TED2011
Jack Horner: Building a dinosaur from a chicken
Jack Horner: Khủng long từ trứng gà
Filmed:
Readability: 3.7
3,387,976 views
Nhà cổ sinh vật học nổi tiếng Jack Horner đã dành cả sự nghiệp để tìm cách tái tạo khủng long. Tuy đã tìm thấy những hóa thạch còn nguyên tế bào máu và mô mềm, nhưng ông chưa bao giờ thu được DNA. Trong một nỗ lực để tìm ra hướng đi mới, ông sử dụng công nghệ Biến Đổi Gien trên gà (hậu duệ của khủng long) để tái tạo những đặc điểm của tổ tiên chúng—bao gồm răng, đuôi, và tứ chi. Kết quả có lẽ sẽ mang tên “Gà-Khủng-Long.”
Jack Horner - Dinosaur digger
Jack Horner and his dig teams have discovered the first evidence of parental care in dinosaurs, extensive nesting grounds, evidence of dinosaur herds, and the world’s first dinosaur embryos. He's now exploring how to build a dinosaur. Full bio
Jack Horner and his dig teams have discovered the first evidence of parental care in dinosaurs, extensive nesting grounds, evidence of dinosaur herds, and the world’s first dinosaur embryos. He's now exploring how to build a dinosaur. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
When I was growing up in Montana,
0
0
4000
Lớn lên ở Montana,
00:19
I had two dreams.
1
4000
3000
tôi có hai ước mơ.
Tôi muốn trở thành
nhà cổ sinh vật học
nhà cổ sinh vật học
00:22
I wanted to be a paleontologist,
2
7000
2000
00:24
a dinosaur paleontologist,
3
9000
2000
nghiên cứu về khủng long,
00:26
and I wanted to have a pet dinosaur.
4
11000
3000
và muốn có một con khủng long
làm thú cưng.
làm thú cưng.
00:29
And so that's what I've been striving for
5
14000
3000
Đó là điều tôi luôn phấn đấu
00:32
all of my life.
6
17000
3000
trong suốt đời mình.
00:35
I was very fortunate
7
20000
2000
Tôi rất may mắn
00:37
early in my career.
8
22000
2000
trong những năm đầu sự nghiệp.
00:39
I was fortunate
9
24000
2000
May mắn trong việc tìm kiếm.
00:41
in finding things.
10
26000
2000
Tôi đọc không giỏi.
00:43
I wasn't very good at reading things.
11
28000
2000
00:45
In fact, I don't read much of anything.
12
30000
3000
Thực ra, tôi không đọc nhiều lắm.
00:48
I am extremely dyslexic,
13
33000
2000
Tôi bị mắc chứng khó đọc,
00:50
and so reading is the hardest thing I do.
14
35000
3000
nên việc đọc là rất khó khăn.
00:53
But instead, I go out and I find things.
15
38000
3000
Thay vào đó, tôi ra ngoài
và tìm kiếm mọi thứ.
và tìm kiếm mọi thứ.
00:56
Then I just pick things up.
16
41000
2000
Rồi nhặt chúng lên.
00:58
I basically practice for finding money on the street.
17
43000
3000
Cơ bản là tôi luyện kiếm tiền trên phố.
01:01
(Laughter)
18
46000
2000
(Tiếng cười)
01:03
And I wander about the hills,
19
48000
2000
Tôi đi thơ thẩn quanh các ngọn đồi,
01:05
and I have found a few things.
20
50000
3000
và cũng tìm được một vài thứ.
01:08
And I have been fortunate enough
21
53000
3000
Tôi cũng có đủ may mắn
01:11
to find things like the first eggs in the Western hemisphere
22
56000
5000
trong việc tìm kiếm
những quả trứng đầu tiên tại Tây Bán cầu
những quả trứng đầu tiên tại Tây Bán cầu
01:16
and the first baby dinosaurs in nests,
23
61000
4000
và những chú khủng long con
đầu tiên trong tổ,
đầu tiên trong tổ,
01:20
the first dinosaur embryos
24
65000
2000
những phôi thai khủng long đầu tiên,
01:22
and massive accumulations of bones.
25
67000
4000
những mỏ xương khổng lồ.
01:26
And it happened to be at a time
26
71000
2000
Chuyện này xảy ra vào thời điểm
mọi người bắt đầu nhận ra rằng
mọi người bắt đầu nhận ra rằng
01:28
when people were just starting to begin to realize
27
73000
4000
01:32
that dinosaurs weren't the big, stupid, green reptiles
28
77000
4000
khủng long không phải là
loài bò sát xanh lè, to lớn, ngu ngốc
loài bò sát xanh lè, to lớn, ngu ngốc
01:36
that people had thought for so many years.
29
81000
3000
như trong suy nghĩ nhiều năm của họ.
01:39
People were starting to get an idea
30
84000
2000
Người ta bắt đầu nhen nhóm ý nghĩ
rằng loài khủng long rất đặc biệt.
rằng loài khủng long rất đặc biệt.
01:41
that dinosaurs were special.
31
86000
2000
01:43
And so, at that time,
32
88000
3000
Và thế là, tại thời điểm đó,
01:46
I was able to make some interesting hypotheses
33
91000
3000
tôi đã có thể đưa ra
một số học thuyết thú vị
một số học thuyết thú vị
01:49
along with my colleagues.
34
94000
2000
với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp.
01:51
We were able to actually say
35
96000
2000
Chúng tôi có thể nói rằng
01:53
that dinosaurs -- based on the evidence we had --
36
98000
3000
dựa trên những bằng chứng
có được
có được
01:56
that dinosaurs built nests
37
101000
3000
loài khủng long đã dựng tổ,
01:59
and lived in colonies
38
104000
3000
sống thành bầy đàn,
02:02
and cared for their young,
39
107000
2000
chăm sóc con cái chúng,
02:04
brought food to their babies
40
109000
2000
kiếm thức ăn cho con chúng,
02:06
and traveled in gigantic herds.
41
111000
3000
và di chuyển theo đàn lớn.
02:09
So it was pretty interesting stuff.
42
114000
3000
Đó quả là những thứ thú vị.
02:12
I have gone on to find more things
43
117000
3000
Tôi tiếp tục tìm kiếm
02:15
and discover that dinosaurs really were very social.
44
120000
4000
và phát hiện ra rằng khủng long
ưa sống thành đàn.
ưa sống thành đàn.
02:19
We have found a lot of evidence
45
124000
3000
Chúng tôi tìm được
nhiều bằng chứng
nhiều bằng chứng
02:22
that dinosaurs changed
46
127000
2000
cho thấy khủng long có sự thay đổi
02:24
from when they were juveniles to when they were adults.
47
129000
2000
từ lúc còn nhỏ
cho tới khi trưởng thành.
cho tới khi trưởng thành.
02:26
The appearance of them would have been different --
48
131000
3000
Vẻ ngoài của chúng thay đổi
một đặc điểm của những loài động vật
sống thành bầy đàn.
sống thành bầy đàn.
02:29
which it is in all social animals.
49
134000
2000
02:31
In social groups of animals,
50
136000
2000
Trong các nhóm động vật này,
02:33
the juveniles always look different than the adults.
51
138000
3000
vẻ ngoài của con non
luôn khác với con trưởng thành.
luôn khác với con trưởng thành.
02:36
The adults can recognize the juveniles;
52
141000
2000
Những con trưởng thành
có thể nhận ra những con non;
có thể nhận ra những con non;
02:38
the juveniles can recognize the adults.
53
143000
2000
và ngược lại.
02:40
And so we're making a better picture
54
145000
3000
Từ đó, chúng tôi có
những bức tranh rõ nét hơn
những bức tranh rõ nét hơn
02:43
of what a dinosaur looks like.
55
148000
2000
về vẻ ngoài của chúng.
02:45
And they didn't just all chase Jeeps around.
56
150000
3000
Và chúng cũng chẳng hề đuổi theo
những chiếc xe Jeep.
những chiếc xe Jeep.
02:48
(Laughter)
57
153000
2000
(Tiếng cười)
02:50
But it is that social thing
58
155000
3000
Nhưng tôi đoán chính
đặc điểm sống theo bầy đàn
đặc điểm sống theo bầy đàn
02:53
that I guess attracted Michael Crichton.
59
158000
4000
đã hấp dẫn Michael Crichton.
02:57
And in his book, he talked about the social animals.
60
162000
4000
Trong sách của mình, ông ấy bàn về
những loài động vật sống theo bầy đàn.
những loài động vật sống theo bầy đàn.
03:01
And then Steven Spielberg, of course,
61
166000
2000
Dĩ nhiên người tiếp theo,
Steven Spielberg,
Steven Spielberg,
03:03
depicts these dinosaurs
62
168000
2000
đã miêu tả khủng long
như những sinh vật có tính cộng đồng cao.
như những sinh vật có tính cộng đồng cao.
03:05
as being very social creatures.
63
170000
3000
Tiêu điểm của câu chuyện này
là tạo ra một con khủng long,
là tạo ra một con khủng long,
03:08
The theme of this story is building a dinosaur,
64
173000
2000
03:10
and so we come to that part of "Jurassic Park."
65
175000
4000
và vì vậy, giờ ta sẽ nói tới
chuyện đó trong "Công viên kỷ Jura".
chuyện đó trong "Công viên kỷ Jura".
03:14
Michael Crichton really was one of the first people
66
179000
3000
Michael Crichton
là một trong những người đầu tiên
là một trong những người đầu tiên
03:17
to talk about bringing dinosaurs back to life.
67
182000
4000
nhắc tới việc tái sinh loài khủng long.
03:21
You all know the story, right.
68
186000
2000
Mọi người đều biết,
phải vậy không?
phải vậy không?
03:23
I mean, I assume everyone here has seen "Jurassic Park."
69
188000
3000
Tôi nghĩ tất cả các bạn đều đã xem
"Công viên kỷ Jura".
"Công viên kỷ Jura".
03:26
If you want to make a dinosaur,
70
191000
2000
Nếu muốn
tạo một con khủng long,
tạo một con khủng long,
03:28
you go out, you find yourself a piece of petrified tree sap --
71
193000
4000
hãy đi tìm
một miếng hóa thạch nhựa cây
một miếng hóa thạch nhựa cây
03:32
otherwise known as amber --
72
197000
2000
hay còn gọi là hổ phách
03:34
that has some blood-sucking insects in it,
73
199000
3000
có chứa vài con côn trùng hút máu,
03:37
good ones,
74
202000
2000
loại tốt.
03:39
and you get your insect and you drill into it
75
204000
3000
Lấy con côn trùng ra
và hút lấy một ít DNA,
và hút lấy một ít DNA,
03:42
and you suck out some DNA,
76
207000
2000
bởi hiển nhiên tất cả côn trùng
hút máu thời kì đó
hút máu thời kì đó
03:44
because obviously all insects that sucked blood in those days
77
209000
3000
03:47
sucked dinosaur DNA out.
78
212000
3000
đều hút DNA của loài khủng long.
03:50
And you take your DNA back to the laboratory
79
215000
3000
Tiếp theo, các bạn đưa DNA đó về
phòng thí nghiệm và nhân nó lên.
phòng thí nghiệm và nhân nó lên.
03:53
and you clone it.
80
218000
3000
Tôi đoán các bạn sẽ tiêm nó
vào trong một quả trứng đà điểu,
vào trong một quả trứng đà điểu,
03:56
And I guess you inject it into maybe an ostrich egg,
81
221000
3000
03:59
or something like that,
82
224000
2000
hay trứng loài nào đó tương tự,
rồi chờ đợi,
rồi chờ đợi,
04:01
and then you wait,
83
226000
2000
04:03
and, lo and behold, out pops a little baby dinosaur.
84
228000
3000
và nhìn kìa, một chú khủng long con
chui ra khỏi trứng.
chui ra khỏi trứng.
04:06
And everybody's happy about that.
85
231000
3000
Tất cả mọi người đều vui mừng.
04:09
(Laughter)
86
234000
3000
(Tiếng cười)
04:12
And they're happy over and over again.
87
237000
2000
Niềm vui kéo dài.
Họ tiếp tục lặp lại quy trình.
Họ tiếp tục lặp lại quy trình.
04:14
They keep doing it; they just keep making these things.
88
239000
3000
04:17
And then, then, then, and then ...
89
242000
4000
Rồi dần dần...
04:21
Then the dinosaurs, being social,
90
246000
3000
có cả một đàn khủng long
sống thành cộng đồng,
sống thành cộng đồng,
04:24
act out their socialness,
91
249000
3000
04:27
and they get together,
92
252000
2000
và cùng nhau,
lập mưu nổi dậy.
lập mưu nổi dậy.
04:29
and they conspire.
93
254000
3000
04:32
And, of course, that's what makes Steven Spielberg's movie --
94
257000
4000
Dĩ nhiên đó là
bộ phim của Steven Spielberg
bộ phim của Steven Spielberg
04:36
conspiring dinosaurs chasing people around.
95
261000
3000
những con khủng long nổi loạn
truy đuổi loài người.
truy đuổi loài người.
04:39
So I assume everybody knows
96
264000
2000
Còn tôi cho rằng tất cả đều biết
04:41
that if you actually had a piece of amber and it had an insect in it,
97
266000
3000
nếu có một miếng hổ phách
chứa một con côn trùng,
chứa một con côn trùng,
04:44
and you drilled into it,
98
269000
3000
khoan vào trong,
và lấy ra được thứ gì đó
từ con côn trùng đó,
từ con côn trùng đó,
04:47
and you got something out of that insect,
99
272000
2000
04:49
and you cloned it, and you did it over and over and over again,
100
274000
3000
nhân bản nó, lặp đi lặp lại nhiều lần,
bạn sẽ có một căn phòng đầy muỗi.
bạn sẽ có một căn phòng đầy muỗi.
04:52
you'd have a room full of mosquitos.
101
277000
2000
04:54
(Laughter)
102
279000
2000
(Tiếng cười)
04:56
(Applause)
103
281000
5000
(Tiếng vỗ tay)
05:01
And probably a whole bunch of trees as well.
104
286000
3000
Cũng có thể là một bụi cây
không biết chừng.
không biết chừng.
05:04
Now if you want dinosaur DNA,
105
289000
2000
Giờ nếu bạn muốn có
DNA khủng long,
DNA khủng long,
05:06
I say go to the dinosaur.
106
291000
3000
hãy tìm tới
những chú khủng long thật sự.
những chú khủng long thật sự.
05:09
So that's what we've done.
107
294000
2000
Đó là những gì chúng tôi đã làm.
05:11
Back in 1993 when the movie came out,
108
296000
2000
Trở lại năm 1993,
thời điểm bộ phim ra mắt,
thời điểm bộ phim ra mắt,
05:13
we actually had a grant from the National Science Foundation
109
298000
3000
chúng tôi đã nhận được trợ cấp từ
Quỹ Khoa học Quốc gia
Quỹ Khoa học Quốc gia
05:16
to attempt to extract DNA from a dinosaur,
110
301000
3000
để tiến hành trích DNA
từ một con khủng long,
từ một con khủng long,
05:19
and we chose the dinosaur on the left,
111
304000
3000
chúng tôi đã chọn con bên trái,
05:22
a Tyrannosaurus rex, which was a very nice specimen.
112
307000
3000
khủng long bạo chúa,
một sinh vật xinh đẹp.
một sinh vật xinh đẹp.
Một trong số cựu học viên tiến sĩ
của tôi, tiến sĩ Mary Schweitzer,
của tôi, tiến sĩ Mary Schweitzer,
05:25
And one of my former doctoral students,
113
310000
2000
05:27
Dr. Mary Schweitzer,
114
312000
2000
05:29
actually had the background
115
314000
2000
có kiến thức và kinh nghiệm
để thực hiện điều này.
để thực hiện điều này.
05:31
to do this sort of thing.
116
316000
2000
05:33
And so she looked into the bone of this T. rex,
117
318000
3000
Cô ấy nhìn vào xương
của con khủng long,
của con khủng long,
05:36
one of the thigh bones,
118
321000
2000
một trong những chiếc xương to,
05:38
and she actually found
119
323000
2000
và tìm thấy vài cấu trúc thú vị.
05:40
some very interesting structures in there.
120
325000
3000
05:43
They found these red circular-looking objects,
121
328000
4000
Đó là những tế bào hình tròn màu đỏ,
05:47
and they looked, for all the world,
122
332000
2000
trông giống những tế bào máu.
05:49
like red blood cells.
123
334000
2000
05:51
And they're in
124
336000
2000
Chúng nằm bên trong
một thứ giống như mạch máu,
một thứ giống như mạch máu,
05:53
what appear to be the blood channels
125
338000
2000
05:55
that go through the bone.
126
340000
2000
dài xuyên suốt bộ xương.
05:57
And so she thought, well, what the heck.
127
342000
3000
Vì thế, cô ấy nghĩ:
chà, có thể là gì nhỉ?
chà, có thể là gì nhỉ?
06:00
So she sampled some material out of it.
128
345000
3000
Cô ấy lấy mẫu chúng.
06:03
Now it wasn't DNA; she didn't find DNA.
129
348000
3000
Nhưng đó không phải là DNA;
cô ấy đã không tìm thấy DNA.
cô ấy đã không tìm thấy DNA.
06:06
But she did find heme,
130
351000
3000
Bù lại, cô ấy tìm ra heme,
06:09
which is the biological foundation
131
354000
2000
một đơn vị sinh học
cấu thành huyết sắc tố.
cấu thành huyết sắc tố.
06:11
of hemoglobin.
132
356000
2000
06:13
And that was really cool.
133
358000
2000
Kết quả này thật sự rất tuyệt.
Rất thú vị.
Rất thú vị.
06:15
That was interesting.
134
360000
2000
06:17
That was -- here we have 65-million-year-old heme.
135
362000
5000
Chúng tôi đã thu được loại heme
65 triệu năm tuổi.
65 triệu năm tuổi.
06:22
Well we tried and tried
136
367000
2000
Dù tiếp tục cố gắng,
chúng tôi không thể thu được gì hơn.
chúng tôi không thể thu được gì hơn.
06:24
and we couldn't really get anything else out of it.
137
369000
2000
06:26
So a few years went by,
138
371000
2000
Rồi vài năm trôi qua,
chúng tôi bắt đầu Dự án Hell Creek.
chúng tôi bắt đầu Dự án Hell Creek.
06:28
and then we started the Hell Creek Project.
139
373000
2000
06:30
And the Hell Creek Project was this massive undertaking
140
375000
3000
Đó là một dự án khổng lồ
06:33
to get as many dinosaurs as we could possibly find,
141
378000
3000
nhằm tìm được nhiều
hóa thạch khủng long nhất có thể,
hóa thạch khủng long nhất có thể,
06:36
and hopefully find some dinosaurs
142
381000
2000
và hy vọng sẽ tìm thấy những con
còn lưu giữ nhiều tư liệu hơn.
còn lưu giữ nhiều tư liệu hơn.
06:38
that had more material in them.
143
383000
3000
06:41
And out in eastern Montana
144
386000
3000
Và tại miền đông Montana
06:44
there's a lot of space, a lot of badlands,
145
389000
2000
nơi có nhiều đất trống, cằn cỗi,
và ít người sinh sống.
và ít người sinh sống.
06:46
and not very many people,
146
391000
2000
06:48
and so you can go out there and find a lot of stuff.
147
393000
2000
Nếu tới đó, bạn sẽ tìm thấy
rất nhiều thứ.
rất nhiều thứ.
06:50
And we did find a lot of stuff.
148
395000
2000
Và quả thật như thế.
Chúng tôi tìm thấy rất nhiều
khủng long bạo chúa,
khủng long bạo chúa,
06:52
We found a lot of Tyrannosaurs,
149
397000
2000
06:54
but we found one special Tyrannosaur,
150
399000
2000
nhưng có một con rất đặc biệt,
06:56
and we called it B-rex.
151
401000
2000
chúng tôi gọi nó là B-rex.
06:58
And B-rex was found
152
403000
2000
B-rex được tìm thấy
07:00
under a thousand cubic yards of rock.
153
405000
2000
dưới một nghìn khối đất đá.
07:02
It wasn't a very complete T. rex,
154
407000
3000
Đó không phải là
một bộ hóa thạch hoàn chỉnh,
một bộ hóa thạch hoàn chỉnh,
07:05
and it wasn't a very big T. rex,
155
410000
3000
không lớn lắm,
nhưng lại rất đặc biệt.
nhưng lại rất đặc biệt.
07:08
but it was a very special B-rex.
156
413000
3000
Tôi cùng đồng nghiệp đã kiểm tra,
và có thể kết luận,
và có thể kết luận,
07:11
And I and my colleagues cut into it,
157
416000
2000
07:13
and we were able to determine,
158
418000
2000
07:15
by looking at lines of arrested growth, some lines in it,
159
420000
3000
bằng cách nhìn vào vòng tăng trưởng,
07:18
that B-rex had died at the age of 16.
160
423000
3000
rằng B-rex chết ở độ tuổi 16.
07:21
We don't really know how long dinosaurs lived,
161
426000
3000
Chúng tôi không biết chính xác
khủng long sống lâu tới đâu,
khủng long sống lâu tới đâu,
07:24
because we haven't found the oldest one yet.
162
429000
2000
vì vẫn chưa tìm thấy
con nhiều tuổi nhất.
con nhiều tuổi nhất.
07:26
But this one died at the age of 16.
163
431000
3000
Nhưng con này
chết ở độ tuổi 16.
chết ở độ tuổi 16.
07:29
We gave samples to Mary Schweitzer,
164
434000
2000
Chúng tôi gửi mẫu của nó
tới Mary Schweitzer,
tới Mary Schweitzer,
07:31
and she was actually able to determine
165
436000
2000
và cô ấy có thể xác định
B-rex là một con cái
B-rex là một con cái
07:33
that B-rex was a female
166
438000
2000
07:35
based on medullary tissue
167
440000
2000
dựa vào mô tủy sống
tìm thấy bên trong xương.
tìm thấy bên trong xương.
07:37
found on the inside of the bone.
168
442000
2000
07:39
Medullary tissue is the calcium build-up,
169
444000
3000
Mô tủy sống được cấu thành từ can-xi,
07:42
the calcium storage basically,
170
447000
2000
hay cơ bản là kho lưu trữ can-xi,
07:44
when an animal is pregnant,
171
449000
2000
khi một con vật mang thai,
07:46
when a bird is pregnant.
172
451000
2000
hay khi một con chim đẻ trứng.
07:48
So here was the character
173
453000
2000
Đây là đặc điểm tạo mối liên hệ
giữa loài chim và khủng long.
giữa loài chim và khủng long.
07:50
that linked birds and dinosaurs.
174
455000
2000
07:52
But Mary went further.
175
457000
2000
Mary còn tìm được nhiều hơn nữa.
07:54
She took the bone, and she dumped it into acid.
176
459000
3000
Cô ấy nhúng xương vào axit.
07:57
Now we all know that bones are fossilized,
177
462000
3000
Ai cũng biết rằng
xương khi đã hóa thạch,
xương khi đã hóa thạch,
08:00
and so if you dump it into acid,
178
465000
2000
nếu cho vào axit,
sẽ bị tiêu hủy hoàn toàn.
sẽ bị tiêu hủy hoàn toàn.
08:02
there shouldn't be anything left.
179
467000
2000
08:04
But there was something left.
180
469000
2000
Trường hợp này thì không.
08:06
There were blood vessels left.
181
471000
3000
Vẫn còn những mạch máu sót lại.
08:09
There were flexible, clear blood vessels.
182
474000
4000
Đó là những mạch máu
rõ ràng, dẻo dai.
rõ ràng, dẻo dai.
08:13
And so here was the first soft tissue from a dinosaur.
183
478000
3000
Và đó là mô mềm đầu tiên
thu được từ một con khủng long.
thu được từ một con khủng long.
08:16
It was extraordinary.
184
481000
2000
Thật phi thường.
08:18
But she also found osteocytes,
185
483000
3000
Cô ấy còn tìm thấy tế bào xương,
08:21
which are the cells that laid down the bones.
186
486000
3000
là những tế bào nằm trên khúc xương.
08:24
And try and try, we could not find DNA,
187
489000
4000
Và dù có cố gắng nhiều lần,
chúng tôi vẫn không thu được DNA,
chúng tôi vẫn không thu được DNA,
08:28
but she did find evidence of proteins.
188
493000
3000
tuy nhiên, cô ấy đã tìm thấy
bằng chứng về protein.
bằng chứng về protein.
08:31
But we thought maybe --
189
496000
3000
Chúng tôi nghĩ rằng có lẽ--
08:34
well, we thought maybe
190
499000
2000
chà, có lẽ
08:36
that the material was breaking down after it was coming out of the ground.
191
501000
3000
dữ liệu đã bị hỏng
ngay sau khi được đưa khỏi mặt đất.
ngay sau khi được đưa khỏi mặt đất.
08:39
We thought maybe it was deteriorating very fast.
192
504000
2000
Có lẽ tốc độ phân hủy của chúng
là rất nhanh.
là rất nhanh.
08:41
And so we built a laboratory
193
506000
2000
Vì vậy, chúng tôi đã xây dựng
một phòng thí nghiệm
một phòng thí nghiệm
08:43
in the back of an 18-wheeler trailer,
194
508000
3000
trên chiếc xe tải 18 bánh,
08:46
and actually took the laboratory to the field
195
511000
3000
và lái nó tới khu khảo cổ
nơi chúng tôi có thể
tìm được những mẫu thể tốt hơn.
tìm được những mẫu thể tốt hơn.
08:49
where we could get better samples.
196
514000
2000
08:51
And we did. We got better material.
197
516000
3000
Chúng tôi thu được
những mẫu thể tốt hơn thật.
những mẫu thể tốt hơn thật.
08:54
The cells looked better.
198
519000
2000
Những tế bào tốt hơn.
Mạch máu tốt hơn.
Mạch máu tốt hơn.
08:56
The vessels looked better.
199
521000
2000
08:58
Found the protein collagen.
200
523000
2000
Còn có cả protein collagen.
09:00
I mean, it was wonderful stuff.
201
525000
3000
Những thu hoạch tuyệt vời.
09:03
But it's not dinosaur DNA.
202
528000
4000
Nhưng vẫn không có DNA.
09:07
So we have discovered
203
532000
2000
Chúng tôi phát hiện rằng
09:09
that dinosaur DNA, and all DNA,
204
534000
2000
DNA khủng long,
như tất cả các DNA khác,
như tất cả các DNA khác,
09:11
just breaks down too fast.
205
536000
2000
tiêu hủy rất nhanh.
09:13
We're just not going to be able
206
538000
2000
Rằng chúng tôi sẽ không thể
09:15
to do what they did in "Jurassic Park."
207
540000
3000
làm những gì mà người ta đã làm
trong phim "Công viên kỷ Jura".
trong phim "Công viên kỷ Jura".
09:18
We're not going to be able to make a dinosaur
208
543000
3000
Không thể nào
tạo ra một con khủng long
tạo ra một con khủng long
09:21
based on a dinosaur.
209
546000
3000
dựa trên một con khủng long thật.
09:24
But birds are dinosaurs.
210
549000
4000
Nhưng chim chóc chính là khủng long.
09:29
Birds are living dinosaurs.
211
554000
3000
Chúng là những con khủng long
còn sống sót.
còn sống sót.
09:32
We actually classify them
212
557000
2000
Chúng tôi phân loại chúng
như loài khủng long.
như loài khủng long.
09:34
as dinosaurs.
213
559000
2000
09:36
We now call them non-avian dinosaurs
214
561000
2000
Chúng tôi gọi chúng là khủng long
không biết bay và biết bay.
không biết bay và biết bay.
09:38
and avian dinosaurs.
215
563000
2000
09:40
So the non-avian dinosaurs
216
565000
2000
Loài không biết bay
là những loài to lớn đã tuyệt chủng.
là những loài to lớn đã tuyệt chủng.
09:42
are the big clunky ones that went extinct.
217
567000
2000
09:44
Avian dinosaurs are our modern birds.
218
569000
3000
Loài biết bay là loài chim ngày nay.
09:47
So we don't have to make a dinosaur
219
572000
2000
Thế nên, chúng tôi không phải
tạo ra khủng long nữa
tạo ra khủng long nữa
09:49
because we already have them.
220
574000
3000
bởi chúng vốn dĩ đang tồn tại.
09:54
(Laughter)
221
579000
4000
(Tiếng cười)
09:58
I know, you're as bad as the sixth-graders.
222
583000
4000
Biết mà, các bạn cũng
tệ như học sinh lớp 6 vậy.
tệ như học sinh lớp 6 vậy.
10:02
(Laughter)
223
587000
2000
(Tiếng cười)
10:04
The sixth-graders look at it and they say, "No."
224
589000
3000
Bởi học sinh lớp 6 sẽ nhìn vào đó
và nói "Không phải".
và nói "Không phải".
10:07
(Laughter)
225
592000
2000
(Tiếng cười)
10:09
"You can call it a dinosaur,
226
594000
2000
"Bác có thể gọi chim săn mồi
velocirapto là khủng long,
velocirapto là khủng long,
10:11
but look at the velociraptor: the velociraptor is cool."
227
596000
3000
trông chúng thật tuyệt."
10:14
(Laughter)
228
599000
2000
(Tiếng cười)
10:16
"The chicken is not."
229
601000
2000
"Nhưng gà thì không thể."
10:18
(Laughter)
230
603000
2000
(Tiếng cười)
10:20
So this is our problem,
231
605000
2000
Đó chính là vấn đề của chúng ta,
mà bạn có thể tưởng tượng.
mà bạn có thể tưởng tượng.
10:22
as you can imagine.
232
607000
3000
10:25
The chicken is a dinosaur.
233
610000
2000
Gà chính là khủng long.
10:27
I mean it really is.
234
612000
2000
Sự thực là vậy.
10:29
You can't argue with it
235
614000
2000
Các bạn không thể cãi lại
10:31
because we're the classifiers and we've classified it that way.
236
616000
3000
bởi chúng tôi là những nhà phân loại
và đó là cách phân loại của chúng tôi.
và đó là cách phân loại của chúng tôi.
10:34
(Laughter)
237
619000
2000
(Tiếng cười)
10:36
(Applause)
238
621000
4000
(Tiếng vỗ tay)
10:41
But the sixth-graders demand it.
239
626000
2000
Nhưng học sinh lớp 6 thì mặc kệ.
10:43
"Fix the chicken."
240
628000
2000
"Thế bác sửa lũ gà đi."
10:45
(Laughter)
241
630000
2000
(Tiếng cười)
10:47
So that's what I'm here to tell you about:
242
632000
2000
Và đó là những gì mà tôi muốn
nói với các bạn:
nói với các bạn:
10:49
how we are going to fix a chicken.
243
634000
3000
cách sửa lũ gà.
10:52
So we have a number of ways
244
637000
3000
Có rất nhiều cách để sửa lũ gà.
10:55
that we actually can fix the chicken.
245
640000
5000
11:00
Because evolution works,
246
645000
2000
Bởi sự tiến hóa luôn diễn ra,
11:02
we actually have some evolutionary tools.
247
647000
3000
và chúng ta có những công cụ
cho quá trình này.
cho quá trình này.
11:05
We'll call them biological modification tools.
248
650000
3000
Ta gọi đó là
công cụ điều chỉnh sinh học.
công cụ điều chỉnh sinh học.
11:08
We have selection.
249
653000
2000
Chúng ta có sự lựa chọn.
Và hiểu rõ quá trình chọn lọc.
Và hiểu rõ quá trình chọn lọc.
11:10
And we know selection works.
250
655000
2000
11:12
We started out with a wolf-like creature
251
657000
3000
Chúng ta bắt đầu với sinh vật giống sói
và kết thúc với giống chó Maltese.
và kết thúc với giống chó Maltese.
11:15
and we ended up with a Maltese.
252
660000
3000
11:18
I mean, that's --
253
663000
3000
Ý tôi là --
11:21
that's definitely genetic modification.
254
666000
4000
đó chắc chắn là nhờ
sự điều chỉnh gen.
sự điều chỉnh gen.
11:25
Or any of the other funny-looking little dogs.
255
670000
4000
Hay bất kì giống chó nhỏ
có vẻ ngoài thật hài hước nào.
có vẻ ngoài thật hài hước nào.
Chúng ta còn có kĩ thuật chuyển gen.
11:30
We also have transgenesis.
256
675000
2000
11:32
Transgenesis is really cool too.
257
677000
2000
Kĩ thuật này cũng rất tuyệt.
11:34
That's where you take a gene out of one animal and stick it in another one.
258
679000
3000
Lấy gen của một loài
rồi cho vào một loài khác.
rồi cho vào một loài khác.
11:37
That's how people make GloFish.
259
682000
3000
Đó là cách người ta tạo nên
Cá Phát Sáng.
Cá Phát Sáng.
11:40
You take a glow gene
260
685000
3000
Lấy gen phát sáng
11:43
out of a coral or a jellyfish
261
688000
4000
từ san hô hay sứa biển
11:47
and you stick it in a zebrafish,
262
692000
2000
rồi cho vào một con cá ngựa,
11:49
and, puff, they glow.
263
694000
2000
và phụt, chúng phát sáng.
11:51
And that's pretty cool.
264
696000
2000
Trông chúng thật tuyệt.
11:53
And they obviously make a lot of money off of them.
265
698000
3000
Và hiển nhiên
cũng tăng khả năng lợi nhuận.
cũng tăng khả năng lợi nhuận.
11:56
And now they're making Glow-rabbits
266
701000
2000
Giờ thì người ta còn tạo cả
Thỏ Phát Sáng và đủ thứ phát sáng khác.
Thỏ Phát Sáng và đủ thứ phát sáng khác.
11:58
and Glow-all-sorts-of-things.
267
703000
2000
12:00
I guess we could make a glow chicken.
268
705000
3000
Không chừng sẽ có cả
Gà Phát Sáng nữa đấy.
Gà Phát Sáng nữa đấy.
12:03
(Laughter)
269
708000
2000
(Tiếng cười)
12:05
But I don't think that'll satisfy the sixth-graders either.
270
710000
3000
Tôi không nghĩ chừng ấy
đủ làm hài lòng học sinh lớp 6.
đủ làm hài lòng học sinh lớp 6.
12:08
But there's another thing.
271
713000
2000
Nhưng đó là một chuyện khác hẳn.
12:10
There's what we call atavism activation.
272
715000
3000
Ta gọi đó là sự lai tạo giống.
12:13
And atavism activation
273
718000
2000
Và lai tạo giống
cơ bản là
cơ bản là
12:15
is basically --
274
720000
2000
12:17
an atavism is an ancestral characteristic.
275
722000
4000
loài mới sẽ mang đặc trưng
của loài cũ hợp thành.
của loài cũ hợp thành.
12:21
You heard
276
726000
2000
Chắc các bạn cũng từng nghe
12:23
that occasionally children are born with tails,
277
728000
3000
rằng thi thoảng trẻ sinh ra có đuôi
12:26
and it's because it's an ancestral characteristic.
278
731000
4000
bởi đó là đặc điểm của tổ tiên chúng.
12:30
And so there are a number of atavisms
279
735000
3000
Và vì vậy có vô số sự lai tạo giống
có thể xảy ra.
có thể xảy ra.
12:33
that can happen.
280
738000
2000
12:35
Snakes are occasionally born with legs.
281
740000
3000
Thi thoảng rắn sinh ra cũng có chân.
12:38
And here's an example.
282
743000
2000
Và đây là một ví dụ.
Một con gà có răng.
Một con gà có răng.
12:40
This is a chicken with teeth.
283
745000
3000
12:43
A fellow by the name of Matthew Harris
284
748000
2000
Một đồng nghiệp của tôi
tên Matthew Harris
tên Matthew Harris
12:45
at the University of Wisconsin in Madison
285
750000
3000
tại trường Đại học Wisconsin ở Madison
12:48
actually figured out a way to stimulate
286
753000
3000
đã tìm ra một cách kích thích
12:51
the gene for teeth,
287
756000
3000
gen mọc răng,
12:54
and so was able to actually turn the tooth gene on
288
759000
3000
từ đó có thể kích hoạt loại gen này
12:57
and produce teeth in chickens.
289
762000
3000
và tạo ra gà có răng.
13:00
Now that's a good characteristic.
290
765000
3000
Đó là một đặc điểm hay
mà ta có thể lưu giữ lại.
mà ta có thể lưu giữ lại.
13:03
We can save that one.
291
768000
3000
13:06
We know we can use that.
292
771000
2000
Chúng ta biết mình có thể
sử dụng nó.
sử dụng nó.
13:08
We can make a chicken with teeth.
293
773000
3000
Chúng ta có thể tạo ra
loài gà có răng.
loài gà có răng.
13:12
That's getting closer.
294
777000
2000
Tiến tới rất gần rồi.
Thế còn tốt hơn là Gà Phát Sáng.
Thế còn tốt hơn là Gà Phát Sáng.
13:14
That's better than a glowing chicken.
295
779000
2000
13:16
(Laughter)
296
781000
2000
(Tiếng cười)
13:18
A friend of mine, a colleague of mine,
297
783000
2000
Một người bạn, đồng nghiệp của tôi,
13:20
Dr. Hans Larsson at McGill University,
298
785000
2000
tiến sĩ Hans Larsson
tại trường Đại học McGill,
tại trường Đại học McGill,
13:22
is actually looking at atavisms.
299
787000
2000
đang nghiên cứu sự lai tạo.
13:24
And he's looking at them
300
789000
2000
Anh ấy quan sát chúng,
quan sát gen trong phôi thai chim,
quan sát gen trong phôi thai chim,
13:26
by looking at the embryo genesis of birds
301
791000
3000
13:29
and actually looking at how they develop,
302
794000
3000
quá trình chúng phát triển,
13:32
and he's interested in how birds actually lost their tail.
303
797000
4000
và thấy hứng thú với việc
loài chim rụng đuôi như thế nào.
loài chim rụng đuôi như thế nào.
13:36
He's also interested in the transformation
304
801000
2000
Anh ấy cũng hứng thú
với sự chuyển hóa
với sự chuyển hóa
13:38
of the arm, the hand, to the wing.
305
803000
3000
của cánh tay, bàn tay, cho tới đôi cánh.
13:41
He's looking for those genes as well.
306
806000
2000
Anh ấy cũng đang tìm kiếm
những loại gen như vậy.
những loại gen như vậy.
13:43
And I said, "Well, if you can find those,
307
808000
3000
Và tôi nói rằng:
"Chà, nếu anh có thể tìm thấy chúng,
"Chà, nếu anh có thể tìm thấy chúng,
13:46
I can just reverse them
308
811000
2000
tôi có thể lật ngược
lại quá trình
lại quá trình
13:48
and make what I need to make for the sixth-graders."
309
813000
3000
và tạo ra thứ mà tôi cần
dành cho các cháu lớp 6."
dành cho các cháu lớp 6."
13:51
And so he agreed.
310
816000
2000
Anh ấy đồng ý.
13:53
And so that's what we're looking into.
311
818000
2000
Đó là những gì
chúng tôi tìm kiếm.
chúng tôi tìm kiếm.
13:55
If you look at dinosaur hands,
312
820000
2000
Nếu nhìn vào tứ chi của khủng long,
một con velociraptor
một con velociraptor
13:57
a velociraptor
313
822000
2000
13:59
has that cool-looking hand with the claws on it.
314
824000
2000
cũng có bộ xương tương tự
có móng vuốt.
có móng vuốt.
14:01
Archaeopteryx, which is a bird, a primitive bird,
315
826000
3000
Loài chim cổ xưa, Archaeopteryx,
14:04
still has that very primitive hand.
316
829000
3000
cũng có xương tứ chi giống vậy.
14:07
But as you can see, the pigeon,
317
832000
2000
Nhưng như bạn có thể thấy
ở chim bồ câu,
ở chim bồ câu,
14:09
or a chicken or anything else, another bird,
318
834000
2000
hay một con gà, một con chim nào đó,
14:11
has kind of a weird-looking hand,
319
836000
3000
lại có xương chi trước có vẻ kì quặc,
14:14
because the hand is a wing.
320
839000
2000
bởi vì chúng là đôi cánh.
14:16
But the cool thing is
321
841000
2000
Nhưng điều hay ho là
nếu nhìn vào phôi thai,
nếu nhìn vào phôi thai,
14:18
that, if you look in the embryo,
322
843000
3000
14:21
as the embryo is developing
323
846000
2000
khi phôi thai phát triển
14:23
the hand actually looks
324
848000
3000
thì chi trước lại trông có vẻ
giống chi trước của loài archaeopteryx.
giống chi trước của loài archaeopteryx.
14:26
pretty much like the archaeopteryx hand.
325
851000
2000
14:28
It has the three fingers, the three digits.
326
853000
3000
Ba ngón tay có ba đốt.
14:31
But a gene turns on that actually fuses those together.
327
856000
3000
Nhưng rồi một loại gen trỗi dậy
từ chối những đặc điểm này.
từ chối những đặc điểm này.
14:34
And so what we're looking for is that gene.
328
859000
3000
Thứ mà chúng tôi tìm kiếm
chính là loại gen đó.
chính là loại gen đó.
14:37
We want to stop that gene from turning on,
329
862000
2000
Chúng tôi muốn ngăn nó hoạt động,
để giữ nguyên xương chi trước,
để giữ nguyên xương chi trước,
14:39
fusing those hands together,
330
864000
2000
14:41
so we can get a chicken that hatches out with a three-fingered hand,
331
866000
3000
và thế là sẽ nở ra một con gà
có chi ba ngón,
có chi ba ngón,
14:44
like the archaeopteryx.
332
869000
2000
giống như loài archaeopteryx.
14:46
And the same goes for the tails.
333
871000
3000
Tương tự đối với cái đuôi.
14:49
Birds have basically
334
874000
3000
Về cơ bản, chim chóc
cũng có đuôi.
cũng có đuôi.
14:52
rudimentary tails.
335
877000
2000
14:54
And so we know
336
879000
3000
Vì vậy ta biết rằng
trong phôi thai,
trong phôi thai,
14:57
that in embryo,
337
882000
2000
14:59
as the animal is developing,
338
884000
2000
khi chúng dần trưởng thành,
15:01
it actually has a relatively long tail.
339
886000
3000
chúng sẽ có những chiếc đuôi khá dài.
15:04
But a gene turns on
340
889000
2000
Nhưng một loại gen đã hoạt động
và loại bỏ cái đuôi đó.
và loại bỏ cái đuôi đó.
15:06
and resorbs the tail, gets rid of it.
341
891000
3000
15:09
So that's the other gene we're looking for.
342
894000
3000
Và đó là thứ mà chúng tôi tìm kiếm.
15:12
We want to stop that tail from resorbing.
343
897000
4000
Chúng tôi muốn ngăn việc
tái thu hồi cái đuôi đó lại.
tái thu hồi cái đuôi đó lại.
15:16
So what we're trying to do really
344
901000
3000
Vì vậy, điều mà chúng tôi
cố gắng làm
cố gắng làm
15:19
is take our chicken,
345
904000
3000
là lấy lũ gà ra,
15:22
modify it
346
907000
2000
sửa chữa chúng
15:24
and make the chickenosaurus.
347
909000
2000
và tạo ra gà-khủng-long.
15:26
(Laughter)
348
911000
3000
(Tiếng cười)
15:29
It's a cooler-looking chicken.
349
914000
3000
Đó sẽ là một chú gà
có vẻ ngoài tuyệt cú mèo.
có vẻ ngoài tuyệt cú mèo.
15:32
But it's just the very basics.
350
917000
3000
Nhưng đó chỉ là
những bước rất cơ bản.
những bước rất cơ bản.
Là thực tế những gì
chúng tôi đang tiến hành.
chúng tôi đang tiến hành.
15:35
So that really is what we're doing.
351
920000
2000
15:37
And people always say, "Why do that?
352
922000
2000
Mọi người luôn hỏi rằng:
"Tại sao phải làm vậy?
"Tại sao phải làm vậy?
15:39
Why make this thing?
353
924000
2000
Tại sao phải tạo ra nó?
Việc đó tốt lành gì cơ chứ?"
Việc đó tốt lành gì cơ chứ?"
15:41
What good is it?"
354
926000
2000
15:43
Well, that's a good question.
355
928000
2000
Chà, đó là một câu hỏi hay.
15:45
Actually, I think it's a great way to teach kids
356
930000
2000
Tôi nghĩ đó là một cách hay
để dạy lũ trẻ
để dạy lũ trẻ
15:47
about evolutionary biology
357
932000
2000
về sinh học tiến hóa
và sinh học phát triển
và sinh học phát triển
15:49
and developmental biology
358
934000
2000
15:51
and all sorts of things.
359
936000
2000
cùng những điều tương tự.
15:53
And quite frankly, I think
360
938000
3000
Thẳng thắn mà nói,
15:56
if Colonel Sanders
361
941000
2000
nếu Colonel Sanders
cẩn thận với việc dùng từ,
cẩn thận với việc dùng từ,
15:58
was to be careful how he worded it,
362
943000
3000
thì ông ta có thể có thêm
một tấm quảng cáo.
một tấm quảng cáo.
16:01
he could actually advertise an extra piece.
363
946000
3000
16:04
(Laughter)
364
949000
4000
(Tiếng cười)
16:08
Anyway --
365
953000
2000
Đằng nào thì --
16:12
When our dino-chicken hatches,
366
957000
4000
Khi gà-khủng-long nở ra,
16:16
it will be, obviously, the poster child,
367
961000
3000
hiển nhiên đó sẽ là loài vật
trong tấm ảnh này,
trong tấm ảnh này,
16:19
or what you might call a poster chick,
368
964000
3000
hay là chú gà con
trong tấm ảnh,
trong tấm ảnh,
16:22
for technology, entertainment and design.
369
967000
3000
điều này còn phụ thuộc vào
công nghệ, giải trí và thiết kế.
công nghệ, giải trí và thiết kế.
16:25
Thank you.
370
970000
2000
Cám ơn vì đã lắng nghe.
16:27
(Applause)
371
972000
3000
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jack Horner - Dinosaur diggerJack Horner and his dig teams have discovered the first evidence of parental care in dinosaurs, extensive nesting grounds, evidence of dinosaur herds, and the world’s first dinosaur embryos. He's now exploring how to build a dinosaur.
Why you should listen
Paleontologist Jack Horner discovered the first dinosaur eggs in the Western Hemisphere, the first evidence of dinosaur colonial nesting, the first evidence of parental care among dinosaurs, and the first dinosaur embryos.
Horner's research covers a wide range of topics about dinosaurs, including their behavior, physiology, ecology and evolution. Due to struggles with the learning disability, dyslexia, Horner does not hold a formal college degree but was awarded an Honorary Doctorate of Science from the University of Montana in 1986. Also in 1986 he was awarded a MacArthur Fellowship.
He's the Curator of Paleontology at the Museum of the Rockies in Bozeman, Montana, and is widely acknowledged to be the inspiration for the main character in the book and film Jurassic Park.
Jack Horner | Speaker | TED.com