ABOUT THE SPEAKER
Chimamanda Ngozi Adichie - Novelist
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature.

Why you should listen

In Nigeria, Chimamanda Ngozi Adichie's novel Half of a Yellow Sun has helped inspire new, cross-generational communication about the Biafran war. In this and in her other works, she seeks to instill dignity into the finest details of each character, whether poor, middle class or rich, exposing along the way the deep scars of colonialism in the African landscape.

Adichie's newest book, The Thing Around Your Neck, is a brilliant collection of stories about Nigerians struggling to cope with a corrupted context in their home country, and about the Nigerian immigrant experience.

Adichie builds on the literary tradition of Igbo literary giant Chinua Achebe—and when she found out that Achebe liked Half of a Yellow Sun, she says she cried for a whole day. What he said about her rings true: “We do not usually associate wisdom with beginners, but here is a new writer endowed with the gift of ancient storytellers.”

(Photo: Wani Olatunde) 

More profile about the speaker
Chimamanda Ngozi Adichie | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2009

Chimamanda Ngozi Adichie: The danger of a single story

Chimamanda Ngozi Adichie: Chimamanda Adichie: Hatari ya simulizi moja

Filmed:
21,248,547 views

Maisha yetu, tamaduni zetu, vimeumbwa na hadithi nyingi zinazoingiliana. Mwandishi wa riwaya Chimamanda Adichie anatoa simulizi ya jinsi alivyogundua sauti yake halisi kiutamaduni -- na anatahadharisha kwamba kama tukisikia hadithi moja juu ya mtu mwingine ama nchi nyingine, tupo hatarini kuelewa visivyo.
- Novelist
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I'm a storytellerMsimulizi.
0
0
2000
Mimi ni msimuliaji wa hadithi
00:14
And I would like to tell you a fewwachache personalbinafsi storieshadithi
1
2000
3000
Ningependa kuwasimulia kidogo maisha yangu
00:17
about what I like to call "the dangerhatari of the singlemoja storyhadithi."
2
5000
5000
juu ya kile ninachopenda kuita
"hatari ya simulizi moja"
00:22
I grewilikua up on a universitychuo kikuu campuschuo in easternmashariki NigeriaNigeria.
3
10000
4000
Nilikulia mazingira ya chuo
kikuu magharibi mwa Nigeria
00:26
My mothermama saysanasema that I startedilianza readingkusoma at the ageumri of two,
4
14000
3000
Mama yangu anasema nilianza kusoma
nikiwa na miaka miwili
00:29
althoughingawa I think fournne is probablylabda closekaribu to the truthukweli.
5
17000
5000
japo nadhani miaka minne ni sahihi zaidi
Niliwahi sana kuanza kusoma
00:34
So I was an earlymapema readermsomaji, and what I readsoma
6
22000
2000
Nilisoma vitabu vya watoto vya Uingereza
na Marekani
00:36
were BritishUingereza and AmericanMarekani children'swatoto booksvitabu.
7
24000
3000
00:39
I was alsopia an earlymapema writermwandishi,
8
27000
3000
Pia nilianza kuandika katika umri mdogo
00:42
and when I beganilianza to writeandika, at about the ageumri of sevensaba,
9
30000
4000
Na nilipoanza kuandika,
nikiwa na takriban miaka saba,
00:46
storieshadithi in pencilpenseli with crayonza anime To LOVEる illustrationsvielelezo
10
34000
2000
hadithi za penseli na michoro ya rangi
00:48
that my poormaskini mothermama was obligatedwajibu wa kusaidiana to readsoma,
11
36000
3000
ambazo mama yangu alilazimika kuzisoma,
00:51
I wrotealiandika exactlyhasa the kindsaina of storieshadithi I was readingkusoma:
12
39000
4000
niliandika hadithi
sawa na zile nilizokuwa nazisoma:
00:55
All my characterswahusika were whitenyeupe and blue-eyedbluu-eyed,
13
43000
5000
Wahusika wangu wote
walikuwa wazungu na wenye macho ya bluu.
01:00
they playedalicheza in the snowtheluji,
14
48000
2000
Walicheza katika theluji.
01:02
they atewalikula applesapples,
15
50000
2000
Walikula matofaa
01:04
and they talkedaliongea a lot about the weatherhali ya hewa,
16
52000
2000
(Kicheko)
01:06
how lovelynzuri it was
17
54000
2000
Na walizungumza sana kuhusu hali ya hewa,
01:08
that the sunjua had come out.
18
56000
2000
jinsi ilivyo vizuri kuona jua limechomoza.
01:10
(LaughterKicheko)
19
58000
2000
(Kicheko)
01:12
Now, this despitelicha ya the factukweli that I livedaliishi in NigeriaNigeria.
20
60000
3000
Yote haya,ingawa niliishi Nigeria.
01:15
I had never been outsidenje NigeriaNigeria.
21
63000
4000
Nilikuwa sijawahi kwenda nje ya Nigeria.
01:19
We didn't have snowtheluji, we atewalikula mangoesmango,
22
67000
3000
Hatukuwa na theluji, tulikula maembe.
01:22
and we never talkedaliongea about the weatherhali ya hewa,
23
70000
2000
Na hatukuzungumza kuhusu hali ya hewa,
01:24
because there was no need to.
24
72000
2000
sababu hakukuwa na haja ya kufanya hivyo.
01:26
My characterswahusika alsopia drankkunywa a lot of gingertangawizi beerbia
25
74000
3000
Wahusika wangu pia
walikunywa sana bia ya tangawizi
01:29
because the characterswahusika in the BritishUingereza booksvitabu I readsoma
26
77000
2000
kwa sababu wahusika
katika vitabu vya Uingereza
01:31
drankkunywa gingertangawizi beerbia.
27
79000
2000
walikunywa bia ya tangawizi.
01:33
Never mindakili that I had no ideawazo what gingertangawizi beerbia was.
28
81000
3000
Ijapokuwa
sikuifahamu bia ya tangawizi
01:36
(LaughterKicheko)
29
84000
1000
(Kicheko)
01:37
And for manywengi yearsmiaka afterwardsbaadaye, I would have a desperatetamaa desirehamu
30
85000
3000
Na kwa miaka mingi baadaye
nilikuwa na shauku
ya kuonja bia ya tangawizi.
01:40
to tasteladha gingertangawizi beerbia.
31
88000
2000
01:42
But that is anothermwingine storyhadithi.
32
90000
2000
Lakini hiyo ni hadithi nyingine.
01:44
What this demonstratesinaonyesha, I think,
33
92000
2000
Ambacho hii inaonyesha,nafikiri
01:46
is how impressionablewanaovutika and vulnerablehatari we are
34
94000
3000
Ni namna tulivyo wajinga na wanyonge
01:49
in the faceuso of a storyhadithi,
35
97000
2000
Tunapokabiliana na simulizi
01:51
particularlyhasa as childrenwatoto.
36
99000
2000
hasa hasa kama watoto
01:53
Because all I had readsoma were booksvitabu
37
101000
2000
Sababu nilisoma vitabu
vyenye wahusika wa kigeni
01:55
in whichambayo characterswahusika were foreignkigeni,
38
103000
2000
01:57
I had becomekuwa convincedwanaaminika that booksvitabu
39
105000
2000
Nilikuwa nimeaminishwa kwamba vitabu
01:59
by theirwao very natureasili had to have foreignerswageni in them
40
107000
3000
kwa asili lazima
viwe na wahusika wageni
02:02
and had to be about things with whichambayo
41
110000
2000
Na vielezo kuhusu mambo ambayo
binafsi siyafahamu
02:04
I could not personallybinafsi identifytambua.
42
112000
3000
02:07
Things changediliyopita when I discoveredaligundua AfricanAfrika booksvitabu.
43
115000
4000
Mambo yalibadilika
Nilipopata vitabu vya Afrika
02:11
There weren'thawakuwa manywengi of them availableinapatikana, and they weren'thawakuwa
44
119000
2000
havikuwepo kwa wingi
02:13
quitekabisa as easyrahisi to find as the foreignkigeni booksvitabu.
45
121000
2000
Na haikuwa rahisi kuvipata
kama vya kigeni
02:15
But because of writerswaandishi like ChinuaChinua AchebeAchebe and CamaraCamara LayeLaye
46
123000
4000
Lakini sababu ya waandishi
kama Chinua Achebe na Camara Laye
02:19
I wentakaenda throughkupitia a mentalakili shiftkuhama in my perceptionmtazamo
47
127000
2000
Nilipata badiliko la akili
ninavyoiona fasihi
02:21
of literaturefasihi.
48
129000
2000
02:23
I realizedgundua that people like me,
49
131000
2000
Niligundua kwamba watu kama mimi,
02:25
girlswasichana with skinngozi the colorrangi of chocolatechokoleti,
50
133000
2000
wasichana weusi
02:27
whoseambaye kinkyKinky hairnywele could not formfomu ponytailsponytails,
51
135000
3000
wenye nywele ngumu
02:30
could alsopia existzipo in literaturefasihi.
52
138000
2000
pia wapo katika fasihi.
02:32
I startedilianza to writeandika about things I recognizedkutambuliwa.
53
140000
4000
Nilianza kuandika
vitu nilivyovifahamu
02:36
Now, I lovedkupendwa those AmericanMarekani and BritishUingereza booksvitabu I readsoma.
54
144000
4000
Nilikuwa navipenda hivyo vitabu
vya Marekani na Uingereza
02:40
They stirredwakawa my imaginationmawazo. They openedkufunguliwa up newmpya worldsulimwengu for me.
55
148000
4000
Viliamsha fikra zangu
Vilifunua vitu vipya.
02:44
But the unintendedzisizotarajiwa consequencematokeo
56
152000
2000
Lakini matokeo yasiyokusudiwa
02:46
was that I did not know that people like me
57
154000
2000
yalikuwa; sikufahamu kuwa
watu kama mimi
02:48
could existzipo in literaturefasihi.
58
156000
2000
waweza kuwepo katika fasihi.
02:50
So what the discoveryugunduzi of AfricanAfrika writerswaandishi did for me was this:
59
158000
4000
hivyo ufumbuzi wa waandishi Waafrika:
02:54
It savedimehifadhiwa me from havingkuwa na a singlemoja storyhadithi
60
162000
3000
Uliniokoa na mtazamo mmoja
juu ya vitabu
02:57
of what booksvitabu are.
61
165000
2000
02:59
I come from a conventionalkawaida, middle-classtabaka la kati NigerianNigeria familyfamilia.
62
167000
3000
Ninatoka kwenye familia
ya kawaida
03:02
My fatherbaba was a professorprofesa.
63
170000
2000
Baba yangu alikuwa mhadhiri
03:04
My mothermama was an administratormsimamizi.
64
172000
3000
Mama yangu ni
afisa wa utawala
03:07
And so we had, as was the normkawaida,
65
175000
3000
Kwa hiyo kama kawaida, tulikuwa na,
03:10
live-inLive-in domesticndani help, who would oftenmara nyingi come from nearbykaribu ruralvijijini villagesvijiji.
66
178000
5000
mtumishi wa nyumbani
anayetoka vijiji vya jirani
03:15
So the yearmwaka I turnedakageuka eightnane we got a newmpya housenyumba boymvulana.
67
183000
4000
Nilipokuwa na miaka nane
tulipata mtumishi wa kiume
03:19
His namejina was FideFide.
68
187000
2000
Jina lake aliitwa Fide
03:21
The only thing my mothermama told us about him
69
189000
3000
Mama alituambia kuwa familia
yake ni masikini sana
03:24
was that his familyfamilia was very poormaskini.
70
192000
3000
03:27
My mothermama sentalitumwa yamsyams and ricemchele,
71
195000
2000
Mama alituma magimbi na mchele
na nguo zetu za zamani kwa familia yao
03:29
and our oldzamani clothesnguo, to his familyfamilia.
72
197000
3000
03:32
And when I didn't finishkumaliza my dinnerchajio my mothermama would say,
73
200000
2000
Na niliposhindwa kumaliza chakula
mama alisema,
03:34
"FinishKumaliza your foodchakula! Don't you know? People like Fide'sYa fide familyfamilia have nothing."
74
202000
5000
"Maliza chakula! kuna watu
ambao hawana chochote
03:39
So I feltwalihisi enormouskubwa sana pityhuruma for Fide'sYa fide familyfamilia.
75
207000
4000
Niliwahurumia sana
familia ya Fide
03:43
Then one SaturdayJumamosi we wentakaenda to his villagekijiji to visittembelea,
76
211000
3000
Jumamosi moja tukaenda
kijijini kwao kutembelea
03:46
and his mothermama showedilionyesha us a beautifullykwa uzuri patternedwameumbwa basketkikapu
77
214000
4000
na mama yake akatuonyesha
kikapu kizuri
03:50
madealifanya of dyedzilizotiwa rangi raffiaraffia that his brotherndugu had madealifanya.
78
218000
3000
kilichosukwa kwa ukili uliopakwa rangi
na kaka yake Fide
03:53
I was startledstartled.
79
221000
2000
Nilishangaa
03:55
It had not occurredilitokea to me that anybodymtu yeyote in his familyfamilia
80
223000
3000
Sikudhani kuwa yeyote katika familia yake
03:58
could actuallykwa kweli make something.
81
226000
3000
angeweza kutengeneza chochote
04:01
All I had heardkusikia about them was how poormaskini they were,
82
229000
3000
yote niliyowahi kusikia kuhusu wao
ni namna walivyo masikini
04:04
so that it had becomekuwa impossiblehaiwezekani for me to see them
83
232000
2000
Kwa hiyo ilikuwa haiwezekani kwangu
kuwaona tofauti na umasikini wao
04:06
as anything elsemwingine but poormaskini.
84
234000
3000
04:09
TheirYao povertyumasikini was my singlemoja storyhadithi of them.
85
237000
4000
umasikini wao ilikuwa
ni simulizi moja kwangu
04:13
YearsMiaka laterbaadae, I thought about this when I left NigeriaNigeria
86
241000
2000
baadaye niliwaza hili
nilipotoka Nigeria
04:15
to go to universitychuo kikuu in the UnitedMuungano StatesMarekani.
87
243000
3000
Kwenda Marekani kusoma
chuo kikuu
04:18
I was 19.
88
246000
2000
Nilikuwa na miaka 19
04:20
My AmericanMarekani roommatemtu wa kulala naye was shockedalishtuka by me.
89
248000
4000
Mmarekani niliyekuwa
naishi naye chumba kimoja alinishangaa
04:24
She askedaliuliza where I had learnedkujifunza to speaksema EnglishKiingereza so well,
90
252000
3000
Aliuliza wapi nimefunza
kuzungumza kiingereza vizuri
04:27
and was confusedchanganyikiwa when I said that NigeriaNigeria
91
255000
2000
Alishangaa nilipomwambia kuwa Nigeria
04:29
happenedkilichotokea to have EnglishKiingereza as its officialrasmi languagelugha.
92
257000
5000
wanatumia kiingereza kama lugha ya taifa
Aliomba kusikiliza "nyimbo za kikabila"
04:34
She askedaliuliza if she could listen to what she calledaitwaye my "tribalkikabila musicmuziki,"
93
262000
4000
04:38
and was consequentlyhivyo very disappointedtamaa
94
266000
2000
na alipigwa butwaa vile vile
04:40
when I producedzinazozalishwa my tapemkanda of MariahMariah CareyCarey.
95
268000
2000
Nilipompa kanda yangu ya Mariah Carey
04:42
(LaughterKicheko)
96
270000
3000
(kicheko)
04:45
She assumedkudhani that I did not know how
97
273000
2000
Alidhani kuwa sifahamu
kutumia jiko la umeme
04:47
to use a stovejiko.
98
275000
3000
Kilichonishangaza mimi ni hiki
04:50
What struckakampiga me was this: She had feltwalihisi sorry for me
99
278000
2000
Alikuwa ananihurimia
hata kabla ya kuniona
04:52
even before she saw me.
100
280000
2000
04:54
Her defaultChaguo-msingi positionnafasi towardkuelekea me, as an AfricanAfrika,
101
282000
4000
Mtazamo wake mbovu,
kunihusu, kama Mwafrika,
04:58
was a kindaina of patronizingshupavu, well-meaningvizuri maana pityhuruma.
102
286000
4000
Ulikuwa wa huruma ya kudhalilisha,
yenye kujali
05:02
My roommatemtu wa kulala naye had a singlemoja storyhadithi of AfricaAfrika:
103
290000
3000
Alikuwa na simulizi moja
kuhusu Afrika:
05:05
a singlemoja storyhadithi of catastrophejanga.
104
293000
3000
Simulizi ya majanga.
05:08
In this singlemoja storyhadithi there was no possibilityuwezekano
105
296000
2000
Kwenye simulizi hii moja,
Hakukuwa na uwezekano wa Mwafrika
kufanana naye kwa namna yeyote,
05:10
of AfricansWaafrika beingkuwa similarsawa to her in any way,
106
298000
4000
05:14
no possibilityuwezekano of feelingshisia more complextata than pityhuruma,
107
302000
3000
Hakukuwa na uwezekano wa hisia
ngumu zaidi ya huruma,
05:17
no possibilityuwezekano of a connectionuhusiano as humanbinadamu equalssawa.
108
305000
4000
Hakukuwa na uwezekano wa ushirikiano
kama binadamu walio sawa.
05:21
I mustlazima say that before I wentakaenda to the U.S. I didn't
109
309000
2000
Lazima niseme kuwa
kabla ya kwenda Marekani,
05:23
consciouslykwa uangalifu identifytambua as AfricanAfrika.
110
311000
3000
Sikuwa nikijitambua kwa undani
kama Mwafrika.
05:26
But in the U.S. wheneverwakati wowote AfricaAfrika camealikuja up people turnedakageuka to me.
111
314000
3000
Lakini Marekani, popote Afrika ilipotajwa,
watu walinigeukia.
05:29
Never mindakili that I knewalijua nothing about placesmaeneo like NamibiaNamibia.
112
317000
4000
Bila kujali kuwa sifahamu chochote
kuhusu nchi kama Namibia.
05:33
But I did come to embracekukumbatia this newmpya identityutambulisho,
113
321000
2000
Lakini nilikuja kuupokea
huu utambulisho mpya,
05:35
and in manywengi waysnjia I think of myselfMimi mwenyewe now as AfricanAfrika.
114
323000
3000
Na kwa namna nyingi sasa
ninajitazama kama Mwafrika.
05:38
AlthoughIngawa I still get quitekabisa irritablehasira when
115
326000
2000
Ijapokuwa bado ninakasirishwa sana
pale Afrika inapoelezewa kama ni nchi
05:40
AfricaAfrika is referredinajulikana to as a countrynchi,
116
328000
2000
05:42
the mostwengi recenthivi karibuni examplemfano beingkuwa my otherwisevinginevyo wonderfulajabu flightkukimbia
117
330000
4000
Mfano wa karibu, ni safari yangu ya ndege
05:46
from LagosLagos two dayssiku agoiliyopita, in whichambayo
118
334000
2000
Kutoka Lagos hivi juzi,
Ambapo kulikuwa na tangazo
05:48
there was an announcementtangazo on the VirginBikira flightkukimbia
119
336000
2000
05:50
about the charityupendo work in "IndiaIndia, AfricaAfrika and other countriesnchi."
120
338000
5000
Kuhusu kazi ya kujitolea kule
"India, Afika na nchi nyingine"
05:55
(LaughterKicheko)
121
343000
1000
Kicheko
05:56
So after I had spentalitumia some yearsmiaka in the U.S. as an AfricanAfrika,
122
344000
4000
Baada ya kuishi Marekani kama Mwafrica
06:00
I beganilianza to understandkuelewa my roommate'swa rafiki wa chumba responsejibu to me.
123
348000
4000
Nikaanza kuelewa mwitikio wa
niliyekuwa naishi naye chumba kimoja
06:04
If I had not grownmzima up in NigeriaNigeria, and if all I knewalijua about AfricaAfrika
124
352000
3000
kama sikukulia Nigeria
Na kama kila nilichofahamu kuhusu Afrika
kilitokana na picha maarufu
06:07
were from popularmaarufu imagesPicha,
125
355000
2000
06:09
I too would think that AfricaAfrika was a placemahali of
126
357000
3000
Mimi pia ningedhani kuwa Africa ni mahali
penye mandhari nzuri,
06:12
beautifulnzuri landscapesMandhari, beautifulnzuri animalswanyama,
127
360000
4000
Wanyama wa kupendeza,
06:16
and incomprehensibleisiyoeleweka people,
128
364000
2000
na watu wasioeleweka,
06:18
fightingmapigano senselesskipumbavu warsvita, dyingkufa of povertyumasikini and AIDSUKIMWI,
129
366000
3000
wapiganao vita visivyo na maana,
wanaokufa na umasikini na UKIMWI
06:21
unablehawezi to speaksema for themselveswenyewe
130
369000
3000
wasioweza kujisemea
06:24
and waitingkusubiri to be savedimehifadhiwa
131
372000
2000
wanaosubiri kusaidiwa na
mtu mweupe, mgeni mwenye ukarimu
06:26
by a kindaina, whitenyeupe foreignermgeni.
132
374000
3000
Ningewaona waafrika
kwa namna ile ambayo mimi,
06:29
I would see AfricansWaafrika in the samesawa way that I,
133
377000
2000
06:31
as a childmtoto, had seenkuonekana Fide'sYa fide familyfamilia.
134
379000
4000
nilipokuwa mtoto,
niliiona familia ya Fide
06:35
This singlemoja storyhadithi of AfricaAfrika ultimatelyhatimaye comesinakuja, I think, from WesternMagharibi literaturefasihi.
135
383000
4000
Hii simulizi moja kuhusu Afrika
nadhani inatokana na fasihi za magharibi
06:39
Now, here is a quotequote from
136
387000
2000
Sasa, huu ni msemo kutoka katika uandishi
wa mfanyabiashara wa London aitwaye John Lok,
06:41
the writingkuandika of a LondonLondon merchantmfanyabiashara calledaitwaye JohnYohana LockeLocke,
137
389000
3000
06:44
who sailedmeli to westmagharibi AfricaAfrika in 1561
138
392000
3000
aliyesafiri kwa maji kuelekea
Afrika magharibi mwaka 1561
06:47
and keptimehifadhiwa a fascinatingkuvutia accountakaunti of his voyagesafari.
139
395000
5000
na aliweka hazina ya kuvutia
kutokana na safari yake.
06:52
After referringakimaanisha to the blacknyeusi AfricansWaafrika
140
400000
2000
Baada ya kuwaita Waafrika weusi kama
" hayawani wasio na nyumba,"
06:54
as "beastswanyama who have no housesnyumba,"
141
402000
2000
06:56
he writesanaandika, "They are alsopia people withoutbila headsvichwa,
142
404000
4000
aliandika,"Pia kuna watu wasio na vichwa,
07:00
havingkuwa na theirwao mouthkinywa and eyesmacho in theirwao breastsmatiti."
143
408000
5000
midomo na macho yao
yapo katika vifua vyao."
07:05
Now, I've laughedCheka everykila time I've readsoma this.
144
413000
2000
Sasa, nilicheka kila
nikisoma haya maneno.
07:07
And one mustlazima admireadmire the imaginationmawazo of JohnYohana LockeLocke.
145
415000
4000
Na lazima mtu
atakubaliana na fikira za John Lok.
07:11
But what is importantmuhimu about his writingkuandika is that
146
419000
2000
Lakini kipi ni muhimu
kuhusu uandishi wake
07:13
it representsinawakilisha the beginningmwanzo
147
421000
2000
ni kwamba inawakilisha mwanzo
07:15
of a traditionmila of tellingkuwaambia AfricanAfrika storieshadithi in the WestMagharibi:
148
423000
3000
wa utamaduni wa kuelezea hadithi
za Afrika kwa Magharibi:
07:18
A traditionmila of Sub-SaharanSahara AfricaAfrika as a placemahali of negativesvibaya,
149
426000
3000
Utamaduni wa kusini mwa jangwa la Sahara
kama sehemu isiyofaa,
07:21
of differencetofauti, of darknessgiza,
150
429000
2000
yenye utofauti, yenye kiza,
07:23
of people who, in the wordsmaneno of the wonderfulajabu poetmshairi
151
431000
4000
ya watu ambao, kutokana na maneno ya
mshairi bora aitwaye Rudyard Kipling,
07:27
RudyardRudyard KiplingKipling,
152
435000
2000
07:29
are "halfnusu devilshetani, halfnusu childmtoto."
153
437000
3000
ni "nusu shetani, nusu watoto."
07:32
And so I beganilianza to realizekutambua that my AmericanMarekani roommatemtu wa kulala naye
154
440000
3000
Hivyo, nilianza kuelewa kwamba mwanafunzi
Mmarekani ninayeshirikiana nae chumba
07:35
mustlazima have throughoutkote her life
155
443000
2000
lazima katika maisha yake
07:37
seenkuonekana and heardkusikia differenttofauti versionsmatoleo
156
445000
2000
atakuwa ameona na kusikia
namna mbalimbali za hii hadithi moja,
07:39
of this singlemoja storyhadithi,
157
447000
2000
07:41
as had a professorprofesa,
158
449000
2000
kama ilivyo kwa profesa,
07:43
who oncemara moja told me that my novelriwaya was not "authenticallykweli vya AfricanAfrika."
159
451000
5000
ambaye aliwahi niambia kuwa
riwaya yangu haikuwa "na uhalisia wa Kiafrika,"
Sasa, nilikubaliana na kuchanganua
07:48
Now, I was quitekabisa willingtayari to contendkubishana that there were a numbernambari of things
160
456000
2000
kwamba kulikuwa na baadhi ya vitu
ambavyo si sawa katika riwaya hii,
07:50
wrongsi sawa with the novelriwaya,
161
458000
2000
07:52
that it had failedimeshindwa in a numbernambari of placesmaeneo,
162
460000
4000
na kuwa nilifeli katika maeneo mbalimbali,
07:56
but I had not quitekabisa imaginedalifikiria that it had failedimeshindwa
163
464000
2000
lakini sikufiria kwamba ilifeli
07:58
at achievingkufikia something calledaitwaye AfricanAfrika authenticityuhalali.
164
466000
3000
katika kutekeleza
uhalisia wake wa Kiafrika.
08:01
In factukweli I did not know what
165
469000
2000
Kiukweli, sikufahamu
uhalisia wa Kiafrika ni upi.
08:03
AfricanAfrika authenticityuhalali was.
166
471000
3000
08:06
The professorprofesa told me that my characterswahusika
167
474000
2000
Profesa alinielezza kwamba wahusika kwenye riwaya
walikuwa wanafanana mno kama yeye,
08:08
were too much like him,
168
476000
2000
08:10
an educatedelimu and middle-classtabaka la kati man.
169
478000
2000
msomi aliye katika maisha ya kati.
08:12
My characterswahusika drovealimfukuza carsmagari.
170
480000
2000
Wahusika wangu waliendesha magari.
08:14
They were not starvingnjaa.
171
482000
3000
Hawakuwa wanashinda na njaa.
08:17
ThereforeKwa hivyo they were not authenticallykweli vya AfricanAfrika.
172
485000
4000
Kwa hiyo hawakuwa Waafrika halisi.
08:21
But I mustlazima quicklyharaka addongeza that I too am just as guiltymwenye hatia
173
489000
3000
Lakini niongeze haraka-haraka
kwamba najisikia hatia
08:24
in the questionswali of the singlemoja storyhadithi.
174
492000
3000
katika swali la la hadithi iliyo moja.
08:27
A fewwachache yearsmiaka agoiliyopita, I visitedalitembelea MexicoMeksiko from the U.S.
175
495000
4000
Miaka michache iliyopita,
nilitembelea Mexico nikitokea Marekani.
08:31
The politicalkisiasa climatehali ya hewa in the U.S. at the time was tensewakati,
176
499000
2000
Hali ya kisiasa nchini Marekani
wakati huo ilikuwa tete,
08:33
and there were debatesmjadala going on about immigrationuhamiaji.
177
501000
4000
kulikuwa na majadiliano yanayoendelea
kuhusu uhamiaji.
08:37
And, as oftenmara nyingi happenshutokea in AmericaAmerika,
178
505000
2000
Na, mara kwa mara hutokea Marekani,
08:39
immigrationuhamiaji becameikawa synonymoussawa with MexicansMexicans.
179
507000
3000
neno uhamiaji likaja kuwa
linahusishwa na watu wenye asili ya Mexico.
08:42
There were endlesskutokuwa na mwisho storieshadithi of MexicansMexicans
180
510000
2000
Kulikuwa na hadithi ndefu
kuhusu Wamexico
08:44
as people who were
181
512000
2000
kama watu wanaonyonya mfumo wa afya,
08:46
fleecingwakiigharimu the healthcareHuduma ya afya systemmfumo,
182
514000
2000
08:48
sneakingsneaking acrosskote the bordermpaka,
183
516000
2000
wanajipenyeza kwenye mipaka,
08:50
beingkuwa arrestedwalikamatwa at the bordermpaka, that sortfanya of thing.
184
518000
4000
wanakamatwa kwenye mipaka,
vitu kama hivyo.
08:54
I rememberkumbuka walkingkutembea around on my first day in GuadalajaraGuadalajara,
185
522000
4000
Nakumbuka siku ya kwanza nilipokuwa natembea
eneo liitwalo Guadalajara,
08:58
watchingkuangalia the people going to work,
186
526000
2000
nikiwaangalia watu wakielekea makazini,
09:00
rollingkupigia up tortillastortillas in the marketplacesokoni,
187
528000
2000
wakitengeneza tortilla maeneo ya sokoni,
09:02
smokingkuvuta sigara, laughingKucheka.
188
530000
3000
wakivuta sigara, wakicheka.
09:05
I rememberkumbuka first feelinghisia slightkidogo surprisemshangao.
189
533000
3000
Nakumbuka kwa mara ya kwanza
nilipatwa na mshangao kidogo.
09:08
And then I was overwhelmedkuharibiwa with shameaibu.
190
536000
3000
Kisha, nikagubikwa na aibu.
09:11
I realizedgundua that I had been so immersedimmersed
191
539000
3000
Nikatambua ya kwamba nimezama sana katika habari zinazoelezea watu wa Mexico
09:14
in the mediavyombo vya habari coveragechanjo of MexicansMexicans
192
542000
2000
09:16
that they had becomekuwa one thing in my mindakili,
193
544000
2000
ambao wamekuwa jambo katika akili yangu,
09:18
the abjectinakabiliwa immigrantwalivyokubali.
194
546000
3000
wahamiaji duni,
nilidanganyika katika hadithi moja
ya watu wa Mexico
09:21
I had boughtkununuliwa into the singlemoja storyhadithi of MexicansMexicans
195
549000
2000
09:23
and I could not have been more ashamedaibu of myselfMimi mwenyewe.
196
551000
3000
na sikuweza kujisikia aibu zaidi.
09:26
So that is how to createkuunda a singlemoja storyhadithi,
197
554000
2000
Kwa hiyo hiyo ndiyo
namna ya kutengeneza hadithi moja.
09:28
showonyesha a people as one thing,
198
556000
3000
kuwaeleza watu kama jambo moja,
09:31
as only one thing,
199
559000
2000
kama jambo moja tu,
09:33
over and over again,
200
561000
2000
tena na tena,
09:35
and that is what they becomekuwa.
201
563000
3000
na hivyo ndivyo watakavyokuwa.
Haiwezekani kuongelea kuhusu hadithi moja
09:38
It is impossiblehaiwezekani to talk about the singlemoja storyhadithi
202
566000
2000
09:40
withoutbila talkingkuzungumza about powernguvu.
203
568000
3000
bila kuongelea kuhusu uwezo ya mamlaka.
09:43
There is a wordneno, an IgboAmbapo wordneno,
204
571000
2000
Kuna neno, neno la lugha ya Igbo,
09:45
that I think about wheneverwakati wowote I think about
205
573000
2000
ambalo huwa naliwaza kila nikifikiria
mfumo wa mamlaka wa dunia,
09:47
the powernguvu structuresmiundo of the worldulimwengu, and it is "nkalinkali."
206
575000
3000
na hili "nkali".
09:50
It's a nounNomino that looselyhuru translatesTafsiri
207
578000
2000
Ni nomino ambayo inatafsiriwa kama
"kuwa juu zaidi ya mwigine."
09:52
to "to be greaterzaidi than anothermwingine."
208
580000
3000
09:55
Like our economickiuchumi and politicalkisiasa worldsulimwengu,
209
583000
3000
Kama ulivyo ulimwengu wa
kiuchumi na kisiasa,
09:58
storieshadithi too are definedinafafanuliwa
210
586000
2000
hadithi pia huelezwa kwa kanuni ya nkali:
10:00
by the principlekanuni of nkalinkali:
211
588000
3000
10:03
How they are told, who tellsanasema them,
212
591000
2000
Zinaelezwaje, nani anaelezea,
10:05
when they're told, how manywengi storieshadithi are told,
213
593000
3000
wakati gani zilielezwa,
hadithi ngapi zinaelezwa,
10:08
are really dependenttegemezi on powernguvu.
214
596000
4000
haya yote yanategemea sana
nguvu ya mamlaka.
10:12
PowerNguvu is the abilityuwezo not just to tell the storyhadithi of anothermwingine personmtu,
215
600000
3000
Mamlaka ni uwezo sio tu wa kueleza
hadithi ya kuhusu mtu mwingine,
10:15
but to make it the definitiveslutgiltig storyhadithi of that personmtu.
216
603000
4000
lakini kuifanya iwe hadithi mahususi
kuhusu mtu huyo.
10:19
The PalestinianPalestina poetmshairi MouridMourid BarghoutiBarghouti writesanaandika
217
607000
2000
Mshairi wa Kipalestina
Mourid Barghouti aliandika
10:21
that if you want to dispossessdispossess a people,
218
609000
3000
kwamba kama unataka kuwaondoa watu,
10:24
the simplestrahisi way to do it is to tell theirwao storyhadithi
219
612000
3000
njia rahisi ya kufanya hivyo
ni kuelezea hadithi yao
10:27
and to startkuanza with, "secondlypili."
220
615000
3000
na kuanza na, "pili."
10:30
StartKuanza the storyhadithi with the arrowsmishale of the NativeAsili AmericansWamarekani,
221
618000
4000
Anza hadithi na mishale
ya waliokuwa wakazi halisi wa Amerika,
10:34
and not with the arrivalkuwasili of the BritishUingereza,
222
622000
3000
na sio baada ya kufika kwa Waingereza,
10:37
and you have an entirelykabisa differenttofauti storyhadithi.
223
625000
3000
na utakuwa na hadithi tofauti nyingine kabisa.
10:40
StartKuanza the storyhadithi with
224
628000
2000
Anza na hadithi kuhusu
kuanguka kwa dola za Kiafrika,
10:42
the failurekushindwa of the AfricanAfrika statehali,
225
630000
2000
10:44
and not with the colonialkikoloni creationuumbaji of the AfricanAfrika statehali,
226
632000
4000
na sio dola za Kiafrika
zilizotokana na ukoloni,
10:48
and you have an entirelykabisa differenttofauti storyhadithi.
227
636000
4000
na utakuwa na hadithi tofauti kabisa.
10:52
I recentlyhivi karibuni spokealizungumza at a universitychuo kikuu where
228
640000
2000
Hivi karibun nilitoa hotuba katika chuo
10:54
a studentmwanafunzi told me that it was
229
642000
2000
ambapo mwanafunzi aliniambia
kwamba ilikuwa ni aibu
10:56
suchvile a shameaibu
230
644000
2000
kwamba wanaume wa Kinigeria
walikuwa wanyanyasaji
10:58
that NigerianNigeria menwatu were physicalkimwili abuserswanaokiuka
231
646000
3000
kama alivyo muhusika
ambaye ni baba katika riwaya yangu.
11:01
like the fatherbaba charactertabia in my novelriwaya.
232
649000
3000
11:04
I told him that I had just readsoma a novelriwaya
233
652000
2000
Nikamwambia nimesoma riwaya
iitwayo "Mwendawazimu wa Kiamerika" --
11:06
calledaitwaye AmericanMarekani PsychoKisaikolojia --
234
654000
2000
11:08
(LaughterKicheko)
235
656000
2000
(Kicheko)
11:10
-- and that it was suchvile a shameaibu
236
658000
2000
-- na kwamba ilikuwa aibu
11:12
that youngvijana AmericansWamarekani were serialserial murdererswauaji.
237
660000
3000
kwamba vijana wadogo wa Kiamerika
walikuwa wauaji waliokubuhu.
11:15
(LaughterKicheko)
238
663000
4000
(Kicheko)
11:19
(ApplauseMakofi)
239
667000
6000
(Makofi)
11:25
Now, obviouslywazi I said this in a fitinafaa of mildmpole irritationkuwasha.
240
673000
3000
Sasa, kiukweli nilisema hili
kutokana na kukerwa.
11:28
(LaughterKicheko)
241
676000
2000
(Kicheko)
11:30
But it would never have occurredilitokea to me to think
242
678000
2000
Lakini isingeweza kutokea kwangu kuwaza
11:32
that just because I had readsoma a novelriwaya
243
680000
2000
kwamba kwa sababu nimesoma riwaya
ambayo muhusika ni muuaji wa kufululiza
11:34
in whichambayo a charactertabia was a serialserial killermuuaji
244
682000
2000
11:36
that he was somehowkwa namna fulani representativemwakilishi
245
684000
2000
kwamba kwa kiasi fulani
wanawakilisha Wamarekani wote.
11:38
of all AmericansWamarekani.
246
686000
2000
11:40
This is not because I am a better personmtu than that studentmwanafunzi,
247
688000
3000
Hii si kwamba mimi
ni mtu bora kuliko yule mwanafunzi,
11:43
but because of America'sMarekani culturalutamaduni and economickiuchumi powernguvu,
248
691000
3000
lakini kwa sababu ya utamaduni
na nguvu ya uchumi wa Marekani,
11:46
I had manywengi storieshadithi of AmericaAmerika.
249
694000
2000
Nilikuwa nina hadithi nyingi za Marekani.
11:48
I had readsoma TylerTyler and UpdikeUpdike and SteinbeckSteinbeck and GaitskillGaitskill.
250
696000
4000
Nilisoma Tyler na Updike
na Steinbeck na Gaitskill.
11:52
I did not have a singlemoja storyhadithi of AmericaAmerika.
251
700000
3000
Sikuwa na hadithi moja ya Marekani.
11:55
When I learnedkujifunza, some yearsmiaka agoiliyopita, that writerswaandishi were expectedinatarajiwa
252
703000
3000
Nilipojifunza, miaka kadhaa iliyopita,
kwamba waandishi wanategemewa kuwa na maisha ya utotoni ambayo siyo ya furaha
11:58
to have had really unhappyfuraha childhoodschildhoods
253
706000
4000
ili kuja kufanikiwa baadaye,
12:02
to be successfulimefanikiwa,
254
710000
2000
12:04
I beganilianza to think about how I could inventzulia
255
712000
2000
Nilianza kuwaza ni namna gani naweza buni
vitu vibaya ambavyo wazazi wangu walinifanyia.
12:06
horriblekutisha things my parentswazazi had donekufanyika to me.
256
714000
2000
12:08
(LaughterKicheko)
257
716000
2000
(Kicheko)
12:10
But the truthukweli is that I had a very happyfuraha childhoodutoto,
258
718000
4000
Lakini ukweli ni kwamba nilikuwa na maisha ya utoto ambayo yalikuwa ya furaha sana,
12:14
fullkamili of laughterkicheko and love, in a very close-knitkuunganishwa kwa karibu familyfamilia.
259
722000
3000
yaliyojaa vicheko na upendo,
katika familia iliyo na ukaribu sana.
12:17
But I alsopia had grandfathersbabu who diedalikufa in refugeewakimbizi campsmakambi.
260
725000
4000
Lakini pia nilikuwa na mababu
waliofia kwenye kambi za wakimbizi.
Binamu yangu Polle alifariki
sababu hakupata matibabu yanayostahili.
12:21
My cousinbinamu PollePolle diedalikufa because he could not get adequatekutosha healthcareHuduma ya afya.
261
729000
4000
12:25
One of my closestkaribu zaidi friendsmarafiki, OkolomaOkoloma, diedalikufa in a planendege crashajali
262
733000
3000
Mmoja wa rafiki zangu,Okoloma,
alifariki kwenye ajali ya ndege
12:28
because our firemoto trucksmalori did not have watermaji.
263
736000
3000
kwa sababu gari zetu za zimamoto
hazikuwa na maji.
12:31
I grewilikua up underchini repressivekupigana militarykijeshi governmentsserikali
264
739000
3000
Nimekulia katika serikali ya kijeshi
ambayo ni kandamizi
12:34
that devalueddevalued educationelimu,
265
742000
2000
ambayo haikujali elimu,
12:36
so that sometimesmara nyingine my parentswazazi were not paidkulipwa theirwao salariesmishahara.
266
744000
3000
kwa muda mwingine,
wazazi walikuwa hawalipwi mishahara.
12:39
And so, as a childmtoto, I saw jamjam disappearkutoweka from the breakfastkifungua kinywa tablemeza,
267
747000
4000
Hivyo, kama mtoto, nilianza kuona jamu hakuna mezani wakati wa kupata kifungua kinywa,
12:43
then margarineBlue Bandi disappearedkutoweka,
268
751000
2000
kisha siagi nayo ikakosekana,
12:45
then breadmkate becameikawa too expensiveghali,
269
753000
3000
kisha mkate ukawa ghali sana,
12:48
then milkmaziwa becameikawa rationednyakai.
270
756000
3000
kisha maziwa yakapungua.
12:51
And mostwengi of all, a kindaina of normalizednormalized politicalkisiasa fearhofu
271
759000
3000
Na katika yote, hali ya hofu ya kisiasa
12:54
invadedwalivamia our livesanaishi.
272
762000
4000
ikaingilia maisha yetu,
Na hadithi zote hizi zimenitengeneza mimi wa leo.
12:58
All of these storieshadithi make me who I am.
273
766000
2000
13:00
But to insistkusisitiza on only these negativehasi storieshadithi
274
768000
4000
Lakini kusisitiza katika hizi hadithi hasi
13:04
is to flattenuutandaze my experienceuzoefu
275
772000
3000
ni kuongeza uzoefu wangu
13:07
and to overlookwaache the manywengi other storieshadithi
276
775000
2000
na kuachana na hadithi nyinginezo nyingi ambazo zimenitengeneza mimi.
13:09
that formedsumu me.
277
777000
2000
13:11
The singlemoja storyhadithi createshujenga stereotypesubaguzi,
278
779000
3000
Hadithi moja hutengeneza tabaka,
13:14
and the problemtatizo with stereotypesubaguzi
279
782000
3000
na tatizo la tabaka
si kwamba hazina kweli,
13:17
is not that they are untruekweli,
280
785000
2000
13:19
but that they are incompletehaijakamilika.
281
787000
2000
lakini hazijakamilika.
13:21
They make one storyhadithi becomekuwa the only storyhadithi.
282
789000
4000
Hufanya hadithi moja kuwa hadithi pekee.
13:25
Of coursebila shaka, AfricaAfrika is a continentbara fullkamili of catastrophesmajanga:
283
793000
2000
Hakika, Afrika ni bara
ambalo limejaa majanga:
13:27
There are immensekubwa oneswale, suchvile as the horrifickutisha rapesubakaji in CongoKongo
284
795000
4000
Kuna majanga yaliyo makubwa,
kama ubakaji wa kutisha nchini Congo
13:31
and depressinghuzuni oneswale, suchvile as the factukweli that
285
799000
2000
na wa kudidimiza,
kama ukweli kwamba watu 5000 wanaomba
nafasi moja ya kazi nchini Nigeria.
13:33
5,000 people applytumia for one jobkazi vacancynafasi in NigeriaNigeria.
286
801000
5000
13:38
But there are other storieshadithi that are not about catastrophejanga,
287
806000
3000
Lakini kuna hadithi nyingine
ambazo hazihusiani na majanga,
13:41
and it is very importantmuhimu, it is just as importantmuhimu, to talk about them.
288
809000
4000
na ni muhimu sana, ni namna kuziongelea.
13:45
I've always feltwalihisi that it is impossiblehaiwezekani
289
813000
2000
Wakati wote nimekuwa nikihisi haiwezekani
13:47
to engagekushiriki properlyvizuri with a placemahali or a personmtu
290
815000
3000
kujiunga kwa utaratibu na sehemu au mtu
13:50
withoutbila engagingkushiriki with all of the storieshadithi of that placemahali and that personmtu.
291
818000
4000
bila kuhusiana na hadithi zote
za mahala pale au mtu huyo.
13:54
The consequencematokeo of the singlemoja storyhadithi
292
822000
3000
Madhara ya hadithi moja ni kwamba:
13:57
is this: It robsuchafu kirahisi inawaibia people of dignityheshima.
293
825000
3000
Hunyang'anya watu wa heshima.
14:00
It makeshufanya our recognitionkutambua of our equalsawa humanityubinadamu difficultvigumu.
294
828000
4000
Hufanya utambuzi wetu
wa usawa wa kibinadamu kuwa mgumu.
14:04
It emphasizesinasisitiza how we are differenttofauti
295
832000
3000
Husisitiza ni jinsi gani tulivyo tofauti
kuliko vile tulivyo sawa.
14:07
ratherbadala than how we are similarsawa.
296
835000
2000
14:09
So what if before my MexicanMexican tripsafari
297
837000
2000
Inakuwaje wakati
kabla ya safari yangu ya Mexico,
14:11
I had followedikifuatiwa the immigrationuhamiaji debatemjadala from bothwote wawili sidespande,
298
839000
4000
Ningefatilia majadiliano ya uhamiaji
kutoka pande zote,
14:15
the U.S. and the MexicanMexican?
299
843000
2000
upande wa Marekani na wa Mexico?
14:17
What if my mothermama had told us that Fide'sYa fide familyfamilia was poormaskini
300
845000
4000
Ingekuwaje kama mama yangu angeniambia
familia ya Fide ilikuwa masikini
14:21
and hardworkinganayefanya kazi kwa bidii?
301
849000
2000
na ya wachapakazi?
14:23
What if we had an AfricanAfrika televisiontelevisheni networkmtandao
302
851000
2000
Inakuwaje kama tungekuwa
na mtandao wa televisheni wa Kiafrika
14:25
that broadcastmatangazo diversetofauti AfricanAfrika storieshadithi all over the worldulimwengu?
303
853000
4000
ambao unarusha vipindi
vya hadithi za Afrika duniani kote?
14:29
What the NigerianNigeria writermwandishi ChinuaChinua AchebeAchebe callswito
304
857000
2000
Kitu ambacho muandishi wa Kinigeria Chinua Achebe
anaita "usawa wa hadithi."
14:31
"a balanceusawa of storieshadithi."
305
859000
3000
Inakuweaje kama mwanafunzi niliyeishi naye chumba kimoja angefahamu kuhusu mchapishaji wangu wa Kinigeria,
14:34
What if my roommatemtu wa kulala naye knewalijua about my NigerianNigeria publishermchapishaji,
306
862000
3000
14:37
MuktaMukta BakarayBakaray,
307
865000
2000
Muhtar Bakare,
14:39
a remarkableajabu man who left his jobkazi in a bankBenki
308
867000
2000
mtu wa kipekee ambaye
aliacha kazi ya benki
14:41
to followFuata his dreamndoto and startkuanza a publishingkuchapisha housenyumba?
309
869000
3000
na kufuata ndoto zake
na kuanzisha nyumba ya uchapishaji
14:44
Now, the conventionalkawaida wisdomhekima was that NigeriansWanaijeria don't readsoma literaturefasihi.
310
872000
4000
Sasa, hekima iliyozoeleka ilikuwa kwamba
Wanigeria huwa hawasomi fasihi.
Yeye alikataa.
14:48
He disagreedkuzozana. He feltwalihisi
311
876000
2000
Alihisi kwamba watu
ambao wanaweza kusoma, wangesoma,
14:50
that people who could readsoma, would readsoma,
312
878000
2000
14:52
if you madealifanya literaturefasihi affordablenafuu and availableinapatikana to them.
313
880000
4000
kama ungefanya kazi ya fasihi iwe katika bei nafuu na kupatikana kiurahisi.
14:56
ShortlyMuda mfupi after he publishediliyochapishwa my first novelriwaya
314
884000
3000
Muda mfupi baada ya kuchapisha
riwaya yangu ya kwanza,
14:59
I wentakaenda to a TVTV stationkituo in LagosLagos to do an interviewmahojiano,
315
887000
3000
Nilikwenda kwenye kituo cha televisheni
kilichopo Lagos kwa ajili ya mahojiano,
15:02
and a womanmwanamke who workedkazi there as a messengerMjumbe camealikuja up to me and said,
316
890000
3000
na mwanamke ambaye anafanya kazi pale kama karani alinifata na kusema,
15:05
"I really likedwalipenda your novelriwaya. I didn't like the endingkuishia.
317
893000
3000
"Nimependa sana riwaya yako.
Sijapenda mwishoni mwake.
15:08
Now you mustlazima writeandika a sequelsequel, and this is what will happenkutokea ..."
318
896000
3000
Sasa, ni lazima uandike muendelezo
na hiki ndicho kitatokea ..."
15:11
(LaughterKicheko)
319
899000
3000
(Kicheko)
15:14
And she wentakaenda on to tell me what to writeandika in the sequelsequel.
320
902000
3000
Na alipoendelea kunielezea
kipi cha kuandika kwenye muendelezo.
15:17
I was not only charmedmduara charmed, I was very movedwakiongozwa.
321
905000
3000
Si kwamba nilivutiwa tu,
lakini pia nilisisimka.
15:20
Here was a womanmwanamke, partsehemu of the ordinarykawaida massesMisa of NigeriansWanaijeria,
322
908000
3000
Huyu ni mwanamke, mmoja wa watu wengi
wa kawaida waliopo Nigeria,
15:23
who were not supposedwalidhani to be readerswasomaji.
323
911000
3000
ambao hawakutakiwa kuwa wasomaji.
Si kwamba alisoma tu kitabu,
15:26
She had not only readsoma the bookkitabu, but she had takenkuchukuliwa ownershipumiliki of it
324
914000
2000
lakini pia alikimiliki
15:28
and feltwalihisi justifiedThibitisha in tellingkuwaambia me
325
916000
3000
na aliona ana haki kuaniambia
kitu cha kuandika katika muendelezo.
15:31
what to writeandika in the sequelsequel.
326
919000
2000
15:33
Now, what if my roommatemtu wa kulala naye knewalijua about my friendrafiki FumiFumi OndaWimbi,
327
921000
4000
Sasa, ingekuwaje kama mwanafunzi niishiye nae chumba kimoja angejua kuhusu rafiki yangu Funmi Lyanda,
15:37
a fearlesshawaogopi womanmwanamke who hostsmajeshi a TVTV showonyesha in LagosLagos,
328
925000
3000
mwanamke jasiri ambaye anaongoza
kipindi cha televisheni Lagos,
15:40
and is determinedkuamua to tell the storieshadithi that we preferunapendelea to forgetkusahau?
329
928000
3000
na anadhamiria kuelezea hadithi
ambazo tunapendelea kuzisahau?
15:43
What if my roommatemtu wa kulala naye knewalijua about the heartmoyo procedureutaratibu
330
931000
4000
Inakuwaje kama mwenzangu
angetambua kuhusu upasuaji wa moyo
15:47
that was performedalifanya in the LagosLagos hospitalhospitali last weekwiki?
331
935000
3000
ambao ulifanyika wiki iliyopita
jijini Lagos?
15:50
What if my roommatemtu wa kulala naye knewalijua about contemporarykisasa NigerianNigeria musicmuziki,
332
938000
4000
Inakuwaje angefahamu
kuhusu muziki wa kisasa kwa Kinigeria,
15:54
talentedwenye vipaji people singingkuimba in EnglishKiingereza and PidginPijini,
333
942000
3000
watu wenye vipaji wanaoimba
katika lugha za Kiingereza na pijini,
15:57
and IgboAmbapo and YorubaKiyoruba and IjoIjo,
334
945000
2000
na Kiigbo na Kiyoruba na Kiijo,
15:59
mixingkuchanganya influencesushawishi from Jay-ZJay-Z to FelaFela
335
947000
4000
wakichanganya ushawishi
kutoka kwa Jay Z hadi kwa Fela
16:03
to BobBob MarleyMarley to theirwao grandfathersbabu.
336
951000
3000
kwenda kwa Bob Marley na babu zao.
16:06
What if my roommatemtu wa kulala naye knewalijua about the femalekike lawyerMwanasheria
337
954000
2000
Inakuwaje kama angejua
kuhusu wakili mwanamke
16:08
who recentlyhivi karibuni wentakaenda to courtmahakama in NigeriaNigeria
338
956000
2000
ambaye hivi karibuni alienda mahakamani nchini Nigeria kuipa changamoto sheria isiyo na maana
16:10
to challengechangamoto a ridiculousujinga lawsheria
339
958000
2000
16:12
that requiredinahitajika womenwanawake to get theirwao husband'smume consentidhini
340
960000
3000
ambayo inawataka wanawake
kupewa ruhusa na waume zao
16:15
before renewingkufanywa upya theirwao passportspasipoti?
341
963000
3000
kabla ya kutengeneza hati mpya ya kusafiria?
16:18
What if my roommatemtu wa kulala naye knewalijua about NollywoodNollywood,
342
966000
3000
Inakuwaje kama angefahamu kuhusu Nollywood,
16:21
fullkamili of innovativeubunifu people makingkufanya filmsfilamu despitelicha ya great technicalkiufundi oddstabia mbaya,
343
969000
4000
iliyojawa na watu wabunifu wanaotengeneza filamu ingawaje kuna changamoto nyingi za kiufundi,
16:25
filmsfilamu so popularmaarufu
344
973000
2000
filamu ambazo ni maarufu sana
16:27
that they really are the bestbora examplemfano
345
975000
2000
ambazo ni mfano mzuri unaoonyesha Wanigeria wanatumia kile wanachotengeneza?
16:29
of NigeriansWanaijeria consumingkuteketeza what they producekuzalisha?
346
977000
3000
16:32
What if my roommatemtu wa kulala naye knewalijua about my wonderfullyajabu ambitiouskabambe hairnywele braiderbraider,
347
980000
3000
Inakuwaje kama angefahamu
kuhusu msusi wangu bora kabisa,
16:35
who has just startedilianza her ownmwenyewe businessbiashara sellingkuuza hairnywele extensionsVirefusho vya?
348
983000
4000
ambaye ameanza biashara yake mwenyewe
akiuza nywele za kuongezea?
16:39
Or about the millionsmamilioni of other NigeriansWanaijeria
349
987000
2000
Au kuhusu mamilioni ya Wanigeria wengine ambao huanza biashara na muda mwingine kuanguka,
16:41
who startkuanza businessesbiashara and sometimesmara nyingine failkushindwa,
350
989000
2000
16:43
but continueendelea to nursemuuguzi ambitiontamaa?
351
991000
4000
lakini huendelea kukuza azma yao?
16:47
EveryKila time I am home I am confrontedwanakabiliwa with
352
995000
2000
Muda wote nikiwa nyumbani hukutana
16:49
the usualkawaida sourcesvyanzo of irritationkuwasha for mostwengi NigeriansWanaijeria:
353
997000
3000
na vyanzo vya kila wakati vya kukwaza
kwa Wanigeria wengi:
16:52
our failedimeshindwa infrastructuremiundombinu, our failedimeshindwa governmentserikali,
354
1000000
3000
miundombinu yetu mibovu,
serikali iliyoanguka,
16:55
but alsopia by the incredibleajabu resilienceujasiri of people who
355
1003000
3000
lakini pia kwa ustahimilivu mkubwa
wa watu ambao hufanikiwa,
bila ya kutegemea serikali,
16:58
thrivekustawi despitelicha ya the governmentserikali,
356
1006000
3000
17:01
ratherbadala than because of it.
357
1009000
2000
bila yenyewe kabisa.
17:03
I teachkufundisha writingkuandika workshopswarsha in LagosLagos everykila summermajira ya joto,
358
1011000
3000
Huwa natoa mafunzo ya uandishi
kila kipindi cha joto jijini Lagos,
17:06
and it is amazingajabu to me how manywengi people applytumia,
359
1014000
3000
na huwa inanishangaza
kwa namna gani watu wengi hujiunga,
17:09
how manywengi people are eagerhamu ya to writeandika,
360
1017000
3000
namna ambavyo watu wengi wana shauku ya kuandika,
17:12
to tell storieshadithi.
361
1020000
2000
ili kueleza hadithi.
17:14
My NigerianNigeria publishermchapishaji and I have just startedilianza a non-profitlisilo
362
1022000
3000
Mimi na mchapishaji wa kitabu changu
tumeanzisha taasisi isiyo ya kibiashara
17:17
calledaitwaye FarafinaFarafina TrustImani,
363
1025000
2000
inayofahamika kama Farafina Trust,
17:19
and we have bigkubwa dreamsndoto of buildingkujenga librariesmaktaba
364
1027000
3000
na tuna ndoto kubwa ya kujenga maktaba
17:22
and refurbishingrefurbishing librariesmaktaba that alreadytayari existzipo
365
1030000
2000
na kukarabati maktaba ambazo tayari zipo
17:24
and providingkutoa booksvitabu for statehali schoolsshule
366
1032000
3000
na kutoa vitabu kwa shule za majimboni
17:27
that don't have anything in theirwao librariesmaktaba,
367
1035000
2000
ambazo hazina vitabu katika maktaba zao,
17:29
and alsopia of organizingkuandaa lots and lots of workshopswarsha,
368
1037000
2000
na kuandaa mafunzo mengi mno,
17:31
in readingkusoma and writingkuandika,
369
1039000
2000
katika kuandika na kusoma,
17:33
for all the people who are eagerhamu ya to tell our manywengi storieshadithi.
370
1041000
3000
kwa watu wote ambao wana shauku
ya kuelezea hadithi zetu nyingi.
17:36
StoriesHadithi matterjambo.
371
1044000
2000
Hadithi zina maana.
17:38
ManyWengi storieshadithi matterjambo.
372
1046000
2000
Hadithi nyingi zina maana.
17:40
StoriesHadithi have been used to dispossessdispossess and to malignkuyatenga,
373
1048000
4000
Haidithi zimekuwa
zikitumika kupokonya na kukejeli,
17:44
but storieshadithi can alsopia be used to empowerkuwawezesha and to humanizehumanize.
374
1052000
4000
lakini hadithi zinaweza tumika
kuhamasisha na kuleta ubinadamu.
17:48
StoriesHadithi can breakkuvunja the dignityheshima of a people,
375
1056000
3000
Hadithi zinaweza kuvunja heshima ya watu,
17:51
but storieshadithi can alsopia repairukarabati that brokenkuvunjwa dignityheshima.
376
1059000
5000
lakini hadithi zinaweza
kurudisha heshima iliyopotea.
17:56
The AmericanMarekani writermwandishi AliceAlice WalkerWalker wrotealiandika this
377
1064000
2000
Mwandishi wa Kimarekani
Alice Walker aliandika
17:58
about her SouthernKusini relativesjamaa
378
1066000
2000
kuhusu ndugu zake wanaotokea Kusini
ambao walihamia Kaskazini.
18:00
who had movedwakiongozwa to the NorthKaskazini.
379
1068000
2000
18:02
She introducedilianzisha them to a bookkitabu about
380
1070000
2000
Aliwaonyesha kitabu kuhusu
18:04
the SouthernKusini life that they had left behindnyuma:
381
1072000
3000
maisha ya Kusini ambayo wameyaacha nyuma.
18:07
"They satameketi around, readingkusoma the bookkitabu themselveswenyewe,
382
1075000
4000
"Walikaa, na wakakisoma kitabu,
18:11
listeningkusikiliza to me readsoma the bookkitabu, and a kindaina of paradiseparadiso was regainedmabavu."
383
1079000
6000
nisikilize mimi soma kitabu,
na raha ya dunia utaipata tena."
18:17
I would like to endmwisho with this thought:
384
1085000
3000
Ningependelea kumalizia na hili wazo:
18:20
That when we rejectKataa the singlemoja storyhadithi,
385
1088000
3000
Kwamba pale tunapokataa hadithi moja,
18:23
when we realizekutambua that there is never a singlemoja storyhadithi
386
1091000
3000
tunapogundua kwamba hakuna hadithi moja
18:26
about any placemahali,
387
1094000
2000
kuhusu sehemu yoyote,
18:28
we regainkurejesha a kindaina of paradiseparadiso.
388
1096000
2000
huwa tunarejesha Furaha.
18:30
Thank you.
389
1098000
2000
Asante.
(Makofi)
18:32
(ApplauseMakofi)
390
1100000
8000
Translated by MIRIAM ELISHA
Reviewed by Nelson Simfukwe

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Chimamanda Ngozi Adichie - Novelist
Inspired by Nigerian history and tragedies all but forgotten by recent generations of westerners, Chimamanda Ngozi Adichie’s novels and stories are jewels in the crown of diasporan literature.

Why you should listen

In Nigeria, Chimamanda Ngozi Adichie's novel Half of a Yellow Sun has helped inspire new, cross-generational communication about the Biafran war. In this and in her other works, she seeks to instill dignity into the finest details of each character, whether poor, middle class or rich, exposing along the way the deep scars of colonialism in the African landscape.

Adichie's newest book, The Thing Around Your Neck, is a brilliant collection of stories about Nigerians struggling to cope with a corrupted context in their home country, and about the Nigerian immigrant experience.

Adichie builds on the literary tradition of Igbo literary giant Chinua Achebe—and when she found out that Achebe liked Half of a Yellow Sun, she says she cried for a whole day. What he said about her rings true: “We do not usually associate wisdom with beginners, but here is a new writer endowed with the gift of ancient storytellers.”

(Photo: Wani Olatunde) 

More profile about the speaker
Chimamanda Ngozi Adichie | Speaker | TED.com