TED@Cannes
Hans Rosling: Global population growth, box by box
هانس ڕۆزلینگ: گەشەکردنی دانیشتوانی زەوی، بۆکس بە بۆکس
Filmed:
Readability: 3.9
3,914,736 views
لە ماوەی ٥٠ ساڵی داهاتوو ڕێژەی دانیشتوانی زەوی بۆ ٩ ملیار بەرزدەبێتەوە. تەنها بە باشتر کردنی بارودۆخ و هەڵومەرجی ژیانی هەژارەکان دەتوانین ڕێگە لە گەشەی ناسروشتی دانیشتوانی زەوی بگرین. هانس ڕۆزلینگ لە کۆنفڕانسی تێد لە شاری کان بە بەکارهێنانی چەند داتایەکی ڕەنگاو ڕەنگ کۆمەڵێک داتامان دەخاتە بەردەست.
Hans Rosling - Global health expert; data visionary
In Hans Rosling’s hands, data sings. Global trends in health and economics come to vivid life. And the big picture of global development—with some surprisingly good news—snaps into sharp focus. Full bio
In Hans Rosling’s hands, data sings. Global trends in health and economics come to vivid life. And the big picture of global development—with some surprisingly good news—snaps into sharp focus. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I still remember the day in school
0
1000
2000
ئێستاش ئەم ڕۆژەم لە یادە کە لە خوێندنگە
00:18
when our teacher told us
1
3000
3000
مامۆستاکەمان پێ ڕاگەیاندین
00:21
that the world population had become
2
6000
2000
دانیشتوانی زەوی بەرز بۆتەوە بۆ
00:23
three billion people,
3
8000
2000
سێ ملیار خەڵک،
00:25
and that was in 1960.
4
10000
3000
ئەمە لە ساڵی ١٩٦٠ بوو.
00:29
I'm going to talk now about
5
14000
2000
من دەمەوێت بابەتێک بورژێنم سەبارەت بە
00:31
how world population has changed from that year
6
16000
2000
چۆن ژمارەی دانیشتوان ساڵ بە ساڵ دەگۆڕێت.
00:33
and into the future,
7
18000
2000
و لە داهاتوشدا
00:35
but I will not use digital technology,
8
20000
3000
بەڵام بەبێ بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا،
00:38
as I've done during my first five TEDTalks.
9
23000
3000
وەک چۆن لە پێنج جاری ڕابردووی
تێد بەکارم هێنا.
تێد بەکارم هێنا.
00:41
Instead, I have progressed,
10
26000
3000
لەڕاستیدا، پێشکەوتن بەدی دەکەم،
00:44
and I am, today, launching
11
29000
2000
من ئەمڕۆ، بە نیازم
00:46
a brand new analog teaching technology
12
31000
3000
شێوازێکی دەستی خستنەڕووی
زانیاریەکان لە ڕێگەی
زانیاریەکان لە ڕێگەی
00:49
that I picked up from IKEA:
13
34000
2000
چەند بۆکسێک کە هی کۆمپانیایی
ەIKEA:
ەIKEA:
00:51
this box.
14
36000
2000
بخەمەڕوو.
00:53
This box contains one billion people.
15
38000
2000
ئەم بۆکسە یەک ملیار کەسی تێدایە.
00:55
And our teacher told us
16
40000
2000
مامۆستاکەمان پێی دەگوتین
00:57
that the industrialized world, 1960,
17
42000
3000
وڵاتە پێشەسازیەکان، ساڵی ١٩٦٠،
01:00
had one billion people.
18
45000
2000
یەک ملیار دانشتوانی هەبوو.
01:02
In the developing world, she said,
19
47000
2000
وڵاتانی تازە گەشەسەندووەکان،
مامۆستا دەیگوت
مامۆستا دەیگوت
01:04
they had two billion people.
20
49000
2000
دوو ملیار دانیشتوانیان هەیە.
01:06
And they lived away then.
21
51000
2000
دوور لە ئێمە دەژیان.
01:08
There was a big gap between
22
53000
2000
جیاوازیاکی بێشومار لە نێوان
01:10
the one billion in the industrialized world
23
55000
2000
یەک ملیاری وڵاتە پیشەسازیەکان و
01:12
and the two billion in the developing world.
24
57000
3000
دوو ملیاری وڵاتە تازە
گەشەسەندووەکان هەبوو.
گەشەسەندووەکان هەبوو.
01:15
In the industrialized world,
25
60000
2000
لە وڵاتانی پیشەسازی،
01:17
people were healthy,
26
62000
2000
خەڵک تەندروست بوون،
01:19
educated, rich,
27
64000
2000
خوێندەواربوون، دەوڵەمەند بوون،
01:21
and they had small families.
28
66000
2000
و خێزانی بچووکیان هەبوو.
01:23
And their aspiration
29
68000
2000
ئاواتیان
01:25
was to buy a car.
30
70000
2000
کڕینی ئۆتۆمبیلێک بوو.
01:27
And in 1960, all Swedes were saving
31
72000
3000
لە ساڵی ١٩٦٠ کان، سویدیەکان پاشەکەوتیان
01:30
to try to buy a Volvo like this.
32
75000
3000
بۆ کڕینی ڤاڵڤۆیەکی وەک ئەمە دەکرد.
01:33
This was the economic level at which Sweden was.
33
78000
3000
ئەمە ئاستی ئابوری سوید بوو.
01:36
But in contrast to this,
34
81000
2000
بەڵام بە پێچەوانەی ئەوە،
01:38
in the developing world, far away,
35
83000
2000
لە وڵاتە تازە گەشەسەندووەکان،
زۆر دووربوون،
زۆر دووربوون،
01:40
the aspiration of the average family there
36
85000
3000
ئاواتی ڕۆژانەی خێزانەکان
01:43
was to have food for the day.
37
88000
3000
تەنها دابین کردنی خۆراکی
و ژەمی پێویست بوو.
و ژەمی پێویست بوو.
01:46
They were saving
38
91000
2000
پاشەکەوتیان دەکرد
01:48
to be able to buy a pair of shoes.
39
93000
3000
تا بتوانن جوتێک کەوش بکڕن.
01:51
There was an enormous gap in the world
40
96000
2000
جێاوازیەکی بێ ئەندازە لەم جیهانەی
01:53
when I grew up.
41
98000
2000
کە من تێیدا گەورە بووم هەبوو.
01:55
And this gap between the West and the rest
42
100000
3000
ئەم جیاوازیە بێ ئەندازەیە
جیاوازی نێوان ڕۆژئاوا
جیاوازی نێوان ڕۆژئاوا
01:58
has created a mindset of the world,
43
103000
3000
و تەواوی جیهان بیرێکی دروست کرد،
02:01
which we still use linguistically
44
106000
2000
کە تا ئێستا لە لە زماندا بەکاردێت
02:03
when we talk about "the West"
45
108000
2000
کاتێک دەڵێن ڕۆژئاوا و
02:05
and "the Developing World."
46
110000
2000
وڵاتانی تازە گەشەسەندوو.
02:07
But the world has changed,
47
112000
2000
بەڵام جیهان گۆڕاوە،
02:09
and it's overdue to upgrade that mindset
48
114000
3000
ئەمەش بەهۆی پێشکەوتنی تێڕمانین
02:12
and that taxonomy of the world, and to understand it.
49
117000
3000
و دووبارە پۆلینکردنەوەی جیهانەکان.
02:15
And that's what I'm going to show you,
50
120000
2000
بۆیە، من دەیانخەمە بەرچاوتان
02:17
because since 1960
51
122000
3000
چونکە لە نێوان ساڵی ١٩٦٠
02:20
what has happened in the world up to 2010
52
125000
3000
تا ساڵی 2010 ئەوەی ڕویدا
02:23
is that a staggering
53
128000
2000
شۆکهێنەرە
02:25
four billion people
54
130000
2000
چوار ملیار کەس
02:27
have been added to the world population.
55
132000
2000
بۆ ژمارەی دانیشتوانی زەوی زیادی کردووە.
02:29
Just look how many.
56
134000
2000
سەیر بکەن چەند زۆرە.
02:31
The world population has doubled
57
136000
2000
لەو کاتەوەی من لە خوێندن بووم تا
02:33
since I went to school.
58
138000
2000
ئێستا ژمارەی دانیشتوان دوو هێندە بووە.
02:37
And of course, there's been economic growth in the West.
59
142000
3000
لەگەڵ ئەوەشدا پێشکەوتنی
ئابوریش لە ڕۆژئاوا بەدی دەکرێت.
ئابوریش لە ڕۆژئاوا بەدی دەکرێت.
02:40
A lot of companies have happened to grow the economy,
60
145000
3000
کۆمپانیاکان ئابوریان بەرەو پێش بردووە،
02:43
so the Western population moved over to here.
61
148000
3000
بۆ دانیشتوانی ڕۆژئاوا زۆربووە.
02:46
And now their aspiration is not only to have a car.
62
151000
3000
ئێستا ئاواتیان تەنها کڕینی ئۆتۆمبێلێک نیە.
02:49
Now they want to have a holiday on a very remote destination
63
154000
3000
ئێستا ئاواتیان بەسەر بردنی
پشووە لە شوێنێکی دوورە دەست
پشووە لە شوێنێکی دوورە دەست
02:52
and they want to fly.
64
157000
2000
دەیانەوێت بە فڕۆکە بفڕن.
02:54
So this is where they are today.
65
159000
2000
ئەوان گەیشتونەتە ئەم دۆخە.
02:56
And the most successful of the developing countries,
66
161000
3000
بەشێک لە وڵاتانی تازە
گەشەسەندووش
گەشەسەندووش
02:59
they have moved on, you know,
67
164000
2000
ئێوە ئاگادارن کە پێشکەوتوون،
03:01
and they have become emerging economies, we call them.
68
166000
3000
ئێستا ئێمە پێیان دەڵێن
ئابوریە دەرکەوتەکان.
ئابوریە دەرکەوتەکان.
03:04
They are now buying cars.
69
169000
2000
ئێستا ئۆتۆمبیل دەکڕن.
03:06
And what happened a month ago
70
171000
2000
لە چەند مانگی ڕابردوو
03:08
was that the Chinese company, Geely,
71
173000
2000
کۆمپانیایەکی ئۆتۆمبیلی صینی، بە ناوی گیلی،
03:10
they acquired the Volvo company,
72
175000
3000
کۆمپانیایی ڤاڵڤۆی کڕیەوە،
03:13
and then finally the Swedes understood that
73
178000
2000
لە کۆتایدا سویدیەکان تێگەیشتن کە
03:15
something big had happened in the world.
74
180000
2000
جیهان باش گۆڕاوە.
03:17
(Laughter)
75
182000
3000
(پێکەنین)
03:20
So there they are.
76
185000
2000
ئەوە ڕاستەیەکەیە.
03:22
And the tragedy is that the two billion over here
77
187000
3000
ئەوەی سامناکە، دوو ملیار کەسی ئەوێ
03:25
that is struggling for food and shoes,
78
190000
3000
کە خۆراک و پێخەفیان دەست نەدەکەوت،
03:28
they are still almost as poor
79
193000
2000
ئێستاشی لەگەڵ دابێت هەر هەژارن
03:30
as they were 50 years ago.
80
195000
2000
هەر وەک چۆن پێشتریش هەژار بوون.
03:32
The new thing is that
81
197000
2000
ئەوەی نوێیە
03:34
we have the biggest pile of billions, the three billions here,
82
199000
3000
سێ ملیارەکەی ئێرە
03:37
which are also becoming emerging economies,
83
202000
3000
کە ئابوریەکەیان دەگەشێتەوە
03:40
because they are quite healthy, relatively well-educated,
84
205000
3000
بەهۆی تەندروستی و خوێندنی باش
03:43
and they already also have two to three children
85
208000
2000
و پێکهێنانی خێزانی بچووکی
03:45
per woman, as those [richer also] have.
86
210000
3000
کەمتر لە سێ مناڵ بۆ هەر ژنێک.
03:48
And their aspiration now
87
213000
2000
و ئاواتەخوازن
03:50
is, of course, to buy a bicycle,
88
215000
3000
کە پایسکیلێک بکڕن.
03:53
and then later on they would like to have a motorbike also.
89
218000
3000
دواتر حەز دەکەن ماتۆڕسکیلێکیش بکڕن.
03:56
But this is the world
90
221000
3000
ئەمە جیهانی
03:59
we have today,
91
224000
2000
ئەمڕۆمانە،
04:01
no longer any gap.
92
226000
2000
چیتر جیاوازیمان نییە.
04:03
But the distance from the poorest here, the very poorest,
93
228000
3000
بەڵام جیاوازی نێوان چینی هەژاریی کوشندە
04:06
to the very richest over here is wider than ever.
94
231000
3000
بە بەراورد لەگەڵ چینی زەنگینی
ئەستور لە هەموو کاتێک زیاترە.
ئەستور لە هەموو کاتێک زیاترە.
04:09
But there is a continuous world
95
234000
2000
بەڵام جیهانێک هەیە کە بەردەاوامە
04:11
from walking, biking,
96
236000
2000
لە پیادە، پاسکیلسواری،
04:13
driving, flying --
97
238000
2000
شۆفێری سەیارە، لێخوڕینی فڕۆکە
04:15
there are people on all levels,
98
240000
2000
چەندین چینی جیاواز هەیە،
04:17
and most people tend to be somewhere in the middle.
99
242000
3000
زۆربەی خەڵک لە ناوەڕاستی ئەم هاوکێشەن.
04:21
This is the new world we have today
100
246000
2000
ئێستا جیهانێکی تازەیە
04:23
in 2010.
101
248000
2000
ساڵی 2010 یە.
04:26
And what will happen in the future?
102
251000
3000
لە داهاتوودا چێ ڕوودەدات؟
04:30
Well, I'm going to project
103
255000
2000
هەوڵدەدەم خەمڵاندنێک بۆ ساڵی
04:32
into 2050.
104
257000
2000
2050 بکەم.
04:34
I was in Shanghai recently,
105
259000
3000
لە ماوەی ڕابردوو لە شەنگەهای بووم،
04:37
and I listened to what's happening in China,
106
262000
2000
بینیم کە لە صین چێ ڕوودەدات،
04:39
and it's pretty sure that they will catch up,
107
264000
3000
من دڵنیام ئەوانە پێمان دەگەنەوە،
04:42
just as Japan did.
108
267000
2000
هەر وەک چۆن ژاپۆن گەیشتە ئاستی ئێمە.
04:44
All the projections [say that] this one [billion] will [only] grow with
109
269000
2000
گشت پێشبینیەکان، بڵێن ئەمە
یا ئەوە سەدا یەک
یا ئەوە سەدا یەک
04:46
one to two or three percent.
110
271000
2000
یان دوو گەشە دەکەن.
04:48
[But this second] grows with seven, eight percent, and then they will end up here.
111
273000
3000
بەڵام ئەمەیان، حەوت یان
هەشت لە سەد گەشە دەکەن و دەگەنە ئێرە.
هەشت لە سەد گەشە دەکەن و دەگەنە ئێرە.
04:51
They will start flying.
112
276000
2000
دەست بە فڕین دەکەن.
04:53
And these
113
278000
2000
وڵاتە
04:55
lower or middle income countries, the emerging income countries,
114
280000
3000
کەمدەرامەت و مامناوەندەکانیش
کە بە ئابووریە دەرکەوتووەکان دەناسرێن
کە بە ئابووریە دەرکەوتووەکان دەناسرێن
04:58
they will also forge forwards economically.
115
283000
3000
بە گوڕ و تین ئابوری پێشدەخەن.
05:01
And if,
116
286000
2000
و ئەگەر،
05:03
but only if,
117
288000
2000
تەنها ئەگەرە،
05:05
we invest in the right green technology --
118
290000
3000
ئێمە وەبەرهێنان لە
تەکنەلۆژیایی ژینگە دۆست بکەین دەتوانین
تەکنەلۆژیایی ژینگە دۆست بکەین دەتوانین
05:08
so that we can avoid severe climate change,
119
293000
2000
دژی گۆڕانکارییە ئاو
،وهەواییەکان بوەستێنەوە
،وهەواییەکان بوەستێنەوە
05:10
and energy can still be relatively cheap --
120
295000
3000
و وزەیەکی هەرزان دەست بخەین
05:13
then they will move all the way up here.
121
298000
3000
ئەمانیش دەتوانن ئاستی بژێویان بەرز بکەن.
05:16
And they will start to buy
122
301000
2000
توانای کڕینی ئۆتۆمبێلی
05:18
electric cars.
123
303000
2000
کارەباییان دەبێت.
05:20
This is what we will find there.
124
305000
3000
ئەمەمان دەست دەکەوێت.
05:23
So what about the poorest two billion?
125
308000
2000
سەبارەت بە دوو ملیارە هەژارەکە چی بکرێت؟
05:25
What about the poorest two billion here?
126
310000
3000
سەبارەت بەم دوو ملیارە هەژارە چی بکەین؟
05:28
Will they move on?
127
313000
2000
ئەمانیش ئاستیا بژێویان بەرز دەبێتەوە؟
05:30
Well, here population [growth] comes in
128
315000
2000
ئەمە پەیوەستە بە
ڕێژەی گەشەسەندنی دانیشتوان
ڕێژەی گەشەسەندنی دانیشتوان
05:32
because there [among emerging economies] we already have two to three children per woman,
129
317000
3000
چونکە لە وڵاتە تازە گەشەسەندووەکان،
بۆ هەر ژنێک سێ مناڵمان هەیە،
بۆ هەر ژنێک سێ مناڵمان هەیە،
05:35
family planning is widely used,
130
320000
2000
بەرنامە داڕێژی خێزانی بەربڵاوە،
05:37
and population growth is coming to an end.
131
322000
2000
گەشەسەندنی دانیشتووان کۆتایی دێت.
05:39
Here [among the poorest], population is growing.
132
324000
3000
لێرەدا، لە ناو هەژارەکان،
دانیشتوان گەشە دەکات.
دانیشتوان گەشە دەکات.
05:42
So these [poorest] two billion will, in the next decades,
133
327000
3000
دوو ملیار دانیشتوانەکەی
هەژاران لە دەیەی داهاتوو،
هەژاران لە دەیەی داهاتوو،
05:45
increase to three billion,
134
330000
2000
بۆ سێ ملیار بەرز دەبێتەوە.
05:47
and they will thereafter
135
332000
2000
ئەوان لێرە بە دواوە
05:49
increase to four billion.
136
334000
2000
بۆ چوار ملیار بەرز دەبنەوە.
05:51
There is nothing --
137
336000
2000
هیچ شتێک نییە
05:53
but a nuclear war of a kind we've never seen --
138
338000
3000
جەنگ و پێکدادان بە چەکی ناوەکی
کە پێشتر جەنگی هاوشێوەمان نەدیوە
کە پێشتر جەنگی هاوشێوەمان نەدیوە
05:56
that can stop this [growth] from happening.
139
341000
3000
بۆ وەستانی ئەم گەشە کردنە.
05:59
Because we already have this [growth] in process.
140
344000
3000
چونکە ئەم گەشەیە لە بنەڕەتەوە ڕوودەدات.
06:02
But if, and only if,
141
347000
2000
بەلام ئەگەر، تەنها ئەگەرە،
06:04
[the poorest] get out of poverty,
142
349000
2000
ئەگەر هەژارەکان لە هەژاری ڕزگار بکرێن،
06:06
they get education, they get improved child survival,
143
351000
2000
خوێندن و تەندروستی بۆ
مناڵەکانیان فەراهەم بکرێت
مناڵەکانیان فەراهەم بکرێت
06:08
they can buy a bicycle and a cell phone and come [to live] here,
144
353000
3000
دەتوانن پاسکیل، تەلەفۆن،
و دواتر بێنە ئێرە بژین.
و دواتر بێنە ئێرە بژین.
06:11
then population growth
145
356000
2000
گەشە کردنی ژمارەی دانیشتوان
06:13
will stop in 2050.
146
358000
3000
لە ٢٠٥٠ دەوەستێ.
06:16
We cannot have people on this level
147
361000
2000
نابێت مرۆڤ لەم ئاستە بژیت
06:18
looking for food and shoes
148
363000
2000
بەدوای خۆراک و کەوش وێڵ بێت
06:20
because then we get continued population growth.
149
365000
3000
چونکە دەبێتە هۆکاری
بەرزبوونەوەی ڕێژەی دانیشتوان.
بەرزبوونەوەی ڕێژەی دانیشتوان.
06:23
And let me show you why
150
368000
2000
بۆتان ڕوون دەکەمەوە کە چۆن بەم چەشنەیە
06:25
by converting back to the old-time
151
370000
3000
بە سوود وەگرتن لە
06:28
digital technology.
152
373000
2000
جیهانی تەکنەلۆژیایی دیجیتەڵی.
06:30
Here I have on the screen
153
375000
2000
لە سەر ئەم سکرینە
06:32
my country bubbles.
154
377000
2000
وڵاتەکان بە شێوەی بڵق دەردەکەون.
هەر بڵقێک وڵاتێکە، قەبارەی
بڵقەکەش ژمارەی دانیشتوانە
بڵقەکەش ژمارەی دانیشتوانە
06:34
Every bubble is a country. The size is population.
155
379000
2000
06:36
The colors show the continent.
156
381000
2000
ڕەنگەکانیش کیشوەرەکانن.
06:38
The yellow on there is the Americas;
157
383000
2000
زەردەکان نوێنەرایەتی ئەمریکا دەکەن:
06:40
dark blue is Africa; brown is Europe;
158
385000
2000
شینی تۆخ بۆ ئەفریقا، قاوەیی ئەوروپا:
06:42
green is the Middle East
159
387000
3000
سەوز ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
06:45
and this light blue is South Asia.
160
390000
2000
ئەم شینە کاڵەش باشوری ئاسیایە.
06:47
That's India and this is China. Size is population.
161
392000
2000
ئەمە هیندستان و صینە.
ئەمە قەبارەی دانیشتوانە.
ئەمە قەبارەی دانیشتوانە.
06:49
Here I have children per woman:
162
394000
3000
لێرە بۆ هەر ژنێک تەنها یەک مناڵ هەیە:
06:52
two children, four children, six children, eight children --
163
397000
2000
دوو، چوار، شەش، هەشت مناڵ
06:54
big families, small families.
164
399000
3000
خێزانی بچووک و خێزانی گەورە.
06:57
The year is 1960.
165
402000
2000
ساڵی ١٩٦٠ ە.
06:59
And down here, child survival,
166
404000
2000
لێرەش، ڕزگاربوونی منداڵە لە مردن،
07:01
the percentage of children surviving childhood
167
406000
2000
ڕێژەی ڕزگاربوونی شیرەخۆرەیە لە مردن
07:03
up to starting school:
168
408000
2000
تا دەگاتە تەمەنی قوتابخانە:
07:05
60 percent, 70 percent, 80 percent, 90,
169
410000
3000
شەست، حەفتا، هەشتا، نەوەد،
07:08
and almost 100 percent, as we have today
170
413000
2000
و سەد لە سەد. ئێستا لە
07:10
in the wealthiest and healthiest countries.
171
415000
2000
وڵاتە تەندروست و زەنگینەکان بەم شێوەیەیە.
07:12
But look, this is the world my teacher talked about in 1960:
172
417000
3000
ئەمە ئەم جیهانەیە کە مامۆستەکەم
:لە ساڵی ١٩٦٠ بۆی باس کردم
:لە ساڵی ١٩٦٠ بۆی باس کردم
07:15
one billion Western world here --
173
420000
3000
یەک ملیار خەڵکی ڕۆژئاوا لێرە
07:18
high child-survival, small families --
174
423000
3000
زەنگین، منداڵی تەندروست، خێزانی بچووک،
07:21
and all the rest,
175
426000
2000
هەموو شتەکانیتریش،
07:23
the rainbow of developing countries,
176
428000
2000
پەلکە زێڕینەی وڵاتە تازە گەشەسەندووەکان،
07:25
with very large families
177
430000
2000
خێزانەکان زۆر گەورەن
07:27
and poor child survival.
178
432000
2000
بیمەی نەمردنی مناڵی شیرەخۆرە نییە.
07:29
What has happened? I start the world. Here we go.
179
434000
3000
چێ ڕوویدا؟ من لێرە دەستم پێکرد.
07:32
Can you see, as the years pass by, child survival is increasing?
180
437000
3000
دەتوانن تێبینی بکەن؟ کە بە
تێپەڕبوونی کات منالەکان کەمتر دەمرن؟
تێپەڕبوونی کات منالەکان کەمتر دەمرن؟
07:35
They get soap, hygiene, education,
181
440000
2000
پاکەرەوە، ئاوی خاوێن، پەروەردە،
07:37
vaccination, penicillin
182
442000
2000
کوتان، ئارامکەرەوە،
07:39
and then family planning. Family size is decreasing.
183
444000
3000
و شانسی پڵانداڕیژی باری خێزان فەراهەمە.
خێزانەکان بچووک دەبنەوە.
خێزانەکان بچووک دەبنەوە.
07:42
[When] they get up to 90-percent child survival, then families decrease,
184
447000
3000
نەمردنی مناڵ بۆ سەرو 90%
،بەرز دەبێتەوە، خێزانەکان بچووک دەبنەوە.
،بەرز دەبێتەوە، خێزانەکان بچووک دەبنەوە.
07:45
and most of the Arab countries in the Middle East
185
450000
2000
زۆربەی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەند
07:47
is falling down there [to small families].
186
452000
2000
بەرەو بچووک کردنەوەی خێزان هەنگاو دەنێن.
07:49
Look, Bangladesh catching up with India.
187
454000
2000
سەیری بەنگلادیش بکە،
کێبڕکێی هیندستان دەکات.
کێبڕکێی هیندستان دەکات.
07:51
The whole emerging world
188
456000
3000
گشت ولاتانی تازە گەشەسەندوو
07:54
joins the Western world
189
459000
2000
دەیانەوێت بگەنە ڕۆژئاوا
07:56
with good child survival
190
461000
2000
بە زامن کردنی ژیانی کۆرپەلەکان
07:58
and small family size,
191
463000
2000
و خێزانی بچووک،
08:00
but we still have the poorest billion.
192
465000
2000
لەگەڵ ئەوەشدا هەروا ملیارە هەژارەکە ماوە.
08:02
Can you see the poorest billion,
193
467000
2000
دەتوانیت یەک ملیارە هەژارەکە کە،
08:04
those [two] boxes I had over here?
194
469000
3000
ئەم دوو بۆکسەی ئێرەیە ببینن؟
08:07
They are still up here.
195
472000
2000
ئەوان هەروا لەم شوێنەن.
08:09
And they still have a child survival
196
474000
2000
تا ئێستا ڕێژەی نەمردنی جگەرگۆشەکانیان
08:11
of only 70 to 80 percent,
197
476000
2000
لە نێوان ٧٠ بۆ ٨٠ لە سەدە،
08:13
meaning that if you have six children born,
198
478000
2000
واتا: ئەگەر ٦ مناڵ لە دایک ببن،
08:15
there will be at least four who survive
199
480000
2000
بەلایەنی کەمەوە ٤ لەو مناڵانە لە مردنی
08:17
to the next generation.
200
482000
2000
پێشوەخت ڕزگاریان دەبێت.
08:19
And the population will double in one generation.
201
484000
3000
لە یەک نەوەدا ڕێژەی
دانیشتوان دوو هێندە دەبێت.
دانیشتوان دوو هێندە دەبێت.
08:22
So the only way
202
487000
2000
کەوایە تاکە ڕێگەی
08:24
of really getting world population [growth] to stop
203
489000
3000
ڕێگەگرتن لەبەرزبوونەوەی
ڕێژەی دانیشتوان باشتر کردنی
ڕێژەی دانیشتوان باشتر کردنی
08:27
is to continue to improve child survival
204
492000
2000
بارودۆخی ڕێگریە
لە مردنی پێشوەختەی کۆرپە
لە مردنی پێشوەختەی کۆرپە
08:29
to 90 percent.
205
494000
2000
تا ٩٠ لەسەد.
08:31
That's why investments by Gates Foundation,
206
496000
2000
بەهۆیی ئەم هۆکارە ڕێکخراوی گەیت،
08:33
UNICEF and aid organizations,
207
498000
2000
یونسێف و چەند ڕێکخراوێکیتری هاریکاری
08:35
together with national government in the poorest countries,
208
500000
2000
بەیەکەوە لەگەڵ حکومەتی وڵاتە هەژارەکان،
08:37
are so good;
209
502000
2000
هاوکار دەبن
08:39
because they are actually
210
504000
2000
بۆ
08:41
helping us to reach
211
506000
2000
گەیشتن بە
08:43
a sustainable population size of the world.
212
508000
2000
قەبارەیەکی گونجاوی دانیشتوان.
08:45
We can stop at nine billion if we do the right things.
213
510000
3000
دەتوانین لە ٩ ملیار بیوەستێنین
ئەگەر ڕیکارەکان بگرینە بەر.
ئەگەر ڕیکارەکان بگرینە بەر.
ڕێگەگرتن لە مردنی پێشوەختی کۆرپەلە
ڕێگەیەکی نوێی پاراستنی ژینگەیە.
ڕێگەیەکی نوێی پاراستنی ژینگەیە.
08:48
Child survival is the new green.
214
513000
3000
08:51
It's only by child survival
215
516000
2000
تەنها ڕێگەگرتن لە مردنی پێشوەختی منداڵ
08:53
that we will stop population growth.
216
518000
3000
دەتوانێت ڕێگە لە گەشەی بێشوماری دانیشتوان
بگیرێت.
بگیرێت.
08:56
And will it happen?
217
521000
2000
ئایا ڕوودەدات؟
08:58
Well, I'm not an optimist,
218
523000
3000
لە ڕاستیدا من گەشبین نیم،
09:01
neither am I a pessimist.
219
526000
2000
و ڕەشبینیش نیم.
09:03
I'm a very serious "possibilist."
220
528000
3000
من سەرسەختانە باوەڕم بە ڕێتێچوون هەیە.
09:06
It's a new category where we take emotion apart,
221
531000
3000
ئەمە پۆلینێکی جیاوازە،
هەستەکانمان وەلا دەنێین
هەستەکانمان وەلا دەنێین
09:09
and we just work analytically with the world.
222
534000
2000
بە گوێرەی ئامارەکان ئیشەکەمان دەکەین.
09:11
It can be done.
223
536000
3000
دەکرێت ئەنجامی بدەین.
09:14
We can have a much more just world.
224
539000
3000
دەتوانین زۆر زیاتر لە جیهانمان هەبێت.
بە یارمەتی
بە یارمەتی
09:17
With green technology
225
542000
2000
تەکنەلۆژیایی ژینگە دۆست و وەبەرهەم
09:19
and with investments to alleviate poverty,
226
544000
2000
لە بواری نەهێشتنی هەژاری،
09:21
and global governance,
227
546000
2000
بەڕیوەبردنی تەندروستی سەرتانسەری
09:23
the world can become like this.
228
548000
2000
زەوی دەکرێت وەک ئەمەی لێ بێت.
09:25
And look at the position of the old West.
229
550000
3000
سەیری بارودۆخی وڵاتانی ڕۆژ ئاوا بکەن.
09:28
Remember when this blue box was all alone,
230
553000
3000
لە بیرتانە کاتێک ئەم
بۆکسە شینە تەنیا بوو،
بۆکسە شینە تەنیا بوو،
09:31
leading the world, living its own life.
231
556000
3000
سەرکردایەتی جیهانی دەکرد.
جیاواز دەژیا.
جیاواز دەژیا.
09:34
This will not happen [again].
232
559000
2000
ئەمە جارێکیتر ڕوونادات.
09:36
The role of the old West in the new world
233
561000
3000
ڕۆڵی ڕۆژئاوایی جاران لە جیهانی نوێدا
09:39
is to become the foundation
234
564000
2000
بریتیە لە دانانی بەردی بناغەی
09:41
of the modern world --
235
566000
2000
جیهانێکی سەردەم.
09:43
nothing more, nothing less.
236
568000
2000
نە کەمتر نە زیاتر.
09:45
But it's a very important role.
237
570000
2000
ئەمە ڕۆڵێکی کاریگەرە.
09:47
Do it well and get used to it.
238
572000
2000
ئەم ڕۆڵە بەچاکی بگێڕن و خۆتان ئاشنای بکەن.
09:49
Thank you very much.
239
574000
2000
زۆر سوپاس
09:51
(Applause)
240
576000
4000
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Hans Rosling - Global health expert; data visionaryIn Hans Rosling’s hands, data sings. Global trends in health and economics come to vivid life. And the big picture of global development—with some surprisingly good news—snaps into sharp focus.
Why you should listen
Even the most worldly and well-traveled among us have had their perspectives shifted by Hans Rosling. A professor of global health at Sweden's Karolinska Institute, his work focused on dispelling common myths about the so-called developing world, which (as he pointed out) is no longer worlds away from the West. In fact, most of the Third World is on the same trajectory toward health and prosperity, and many countries are moving twice as fast as the west did.
What set Rosling apart wasn't just his apt observations of broad social and economic trends, but the stunning way he presented them. Guaranteed: You've never seen data presented like this. A presentation that tracks global health and poverty trends should be, in a word: boring. But in Rosling's hands, data sings. Trends come to life. And the big picture — usually hazy at best — snaps into sharp focus.
Rosling's presentations were grounded in solid statistics (often drawn from United Nations and World Bank data), illustrated by the visualization software he developed. The animations transform development statistics into moving bubbles and flowing curves that make global trends clear, intuitive and even playful. During his legendary presentations, Rosling took this one step farther, narrating the animations with a sportscaster's flair.
Rosling developed the breakthrough software behind his visualizations through his nonprofit Gapminder, founded with his son and daughter-in-law. The free software — which can be loaded with any data — was purchased by Google in March 2007. (Rosling met the Google founders at TED.)
Rosling began his wide-ranging career as a physician, spending many years in rural Africa tracking a rare paralytic disease (which he named konzo) and discovering its cause: hunger and badly processed cassava. He co-founded Médecins sans Frontièrs (Doctors without Borders) Sweden, wrote a textbook on global health, and as a professor at the Karolinska Institut in Stockholm initiated key international research collaborations. He's also personally argued with many heads of state, including Fidel Castro.
Hans Rosling passed away in February 2017. He is greatly missed.
Hans Rosling | Speaker | TED.com