TED2015
David Eagleman: Can we create new senses for humans?
დევიდ იგლმენი: შეგვიძლია ადამიანებისთვის ახალი გრძნობების შექმნა?
Filmed:
Readability: 4.1
2,933,070 views
როგორც ადამიანებს, ჩვენ შეგვიძლია, რომ სინათლის ყველა ტალღიდან მხოლოდ მის ათ-მეტრილიონედზე ნაკლები აღვიქვათ. "რეალობის ჩვენი აღქმა", ამბობს ნეირომეცნიერი დევიდ იგლმენი, "ჩვენი ბიოლოგიით არის შეზღუდული." მას ამის შეცვლა სურს. მისმა კვლევამ ტვინის პროცესების შესახებ ახალი ინტერფეისების შექმნისკენ მიიყვანა - როგორიც სენსორული ჟილეტია - რომ მიიღოს აქამდე უხილავი ინფორმაცია ჩვენ ირგვლივ არსებული სამყაროს შესახებ.
David Eagleman - Neuroscientist
David Eagleman decodes the mysteries of the tangled web of neurons and electricity that make our minds tick -- and also make us human. Full bio
David Eagleman decodes the mysteries of the tangled web of neurons and electricity that make our minds tick -- and also make us human. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
We are built out of very small stuff,
0
973
4543
ჩვენ ძალიან პატარა მასალით ვართ აგებული,
00:17
and we are embedded in
a very large cosmos,
a very large cosmos,
1
5516
2515
და ძალიან დიდ კოსმოსში ვართ ჩასმული,
00:20
and the fact is that we are not
very good at understanding reality
very good at understanding reality
2
8031
4551
და ფაქტია, რომ რეალობაში
კარგად გარკვევა არც ერთ ამ მასშტაბზე
კარგად გარკვევა არც ერთ ამ მასშტაბზე
00:24
at either of those scales,
3
12582
1579
არ გამოგვდის.
00:26
and that's because our brains
4
14161
1602
ეს იმიტომ, რომ ჩვენი ტვინები
00:27
haven't evolved to understand
the world at that scale.
the world at that scale.
5
15763
4394
არ განვითარებულან სამყაროს
ამ მასშტაბებზე შესაცნობად.
ამ მასშტაბებზე შესაცნობად.
00:32
Instead, we're trapped on this
very thin slice of perception
very thin slice of perception
6
20157
4220
ამის ნაცვლად, ჩაკეტილები ვართ
აღქმის ამ ძალიან თხელ ნაჭერზე,
აღქმის ამ ძალიან თხელ ნაჭერზე,
00:36
right in the middle.
7
24377
1766
ზუსტად შუა ადგილას.
00:38
But it gets strange, because even at
that slice of reality that we call home,
that slice of reality that we call home,
8
26723
4468
უცნაური ის არის, რომ რეალობის ამ
ნაჭერზეც კი, რასაც ჩვენ სახლს ვეძახით,
ნაჭერზეც კი, რასაც ჩვენ სახლს ვეძახით,
00:43
we're not seeing most
of the action that's going on.
of the action that's going on.
9
31191
2985
უმეტეს რამეს, რაც ირგვლივ ხდება,
ვერ ვხედავთ.
ვერ ვხედავთ.
00:46
So take the colors of our world.
10
34176
3390
აი, ავიღოთ სამყაროს ფერები.
00:49
This is light waves, electromagnetic
radiation that bounces off objects
radiation that bounces off objects
11
37566
4713
ეს არის სინათლის ტალღები, ელექტომაგნიტური
რადიაცია, რომელიც აირეკლება ობიექტებიდან
რადიაცია, რომელიც აირეკლება ობიექტებიდან
00:54
and it hits specialized receptors
in the back of our eyes.
in the back of our eyes.
12
42279
3437
და ეჯახება თვალების უკანა ნაწილში არსებულ
სპეციალიზირებულ რეცეპტორებს.
სპეციალიზირებულ რეცეპტორებს.
00:57
But we're not seeing
all the waves out there.
all the waves out there.
13
45716
3645
მაგრამ ჩვენ ვერ ვხედავთ
ირგვლივ არსებულ ყველა ტალღას.
ირგვლივ არსებულ ყველა ტალღას.
01:01
In fact, what we see
14
49361
1695
სინამდვილეში, ის რასაც ვხედავთ
01:03
is less than a 10 trillionth
of what's out there.
of what's out there.
15
51056
4063
უფრო ცოტაა,
ვიდრე არსებულის 10 მეტრილიონედი.
ვიდრე არსებულის 10 მეტრილიონედი.
01:07
So you have radio waves and microwaves
16
55119
3367
ანუ, გვაქვს რადიო ტალღები
და მიკროტალღები
და მიკროტალღები
01:10
and X-rays and gamma rays
passing through your body right now
passing through your body right now
17
58486
3297
რენტგენის და გამა სხივები,
რომლებიც ამ წამს გადიან თქვენს სხეულში
რომლებიც ამ წამს გადიან თქვენს სხეულში
01:13
and you're completely unaware of it,
18
61783
2949
და თქვენ საერთოდ ვერ გრძნობთ მათ,
01:16
because you don't come with
the proper biological receptors
the proper biological receptors
19
64732
3181
რადგან არ გაქვთ შესაბამისი
ბიოლოგიური რეცეპტორები
ბიოლოგიური რეცეპტორები
01:19
for picking it up.
20
67913
1208
მათ აღსაქმელად.
01:21
There are thousands
of cell phone conversations
of cell phone conversations
21
69631
2567
ამ წამს ათასობით მობილური
სატელეფონო საუბარი
სატელეფონო საუბარი
01:24
passing through you right now,
22
72198
1556
გადის თქვენს სხეულში
01:25
and you're utterly blind to it.
23
73754
2301
და თქვენ სრულიად ბრმა ხართ მათ მიმართ.
01:28
Now, it's not that these things
are inherently unseeable.
are inherently unseeable.
24
76055
3898
საქმე იმაში არაა, რომ ეს რაღაცეები
არსებითად უხილავია.
არსებითად უხილავია.
01:31
Snakes include some infrared
in their reality,
in their reality,
25
79953
4899
მაგალითად, გველებს აქვთ
ინფრა-წითელი საკუთარ რეალობაში,
ინფრა-წითელი საკუთარ რეალობაში,
01:36
and honeybees include ultraviolet
in their view of the world,
in their view of the world,
26
84852
3878
ფუტკრების ხედვის სამყარო კი
ულტრა იისფერს შეიცავს,
ულტრა იისფერს შეიცავს,
01:40
and of course we build machines
in the dashboards of our cars
in the dashboards of our cars
27
88730
2925
ჩვენ ვქმნით მოწყობილობებს მანქანებში,
01:43
to pick up on signals
in the radio frequency range,
in the radio frequency range,
28
91655
3228
რომ დავიჭიროთ სიგნალები
რადიო სიხშირეების დიაპაზონში,
რადიო სიხშირეების დიაპაზონში,
01:46
and we built machines in hospitals
to pick up on the X-ray range.
to pick up on the X-ray range.
29
94883
3692
ასევე მოწყობილობებს საავადმყოფოებში
რომ დავიჭიროთ რენტგენის დიაპაზონში.
რომ დავიჭიროთ რენტგენის დიაპაზონში.
01:50
But you can't sense
any of those by yourself,
any of those by yourself,
30
98575
3390
მაგრამ თქვენ მათი
შეგრძნება თქვენით არ შეგიძლიათ,
შეგრძნება თქვენით არ შეგიძლიათ,
01:53
at least not yet,
31
101965
1509
ყოველ შემთხვევაში ჯერ-ჯერობით,
01:55
because you don't come equipped
with the proper sensors.
with the proper sensors.
32
103474
3947
რადგან არ ხართ აღჭურვილი
შესაბამისი სენსორებით.
შესაბამისი სენსორებით.
01:59
Now, what this means is that
our experience of reality
our experience of reality
33
107421
4481
ეს ნიშნავს, რომ რეალობის ჩვენი აღქმა
02:03
is constrained by our biology,
34
111902
3460
შეზღუდულია ჩვენი ბიოლოგიით.
02:07
and that goes against
the common sense notion
the common sense notion
35
115362
2554
ეს ეწინააღმდეგება საქვეყნოდ
გავრცელებულ მოსაზრებას
გავრცელებულ მოსაზრებას
02:09
that our eyes and our ears
and our fingertips
and our fingertips
36
117916
2263
რომ ჩვენი თვალები, ყურები და თითები
02:12
are just picking up
the objective reality that's out there.
the objective reality that's out there.
37
120179
4215
უბრალოდ აღიქვამენ ირგვლივ
არსებულ ობიექტურ რეალობას.
არსებულ ობიექტურ რეალობას.
02:16
Instead, our brains are sampling
just a little bit of the world.
just a little bit of the world.
38
124394
5619
სინამდვილეში ჩვენი ტვინები სამყაროს
მხოლოდ პატარა ნაწილს ამოარჩევენ.
მხოლოდ პატარა ნაწილს ამოარჩევენ.
02:22
Now, across the animal kingdom,
39
130013
2067
ცხოველთა სამყაროში
02:24
different animals pick up
on different parts of reality.
on different parts of reality.
40
132080
3320
სხვადასხვა ცხოველი რეალობის
სხვადასხვა ნაწილს არჩევს.
სხვადასხვა ნაწილს არჩევს.
02:27
So in the blind
and deaf world of the tick,
and deaf world of the tick,
41
135400
2949
ასე რომ, ტკიპას ბრმა და ყრუ სამყაროში,
02:30
the important signals
are temperature and butyric acid;
are temperature and butyric acid;
42
138349
4481
ტემპერატურა და ბუთირული მჟავაა
მნიშვნელოვანი სიგნალები;
მნიშვნელოვანი სიგნალები;
02:34
in the world of the black ghost knifefish,
43
142830
2926
შავი აჩრდილი დანა თევზის შემთხვევაში
02:37
its sensory world is lavishly colored
by electrical fields;
by electrical fields;
44
145756
4899
მისი გრძნობების სამყარო გულუხვად
გაფერადებულია ელექტრული ველებით;
გაფერადებულია ელექტრული ველებით;
02:42
and for the echolocating bat,
45
150655
2461
ექოლოკაციური უნარის მქონე ღამურასთვის კი,
02:45
its reality is constructed
out of air compression waves.
out of air compression waves.
46
153116
4040
მისი რეალობა შეკუმშული ჰაერის
ტალღებისგან არის აგებული.
ტალღებისგან არის აგებული.
02:49
That's the slice of their ecosystem
that they can pick up on,
that they can pick up on,
47
157156
4365
ეს არის მათი ეკოსისტემის ნაჭერი,
რისი აღქმაც შეუძლიათ და ჩვენ ამისთვის
რისი აღქმაც შეუძლიათ და ჩვენ ამისთვის
02:53
and we have a word for this in science.
48
161521
1858
სიტყვა გვაქვს მეცნიერებაში.
02:55
It's called the umwelt,
49
163403
1508
მას უმველტი ჰქვია,
02:56
which is the German word
for the surrounding world.
for the surrounding world.
50
164911
3692
რაც გერმანულად გარემო სამყაროს ნიშნავს.
03:00
Now, presumably, every animal assumes
51
168603
2995
ალბათ ყველა ცხოველს ჰგონია,
03:03
that its umwelt is the entire
objective reality out there,
objective reality out there,
52
171598
4389
რომ სწორედ მისი უმველტია გარშემო
არსებული მთელი ობიექტური რეალობა,
არსებული მთელი ობიექტური რეალობა,
03:07
because why would you ever stop to imagine
53
175987
2294
რადგან რატომ უნდა წარმოიდგინო,
03:10
that there's something beyond
what we can sense.
what we can sense.
54
178281
2521
რომ ჩვენს მიერ აღქმულის მიღმა
კიდევ რაღაც არსებობს?
კიდევ რაღაც არსებობს?
03:13
Instead, what we all do
is we accept reality
is we accept reality
55
181412
2714
ჩვენ უბრალოდ ვიღებთ რეალობას ისეთს,
03:16
as it's presented to us.
56
184126
2646
როგორიც წარმოგვიდგება.
03:19
Let's do a consciousness-raiser on this.
57
187222
2495
მოდით ცნობიერება ავიმაღლოთ ამ თემაზე.
03:21
Imagine that you are a bloodhound dog.
58
189717
2656
წარმოიდგინეთ, რომ თქვენ
მეძებარი ძაღლი ხართ.
მეძებარი ძაღლი ხართ.
03:24
Your whole world is about smelling.
59
192973
2205
მთელი თქვენი სამყარო ყნოსვის ირგვლივაა.
03:27
You've got a long snout that has
200 million scent receptors in it,
200 million scent receptors in it,
60
195178
4412
გაქვთ გრძელი დრუნჩი 200 მილიონი
ყნოსვის რეცეპტორით,
ყნოსვის რეცეპტორით,
03:31
and you have wet nostrils
that attract and trap scent molecules,
that attract and trap scent molecules,
61
199590
4504
გაქვთ სველი ნესტოები, რომლებიც იზიდავენ
და იჭერენ სურნელის მოლეკულებს,
და იჭერენ სურნელის მოლეკულებს,
03:36
and your nostrils even have slits
so you can take big nosefuls of air.
so you can take big nosefuls of air.
62
204094
3994
ნესტოებს ნაპრალებიც კი აქვთ,
რომ ბევრი ჰაერი შეისუნთქოთ.
რომ ბევრი ჰაერი შეისუნთქოთ.
03:40
Everything is about smell for you.
63
208088
3274
თქვენთვის ყველაფერი სუნზეა.
03:43
So one day, you stop in your tracks
with a revelation.
with a revelation.
64
211362
3901
ერთ დღესაც, გზაზე მიმავალი ჩერდებით,
03:47
You look at your human owner
and you think,
and you think,
65
215263
3320
უყურებთ თქვენს ადამიან პატრონს და ფიქრობთ,
03:50
"What is it like to have the pitiful,
impoverished nose of a human?
impoverished nose of a human?
66
218583
4810
"ნეტა როგორია ადამიანის საწყალი და
გამოლეული ცხვირის ქონა?
გამოლეული ცხვირის ქონა?
03:55
(Laughter)
67
223393
1690
(სიცილი)
03:57
What is it like when you take
a feeble little noseful of air?
a feeble little noseful of air?
68
225083
3252
როგორია როცა არასაკმარის ჰაერს შეისუნთქავ?
04:00
How can you not know that there's
a cat 100 yards away,
a cat 100 yards away,
69
228335
4049
როგორ ვერ უნდა იგებდე იმას,
რომ 100 მეტრში კატაა,
რომ 100 მეტრში კატაა,
04:04
or that your neighbor was on
this very spot six hours ago?"
this very spot six hours ago?"
70
232384
3334
ან იმას, რომ შენი მეზობელი ზუსტად ამ
ადგილას იდგა 6 საათის წინ?"
ადგილას იდგა 6 საათის წინ?"
04:07
(Laughter)
71
235718
2740
(სიცილი)
04:10
So because we're humans,
72
238458
2299
რადგან ადამიანები ვართ,
04:12
we've never experienced
that world of smell,
that world of smell,
73
240757
2647
ჩვენ არასდროს გამოგვიცდია
სუნის სამყარო,
სუნის სამყარო,
04:15
so we don't miss it,
74
243404
2679
ასე რომ, არც გვაკლია ის.
04:18
because we are firmly settled
into our umwelt.
into our umwelt.
75
246083
4031
მყარად ვართ დამკვიდრებული ჩვენს უმველტში.
04:22
But the question is,
do we have to be stuck there?
do we have to be stuck there?
76
250114
3663
ისმის კითხვა: აუცილებელია იქ ჩავრჩეთ?
04:26
So as a neuroscientist, I'm interested
in the way that technology
in the way that technology
77
254317
4528
როგორც ნეირომეცნიერი, მე მაინტერესებს
როგორ შეუძლია ტექნოლოგიას
როგორ შეუძლია ტექნოლოგიას
04:30
might expand our umwelt,
78
258845
2623
ჩვენი უმველტის გაფართოება
04:33
and how that's going to change
the experience of being human.
the experience of being human.
79
261468
3640
და როგორ შეცვლის ეს ჩვენს
ადამიანად ყოფნის გამოცდილებას.
ადამიანად ყოფნის გამოცდილებას.
04:38
So we already know that we can marry
our technology to our biology,
our technology to our biology,
80
266228
3553
უკვე ვიცით, რომ შეგვიძლია ტექნოლოგია
ჩვენ ბიოლოგიასთან შევაჯვაროთ,
ჩვენ ბიოლოგიასთან შევაჯვაროთ,
04:41
because there are hundreds of thousands
of people walking around
of people walking around
81
269781
3784
რადგან ასობით ათასი ადამიანი დადის
04:45
with artificial hearing
and artificial vision.
and artificial vision.
82
273565
3599
ხელოვნური სმენით და ხელოვნური მხედველობით.
04:49
So the way this works is, you take
a microphone and you digitize the signal,
a microphone and you digitize the signal,
83
277164
4389
ეს ასე მუშაობს: იღებთ მიკროფონს,
აციფრულებთ სიგნალს
აციფრულებთ სიგნალს
04:53
and you put an electrode strip
directly into the inner ear.
directly into the inner ear.
84
281553
3738
და პირდაპირ ყურის შიდა ნაწილში დებთ
ელექტროდების ფირფიტას.
ელექტროდების ფირფიტას.
04:57
Or, with the retinal implant,
you take a camera
you take a camera
85
285291
2299
ან რეტინალური იმპლანტის დროს
იღებთ კამერას,
იღებთ კამერას,
04:59
and you digitize the signal,
and then you plug an electrode grid
and then you plug an electrode grid
86
287590
3274
აციფრულებთ სიგნალს და ოპტიკურ ნერვზე
05:02
directly into the optic nerve.
87
290864
3018
პირდაპირ მიაერთებთ ელექროდების ბადეს.
05:05
And as recently as 15 years ago,
88
293882
3924
სულ რაღაც 15 წლის წინ
05:09
there were a lot of scientists who thought
these technologies wouldn't work.
these technologies wouldn't work.
89
297806
3738
უამრავი მეცნიერი ფიქრობდა,
რომ ეს ტექნოლოგიები არ იმუშავებდა.
რომ ეს ტექნოლოგიები არ იმუშავებდა.
05:13
Why? It's because these technologies
speak the language of Silicon Valley,
speak the language of Silicon Valley,
90
301544
5179
რატომ? იმიტომ რომ ეს ტექნოლოგიები
სილიკონის ველის ენაზე საუბრობენ,
სილიკონის ველის ენაზე საუბრობენ,
05:18
and it's not exactly the same dialect
as our natural biological sense organs.
as our natural biological sense organs.
91
306723
5572
ეს იგივე დიალექტი არ არის, რაც ჩვენს
ბიოლოგიურ სენსორულ ორგანოებს გააჩნიათ.
ბიოლოგიურ სენსორულ ორგანოებს გააჩნიათ.
05:24
But the fact is that it works;
92
312295
2415
მაგრამ ფაქტია, რომ ეს ყველაფერი მუშაობს;
05:26
the brain figures out
how to use the signals just fine.
how to use the signals just fine.
93
314710
4589
ტვინი მშვენივრად ხვდება,
თუ როგორ გამოიყენოს ეს სიგნალები.
თუ როგორ გამოიყენოს ეს სიგნალები.
05:31
Now, how do we understand that?
94
319719
1514
როგორ ვიგებთ ამას?
05:33
Well, here's the big secret:
95
321763
1695
დიდ საიდუმლოს გაგიმხელთ:
05:35
Your brain is not hearing
or seeing any of this.
or seeing any of this.
96
323458
5270
თქვენს ტვინს არაფერი ესმის
და ვერაფერს ხედავს.
და ვერაფერს ხედავს.
05:40
Your brain is locked in a vault of silence
and darkness inside your skull.
and darkness inside your skull.
97
328728
6455
ტვინი სიჩუმის და სიბნელის საცავშია
ჩაკეტილი თავის ქალის შიგნით.
ჩაკეტილი თავის ქალის შიგნით.
05:47
All it ever sees are
electrochemical signals
electrochemical signals
98
335183
3808
ყველაფერი, რასაც ის ხედავს,
ელექტროქიმიური სიგნალებია,
ელექტროქიმიური სიგნალებია,
05:50
that come in along different data cables,
99
338991
2549
რომლებიც მონაცემების სხვადასხვა
სადენებით შემოდიან,
სადენებით შემოდიან,
05:53
and this is all it has to work with,
and nothing more.
and nothing more.
100
341540
4452
მხოლოდ ეს აქვს მას სამუშაოდ, მეტი არაფერი.
05:58
Now, amazingly,
101
346672
2252
საოცარია, რომ ტვინი
06:00
the brain is really good
at taking in these signals
at taking in these signals
102
348924
2763
ძალიან კარგად იღებს ამ სიგნალებს,
06:03
and extracting patterns
and assigning meaning,
and assigning meaning,
103
351687
3551
არჩევს სტრუქტურებს
და მნიშვნელობებს ანიჭებს.
და მნიშვნელობებს ანიჭებს.
06:07
so that it takes this inner cosmos
and puts together a story
and puts together a story
104
355238
4054
ის იღებს ამ შიდა კოსმოსს,
ერთად ალაგებს და ამბავს ქმნის,
ერთად ალაგებს და ამბავს ქმნის,
06:11
of this, your subjective world.
105
359292
4887
თქვენს სუბიექტურ სამყაროს ქმნის.
06:16
But here's the key point:
106
364179
1950
მთავარი მომენტი აქ ისაა,
06:18
Your brain doesn't know,
and it doesn't care,
and it doesn't care,
107
366129
3390
რომ ტვინმა არ იცის და არც აინტერესებს,
06:21
where it gets the data from.
108
369519
3042
თუ საიდან მოდის მონაცემები.
06:24
Whatever information comes in,
it just figures out what to do with it.
it just figures out what to do with it.
109
372561
4853
რა ინფორმაციაც არ უნდა შემოვიდეს,
ის მიხვდება, როგორ უნდა დაამუშაოს.
ის მიხვდება, როგორ უნდა დაამუშაოს.
06:29
And this is a very efficient
kind of machine.
kind of machine.
110
377414
2438
ეს ძალიან ეფექტური მანქანაა.
06:31
It's essentially a general purpose
computing device,
computing device,
111
379852
4156
არსებითად ზოგადი დანიშნულების
გამომთვლელი მოწყობილობაა,
გამომთვლელი მოწყობილობაა,
06:36
and it just takes in everything
112
384008
2415
უბრალოდ ყველაფერს მიიღებს
06:38
and figures out
what it's going to do with it,
what it's going to do with it,
113
386423
2600
და მოიფიქრებს რა უქნას.
06:41
and that, I think, frees up Mother Nature
114
389023
3646
ეს, ვფიქრობ, ათავისუფლებს დედა ბუნებას
06:44
to tinker around with different
sorts of input channels.
sorts of input channels.
115
392669
4783
სხვადასხვა ტიპის შემომავალი
არხებით წვალებისგან.
არხებით წვალებისგან.
06:49
So I call this the P.H.
model of evolution,
model of evolution,
116
397452
2832
მე ამას ევოლუციის P.H. მოდელს ვეძახი,
06:52
and I don't want to get
too technical here,
too technical here,
117
400284
2044
ტექნიკურ დეტალებში არ შევალ,
06:54
but P.H. stands for Potato Head,
118
402328
3041
მაგრამ P.H. არის Potato Head
(კარტოფილის თავი).
(კარტოფილის თავი).
06:57
and I use this name to emphasize
that all these sensors
that all these sensors
119
405369
3831
ამ სახელით ხაზს ვუსვამ,
რომ ყველა ეს სენსორი,
რომ ყველა ეს სენსორი,
07:01
that we know and love, like our eyes
and our ears and our fingertips,
and our ears and our fingertips,
120
409200
3251
რაც ვიცით და გვიყვარს, როგორც ჩვენი
თვალები, ყურები და თითები,
თვალები, ყურები და თითები,
07:04
these are merely peripheral
plug-and-play devices:
plug-and-play devices:
121
412451
4319
უბრალოდ პერიფერიული მოწყობილობებია:
07:08
You stick them in, and you're good to go.
122
416770
3274
შეართებ და მზად ხარ.
07:12
The brain figures out what to do
with the data that comes in.
with the data that comes in.
123
420044
5109
ტვინი დაადგენს რა უქნას
შემოსულ მონაცემებს.
შემოსულ მონაცემებს.
07:18
And when you look across
the animal kingdom,
the animal kingdom,
124
426243
2206
თუ გადახედავთ ცხოველთა სამყაროს,
07:20
you find lots of peripheral devices.
125
428449
2647
უამრავ პერიფერიულ მოწყობილობას იპოვით.
07:23
So snakes have heat pits
with which to detect infrared,
with which to detect infrared,
126
431096
4110
გველებს თავზე სითბოს ღრმული აქვთ,
რითიც ინფრაწითელს აღიქვამენ;
რითიც ინფრაწითელს აღიქვამენ;
07:27
and the ghost knifefish has
electroreceptors,
electroreceptors,
127
435206
3250
აჩრდილ დანა თევზს ელექტრო
რეცეპტორები აქვს;
რეცეპტორები აქვს;
07:30
and the star-nosed mole has this appendage
128
438456
2601
ხოლო ვარსკვლავცხვირა თხუნელას
07:33
with 22 fingers on it
129
441057
2647
ეს 22 თითიანი მონაზარდი აქვს
07:35
with which it feels around and constructs
a 3D model of the world,
a 3D model of the world,
130
443704
3669
რითიც გარემოს გრძნობს და
სამყაროს 3D მოდელს აგებს.
სამყაროს 3D მოდელს აგებს.
07:39
and many birds have magnetite
so they can orient
so they can orient
131
447373
3924
ბევრ ფრინველს მაგნეტიტი აქვს,
რომ პლანეტის
რომ პლანეტის
07:43
to the magnetic field of the planet.
132
451297
2495
მაგნიტური ველის მიხედვით
ორიენტაცია შეძლონ.
ორიენტაცია შეძლონ.
07:45
So what this means is that
nature doesn't have to continually
nature doesn't have to continually
133
453792
3872
ეს ნიშნავს, რომ ბუნებას არ უწევს
07:49
redesign the brain.
134
457664
2415
მუდმივად ცვალოს ტვინის დიზაინი.
07:52
Instead, with the principles
of brain operation established,
of brain operation established,
135
460079
4481
სანაცვლოდ, რადგან ტვინის სამუშაოდ
საჭირო წესები ჩამოყალიბებულია,
საჭირო წესები ჩამოყალიბებულია,
07:56
all nature has to worry about
is designing new peripherals.
is designing new peripherals.
136
464560
4679
ბუნებამ მხოლოდ ახალი პერიფერიული
მოწყობილობების აგებაზე უნდა იფიქროს.
მოწყობილობების აგებაზე უნდა იფიქროს.
08:01
Okay. So what this means is this:
137
469239
2925
ეს ნიშნავს შემდეგს:
08:04
The lesson that surfaces
138
472164
2020
ვიღებთ გაკვეთილს,
08:06
is that there's nothing
really special or fundamental
really special or fundamental
139
474184
3669
რომ არაფერია ძალიან გამორჩეული,
ან ფუნდამენტური
ან ფუნდამენტური
08:09
about the biology that we
come to the table with.
come to the table with.
140
477853
2995
იმ ბიოლოგიაში, რაც თავიდან გვეძლევა.
08:12
It's just what we have inherited
141
480848
2067
ეს უბრალოდ ისაა, რაც ევოლუციის
08:14
from a complex road of evolution.
142
482915
3227
რთული გზის შედეგად მივიღეთ მემკვიდრეობით.
08:18
But it's not what we have to stick with,
143
486142
3529
არ არის აუცილებელი მასთან ჩავრჩეთ,
08:21
and our best proof of principle of this
144
489671
2044
და ამ პრინციპის
ჩვენი საუკეთესო მტკიცებულება
ჩვენი საუკეთესო მტკიცებულება
08:23
comes from what's called
sensory substitution.
sensory substitution.
145
491715
2600
მოდის ე.წ. სენსორული ჩანაცვლებიდან.
08:26
And that refers to feeding
information into the brain
information into the brain
146
494315
3228
ეს გულისხმობს ტვინისთვის
ინფორმაციის მიწოდებას
ინფორმაციის მიწოდებას
08:29
via unusual sensory channels,
147
497543
2786
უჩვეულო სენსორული არხების საშუალებით
08:32
and the brain just figures out
what to do with it.
what to do with it.
148
500329
2879
და შემდეგ ტვინი თვითონ არკვევს,
თუ როგორ დაამუშაოს ის.
თუ როგორ დაამუშაოს ის.
08:35
Now, that might sound speculative,
149
503208
2461
ეს შეიძლება სპეკულაციად ჟღერდეს,
08:37
but the first paper demonstrating this was
published in the journal Nature in 1969.
published in the journal Nature in 1969.
150
505669
4952
მაგრამ ამის მაჩვენებელი პირველი სტატია
დაიბეჭდა 1969 წელს ჟურნალში Nature.
დაიბეჭდა 1969 წელს ჟურნალში Nature.
08:43
So a scientist named Paul Bach-y-Rita
151
511985
2368
მეცნიერმა სახელად პოლ ბაქ ირიდამ
(Paul Bach-y-Rita)
(Paul Bach-y-Rita)
08:46
put blind people
in a modified dental chair,
in a modified dental chair,
152
514353
3228
უსინათლო ადამიანები სტომატოლოგის
გადაკეთებულ სკამში ჩასვა,
გადაკეთებულ სკამში ჩასვა,
08:49
and he set up a video feed,
153
517581
2345
დაუყენა ვიდეო ნაკადი
08:51
and he put something
in front of the camera,
in front of the camera,
154
519926
2252
და რაღაც დადო კამერის წინ.
08:54
and then you would feel that
155
522178
2461
შემდეგ მას თქვენს ზურგზე იგრძნობდით
08:56
poked into your back
with a grid of solenoids.
with a grid of solenoids.
156
524639
2926
სოლენოიდების ბადით.
08:59
So if you wiggle a coffee cup
in front of the camera,
in front of the camera,
157
527565
2484
თუ კამერის წინ ყავის ჭიქას გააქნევთ,
09:02
you're feeling that in your back,
158
530049
2345
მას თქვენ ზურგზე იგრძნობთ.
09:04
and amazingly, blind people
got pretty good
got pretty good
159
532394
3088
ბრმა ადამიანებს
საოცრად კარგად გამოსდიოდათ
საოცრად კარგად გამოსდიოდათ
09:07
at being able to determine
what was in front of the camera
what was in front of the camera
160
535482
3553
კამერის წინ არსებული
ობიექტის დადგენა,
ობიექტის დადგენა,
09:11
just by feeling it
in the small of their back.
in the small of their back.
161
539035
3785
როცა ზურგის მხოლოდ პატარა ნაწილით
გრძნობდნენ მას.
გრძნობდნენ მას.
09:14
Now, there have been many
modern incarnations of this.
modern incarnations of this.
162
542820
3506
ამის მრავალი თანამედროვე
ინკარნაცია არსებობს.
ინკარნაცია არსებობს.
09:18
The sonic glasses take a video feed
right in front of you
right in front of you
163
546326
3274
ბგერითი სათვალეები იღებენ
იმ ვიდეო ნაკადს რაც თქვენს წინაა
იმ ვიდეო ნაკადს რაც თქვენს წინაა
09:21
and turn that into a sonic landscape,
164
549600
2855
და ბგერით პეიზაჟად გადააქცევენ,
09:24
so as things move around,
and get closer and farther,
and get closer and farther,
165
552455
2477
როცა გარშემო ნივთები მოძრაობენ,
შორს, ან ახლოს მოდიან,
შორს, ან ახლოს მოდიან,
09:26
it sounds like "Bzz, bzz, bzz."
166
554956
2074
ისმის "ბზზ, ბზზ, ბზზ."
09:29
It sounds like a cacophony,
167
557030
1973
კაკაფონიას ჰგავს,
09:31
but after several weeks, blind people
start getting pretty good
start getting pretty good
168
559003
3994
მაგრამ რამდენიმე კვირის შემდეგ ბრმა
ადამიანებს საკმაოდ კარგად გამოსდით
ადამიანებს საკმაოდ კარგად გამოსდით
09:34
at understanding what's in front of them
169
562997
2322
იმის დადგენა, თუ რა არის მათ წინ
09:37
just based on what they're hearing.
170
565319
2647
მხოლოდ სმენაზე დაყრდნობით.
09:39
And it doesn't have to be
through the ears:
through the ears:
171
567966
2000
არ არის აუცილებელი ეს ყურების
გავლით მოხდეს:
გავლით მოხდეს:
09:41
this system uses an electrotactile grid
on the forehead,
on the forehead,
172
569990
3364
ეს სისტემა შუბლზე არსებულ
ელექტროტაქტილურ ბადეს იყენებს,
ელექტროტაქტილურ ბადეს იყენებს,
09:45
so whatever's in front of the video feed,
you're feeling it on your forehead.
you're feeling it on your forehead.
173
573354
3690
ასე რომ,
ვიდეო ნაკადს თქვენ შუბლზე იგრძნობთ.
ვიდეო ნაკადს თქვენ შუბლზე იგრძნობთ.
09:49
Why the forehead? Because you're not
using it for much else.
using it for much else.
174
577044
2853
რატომ შუბლი? იმიტომ, რომ მას
დიდად არ იყენებთ სხვა რამისთვის.
დიდად არ იყენებთ სხვა რამისთვის.
09:51
The most modern incarnation
is called the brainport,
is called the brainport,
175
579897
4206
ყველაზე თანამედროვე ინკარნაციას
BrainPort ჰქვია.
BrainPort ჰქვია.
09:56
and this is a little electrogrid
that sits on your tongue,
that sits on your tongue,
176
584103
3749
ეს პატარა ელექტრო ბადეა,
რომელიც თქვენს ენაზე ზის,
რომელიც თქვენს ენაზე ზის,
09:59
and the video feed gets turned into
these little electrotactile signals,
these little electrotactile signals,
177
587852
4116
და ვიდეო ნაკადი ამ პატარა
ელექტროტაქტილურ სიგნალებში გარდაიქმნება.
ელექტროტაქტილურ სიგნალებში გარდაიქმნება.
10:03
and blind people get so good at using this
that they can throw a ball into a basket,
that they can throw a ball into a basket,
178
591968
6487
ბრმა ადამიანები იმდენად კარგად ეჩვევიან
მის გამოყენებას, რომ ბურთს აგდებენ კალათში
მის გამოყენებას, რომ ბურთს აგდებენ კალათში
10:10
or they can navigate
complex obstacle courses.
complex obstacle courses.
179
598455
4016
ან რთულ დაბრკოლებებიან გზაზე
შეუძლიათ ნავიგაცია.
შეუძლიათ ნავიგაცია.
10:15
They can come to see through their tongue.
180
603311
4214
ისინი თავისი ენით იწყებენ ხედვას.
10:19
Now, that sounds completely insane, right?
181
607525
2206
სიგიჟეს ჰგავს, არა?
10:21
But remember, all vision ever is
182
609731
2809
მაგრამ გავიხსენოთ, რომ მხედველობა
მხოლოდ და მხოლოდ
მხოლოდ და მხოლოდ
10:24
is electrochemical signals
coursing around in your brain.
coursing around in your brain.
183
612540
4017
ტვინში მოძრავი ელექტროქიმიური სიგნალებია.
10:28
Your brain doesn't know
where the signals come from.
where the signals come from.
184
616557
2694
თქვენმა ტვინმა არ იცის
საიდან მოდიან სიგნალები.
საიდან მოდიან სიგნალები.
10:31
It just figures out what to do with them.
185
619251
3436
ის უბრალოდ არკვევს რა უქნას მათ.
10:34
So my interest in my lab
is sensory substitution for the deaf,
is sensory substitution for the deaf,
186
622687
5806
ჩემს ლაბორატორიაში ჩემი ინტერესი არის
სენსორული ჩანაცვლება ყრუ ადამიანებისთვის
სენსორული ჩანაცვლება ყრუ ადამიანებისთვის
10:40
and this is a project I've undertaken
187
628493
2739
და ეს არის პროექტი,
რომელზეც ჩემს ლაბორატორიაში სტუდენტთან,
სკოტ ნოვიკთან, ერთად ვმუშაობ.
სკოტ ნოვიკთან, ერთად ვმუშაობ.
10:43
with a graduate student
in my lab, Scott Novich,
in my lab, Scott Novich,
188
631232
2995
10:46
who is spearheading this for his thesis.
189
634227
2299
ის თავისი დისერტაციისთვის ამზადებს მას.
10:48
And here is what we wanted to do:
190
636526
1996
აი, ამის გაკეთება გვსურდა:
10:50
we wanted to make it so that
sound from the world gets converted
sound from the world gets converted
191
638522
3994
გვსურდა, სამყაროდან მიღებული
ხმა შეგვეცვალა რამენაირად ისე,
ხმა შეგვეცვალა რამენაირად ისე,
10:54
in some way so that a deaf person
can understand what is being said.
can understand what is being said.
192
642516
4876
რომ ყრუ ადამიანებს ნათქვამი გაეგოთ.
10:59
And we wanted to do this, given the power
and ubiquity of portable computing,
and ubiquity of portable computing,
193
647392
4528
გვქონდა რა ხელთ კომპიუტერების
ძალა და ხელმისწავდომობა, გვსურდა
ძალა და ხელმისწავდომობა, გვსურდა
11:03
we wanted to make sure that this
would run on cell phones and tablets,
would run on cell phones and tablets,
194
651920
4876
რომ ამის გაშვება მობილურებსა და ტაბლეტებზე
ყოფილიყო შესაძლებელი.
ყოფილიყო შესაძლებელი.
11:08
and also we wanted
to make this a wearable,
to make this a wearable,
195
656796
2298
კიდევ გვსურდა, რომ ეს ტარებადი ყოფილიყო,
11:11
something that you could wear
under your clothing.
under your clothing.
196
659094
3042
რამე, რასაც ტანსაცმლის ქვეშ ატარებდით.
11:14
So here's the concept.
197
662136
1680
აი, ეს არის კონცეფცია.
11:17
So as I'm speaking, my sound
is getting captured by the tablet,
is getting captured by the tablet,
198
665326
5076
ახლა როცა ვსაუბრობ, ტაბლეტი
ჩემს ხმას იჭერს
ჩემს ხმას იჭერს
11:22
and then it's getting mapped onto a vest
that's covered in vibratory motors,
that's covered in vibratory motors,
199
670402
5758
და შემდეგ ჟილეტზე ანაწილებს, რომელიც
ვიბრაციული მოტორებითაა დაფარული,
ვიბრაციული მოტორებითაა დაფარული,
11:28
just like the motors in your cell phone.
200
676160
3437
ზუსტად ისეთი მოტორებით, როგორიც
თქვენს მობილურს აქვს.
თქვენს მობილურს აქვს.
11:31
So as I'm speaking,
201
679597
2391
ასე რომ, როცა ვსაუბრობ
11:33
the sound is getting translated
to a pattern of vibration on the vest.
to a pattern of vibration on the vest.
202
681988
6339
ხმა ვიბრაციების გამოსახულებებში
ითარგმნება.
ითარგმნება.
11:40
Now, this is not just conceptual:
203
688327
1579
ეს მხოლოდ კონცეპტუალური არ არის:
11:41
this tablet is transmitting Bluetooth,
and I'm wearing the vest right now.
and I'm wearing the vest right now.
204
689906
5108
ტაბლეტი Bluetooth-ით გადასცემს და
ეს ჟილეტი ამ წუთას ტანზე მაცვია.
ეს ჟილეტი ამ წუთას ტანზე მაცვია.
11:47
So as I'm speaking -- (Applause) --
205
695014
2309
როცა ვსაუბრობ --(აპლოდისმენტები)--
11:50
the sound is getting translated
into dynamic patterns of vibration.
into dynamic patterns of vibration.
206
698033
5933
ხმა ვიბრაციის დინამიურ
სტრუქტურებად გარდაიქმნება.
სტრუქტურებად გარდაიქმნება.
11:55
I'm feeling the sonic world around me.
207
703966
5374
მე ვგრძნობ ჩემ გარშემო არსებულ
ბგერით სამყაროს.
ბგერით სამყაროს.
12:01
So, we've been testing this
with deaf people now,
with deaf people now,
208
709340
4064
ჩვენ გამოვცადეთ ეს ყრუ ადამიანებთან
12:05
and it turns out that after
just a little bit of time,
just a little bit of time,
209
713404
3506
და აღმოჩნდა, რომ ძალიან მოკლე დროში
12:08
people can start feeling,
they can start understanding
they can start understanding
210
716910
3390
ადამიანები იწყებენ შეგრძნებას,
ისინი იწყებენ
ისინი იწყებენ
12:12
the language of the vest.
211
720300
2670
ჟილეტის ენის გაგებას.
12:14
So this is Jonathan. He's 37 years old.
He has a master's degree.
He has a master's degree.
212
722970
4783
ეს 37 წლის ჯონათანია.
მას მაგისტრის ხარისხი აქვს.
მას მაგისტრის ხარისხი აქვს.
12:19
He was born profoundly deaf,
213
727753
2345
ის აბსოლუტურად ყრუ დაიბადა,
12:22
which means that there's a part
of his umwelt that's unavailable to him.
of his umwelt that's unavailable to him.
214
730098
4110
ეს ნიშნავს, რომ მისი უმველტის რაღაც ნაწილი
მისთვის მიუწვდომელია.
მისთვის მიუწვდომელია.
12:26
So we had Jonathan train with the vest
for four days, two hours a day,
for four days, two hours a day,
215
734208
4388
ჩვენ ვავარჯიშებდით ჯონათანს ჟილეტით
ოთხი დღე, დღეში ორი საათი,
ოთხი დღე, დღეში ორი საათი,
12:30
and here he is on the fifth day.
216
738596
3280
და აი ნახეთ ის მეხუთე დღეს.
12:33
Scott Novich: You.
217
741876
2136
სკოტ ნოვიკი ამბობს სიტყვას: "შენ"
12:36
David Eagleman: So Scott says a word,
Jonathan feels it on the vest,
Jonathan feels it on the vest,
218
744012
3214
სკოტი ამბობს სიტყვას, ჯონათანი კი
ჟილეტზე გრძნობს მას
ჟილეტზე გრძნობს მას
12:39
and he writes it on the board.
219
747226
3056
და დაფაზე წერს.
12:42
SN: Where. Where.
220
750282
3886
სკოტი: "სად. სად".
12:46
DE: Jonathan is able to translate
this complicated pattern of vibrations
this complicated pattern of vibrations
221
754168
3637
ჯონათანს შეუძლია რომ ვიბრაციების
ეს რთული გამოსახულება გარდაქმნას
ეს რთული გამოსახულება გარდაქმნას
12:49
into an understanding
of what's being said.
of what's being said.
222
757805
2879
ნათქვამის გაგებაში.
12:52
SN: Touch. Touch.
223
760684
3599
სკოტი: "შეხება. შეხება".
12:56
DE: Now, he's not doing this --
224
764283
4440
ის არ აკეთებს ამას ცნობიერად
13:00
(Applause) --
225
768723
6061
(აპლოდისმენტები)
13:07
Jonathan is not doing this consciously,
because the patterns are too complicated,
because the patterns are too complicated,
226
775944
4086
ჯონათანი ცნობიერად არ აკეთებს ამას,
რადგან სტრუქტურები ზედმეტად რთულია,
რადგან სტრუქტურები ზედმეტად რთულია,
13:12
but his brain is starting to unlock
the pattern that allows it to figure out
the pattern that allows it to figure out
227
780030
5480
მაგრამ მისი ტვინი ნელ-ნელა ხვდება
გამოსახულებების ამოხსნას და ამით ის
გამოსახულებების ამოხსნას და ამით ის
13:17
what the data mean,
228
785510
2276
მონაცემების მნიშვნელობას ადგენს.
13:19
and our expectation is that,
after wearing this for about three months,
after wearing this for about three months,
229
787786
4202
ჩვენი მოლოდინი ის არის, რომ ამ ჟილეტის
დაახლოებით სამი თვის ტარების შემდეგ,
დაახლოებით სამი თვის ტარების შემდეგ,
13:23
he will have a direct
perceptual experience of hearing
perceptual experience of hearing
230
791988
4598
მას სმენის პირდაპირი აღქმის
ისეთივე შეგრძნება ექნება,
ისეთივე შეგრძნება ექნება,
13:28
in the same way that when a blind person
passes a finger over braille,
passes a finger over braille,
231
796586
4179
როგორიც ბრმა ადამიანს აქვს
ბრაილზე თითის გადატარებისას.
ბრაილზე თითის გადატარებისას.
13:32
the meaning comes directly off the page
without any conscious intervention at all.
without any conscious intervention at all.
232
800765
5597
მნიშვნელობა პირდაპირ ფურცლიდან მოდის
ყველანაირი ცნობიერი ჩარევის გარეშე.
ყველანაირი ცნობიერი ჩარევის გარეშე.
13:38
Now, this technology has the potential
to be a game-changer,
to be a game-changer,
233
806941
3553
ამ ტექნოლოგიას აქვს პოტენციალი,
რომ რევოლუციური იყოს,
რომ რევოლუციური იყოს,
13:42
because the only other solution
for deafness is a cochlear implant,
for deafness is a cochlear implant,
234
810494
3784
რადგან ერთადერთი სხვა გამოსავალი
სიყრუისთვის კოხლეარული იმპლანტია,
სიყრუისთვის კოხლეარული იმპლანტია,
13:46
and that requires an invasive surgery.
235
814278
2903
ის ინვაზიურ ქირურგიას მოითხოვს.
13:49
And this can be built for 40 times cheaper
than a cochlear implant,
than a cochlear implant,
236
817181
5154
ამის შექმნა კი 40-ჯერ უფრო იაფი ჯდება,
ვიდრე კოხლეარული იმპლანტი.
ვიდრე კოხლეარული იმპლანტი.
13:54
which opens up this technology globally,
even for the poorest countries.
even for the poorest countries.
237
822335
4899
ეს გლობალურად მისაწვდომს ხდის ამ
ტექნოლოგიას, უღარიბესი ქვეყნებისთვისაც კი.
ტექნოლოგიას, უღარიბესი ქვეყნებისთვისაც კი.
14:00
Now, we've been very encouraged
by our results with sensory substitution,
by our results with sensory substitution,
238
828052
5119
ჩვენ შთაგვაგონა სენსორული ჩანაცვლების
ამ შედეგებმა,
ამ შედეგებმა,
14:05
but what we've been thinking a lot about
is sensory addition.
is sensory addition.
239
833171
4203
თუმცა რაზეც ძალიან ბევრს ვფიქრობთ - ეს
სენსორული დამატებაა.
სენსორული დამატებაა.
14:09
How could we use a technology like this
to add a completely new kind of sense,
to add a completely new kind of sense,
240
837374
5429
როგორ შეგვიძლია ამ ტექნოლოგიის გამოყენება,
რომ სრულად ახალი ტიპის გრძნობა დავამატოთ
რომ სრულად ახალი ტიპის გრძნობა დავამატოთ
14:14
to expand the human umvelt?
241
842803
3134
და გავაფართოვოთ ადამიანური უმველტი?
14:17
For example, could we feed
real-time data from the Internet
real-time data from the Internet
242
845937
4249
მაგალითად, რომ ავიღოთ და ინტერნეტიდან
ამ წამს მიმდინარე ინფორმაციული ნაკადი
ამ წამს მიმდინარე ინფორმაციული ნაკადი
14:22
directly into somebody's brain,
243
850186
1881
პირდაპირ ვინმეს ტვინში გავუშვათ,
14:24
and can they develop a direct
perceptual experience?
perceptual experience?
244
852067
3878
შეძლებს ის ადამიანი,
რომ მისი პირდაპირი აღქმა განივითაროს?
რომ მისი პირდაპირი აღქმა განივითაროს?
14:27
So here's an experiment
we're doing in the lab.
we're doing in the lab.
245
855945
2537
ლაბორატორიაში ამ ექსპერიმენტს ვატარებთ.
14:30
A subject is feeling a real-time
streaming feed from the Net of data
streaming feed from the Net of data
246
858482
3894
სუბიექტი გრძნობს ინტერნეტიდან ინფორმაციის
რეალურ დროში მომდინარე ნაკადს
რეალურ დროში მომდინარე ნაკადს
14:34
for five seconds.
247
862376
1811
ხუთი წამის განმავლობაში.
14:36
Then, two buttons appear,
and he has to make a choice.
and he has to make a choice.
248
864187
3269
შემდეგ ორი ღილაკი ჩნდება და
მან არჩევანი უნდა გააკეთოს.
მან არჩევანი უნდა გააკეთოს.
14:39
He doesn't know what's going on.
249
867456
1689
მან არ იცის რა ხდება სინამდვილეში.
14:41
He makes a choice,
and he gets feedback after one second.
and he gets feedback after one second.
250
869145
2696
ის აკეთებს არჩევანს
და ერთ წამში უკუკავშირს იღებს.
და ერთ წამში უკუკავშირს იღებს.
14:43
Now, here's the thing:
251
871841
1205
საქმე რაშია:
14:45
The subject has no idea
what all the patterns mean,
what all the patterns mean,
252
873046
2644
მას წარმოდგენა არ აქვს
თუ რას ნიშნავს ყველა ეს სტრუქტურა,
თუ რას ნიშნავს ყველა ეს სტრუქტურა,
14:47
but we're seeing if he gets better
at figuring out which button to press.
at figuring out which button to press.
253
875690
3671
მაგრამ ჩვენ ვუყურებთ, გააუმჯობესებს
თუ არა არჩევანის გაკეთების უნარს.
თუ არა არჩევანის გაკეთების უნარს.
14:51
He doesn't know that what we're feeding
254
879361
2067
მან არ იცის რომ ის ნაკადი, რასაც ვაწვდით,
14:53
is real-time data from the stock market,
255
881428
3181
საფონდო ბირჟის მონაცემებია რეალურ დროში
14:56
and he's making buy and sell decisions.
256
884609
2507
და ის
აქციების ყიდვა-გაყიდვის არჩევანს აკეთებს.
აქციების ყიდვა-გაყიდვის არჩევანს აკეთებს.
14:59
(Laughter)
257
887116
1754
(სიცილი)
15:01
And the feedback is telling him
whether he did the right thing or not.
whether he did the right thing or not.
258
889490
3302
უკუკავშირი ეუბნება მას
სწორად მოიქცა თუ არა.
სწორად მოიქცა თუ არა.
15:04
And what we're seeing is,
can we expand the human umvelt
can we expand the human umvelt
259
892792
2869
შეგვიძლია თუ არა ადამიანური უმველტის
ისე გაფართოება,
ისე გაფართოება,
15:07
so that he comes to have,
after several weeks,
after several weeks,
260
895661
2995
რომ რამდენიმე კვირაში მას მთელი პლანეტის
ეკონომიკური პროცესების
ეკონომიკური პროცესების
15:10
a direct perceptual experience
of the economic movements of the planet.
of the economic movements of the planet.
261
898656
6107
პირდაპირი აღქმის შეგრძნება განუვითარდეს?
15:16
So we'll report on that later
to see how well this goes.
to see how well this goes.
262
904763
3366
ამას მოგვიანებით შეგატყობინებთ,
როცა ვნახავთ რამდენად კარგად ჩაივლის.
როცა ვნახავთ რამდენად კარგად ჩაივლის.
15:20
(Laughter)
263
908129
1821
(სიცილი)
15:22
Here's another thing we're doing:
264
910730
2090
აი კიდევ ერთი რამ, რასაც ვაკეთებთ:
15:24
During the talks this morning,
we've been automatically scraping Twitter
we've been automatically scraping Twitter
265
912820
4597
ამ დილით, გამოსვლების დროს
ჩვენ ავტომატურად მოგვქონდა ტვიტები
ჩვენ ავტომატურად მოგვქონდა ტვიტები
15:29
for the TED2015 hashtag,
266
917417
2438
ჰეშტეგით TED2015,
15:31
and we've been doing
an automated sentiment analysis,
an automated sentiment analysis,
267
919855
2693
ასევე ავტომატურ ანალიზს
ვუკეთებდით განწყობებს.
ვუკეთებდით განწყობებს.
15:34
which means, are people using positive
words or negative words or neutral?
words or negative words or neutral?
268
922548
4575
ანუ, ადამიანები დადებით სიტყვებს იყენებენ,
უარყოფითს, თუ ნეიტრალურს?
უარყოფითს, თუ ნეიტრალურს?
15:39
And while this has been going on,
269
927123
2444
და სანამ ეს მიმდინარეობდა,
15:41
I have been feeling this,
270
929567
2995
მე ვგრძნობდი ამას,
15:44
and so I am plugged in
to the aggregate emotion
to the aggregate emotion
271
932562
4273
მე მიერთებული ვარ ათასობით ადამიანის
15:48
of thousands of people in real time,
272
936835
4156
საერთო ემოციაზე რეალურ დროში,
15:52
and that's a new kind of human experience,
because now I can know
because now I can know
273
940991
3738
და ეს სრულებით ახალი ადამიანური
გამოცდილებაა, რადგან ახლა ვიცი
გამოცდილებაა, რადგან ახლა ვიცი
15:56
how everyone's doing
and how much you're loving this.
and how much you're loving this.
274
944729
3297
როგორაა ყველა და როგორ მოგწონთ
ეს ყველაფერი.
ეს ყველაფერი.
16:00
(Laughter) (Applause)
275
948026
5133
(სიცილი) (აპლოდისმენტები)
16:06
It's a bigger experience
than a human can normally have.
than a human can normally have.
276
954899
4356
ეს იმაზე უფრო დიდი გამოცდილებაა, ვიდრე
ადამიანს შეიძლება ჩვეულებრივ ჰქონდეს.
ადამიანს შეიძლება ჩვეულებრივ ჰქონდეს.
16:11
We're also expanding the umvelt of pilots.
277
959845
2693
ჩვენ ასევე ვაფართოვებთ პილოტების უმველტს.
16:14
So in this case, the vest is streaming
nine different measures
nine different measures
278
962538
4086
ამ შემთხვევაში ჟილეტში
9 სხვადასხვა საზომი მიედინება
9 სხვადასხვა საზომი მიედინება
16:18
from this quadcopter,
279
966624
1626
კვადროკოპტერიდან.
16:20
so pitch and yaw and roll
and orientation and heading,
and orientation and heading,
280
968250
3367
ზევით ასვლა, კურსიდან გადახვევა, ბრუნვა,
ორიენტაცია, მიმართულება
ორიენტაცია, მიმართულება
16:23
and that improves
this pilot's ability to fly it.
this pilot's ability to fly it.
281
971617
4086
და ეს აუმჯობესებს პილოტის
შესაძლებლობებს მის სამართავად.
შესაძლებლობებს მის სამართავად.
16:27
It's essentially like he's extending
his skin up there, far away.
his skin up there, far away.
282
975703
5295
თითქოს საკუთარ კანს აფართოებს
ზემოთ შორს.
ზემოთ შორს.
16:32
And that's just the beginning.
283
980998
1555
ეს მხოლოდ დასაწყისია.
16:34
What we're envisioning is taking
a modern cockpit full of gauges
a modern cockpit full of gauges
284
982553
5804
ჩვენ მომავლისთვის ვისახავთ, რომ ავიღოთ
საზომებით სავსე პილოტის თანამედროვე კაბინა
საზომებით სავსე პილოტის თანამედროვე კაბინა
16:40
and instead of trying
to read the whole thing, you feel it.
to read the whole thing, you feel it.
285
988357
4551
და ყველაფრის წაკითხვის მცდელობის
ნაცვლად, უბრალოდ ვიგრძნოთ.
ნაცვლად, უბრალოდ ვიგრძნოთ.
16:44
We live in a world of information now,
286
992908
2485
ახლა ინფორმაციის სამყაროში ვცხოვრობთ
16:47
and there is a difference
between accessing big data
between accessing big data
287
995393
3808
და დიდი განსხვავებაა, წავიკითხავთ
ბევრ მონაცემს,
ბევრ მონაცემს,
16:51
and experiencing it.
288
999201
3088
თუ გამოვცდით მას.
16:54
So I think there's really no end
to the possibilities
to the possibilities
289
1002289
3825
ვფიქრობ,
რომ ადამიანის განვითარების ჰორიზონტზე
რომ ადამიანის განვითარების ჰორიზონტზე
16:58
on the horizon for human expansion.
290
1006114
2322
შესაძლებლობებს ბოლო არ აქვს.
17:00
Just imagine an astronaut
being able to feel
being able to feel
291
1008436
4922
უბრალოდ წარმოიდგინეთ, რომ ასტრონავტს
17:05
the overall health
of the International Space Station,
of the International Space Station,
292
1013358
3321
შეეძლოს საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის
მდგომარეობის შეგრძნება.
მდგომარეობის შეგრძნება.
17:08
or, for that matter, having you feel
the invisible states of your own health,
the invisible states of your own health,
293
1016679
4876
ან თქვენ შეგეძლოთ თქვენი ჯანმრთელობის
უხილავი მდგომარეობის შეგრძნება,
უხილავი მდგომარეობის შეგრძნება,
17:13
like your blood sugar
and the state of your microbiome,
and the state of your microbiome,
294
1021555
3939
მაგალითად შაქრის ოდენობა სისხლში,
ან თქვენი მიკრობიომის მდგომარეობა,
ან თქვენი მიკრობიომის მდგომარეობა,
17:17
or having 360-degree vision
or seeing in infrared or ultraviolet.
or seeing in infrared or ultraviolet.
295
1025494
5627
ან გქონდეთ 360 გრადუსიანი ხედვა,
ან ხედავდეთ ინფრაწითელს, ან ულტრაიისფერს.
ან ხედავდეთ ინფრაწითელს, ან ულტრაიისფერს.
17:23
So the key is this:
As we move into the future,
As we move into the future,
296
1031121
3495
მთავარი არის შემდეგი:
მომავლისკენ მსვლელობისას
მომავლისკენ მსვლელობისას
17:26
we're going to increasingly be able
to choose our own peripheral devices.
to choose our own peripheral devices.
297
1034616
4899
ჩვენ სულ უფრო მეტად შევძლებთ საკუთარი
პერიფერიული მოწყობილობების არჩევას.
პერიფერიული მოწყობილობების არჩევას.
17:31
We no longer have to wait
for Mother Nature's sensory gifts
for Mother Nature's sensory gifts
298
1039515
3854
აღარ მოგვიწევს დაველოდოთ დედა ბუნებას
სენსორული საჩუქრებისთვის
სენსორული საჩუქრებისთვის
17:35
on her timescales,
299
1043369
1858
დროის მის მასშტაბებში.
17:37
but instead, like any good parent,
she's given us the tools that we need
she's given us the tools that we need
300
1045227
4272
სანაცვლოდ, როგორც კარგმა მშობელმა,
მან მოგვცა საჭირო ხელსაწყოები,
მან მოგვცა საჭირო ხელსაწყოები,
17:41
to go out and define our own trajectory.
301
1049499
4133
რომ ავდგეთ და განვსაზღვროთ ჩვენი
საკუთარი ტრაექტორია.
საკუთარი ტრაექტორია.
17:45
So the question now is,
302
1053632
1741
ახლა ისმის კითხვა:
17:47
how do you want to go out
and experience your universe?
and experience your universe?
303
1055373
5225
როგორ გსურთ, რომ გახვიდეთ გარეთ
და გამოსცადოთ თქვენი სამყარო?
და გამოსცადოთ თქვენი სამყარო?
17:52
Thank you.
304
1060598
2043
გმადლობთ.
17:54
(Applause)
305
1062641
8336
(აპლოდისმენტები)
18:11
Chris Anderson: Can you feel it?
DE: Yeah.
DE: Yeah.
306
1079365
2188
კრის ანდერსონი: გრძნობთ?
დ.ი.: კი
დ.ი.: კი
18:13
Actually, this was the first time
I felt applause on the vest.
I felt applause on the vest.
307
1081553
3390
ეს პირველი შემთხვევაა, როცა ჟილეტით
აპლოდისმენტები ვიგრძენი.
აპლოდისმენტები ვიგრძენი.
18:16
It's nice. It's like a massage. (Laughter)
308
1084943
2159
სასიამოვნოა, მასაჟს ჰგავს. (სიცილი)
18:19
CA: Twitter's going crazy.
Twitter's going mad.
Twitter's going mad.
309
1087102
3645
კ.ა.: ტვიტერი გადაირია. ტვიტერი გაგიჟდა.
18:22
So that stock market experiment.
310
1090747
2293
მაშ, საფონდო ბირჟის ექსპერიმენტი,
18:25
This could be the first experiment
that secures its funding forevermore,
that secures its funding forevermore,
311
1093040
4528
ეს შესაძლოა პირველი ექსპერიმენტი იყოს,
რომელიც თქვენს დაფინანსებას
რომელიც თქვენს დაფინანსებას
სამუდამოდ უზრუნველყოფს
წარმატების შემთხვევაში. არა?
წარმატების შემთხვევაში. არა?
18:29
right, if successful?
312
1097568
1995
18:31
DE: Well, that's right, I wouldn't
have to write to NIH anymore.
have to write to NIH anymore.
313
1099563
3152
დ.ი.: მართალია. აღარ მომიწევდა
NIH-ისთვის მიწერა.
NIH-ისთვის მიწერა.
18:34
CA: Well look, just to be
skeptical for a minute,
skeptical for a minute,
314
1102715
2817
კ.ა.: მოდი მხოლოდ ერთი წუთით
სკეპტიკური ვიქნები.
სკეპტიკური ვიქნები.
18:37
I mean, this is amazing,
but isn't most of the evidence so far
but isn't most of the evidence so far
315
1105532
3170
ეს გასაოცარია, მაგრამ აქამდე
მტკიცებულების უმრავლესობა
მტკიცებულების უმრავლესობა
18:40
that sensory substitution works,
316
1108702
2347
ადასტურებს, რომ სენსორული
ჩანაცვლება მუშაობს.
ჩანაცვლება მუშაობს.
18:43
not necessarily
that sensory addition works?
that sensory addition works?
317
1111049
2107
ეს ხომ არ ნიშნავს რომ
დამატებაც მუშაობს?
დამატებაც მუშაობს?
18:45
I mean, isn't it possible that the
blind person can see through their tongue
blind person can see through their tongue
318
1113156
3637
იქნებ ბრმა ადამიანი თავისი ენით
იმიტომ ხედავს,
იმიტომ ხედავს,
18:48
because the visual cortex is still there,
ready to process,
ready to process,
319
1116793
5178
რომ მისი ვიზუალური ქერქი ჯერ კიდევ იქ არის
და მზად არის დამუშავებისთვის,
და მზად არის დამუშავებისთვის,
18:53
and that that is needed as part of it?
320
1121971
1819
იქნებ ეს საჭირო ნაწილია?
18:55
DE: That's a great question.
We actually have no idea
We actually have no idea
321
1123790
2644
დ.ი.: შესანიშნავი კითხვაა.
სინამდვილეში ჩვენ არ ვიცით
სინამდვილეში ჩვენ არ ვიცით
18:58
what the theoretical limits are of what
kind of data the brain can take in.
kind of data the brain can take in.
322
1126434
3896
რა თეორიული საზღვრები არსებობს თუ
რა ტიპის მონაცემების მიღება შეუძლია ტვინს.
რა ტიპის მონაცემების მიღება შეუძლია ტვინს.
19:02
The general story, though,
is that it's extraordinarily flexible.
is that it's extraordinarily flexible.
323
1130330
3048
ზოგადად, ის საოცრად მოქნილია.
19:05
So when a person goes blind,
what we used to call their visual cortex
what we used to call their visual cortex
324
1133402
3805
როცა ადამიანი ბრმავდება, ის რასაც მის
ვიზუალურ ქერქს ვეძახდით
ვიზუალურ ქერქს ვეძახდით
19:09
gets taken over by other things,
by touch, by hearing, by vocabulary.
by touch, by hearing, by vocabulary.
325
1137207
5058
სხვა რამეების მფლობელობაში გადადის -
შეხების, სმენის, სიტყვის მარაგის.
შეხების, სმენის, სიტყვის მარაგის.
19:14
So what that tells us is that
the cortex is kind of a one-trick pony.
the cortex is kind of a one-trick pony.
326
1142265
4062
ეს გვეუბნება, რომ ქერქმა
მარტო ერთი რამ იცის.
მარტო ერთი რამ იცის.
19:18
It just runs certain kinds
of computations on things.
of computations on things.
327
1146327
2648
ის უბრალოდ გარკვეული ტიპის
გამოთვლებს ასრულებს.
გამოთვლებს ასრულებს.
19:20
And when we look around
at things like braille, for example,
at things like braille, for example,
328
1148975
3101
და როცა ვუყურებთ, მაგალითად,
ისეთ რამეებს როგორიც ბრაილია,
ისეთ რამეებს როგორიც ბრაილია,
19:24
people are getting information
through bumps on their fingers.
through bumps on their fingers.
329
1152076
3089
ადამიანები ინფორმაციას იღებენ თითების
ბურცვებზე გადატარებით.
ბურცვებზე გადატარებით.
19:27
So I don't thing we have any reason
to think there's a theoretical limit
to think there's a theoretical limit
330
1155165
3655
ასე რომ, არ მგონია რამე მიზეი გვქონდეს,
რომ თეორიული ლიმიტის
რომ თეორიული ლიმიტის
19:30
that we know the edge of.
331
1158820
1514
არსებობაზე ვიფიქროთ.
19:33
CA: If this checks out,
you're going to be deluged.
you're going to be deluged.
332
1161244
3264
კ.ა.: ეს თუ დადასტურდა, თქვენ წაგლეკავენ.
19:36
There are so many
possible applications for this.
possible applications for this.
333
1164508
3251
უამრავი შესაძლო გამოყენება
მოეძებნება ამას. მზად ხართ ამისთვის?
მოეძებნება ამას. მზად ხართ ამისთვის?
19:39
Are you ready for this? What are you most
excited about, the direction it might go?
excited about, the direction it might go?
334
1167759
3931
ყველაზე მეტად რა აღგაფრთოვანებთ,
მისი რომელი მიმართულება?
მისი რომელი მიმართულება?
19:43
DE: I mean, I think there's
a lot of applications here.
a lot of applications here.
335
1171690
2577
დ.ი.: ვფიქრობ ჩვენს წინაშე
უამრავი გამოყენებაა.
უამრავი გამოყენებაა.
19:46
In terms of beyond sensory substitution,
the things I started mentioning
the things I started mentioning
336
1174267
3448
სენსორული ჩანაცვლების მიღმა, საკითხები,
რასაც ვახსენებდი ასტრონავტებზე
რასაც ვახსენებდი ასტრონავტებზე
19:49
about astronauts on the space station,
they spend a lot of their time
they spend a lot of their time
337
1177715
4370
და კოსმოსურ სადგურებზე, ისინი ძალიან
დიდ დროს კარგავენ მონიტორინგში.
დიდ დროს კარგავენ მონიტორინგში.
19:54
monitoring things, and they could instead
just get what's going on,
just get what's going on,
338
1182085
3219
სანაცვლოდ შეიძლებოდა პირდაპირ
გაეგოთ თუ რა ხდება,
გაეგოთ თუ რა ხდება,
რადგან ის რისთვისაც ეს ნამდვილად კარგია,
არის მრავალგანზომილებიანი მონაცემები.
არის მრავალგანზომილებიანი მონაცემები.
19:57
because what this is really good for
is multidimensional data.
is multidimensional data.
339
1185304
3460
20:00
The key is this: Our visual systems
are good at detecting blobs and edges,
are good at detecting blobs and edges,
340
1188764
4783
მთავარი მომენტია, რომ ჩვენი ვიზუალური
სისტემები კარგად არჩევენ ლაქებს და კიდეებს
სისტემები კარგად არჩევენ ლაქებს და კიდეებს
20:05
but they're really bad
at what our world has become,
at what our world has become,
341
1193547
2448
მაგრამ ვერ უმკლავდებიან
თანამედროვე სამყაროს,
თანამედროვე სამყაროს,
20:07
which is screens
with lots and lots of data.
with lots and lots of data.
342
1195995
2187
რაც არის ეკრანები უამრავი მონაცემით.
20:10
We have to crawl that
with our attentional systems.
with our attentional systems.
343
1198182
2403
ჩვენ იქ ცოცვა გვიწევს ჩვენი
ყურადღების სისტემებით.
ყურადღების სისტემებით.
20:12
So this is a way of just
feeling the state of something,
feeling the state of something,
344
1200585
2670
ეს კი არის გზა, რომ ვგრძნობდეთ
რაღაცის მდგომარეობას,
რაღაცის მდგომარეობას,
20:15
just like the way you know the state
of your body as you're standing around.
of your body as you're standing around.
345
1203255
3594
ზუსტად ისე, როგორც იცით თქვენი
სხეულის მდგომარეობა დგომისას.
სხეულის მდგომარეობა დგომისას.
20:18
So I think heavy machinery, safety,
feeling the state of a factory,
feeling the state of a factory,
346
1206849
3179
ვფიქრობ, მძიმე მანქანები, უსაფრთხოება,
ქარხნის, თქვენი დანადგარის
ქარხნის, თქვენი დანადგარის
20:22
of your equipment, that's one place
it'll go right away.
it'll go right away.
347
1210028
3064
მდგომარეობა. ეს ერთ-ერთი მიმართულებაა,
სადაც ეს მაშინვე მოხვდება.
სადაც ეს მაშინვე მოხვდება.
20:25
CA: David Eagleman, that was one
mind-blowing talk. Thank you very much.
mind-blowing talk. Thank you very much.
348
1213092
3705
კ.ა.: დევიდ იგლმენ, საოცარი საუბარი იყო.
დიდი მადლობა.
დიდი მადლობა.
20:28
DE: Thank you, Chris.
(Applause)
(Applause)
349
1216797
4779
დ.ი.: გმადლობ, კრის.
(აპლოდისმენტები)
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
David Eagleman - NeuroscientistDavid Eagleman decodes the mysteries of the tangled web of neurons and electricity that make our minds tick -- and also make us human.
Why you should listen
As the creator of stacks of compelling research, books and now the 6-part PBS series The Brain, grey matter expert David Eagleman is our most visible evangelist for neuroscience. He has helmed ground-breaking studies on time perception, brain plasticity and neurolaw. His latest research explores technology that bypasses sensory impairment -- such as a smartphone-controlled vest that translates sound into patterns of vibration for the deaf.
Eagleman is also the author of Sum, an internationally bestselling short story collection speculating on life, death and what it means to be human. Translated into 28 languages, Sum has been turned into two separate operas at the Sydney Opera House and the Royal Opera House in London.
David Eagleman | Speaker | TED.com