TED2015
Donald Hoffman: Do we see reality as it is?
Donald Hoffman: Chúng ta có nhìn thấy thực tế đúng với bản chất của nó không?
Filmed:
Readability: 4.5
2,949,831 views
Nhà khoa học nhận thức Donald Hoffman cố gắng trả lời một câu hỏi lớn: Chúng ta có nhận thức thế giới đúng như bản chất của nó không... hay là chúng ta nhận thức thế giới theo cách chúng ta cần? Trong bài thuyết trình đầy kinh ngạc này, ông ta suy nghĩ về cách trí não của chúng ta xây dựng hình ảnh của thực tế.
Donald Hoffman - Cognitive scientist
Donald Hoffman studies how our visual perception, guided by millions of years of natural selection, authors every aspect of our everyday reality. Full bio
Donald Hoffman studies how our visual perception, guided by millions of years of natural selection, authors every aspect of our everyday reality. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I love a great mystery,
0
835
2066
Tôi yêu thích một điều kỳ bí vĩ đại,
00:14
and I'm fascinated by the greatest
unsolved mystery in science,
unsolved mystery in science,
1
2901
4412
và tôi bị cuốn hút bởi những bí ẩn
khoa học chưa thể lý giải,
khoa học chưa thể lý giải,
00:19
perhaps because it's personal.
2
7313
1958
có lẽ đó là sở thích cá nhân.
00:21
It's about who we are,
3
9681
1858
Điều đó nói lên tính cách mỗi người,
00:23
and I can't help but be curious.
4
11539
2117
và tôi không thể dừng sự tò mò.
00:26
The mystery is this:
5
14186
2089
Điều bí ẩn đó là :
00:28
What is the relationship
between your brain
between your brain
6
16275
3435
Cái gì tạo nên mối quan hệ giữa não
00:31
and your conscious experiences,
7
19710
1511
và sự trải nghiệm nhận thức,
00:33
such as your experience
of the taste of chocolate
of the taste of chocolate
8
21221
2670
ví dụ trải nghiệm của bạn
về vị socola
về vị socola
00:35
or the feeling of velvet?
9
23891
1774
hay về cảm xúc khi chạm vào nhung?
00:38
Now, this mystery is not new.
10
26805
1584
Ngày nay, bí ẩn này không mới.
00:40
In 1868, Thomas Huxley wrote,
11
28999
3599
Năm 1868, Thomas Huxley viết
00:44
"How it is that anything so remarkable
as a state of consciousness comes about
as a state of consciousness comes about
12
32598
5294
"Việc một thứ kỳ diệu như ý thức của con người
00:49
as the result of irritating nervous tissue
13
37892
3367
nảy sinh chỉ nhờ kích thích tế bào não
00:53
is just as unaccountable
14
41259
2066
cũng khó hiểu hệt như
00:55
as the appearance of the genie
when Aladdin rubbed his lamp."
when Aladdin rubbed his lamp."
15
43325
4053
sự xuất hiện của thần đèn
khi Aladdin cọ vào cây đèn."
khi Aladdin cọ vào cây đèn."
01:01
Now, Huxley knew that brain activity
16
49268
2277
Huxley biết rằng hoạt động của não
01:03
and conscious experiences are correlated,
17
51545
3274
và những trải nghiệm ý thức
có mối tương quan với nhau,
có mối tương quan với nhau,
01:06
but he didn't know why.
18
54819
2159
nhưng ông không thể giải thích tại sao.
01:08
To the science of his day,
it was a mystery.
it was a mystery.
19
56978
3321
Với khoa học lúc bấy giờ,
đó là một bí ẩn.
đó là một bí ẩn.
01:12
In the years since Huxley,
20
60299
2136
Rất nhiều năm kể từ thời của Huxley,
01:14
science has learned a lot
about brain activity,
about brain activity,
21
62435
3366
khoa học đã phát hiện thêm nhiều điều
về hoạt động của não,
về hoạt động của não,
01:17
but the relationship
between brain activity
between brain activity
22
65801
2021
nhưng mối tương quan giữa hoạt động não
01:19
and conscious experiences
is still a mystery.
is still a mystery.
23
67822
3088
và sự trải nghiệm nhận thức
vẫn còn là một bí ẩn.
vẫn còn là một bí ẩn.
01:22
Why? Why have we made so little progress?
24
70910
3645
Tại sao? Tại sao lại có quá
ít tiến độ về mặt này?
ít tiến độ về mặt này?
01:26
Well, some experts think
that we can't solve this problem
that we can't solve this problem
25
74555
4859
Một số chuyên gia nghĩ rằng
chúng ta không thể giải quyết vấn đề này
chúng ta không thể giải quyết vấn đề này
01:31
because we lack the necessary
concepts and intelligence.
concepts and intelligence.
26
79414
3799
bởi ta không đủ thông minh và
thiếu những khái niệm cần thiết
thiếu những khái niệm cần thiết
01:35
We don't expect monkeys to solve
problems in quantum mechanics,
problems in quantum mechanics,
27
83883
4069
Chúng ta không mong những con khỉ giải
quyết được những vấn đề cơ học lượng tử,
quyết được những vấn đề cơ học lượng tử,
01:39
and as it happens, we can't expect
our species to solve this problem either.
our species to solve this problem either.
28
87952
4165
và cũng giống như vậy, chúng ta không mong
loài người giải quyết được vấn đề này.
loài người giải quyết được vấn đề này.
01:44
Well, I disagree. I'm more optimistic.
29
92527
3134
Nhưng tôi không đồng ý. Tôi lạc quan hơn.
01:47
I think we've simply
made a false assumption.
made a false assumption.
30
95661
3042
Tôi nghĩ chúng ta đơn thuần đang
đặt ra một giả định hoàn toàn sai.
đặt ra một giả định hoàn toàn sai.
01:50
Once we fix it, we just
might solve this problem.
might solve this problem.
31
98703
3506
Một khi chúng ta điều chỉnh lại
thì có thể giải quyết được vấn đề.
thì có thể giải quyết được vấn đề.
01:54
Today, I'd like tell you
what that assumption is,
what that assumption is,
32
102209
2417
Nay tôi xin chia sẻ với bạn
phép giả định đó là gì,
phép giả định đó là gì,
01:56
why it's false, and how to fix it.
33
104626
2758
tại sao nó sai, và sửa như thế nào.
01:59
Let's begin with a question:
34
107874
1694
Hãy bắt đầu với câu hỏi:
02:01
Do we see reality as it is?
35
109778
3088
Chúng ta có nhận thực tại
một cách đúng đắn không?
một cách đúng đắn không?
02:04
I open my eyes
36
112866
1695
Tôi đang mở mắt
02:06
and I have an experience that I describe
as a red tomato a meter away.
as a red tomato a meter away.
37
114561
4937
và tôi có một trải nghiệm rằng
có quả cà chua đỏ ở cách xa 1m.
có quả cà chua đỏ ở cách xa 1m.
02:12
As a result, I come to believe
that in reality,
that in reality,
38
120606
3243
kết quả là, tôi tin rằng
trong thực tại,
trong thực tại,
02:15
there's a red tomato a meter away.
39
123849
2642
có một quả cà chua đỏ ở cách 1m.
02:18
I then close my eyes, and my experience
changes to a gray field,
changes to a gray field,
40
126751
4864
Sau đó tôi nhắm mắt, và cái mà tôi
cảm nhận chỉ còn là một vùng xám,
cảm nhận chỉ còn là một vùng xám,
02:24
but is it still the case that in reality,
there's a red tomato a meter away?
there's a red tomato a meter away?
41
132425
5166
nhưng liệu trên thực tế, vẫn còn một
quả cà chua ở cách xa 1m không?
quả cà chua ở cách xa 1m không?
02:30
I think so, but could I be wrong?
42
138361
3552
Tôi nghĩ thế, nhưng liệu tôi
có thể sai không?
có thể sai không?
02:33
Could I be misinterpreting
the nature of my perceptions?
the nature of my perceptions?
43
141913
4598
Liệu tôi đang có diễn giải sai
về bản chất nhận thức của tôi không?
về bản chất nhận thức của tôi không?
02:39
We have misinterpreted
our perceptions before.
our perceptions before.
44
147351
3200
Trước đây chúng ta cũng đã từng diễn giải
sai về nhận thức của mình.
sai về nhận thức của mình.
02:42
We used to think the Earth is flat,
because it looks that way.
because it looks that way.
45
150551
3459
Chúng ta từng nghĩ Trái Đất phẳng,
bởi trông nó giống như thế.
bởi trông nó giống như thế.
02:46
Pythagorus discovered that we were wrong.
46
154707
2879
Pythagorus đã phát hiện ra rằng
chúng ta sai.
chúng ta sai.
02:49
Then we thought that the Earth
is the unmoving center of the Universe,
is the unmoving center of the Universe,
47
157586
4012
Sau đó chúng ta nghĩ
Trái Đất là trung tâm tĩnh của Vũ trụ,
Trái Đất là trung tâm tĩnh của Vũ trụ,
02:53
again because it looks that way.
48
161603
1903
một lần nữa, vì nó trông giống như thế.
02:56
Copernicus and Galileo discovered,
again, that we were wrong.
again, that we were wrong.
49
164406
4906
Copernicus và Galileo lại khám phá ra rằng
chúng ta sai.
chúng ta sai.
03:01
Galileo then wondered if we might
be misinterpreting our experiences
be misinterpreting our experiences
50
169312
4088
Rồi Galileo tự hỏi liệu chúng ta
có đang hiểu lầm những trải nghiệm của mình
có đang hiểu lầm những trải nghiệm của mình
03:05
in other ways.
51
173400
1508
theo những cách khác nữa.
03:06
He wrote: "I think that tastes,
odors, colors, and so on
odors, colors, and so on
52
174908
5009
Ông viết : "tôi nghĩ mùi, vị, màu sắc, v..v..
03:11
reside in consciousness.
53
179917
2004
thuộc về nhận thức.
03:14
Hence if the living creature were removed,
all these qualities would be annihilated."
all these qualities would be annihilated."
54
182291
5752
Do đó nếu mọi sinh vật biết nhận thức biến mất,
thì tất cả những tính chất đó cũng sẽ biến mất."
thì tất cả những tính chất đó cũng sẽ biến mất."
03:20
Now, that's a stunning claim.
55
188955
1839
Hiện nay, đó là một phát biểu gây sốc.
03:23
Could Galileo be right?
56
191184
1811
Nhưng Galileo có đúng không?
03:24
Could we really be misinterpreting
our experiences that badly?
our experiences that badly?
57
192995
4598
Liệu ta có đang hiểu lầm một cách kinh khủng
những trải nghiệm của mình?
những trải nghiệm của mình?
03:29
What does modern science
have to say about this?
have to say about this?
58
197593
2561
Khoa học hiện đại
phải nói gì về điều đó?
phải nói gì về điều đó?
03:32
Well, neuroscientists tell us
that about a third of the brain's cortex
that about a third of the brain's cortex
59
200704
5224
Các nhà khoa học thần kinh cho ta biết
khoảng một phần ba vỏ não
khoảng một phần ba vỏ não
03:37
is engaged in vision.
60
205928
1858
tham gia vào chức năng thị lực.
03:39
When you simply open your eyes
and look about this room,
and look about this room,
61
207786
3506
Khi bạn mở mắt
và nhìn quanh căn phòng này,
và nhìn quanh căn phòng này,
03:43
billions of neurons
and trillions of synapses are engaged.
and trillions of synapses are engaged.
62
211292
4272
hàng tỷ nơ-ron và
hàng nghìn tỷ khớp thần kinh tham gia.
hàng nghìn tỷ khớp thần kinh tham gia.
03:47
Now, this is a bit surprising,
63
215564
1608
Điều đó gây ngạc nhiên,
03:49
because to the extent that
we think about vision at all,
we think about vision at all,
64
217172
2641
vì trong cách hiểu của chúng ta
về thị giác,
về thị giác,
03:51
we think of it as like a camera.
65
219813
2837
chúng ta coi nó như một chiếc camera.
03:54
It just takes a picture
of objective reality as it is.
of objective reality as it is.
66
222650
3940
Thị giác chỉ chụp lại hình ảnh
của thực tại khách quan một cách nguyên bản.
của thực tại khách quan một cách nguyên bản.
03:58
Now, there is a part of vision
that's like a camera:
that's like a camera:
67
226590
3700
Đúng là có một phần của thị giác
hoạt động giống như một chiếc camera:
hoạt động giống như một chiếc camera:
04:02
the eye has a lens that focuses
an image on the back of the eye
an image on the back of the eye
68
230290
4639
mắt có thấu kính hội tụ ảnh
lên võng mạc sau mắt
lên võng mạc sau mắt
04:06
where there are 130 million
photoreceptors,
photoreceptors,
69
234929
3390
ở đó có 130 triệu tế bào cảm quang,
04:10
so the eye is like a 130-megapixel camera.
70
238319
3900
cho nên mắt giống như chiếc máy ảnh
có độ phân giải 130 megapixel.
có độ phân giải 130 megapixel.
04:14
But that doesn't explain
the billions of neurons
the billions of neurons
71
242219
3483
Nhưng điều đó chưa giải thích
được việc hàng tỷ nơ-ron
được việc hàng tỷ nơ-ron
04:17
and trillions of synapses
that are engaged in vision.
that are engaged in vision.
72
245702
3622
và hàng nghìn tỷ khớp thần kinh
tham gia vào quá trình này.
tham gia vào quá trình này.
04:21
What are these neurons up to?
73
249324
2299
Những neuron đó đã làm gì?
04:23
Well, neuroscientists tell us
that they are creating, in real time,
that they are creating, in real time,
74
251623
4207
Các nhà thần kinh học cho ta biết rằng
chúng đang tạo ra, trong thời gian thực,
chúng đang tạo ra, trong thời gian thực,
04:27
all the shapes, objects, colors,
and motions that we see.
and motions that we see.
75
255830
4330
tất cả hình dáng, vật thể, màu sắc
và chuyển động mà chúng ta thấy.
và chuyển động mà chúng ta thấy.
04:32
It feels like we're just taking a snapshot
of this room the way it is,
of this room the way it is,
76
260160
3491
Chúng ta cảm thấy rằng bản thân đang
chụp ảnh căn phòng như nó vốn có,
chụp ảnh căn phòng như nó vốn có,
04:35
but in fact, we're constructing
everything that we see.
everything that we see.
77
263651
3575
nhưng thực ra, chúng ta chính là người
dựng nên mọi thứ mà chúng ta thấy.
dựng nên mọi thứ mà chúng ta thấy.
04:39
We don't construct
the whole world at once.
the whole world at once.
78
267226
3181
Chúng ta không dựng nên
cả thế giới trong một lúc.
cả thế giới trong một lúc.
04:42
We construct what we need in the moment.
79
270407
2765
Chúng ta dựng nên
những gì mình cần ở thời điểm hiện tại.
những gì mình cần ở thời điểm hiện tại.
04:45
Now, there are many demonstrations
that are quite compelling
that are quite compelling
80
273542
3367
Hiện nay có rất nhiều minh chứng thú vị.
04:48
that we construct what we see.
81
276909
1811
về việc tự ta dựng nên những gì ta thấy.
04:50
I'll just show you two.
82
278720
2043
Tôi xin đưa ra 2 ví dụ.
04:52
In this example, you see some red discs
with bits cut out of them,
with bits cut out of them,
83
280763
5766
Ở ví dụ này, bạn nhìn thấy một số đĩa
tròn đỏ bị cắt,
tròn đỏ bị cắt,
04:58
but if I just rotate
the disks a little bit,
the disks a little bit,
84
286529
2941
nhưng nếu tôi hơi xoay các đĩa,
05:01
suddenly, you see a 3D cube
pop out of the screen.
pop out of the screen.
85
289470
4737
đột nhiên, bạn nhìn thấy một khối 3 chiều
nổi lên trên màn hình.
nổi lên trên màn hình.
05:06
Now, the screen of course is flat,
86
294207
2833
lúc này, màn hình đương nhiên là phẳng,
05:09
so the three-dimensional cube
that you're experiencing
that you're experiencing
87
297040
2600
vậy khối 3 chiều mà bạn nhìn ra được
05:11
must be your construction.
88
299640
2977
là do bạn xây dựng nên.
05:15
In this next example,
89
303397
1913
Ở ví dụ tiếp theo,
05:17
you see glowing blue bars
with pretty sharp edges
with pretty sharp edges
90
305310
4224
bạn nhìn thấy các thanh màu xanh phát sáng
với những đường viền khá sắc nét
với những đường viền khá sắc nét
05:21
moving across a field of dots.
91
309534
3184
đang chuyển động qua vùng các dấu chấm.
05:25
In fact, no dots move.
92
313708
3137
Thực tế, chẳng có chấm nào di chuyển cả.
05:28
All I'm doing from frame to frame
is changing the colors of dots
is changing the colors of dots
93
316845
4621
Tất cả những gì tôi làm ở đây
là thay đổi màu sắc của các dấu chấm
là thay đổi màu sắc của các dấu chấm
05:33
from blue to black or black to blue.
94
321466
2461
từ xanh sang đen rồi từ đen sang xanh.
05:35
But when I do this quickly,
95
323927
1834
Nhưng khi tôi làm nhanh
05:37
your visual system creates
the glowing blue bars
the glowing blue bars
96
325761
3715
Hệ thống quan sát của bạn sẽ tạo ra
những thanh màu xanh phát sáng
những thanh màu xanh phát sáng
05:41
with the sharp edges and the motion.
97
329476
2671
với đường nét rõ ràng và có chuyển động.
05:44
There are many more examples,
but these are just two
but these are just two
98
332147
2670
Có rất nhiều ví dụ khác,
nhưng đó là 2 ví dụ để nói rằng
nhưng đó là 2 ví dụ để nói rằng
05:46
that you construct what you see.
99
334817
2763
bạn xây dựng cái mà bạn nhìn thấy.
05:49
But neuroscientists go further.
100
337580
2375
Nhưng các nhà nơ-ron học đi xa hơn.
05:53
They say that we reconstruct reality.
101
341395
5101
Họ nói rằng chúng ta xây dựng lại thực tế.
05:58
So, when I have an experience
that I describe as a red tomato,
that I describe as a red tomato,
102
346496
4226
Vậy, khi tôi có kinh nghiệm
về việc mô tả một quả cà chua đỏ,
về việc mô tả một quả cà chua đỏ,
06:02
that experience is actually
an accurate reconstruction
an accurate reconstruction
103
350722
4133
kinh nghiệm đó
là một sự xây dựng lại chính xác
là một sự xây dựng lại chính xác
06:06
of the properties of a real red tomato
104
354855
2115
các thuộc tính của quả cà chua đỏ thật
06:08
that would exist
even if I weren't looking.
even if I weren't looking.
105
356970
3295
tồn tại thật, không hề
phụ thuộc việc nhìn của tôi.
phụ thuộc việc nhìn của tôi.
06:13
Now, why would neuroscientists
say that we don't just construct,
say that we don't just construct,
106
361595
3221
Tại sao các nhà nơ-ron học nói rằng
chúng ta không xây dựng,
chúng ta không xây dựng,
06:16
we reconstruct?
107
364816
1880
mà là chúng ta xây dựng lại?
06:18
Well, the standard argument given
108
366696
2531
Lý lẽ chung được đưa ra
06:21
is usually an evolutionary one.
109
369227
2554
thường liên quan đến tiến hóa.
06:24
Those of our ancestors
who saw more accurately
who saw more accurately
110
372941
2439
Những tổ tiên chúng ta,
người mà nhìn chính xác hơn,
người mà nhìn chính xác hơn,
06:27
had a competitive advantage compared
to those who saw less accurately,
to those who saw less accurately,
111
375380
4853
đã có một lợi thế cạnh tranh
so với những người nhìn kém chính xác,
so với những người nhìn kém chính xác,
06:32
and therefore they were more likely
to pass on their genes.
to pass on their genes.
112
380233
2756
do đó họ thuận lợi hơn
trong việc truyền gen.
trong việc truyền gen.
06:34
We are the offspring of those
who saw more accurately,
who saw more accurately,
113
382989
3391
Chúng ta là con cháu của những người
biết nhìn chính xác hơn,
biết nhìn chính xác hơn,
06:38
and so we can be confident that,
in the normal case,
in the normal case,
114
386380
2769
do đó ta có thể tự tin rằng,
trong trường hợp bình thường,
trong trường hợp bình thường,
06:41
our perceptions are accurate.
115
389149
2531
nhận thức của chúng ta chính xác.
06:43
You see this in the standard textbooks.
116
391680
3695
Bạn thấy điều này trong sách giáo khoa.
06:47
One textbook says, for example,
117
395375
1994
Ví dụ, một sách giáo khoa viết rằng:
06:49
"Evolutionarily speaking,
118
397369
1971
"Nói theo thuyết tiến hóa,
06:51
vision is useful precisely
because it is so accurate."
because it is so accurate."
119
399340
4043
thị giác rất hữu ích
bởi nó rất chính xác."
bởi nó rất chính xác."
06:55
So the idea is that accurate perceptions
are fitter perceptions.
are fitter perceptions.
120
403383
4798
Vậy ý kiến này là: những nhận thức
chính xác là nhận thức phù hợp hơn.
chính xác là nhận thức phù hợp hơn.
07:00
They give you a survival advantage.
121
408181
2144
Chúng cho bạn những lợi thế sinh tồn.
07:02
Now, is this correct?
122
410325
1915
Ngày nay, điều này còn đúng không?
07:04
Is this the right interpretation
of evolutionary theory?
of evolutionary theory?
123
412240
2659
Điều này có diễn tả đúng
thuyết tiến hóa không?
thuyết tiến hóa không?
07:06
Well, let's first look at a couple
of examples in nature.
of examples in nature.
124
414899
3381
Trước hết, hãy nhìn vài
ví dụ trong tự nhiên.
ví dụ trong tự nhiên.
07:10
The Australian jewel beetle
125
418800
2438
Loài bọ rùa ở Úc
07:13
is dimpled, glossy and brown.
126
421238
3111
cánh có gợn, bóng loáng và nâu.
07:16
The female is flightless.
127
424349
2345
Con cái không bay được.
07:18
The male flies, looking,
of course, for a hot female.
of course, for a hot female.
128
426694
4017
Con đực bay, đương nhiên để tìm bạn tình.
07:22
When he finds one, he alights and mates.
129
430711
3948
Khi tìm được bạn tình,
con đực đậu xuống và giao phối.
con đực đậu xuống và giao phối.
07:26
There's another species in the outback,
130
434659
2471
Có một loài khác ở vùng hẻo lánh,
07:29
Homo sapiens.
131
437130
1334
người Homo sapiens.
07:30
The male of this species
has a massive brain
has a massive brain
132
438464
3067
Quý ông loài này
có não khối
có não khối
07:33
that he uses to hunt for cold beer.
133
441531
3948
được dùng để tìm bia lạnh.
07:37
(Laughter)
134
445889
1279
(Tiếng cười)
07:39
And when he finds one, he drains it,
135
447168
2374
Và khi tìm được thì nóc cho hết,
07:41
and sometimes throws the bottle
into the outback.
into the outback.
136
449542
3390
và đôi khi ném chai
ở vùng hẻo lánh này.
ở vùng hẻo lánh này.
07:44
Now, as it happens, these bottles
are dimpled, glossy,
are dimpled, glossy,
137
452932
4248
Khi điều đó xảy ra, những chai
cũng có gợn, bóng loáng,
cũng có gợn, bóng loáng,
07:49
and just the right shade of brown
to tickle the fancy of these beetles.
to tickle the fancy of these beetles.
138
457180
4140
và chính cái bóng màu nâu
lại kích thích các con bọ này.
lại kích thích các con bọ này.
07:54
The males swarm all over
the bottles trying to mate.
the bottles trying to mate.
139
462772
3463
Các con đực này bu lại trên
các chai và cố làm tình.
các chai và cố làm tình.
07:59
They lose all interest
in the real females.
in the real females.
140
467582
2787
Chúng không quan tâm
đến những con bọ cái nữa.
đến những con bọ cái nữa.
08:02
Classic case of the male
leaving the female for the bottle.
leaving the female for the bottle.
141
470369
4203
Đây là trường hợp kinh điển của con đực
bỏ con cái để tìm cái chai.
bỏ con cái để tìm cái chai.
08:06
(Laughter) (Applause)
142
474572
2947
(Tiếng cười) (Vỗ tay)
08:11
The species almost went extinct.
143
479402
2371
Lúc đó, loài bọ này gần như tuyệt chủng.
08:14
Australia had to change its bottles
to save its beetles.
to save its beetles.
144
482443
4309
Nước Úc đã phải thay mẫu mã chai
để cứu loài bọ.
để cứu loài bọ.
08:18
(Laughter)
145
486752
3000
(Tiếng cười)
08:21
Now, the males had successfully
found females for thousands,
found females for thousands,
146
489752
4208
Các con đực đã tìm được
chính xác các con cái, trong hàng ngàn,
chính xác các con cái, trong hàng ngàn,
08:25
perhaps millions of years.
147
493960
2438
có thể tới hàng triệu năm.
08:28
It looked like they saw reality
as it is, but apparently not.
as it is, but apparently not.
148
496398
4434
Giống như là chúng đã nhìn thấy đúng
thực tế, nhưng thật ra đó chỉ là bề ngoài.
thực tế, nhưng thật ra đó chỉ là bề ngoài.
08:32
Evolution had given them a hack.
149
500832
2857
Sự tiến hóa cho chúng một sự giải mã.
08:35
A female is anything dimpled,
glossy and brown,
glossy and brown,
150
503689
4736
Con cái là cái gì đó có gợn, bóng loáng
và có màu nâu,
và có màu nâu,
08:40
the bigger the better.
151
508425
2276
càng lớn càng tốt.
08:42
(Laughter)
152
510701
1834
(Tiếng cười)
08:44
Even when crawling all over the bottle,
the male couldn't discover his mistake.
the male couldn't discover his mistake.
153
512535
4840
Thậm chí khi đang bò trường trên chai,
con đực cũng không thể nhận ra sai lầm.
con đực cũng không thể nhận ra sai lầm.
08:49
Now, you might say, beetles, sure,
they're very simple creatures,
they're very simple creatures,
154
517945
3645
Bây giờ bạn có thể nói, loài bọ,
chắc chắn là chúng rất ngây ngô,
chắc chắn là chúng rất ngây ngô,
08:53
but surely not mammals.
155
521590
1858
nhưng loài có vú thì không.
08:55
Mammals don't rely on tricks.
156
523448
2717
Loài có vú không bị lừa kiểu này đâu.
08:58
Well, I won't dwell on this,
but you get the idea. (Laughter)
but you get the idea. (Laughter)
157
526165
6013
Tôi sẽ không nói về nỗi đau này nữa,
nhưng các bạn cũng rõ nó lắm rồi. (Cười)
nhưng các bạn cũng rõ nó lắm rồi. (Cười)
09:04
So this raises an important
technical question:
technical question:
158
532178
3158
Điều này nêu ra một câu hỏi
kỹ thuật quan trọng:
kỹ thuật quan trọng:
09:07
Does natural selection really favor
seeing reality as it is?
seeing reality as it is?
159
535336
5991
Chọn lựa tự nhiên ưu tiên cho
sự nhận thức đúng về thực tế phải không?
sự nhận thức đúng về thực tế phải không?
09:13
Fortunately, we don't have
to wave our hands and guess;
to wave our hands and guess;
160
541877
3536
May mắn thay, chúng ta không phải
mò mẫm và suy đoán;
mò mẫm và suy đoán;
09:17
evolution is a mathematically
precise theory.
precise theory.
161
545413
3181
vì tiến hóa là một lý thuyết
chính xác theo toán học.
chính xác theo toán học.
09:20
We can use the equations of evolution
to check this out.
to check this out.
162
548594
3553
Chúng ta có thể dùng phương trình
tiến hóa để kiểm tra điều đó.
tiến hóa để kiểm tra điều đó.
09:24
We can have various organisms
in artificial worlds compete
in artificial worlds compete
163
552147
4153
Chúng ta có thể có các sinh vật khác nhau
cạnh tranh trong môi trường nhân tạo,
cạnh tranh trong môi trường nhân tạo,
09:28
and see which survive and which thrive,
164
556300
1953
sinh vật nào tồn tại và phát triển,
09:30
which sensory systems are more fit.
165
558253
3553
chính là những sinh vật có hệ thống
cảm giác thích hợp hơn.
cảm giác thích hợp hơn.
09:33
A key notion in those
equations is fitness.
equations is fitness.
166
561806
4085
Một khái niệm chính trong
phương thức này là sự hợp lý.
phương thức này là sự hợp lý.
09:37
Consider this steak:
167
565891
2695
Hãy xem miếng thịt này:
09:41
What does this steak do
for the fitness of an animal?
for the fitness of an animal?
168
569956
2962
Miếng thịt có tác dụng gì để con vật
có quyết định hợp lý?
có quyết định hợp lý?
09:45
Well, for a hungry lion looking to eat,
it enhances fitness.
it enhances fitness.
169
573438
6016
Đối với con sư tử đói đang tìm
mồi, thịt thúc đẩy quyết định hợp lý.
mồi, thịt thúc đẩy quyết định hợp lý.
09:52
For a well-fed lion looking to mate,
it doesn't enhance fitness.
it doesn't enhance fitness.
170
580179
4594
Đối với con sư tử no nê đang tìm
bạn tình, thịt không thúc đẩy gì cả.
bạn tình, thịt không thúc đẩy gì cả.
09:58
And for a rabbit in any state,
it doesn't enhance fitness,
it doesn't enhance fitness,
171
586053
3871
Đối với con thỏ, trong mọi trường hợp,
thịt không có tác động nào,
thịt không có tác động nào,
10:01
so fitness does depend
on reality as it is, yes,
on reality as it is, yes,
172
589924
4124
vậy quyết định hợp lý phụ thuộc
vào thực tế bên ngoài, đúng vậy,
vào thực tế bên ngoài, đúng vậy,
10:06
but also on the organism,
its state and its action.
its state and its action.
173
594048
4188
nhưng cũng còn phụ thuộc vào cơ thể,
trạng thái và khả năng của con vật.
trạng thái và khả năng của con vật.
10:10
Fitness is not the same thing
as reality as it is,
as reality as it is,
174
598236
3553
Sự hợp lý không hoàn toàn
là thực tế bên ngoài,
là thực tế bên ngoài,
10:13
and it's fitness,
and not reality as it is,
and not reality as it is,
175
601789
3483
nó là sự phù hợp giữa con vật và môi
trường, không chỉ riêng môi trường,
trường, không chỉ riêng môi trường,
10:17
that figures centrally
in the equations of evolution.
in the equations of evolution.
176
605272
4179
điều này được nói rõ ràng
trong phương thức tiến hóa.
trong phương thức tiến hóa.
10:21
So, in my lab,
177
609451
3191
Vậy, trong phòng thí nghiệm của tôi,
10:24
we have run hundreds of thousands
of evolutionary game simulations
of evolutionary game simulations
178
612642
3775
chúng tôi cho chạy thử hàng trăm ngàn
mô phỏng tiến hóa
mô phỏng tiến hóa
10:28
with lots of different
randomly chosen worlds
randomly chosen worlds
179
616417
3065
với nhiều môi trường khác nhau được
chọn ngẫu nhiên
chọn ngẫu nhiên
10:31
and organisms that compete
for resources in those worlds.
for resources in those worlds.
180
619482
4179
và ở đó, các sinh vật cạnh tranh
nhau về nguồn thức ăn.
nhau về nguồn thức ăn.
10:35
Some of the organisms
see all of the reality,
see all of the reality,
181
623661
4319
Vài sinh vật thấy đầy đủ môi trường đó,
10:39
others see just part of the reality,
182
627980
1889
vài loài khác chỉ thấy một phần,
10:41
and some see none of the reality,
183
629869
2105
và một vài loài không được thấy gì ,
10:43
only fitness.
184
631974
1766
chỉ có được sự thích hợp.
10:46
Who wins?
185
634240
1580
Nhóm nào thắng?
10:48
Well, I hate to break it to you,
but perception of reality goes extinct.
but perception of reality goes extinct.
186
636290
5965
Tôi ghét phải nói điều đó với bạn,
nhưng sự nhận thức thực tế bị bế tắt.
nhưng sự nhận thức thực tế bị bế tắt.
10:54
In almost every simulation,
187
642255
1909
Trong hầu hết mọi thí nghiệm,
10:56
organisms that see none of reality
188
644164
2182
sinh vật không thấy thực tế
10:58
but are just tuned to fitness
189
646346
2090
nhưng chỉ nhận ra được sự phù hợp
11:00
drive to extinction all the organisms
that perceive reality as it is.
that perceive reality as it is.
190
648436
5224
gây ra sự hủy diệt cho sinh vật
biết nhận thức thực tế.
biết nhận thức thực tế.
11:05
So the bottom line is, evolution
does not favor vertical,
does not favor vertical,
191
653660
4590
Vậy, kết luận là, tiến hóa
không ưu tiên nhận thức trực tiếp
không ưu tiên nhận thức trực tiếp
11:10
or accurate perceptions.
192
658250
1656
hoặc nhận thức chính xác.
11:11
Those perceptions of reality go extinct.
193
659906
3762
Những nhận thức thực tế này sẽ bế tắt.
11:15
Now, this is a bit stunning.
194
663668
2020
Bây giờ, tuyệt chiêu là điều này.
11:17
How can it be that not seeing
the world accurately
the world accurately
195
665688
3682
Làm sao mà việc không thấy chính
xác thực tế
xác thực tế
11:21
gives us a survival advantage?
196
669370
1820
lại cho ta thuận lợi để tồn tại?
11:23
That is a bit counterintuitive.
197
671190
2113
Điều này không phù hợp với trực giác.
11:25
But remember the jewel beetle.
198
673303
1835
Nhưng, hãy nhớ lại con bọ Úc.
11:27
The jewel beetle survived
for thousands, perhaps millions of years,
for thousands, perhaps millions of years,
199
675138
3761
Con bọ Úc tồn tại hàng ngàn,
có thể hàng triệu năm,
có thể hàng triệu năm,
11:30
using simple tricks and hacks.
200
678899
2694
chỉ dùng trò đơn giản và giải mã.
11:33
What the equations
of evolution are telling us
of evolution are telling us
201
681593
3177
Điều mà phương thức tiến hóa nói
cho chúng ta
cho chúng ta
11:36
is that all organisms, including us,
are in the same boat as the jewel beetle.
are in the same boat as the jewel beetle.
202
684770
5643
là tất cả sinh vật, kể cả chúng ta,
đều ở trên cùng con thuyền như con bọ Úc.
đều ở trên cùng con thuyền như con bọ Úc.
11:42
We do not see reality as it is.
203
690413
1930
Ta không thấy thực tế
như là chính nó.
như là chính nó.
11:44
We're shaped with tricks
and hacks that keep us alive.
and hacks that keep us alive.
204
692343
4272
Chúng ta dùng trò đơn giản
và giải mã để tồn tại.
và giải mã để tồn tại.
11:48
Still,
205
696615
2020
Vẫn biết rằng,
11:50
we need some help with our intuitions.
206
698635
2067
chúng ta cần trợ giúp của trực giác.
11:52
How can not perceiving
reality as it is be useful?
reality as it is be useful?
207
700702
4783
Làm thế nào mà không nhận thức
thực tế lại là hữu ích?
thực tế lại là hữu ích?
11:57
Well, fortunately, we have
a very helpful metaphor:
a very helpful metaphor:
208
705485
3669
May thay, chúng ta có một phép
ẩn dụ rất hữu ích:
ẩn dụ rất hữu ích:
12:01
the desktop interface on your computer.
209
709154
2832
đó là màn hình desktop của bạn.
12:03
Consider that blue icon
for a TED Talk that you're writing.
for a TED Talk that you're writing.
210
711986
4133
Hãy xem biểu tượng xanh này
để chỉ TED Talk mà bạn đang viết.
để chỉ TED Talk mà bạn đang viết.
12:08
Now, the icon is blue and rectangular
211
716119
4004
Bây giờ, biểu tượng thì xanh và
hình chữ nhật
hình chữ nhật
12:12
and in the lower right corner
of the desktop.
of the desktop.
212
720123
2381
trong góc phải bên dưới của desktop.
12:15
Does that mean that the text file itself
in the computer is blue,
in the computer is blue,
213
723324
4186
Có phải điều đó có nghĩa là tập tin văn
bản trong máy tính là màu xanh,
bản trong máy tính là màu xanh,
12:20
rectangular, and in the lower
right-hand corner of the computer?
right-hand corner of the computer?
214
728200
3755
hình chữ nhật, và ở bên dưới góc phải
của máy tính không?
của máy tính không?
12:23
Of course not.
215
731955
1323
Đương nhiên là không.
12:25
Anyone who thought that misinterprets
the purpose of the interface.
the purpose of the interface.
216
733278
4709
Không ai nghĩ rằng đó là một sự trình bày
lệch lạc trên màn hình cả.
lệch lạc trên màn hình cả.
12:29
It's not there to show you
the reality of the computer.
the reality of the computer.
217
737987
2768
Nó chỉ muốn trình bày với bạn
thực tế của máy tính.
thực tế của máy tính.
12:32
In fact, it's there to hide that reality.
218
740755
2925
Thật vậy, nó che giấu thực tế.
12:35
You don't want to know about the diodes
219
743680
1875
Bạn không muốn biết về các đi-ôt
12:37
and resistors and all
the megabytes of software.
the megabytes of software.
220
745555
2250
và điện trở và tất cả
megabytes phần mềm.
megabytes phần mềm.
12:39
If you had to deal with that,
you could never write your text file
you could never write your text file
221
747805
3131
Nếu bạn phải làm việc với nó,
bạn không thể viết ra hết tập tin
bạn không thể viết ra hết tập tin
12:42
or edit your photo.
222
750936
1475
hoặc tạo hình ảnh của mình.
12:44
So the idea is that evolution
has given us an interface
has given us an interface
223
752411
4717
Vậy ý tưởng là quá trình tiến hóa
chỉ cho ta giao diện
chỉ cho ta giao diện
12:49
that hides reality and guides
adaptive behavior.
adaptive behavior.
224
757128
4315
và cất giấu thực tế và
hướng dẫn những hành vi phù hợp.
hướng dẫn những hành vi phù hợp.
12:53
Space and time, as you
perceive them right now,
perceive them right now,
225
761443
3018
Không gian và thời gian, như bạn
nhận thức về chúng lúc này,
nhận thức về chúng lúc này,
12:56
are your desktop.
226
764461
2174
chỉ là desktop của bạn.
12:58
Physical objects are simply icons
in that desktop.
in that desktop.
227
766635
4737
Đối tượng vật lý là biểu tượng
trên desktop đó.
trên desktop đó.
13:04
There's an obvious objection.
228
772192
2221
Tôi biết có người phản đối:
13:06
Hoffman, if you think that train
coming down the track at 200 MPH
coming down the track at 200 MPH
229
774413
3948
Hoffman, nếu bạn nghĩ tàu lửa chạy trên
đường với vận tốc 200 dặm/giờ
đường với vận tốc 200 dặm/giờ
13:10
is just an icon of your desktop,
230
778361
2461
là một biểu tượng trên desktop của bạn,
13:12
why don't you step in front of it?
231
780822
2125
tại sao bạn không bước ra trước nó thử?
13:14
And after you're gone,
and your theory with you,
and your theory with you,
232
782947
2293
Sau đó bạn đi đời, lý thuyết
đó cũng theo bạn,
đó cũng theo bạn,
13:17
we'll know that there's more
to that train than just an icon.
to that train than just an icon.
233
785240
3314
ta biết tàu lửa này không chỉ
là một biểu tượng.
là một biểu tượng.
13:20
Well, I wouldn't step
in front of that train
in front of that train
234
788554
2043
Tôi sẽ không bước ra trước tàu lửa
13:22
for the same reason
235
790597
1556
vì cùng lý do
13:24
that I wouldn't carelessly drag
that icon to the trash can:
that icon to the trash can:
236
792153
4295
mà bạn sẽ không kéo biểu tượng
vào thùng rác vì có thể là:
vào thùng rác vì có thể là:
13:28
not because I take the icon literally --
237
796448
3181
không phải tại tôi hiểu biểu
tượng theo nghĩa đen --
tượng theo nghĩa đen --
13:31
the file is not literally blue
or rectangular --
or rectangular --
238
799629
3005
tập tin không có nghĩa đen là màu xanh và
hình chữ nhật--
hình chữ nhật--
13:34
but I do take it seriously.
239
802934
2326
nhưng vì tôi xem tập tin đó là quan trọng.
13:37
I could lose weeks of work.
240
805260
2031
Tôi có thể làm mất công việc của vài tuần.
13:39
Similarly, evolution has shaped us
241
807291
2554
Cũng như vậy, sự tiến hóa đã ảnh
hưởng chúng ta
hưởng chúng ta
13:41
with perceptual symbols
that are designed to keep us alive.
that are designed to keep us alive.
242
809845
4436
với biểu tượng thuộc cảm giác, được thiết
kế để giữ cho sự sổng của ta an toàn.
kế để giữ cho sự sổng của ta an toàn.
13:46
We'd better take them seriously.
243
814811
2465
Chúng ta cần coi trọng điều đó.
13:49
If you see a snake, don't pick it up.
244
817276
2205
Nếu bạn thấy một con rắn, đừng đụng nó.
13:52
If you see a cliff, don't jump off.
245
820391
2759
Nếu bạn thấy một vực đá, đừng nhảy xuống.
13:55
They're designed to keep us safe,
and we should take them seriously.
and we should take them seriously.
246
823150
3576
Chúng được thiết kế để chúng ta an toàn,
và chúng ta nên coi trọng điều đó.
và chúng ta nên coi trọng điều đó.
13:58
That does not mean that we
should take them literally.
should take them literally.
247
826726
2691
Nó không có nghĩa là ta
nên hiểu chúng theo nghĩa đen.
nên hiểu chúng theo nghĩa đen.
14:01
That's a logical error.
248
829417
2254
Đó là một lỗi thuộc về logic.
14:03
Another objection: There's
nothing really new here.
nothing really new here.
249
831671
3205
Một phản đối khác : Không có
gì mới cả.
gì mới cả.
14:06
Physicists have told us for a long time
that the metal of that train looks solid
that the metal of that train looks solid
250
834876
3924
Các nhà vật lý nói với ta trong một thời
gian dài rằng kim loại của xe lửa rất cứng
gian dài rằng kim loại của xe lửa rất cứng
14:10
but really it's mostly empty space
with microscopic particles zipping around.
with microscopic particles zipping around.
251
838800
4388
nhưng thực tế, nó gần như là không
gian rỗng với những hạt nhỏ bay quanh.
gian rỗng với những hạt nhỏ bay quanh.
14:15
There's nothing new here.
252
843188
1488
Không có gì mới cả.
14:16
Well, not exactly.
253
844676
2204
Không hoàn toàn như vậy.
14:18
It's like saying, I know that
that blue icon on the desktop
that blue icon on the desktop
254
846880
4040
Giống như nói, tôi biết biểu tượng xanh
trên desktop
trên desktop
14:22
is not the reality of the computer,
255
850920
2299
không phải là một thực tế của máy tính,
14:25
but if I pull out my trusty
magnifying glass and look really closely,
magnifying glass and look really closely,
256
853219
3459
nhưng nếu tôi lấy kính cận ra
và nhìn thật gần,
và nhìn thật gần,
14:28
I see little pixels,
257
856678
1811
tôi sẽ thấy những chấm nhỏ,
14:30
and that's the reality of the computer.
258
858489
2461
và đó lại là thực tế đối với máy tính.
14:32
Well, not really -- you're still
on the desktop, and that's the point.
on the desktop, and that's the point.
259
860950
3808
Vậy, không thực--bạn vẫn nhìn
desktop, và đó là cái điểm.
desktop, và đó là cái điểm.
14:36
Those microscopic particles
are still in space and time:
are still in space and time:
260
864758
2996
Những phần tử bé xíu
vẫn ở trong không gian và thời gian:
vẫn ở trong không gian và thời gian:
14:39
they're still in the user interface.
261
867754
2391
chúng vẫn ở trên giao diện.
14:42
So I'm saying something far more radical
than those physicists.
than those physicists.
262
870145
3762
Vậy tôi sẽ nói cái gì đó căn bản
hơn các nhà vật lý này.
hơn các nhà vật lý này.
14:46
Finally, you might object,
263
874727
1473
Cuối cùng, bạn có thể phản đối,
14:48
look, we all see the train,
264
876200
2559
này, tất cả chúng ta thấy xe lửa từ ngoài,
14:50
therefore none of us constructs the train.
265
878759
3042
vậy không phải não ta vẽ ra xe lửa.
14:53
But remember this example.
266
881801
2090
Nhưng hãy nhớ ví dụ sau đây.
14:55
In this example, we all see a cube,
267
883891
2716
Trong ví dụ này, ta thấy một hình khối,
14:59
but the screen is flat,
268
887597
2093
nhưng màn hình thì phẳng,
15:01
so the cube that you see
is the cube that you construct.
is the cube that you construct.
269
889690
2737
vậy hình khối mà ta thấy
là hình khối mà bạn tự vẽ ra.
là hình khối mà bạn tự vẽ ra.
15:05
We all see a cube
270
893736
2043
Tất cả chúng ta đều thấy một
hình khối
hình khối
15:07
because we all, each one of us,
constructs the cube that we see.
constructs the cube that we see.
271
895779
4859
vì mỗi chúng ta đều vẽ lại hình khối
mà chúng ta thấy.
mà chúng ta thấy.
15:12
The same is true of the train.
272
900638
2060
Cũng như vậy trong trường hợp xe lửa.
15:14
We all see a train because
we each see the train that we construct,
we each see the train that we construct,
273
902698
4482
Chúng ta thấy 1 xe lửa vì
mỗi người thấy xe lửa mà chúng ta vẽ lại,
mỗi người thấy xe lửa mà chúng ta vẽ lại,
15:19
and the same is true
of all physical objects.
of all physical objects.
274
907180
3553
điều tương tự là quy luật
cho tất cả các đối tượng vật lý.
cho tất cả các đối tượng vật lý.
15:24
We're inclined to think that perception
is like a window on reality as it is.
is like a window on reality as it is.
275
912343
5053
Chúng ta có khuynh hướng nghĩ rằng nhận
thức như một cửa sổ mở ra để nhận thực tế.
thức như một cửa sổ mở ra để nhận thực tế.
15:29
The theory of evolution is telling us
that this is an incorrect interpretation
that this is an incorrect interpretation
276
917396
5004
Lý thuyết tiến hóa nói cho ta rằng
đó là một diễn đạt không đúng
đó là một diễn đạt không đúng
15:34
of our perceptions.
277
922400
1465
về nhận thức của chúng ta.
15:37
Instead, reality is more like a 3D desktop
278
925095
3544
Đáng lẽ, thực tế đúng ra là màn hình 3D
15:40
that's designed to hide
the complexity of the real world
the complexity of the real world
279
928639
3297
được thiết kế để che giấu
sự phức tạp của thế giới thật
sự phức tạp của thế giới thật
15:43
and guide adaptive behavior.
280
931936
1866
và hướng dẫn hành vi thích nghi.
15:46
Space as you perceive it is your desktop.
281
934282
2928
Không gian, như bạn nhận thức, là
desktop của bạn.
desktop của bạn.
15:49
Physical objects are just
the icons in that desktop.
the icons in that desktop.
282
937210
3026
Vật chất là các biểu tượng trên
màn hình đó.
màn hình đó.
15:53
We used to think that the Earth is flat
because it looks that way.
because it looks that way.
283
941456
3670
Chúng ta từng nghĩ rằng Trái Đất phẳng
vì nó trông giống như vậy.
vì nó trông giống như vậy.
15:57
Then we thought that the Earth
is the unmoving center of reality
is the unmoving center of reality
284
945520
3134
Rồi chúng ta nghĩ rằng Trái Đất
là trung tâm tĩnh của vạn vật
là trung tâm tĩnh của vạn vật
16:00
because it looks that way.
285
948654
1724
vì nó có vẻ như vậy.
16:02
We were wrong.
286
950378
1142
Chúng ta đã nhầm.
16:03
We had misinterpreted our perceptions.
287
951520
2670
Chúng ta trình bày sai lệch về
nhận thức của mình.
nhận thức của mình.
16:06
Now we believe that spacetime and objects
288
954910
3409
Bây giờ, chúng ta tin rằng
không-thời gian và vật thể
không-thời gian và vật thể
16:10
are the nature of reality as it is.
289
958319
2614
là tự nhiên của vạn vật.
16:13
The theory of evolution is telling us
that once again, we're wrong.
that once again, we're wrong.
290
961453
3924
Lý thuyết về tiến hóa một lần nữa đang
nói cho ta biết rằng ta sai
nói cho ta biết rằng ta sai
16:17
We're misinterpreting the content
of our perceptual experiences.
of our perceptual experiences.
291
965377
5039
Chúng ta trình bày sai về nội dung
của kết quả nhận thức.
của kết quả nhận thức.
16:22
There's something that exists
when you don't look,
when you don't look,
292
970416
2531
Có cái gì đó tồn tại
mà chúng ta không thấy,
mà chúng ta không thấy,
16:24
but it's not spacetime
and physical objects.
and physical objects.
293
972947
3403
nhưng đó không phải là không-thời gian
và các vật thể.
và các vật thể.
16:28
It's as hard for us to let go
of spacetime and objects
of spacetime and objects
294
976350
3028
Thật rất khó cho chúng ta chịu bỏ
không-thời gian và vật chất
không-thời gian và vật chất
16:31
as it is for the jewel beetle
to let go of its bottle.
to let go of its bottle.
295
979378
3483
cũng như các con bọ Úc không
chịu bỏ cái chai của nó.
chịu bỏ cái chai của nó.
16:34
Why? Because we're blind
to our own blindnesses.
to our own blindnesses.
296
982861
4418
Tại sao? Vì chúng ta mù tịt
về chính sự mù mờ của mình.
về chính sự mù mờ của mình.
16:40
But we have an advantage
over the jewel beetle:
over the jewel beetle:
297
988409
2347
Nhưng chúng ta có thuận lợi
hơn các con bọ Úc:
hơn các con bọ Úc:
16:42
our science and technology.
298
990756
1788
đó là khoa học và công nghệ.
16:44
By peering through the lens of a telescope
299
992544
2391
Bằng cách nhìn qua kính thiên văn
16:46
we discovered that the Earth
is not the unmoving center of reality,
is not the unmoving center of reality,
300
994935
4636
chúng ta phát hiện ra Trái Đất
không phải là trung tâm tĩnh của vạn vật,
không phải là trung tâm tĩnh của vạn vật,
16:51
and by peering through the lens
of the theory of evolution
of the theory of evolution
301
999571
2878
và qua cách nhìn của thuyết tiến hóa
16:54
we discovered that spacetime and objects
302
1002449
2322
chúng ta phát hiện ra không-thời gian
và vật chất
và vật chất
16:56
are not the nature of reality.
303
1004771
2368
không phải là tính chất của vạn vật.
16:59
When I have a perceptual experience
that I describe as a red tomato,
that I describe as a red tomato,
304
1007139
4285
Khi tôi có kết quả nhận thức
mà tôi mô tả như là một quả cà chua đỏ,
mà tôi mô tả như là một quả cà chua đỏ,
17:03
I am interacting with reality,
305
1011424
2937
tôi đang tương tác với thực tế,
17:06
but that reality is not a red tomato
and is nothing like a red tomato.
and is nothing like a red tomato.
306
1014361
5210
nhưng thực tế này không phải là một quả cà
chua đỏ và không giống một quả cà chua đỏ.
chua đỏ và không giống một quả cà chua đỏ.
17:11
Similarly, when I have an experience
that I describe as a lion or a steak,
that I describe as a lion or a steak,
307
1019571
5401
Cũng vậy, khi tôi có kết quả nhận thức mà
tôi mô tả như một con sư tử hay miếng thịt
tôi mô tả như một con sư tử hay miếng thịt
17:16
I'm interacting with reality,
308
1024972
1848
Tôi đang tương tác với thực tế,
17:18
but that reality is not a lion or a steak.
309
1026820
3158
nhưng thực tế đó không phải là một
con sư tử hay miếng thịt.
con sư tử hay miếng thịt.
17:21
And here's the kicker:
310
1029978
2020
Và đây là câu chuyện phức tạp:
17:23
When I have a perceptual experience
that I describe as a brain, or neurons,
that I describe as a brain, or neurons,
311
1031998
4690
Khi tôi có kết quả nhận thức mà tôi mô
tả như não, hoặc các nơ-ron,
tả như não, hoặc các nơ-ron,
17:28
I am interacting with reality,
312
1036688
2090
tôi đang tương tác với thực tế,
17:30
but that reality is not a brain or neurons
313
1038778
3529
nhưng thực tế không phải là não hay nơ ron
17:34
and is nothing like a brain or neurons.
314
1042307
3498
và cũng không giống bộ não hoặc nơ ron.
17:37
And that reality, whatever it is,
315
1045805
4779
Và thực tế là gì đi nữa,
17:42
is the real source of cause and effect
316
1050584
3611
thì nguồn thực của nguyên nhân và hậu quả
17:46
in the world -- not brains, not neurons.
317
1054195
4032
trong thế giới-- không phải não,
cũng không nơ ron.
cũng không nơ ron.
17:50
Brains and neurons
have no causal powers.
have no causal powers.
318
1058227
2600
Não và nơ ron không có
lực kết nhân quả.
lực kết nhân quả.
17:52
They cause none of our
perceptual experiences,
perceptual experiences,
319
1060827
2601
Chúng không gây ra kết quả nhận thức,
17:55
and none of our behavior.
320
1063428
1788
và không gây ra hành vi của chúng ta.
17:57
Brains and neurons are a species-specific
set of symbols, a hack.
set of symbols, a hack.
321
1065216
5376
Não và nơ ron là một sự thiết lập đặc
biệt các biểu tượng, là sự giải mã.
biệt các biểu tượng, là sự giải mã.
18:02
What does this mean
for the mystery of consciousness?
for the mystery of consciousness?
322
1070592
2681
Điều đó có nghĩa gì cho sự bí ẩn
của ý thức?
của ý thức?
18:05
Well, it opens up new possibilities.
323
1073923
3993
Nó mở ra những khả năng mới.
18:09
For instance,
324
1077916
1695
Ví dụ,
18:11
perhaps reality is some vast machine
that causes our conscious experiences.
that causes our conscious experiences.
325
1079611
6979
có thể vạn vật là một cổ máy vĩ đại
tạo ra kết quả nhận thức của ta.
tạo ra kết quả nhận thức của ta.
18:18
I doubt this, but it's worth exploring.
326
1086590
3670
Tôi nghi ngờ điều đó, nhưng nó đáng
để tìm hiểu.
để tìm hiểu.
18:22
Perhaps reality is some vast,
interacting network of conscious agents,
interacting network of conscious agents,
327
1090260
5349
Có thể vạn vật là mạng lưới rộng lớn,
có tương tác của các tác nhân có ý thức,
có tương tác của các tác nhân có ý thức,
18:27
simple and complex, that cause
each other's conscious experiences.
each other's conscious experiences.
328
1095609
5573
đơn giản và phức tạp, đã tạo nên
kết quả nhận thức của mỗi tác nhân khác.
kết quả nhận thức của mỗi tác nhân khác.
18:33
Actually, this isn't as crazy
an idea as it seems,
an idea as it seems,
329
1101182
3250
Thật ra, điều này không có vẻ là
một ý tưởng kỳ dị,
một ý tưởng kỳ dị,
18:36
and I'm currently exploring it.
330
1104432
1620
và tôi đang khám phá về nó.
18:38
But here's the point:
331
1106592
2066
Nhưng ở đây lưu ý điểm này:
18:40
Once we let go of our massively intuitive
332
1108658
3321
Một khi ta thoát khỏi trực giác
18:43
but massively false assumption
about the nature of reality,
about the nature of reality,
333
1111979
3924
chứa đựng đầy lầm lẫn
về đặc tính của vạn vật,
về đặc tính của vạn vật,
18:47
it opens up new ways to think
about life's greatest mystery.
about life's greatest mystery.
334
1115903
4388
điều đó mở ra cách thức tiếp cận mới với
điều bí ẩn tuyệt vời nhất của cuộc sống.
điều bí ẩn tuyệt vời nhất của cuộc sống.
18:53
I bet that reality will end up
turning out to be more fascinating
turning out to be more fascinating
335
1121251
4609
Tôi cược rằng vạn vật sẽ không ngừng
thay đổi và trở nên lôi cuốn hơn
thay đổi và trở nên lôi cuốn hơn
18:57
and unexpected than we've ever imagined.
336
1125860
3974
và luôn gây bất ngờ nhiều hơn ta tưởng.
19:01
The theory of evolution presents us
with the ultimate dare:
with the ultimate dare:
337
1129834
4388
Thuyết tiến hóa tặng chúng ta thách
thức tối hậu:
thức tối hậu:
19:06
Dare to recognize that perception
is not about seeing truth,
is not about seeing truth,
338
1134222
5142
Hãy dám nhìn nhận rằng nhận thức không
phải là việc nhìn thấy sự thật cố định,
phải là việc nhìn thấy sự thật cố định,
19:11
it's about having kids.
339
1139364
4096
nó giống như là việc sinh ra
những đứa con luôn lớn lên.
những đứa con luôn lớn lên.
19:15
And by the way, even this TED
is just in your head.
is just in your head.
340
1143460
4740
Theo cách này, thậm chí buổi thuyết trình
TED này chỉ ở trong đầu của bạn thôi.
TED này chỉ ở trong đầu của bạn thôi.
19:20
Thank you very much.
341
1148200
2044
Cảm ơn rất nhiều.
19:22
(Applause)
342
1150244
3388
(Vỗ tay)
19:32
Chris Anderson: If that's
really you there, thank you.
really you there, thank you.
343
1160786
3435
Chris Anderson: Không biết bạn có thật sự
ở đây không? Cảm ơn.
ở đây không? Cảm ơn.
19:36
So there's so much from this.
344
1164221
2931
Vậy, có nhiều thứ để nói về điều đó.
19:39
I mean, first of all, some people
may just be profoundly depressed
may just be profoundly depressed
345
1167152
3269
Tôi nghĩ, trước hết, vài người
có thể rất thất vọng
có thể rất thất vọng
19:42
at the thought that,
if evolution does not favor reality,
if evolution does not favor reality,
346
1170421
5549
về ý nghĩ rằng, nếu
tiến hóa không ưu đãi cho thực tại,
tiến hóa không ưu đãi cho thực tại,
19:47
I mean, doesn't that to some extent
undermine all our endeavors here,
undermine all our endeavors here,
347
1175970
3330
thì tôi nghĩ, trong chừng mực, nó
không nguy hại đến hiểu biết của ta,
không nguy hại đến hiểu biết của ta,
19:51
all our ability to think
that we can think the truth,
that we can think the truth,
348
1179300
2684
đến ý nghĩ rằng
chúng ta có thể tìm ra sự thật,
chúng ta có thể tìm ra sự thật,
19:53
possibly even including
your own theory, if you go there?
your own theory, if you go there?
349
1181984
3506
đến lý thuyết của riêng bạn,
nếu bạn xây dựng nó. Có phải vậy không?
nếu bạn xây dựng nó. Có phải vậy không?
19:57
Donald Hoffman: Well, this does not
stop us from a successful science.
stop us from a successful science.
350
1185490
4454
Donald Hoffman: Điều này không ngăn cản
chúng ta thành công trong khoa học.
chúng ta thành công trong khoa học.
20:01
What we have is one theory
that turned out to be false,
that turned out to be false,
351
1189944
2812
Cái chúng ta có là một lý thuyết
trở nên sai lệch,
trở nên sai lệch,
20:04
that perception is like reality
and reality is like our perceptions.
and reality is like our perceptions.
352
1192756
4459
nhận thức đó như là thực tế
và thực tế như là nhận thức của ta.
và thực tế như là nhận thức của ta.
20:09
That theory turns out to be false.
353
1197215
1685
Lý thuyết đó bị sai lầm.
20:10
Okay, throw that theory away.
354
1198900
1418
Được, hãy bỏ lý thuyết đó đi.
20:12
That doesn't stop us from now postulating
all sorts of other theories
all sorts of other theories
355
1200318
3254
Điều đó không cản trở chúng ta đưa ra
những định đề lý thuyết khác
những định đề lý thuyết khác
20:15
about the nature of reality,
356
1203572
1358
về tính chất của vạn vật,
20:16
so it's actually progress to recognize
that one of our theories was false.
that one of our theories was false.
357
1204930
3605
vậy tiến bộ chính là việc nhận ra một
trong những lý thuyết của ta sai lầm.
trong những lý thuyết của ta sai lầm.
20:20
So science continues as normal.
There's no problem here.
There's no problem here.
358
1208535
2658
Vậy khoa học cứ tiếp tục.
Không có vấn đề gì ở đây cả.
Không có vấn đề gì ở đây cả.
20:23
CA: So you think it's possible
-- (Laughter) --
-- (Laughter) --
359
1211193
2601
CA: May quá, bạn nghĩ khoa học
có thể đi tiếp. - Cười-
có thể đi tiếp. - Cười-
20:25
This is cool, but what you're saying
I think is it's possible that evolution
I think is it's possible that evolution
360
1213794
4110
Điều này thật hay, nhưng điều bạn đang nói
tôi nghĩ, nó có thế là sự tiến hóa
tôi nghĩ, nó có thế là sự tiến hóa
20:29
can still get you to reason.
361
1217904
2647
mang lại cho bạn những lý giải.
20:32
DH: Yes. Now that's a very,
very good point.
very good point.
362
1220551
2313
DH: Vâng. Đó chính là điểm
rất rất thú vị.
rất rất thú vị.
20:34
The evolutionary game simulations that I
showed were specifically about perception,
showed were specifically about perception,
363
1222864
4527
Trò mô phỏng tiến hóa mà tôi chỉ cho
bạn là về nhận thức,
bạn là về nhận thức,
20:39
and they do show that our perceptions
have been shaped
have been shaped
364
1227391
2578
và chúng chỉ ra rằng nhận
thức của ta theo khuôn mẫu
thức của ta theo khuôn mẫu
20:41
not to show us reality as it is,
365
1229969
1880
không chỉ cho ta đúng như thực tế,
20:43
but that does not mean the same thing
about our logic or mathematics.
about our logic or mathematics.
366
1231849
4273
nhưng điều đó không có nghĩa là
logic hay toán học cũng giống vậy.
logic hay toán học cũng giống vậy.
20:48
We haven't done these simulations,
but my bet is that we'll find
but my bet is that we'll find
367
1236122
3622
Chúng tôi không làm những mô phỏng này,
nhưng tôi dám cược chúng ta sẽ tìm ra
nhưng tôi dám cược chúng ta sẽ tìm ra
20:51
that there are some selection pressures
for our logic and our mathematics
for our logic and our mathematics
368
1239744
3622
những yếu tố chọn lọc
để logic và toán của chúng ta
để logic và toán của chúng ta
20:55
to be at least in the direction of truth.
369
1243366
2206
ít nhất được đi đúng hướng.
20:57
I mean, if you're like me,
math and logic is not easy.
math and logic is not easy.
370
1245572
2647
Nếu bạn nghĩ như tôi,
thì có lẽ toán và logic không dễ.
thì có lẽ toán và logic không dễ.
21:00
We don't get it all right, but at least
the selection pressures are not
the selection pressures are not
371
1248219
3351
Ta không đạt sự chính xác trọn vẹn,
nhưng ít nhất yếu tố chọn lọc thì
nhưng ít nhất yếu tố chọn lọc thì
21:03
uniformly away from true math and logic.
372
1251570
2338
không đồng dạng với toán và logic.
21:05
So I think that we'll find that we have
to look at each cognitive faculty
to look at each cognitive faculty
373
1253908
3320
Vậy tôi nghĩ ta sẽ nhận ra ta cần
dựa vào mỗi khả năng nhận thức
dựa vào mỗi khả năng nhận thức
21:09
one at a time and see
what evolution does to it.
what evolution does to it.
374
1257228
2624
tại một thời điểm và cần thấy
điều mà tiến hóa chỉ ra.
điều mà tiến hóa chỉ ra.
21:11
What's true about perception may not
be true about math and logic.
be true about math and logic.
375
1259852
3761
Sự thật về nhận thức có thể không
là sự thật trong toán và logic.
là sự thật trong toán và logic.
21:15
CA: I mean, really what you're proposing
is a kind of modern-day Bishop Berkeley
is a kind of modern-day Bishop Berkeley
376
1263613
3994
CA: Tôi nghĩ, cái bạn đang đề nghị là
một loại diễn giải hiện đại
một loại diễn giải hiện đại
21:19
interpretation of the world:
377
1267607
2391
của Giám Mục Berkeley về thế giới:
21:21
consciousness causes matter,
not the other way around.
not the other way around.
378
1269998
2949
chính ý thức tạo ra câu chuyện, chứ
không phải đường nào khác.
không phải đường nào khác.
21:24
DH: Well, it's slightly
different than Berkeley.
different than Berkeley.
379
1272947
2392
DH: Ở đây hơi khác với ý tưởng
của Berkeley.
của Berkeley.
21:27
Berkeley thought that, he was a deist,
and he thought that the ultimate
and he thought that the ultimate
380
1275339
3362
Là nhà thần học, Berkeley nghĩ rằng
21:30
nature of reality is God
and so forth,
and so forth,
381
1278701
2039
căn bản của vạn vật là
Chúa Trời, vân vân,
Chúa Trời, vân vân,
21:32
and I don't need to go
where Berkeley's going,
where Berkeley's going,
382
1280740
3110
tôi không nói đến vấn
đề của Berkeley,
đề của Berkeley,
21:35
so it's quite a bit
different from Berkeley.
different from Berkeley.
383
1283850
2695
tôi nói đến vấn đề khác.
21:39
I call this conscious realism.
It's actually a very different approach.
It's actually a very different approach.
384
1287725
3510
Đó là thuyết duy thực ý thức.
Nó là một cách tiếp cận khác.
Nó là một cách tiếp cận khác.
21:43
CA: Don, I could literally talk with you
for hours, and I hope to do that.
for hours, and I hope to do that.
385
1291235
3590
CA: Thưa thầy, tôi có thể nói với
thầy hàng giờ, và tôi hy vọng sẽ có dịp.
thầy hàng giờ, và tôi hy vọng sẽ có dịp.
21:46
Thanks so much for that.
DH: Thank you. (Applause)
DH: Thank you. (Applause)
386
1294825
2473
Cảm ơn rất nhiều.
DH: Cảm ơn.(Vỗ tay)
DH: Cảm ơn.(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Donald Hoffman - Cognitive scientistDonald Hoffman studies how our visual perception, guided by millions of years of natural selection, authors every aspect of our everyday reality.
Why you should listen
In his research to uncover the underlying secrets of human perception, Donald Hoffman has discovered important clues pointing to the subjective nature of reality.
Rather than as a set of absolute physical principles, reality is best understood as a set of phenomena our brain constructs to guide our behavior. To put it simply: we actively create everything we see, and there is no aspect of reality that does not depend on consciousness.
Hoffman is a faculty member at UC Irvine and a recipient of the Troland Award of the US National Academy of Sciences.
Donald Hoffman | Speaker | TED.com