
04:57
The same thing can be said for honor killings,
122
282000
2000
Điều tương tự xảy ra với hủ tục giết người trong gia đình khi họ làm ảnh hưởng đến danh dự của dòng tộc,
04:59
which is a recurrent theme in the Western media --
123
284000
3000
một chủ đề nói tới ở phương tiện truyền thông phương Tây --
05:02
and which is, of course, a horrible tradition.
124
287000
3000
cũng là một hành động tồi tệ.
05:05
And we see truly in some Muslim communities that tradition.
125
290000
3000
Chúng ta thực sự được chứng kiến việc đó ở một số cộng đồng Hồi giáo
05:08
But in the non-Muslim communities of the Middle East,
126
293000
3000
Nhưng ở một số nơi không theo Hồi giáo ở vùng Trung Đông,
05:11
such as some Christian communities, Eastern communities,
127
296000
2000
như người Cơ đốc giáo, người phương Đông,
05:13
you see the same practice.
128
298000
2000
bạn cũng sẽ thấy việc làm tương tự như vậy.
05:15
We had a tragic case of an honor killing
129
300000
2000
Chúng ta có trường hợp bi thảm của việc giết người trong gia đình
05:17
within Turkey's Armenian community
130
302000
2000
trong cộng đồng Armenian
05:19
just a few months ago.
131
304000
2000
chỉ vài tháng trở lại đây.
05:21
Now these are things about general culture,
132
306000
2000
Hiện tại đó là những điều liên quan đến văn hóa chung,
05:23
but I'm also very much interested in political culture
133
308000
3000
nhưng tôi cũng rất quan tâm tới văn hóa chính trị
05:26
and whether liberty and democracy is appreciated,
134
311000
3000
kể cả những nơi mà tự do hay dân chủ được tôn trọng,
05:29
or whether there's an authoritarian political culture
135
314000
3000
hay là nơi có một nền chính trị chuyên chế
05:32
in which the state is supposed to impose things on the citizens.
136
317000
3000
khi nhà nước có quyền áp đặt mọi thứ cho công dân.
05:35
And it is no secret
137
320000
2000
Và không có một bí mật nào cả
05:37
that many Islamic movements in the Middle East
138
322000
2000
khi mà rất nhiều hoạt động của người Hồi giáo ở vùng Trung Đông
05:39
tend to be authoritarian,
139
324000
2000
có khuynh hướng độ đoán,
05:41
and some of the so-called "Islamic regimes"
140
326000
3000
một số nơi còn được gọi là "đế chế Hồi giáo"
05:44
such as Saudi Arabia, Iran
141
329000
2000
như ở Saudi Arabia, Iran
05:46
and the worst case was the Taliban in Afghanistan --
142
331000
3000
và nơi nặng nề nhất ở Taliban, Afghanistan,
05:49
they are pretty authoritarian. No doubt about that.
143
334000
2000
-- không nghi ngờ về điều đó.
05:51
For example, in Saudi Arabia
144
336000
2000
Ví dụ như ở Saudi Arabia
05:53
there is a phenomenon called the religious police.
145
338000
3000
có một hiện tượng được gọi là cảnh sát tôn giáo.
05:56
And the religious police imposes
146
341000
2000
Và những người cảnh sát đó
05:58
the supposed Islamic way of life
147
343000
2000
áp đặt cách sống Hồi giáo
06:00
on every citizen, by force --
148
345000
2000
cho tất cả công dân, bằng bạo lực--
06:02
like women are forced to cover their heads --
149
347000
2000
phụ nữ bị bắt buộc phải che đầu họ lại --
06:04
wear the hijab, the Islamic head cover.
150
349000
3000
mặc quần áo truyền thống hijab, quàng khăn phủ đầu.
06:07
Now that is pretty authoritarian,
151
352000
2000
Bây giờ điều đó khá là độc đoán,
06:09
and that's something I'm very much critical of.
152
354000
3000
và là điều tôi muốn phê phán.
06:12
But when I realized
153
357000
3000
Nhưng tôi nhận ra rằng
06:15
that the non-Muslim,
154
360000
2000
những người không theo Hồi giáo,
06:17
or the non-Islamic-minded actors in the same geography,
155
362000
3000
hay những diễn viên không có đức tin vào Hồi giáo chung một vị trí địa lý,
06:20
sometimes behaved similarly,
156
365000
2000
đôi khi cũng cư xử giống nhau,
06:22
I realized that the problem maybe
157
367000
2000
Tôi nhận ra vấn đề có thể
06:24
lies in the political culture of the whole region, not just Islam.
158
369000
3000
nằm ở chỗ văn hóa chính trị bao trùm cả vùng, chứ không chỉ riêng bị ảnh hưởng bởi Hồi giáo.
06:27
Let me give you an example: in Turkey where I come from,
159
372000
3000
Hãy để tôi lấy một ví dụ ở Thổ Nhĩ Kỳ, nơi tôi sinh ra,
06:30
which is a very hyper-secular republic,
160
375000
2000
một nền cộng hóa tự do về tôn giáo
06:32
until very recently
161
377000
2000
cho tới tận gần đây,
06:34
we used to have what I call secularism police,
162
379000
3000
chúng tôi đã từng có những người cảnh sát phi tôn giáo,
06:37
which would guard the universities
163
382000
3000
họ bảo vệ trường đại học
06:40
against veiled students.
164
385000
2000
chống lại những sinh viên che mặt.
06:42
In other words, they would force students
165
387000
3000
Nói cách khác, họ ép học sinh
06:45
to uncover their heads,
166
390000
2000
không được che khuôn mặt.
06:47
and I think forcing people to uncover their head
167
392000
2000
Tôi nghĩ ép mọi người bỏ khăn che mặt
06:49
is as tyrannical as forcing them to cover it.
168
394000
3000
thể hiện sự chuyên chế như việc bắt họ che mặt.
06:52
It should be the citizen's decision.
169
397000
2000
Sự lựa chọn phải do những người công dân.
06:54
But when I saw that, I said,
170
399000
2000
Nhưng khi tôi chứng kiến điều đó, tôi nói
06:56
"Maybe the problem
171
401000
2000
" Có thể vấn đề
06:58
is just an authoritarian culture in the region,
172
403000
2000
chỉ là văn hóa chuyên chế của tôn giáo,
07:00
and some Muslims have been influenced by that.
173
405000
2000
và một số người Hồi giáo bị ảnh hưởng bởi điều đó."
07:02
But the secular-minded people can be influenced by that.
174
407000
3000
Nhưng những người phi tôn giáo cũng bị ảnh hưởng bởi điều đó.
07:05
Maybe it's a problem of the political culture,
175
410000
2000
Lại có thể đó là vấn đề của văn hóa chính trị,
07:07
and we have to think about
176
412000
2000
vậy thì chúng ta phải nghĩ tới việc
07:09
how to change that political culture."
177
414000
2000
làm thế nào để thay đổi văn hóa chính trị.
07:11
Now these are some of the questions
178
416000
2000
Hiện tại có một số câu hỏi
07:13
I had in mind a few years ago
179
418000
2000
tôi có trong đầu một vài năm gần đây
07:15
when I sat down to write a book.
180
420000
2000
khi tôi viết sách.
07:17
I said, "Well I will make a research
181
422000
2000
Tôi nói, "Tôi sẽ thực hiện một cuộc nghiên cứu điều tra
07:19
about how Islam actually came to be what it is today,
182
424000
5000
về vấn đề sao đạo Hồi có thể trưởng thành như ngày nay,
07:24
and what roads were taken
183
429000
2000
và con đường nào đã được quyết định
07:26
and what roads could have been taken."
184
431000
2000
,con đường nào đã có thể được quyết định thay thế.
07:28
The name of the book is "Islam Without Extremes: A Muslim Case for Liberty."
185
433000
5000
Tên của cuốn sách là "Hồi giáo không cực đoan: Đạo hồi kêu gọi tự do"
07:33
And as the subtitle suggests,
186
438000
2000
Như tựa đề giới thiệu,
07:35
I looked at Islamic tradition and the history of Islamic thought
187
440000
3000
tôi đã nghiên cứu về truyền thống Hồi giáo và lịch sử tư tưởng Hồi giáo
07:38
from the perspective of individual liberty,
188
443000
2000
từ cách nhìn của sự tự do cá nhân,
07:40
and I tried to find what are the strengths
189
445000
2000
và tôi cố gắng tìm hiểu điều gì là điểm mạnh
07:42
with regard to individual liberty.
190
447000
2000
khi nói tới tự do cá nhân.
07:44
And there are strengths in Islamic tradition.
191
449000
2000
Có những điểm mạnh ở truyền thống Hồi giáo
07:46
Islam actually, as a monotheistic religion,
192
451000
3000
, là tôn giáo một thần,
07:49
which defined man as a responsible agent by itself,
193
454000
4000
đã định nghĩa con người là chủ thể tự chịu trách nhiệm cho bản thân,
07:53
created the idea of the individual in the Middle East
194
458000
2000
có khả năng tạo ra chủ nghĩa cá nhân ở Trung Đông
07:55
and saved it from the communitarianism, the collectivism
195
460000
3000
, giúp nó tránh khỏi chủ nghĩa cộng đồng
07:58
of the tribe.
196
463000
2000
của bộ lạc.
08:00
You can derive many ideas from that.
197
465000
2000
Bạn có thể rút ra nhiều ý tưởng, suy nghĩ về điều đó.
08:02
But besides that, I also saw problems within Islamic tradition.
198
467000
3000
Nhưng bên cạnh đó, bạn cũng nhìn nhận được nhiều vấn đề với truyền thống Hồi giáo.
08:05
But one thing was curious:
199
470000
2000
Có một thứ gây sự tò mò:
08:07
most of those problems turn out to be problems that emerged later,
200
472000
3000
hầu hết những điều trên trở thành vấn đề sau này,
08:10
not from the very divine core of Islam, the Koran,
201
475000
3000
không phải từ điều trung tâm nhất của Hồi giáo, văn bản Koran,
08:13
but from, again, traditions and mentalities,
202
478000
3000
nhưng một lần nữa là văn hóa, truyền thống và tư tưởng,
08:16
or the interpretations of the Koran
203
481000
2000
hay là hiểu từ văn bản Koran
08:18
that Muslims made in the Middle Ages.
204
483000
2000
mà người Hồi giáo làm nên từ thời Trung Cổ.
08:20
The Koran, for example,
205
485000
2000
Lấy ví dụ trong văn bản Hồi giáo Koran
08:22
doesn't condone stoning.
206
487000
2000
không có nghi thức tử hình bằng ném đá.
08:24
There is no punishment on apostasy.
207
489000
2000
Không có hình phạt khi bỏ giáo.
08:26
There is no punishment on personal things like drinking.
208
491000
3000
Không có hình phạt về những vấn đề cá nhân như uống rượu.
08:29
These things which make Islamic Law,
209
494000
4000
Những điều tưởng chừng làm nên luật lệ của Hồi giáo
08:33
the troubling aspects of Islamic Law,
210
498000
3000
lại cũng chính là những điều phức tạp, gây ra rắc rối,
08:36
were later developed into later interpretations of Islam.
211
501000
3000
được phát triển sau này từ những sự suy diễn lại của người theo đạo.
08:39
Which means that Muslims can, today,
212
504000
2000
Điều đó có nghĩa người Hồi giáo ngày nay có thể
08:41
look at those things and say,
213
506000
2000
nhìn thấy những sự việc và nói,
08:43
"Well, the core of our religion
214
508000
2000
Trung tâm của tôn giáo chúng tôi
08:45
is here to stay with us.
215
510000
2000
xuất hiện và tồn tại với chúng tôi.
08:47
It's our faith, and we will be loyal to it.
216
512000
2000
Đó là niềm tin của chúng tôi và chúng tôi trung thành với nó.
08:49
But we can change how it was interpreted,
217
514000
2000
Nhưng chúng ta có thể thay đổi cách hiểu của nó,
08:51
because it was interpreted according to the time and milieu in the Middle Ages.
218
516000
3000
theo thời gian và niên đại khác nhau trong thời ki Trung Cổ.
08:54
Now we are living in a different world
219
519000
2000
Hiện tại chúng ta đang sống trong một thế giới khác
08:56
with different values and different political systems."
220
521000
2000
với những giá trị khác và những thể chế chính trị khác.
08:58
That interpretation is quite possible and feasible.
221
523000
3000
Cách suy diễn đó là có thể và thực tế.
09:02
Now if I were the only person thinking that way,
222
527000
3000
Bây giờ, nếu tôi là người duy nhất suy nghĩ cách đó,
09:05
we would be in trouble.
223
530000
3000
thì chúng ta sẽ gặp rắc rối.
09:08
But that's not the case at all.
224
533000
2000
Nhưng đó không phải là trường hợp ở đây.
09:10
Actually, from the 19th century on,
225
535000
3000
Trên thực tế, từ thế kỉ 19 cho tới nay
09:13
there's a whole revisionist, reformist --
226
538000
3000
đã có một sự cải cách, thay đổi toàn bộ--
09:16
whatever you call it --
227
541000
2000
bất kể bạn gọi nó là gì --
09:18
tradition,
228
543000
2000
truyền thống,
09:20
a trend in Islamic thinking.
229
545000
2000
xu hướng của tư duy Hồi giáo.
09:22
And these were intellectuals or statesmen
230
547000
2000
Và bắt đầu từ những nhà trí thức, chính khách
09:24
of the 19th century, and later, 20th century,
231
549000
3000
của thế kỉ 19, và đầu thế kỉ 20,
09:27
which looked at Europe basically
232
552000
2000
họ nhìn nhận Châu Âu
09:29
and saw that Europe has many things to admire,
233
554000
2000
với nhiều điều để ngưỡng mộ,
09:31
like science and technology.
234
556000
2000
ví dụ như khoa học và công nghệ.
09:33
But not just that; also democracy, parliament,
235
558000
2000
Và không chỉ có vậy; bao gồm cả nền dân chủ, nghị viện,
09:35
the idea of representation,
236
560000
2000
sự đại diện,
09:37
the idea of equal citizenship.
237
562000
2000
sự công bằng dân chủ.
09:39
These Muslim thinkers and intellectuals and statesmen
238
564000
3000
Những nhà tri thức, chính khách Hồi giáo
09:42
of the 19th century looked at Europe, saw these things.
239
567000
3000
của thế kỉ 19 đã nhìn thấy những điều đó ở Châu Âu.
09:45
They said, "Why don't we have these things?"
240
570000
2000
Họ phân vân rằng tại sao mình không có những điều đó.
09:47
And they looked back at Islamic tradition,
241
572000
2000
Và họ nhìn nhận lại truyền thống Hồi giáo,
09:49
they saw that there are problematic aspects,
242
574000
3000
thấy được những vấn đề còn khúc mắc, rắc rối,
09:52
but they're not the core of the religion, so maybe they can be re-understood,
243
577000
3000
nhưng những điều đó không phải là căn gốc của tôn giáo này và có thể thay đổi được sau này
09:55
and the Koran can be reread
244
580000
2000
cũng như văn bản Koran có thể được đọc lại
09:57
in the modern world.
245
582000
2000
trong thế giới hiện đại.
09:59
That trend
246
584000
2000
Khuynh hướng đó
10:01
is generally called Islamic modernism,
247
586000
3000
được gọi chung là sự hiện đại hóa Hồi giáo,
10:04
and it was advanced by intellectuals and statesmen,
248
589000
3000
và nó được phát triển nhờ những nhà trí thức và học giả,
10:07
not just as an intellectual idea though,
249
592000
2000
không chỉ tồn tại trên những ý tưởng,
10:09
but also as a political program.
250
594000
2000
mà cả là những chiến dịch chính trị.
10:11
And that's why actually in the 19th century
251
596000
2000
Và đó cũng giải thích vì sao ở thế kỉ 19
10:13
the Ottoman Empire, which then covered the whole Middle East,
252
598000
3000
đế quốc Ottoman, những người chiếm đóng toàn bộ lãnh thổ Trung Đông,
10:16
made very important reforms --
253
601000
3000
đã làm nên sự cải cách quan trọng--
10:19
reforms like giving Christians and Jews
254
604000
2000
ví dụ như cải cách trao cho người theo đạo Cơ đốc giáo và người Do Thái
10:21
an equal citizenship status,
255
606000
2000
quyền công bằng tự do dân chủ,
10:23
accepting a constitution,
256
608000
2000
cải cách trong việc chấp nhận hiến pháp,
10:25
accepting a representative parliament,
257
610000
2000
chấp nhận nghị viện đại diện,
10:27
advancing the idea of freedom of religion.
258
612000
3000
phát triển tư tưởng tự do về tôn giáo.
10:30
And that's why the Ottoman Empire in its last decades
259
615000
3000
Những điều đó là lí do vì sao đến thời kì thế kỉ cuối của đế chế Ottoman,
10:33
turned into a proto-democracy,
260
618000
2000
nó đã trở thành nền dân chủ nguyên thủy,
10:35
a constitutional monarchy,
261
620000
2000
một chế độ quân chủ lập hiến.
10:37
and freedom was a very important political value at the time.
262
622000
3000
Sự tự do là một yếu tố chính trị quan trọng trong thời điểm đó.
10:40
Similarly, in the Arab world,
263
625000
2000
Tương tự như ở những quốc gia Ả rập,
10:42
there was what the great Arab historian Albert Hourani
264
627000
3000
khi nhà sử học Ả rập gạo cội Albert Hourani
10:45
defines as the Liberal Age.
265
630000
2000
đã gọi đó là thời kì tự do.
10:47
He has a book, "Arabic Thought in the Liberal Age,"
266
632000
2000
Ông ấy đã viết một cuốn sách "Arabic Thought in the Liberal Age."
10:49
and the Liberal Age, he defines
267
634000
2000
Thời kì tự do, ông ấy định nghĩa
10:51
as 19th century and early 20th century.
268
636000
3000
là ở thế kỉ 19 và đầu thế kỉ 20.
10:54
Quite notably, this was the dominant trend
269
639000
3000
Đáng chú ý là xu hướng nổi trội
10:57
in the early 20th century
270
642000
2000
vào đầu thế kỉ 20
10:59
among Islamic thinkers and statesmen and theologians.
271
644000
4000
giữa những người tin vào Hồi giáo, nhà tri thức và nhà nghiên cứu tôn giáo.
11:03
But there is a very curious pattern
272
648000
2000
Nhưng có một yếu tố gây tò mò
11:05
in the rest of the 20th century,
273
650000
2000
ở thời gian còn lại thế kỉ 20,
11:07
because we see a sharp decline
274
652000
2000
bởi vì chúng ta chứng kiến sự suy giảm nhanh chóng
11:09
in this Islamic modernist line.
275
654000
2000
trong sự hiện đại hóa của Hồi giáo.
11:11
And in place of that,
276
656000
2000
Trong đó,
11:13
what happens is that Islamism grows
277
658000
3000
sự phát triển của đạo Hồi
11:16
as an ideology which is authoritarian,
278
661000
3000
như một hệ tư tưởng đọc đoán,
11:19
which is quite strident,
279
664000
2000
tương đối gay gắt,
11:21
which is quite anti-Western,
280
666000
2000
ngược lại với xu hướng phương Tây,
11:23
and which wants to shape society
281
668000
2000
và có nguyện vọng sắp xếp xã hội,
11:25
based on a utopian vision.
282
670000
2000
được xây dựng dựa trên tư tưởng toàn diện hoàn hảo.
11:27
So Islamism is the problematic idea
283
672000
3000
Vì vậy, tư tưởng Hồi giáo là một ý tưởng phức tạp
11:30
that really created a lot of problems
284
675000
2000
đã gây ra rất nhiều vấn đề
11:32
in the 20th century Islamic world.
285
677000
3000
trong thế kỉ 20.
11:35
And even the very extreme forms of Islamism
286
680000
3000
Và thậm chí là cả tình thái cực độ của Hồi giáo
11:38
led to terrorism in the name of Islam --
287
683000
3000
đã dẫn đến chủ nghĩa khủng bố dưới tên Hồi giáo --
11:41
which is actually a practice that I think is against Islam,
288
686000
3000
mà thực tế là một hành động, tôi nghĩ là trái ngược lại với Hồi giáo,
11:44
but some, obviously, extremists did not think that way.
289
689000
3000
nhưng đôi khi, hiển nhiên là những người cực đoan không nghĩ theo hướng đó.
11:47
But there is a curious question:
290
692000
2000
Nhưng mà có một câu hỏi gây tò mò:
11:49
If Islamic modernism was so popular
291
694000
3000
Nếu sự hiện đại hóa Hồi giáo quá phổ biến
11:52
in the 19th and early 20th centuries,
292
697000
2000
ở thế kỉ 19 và đầu thế kỉ 20,
11:54
why did Islamism become so popular
293
699000
2000
thì tại sao nó lại không phổ biến
11:56
in the rest of the 20th century?
294
701000
2000
vào thời gian cuối thế kỉ 20?
11:58
And this is a question, I think,
295
703000
2000
Và đó là câu hỏi, tôi nghĩ,
12:00
which needs to be discussed carefully.
296
705000
2000
cần phải được thảo luận cẩn thận.
12:02
And in my book, I went into that question as well.
297
707000
2000
Trong cuốn sách của tôi, tôi cũng đã nghiên cứu về vấn đề đó.
12:04
And actually you don't need to be a rocket scientist to understand that.
298
709000
4000
Và thực tế bạn không cần phải là một nhà khoa học để có thể hiểu được điều đó.
12:08
You just look at the political history of the 20th century,
299
713000
2000
Bạn chỉ cần nghiên cứu về lịch sử chính trị của thế kỉ 20,
12:10
and you see things have changed a lot.
300
715000
2000
bạn sẽ thấy có rất nhiều điều thay đổi.
12:12
The context has changed.
301
717000
2000
Văn cảnh thay đổi.
12:14
In the 19th century,
302
719000
2000
Ở thế kỉ 19,
12:16
when Muslims were looking at Europe as an example,
303
721000
2000
khi người Hồi giáo lấy Châu Âu làm ví dụ,
12:18
they were independent; they were more self-confident.
304
723000
3000
họ rất độc lập và tự tin nhiều hơn.
12:21
In the early 20th century, with the fall of the Ottoman Empire,
305
726000
3000
Vào những năm đầu thế kỉ 20, với sự sụp đổ đế chế Ottoman,
12:24
the whole Middle East was colonized.
306
729000
3000
cả Trung Đông bị xâm chiếm.
12:27
And when you have colonization what do you have?
307
732000
2000
Và khi bạn có thuộc địa, bạn sẽ có gì nữa?
12:29
You have anti-colonization.
308
734000
2000
Bạn có những người chống lại đế chế thuộc địa.
12:31
So Europe is not just an example now to emulate;
309
736000
3000
Vì vậy Châu Âu không còn là ví dụ để học tập;
12:34
it's an enemy to fight and to resist.
310
739000
3000
mà nó là thù địch để đấu tranh và kháng lại.
12:37
So there's a very sharp decline
311
742000
2000
Nên đã có một sự suy giảm rất nhanh chóng
12:39
in liberal ideas in the Muslim world,
312
744000
2000
trong tư tưởng tự do ở thế giới Hồi giáo,
12:41
and what you see is more of a defensive,
313
746000
3000
và bạn thấy sự phòng thủ nhiều hơn,
12:44
rigid, reactionary strain,
314
749000
3000
cứng nhắc và phản ứng căng thẳng,
12:47
which led to Arab socialism, Arab nationalism
315
752000
2000
dẫn tới chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa dân tộc ở Ả rập,
12:49
and ultimately to the Islamist ideology.
316
754000
3000
và hệ lụy cuối cùng là tư tưởng Hồi giáo.
12:52
And when the colonial period ended,
317
757000
3000
Khi chế độ thuộc địa kết thúc,
12:55
what you had in place of that
318
760000
2000
những thứ mà bạn có ở đó
12:57
was, generally, secular dictators,
319
762000
2000
chủ yếu là những kẻ vô tôn giáo độc tài,
12:59
which say they're a country,
320
764000
2000
tuyên bố họ là đất nước,
13:01
but did not bring democracy to the country,
321
766000
2000
nhưng không mang lại nền dân chủ cho đất nước,
13:03
and established their own dictatorship.
322
768000
2000
và thành lập chế độ độc tài riêng.
13:05
And I think the West, at least some powers in the West,
323
770000
3000
Tôi nghĩ phương Tây, ít nhất là một số quyền lực ở phương Tây,
13:08
particularly the United States,
324
773000
2000
đặc biệt ở Hoa Kì,
13:10
made the mistake of supporting those secular dictators,
325
775000
3000
đã sai lầm khi ủng hộ những người phi tôn giáo độc tài đó,
13:13
thinking that they were more helpful for their interests.
326
778000
3000
lầm tưởng họ sẽ giúp đỡ vì lợi ích của họ.
13:16
But the fact that those dictators
327
781000
2000
Nhưng thực tế những người độc tài đó
13:18
suppressed democracy in their country
328
783000
2000
đàn áp chế độ dân chủ trong đất nước của họ
13:20
and suppressed Islamic groups in their country
329
785000
2000
và đàn áp nhóm người Hồi giáo ở đó
13:22
actually made the Islamists much more strident.
330
787000
2000
, điều đã khiến những người Hồi giáo phản ứng dữ dội hơn.
13:24
So in the 20th century,
331
789000
2000
Vì vậy ở thế kỉ 20,
13:26
you had this vicious cycle in the Arab world
332
791000
2000
bạn có chu kỳ luẩn quẩn ở thế giới Ả rập
13:28
where you have a dictatorship suppressing its own people
333
793000
3000
khi mà chủ nghĩa độc tài đàn áp chính những con người của họ
13:31
including the Islamic-pious,
334
796000
2000
bao gồm cả người Hồi giáo sùng đạo,
13:33
and they're reacting in reactionary ways.
335
798000
3000
và họ đã phản ứng một cách dữ dội.
13:36
There was one country, though,
336
801000
2000
Mặc dù vậy, có một đất nước
13:38
which was able to escape or stay away
337
803000
3000
mà người dân có thể né tránh hoặc bỏ trốn
13:41
from that vicious cycle.
338
806000
2000
khỏi vòng luẩn quẩn.
13:43
And that's the country where I come from; that's Turkey.
339
808000
3000
Đó là đất nước mà tôi sinh ra, Thổ Nhĩ Kỳ.
13:46
Turkey has never been colonized,
340
811000
2000
Thổ Nhĩ Kỳ chưa bao giờ bị chiếm đóng thành thuộc địa,
13:48
so it remained as an independent nation after the fall of the Ottoman Empire.
341
813000
3000
vì vậy nó giữ được nên độc lập sau sự sụp đổ của đế chế Ottoman.
13:51
That's one thing to remember.
342
816000
2000
Đó là một điều để ghi nhớ.
13:53
They did not share the same anti-colonial hype
343
818000
3000
Họ không chia sẻ chung cường điệu chống lại thuộc địa
13:56
that you can find in some other countries in the region.
344
821000
3000
mà bạn thấy ở những nước khác cùng miền.
13:59
Secondly, and most importantly,
345
824000
2000
Thứ hai, quan trọng hơn cả,
14:01
Turkey became a democracy
346
826000
2000
Thổ Nhĩ Kỳ đi theo chế độ dân chủ
14:03
earlier than any of the countries we are talking about.
347
828000
2000
sớm hơn bất kể đất nước nào chúng ta đang nói tới.
14:05
In 1950, Turkey had the first free and fair elections,
348
830000
2000
Năm 1950, Thổ Nhĩ Kỳ đã có cuộc bỏ phiếu bầu cử tự do và công bằng,
14:07
which ended the more autocratic secular regime,
349
832000
3000
đánh dấu sự chấm hết của chế độ chuyên quyền thế tục,
14:10
which was the beginning of Turkey.
350
835000
2000
mốc dấu cho sự bắt đầu của Thổ Nhĩ Kỳ.
14:12
And the pious Muslims in Turkey
351
837000
2000
Và những người Hồi giáo sùng đạo ở Thổ Nhĩ Kỳ
14:14
saw that they can change the political system by voting.
352
839000
4000
nhận ra họ có thể thay đổi thể chế chính trị nhờ bầu cử.
14:18
And they realize that democracy is something that is compatible with Islam,
353
843000
3000
Họ nhận ra nền dân chủ có mối liên hệ tương xứng với văn hóa Hồi giáo,
14:21
compatible with their values,
354
846000
2000
tương xứng với những giá trị của họ,
14:23
and they've been supportive of democracy.
355
848000
2000
và họ ủng hộ chế độ dân chủ.
14:25
That's an experience
356
850000
2000
Đó là một kinh nghiệm
14:27
that not every other Muslim nation in the Middle East had
357
852000
2000
mà không phải tất cả các nước Hồi giáo khác ở Trung Đông có
14:29
until very recently.
358
854000
2000
cho tới gần đây.
14:31
Secondly, in the past two decades,
359
856000
2000
Thứ hai, trong 2 thế kỉ vừa qua,
14:33
thanks to globalization, thanks to the market economy,
360
858000
3000
nhờ có toàn cầu hóa, nhờ có nền kinh tế thị trường,
14:36
thanks to the rise of a middle-class,
361
861000
2000
và sự phát triển của giới trung lưu,
14:38
we in Turkey see
362
863000
2000
chúng tôi, ở Thổ Nhĩ Kỳ nhìn thấy
14:40
what I define as a rebirth of Islamic modernism.
363
865000
4000
điều tôi định nghĩa là sự hồi sinh của việc hiện đại hóa Hồi giáo.
14:44
Now there's the more urban middle-class pious Muslims
364
869000
3000
Hiện tại có nhiều người sùng đạo Hồi ở thành thị hơn
14:47
who, again, look at their tradition
365
872000
2000
những người khi nhìn vào truyền thống của họ
14:49
and see that there are some problems in the tradition,
366
874000
3000
và nhận ra là có một số vấn đề với những giá trị truyền thống đó.
14:52
and they understand that they need to be changed and questioned and reformed.
367
877000
3000
Họ hiểu rằng cần có sự thay đổi, cần đặt ra những câu hỏi và sự cải cách.
14:55
And they look at Europe,
368
880000
2000
Và họ nhận ra ở Châu Âu,
14:57
and they see an example, again, to follow.
369
882000
3000
họ tiếp tục nhận ra những ví dụ để học tập.
15:00
They see an example, at least, to take some inspiration from.
370
885000
2000
Họ thấy những điều, ít nhất có thể đưa ra ý tưởng, xu hướng.
15:02
That's why the E.U. process,
371
887000
2000
Vì vậy mà tiến trình E.U.
15:04
Turkey's effort to join the E.U.,
372
889000
2000
sự cố gắng của Thổ Nhĩ Kỳ để gia nhập E.U.,
15:06
has been supported inside Turkey
373
891000
2000
đã được ủng hộ từ bên trong đất nước
15:08
by the Islamic-pious,
374
893000
2000
bởi những nhà sùng đạo Hồi giáo,
15:10
while some secular nations were against that.
375
895000
3000
trong khi một số nước phi tôn giáo lại chống lại điều đó.
15:13
Well that process has been a little bit blurred
376
898000
2000
Tiến trình đó đã có một chút lu mờ
15:15
by the fact that not all Europeans are that welcoming --
377
900000
2000
bởi không phải tất cả những người Châu Âu đều hoan nghênh --
15:17
but that's another discussion.
378
902000
3000
nhưng đó lại là một vấn đề thảo luận khác.
15:20
But the pro-E.U. sentiment in Turkey in the past decade
379
905000
3000
Nhưng những ý kiến ủng hộ E.U. ở Thổ Nhĩ Kỳ trong thế kỉ qua
15:23
has become almost an Islamic cause
380
908000
2000
đã gần trở thành một quan điểm của Hồi giáo,
15:25
and supported by the Islamic liberals
381
910000
2000
được ủng hộ bởi những người Hồi giáo tự do
15:27
and the secular liberals as well, of course.
382
912000
3000
và đương nhiên là những người phi tôn giáo tự do.
15:30
And thanks to that,
383
915000
2000
Nhờ có điều đó
15:32
Turkey has been able to reasonably create a success story
384
917000
3000
Thổ Nhĩ Kỳ đã có thể tạo nên sự thành công
15:35
in which Islam and the most pious understandings of Islam
385
920000
5000
mà văn hóa Hồi giáo
15:40
have become part of the democratic game,
386
925000
2000
đã trở thành một phần trong cuộc chơi của chế độ dân chủ,
15:42
and even contributes to the democratic and economic
387
927000
2000
và thậm chí là góp phần phát triển nền dân chủ và kinh tế
15:44
advance of the country.
388
929000
2000
của đất nước
15:46
And this has been an inspiring example right now
389
931000
3000
Hiện tại, đó là một ví dụ gây nhiều cảm hứng
15:49
for some of the Islamic movements
390
934000
2000
cho nhiều việc làm, bước tiến của Hồi giáo
15:51
or some of the countries in the Arab world.
391
936000
3000
hay nhiều nước ở thế giới Ả rập.
15:54
You must have all seen the Arab Spring,
392
939000
2000
Bạn chắc chắn đã chứng kiến sự kiện mùa xuân Ả rập,
15:56
which began in Tunis and in Egypt.
393
941000
3000
nó bắt đầu từ Tunis và Ai cập.
15:59
And Arab masses
394
944000
2000
Những người Ả rập
16:01
just revolted against their dictators.
395
946000
2000
nổi dậy chống lại những nhà độc tài của họ.
16:03
They were asking for democracy; they were asking for freedom.
396
948000
3000
Họ đòi quyền dân chủ; họ đòi hỏi quyền tự do.
16:06
And they did not turn out to be the Islamist boogyman
397
951000
3000
Họ không biến thành boogyman
16:09
that the dictators were always using
398
954000
2000
mà những nhà độc tài sử dụng
16:11
to justify their regime.
399
956000
3000
để biện minh cho chế độ của mình.
16:14
They said that "we want freedom; we want democracy.
400
959000
3000
Họ nói chúng tôi muốn tự do, dân chủ
16:17
We are Muslim believers,
401
962000
2000
Chúng tôi là những người tin tưởng vào đạo Hồi,
16:19
but we want to be living as free people in free societies."
402
964000
3000
nhưng chúng tôi muốn sống như những người tự do trong một xã hội dân chủ."
16:22
Of course, this is a long road.
403
967000
2000
Đương nhiên, đó là một con đường dài.
16:24
Democracy is not an overnight achievement;
404
969000
2000
Nền dân chủ không phải có thể xây dựng trong thời gian ngắn;
16:26
it's a process.
405
971000
2000
nó là một quá trình
16:28
But this is a promising era
406
973000
2000
Nhưng đó là một thời đại hứa hẹn tốt đẹp
16:30
in the Muslim world.
407
975000
2000
trong thế giới Hồi giáo.
16:32
And I believe that the Islamic modernism
408
977000
2000
Và tôi tin với sự hiện đại hóa Hồi giáo
16:34
which began in the 19th century,
409
979000
2000
bắt đầu từ thế kỉ 19,
16:36
but which had a setback in the 20th century
410
981000
2000
nhưng phải gây dựng lại từ thế kỉ 20
16:38
because of the political troubles of the Muslim world,
411
983000
2000
bởi những vấn đề chính trị ở thế giới Hồi giáo,
16:40
is having a rebirth.
412
985000
2000
đang được hồi sinh.
16:42
And I think the getaway message from that
413
987000
3000
Tôi nghĩ thông điệp được rút ra
16:45
would be that Islam,
414
990000
2000
chính là Hồi giáo,
16:47
despite some of the skeptics in the West,
415
992000
3000
mặc dù tồn tại những hoài nghi về phương Tây,
16:50
has the potential in itself
416
995000
2000
có những tiềm năng riêng của nó
16:52
to create its own way to democracy, create its own way to liberalism,
417
997000
3000
để xây dựng nền dân chủ theo cách riêng, con đường bình đẳng,
16:55
create its own way to freedom.
418
1000000
2000
tự do.
16:57
They just should be allowed to work for that.
419
1002000
2000
Họ nên được cho phép xây dựng và đi theo con đường đó.
16:59
Thanks so much.
420
1004000
2000
Cảm ơn mọi người rất nhiều.
17:01
(Applause)
421
1006000
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Mustafa Akyol - JournalistMustafa Akyol is a columnist for Turkey's oldest English-language daily, Hurriyet Daily News.
Why you should listen
Mustafa Akyol is a Turkish political commentator and author based in Istanbul. He thinks and writes on issues relating to Islam and modernity, and dissects Turkish politics as a columnist for the English-language Hurriyet Daily News and the website Al-Monitor: The Pulse of the Middle East. He also writes a monthly opinion piece for The International New York Times.
Akyol's book, Islam Without Extremes, was published in July 2011 and calls for "an interpretation of Islam that synthesizes liberal ideas and respect for the Islamic tradition."
More profile about the speakerAkyol's book, Islam Without Extremes, was published in July 2011 and calls for "an interpretation of Islam that synthesizes liberal ideas and respect for the Islamic tradition."
Mustafa Akyol | Speaker | TED.com