TED2008
Dean Ornish: Your genes are not your fate
Dean Ornish deyir ki sizin genləriniz taleyiniz deyil
Filmed:
Readability: 4.5
1,725,634 views
Dean Ornish sağlam həyat tərzinin insana genetik səviyyədə necə təsir edə biləcəyini göstərən araştırmasını bölüşür. O deyir ki, daha sağlam yaşayanda, yaxşı yeyəndə, idman edəndə və sevəndə sizin beyin hüceyrələriniz artır.
Dean Ornish - Physician, author
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
One way to change our genes is to make new ones,
0
0
2000
Craig Venterin incəliklə göstərdiyi kimi,
00:14
as Craig Venter has so elegantly shown.
1
2000
2000
genlərimizi dəyişmənin bir yolu yenilərini yaratmaqdır.
00:16
Another is to change our lifestyles.
2
4000
3000
Digər yol isə həyat tərzimizi dəyişməkdir.
00:19
And what we're learning is how powerful and dynamic these changes can be,
3
7000
4000
Və biz bu dəyişikliklərin nə qədər güclü və dinamik ola biləcəyini öyrənirik,
00:23
that you don't have to wait very long to see the benefits.
4
11000
3000
hətta siz bu dəyişikliklərin təsirini hiss etmək üçün çox gözləməli də olmayacaqsınız.
00:26
When you eat healthier, manage stress, exercise and love more,
5
14000
5000
Nə vaxt ki sağlam yeyirsiniz, stressi idarə edirsiniz, idman edirsiniz və daha çox sevirsiniz,
00:31
your brain actually gets more blood flow and more oxygen.
6
19000
2000
sizin beyniniz daha çox qan axını və oksigenlə təmin olunur.
00:33
But more than that, your brain gets measurably bigger.
7
21000
3000
Lakin daha vacibi, beyniniz ölçülə biləcək qədər böyüyür.
00:36
Things that were thought impossible just a few years ago
8
24000
2000
Bir neçə il bundan əvvəl imkansız olaraq düşündüyümüz şeylər
00:38
can actually be measured now.
9
26000
2000
artıq ölçülə bilinir.
00:40
This was figured out by Robin Williams
10
28000
3000
Bu Robin Williams tərəfindən
00:43
a few years before the rest of us.
11
31000
2000
bizdən bir neçə il əvvəl tapılmışdı.
00:45
Now, there's some things that you can do
12
33000
2000
Beləliklə, beyninizin yeni hüceyrələri yaratmağı üçün
00:47
to make your brain grow new brain cells.
13
35000
3000
bir neçə şey edə bilərsiniz.
00:50
Some of my favorite things, like chocolate and tea, blueberries,
14
38000
2000
Mənim ən sevdiklərim, şokolad və çay, qaragilə,
00:52
alcohol in moderation, stress management
15
40000
4000
az miqdarda spirtli içki, stressi idarə etmə
00:56
and cannabinoids found in marijuana.
16
44000
2000
və marijuanada tapılan kanabanoidlərdir.
00:58
I'm just the messenger.
17
46000
2000
Mən yalnız elçiyəm.
01:01
(Laughter)
18
49000
3000
(Gülüş)
01:04
What were we just talking about?
19
52000
3000
Harada qalmışdıq?
01:07
(Laughter)
20
55000
2000
(Gülüş)
01:09
And other things that can make it worse,
21
57000
2000
Bəzi şeylər isə vəziyyəti daha da pisləşdirə bilər,
01:11
that can cause you to lose brain cells.
22
59000
2000
beyin hüceyrələrinizi itirməyimizə gətirib çıxara bilər.
01:13
The usual suspects, like saturated fat and sugar,
23
61000
3000
Həmişə eşitdiklərimiz, yağlı piy və şəkər,
01:16
nicotine, opiates, cocaine, too much alcohol and chronic stress.
24
64000
4000
nikotin, opiatlar, kokain, həddindən artıq spirtli içki və xronik stress.
01:20
Your skin gets more blood flow when you change your lifestyle,
25
68000
3000
Siz həyat tərzinizi dəyişəndə sizin dərinizdə qan dövranı artır
01:23
so you age less quickly. Your skin doesn't wrinkle as much.
26
71000
3000
və siz daha gec qocalırsınız və dəriniz daha az qırışır.
01:26
Your heart gets more blood flow.
27
74000
2000
Ürəyiniz də daha çox qan dövranı əldə edir.
01:28
We've shown that you can actually reverse heart disease.
28
76000
2000
Biz göstərmişik ki siz hətta ürək xəstəliklərini də müalicə edə bilərsiniz.
01:30
That these clogged arteries that you see on the upper left,
29
78000
3000
Yuxarıda, solda gördüyünüz bu tutulmuş qan damarları
01:33
after only a year become measurably less clogged.
30
81000
2000
yalnız bir ildən sonra ciddi dərəcədə genişlənir.
01:35
And the cardiac PET scan shown on the lower left,
31
83000
2000
Və aşağıda, solda kardioloji PET göstərilir,
01:37
the blue means no blood flow.
32
85000
2000
mavi qan dövranının olmadığını göstərir.
01:39
A year later -- orange and white is maximum blood flow.
33
87000
3000
Bir il sonra - narıncı və ağ maksimum qan dövranıdır.
01:42
We've shown you may be able to stop and reverse the progression
34
90000
3000
Biz göstərə bilmişik ki bu dəyişiklikləri etməklə siz prostat xərşəngi
01:45
of early prostate cancer and, by extension, breast cancer,
35
93000
2000
və döş xərçənginin qarşısını ala və
01:47
simply by making these changes.
36
95000
2000
əks istiqamətdə inkişaf əldə edə bilərsiniz.
01:49
We've found that tumor growth in vitro was inhibited
37
97000
3000
Biz müşahidə etdik ki, labaratoriya şəraitində şişlərin inkişafı
01:52
70 percent in the group that made these changes,
38
100000
2000
bu dəyişiklikləri edən qrupda 70 %
01:54
whereas only nine percent in the comparison group.
39
102000
3000
etməyən qrupda isə 9 % dayandırılmışdır.
01:57
These differences were highly significant.
40
105000
2000
Bu fərq çox əhəmiyyətli idi.
01:59
Even your sexual organs get more blood flow,
41
107000
2000
Hətta sizin cinsi orqanlarınızda da qan dövranı artır,
02:01
so you increase sexual potency.
42
109000
2000
və sizin cinsi gücünüz də artır.
02:03
One of the most effective anti-smoking ads was done
43
111000
2000
Siqaret çəkməyə qarşı ən effektiv reklamlardan biri
02:05
by the Department of Health Services,
44
113000
2000
Sağlamıq Xidməti Departamenti tərəfindən
02:07
showing that nicotine, which constricts your arteries,
45
115000
2000
göstərilmişdir ki, qan damarlarını sixan nikotin
02:09
can cause a heart attack or a stroke,
46
117000
2000
ürək ağrısı və ya ürək döyüntüsünə səbəb olar bilər,
02:11
but it also causes impotence.
47
119000
2000
amma o həm də impotentliyə gətirib çixara bilər.
02:13
Half of guys who smoke are impotent.
48
121000
2000
Siqaret çəkən kişilərin yarısı impotentdir.
02:15
How sexy is that?
49
123000
1000
Bu necə də cazibədardır.
02:16
Now we're also about to publish a study --
50
124000
2000
Biz bu yaxınlarda yeni bir tədqiqat çap edəcəyik
02:18
the first study showing you can change gene expression in men with prostate cancer.
51
126000
3000
bu tədqiqata əsasən prostat xərçəngində genlərin ifadə olmunmasını dəyişmək mümkündür.
02:21
This is what's called a heat map --
52
129000
2000
Bu hərarət xəritəsi adlanır
02:23
and the different colors -- and along the side, on the right, are different genes.
53
131000
3000
və sağ tərəfdə olan müxtəlif rənglər müxtəlif genlərdir.
02:26
And we found that over 500 genes were favorably changed --
54
134000
3000
Və biz müşahidə etdik ki 500-dən çox gen müsbət olaraq dəyişdi
02:29
in effect, turning on the good genes, the disease-preventing genes,
55
137000
3000
və xəstəliyin qarşısını alan yaxşı genləri işə salaraq
02:32
turning off the disease-promoting genes.
56
140000
4000
xəstəlik yaradan genləri fəaliyyətdən saldı.
02:36
And so these findings I think are really very powerful,
57
144000
3000
Və düşünürəm ki, bu müşahidələr çox əhəmiyyətlidir
02:39
giving many people new hope and new choices.
58
147000
2000
bir çox insana yeni ümid və seçimlər təqdim edir.
02:41
And companies like Navigenics and DNA Direct and 23andMe,
59
149000
5000
Navigenix, DNA Direct və 23andMe kimi şirkətlər
02:46
that are giving you your genetic profiles,
60
154000
3000
sizə genetik profilinizi verməklə həm də
02:49
are giving some people a sense of, "Gosh, well, what can I do about it?"
61
157000
3000
bəzi insanlara bu barədə "Mən bu haqda nəsə edə bilərəm mi?" hissini verir
02:52
Well, our genes are not our fate, and if we make these changes --
62
160000
3000
Beləliklə, genlərimiz bizim taleyimiz deyil və əgər bu dəyişiklikləri etsək -
02:55
they're a predisposition -- but if we make bigger changes
63
163000
2000
onlar meyillilikdir, lakin normalda etdiyimizdən
02:57
than we might have made otherwise,
64
165000
2000
daha böyük dəyişikliklər etsək
02:59
we can actually change how our genes are expressed.
65
167000
3000
genlərimizin necə ifadə olunduğunu dəyişə bilərik.
03:02
Thank you.
66
170000
1000
Təşəkkürlər.
03:03
(Applause)
67
171000
2000
(Alqış)
ABOUT THE SPEAKER
Dean Ornish - Physician, authorDean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes.
Why you should listen
Dr. Dean Ornish wants you to live longer, and have more fun while you're at it. He's one of the leading voices in the medical community promoting a balanced, holistic approach to health, and proving that it works. The author of Eat More, Weigh Less and several other best-selling books, Ornish is best known for his lifestyle-based approach to fighting heart disease.
His research at the Preventive Medicine Research Institute (the nonprofit he founded) clinically demonstrated that cardiovascular illnesses -- and, most recently prostate cancer -- can be treated and even reversed through diet and exercise. These findings (once thought to be physiologically implausible) have been widely chronicled in the US media, including Newsweek, for which Ornish writes a column. The fifty-something physician, who's received many honors and awards, was chosen by LIFE Magazine as one of the most influential members of his generation. Among his many pursuits, Ornish is now working with food corporations to help stop America's obesity pandemic from spreading around the globe.
Dean Ornish | Speaker | TED.com