ABOUT THE SPEAKER
Asha de Vos - Protector of whales
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists.

Why you should listen
Asha de Vos is a marine biologist and TED Fellow who specializes in researching and working with marine mammals. She has degrees from the Universities of St. Andrews and Oxford, and her PhD from the University of Western Australia. She oversees the Sri Lankan Blue Whale Project, the first long-term study on blue whales within the northern Indian Ocean.

A Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
More profile about the speaker
Asha de Vos | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2014

Asha de Vos: Why you should care about whale poo

Asha de Vos: Dlaczego wielorybia kupa jest ważna

Filmed:
1,426,028 views

Wieloryby wykonują zaskakującą i ważną pracę, mówi biolog morski Asha de Vos: te ogromne stworzenia są inżynierami ekosystemu, zapewniając zdrowie i równowagę w ocenach przez... chociażby robienie kupy. Dowiedz się od de Vos, prelegentki TED o niedocenianej pracy wielorybów na rzecz utrzymania stabilności i zdrowego środowiska w naszych morzach oraz na całej naszej planecie.
- Protector of whales
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
In the 1600s, there were so manywiele
right whaleswieloryby in CapePrzylądek CodDorsz BayBay
0
420
4494
W XVII wieku w zatoce Cape Cod
na wschodnim wybrzeżu USA
00:16
off the eastWschód coastWybrzeże of the U.S.
1
4914
1827
było tak wiele wielorybów Eubalaena,
00:18
that apparentlywidocznie you could
walkspacerować acrossprzez theirich backsplecy
2
6741
3648
że dałoby się przejść po ich grzbietach
00:22
from one endkoniec of the bayzatoka to the other.
3
10389
2095
z jednego brzegu na drugi.
00:25
TodayDzisiaj, they numbernumer in the hundredssetki,
and they're endangeredzagrożone.
4
13234
3339
Dziś, liczone są w setkach i są zagrożone.
00:28
Like them, manywiele speciesgatunki of whaleswieloryby
saw theirich numbersliczby drasticallydrastycznie reducedzredukowany
5
16573
5155
Liczebność tych, jak i wielu innych
gatunków wielorybów spadła drastycznie
00:33
by 200 yearslat of whalingwielorybnictwo,
6
21728
2442
wskutek trwającego
od 200 lat wielorybnictwa,
00:36
where they were huntedpolować and killedzabity
for theirich whalewieloryb meatmięso, oilolej and whalewieloryb bonekość.
7
24170
5719
polegającego na polowaniu na wieloryby
w celu zdobycia mięsa, oleju i fiszbin.
00:43
We only have whaleswieloryby in our watersfale todaydzisiaj
8
31009
2403
Wieloryby pozostały w naszych wodach
00:45
because of the SaveZapisz the WhalesWieloryby
movementruch of the '70s.
9
33412
3645
jedynie dzięki ruchowi na rzecz
ochrony wielorybów w latach 70.
00:49
It was instrumentalMuzyka instrumentalna in stoppingzatrzymanie
commercialReklama w telewizji whalingwielorybnictwo,
10
37057
3398
Odegrał on ogromną rolę w powstrzymaniu
komercyjnego wielorybnictwa.
00:52
and was builtwybudowany on the ideapomysł that
if we couldn'tnie mógł savezapisać whaleswieloryby,
11
40455
3772
Przewodziło mu pytanie:
"Jeżeli nie możemy ocalić wielorybów,
00:56
what could we savezapisać?
12
44227
1927
co możemy ocalić?".
00:58
It was ultimatelyostatecznie a testtest
of our politicalpolityczny abilityzdolność
13
46154
2926
Była to próba naszej politycznej zdolności
01:01
to haltHalt environmentalśrodowiskowy destructionzniszczenie.
14
49080
3603
do powstrzymania zniszczenia
środowiska naturalnego.
01:04
So in the earlywcześnie '80s, there was
a banzakaz on commercialReklama w telewizji whalingwielorybnictwo
15
52683
3553
Na początku lat 80
w rezultacie kampanii wszedł w życie
01:08
that cameoprawa ołowiana witrażu into forcesiła
as a resultwynik of this campaignkampania.
16
56236
3715
zakaz komercyjnego wielorybnictwa.
Mimo to, liczebność wielorybów
w naszych wodach jest wciąż niska,
01:11
WhalesWieloryby in our watersfale are still
lowNiska in numbersliczby, howeverjednak,
17
59951
2809
01:14
because they do facetwarz a rangezasięg
of other human-inducedwywołane przez człowieka threatszagrożenia.
18
62760
4729
gdyż ludzie nadal
stwarzają im liczne zagrożenia.
01:19
UnfortunatelyNiestety, manywiele people still think
that whalewieloryb conservationistsekologów like myselfsiebie
19
67489
7641
Niestety wielu wciąż uważa, że działacze
na rzecz ochrony wielorybów, tacy jak ja,
01:27
do what we do only because these creaturesstworzenia
are charismaticcharyzmatyczny and beautifulpiękny.
20
75136
5373
zajmują się tym jedynie dlatego,
że są to istoty piękne i charyzmatyczne.
01:33
This is actuallytak właściwie a disserviceniedźwiedzia przysługa,
21
81939
2086
Są to opinie krzywdzące,
01:36
because whaleswieloryby are ecosystemekosystem engineersinżynierowie.
22
84025
4474
gdyż wieloryby to inżynierowie ekosystemu.
01:40
They help maintainutrzymać the stabilitystabilność
and healthzdrowie of the oceansoceany,
23
88499
4373
Pomagają w utrzymaniu
równowagi i zdrowia oceanu,
01:44
and even providezapewniać servicesusługi
to humanczłowiek societyspołeczeństwo.
24
92872
4427
a nawet służą ludziom.
01:49
So let's talk about why
savingoszczędność whaleswieloryby is criticalkrytyczny
25
97299
3976
Wyjaśnijmy więc, dlaczego
ochrona wielorybów jest kluczowa
01:53
to the resiliencyelastyczność of the oceansoceany.
26
101275
3531
dla zapewnienia równowagi w oceanach.
01:56
It boilswrze down to two mainGłówny things:
27
104806
4528
Sprowadza się to do dwóch głównych rzeczy:
02:01
whalewieloryb poopRufa and rottinggnicie carcassestusz.
28
109334
3212
wielorybiej kupy
i rozkładających się zwłok.
02:04
As whaleswieloryby divenurkować to the depthsgłębokości to feedkarmić
and come up to the surfacepowierzchnia to breatheoddychać,
29
112546
5466
Wieloryby szukają pożywienia w głębinach,
a wynurzają się, by oddychać,
02:10
they actuallytak właściwie releasewydanie these
enormousogromny fecalkał plumespióropusze.
30
118012
3906
jednocześnie uwalniając
ogromne ilości odchodów.
02:13
This whalewieloryb pumppompa, as it's callednazywa,
31
121918
1744
Ta tak zwana "wielorybia pompa"
02:15
actuallytak właściwie bringsprzynosi essentialistotny limitingograniczenie
nutrientsskładniki odżywcze from the depthsgłębokości
32
123662
3293
transportuje niezbędne
składniki odżywcze z głębin
02:18
to the surfacepowierzchnia watersfale where they
stimulatestymulować the growthwzrost of phytoplanktonfitoplankton,
33
126955
4020
na powierzchnię, gdzie stymulują
one rozwój fitoplanktonu,
02:22
whichktóry formsformularze the basebaza
of all marineMarine foodjedzenie chainswięzy.
34
130975
3447
stanowiącego podstawę wszystkich
morskich łańcuchów pokarmowych.
02:26
So really, havingmający more whaleswieloryby
in the oceansoceany poopingrufowanie
35
134422
2705
Dlatego im więcej wielorybów
robi kupę w oceanach,
02:29
is really beneficialkorzystne
to the entireCały ecosystemekosystem.
36
137127
4081
tym korzystniej dla całego ekosystemu.
02:33
WhalesWieloryby are alsorównież knownznany to undertakezobowiązują się some
of the longestnajdłuższy migrationsmigracje of all mammalsssaki.
37
141208
5552
Wieloryby słyną też z najdłuższych
migracji spośród wszystkich ssaków.
02:38
GraySzary whaleswieloryby off AmericaAmeryka
migratemigrować 16,000 kilometerskilometrów
38
146760
5936
Pływacze z Ameryki przebywają
16 000 kilometrów,
02:44
betweenpomiędzy productiveproduktywny feedingkarmienie areasobszary and lessmniej
productiveproduktywny calvingwycielenia, or birthingrodzenia, areasobszary
39
152707
6105
migrując między żerowiskami a tarliskami
02:50
and back everykażdy yearrok.
40
158812
3090
oraz wracając każdego roku.
02:53
As they do so, they transporttransport fertilizernawóz
in the formformularz of theirich feceskał
41
161902
4984
Transportują wtedy nawóz w formie odchodów
02:58
from placesmiejsca that have it
to placesmiejsca that need it.
42
166886
3790
z miejsc, w których on występuje
do miejsc, w których jest potrzebny.
03:02
So clearlywyraźnie, whaleswieloryby are really
importantważny in nutrientskładniki odżywcze cyclingjazda na rowerze,
43
170676
3439
Pełnią więc ważną rolę w cyklicznym
obiegu substancji odżywczych
03:06
bothobie horizontallypoziomo and verticallypionowo,
throughprzez the oceansoceany.
44
174115
3692
wzdłuż i wszerz oceanu.
03:09
But what's really coolchłodny is that they're
alsorównież really importantważny after they're deadnie żyje.
45
177807
6659
Co interesujące, są również
bardzo przydatne po śmierci.
03:16
WhaleWieloryb carcassestusz are some of
the largestNajwiększa formformularz of detritusdetrytusu
46
184466
4093
Zwłoki wielorybów to jedne
z największych form detrytusu
03:20
to fallspadek from the ocean'sOcean's surfacepowierzchnia,
and they're callednazywa whalewieloryb fallspadek.
47
188559
4210
spadającego w głębiny oceanu.
03:25
As these carcassestusz sinktonąć,
48
193409
2057
Tonąc,
03:27
they providezapewniać a feastŚwięto
to some 400-odd-dziwny speciesgatunki,
49
195466
3029
zwłoki stają się ucztą
dla około 400 rzadkich gatunków,
03:30
includingwłącznie z the eel-shapedWęgorz w kształcie, slime-producingprodukujących śluz
hagfishŚluzica.
50
198495
3836
takich jak węgorzokształtne śluzice.
Przez ponad 200 lat polowań na wieloryby,
03:35
So over the 200 yearslat of whalingwielorybnictwo,
51
203021
2133
03:37
when we were busyzajęty killingzabicie and removingusuwanie
these carcassestusz from the oceansoceany,
52
205154
4370
zabijając i zabierając ich zwłoki oceanom,
03:41
we likelyprawdopodobne alteredzmieniony the rateoceniać and geographicgeograficzny
distributiondystrybucja of these whalewieloryb fallsspada
53
209524
5722
prawdopodobnie zmieniliśmy
odsetek i rozmieszczenie
osobników, które po śmierci
opadłyby na dno.
03:47
that would descendschodzić into deepgłęboki oceansoceany,
54
215246
2317
03:49
and as a resultwynik, probablyprawdopodobnie led
to a numbernumer of extinctionswymarcia
55
217563
3691
Możliwe, że doprowadziło to do wyginięcia
pewnej liczby gatunków
najbardziej wyspecjalizowanych,
03:53
of speciesgatunki that were mostwiększość specializedspecjalistyczne
56
221254
2138
03:55
and dependentzależny on these carcassestusz
for theirich survivalprzetrwanie.
57
223392
4484
których przeżycie zależało
od obecności tych zwłok.
03:59
WhaleWieloryb carcassestusz are alsorównież knownznany
to transporttransport about 190,000 tonsmnóstwo of carbonwęgiel,
58
227876
7932
Zwłoki wielorybów przenoszą też
około 190 000 ton węgla,
04:07
whichktóry is the equivalentrównowartość of that producedwytworzony
59
235808
2298
co równa się ilości
04:10
by 80,000 carssamochody perza yearrok
60
238106
3065
produkowanej przez 80 000
samochodów rocznie,
04:13
from the atmosphereatmosfera to the deepgłęboki oceansoceany,
61
241171
2829
z atmosfery na dno oceanu.
04:16
and the deepgłęboki oceansoceany
are what we call "carbonwęgiel sinksumywalki,"
62
244000
3510
Głębiny oceanu są
"pochłaniaczami dwutlenku węgla",
04:19
because they trapPułapka and holdutrzymać
excessnadmiar carbonwęgiel from the atmosphereatmosfera,
63
247510
4063
bo zatrzymują jego nadmiar i powstrzymują
przed uwolnieniem się do atmosfery.
04:23
and thereforew związku z tym help
to delayopóźnienie globalświatowy warmingogrzewanie.
64
251573
4216
W ten sposób opóźniają
globalne ocieplenie.
04:27
SometimesCzasami these carcassestusz
alsorównież washmyć się up on beachesplaże
65
255789
3679
Czasami zwłoki
są wyrzucane na powierzchnię
04:31
and providezapewniać a mealposiłek to a numbernumer
of predatorydrapieżne speciesgatunki on landwylądować.
66
259468
5072
i staja się pożywieniem
dla drapieżnych gatunków na lądzie.
04:36
The 200 yearslat of whalingwielorybnictwo
was clearlywyraźnie detrimentalszkodliwy
67
264540
3924
200 lat polowań na wieloryby
wyrządziło oczywistą szkodę
04:40
and causedpowodowany a reductionzmniejszenie
in the populationspopulacje of whaleswieloryby
68
268464
2892
i spowodowało spadek
populacji wielorybów
04:43
betweenpomiędzy 60 to 90 percentprocent.
69
271356
3120
od 60 do 90 procent.
04:46
ClearlyWyraźnie, the SaveZapisz the WhalesWieloryby movementruch
70
274476
1826
Ruch na rzecz ochrony wielorybów
04:48
was instrumentalMuzyka instrumentalna in preventingzapobieganie
commercialReklama w telewizji whalingwielorybnictwo from going on,
71
276302
4411
przyczynił się bardzo do powstrzymania
komercyjnego wielorybnictwa,
04:52
but we need to revisePopraw this.
72
280713
3141
musimy jednak znów
przyjrzeć się temu problemowi.
04:55
We need to addressadres the more modernnowoczesny,
pressingpilny problemsproblemy that these whaleswieloryby facetwarz
73
283854
4754
Trzeba znaleźć rozwiązanie
dla nowych, pilnych problemów,
z którymi stykają się wieloryby dzisiaj.
05:00
in our watersfale todaydzisiaj.
74
288608
1741
05:02
AmongstWśród other things, we need to stop them
75
290349
2133
Między innymi, musimy zadbać,
05:04
from gettinguzyskiwanie plowedzaorać down by containerpojemnik
shipsstatki when they're in theirich feedingkarmienie areasobszary,
76
292482
4705
by nie były taranowane
przez kontenerowce na żerowiskach
05:09
and stop them from gettinguzyskiwanie
entangleduwikłany in fishingwędkowanie netssieci
77
297187
2798
oraz nie wplątywały się w sieci rybackie,
05:11
as they floatfloat around in the oceanocean.
78
299985
2484
gdy krążą po oceanie.
05:14
We alsorównież need to learnuczyć się to contextualizekontekstualizować
our conservationochrona messageswiadomości,
79
302469
4370
Musimy nauczyć się przedstawiać
nasze apele o ochronę w takim kontekście,
05:18
so people really understandzrozumieć the trueprawdziwe
ecosystemekosystem valuewartość of these creaturesstworzenia.
80
306839
6386
żeby ludzie naprawdę zrozumieli
znaczenie tych istot dla ekosystemu.
05:25
So, let's savezapisać the whaleswieloryby again,
81
313985
4157
Znów ratujmy wieloryby.
05:30
but this time, let's not just
do it for theirich sakewzgląd.
82
318142
4133
Jednak tym razem,
nie róbmy tego tylko dla nich.
05:34
Let's alsorównież do it for oursnasz.
83
322275
2531
Róbmy to też dla nas samych.
05:36
Thank you.
84
324806
2345
Dziękuję.
05:39
(ApplauseAplauz)
85
327151
4830
(Brawa)
Translated by Karolina Zielińska
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Asha de Vos - Protector of whales
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists.

Why you should listen
Asha de Vos is a marine biologist and TED Fellow who specializes in researching and working with marine mammals. She has degrees from the Universities of St. Andrews and Oxford, and her PhD from the University of Western Australia. She oversees the Sri Lankan Blue Whale Project, the first long-term study on blue whales within the northern Indian Ocean.

A Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
More profile about the speaker
Asha de Vos | Speaker | TED.com