ABOUT THE SPEAKER

Linda Liukas - Programmer, storyteller and illustrator
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code.

Why you should listen

Linda Liukas is a programmer, storyteller and illustrator. Her children's book, Hello Ruby, is the "world’s most whimsical way to learn about technology, computing and coding.” Liukas founded Rails Girls, which has organized workshops in over 230 cities, teaching the basics of programming to more than 10,000 women. Linda worked at Codeacademy, which she left to write stories that teach children about software and programming. She won the 2013 Ruby Hero prize and was named the Digital Champion of Finland by the EU Commissioner for Digital Agenda.

More profile about the speaker
Linda Liukas | Speaker | TED.com

TEDxCERN

Linda Liukas: A delightful way to teach kids about computers

Linda Liukas: ကလေးငယ်တွေကို ကွန်ပြူတာအကြောင်း သင်ကြားပေးဖို့ ပျော်ရွှင်စရာ နည်းလမ်း။

Filmed: 2015-10-09

Readability: 3.7

2,019,714 views

ကွန်ပြူတာကုဒ်ဟာ လူတိုင်းသိလာမည့် နောင် ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်းရဲ့ ဝါကျဖွဲ့ထုံးဟာ လာမည့် မျိုးဆက် ပရိုဂရမ်ရေးသားပြုစုသူတို့ရဲ့ စိတ်ကူစိတ်သန်းတွေနဲ့ပဲ ကန့်သတ်ထားတော့မှာပါ။ Linda Liukas ဟာ ပြဿနာဖြေရှင်းလိုကြတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို ပညာပေးဖို့ ကူညီနေပြီး ကွန်ပြူတာတွေဟာ စက်သဘောဆန်တယ်၊ ပျင်းစရာကောင်းပြီး ရှုပ်ထွေးတာမဟုတ်ပဲ၊ ကလိဖို့အတွက် အရောင်စုံပြီး အသက်ပါပါကြောင်း သူတို့ကို အားပေးနေပါတယ်။ ဒီဟောပြောချက်မှာ သူမက ကမ္ဘာတစ်ခုကို စိတ်ကူးမြင်ယောင်ကြည့်ဖို့ ကျွန်တော်တို့အား ဖိတ်ကြားထားပါတယ်။ အဲဒီမှာ မနက်ဖြန်ရဲ့ Ada Lovelaces တွေဟာ နည်းပညာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အကောင်းမြင်စိတ်ရှိကာ ရဲရင့်ကြတယ်၊ ဒါကို အံ့ဖွယ်ကောင်းတဲ့၊ တစ်မျိုးတစ်ဘာသာ နှစ်လိုဖွယ်ကောင်းပြီး နည်းနည်းလေး သဘာဝမကျတဲ့ ကမ္ဘာသစ်တစ်ခုဖန်တီးဖို့ အသုံးချတယ်ဆိုတာပါ။

Linda Liukas - Programmer, storyteller and illustrator
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

Code is the next universal language.

0

720

3936

ကုဒ်စနစ်ဟာ လူတိုင်းသိလာမယ့်
နောင် ဘာသာစကားပါ။

00:16

In the seventies, it was punk music
that drove the whole generation.

1

4680

4176

ခုနှစ်ဆယ်နှစ်တွေက punk ဂီတဟာ
မျိုးဆက်တစ်ခုလုံးကို မောင်းနှင်ခဲ့တယ်။

00:20

In the eighties, it was probably money.

2

8880

2456

ရှစ်ဆယ်ခုတွေမှာ ပိုက်ဆံဖြစ်လောက်ပါတယ်။

00:23

But for my generation of people,

3

11360

2336

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မမျိုးဆက် လူတွေကျတော့

00:25

software is the interface
to our imagination and our world.

4

13720

4816

ဆော့ဖ်ဝဲ့ဟာ ကျွန်မတို့ စိတ်ကူးနဲ့ ကျွန်မ
တို့ကမ္ဘာကို ပေါင်းကူးပေးလိုက်တာပါ။

00:30

And that means that we need

5

18560

1696

အဓိပ္ပါယ်က ဒီထုတ်ကုန်တွေ ဆောက်ဖို့

00:32

a radically, radically
more diverse set of people

6

20280

3256

အင်မတန့် အင်မတန် စုံလင်လှတဲ့ လူတွေ

00:35

to build those products,

7

23560

1776

လိုအပ်တယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

00:37

to not see computers as mechanical
and lonely and boring and magic,

8

25360

4936

ကျွန်ပြူတာတွေကို စက်ဆန်တယ်၊
အထီးကျန်ပြီး မှော်ဆန်တယ်လို့ မမြင်ပဲ

00:42

to see them as things
that they can tinker

9

30320

1976

၎င်းတို့ကို ကလိနိုင်၊ လှည့်လည်နိုင်၊

00:44

and turn around and twist,
and so forth.

10

32320

2440

လိမ်ပတ်နိုင်တဲ့ စတဲ့အရာတွေအဖြစ်
မြင်ဖို့ပါ။

00:47

My personal journey into the world
of programming and technology

11

35720

3776

ပရိုဂရမ်ရေးခြင်းနဲ့ နည်းပညာ
လောကထဲမှာ ကျွန်မ ကိုယ်တွေ့

00:51

started at the tender age of 14.

12

39520

2976

ခရီးရှည်က နုနယ်တဲ့ အသက်
၁၄ နှစ်မှာ စတင်ခဲ့ပါတယ်။

00:54

I had this mad teenage crush
on an older man,

13

42520

4096

အသက်ပိုကြီးသူကို စွဲလန်းတဲ့
ဆယ်ကျော်သက် အရူးထမှု ရှိခဲ့ပြီး

00:58

and the older man in question
just happened to be

14

46640

2336

ခုနကပြောတဲ့လူကြီးဟာ
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့

01:01

the then Vice President
of the United States, Mr. Al Gore.

15

49000

4416

အဲဒီတုန်းက ဒုတိယ သမ္မတ Mr. Al Gore
ဖြစ်နေခဲ့တယ်လေ။

01:05

And I did what every single
teenage girl would want to do.

16

53440

3056

ဆယ်ကျော်သက် မိန်းကလေးတိုင်း
လုပ်ချင်ခဲ့တာ ကျွန်မလုပ်ခဲ့တယ်။

01:08

I wanted to somehow
express all of this love,

17

56520

2216

ဒီအချစ်တွေကို တစ်နည်းနည်းနဲ့
ဖော်ပြချင်တော့

01:10

so I built him a website, it's over here.

18

58760

2576

သူ့အတွက် ဝက်ဆိုက်တစ်ခု
ဆောက်လိုက်တယ်၊ ဒီမှာပါ။

01:13

And in 2001, there was no Tumblr,

19

61360

2936

၂၀၀၁ မှာ Tumblr မရှိခဲ့ဘူး၊

01:16

there was no Facebook,
there was no Pinterest.

20

64319

2257

Facebook မရှိခဲ့ဘူး။
Pinterest မရှိခဲ့ဘူး။

01:18

So I needed to learn to code

21

66600

2136

ဒီတော့ ဒီတောင့်တမှုနဲ့ ချစ်ခြင်းကို

01:20

in order to express
all of this longing and loving.

22

68760

3376

ဖော်ပြဖို့ ကုဒ်စနစ်ကို
သင်ဖို့ လိုခဲ့တာပေါ့။

01:24

And that is how programming
started for me.

23

72160

2336

ဒီလိုနဲ့ ပရိုဂရမ်ရေးသားခြင်းကို
ကျွန်မစခဲ့တာပါ။

01:26

It started as a means of self-expression.

24

74520

2536

မိမိကိုယ်ကို ဖော်ပြတဲ့နည်းနဲ့ စတင်ခဲ့တာပါ။

01:29

Just like when I was smaller,
I would use crayons and legos.

25

77080

3616

ငယ်ငယ်တုန်းကဆို ရောင်စုံခဲတံတွေ၊
ပလပ်စတစ်တုံးတွေ သုံးခဲ့တာမျိုးပေါ့။

01:32

And when I was older, I would use
guitar lessons and theater plays.

26

80720

4600

ကြီးလာတော့ ဂစ်တာသင်ခန်းစာတွေ၊
ပြဇာတ်တွေ သုံးဖြစ်ခဲ့တယ်။

01:37

But then, there were other things
to get excited about,

27

85920

2976

ဒါပေမဲ့ ဒီတုန်းက အခြားစိတ်လှုပ်ရှားစရာတွေ
ရှိခဲ့သေးတယ်၊

01:40

like poetry and knitting socks

28

88920

2416

ကဗျာစာပေနဲ့ ခြေအိတ်ထိုးတာတို့၊

01:43

and conjugating French irregular verbs

29

91360

3296

ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ပြင်သစ်
ကြိယာတွေပြောင်းတာတို့၊

01:46

and coming up with make-believe worlds

30

94680

1856

စိတ်ကူးယဉ် ကမ္ဘာဆောက်တာတို့၊

01:48

and Bertrand Russell and his philosophy.

31

96560

3136

Bertrand Russell နဲ့ သူ့ရဲ့ ဒဿနတို့ပေါ့။

01:51

And I started to be one of those people

32

99720

1896

ကျွန်ပြူတာတွေဟာ ပျင်းစရာ၊

01:53

who felt that computers
are boring and technical and lonely.

33

101640

3680

နည်းပညာဆန်ပြီး အထီးကျန်တယ်လို့
ခံစားမိသူတွေထဲက တစ်ယောက်ပေါ့။

01:58

Here's what I think today.

34

106120

1816

ဒီနေ့ ကျွန်မတွေးမြင်တာက ဒီလိုပါ။

01:59

Little girls don't know that they
are not supposed to like computers.

35

107960

4056

ကောင်မလေးတွေဟာ ကွန်ပြူတာတွေကို
ကြိုက်ရမှန်း မသိကြဘူး။

02:04

Little girls are amazing.

36

112040

1256

ကောင်မလေးတွေဟာ အံ့ဩစရာပါ။

02:05

They are really, really good
at concentrating on things

37

113320

4136

ကိစ္စရပ်တွေမှာ တကယ်ကို
စူးစိုက်မှုအားကောင်းကြပြီး

02:09

and being exact and they ask
amazing questions like,

38

117480

3256

တိကျကြတယ်၊ အံ့စရာကောင်းတဲ့
ဒီလိုမေးခွန်းတွေကို မေးတတ်ကြတယ်၊

02:12

"What?" and "Why?"
and "How?" and "What if?"

39

120760

2576

"ဘာလဲ" "ဘာလို့လဲ" "ဘယ်လိုလဲ"
"ဘယ်လိုဖြစ်မလဲ" ပေါ့။

02:15

And they don't know that they
are not supposed to like computers.

40

123360

3680

ကွန်ပြူတာတွေကို ကြိုက်ရကောင်းမှန်း
သူတို့ မသိကြဘူး။

02:19

It's the parents who do.

41

127760

1936

သိတာက မိဘတွေပါ။

02:21

It's us parents who feel

42

129720

1295

ကွန်ပြူတာသိပ္ပံဟာ

02:23

like computer science
is this esoteric, weird science discipline

43

131039

5097

ပညာရပ်ဆန်ပြီး ဘယ်လိုမှန်းမသိတဲ့၊ လူထူး
လူဆန်းတွေနဲ့သာဆိုင်တဲ့ သိပ္ပံ ဘာသာရပ်လို့

02:28

that only belongs to the mystery makers.

44

136160

3656

ခံစားမိတာက ကျွန်မတို့ မိဘတွေပါ။

02:31

That it's almost as far removed
from everyday life

45

139840

2736

ဒါက နေ့စဉ်ဘဝကနေ ပြောရင် အဏုမြူ

02:34

as, say, nuclear physics.

46

142600

2536

ရူပဗေဒ နီးပါးလောက်ကို ဖယ်ရှားခံရတာပါ။

02:37

And they are partly right about that.

47

145160

2456

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းတော့ သူတို့တွေ မှန်ပါတယ်။

02:39

There's a lot of syntax
and controls and data structures

48

147640

3496

ပရိုဂရမ်ရေးရာမှာ များပြားလှတဲ့
ဝါကျဖွဲ့ထုံးတွေ၊ ထိန်းချုပ်မှုတွေ၊

02:43

and algorithms and practices,

49

151160

2656

ဒေတာတည်ဆောက်မှုတွေ၊ အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်တွေ၊

02:45

protocols and paradigms in programming.

50

153840

2576

ထုံးစံတွေ၊ ကျင့်ဝတ်တွေ၊ နမူနာတွေ ရှိပါတယ်။

02:48

And we as a community,
we've made computers smaller and smaller.

51

156440

4296

လူမှုအဖွဲ့အစည်း တစ်ရပ်အနေနဲ့ ကွန်ပြူတာကို
သေးသထက်သေးအောင် လုပ်ခဲ့တယ်။

02:52

We've built layers and layers
of abstraction on top of each other

52

160760

4536

လူနဲ့ စက်ကြားက တစ်ခုချင်းစီရဲ့
အပေါ်မှာ ကွန်ပြူတာတွေ

02:57

between the man and the machine

53

165320

1496

ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်တယ်၊ ဘယ်လို

02:58

to the point that we no longer
have any idea how computers work

54

166840

3216

ညွှန်ကြားတယ် ဆိုတာကို မသိရတော့လောက်တဲ့
အထိ စိတ်ကူးအလွာတွေကို

03:02

or how to talk to them.

55

170080

2176

အထပ်ထပ် တည်ဆောက်ထားတယ်။

03:04

And we do teach our kids
how the human body works,

56

172280

2776

ကလေးတွေကို လူ့ကိုယ်ခန္ဓာ
လုပ်ဆောင်ပုံတွေ သင်ပေးတယ်။

03:07

we teach them how
the combustion engine functions

57

175080

3096

အင်ဂျင် လည်ပတ်ပုံတွေကို သင်ပေးပြီး

03:10

and we even tell them
that if you want to really be an astronaut

58

178200

3016

အာကာသယာဉ်မှုး တစ်ယောက်ဖြစ်ချင်ရင်
ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတာတောင်

03:13

you can become one.

59

181240

1456

ပြောပြကြတယ်လေ။

03:14

But when the kid comes to us and asks,

60

182720

2176

ဒါပေမဲ့ ကလေးတွေ လာမေးတဲ့အခါ

03:16

"So, what is a bubble sort algorithm?"

61

184920

2736

" ပလုံစီတဲ့ အယ်လ်ဂိုရစ်သမ် ဆိုတာဘာလဲ"

03:19

Or, "How does the computer know
what happens when I press 'play,'

62

187680

4416

"'Play' ဆိုတဲ့ ခလုတ်ကို နှိပ်တဲ့အခါ
ဖြစ်တာကိုကွန်ပြူတာက ဘယ်လိုသိလဲ၊

03:24

how does it know which video to show?"

63

192120

1856

ဘယ်ဗီဒီယိုပြဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုသိလဲ။"

03:26

Or, "Linda, is Internet a place?"

64

194000

2576

ဒါမှမဟုတ် "Linda အင်တာနက်က
နေရာတစ်ခုလား။" လို့ဆိုတော့

03:28

We adults, we grow oddly silent.

65

196600

2720

ကျွန်မတို့ လူကြီးတွေဟာ
ကြောင်ကြောင်ကြီး နှုတ်ဆိတ်နေလို့။

03:32

"It's magic," some of us say.

66

200400

2456

တစ်ချို့က "ဒါက မှော်ကွ" တဲ့။

03:34

"It's too complicated," the others say.

67

202880

2720

တစ်ခြားသူတွေက" ရှုပ်ထွေးလွန်းပါတယ်" တဲ့။

03:38

Well, it's neither.

68

206520

1496

အင်း အဲဒါ တစ်ခုမှမဟုတ်ဘူး။

03:40

It's not magic and it's not complicated.

69

208040

2576

မှော်လည်းမဟုတ်၊ ရှုပ်ထွေးတာလည်း မဟုတ်ဘူး။

03:42

It all just happened
really, really, really fast.

70

210640

3616

ဒါက အရမ်း၊ အရမ်းကို မြန်မြန် ဖြစ်ပျက်တာပါ။

03:46

Computer scientists built
these amazing, beautiful machines,

71

214280

2896

ကွန်ပြူတာပညာရှင်တွေဟာ ဒီအံ့ဖွယ်၊
လှပတဲ့ စက်တွေကို ဆောက်ပေမဲ့

03:49

but they made them
very, very foreign to us,

72

217200

2416

ကျွန်မတို့နဲ့ မဆိုင်ရလောက်အောင်ကို
ဖန်တီးခဲ့ပြီး

03:51

and also the language we speak
to the computers

73

219640

2216

ကျွန်ပြူတာတွေကို ပြောတဲ့
ဘာသာစကားကိုရောဆိုတော့

03:53

so that we don't know
how to speak to the computers anymore

74

221880

3016

ထူးဆန်းတဲ့ အသုံးပြုသူ ကြားခံစနစ်မပါရင်
ကျွန်ပြူတာတွေကို

03:56

without our fancy user interfaces.

75

224920

2496

ဘယ်လိုပြောရမှန်း
မသိတော့ဘူးပေါ့။

03:59

And that's why no one recognized

76

227440

1576

ဒါကြောင့်ပဲ ဘယ်သူမှ မမှတ်မိတာက

04:01

that when I was conjugating
French irregular verbs,

77

229040

2696

ပြင်သစ်ဘာသာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့
ကြိယာတွေကို ပြောင်းနေစဉ်က

04:03

I was actually practicing
my pattern recognition skills.

78

231760

3256

ကျွန်မရဲ့မှတ်မိခြင်းစွမ်းရည်
ပုံစံကို လေ့ကျင့်နေတယ်ဆိုတာပါ။

04:07

And when I was excited about knitting,

79

235040

2296

သိုးမွှေးထိုးတာနဲ့ စိတ်လှုပ်ရှားမိတုန်းက

04:09

I actually was following
a sequence of symbolic commands

80

237360

3536

အပြန်ပြန် ထပ်ကျော့တာတွေပါတဲ့
သင်္ကေတဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားခြင်း

04:12

that included loops inside of them.

81

240920

1736

အစီအစဉ်ကို လိုက်နာနေတာပါ။

04:14

And that Bertrand Russell's lifelong quest

82

242680

2416

အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့သင်္ချာပညာကြား
တိကျတဲ့ ဘာသာစကား

04:17

to find an exact language
between English and mathematics

83

245120

3976

တွေ့ဖို့ Bertrand Russell ရဲ့တစ်သက်တာ
ရှာဖွေခြင်းဟာ ကွန်ပြူတာရဲ့

04:21

found its home inside of a computer.

84

249120

2320

အတွင်းမှာ ၎င်းရဲ့ အိမ်ကိုတွေ့တယ်ဆိုတာပါ။

04:24

I was a programmer, but no one knew it.

85

252080

2200

ကျွန်မဟာ ပရိုဂရမ်ရေးသူဆိုတာ
ဘယ်သူမှမသိကြဘူး။

04:27

The kids of today, they tap, swipe
and pinch their way through the world.

86

255080

4456

ဒီနေ့ကလေးတွေ ကမ္ဘာကြီးပေါ်မှာ သူတို့နည်း
သူတို့ဟန်နဲ့ ခေါက်တယ်၊ ဆွဲယူတယ်၊ညှပ်ယူတယ်။

04:31

But unless we give them tools
to build with computers,

87

259560

3216

ဒါပေမဲ့ ကွန်ပြူတာတွေနဲ့ဆောက်ဖို့
ကိရိယာတွေ သူတို့ကို မပေးဘူးဆိုရင်

04:34

we are raising only consumers
instead of creators.

88

262800

3936

ကျွန်မတို့ဟာ ဖန်တီးသူတွေအစား
စားသုံးသူတွေကိုသာ မြှင့်တင်နေတာပါ။

04:38

This whole quest
led me to this little girl.

89

266760

2536

ဒီရှာဖွေမှုက ကျွန်မကို
ဒီကလေးမဆီ ခေါ်သွားတယ်၊

04:41

Her name is Ruby, she is six years old.

90

269320

2376

သူမရဲ့ အမည်က Ruby၊ အသက်က ခြောက်နှစ်ပါ။

04:43

She is completely fearless,
imaginative and a little bit bossy.

91

271720

4096

သူမဟာ လုံးဝကို အကြောက်အရွံ့မဲ့ စိတ်ကူး
ကောင်းပြီး နည်းနည်း ဆရာကျတယ်ပေါ့။

04:47

And every time
I would run into a problem

92

275840

2456

ပရိုဂရမ်ရေးခြင်းကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုသင်ဖို့

04:50

in trying to teach
myself programming like,

93

278320

2256

ကြိုးစားလို့ ပြဿနာနဲ့
တိုးတဲ့အခါတိုင်း ဥပမာ၊

04:52

"What is object-oriented design
or what is garbage collection?",

94

280600

3976

"လက်တွေ့ဦးစားပေး ဒီဇိုင်းကဘာလဲ
(သို့) အမှိုက်သိမ်းခြင်းဟာ ဘာလဲ"ပေါ့၊

04:56

I would try to imagine how a six-year-old
little girl would explain the problem.

95

284600

4416

ပြဿနာကို ခြောက်နှစ်အရွယ် ကလေးမ
ရှင်းပြမယ့်ပုံကို ကြိုးစား စိတ်ကူးကြည့်တယ်

05:01

And I wrote a book about her
and I illustrated it

96

289040

2656

သူမအကြောင်း စာအုပ်ရေးပြီး
သရုပ်ဖော်တယ်၊

05:03

and the things
Ruby taught me go like this.

97

291720

2376

Ruby ကျွန်မကို
သင်ပေးခဲ့တာတွေက ဒီလိုမျိုးပါ

05:06

Ruby taught me that you're
not supposed to be afraid

98

294120

2456

Ruby က အိပ်ရာအောက်က
ကြမ်းပိုးတွေကို

05:08

of the bugs under your bed.

99

296600

1376

မကြောက်သင့်ဘူးလို့ သင်တယ်။

05:10

And even the biggest of the problems

100

298000

2056

အကြီးဆုံး ပြဿနာကြီးတွေဆိုတာတောင်မှ

05:12

are a group of tiny problems
stuck together.

101

300080

3496

ပြဿနာ အသေးအဖွဲလေးတွေစုပြီး
ညပ်နေတဲ့ အစုတစ်ခုပါပဲ။

05:15

And Ruby also introduced
me to her friends,

102

303600

2736

Ruby က သူမရဲ့ မိတ်ဆွေတွေနဲ့လည်း
မိတ်ဆက်ပေးတယ်။

05:18

the colorful side of the Internet culture.

103

306360

2896

အင်တာနက် ယဉ်ကျေးမှုရဲ့
ရောင်စုံတဲ့ အခြမ်းပေါ့။

05:21

She has friends like the Snow Leopard,

104

309280

1856

သူမမှာ Snow Leopard လို လှပပေမဲ့

05:23

who is beautiful but doesn't want
to play with the other kids.

105

311160

2936

အခြားကလေးတွေနဲ့ တွဲမကစားချင်တဲ့
မိတ်ဆွေတွေလည်း ရှိတယ်။

05:26

And she has friends like the green robots
that are really friendly but super messy.

106

314120

4616

ပြီးတော့ အရမ်းဖော်ရွေပေမဲ့ အသေ ရှုပ်ပွတဲ့
စက်ရုပ်စိမ်းလို မိတ်ဆွေတွေလည်း ရှိတယ်။

05:30

And she has friends like Linux the penguin

107

318760

2176

သူမမှာ Linux ပင်ဂွင်းလို အသေ
ကျွမ်းကျင်ပြီး

05:32

who's really ruthlessly efficient,
but somewhat hard to understand.

108

320960

3656

နည်းနည်းတော့ နားလည်ဖို့ ခက်တဲ့
မိတ်ဆွေတွေက ရှိသေးတယ်။

05:36

And idealistic foxes, and so on.

109

324640

2240

ပြီးတော့ အတွေးအမြင်သမား
မြေခွေးတွေ၊ ဘာတွေပေါ့။

05:39

In Ruby's world, you learn
technology through play.

110

327880

3656

Ruby ရဲ့ကမ္ဘာမှာ နည်းပညာကို
ကစားရင်းနေ သင်တာပါ။

05:43

And, for instance, computers
are really good at repeating stuff,

111

331560

3216

ဥပမာ ကွန်ပြူတာတွေဟာ ထပ်ကျော့တဲ့
အရာတွေမှာ အရမ်းကို တော်တာဆိုတော့

05:46

so the way Ruby would teach
loops goes like this.

112

334800

2896

Ruby သင်ပေးမယ့်နည်းက ဒီလို
ထပ်ကျော့တာတွေပေါ့။

05:49

This is Ruby's favorite dance move,
it goes, "Clap, clap, stomp, stomp

113

337720

3376

ဒါက Ruby ရဲ့ အကြိုက်ဆုံး ကကွက်၊
ဒီလိုလေ၊ " (ဖြောင်း) ၂ (ဒုန်း) ၂၊

05:53

clap, clap and jump."

114

341120

1496

(ဖြောင်း) ၂ ခုန်လိုက်။"

05:54

And you learn counter loops
by repeating that four times.

115

342640

4016

ဒါကို လေးခေါက်ထပ်လုပ်ရင်း
တန်ပြန် ထပ်ကျော့တွေ သင်ယူတာပေါ့။

05:58

And you learn while loops
by repeating that sequence

116

346680

2816

ကျွန်မ ခြေတစ်ဘက်တည်းနဲ့ ရပ်နေရင်း
ဒီအစဉ်ကို ထပ်လုပ်ရင်း

06:01

while I'm standing on one leg.

117

349520

1776

ထပ်ကျော့တွေ သင်ယူတာပါ။

06:03

And you learn until loops
by repeating that sequence

118

351320

3296

ဒီအစဉ်ကို ထပ်လုပ်ရင်း အဖန်ဖန်
ကျော့တဲ့အထိ သင်ယူတယ်၊

06:06

until mom gets really mad.

119

354640

2056

အမေ စိတ်မဆိုးခင်အထိပေါ့လေ။

06:08

(Laughter)

120

356720

1016

(ရယ်သံများ)

06:09

And most of all, you learn
that there are no ready answers.

121

357760

3720

အများစုကတော့ အဖြေတွေဟာ အဆင်သင့်
မရှိဘူးဆိုတာကို သင်ယူတာပါ။

06:14

When coming up with the curriculum
for Ruby's world,

122

362320

2736

Ruby ရဲ့ကမ္ဘာအတွက်
သင်ရိုးညွှန်းတမ်းနဲ့ ကြုံလာတော့

06:17

I needed to really ask the kids
how they see the world

123

365080

3296

ကလေးတွေကို ကမ္ဘာကြီးကို
ဘယ်လိုမြင်လဲ၊ ဘယ်လိုမေးခွန်းတွေ

06:20

and what kind of questions they have

124

368400

2016

ရှိလဲဆိုတာ မေးဖို့လိုအပ်လာပြီး

06:22

and I would organize
play testing sessions.

125

370440

2080

စမ်းသပ်စစ်ဆေး ကစားတာတွေ စီစဉ်ပြီး

06:25

I would start by showing the kids
these four pictures.

126

373360

2560

ကလေးတွေကို ဒီပုံလေးပုံနဲ့ပြပြီး
စလိုက်တယ်။

06:28

I would show them a picture of a car,

127

376480

2336

ကားပုံ၊ ကုန်စုံဆိုင်ပုံ၊ ခွေးပုံနဲ့

06:30

a grocery store, a dog and a toilet.

128

378840

2416

ရေအိမ်ပုံတစ်ပုံ ပြလိုက်ချင်ပါတယ်။

06:33

And I would ask, "Which one of these
do you think is a computer?"

129

381280

3240

ပြီးတော့ မေးမှာက " ဒီထဲက ဘယ်ပုံဟာ
ကွန်ပြူတာလို့ ထင်ကြလဲ" လို့လေ။

06:37

And the kids would be
very conservative and go,

130

385480

2736

ကလေးတွေကတော့ အရမ်း
ရှေးရိုးဆန်ပြီး ဖြေကြမှာက

06:40

"None of these is a computer.

131

388240

1776

"တစ်ခုမှ ကွန်ပြူတာ မဟုတ်ဘူး၊

06:42

I know what a computer is:

132

390040

1656

ကွန်ပြူတာ ဘာဆိုတာ ကျွန်တော်သိတယ်၊

06:43

it's that glowing box

133

391720

1336

ဒါက မေမေ (သို့) ဖေဖေတို့

06:45

in front of which mom or dad
spends way too much time."

134

393080

3616

အဲဒီအရှေ့မှာ အချိန်တွေ အတော်ကုန်
ကြတဲ့ တောက်ပနေတဲ့ တီဗွီပါ"တဲ့။

06:48

But then we would talk

135

396720

1496

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ ဆွေးနွေးပြီး

06:50

and we would discover
that actually, a car is a computer,

136

398240

2816

တွေ့ရှိမှာက ကားဟာ ကွှန်ပြူတာတစ်လုံး၊

06:53

it has a navigation system inside of it.

137

401080

2376

အထဲမှာ လမ်းကြောင်းပြစနစ်တစ်ခု
ရှိတယ်ဆိုတာပါ။

06:55

And a dog -- a dog
might not be a computer,

138

403480

2776

ခွေးကတော့ ခွေးက ကွန်ပြူတာ မဖြစ်လောက်ဘူး၊

06:58

but it has a collar

139

406280

1216

ဒါပေမဲ့ လည်ပတ် ပါနေတော့

06:59

and the collar might have
a computer inside of it.

140

407520

2616

လည်ပတ်ထဲမှာ ကွန်ပြူတာ ရှိလောက်တယ်ပေါ့။

07:02

And grocery stores, they have
so many different kinds of computers,

141

410160

3456

ကုန်စုံဆိုင်တွေ၊ ကွန်ပြူတာမျိုးစုံရှိတယ်၊

07:05

like the cashier system
and the burglar alarms.

142

413640

3416

ငွေကိုင်စနစ်တို့၊ သူခိုးလှန့်တဲ့
ခေါင်းလောင်းတို့လိုပေါ့။

07:09

And kids, you know what?

143

417080

1336

ကလေးတွေ ဘာဆိုတာသိကြလား၊

07:10

In Japan, toilets are computers

144

418440

2536

ဂျပန်မှာ ရေအိမ်တွေဟာ ကွန်ပြူတာတွေပဲ၊

07:13

and there's even hackers who hack them.

145

421000

1896

ဝင်ကြည့်တဲ့ ဟက်ကာတွေတောင်ရှိတယ်။

07:14

(Laughter)

146

422920

1776

(ရယ်သံများ)

07:16

And we go further

147

424720

1216

ဒိထက်တိုးပြီး

07:17

and I give them these little stickers
with an on/off button on them.

148

425960

3216

သူတို့ကို အဖွင့်၊ အပိတ် ခလုတ်ပါတဲ့
စတစ်ကာတွေ ပေးလိုက်တယ်။

07:21

And I tell the kids,
"Today you have this magic ability

149

429200

3616

ပြီးတော့ ကလေးတွေကို "ဒီနေ့ ဒီအခန်းထဲက
အရာတိုင်းကို ကွန်ပြူတာအဖြစ်

07:24

to make anything in this room
into a computer."

150

432840

3616

ဖန်တီးဖို့ မှော်အစွမ်း မင်းတို့မှာရှိတယ်"
လို့ပြောလိုက်တယ်။

07:28

And again, the kids go,

151

436480

1336

ပြီးတော့ ကလေးတွေ ထပ်ပြောတာက

07:29

"Sounds really hard,
I don't know the right answer for this."

152

437840

2896

"ကြားရတာ တကယ်ခက်ပုံပဲ၊
ဒီအတွက် အဖြေမှန်ကို မသိဘူး"တဲ့။

07:32

But I tell them, "Don't worry,

153

440760

1576

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မက "မပူပါနဲ့၊

07:34

your parents don't know
the right answer, either.

154

442360

2576

မင်းတို့မိဘတွေလည်း အဖြေမှန်မသိဘူး၊

07:36

They've just started
to hear about this thing

155

444960

2216

"အရာတွေရဲ့ အင်တာနက်"လို့ခေါ်တာကို သူတို့

07:39

called The Internet of Things.

156

447200

2216

စကြားလိုက်ရတာပါ" လို့ပြောလိုက်တယ်။

07:41

But you kids,
you are going to be the ones

157

449440

1976

ဒါပေမဲ့ ကလေးတို့၊ မင်းတို့ဟာ အရာတိုင်းဟာ

07:43

who are really going to live up in a world
where everything is a computer."

158

451440

4376

ကွန်ပြူတာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ကမ္ဘာထဲမှာ
နေထိုင်ရတော့မယ့်သူတွေ ဖြစ်တော့မှာနော်။"

07:47

And then I had this little girl
who came to me

159

455840

2216

ဒီနောက်မှာ ကျွန်မဆီလာတဲ့ ကလေးမလေးတစ်ယောက်

07:50

and took a bicycle lamp

160

458080

1296

စက်ဘီးမီးလုံးကိုယူပြီး

07:51

and she said, "This bicycle lamp,
if it were a computer,

161

459400

4216

ပြောတာက " ဒီစက်ဘီးမီးလုံးဟာ
ကျွန်ပြူတာသာဆိုရင်

07:55

it would change colors."

162

463640

2016

အရောင်တွေ ပြောင်းမှာပေါ့နော်" တဲ့။

07:57

And I said, "That's a really good idea,
what else could it do?"

163

465680

3016

ကျွန်မက "ဒီစိတ်ကူး အရမ်းကောင်းတယ်၊
ဒီ့ပြင် ဘာလုပ်လို့ရသေးလဲ"

08:00

And she thinks and she thinks,

164

468720

1736

သူမဟာ စဉ်းစား၊ စဉ်းစားနေပြီး

08:02

and she goes, "If this bicycle lamp
were a computer,

165

470480

4016

ပြောတာက "ဒီစက်ဘီးမီးလုံးဟာ
ကွန်ပြူတာသာဆိုရင်

08:06

we could go on a biking trip
with my father

166

474520

2736

ကျွန်မအဖေနဲ့ စက်ဘီးစီးခရီးထွက်ပြီး

08:09

and we would sleep in a tent

167

477280

1616

ရွက်ဖျင်တဲမှာ အိပ်လို့ရတယ်၊

08:10

and this biking lamp
could also be a movie projector."

168

478920

3840

ပြီးတော့ စက်ဘီးစီးမီးလုံးဟာ
ရုပ်ရှင်ပြစက် ဖြစ်နိုင်တာပေါ့" တဲ့။

08:15

And that's the moment I'm looking for,

169

483640

1960

ဒါဟာ ကျွန်မ ရှာဖွေနေတဲ့ အခိုက်အတန့်ပါ၊

08:18

the moment when the kid realizes

170

486400

1576

ကမ္ဘာကြီးဟာ တကယ့်ကို အဆင်သင့်

08:20

that the world
is definitely not ready yet,

171

488000

2376

မဖြစ်သေးတာကို ကလေးတွေ
သိနားလည်သွားတဲ့ ကာလပါ။

08:22

that a really awesome way
of making the world more ready

172

490400

2976

နည်းပညာတည်ဆောက်ခြင်းနဲ့ ကမ္ဘာ
ကြီးကို ပိုပြီးအဆင်သင့်ဖြစ်အောင်

08:25

is by building technology

173

493400

2216

ဖန်တီးခြင်းရဲ့ တကယ့် အံ့ဖွယ် နည်းလမ်းပါ။

08:27

and that each one of us
can be a part of that change.

174

495640

2760

တစ်ဦးစီဟာ ဒီပြောင်းလဲခြင်းရဲ့
အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်နိုင်တာပါ။

08:31

Final story, we also built a computer.

175

499200

3056

နောက်ဆုံးဇာတ်လမ်း၊ ကျွန်မတို့လည်း
ကွန်ပြူတာတစ်လုံး ဆောက်ခဲ့တယ်။

08:34

And we got to know the bossy CPU
and the helpful RAM and ROM

176

502280

4736

ဆရာကျတဲ့ CPU နဲ့ အရာတွေကို မှတ်မိဖို့
ဒါကို ထောက်ကူတဲ့ အကူရတဲ့

08:39

that help it remember things.

177

507040

1416

RAM နဲ့ ROM ကို သိလာခဲ့တယ်။

08:40

And after we've assembled
our computer together,

178

508480

2936

ကျွန်မတို့ရဲ့ ကွန်ပြူတာကို
တပ်ဆင်ပြီးတဲ့နောက်မှာ

08:43

we also design an application for it.

179

511440

2656

ဒီအတွက် လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုကိုလည်း
ပုံစံထုတ်ခဲ့တယ်။

08:46

And my favorite story is this little boy,

180

514120

2015

ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံးက ဒီ ခြောက်နှစ်သား

08:48

he's six years old

181

516159

1257

ကောင်လေးရဲ့ ဇာတ်လမ်းပါ၊

08:49

and his favorite thing in the world
is to be an astronaut.

182

517440

3119

ကမ္ဘာမှာ သူအကြိုက်ဆုံးက
အာကာသယာဉ်မှူး ဖြစ်ဖို့တဲ့။

08:53

And the boy, he has
these huge headphones on

183

521120

2256

ဒီကောင်လေးက ဒီနားကြပ်ကြီးတွေတပ်ပြီး

08:55

and he's completely immersed
in his tiny paper computer

184

523400

3256

သူ့ရဲ့ စက္ကူ ကွန်ပြူတာလေးထဲမှာ
စိတ်က နစ်မြုပ်နေတယ်၊

08:58

because you see, he's built his own

185

526680

2016

အကြောင်းက သိတဲ့အတိုင်း သူ့ကိုယ်ပိုင်

09:00

intergalactic planetary
navigation application.

186

528720

4296

စကြာဝဠာအချင်းချင်း ဂြိုဟ်သွားလာဖို့ကို
တည်ဆောက်ထားလို့လေ။

09:05

And his father, the lone astronaut
in the Martian orbit,

187

533040

3136

သူ့အဖေ အင်္ဂါဂြိုဟ်ပတ်လမ်းက
ထီးတည်း အာကာသယာဉ်မှူးဟာ

09:08

is on the other side of the room

188

536200

1856

အခန်းရဲ့ အခြားဘက်ခြမ်းမှာဖြစ်ပြီး

09:10

and the boy's important mission

189

538080

1616

ကောင်လေးရဲ့ အရေးကြီး အထူးတာဝန်က

09:11

is to bring the father
safely back to earth.

190

539720

2920

ဖခင်ကို ကမ္ဘာမြေဆီ
ဘေးကင်းစွာ ပြန်ခေါ်လာဖို့ပါ။

09:15

And these kids are going to have
a profoundly different view of the world

191

543760

3456

ဒီကလေးတွေဟာ ကမ္ဘာကြီးရဲ့နက်ရှိုင်းစွာ
မတူညီတဲ့အမြင်နဲ့ ဒါကို နည်းပညာနဲ့

09:19

and the way we build it with technology.

192

547240

2400

တည်ဆောက်တဲ့နည်းလမ်းကို ရရှိတော့မှာပါ။

09:22

Finally, the more approachable,
the more inclusive,

193

550840

3856

နောက်ဆုံး ပိုပြီးချဉ်းကပ်နိုင်လေ၊
ပိုပါဝင်လေဖြစ်ပြီး

09:26

and the more diverse
we make the world of technology,

194

554720

3376

နည်းပညာ ကမ္ဘာကို ပိုပြီး
စုံလင်အောင် ဖန်တီးလေ၊

09:30

the more colorful and better
the world will look like.

195

558120

3976

ကမ္ဘာကြီးဟာ ပိုပြီး အရောင်စုံ၊ ပိုပြီး
ကောင်းမွန်တဲ့ပုံ ပေါက်လာမှာပါ။

09:34

So, imagine with me, for a moment,

196

562120

2576

ဒီတော့ ခဏလောက် ကျွန်မနဲ့
မြင်ယောင်ကြည့်လိုက်ပါ၊

09:36

a world where the stories we tell

197

564720

2576

အရာဝတ္ထုတွေ ဘယ်လိုဖန်တီးတယ် ဆိုတဲ့အကြောင်း

09:39

about how things get made
don't only include

198

567320

3016

ဇာတ်လမ်းတွေကို ကျွန်မတို့
ပြောတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုပါ၊

09:42

the twentysomething-year-old
Silicon Valley boys,

199

570360

2416

Silicon Valley က အသက်နှစ်ဆယ်
ကောင်လေးတွေတင်မက

09:44

but also Kenyan schoolgirls
and Norwegian librarians.

200

572800

4400

Kenyan က ကျောင်းသူလေးနဲ့ Norwegian
စာကြည့်တိုက်မှူးတွေ အပါအဝင်ပေါ့။

09:50

Imagine a world where
the little Ada Lovelaces of tomorrow,

201

578000

4216

တစ်နဲ့သုညတို့ ရဲ့ နိစ္စဓူဝ ဖြစ်ရပ်မှာ
နေထိုင်တဲ့ မနက်ဖြန်ရဲ့

09:54

who live in a permanent
reality of 1s and 0s,

202

582240

3216

Ada Lovelaces လေးတွေရှိတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုကို
မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

09:57

they grow up to be very optimistic
and brave about technology.

203

585480

4616

နည်းပညာနဲ့ပတ်သက်ပြီး အကောင်းမြင်ကာ
ရဲရင့်တဲ့သူတွေအဖြစ် ကြီးပြင်းလာတယ်။

10:02

They embrace the powers
and the opportunities

204

590120

3376

ကမ္ဘာကြီးရဲ့ စွမ်းအားတွေ၊
အခွင့်အလမ်းတွေနဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေ

10:05

and the limitations of the world.

205

593520

1600

ကို ထွေးပွေ့ထားကြတယ်။

10:07

A world of technology
that is wonderful, whimsical

206

595680

4136

အံ့ဖွယ်ကောင်း၊ တစ်မျိုး နှစ်လိုဖွယ်
ကောင်းပြီး နည်းနည်း သဘာဝမကျတဲ့

10:11

and a tiny bit weird.

207

599840

1640

နည်းပညာ ကမ္ဘာတစ်ခုပါ။

10:15

When I was a girl,

208

603120

1496

ကျွန်မ ငယ်ငယ်လေးတုန်းက

10:16

I wanted to be a storyteller.

209

604640

2016

ပုံပြောသူတစ်ယောက် ဖြစ်ချင်ခဲ့တယ်။

10:18

I loved make-believe worlds

210

606680

1576

စိတ်ကူးယဉ် ဖန်တီးတဲ့ ကမ္ဘာတွေကို

10:20

and my favorite thing to do

211

608280

1616

နှစ်သက်ခဲ့ပြီး အလုပ်ချင်ဆုံးက

10:21

was to wake up in the mornings
in Moominvalley.

212

609920

4056

Moominvalley က မနက်ခင်းတွေမှာ နိုးထပြီး

10:26

In the afternoons,
I would roam around the Tatooines.

213

614000

3120

နေ့လည်ခင်းတွေမှာ Tatooines
တစ်ဝိုက်မှာ သဝေထိုးချင်ခဲ့တာပေါ့။

10:29

And in the evenings,
I would go to sleep in Narnia.

214

617320

2880

ညနေခင်းတွေမှာ Narnia မှာ သွားအိပ်မယ်လေ။

10:33

And programming turned out
to be the perfect profession for me.

215

621400

3200

ပရိုဂရမ်ရေးခြင်းဟာ ကျွန်မအတွက်
ပြီးပြည့်စုံတဲ့ အလုပ် ဖြစ်ခဲ့တယ်။

10:37

I still create worlds.

216

625720

1936

ကမ္ဘာတွေကို ဖန်တီးနေဆဲပါ။

10:39

Instead of stories, I do them with code.

217

627680

2960

ဇာတ်လမ်းတွေအစား ကုဒ်တွေနဲ့ ဖန်တီးပါတယ်။

10:43

Programming gives me this amazing power

218

631640

3056

ပရိုဂရမ်ရေးသားခြင်းဟာ ကျွန်မရဲ
စကြာဝဠာလေး တစ်ခုလုံးကို

10:46

to build my whole little universe

219

634720

2376

၎င်းကိုယ်ပိုင် စည်းမျဉ်းတွေ၊ စံတွေ၊

10:49

with its own rules
and paradigms and practices.

220

637120

3960

အလေ့အထတွေ တည်ဆောက်ဖို့
အံ့ဖွယ် စွမ်းအားတွေ ပေးပါတယ်။

10:54

Create something out of nothing
with the pure power of logic.

221

642120

3960

တွေးခေါ်မှု စွမ်းအားစစ်စစ်နဲ့ ဘာမှ
မရှိတာကနေ တစ်ခုခုကို ဖန်တီးတာပါ။

10:58

Thank you.

222

646920

1216

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

11:00

(Applause)

223

648160

2440

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKER

Linda Liukas - Programmer, storyteller and illustrator
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code.

Why you should listen

Linda Liukas is a programmer, storyteller and illustrator. Her children's book, Hello Ruby, is the "world’s most whimsical way to learn about technology, computing and coding.” Liukas founded Rails Girls, which has organized workshops in over 230 cities, teaching the basics of programming to more than 10,000 women. Linda worked at Codeacademy, which she left to write stories that teach children about software and programming. She won the 2013 Ruby Hero prize and was named the Digital Champion of Finland by the EU Commissioner for Digital Agenda.

More profile about the speaker
Linda Liukas | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Linda Liukas: ကလေးငယ်တွေကို ကွန်ပြူတာအကြောင်း သင်ကြားပေးဖို့ ပျော်ရွှင်စရာ နည်းလမ်း။ | TED Talk | TED.com